20. Potato Package.ppt ethiopia based on geographical

Over all about potato production methods with harvesting and harvested product

1. በአማራብሄራዊክልልግብርናቢሮ

የድንች ሰብልአመራረት
ህዳር, 2011 ዓ/
ም
ኮምቦልቻ, ኢትዮÉያ

2. መግቢያ
•
ድንች በአለም አቀፍ ደረጃ ከሌሎቹ የስራስር ሰብሎች በ
1
ኛ ደረጃ

ከስንዴ፣

በቆሎና ሩዝ በመቀጠል
በ4
ኛ በከፍተኛ መጠን የሚመረት ሰብል ነው፡፡
•
ወደ አገራችን ኢትዮጵያም በ

1858
እ.ኤ.
አ በጀርመናዊው የእጽዋት ባለሙያ

ሺምፐር

አማካኝነት እንደገባ መዛ
ግ
ብት ያስረዳሉ፡፡
•
ድንች በመጀመሪያዎቹ

40

አመታት ልክ እንደ

አውሮፓና የአፍሪካ አገሮች
በኢትዮጵያውያን
የምግብ ሥርአት ውስጥ ፈጥኖ አልተካተተም፡፡
•
ይሁን እንጂ በዚሁ ክፍ
ለ
ዘመን ማለቂያ ማለትም በ

1900
ዓ/
ም ላይ

አገሪቱን

የ

ተከሰተው

ድርቅ ለድንች መስፋፋት

መልካም አጋጣሚን ፈጥሮ
አልፏል፡፡
•
የሰብሉ

በትንሽ መሬትና

በአጭር ጊዜ ውስጥ ከፍተኛ ምርትን የመስጠት

ችሎታው መሪውን ድርሻ ይወስዳል፡፡
•
ድንች ደርቆ ወደ ዱቄትነት ከተቀየረ

በጨርቃጨርቅና በወረቀት

ኢንዱስትሪ

ውስጥ በጥሬ ዕቃ ግብዓትነት ከማገልገሉም ባሻገር

የድንች እስታርች
(
የተጣራ ዱቄት

)
ለማጣበቂያ
፣

ለአልኮል፣ ለኮስሞቲክስ ፋብሪካ፣
ለመድሃኒትና
ሌሎች ምግብ ነክና ምግብ ነክ ላልሆኑ
ፋብሪካዎች
ይውላል፣

3. 
በክልሉበመስኖ
y¸l¥ DNC mሬT SÍT 249,763 ÿ¼R b›mT

 x¥µY MR
ታማነት
159 k#/L በÿ¼R

ጠቅላላምርት
39 ሚሊ. ኩ¼L
kMRMR yw-# ytššl# ZRÃãC
bMRMR ¥:kL 200 – 470 k#¼L በÿ¼R
bgbÊ ¥œ ላY 180 – 250 k#¼L በÿ¼R
btššl x\‰R bgbÊ ¥œ ከ25 - 95 k#/L
ምርታማነትንአሁን

ካለው

ተጨማሪ ማምረትተችሏል

4. ê ê yDNC
የምርትማነቆዎች


ከፍተኛ ምርት የሚሰጡና በሽታን የሚቋቋሙ ዝርያዎች በበቂ አለመቅረብ
 Ni#H XÂ bqE zR xlmñR
 ytššl yx\‰R zÁ xlm-qM
 bqE ÃLçn ½GX ³ÐË|
 ½™ëT >HŒ| F`ŒY
 b>¬Â tÆY
 yDHr MRT BKnT (30-50%)

