Тақырып 9 (4).pptxгеография окыту жумысы

география

1. Дәріс 9. ЖОО-да география пәндерін оқыту әдістемесі Жоспар: -дәріс, -практикалық сабақтар, - лабораториялық сабақтар , -семинар - өзіндік жұмыстар т.б. оқыту формалары . Ма қсат: дәрістер , практикалық сабақтар мен басқа да оқу формаларының функциялары мен жүргізудің әдістері бойынша түсінік беру, оқып білу .

2. Дәріс 8 . ЖОО-да география пәндерін оқыту әдістемесі Дайындаған: Мустафина А.Ж

3. Сабақтың мақсаты – жоғары оқу орнында география пәндерін оқытудың мазмұнын, әдістері мен формаларын талдау арқылы магистранттардың педагогикалық дағдыларын және әдістемелік даярлығын қалыптастыру.

4. Жоспар 1 . Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесінің ресми нормативтік-құжаттары 2. Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесін іске асыру үдерістері 3 . Ғаламтор ресурстарын сабақта қолдану әдістері 4 . Ғаламтор ресурстарын қолданудың тиімділігі 5. Қиындықтар мен шектеулер

5. Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесі бірнеше негізгі ресми нормативтік-құжаттарға негізделеді. Олар төмендегі құжаттар Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесінің ресми нормативтік-құжаттары 1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы 2. ҚР Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты (МЖМБС, ҚР МЖБС – 2024) 3. Жоғары оқу орнының оқу жоспары және білім беру бағдарламасы (БББ) 4. Пәннің оқу-әдістемелік кешені (ОӘК) Географияны қоса барлық пәндерді оқытудағы мақсат, мазмұн, білім сапасына қойылатын жалпы талаптарды белгілейді. ЖОО-да география мамандығы бойынша білім беру бағдарламасының мазмұнын, құрылымын және оқу нәтижелерін айқындайтын негізгі нормативтік құжат. Әр университет өз мамандығы бойынша бекітетін оқу жоспары мен силлабус, жұмыс бағдарламасы география пәндерін оқыту әдістемесінің нақты мазмұнын белгілейді . Бұл құжат нақты пәннің дәрістер, практикалық сабақтар, бақылау түрлері және әдебиеттер тізімін қамтиды.

6. Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесін іске асыру үдерістері Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесін іске асыру үдерісі — білім беру жүйесінің маңызды бөлігі. Ол болашақ география оқытушыларының кәсіби, әдістемелік және зерттеушілік құзыреттерін қалыптастыруды көздейді. Бұл үдеріс педагогикалық кезеңдер арқылы жүзеге асады:

7. 2. Жоғары оқу орнында география пәндерін оқыту әдістемесін іске асыру үдерістері

8. ЖОО дәрісі - оқытудың дидактикалық циклінің басты буыны. Оның мақсаты-студенттердің оқу материалын кейіннен игеруіне бағдарлау негізін қалыптастыру. Қазіргі жоғары мектептің өмірінде дәріс жиі "ыстық нүкте"деп аталады. "Дәріс" сөзі латынның " L ес tion " сөзінен шыққан- оқу . Дәріс Ежелгі Грецияда пайда болды, Орта ғасырларда ежелгі Римде одан әрі дамыды. XIX ғасырдың ортасынан бастап бүкіл әлемде ғылыми және техникалық білім өскен сайын студенттердің дербестігі мен белсенділігін ынталандыратын практикалық сабақтармен дәрістерді толықтыру қажеттілігі артты. Дәрістің негізгі мақсаты - студенттерді кітаппен өз бетінше жұмыс істеуге дайындау. Д әрістерден бас тарту студенттердің ғылыми дайындық деңгейін төмендетеді, семестр бойы жұмыстың жүйелілігі мен тең дәрежесін бұзады. Сондықтан дәріс ЖОО-да оқу процесін ұйымдастырудың жетекші нысаны болып табылады.

9. Дәріс - жаңа материалдағы негізгі теориялық мәселелердің мазмұнын терең, жүйелі, бірізділікпен ашып көрсетеді. Сондай–ақ дәрісте негізгі, маңызды жаңалықтар, түрлі көзқарастар мен даулы мәселелер танымды түрде баяндалады. Дәріс тақырыбы неғұрлым айқын, проблемалы, пікір-сайыс түрінде өтілсе, қойылған сұрақтарға дайын жауап болмай, оны студент өздігінен ізденіп тапса дәріс сабағының тиімділігі жоғары болады. Лекция -это логически стройное, системное, глубокое и ясное изложение учебного материала. Назначение современной лекции в учебном процессе не в том, чтобы предоставить всю готовую информацию по теме, а чтобы помочь освоить фундаментальные проблемы курса, овладеть методами научного познания, предложить новейшие достижения научной мысли, пути самостоятельного освоения поставленных задач и заинтересовать аудиторию.

10. Дәрістің артықшылықтары :лектордың аудиториямен шығармашылық қарым-қатынасы, бірлесіп эмоционалды өзара әрекеттесу; дәріс-білім негіздерін жалпы түрде алудың өте үнемді тәсілі; дәріс жақсы түсініліп, мұқият тыңдалса, ақыл - ой әрекетін белсендіреді, сондықтан оқытушының міндеті-студенттердің белсенді назарын дамыту, оқытушының ойынан кейін олардың ойларының қозғалысын тудыру. Дәрістен бастап оқу процесі практикалық сабақтарда жалғасады және өзіндік жұмысымен тереңдетіледі. Дәріске қойылатын талаптар :-дәріс пен оқытудың адамгершілік жағы, ғылыми және ақпараттылық қазіргі ғылыми деңгей; -жеткілікті жарқын, сенімді мысалдардың, фактілердің, негіздемелердің, құжаттар мен ғылыми дәлелдердің болуы, презентация формасының эмоционалдылығы студенттерд ің ойлауын жандандыру, ойлану үшін сұрақтар қою; -артта қалған мәселелерді дәйекті түрде ашудың нақты құрылымы мен логикасы.