የተገኙ
t&KñlÖ©!ãC xlmSÍÍT
Xnz!HN “ላqR yçn# yxm‰rT zÁãC lmQrF
ፓኬጅ ማዘጋጀትና መጠቀም

አሰፈላጊ ሆኖል
ÝÝ

5. ተስማሚስነ
-ምህዳር
ከፍታ፡- ከ18ዐዐ- 35
ዐዐሜትርከፍታለተክሉእድገትምሆነምርታማነት

ይበልጥይስማማዋል፡፡
ሙቀት፡- ከ15-20
ዐ
C
የሆነየአፈርሙቀትለድንችኮረትእድገትተስማሚሲሆን

የቀን

ሙቀትመጠን
ከ21- 29
ዐ
C
ትናንሽኩረቶችእንዲመረቱ

እና ሙቀቱ
ከ29
ዐ
C
ከበለጠ

ሰብሉሙሉበሙሉ እንዳያኮርትያደርጋል፡፡

የዝናብመጠን፡
-
ድንችየተስተካከለስርጭትያለው
ከ5ዐዐ-85
ዐሚ
.
ሜ

ዓመታዊ

የዝናብመጠን ባለበትአካባቢጥሩምርትይሰጣል፡፡

የአፈር አይነት፡
-
ድንች ጨዋማና ኮምጣጣ አይሁን እንጂ በማንኛውም አፈር

ላይ ይበቅላል፡፡ ሆኖም ግን

አሽዋ ቀመስ ለም
(Sandy loam)
እና በበቂ ሁኔታ

የተብላላ

ብስባሽያለው

አፈርአይነትይመረጣል፡፡

6. 
ውሃ የሚቋጥር

አፈር ግን ለድንች አይስማማውም፡፡

ውሃ
የሚያቁር/
የሚቋጥር አፈር በኮረቱ ቆዳ ላይ ያሉትን

የአየር ማስገቢያ

ቀዳዳዎችን ይበልጥ ስለሚከፋፍታቸው

ሌሎች

የበሽታ አምጪ

ተውሃሲያን

በቀላሉ ወደ ኮረቱ ዘልቀው በመግባት ኮረቱ እንዲበሰብስ
ያደርጉታል፡፡


ስለዚህ

ዉሃ በሚተኛበት

የአፈር አይነት ላይ ከፍ ባለና ውሃውን

ሊያንጣፍፍበሚችልመደብላይ መትከልግድ ይላል፡፡

አመራረትቴክኖሎጂናአሰራሮች

ተስማሚ ዝርያ

የድንችን
ምርት
በከፍተኛ ደረጃ ከሚቀንሱት ምክንያቶች ውስጥ

ዋግ

የሚባለው በሽታ
(Late Blight of potato)
በቀዳሚነትይጠቀሳል፡

የድንች
በሽታ ተቋቁመው
ከፍተኛ ምርትን የሚሰጡና

ለተለያዩ

አካባቢዎችተስማሚየሆኑ
ከ35
በላይ የተለያዩዝርያዎች ተለቀዋል፡፡

7.  o™ü|Âá¿ ½ዘT Æ…
ን
½Gû¿p²
FንÐMzዊ­
H <Œ ½Ð@ ÆTË}…
p>F

ኖR

ቸ¬ú ™TZ ™ ደU… ›ና

>þA… ÆTË}… ንãú; ½Æ…
ን
ዘT
owë>άú FÓን
ና ጥራት
>GБ|
WüቸÎP

ኖO®@$
 oF<ŒúH w\]>¬ú ½¬Óú ½Æ…
ን
³Tያዎች ›
ና
>þA… {¡
 
ኖሎጂዎ…
ን
>wÓcGûዎ… oWí¬ú ½GYw?
>ð :ûÃ| ½wÒww ከF<ŒúH o?Á
½™ÎQx ™GŸÁ HT| oÔH ³ew”
›ንÄü< ™
ን
Yw®éœ ™oT¡~@$
™
ከ
TZ ™ደU
ች ጋር
½ዘT Æ…
ን
½Gp²| MR 5 Gý|T ½Ð>? ›T`|

8. የዘርኮረትምንጭናዝግጅት

ትክክለኛ የዘር ድንች

ማለት

ያልሞተና ሙሉ የመብቀል ችሎታ ያለው

፣

የዘር መጠኑ ከ
3.5-4.5 ሴ.
ሜ ዉፍረትና
40-50
ግራም ክብደት ያለው ኮረት

ሆኖ

በቀላሉ የማይሰበር

ጠንካራና አረንጓዴ አጫጭር ጉንቁሎች ያሉት

ሊሆንይገባል፡

፡

አንድ

የድንች ዘር

ለተከላ ተስማሚ ደረጃ ከመድረሱ በፊት

በተለያዩ የፊዚዮሎጂካል

ሂደቶች

ውስጥያልፋል፡፡

እነዚህም

የእረፍት ጊዜ፣

አፒካል ዶሚናንስ፤

መልቲኘል እስኘራውትና

፤

ሴኒሊቲ

ደረጃዎች ናቸው
::

የ
እረፍትጊዜ

ድንቹከማሳላይከተሰበሰበበትጊዜአንስቶእንደዝርያዎቹ

አይነት፣

ሰብሉ ያደገበት ሁኔታ፣ የማከማቻው መጋዝን ሙቀት፣ የኮረቱ ጉዳትና

በሰብልስብሰባወቅትየኮረቱእድሜ
ከ1
ወርእስከ
3
ወራትጊዜይቆያል፡፡

9. 
የድንችኮረትከመስክእንደተሰበሰበ

ዕረፍትላይስለሚሆንጉንቁልአያወጣም

፡፡

ሁለት የኮረት ዕረፍት ዓይነቶች አሉ፡፡ እነዚህም

ፊፁም ዕረፍት

እና

ተከታታይ ዕረፍት

ይባላሉ፡፡

11. 
የእረፍት ቆይታ ጊዜ መጠን

የተከላ ቀንን ይወስናል

፡፡

በእንቅልፍ ላይ ያለ የድንች ኮረትን


መትከል ሰብሉ

ነጠላ ግንድ

እንዲኖረው ስለሚያደርግ ከፍተኛ ጥንቃቄ

ሊደረግ ይገባል፡፡

አፒካል ዶሚናንስ
/
የአናት አይን ጉንቁል የበላይነት ደረጃ
-
የእረፍት ማለቂያ ጊዜን

ተከትሎ ኮረቱ ከአናቱ

ላይ ማጐንቆል ይጀምራል፡፡

ብዙውን ጊዜ ይህ የአናቱ አይን ማጐንቆል የአፒካል ዶሚናንስ ጅማሬን አመላካች ነው፡፡

አናቱ ላይ ብቻ

ያጎነቆለ ኮረትን ለዘር መጠቀም ነጠላ ግንድ

ያላቸው ተክሎችን ስለሚሰጥ ምርቱን

በከፍተኛ ደረጃ

ይቀንሳል፡፡

ስለሆነም የተሻለ የጉንቁል ቁጥር ለማግኘት ይህንን አናቱ ላይ ቅድሚያ የሚበቅለውን

በቆልት መስበርና

የማከማቻ ቦታ አያያዝን ማስተካከል
ያስፈልጋል፡፡

መልቲኘል እስኘራውት
/
የበርካታ ጉንቁሎች ማውጫ ደረጃ፡
-
ይህ

ከኮረቱ በርካታ አይኖች

ላይ በቆልቶች

የሚወጡበት ሁኔታን ይመለከታል፡፡ በአጠቃላይ ይህ ደረጃ ትክክለኛና

በርካታ የግንድ ቁጥር በመስጠት

ከፍተኛ ምርት ለመሰብሰብ የሚረዳ ነው፡፡

12.  ሴኒሊቲ/
የእርጅና ደረጃ
-
ይህ ደረጃ

ብዙ ቅርንጫፎችን፣ ረጃጅምና ጠንካራ ያልሆኑ ፀጉራማ

ጉንቁልናትናንሽኮረቶችንበኮረቱጉንቁልአናትላይየሚያፈራበትጊዜነው፡፡


በዚህ ደረጃ ያለ ኮረት ጥሩ ምርት የሚሰጥ

ተክልን ለማብቀል የማይችልበት ደረጃ

ነው፡፡

ስለሆነም በዚህ

ደረጃላይየሚገኝኮረትንም

ለዘርመጠቀምበምርት

ላይጉልህየሆነተፅእኖአለው፡፡

አፒካል ዶሚናንስ
/
ለዘር መጠቀም
የለብንም

መልቲኘል እስኘራውት
/
ለዘር
የሚሆን

13. የድንች ማሳ መረጣና ዝግጅት

የድንች ማሳ መረጣ

ሰብሉ ጥሩ እድገት እንዲኖረውና

የተሻለ የኮረት ቁጥርና የውፍረት መጠን

እንዲያፈራ

የሚያስችሉትን የአፈር ውስጥ ንጥረ
-
ነገሮችንም ሆነ ውሃ በተፈለገው መጠን

ለማግኘት እንዲችል

መሬቱ ከ
25-30 ሳ.
ሜ ድረስ መታረስ የሚችል ማሳ

መምረጥ
ያስፈልጋል፡፡

ለምግብነት የሚውል ድንችን

በማንኛውም

ምርት ለመሰብሰብ

በሚቻልበት ቦታ ላይ

ማምረት ሲቻል ለዘር የሚውል ድንች

ግን በከፍተኛና ቀዝቃዛ ቦታዎች

ሊመረትይገባል፡፡

እንደነዚህ ያሉ አካባቢዎች

ለበሽታ አስተላላፊ ተባዮች መራቢያነት ምቹ

ስላልሆኑ ንፁህ የሆነና ለዘር አገልግሎት መዋል

የሚችል ደረጃውን የጠበቀ

የድንችዘርንለማምረትተስማሚቀጠናዎችናቸው፡፡

14. GX ³ÐË|
ከ3-4
ጊዜደጋግሞበማረስከአረምማፅዳትና

የስሩንእድገት

ሊያግዱናየኮረቱንምየብቅለትጊዜ

ሊያዘገዩ

የሚችሉጓሎችን

ከስክሶማለስለስያስፈልጋል፡፡

መሬቱከ
25-30ሳ.
ሜድረስመታረስአለበት፡፡በቂእርጥበት

ያለውናበተገቢውመጠንለስልሶየተዘጋጀየድንችማሳ

ኮረቱበአጭር

ጊዜውስጥ

የተፋጠነየቡቃያእድገትናየተስተካከለብቅለት

እንዲኖረውይረዳል፡፡

የድንችማሳዝግጅትአፈሩ

በጣምሳይደርቅወይምበጣም

ሳይረጥብመጠናቀቅ

አለበት፡፡

15. የድንች ማሳ ዝግጅት

16. የዘርወቅትእናመጠን

የዘርወቅት
/
የመትከያወቅት

በዘር ወቅት

በሽታን የሚቋቋም

፣

ከፍተኛ ምርትን

የሚሰጥና

ከአካባቢያችን ጋር

የሚላመድ

ዝርያንና

ከበሽታ የፀዳ ዘርን

መጠቀም

ጠቀሜታውታላቅነው፡፡


የበሽታ

ችግር ካለባቸው አካባቢዎች

የተመረተ ዘርንና ምንነታቸው ያልታወቁ

የዘር ምንጮችን መጠቀም

በሽታን ወደ ጤናማ አካባቢዎች ስለሚያሰራጭ

ጥንቃቄሊደረግበትይገባል፡፡

ድንችየደጋአካባቢሰብልቢሆንም

ውርጭንየመቋቋምችሎታውዝቅተኛ

ስለሆነ

የመስኖድንችንለማልማትበምናቅድበትጊዜ

ውርጭየሌለባቸውን

ወራቶች

ለይቶማከናወንያስፈልጋል፡፡እንዲሁም የአፈርሙቀት
ከ15-20
ዐ
C

መሆንአለበት፣፣

17. 
ድንች በቡቃያነቱ በተለይም ደግሞ በመጀመሪያዎቹ
5
እና
6
ሣምንታት

ጊዜ በሚከሰትየእርጥበትእጥረትክፉኛስለሚጐዳ

በቂእርጥበትን

ሊያገኝ በሚችልበት ጊዜ እንዲተከል ይመከራል፡፡ የመስኖ ውሃ አቅርቦት

ለከፍተኛምርትናወጥነት ያለውምርትወሳኝነው፡፡

የዘር መጠን
 ለምግብ
ድንች ከ
18-20 ኩ/
ል የኩረት ዘር

፤
ለዘር
ድንች ልማት ደግሞ

ከ
20- 22 ኩ/
ልኩረትዘርለአንድሄ
/
ርያስፈልጋል፡፡
 ከ3.5-4.5ሳ.ሜ.
ዙሪያ ልክ ያላቸው፣

ጉንቁሎች ከ
1.2 - 1.5 ሣ.ሜ.

ርዝማኔያላቸውና
ከ3 - 4
የሚደርሱጉንቁሎች

ያላቸውን ኮረቶችመጠቀም

ያስፈልጋል፡፡

19. የዝርያ ስም

የተለቀቀበት
ዓመት

ተስማሚ ከፍታ

ከባህር ወለል
በላይ, ሜትር

ለመድረስ

የሚወስደው
ጊዜ(ቀናት)

አማካይ

የደረቆት

ይዘት
መጠን, %

የስታርች

ይዘት
መጠን,
%

አማካይ ምርታማነት
, ኩ/ሄ/ር
የዝርያው ባህሪያት

በምርምር
ማሳ

በአርሶ አደር
ማሳ
ዘንገና 2001 2,000-2,800105-110 21.80 12.79 300-350 225-250 ሮዝ
አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጃለኔ 2002 >2, 400 100-110 24.27 15.98 403 291
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ድገመኝ 2002 1,600-2,800100-110 - - 467 356
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጓሳ 2002 2,200-3,200110-115 26.30 15.99 235-330 224-250
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጎረቤላ 2002 2,200-3,200134-159 25.53 17.82 300-520 260-300
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጌራ 2003 1,700-2,700- 21.95 15.86 259 206
ነጭ አበባ ፣ለረዘም ጊዜ ይቆያል
ማራቻሬ 2005 1,700-2,700120 22.95 13.97 333 284 ሮዝ
አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ሸንኮላ 2005 1,700-2,700120 23.45 13.88 315 291
ለበልግ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ቡሌ 2005 1,700-2,700120 23.07 13.73 393 383
ለበልግ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጋቢሳ 2005 1,700-2,00085-110 22.12 15.93 400 310
ቶሎ የጎነቁላል፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጫላ 2005 1,700-2,00085-100 25.89 16.25 420 350
ቶሎ ይደርሳል፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ጉደኔ 2006 1,600-2,800120 24.89 15.93 291.7 210
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
አራርሳ 2006 2,400-3,350132 21.46 12.38 206-424 375.7-502
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ሁንዴ 2006 2,400-3,350133 20.68 13.87 210-510 280-540
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ቁሉምሳ 2007 2,200-2,750100-120 - - 280-310 200-250
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ዳንቻ 2009 1,700-2,85090 - - 359 318
ለበልግ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
በለጠ 2009 1,600-2,800110 25.55 17.10 471.9 281-338
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
በቡ 2011 1,650-2,33099 - - 195 195 ሮዝ
አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ሚልኪ 2012 2,350-3,350114 - - 437.9-836.0329.6-633
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ሞቲ 2012 2,350-3,350119.4 - - 426.7-797.8335-649.6
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ዳግም 2013 1,600-2,800110-115 24.19 17.04 338-472 244-460
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል
ሆሮ 2015 2000-2800 120 35-40 27-30
ነጭ አበባ ፣ዋግን ይ
ቋቋማል

የተሻሻሉ የድንች ዝርያዎችና መለያ ባህሪያት

20. የተሻሻለ ዝርያ እና አሰራር

በአካባቢ ዝርያ እና ኃላቀር አሰራር

21. የመትከያርቀት
-
የድንች ምርትና ጥራት ከሚወሰኑ የሰብል አሰራሮች አንዱ

የመትከያ ርቀት ነው።

ለኩትኳቶ፣ለአረም መከላከልና የመስኖ ውሃ በአግባቡ

ለመጠቀም

ይረዳል።

ለምግብነት

የሚውልድንችን
75 ሳ.ሜ.
በመስመርመካከልና
30ሳ.ሜ.

በድንቾችመካከል መጠቀም፡፡

ለዘር

የሚውልድንችን

ለማምረትና

ትክክለኛየዘርመጠን

ለማገኘት
60
ሳ.ሜ.
በመስመር እና
20 ሳ.
ሜ

በተክሎች መካከል ርቀትን መጠቀም
ያስፈልጋል፡፡

22. አዘራር/አተካከል

ማሳው በአግባቡ ተዘጋጅቶ ከተጠናቀቀና በቂ እርጥበት ያለበት ሁኔታ

ከተመቻቸቅድሚያ

ድንቹየሚጣልበትንመስመርበበሬሳይዛነፍበየሶሶትድግር

ልዩነትማውጣት
፣

ከዚያም በመስመር ላይ የሚጣሉ ድንቾችን የርቀት መጠንን በመጠበቅ

ጉንቁሉ ያለበትን ክፍል ወደ ላይ አድርጎ መጣልና

በመጨረሻም ዘሩ
በዝናብ/
በውሃ እጥበት ምክንያት ለፀሃይና ተባይ እንዳይጋለጥ ከ
10-15 ሳ.ሜ.

በሚደርስ የዘር ጥልቀት ማዳበሪያ ከተጨመረ በ
|F ሊቀበር/
አፈር ሊለብስ
ይገባል፡፡

ምስል
1
ሀ የምግብ ድንች አተካከል

ምስል
1
ለ የዘር ድንች አተካከል
60 ሣ.ሜ
20
ሣ.ሜ

23. ድንች ሲተከል


የድንች ቦይ ማዉጣት

24. ቦይ ከወጣ በኋላ መትከል

ቦይ ያልወጣለት ማሳ ላይ መትከል

25. በተaa
ሉ ዝርያዎች

ዘር የተሸፈነ ማሳ

26. 
የማዳበሪያመጠንናአጠቃቀም
ሰ
ውሰራሽማዳበሪያመጠን

ጠቅላላአማካኝየማዳበሪያአጠቃቀም
. ¾Q¿  165 ኪ.Ð o:ý /T
. Ä‘/ ኤን.ፒ. ኤስ/ NPSB/ NPSZn
 195 ኪ.Ð o:ý /T
መጠቀም
ያስፈልጋል፣፣

27. ድንች በከፍተኛ ደረጃ የአፈር ንጥረ
-
ነገር የሚወስድ ሰብል ነው፡፡ ሰብሉ

የተስተካከለ እድገት እንዲኖረው የተመጣጠነ የአፈር ንጥረ
-
ነገሮችን

ሊያገኝያስፈልጋል፡፡

በተለያዩ አካባቢዎች ጥቅም ላይ እንዲውሉ የተሰጡ ምክረ ሃሳቦች
ተሰጧል።
የምክረሃሳቡአካባቢዎች

የማዳበሪያመጠንእናአይነት
ዳፕ
(ኪ.
ግ
በሄ/ር)
ኤንፒኤስ/
NPSB/NPSZn
(ኪ.
ግበሄ
/ር)
ዩሪያ
(ኪ.
ግ
በሄ/ር)

ሰሜንእናደቡብወሎ
196 196 163

ምዕራብናምስራቅጎጃም
150 150 117

ደቡብጎንደር
150 150 176

ሰሜንአናደቡብወሎ
196 196 163

ደብረብርሃንአካባቢ
150 150 210

ሰሜንጎንደር
150 150 117
አዊ 150 150 117

28. የማዳበሪያአጠቃቀም


ሁሉንም የዳፕ ወይም የኤንፒኤስ ወይም
NPSB
ወይም
NPSZn)

መጠንበዘርወቅትአንድጊዜ

ማድረግያስፈልጋል፡፡

ዩሪያው እኩልሶስትቦታተከፍሎ፤ሲሶውንበዘርወቅት፤ሁለተኛውሲሶ

ከበቀለ በ
2-4
ኛ ሳምንትና

ቀሪው ሶስተኛው ሲሶ

አበባ በጀመረበት
ወቅት(
በሁለት መስመሮች ላይ ያሉ የድንች

ቅጠሎች ከመገናኘታቸው በፊት
)

ከአረምናኩትኳቶስራጋርእንዲጨመርይመከራል፡፡


ማዳበሪያውን ማለትም ሁሉንም ዳፑንና
1/3ኛ
ውን ዩሪያ የተቀላቀለዉን በስሱ

በመስመርላይለእያንዳንዱኩረትበእኩልመጠንማስቀመጥና ማዳበሪያውና

ኮረቱእንዳይነካካአፈርበስሱማልበስ፡፡

ማዳበሪያ ሲጨመር ለዘር ድንች ወይም ለድንች ተክል ቀርቦ መሆን አለበት፡፡

ይሁን እንጂ

የዘር ድንቹ
/
ተክሉ በቀጥታ ከማዳበሪያው ጋር ንክኪ

እንዳይኖረው

ከፍተኛ ጥንቃቄ መደረግ አለበት፡፡ ቀጥተኛ ንክኪ ካላው ማዳበሪያው
ኮረቱን/
ተክሉንይጎዳል

፡፡

30. ytf_é ysW s‰> ¥Äb¶ÃãCN bU
‰ bm-qM DNC MRT MR¬¥nT
XNÄ!h#M yxfRN lMnT lm-bQ
YቻላልÝÝ

የተፈጥሮ ማዳበሪያ
(ፊግ/
ወይም በደንብ

የበሰበሰ ኮምፖስት
) ከ80-100 ኩ/
ል

በሄክታር አንድ ወር ከተከላ በፊት ከተዘጋጀ

ማሳላይመደረግአለበት፡፡
Slz!H ytqÂj yDNC ¥Äb¶Ã x-”qM
¼INM/
መጠቀም አስፈላጊነዉ፡፡

የተፈጥሮማዳበሪያ

31. ኩትኳቶ/ማስታቀፍ

ድንች የሚያኮርተው በአፈር ውስጥ በመሆኑ የሚበቅልበትን አፈር ደጋግሞ

መኮትኮትስሮቹእንዲስፋፉናኮረትበቀላሉእንዲያኮርት
ይጠቅማል።


የድንች ማሳ

ከ
2
እሰከ
3
ጊዜ

መኮትኮት

ያስፈልጋል።ደጋግሞ

መኮትኮት

ኮረቱን እንዳይጋለጥ በአፈር ማልበሰ

የድንች ኮረት ትል እና የድንች ዋግ

በሽታ

ስሩድረስእንዳይገባይከላከላል።

የኩትኳቶ ሥራን ዘሩ
ከበቀለ ከ2ኛ
ሳምንት ጀምሮ

መሥራት
ይገባል
፡፡

ድንች

ለመጨረሻ ጊዜ መኮትኮት

ያለበት በሁለት መስመሮች ላይ ያሉ የድንች

ቅጠሎችከመገናኘታቸው
(ከመግጠማቸው ) በፊት
መሆንይገባዋል።

34. 
የድንችተክል

ቅጠሉ ሳይገጥም
2-3

ጊዜአፈርማሳቀፍይገባል
፣
ኩትኳ
ቶ

ለተክሉ ዕድገት

፤

ተመሳሳይ

ኮረት እንዲኖር

፤
ኩረቱ አረንጓ
ዴ

እንዳይሆን
ያደርጋል፣

የድንች ኮረት

ለበሽታ እና ተባይ

እንደይጋለጥ
ይከለካላል

35. ውሃአጠቃቀም
/
መስኖአጠቃቀም

የድንችተክልስርወደአፈሩብዙ

ጠልቆየማይገባበመሆኑለከፍተኛ

የውኃእጥረትእናድርቅ
(Drought)
በቀላሉይጋለጣል፡፡ተክሉ

ከሚፈልገውበላይ

ውኃከተጨመረበት

በመሬትውስጥያለው

የኦክስጂን

መጠንስለሚቀንስ

ስሩበጥሩሁኔታአያድግም፡፡

በመሆኑም ሥሮቹና ኮረቶቹ ይበሰብሳሉ፡፡ በተቃራኒው

የውኃ እጥረት

ካጋጠመው

የሰብሉ የግንድ ብዛት

፤

ኮረት መጠን እ

ና
ብዛት
፤እንዲሁም ጥራት
ይቀንሳል
፡፡

የድንችሰብል የመስኖ

ድግግሞሽ
ከ7-12
ቀንልዩነትውሃማጠጣት
ያስፈልጋል፡፡

ነገር ግን ድንች ሰብል

አበባ ማበብ ሲጀምር የመስኖ ድግግሞሽ
በሳምንት
ቢሆን ለምርትና ምርታማነት ፤ለኮረት ዕድገት ከፍተኛ ጠቃሜታ

አለዉ፡፡

36. 
ሰብሉማበብከጀመረበትጊዜጀምሮማኮረትስለሚጀምር

በዚህጊዜ

የመስኖውኃ

በመጠኑ ካልሆነየሥርመበስበስሊያስከትልይችላል፡፡

ድንች የውኃ እጥረት ባለበት አካባቢ

ውኃ ለማግኘት እንዲመቸው

ከሪጅበታች
(ሥር)
መትከል

ይኖርበታል፡፡

የድንች ሰብል በተለያዩ

የመስኖ ውሃ ማጠጫ ዘዴዎች

ሊለማ

ይችላል፡፡
ከዚህም
ዉስጥ

በትልም
(Furrow Irrigation)፤በጠብታ
እና

የርጭት

መስኖ
ናቸዉ፡፡

የጠብታመስኖ

ዉሃበአግባቡ

ለመጠቀምይረዳል፡፡ነገርግንለሰፈፊ

ማሳዎችለመጠቀምብዙወጪአለዉ፡፡

በመሆኑምለድንችምርት

በትልም
(Furrow Irrigation)
በመጠቀም

የሪጁ
2/3
ኛ

ድረስዉሃማጠጣትይመከራል

፡፡

37. ½¬ú‰ ™eTr| x-”qM
FY


ኖን
oHንÓ`Ho| ¬e| ¬ú‰¬ú
o]z
ን
›
ን
Ä¿Yw?@ð FÓን`e

38. የዉሃ እጥረት በድንች ላይ ያለዉ ጉዳት

39. የሰብልፈረቃ

የሰብል
ፈረቃ
በአፈር ውስጥ ያሉትን አልሚ ንጥረ
-
ነገሮች አቅርቦትና

የአፈር

ለምነትን ለማሻሻ

ል
፣
የተፈጥሮ ማዳበሪያን ለመጨመር፣

የሰብሉን አረም፣

በሽታንናነፍሳትተባይ

ጥቃትንለመቆጣጠር

ይጠቅማል፡፡

ስለዚህ በአካባቢው ሁኔታዎች ላይ በመመርኮዝ
ከድንች
በፊትና
ቦ
ኋላ

መብቀል የሚገባቸውን

የሰብል አይነቶችን መለየት ያስፈልጋል።

በመሆኑም

የድንች ቤተሰብ
የሆኑ
ሰብሎችን ማለትም

ቲማቲም፣ በርበሬና

የመሳሰሉትን

ድንችንቀድመውምሆነተከትለውመዘራትየለባቸውም፡፡

በተቃራኒው

የጥራጥሬ ሰብሎችን
፣
ሽንኩርትን፣ ቅጠላ ቅጠልን
/
ጐመንና

ጥቅል ጐመን
/
እና የብዕርና አገዳ ሰብሎችን ማለትም እንደ በቆሎ፣ ጤፍ

፣ገብስ የመሳሰሉትን በማፈራረቅ

ስርአት ውስጥ ማካተት

የበሽታንና ተባዮችን

ክምችትለማስወገድ
ይረዳል፡፡

ከዚህ በተጨማሪ ድንችን ከጥራጥሬ ሰብሎች ጋር ማፈራረቅ የአፈሩን

ልምላሜ ለማዳበር
/
ለማበልፀግ ይረዳል፡፡ ስለዚህ ድንችን ከሌሎችሰብሎችጋር

አፈራርቆ መዝራት አስፈላጊ ብቻ ሣይሆን በተግባርም ልናከናውነው የሚገባ

አቢይጉዳይነው፡፡

40. •
የአረምቁጥጥር

አረምከድንችየፀሐይብርሃንን፣ንጥረ
-
ነገሮችንናውኃንይሻማል

፡፡

አረም

በጊዜው ካልተወገደ የስብሉ

ምርት

ክፉኛ

ይቀንሳል፤

የድንች ሰብል ማሳ

ውስጥ ባልነበረበት ወቅት

የክሽክሽን ተባይ በማስጠጋት

የድንች በሽታ

መጠንከፍእንዲልያደርጋል፡፡

የአረም ቁጥጥር የሚጀምረው ማሳን አስቀድሞ

በማረስና አረሞችን

ለፀሀይ

አጋልጦበማድረቅመሆንአለበት፡፡

41. HT| FWqWq
 ½Æ«… HT| ½GûWoWo¬ú
. ¢Ox oëq ™ÆÑ Ó«ŸR ]î« oGû¿ዘÏËo|
.
ለምግብ ድንች ምርቱ መሰብሰብ ያለበት

ተክሉ ከደረቀ በ
=
ላ ነው
፣eÓ>ú ¬Ã oüÚ Wü>¬Õ ነው.
.
ለዘርድንች ምርቱመሰብሰብ፡
-
ያለበትየዘር

መጠንያለውኩረትከስጠበ
=
ላግንዱንማጨድናቢያንስለ
14
ቀን

በመሬት

ውስጥበመተውቆዳውእንዲጠነክርማድረግና
ማዉጣት
 HTx »wWoWo o=? owpÁ ½wÓa| ፣
oo]z ½wo?[ú|

፣ oFLQ¿ዎች ½fW>ú ¢O}…

ከጤናኛ ኮረቶች
F>½| ¿Yë@Ï@$

 ½wFOÓ| ¢O}… >ዘTÂ >HÐq
½H«Ó`Hp#¬ú« oÕ«cb GÒÒ³

42. በደንብ ያልተሸፈነ የድንች ኮረት

44. ትክክለኛዉየዘርድንች
መጓጓዣ

45. ትክክለኛያልሆነ ድንች
መጓጓዣ

46. የተመሰከረለት የድንችዘርማከማቻ
ዘዴ

47. ለፋብሪካ የሚዉል የድንች ዝርያ

48. አመሰግናለሁ!