11. Дәрістің сапасын бағалау критерийлерінің негізінде келесі талаптар жатыр - негізгі ойлар мен ережелерді шығару, қорытындыларды әртүрлі тұжырымдарда қайталау; қол жетімді және түсінікті тілде ұсыну, жаңадан енгізілген терминдер мен атауларды түсіндіру; мүмкіндігінше аудиовизуалды дидактикалық материалдарды пайдалану. Әріптестер оқытушының дәрісіне қатысып, талқылаған кезде оның сапасын бағалау қажет болады. Дәрістің сапасын бағалаудың түйінді критерийлері мазмұны, әдістемесі, студенттердің жұмысына басшылық жасау, дәріс деректері, дәрістің нәтижелілігі болып табылады . Дәрістің мазмұны: ғылыми, ғылымның қазіргі даму деңгейіне сәйкестігі, дүниетанымдық жағы, методикалық мәселелердің болуы, оларды дұрыс түсіндіру. Дәріс барысында проблемалық мәселелерді алға жылжыту және қайшылықтарды шешу арқылы ойлауды жандандыру. Мәселенің тарихын қамту, әртүрлі тұжырымдамаларды көрсету, тәжірибемен байланыс.

12. Дәріс құрылымы. Олардың құрылымы бойынша дәрістер бір-бірінен ерекшеленуі мүмкін. Мұның бәрі ұсынылған материалдың мазмұны мен сипатына байланысты, бірақ дәріске қолданылатын жалпы құрылым бар. Ең алдымен, бұл дәріс жоспарының хабарламасы және оны қатаң сақтау. Жоспарға дәрістің негізгі түйінді сұрақтарының атаулары енгізіледі, олар емтихан билеттерін жасауға қызмет ете алады. Алдыңғы дәрістің мазмұнын еске түсіру, оны жаңа материалмен байланыстыру, пәндегі және басқа ғылымдар жүйесіндегі орны мен мақсатын анықтау пайдалы. Тақырыпты ашқан кезде индуктивті әдісті қолдануға болады: ғылыми тұжырымдарға әкелетін мысалдар, фактілер; дедукция әдісін де қолдануға болады: жалпы ережелерді түсіндіру, содан кейін оларды қолдану мүмкіндігін нақты мысалдармен көрсету. Талданған ережелердің әрқайсысы үшін оны қайталау және интонация арқылы бөліп көрсету керек. Дәріс соңында қорытындылау пайдалы.

13. Студенттердің жұмысын басқару : -конспект ілерді орындауды бақылау; -студенттерді жазу әдістемесіне үйрету және оған көмектесу: қарқынның сақталуы, қайталау, кідірту, графиктерді сызу; -конспектілерді қарау: дәріс барысында, семинар және практикалық сабақтарда немесе одан кейін; -зейінді сақтау әдістерін қолдану-риторикалық мәселелер, шешендік әдістер; -сұрақ қоюға рұқсат беру. Басқа деректер: тақырыпты білу, эмоционалдылық, дауыс, дикция, шешендік, сөйлеу мәдениеті, сыртқы түрі, байланыс орнату мүмкіндігі. Дәрістің тиімділігі : -ақпараттық құндылық -тәрбиелік аспект, -дидактикалық мақсаттарға жету.

14. Д әрісте п айдаланылатын технологиялар : Блум Таксономиясы Миға шабуыл Ассоциограмма әдісі Рефлексия Free Video Converter бағдарламасы арқылы түрлендірілген бейне Screencast бағдарламасының көмегімен жасалған карталар Жобалау әдісі Case Study әдісі SMART- мақсат SMART технологиясы - нақты мақсаттарды анықтауға арналған заманауи тәсіл. Smart-мақсат қою жүйесі мақсат қою кезеңінде барлық қолда бар ақпаратты жинақтауға, қолайлы жұмыс мерзімдерін белгілеуге, ресурстардың жеткіліктілігін анықтауға, процестің барлық қатысушыларына анық, дәл, нақты міндеттерді беруге мүмкіндік береді. SMART-бұл ағылшын әріптерінен құралған аббревиатура, оның шифры: specific (нақты), measurable (өлшенетін), achievable (қол жетімді), relevant (өзекті), time bound (уақытпен шектелген ). SMART аббревиатурасының әр әрпі мақсаттардың тиімділік критериін білдіреді .

15. Specific:нақты специфичный Мақсат нақты болуы керек, бұл оған жету ықтималдығын арттырады . Measurable:өлшенетін измеримый SMART бойынша мақсат өлшенетін болуы керек. Мақсат қою кезеңінде мақсатты орындау процесін өлшеу үшін нақты критерилерді белгілеу қажет. Achievable:қолжетімді достижимый.SMART бойынша мақсат қол жетімді болу керек, өйткені тапсырманы орындаудың шынайылығы орындаушының мотивациясына әсер етеді. Relevant:өзекті подходящий. Мақсаттың өзектілігін анықтау үшін белгілі бір мәселені шешу адамның өмірлік мақсаттарына қол жеткізуге қандай үлес қосатынын түсіну керек. Timebound:уақытпеншектелген привязанный ко времени . SMART бойынша мақсат уақытпен шектелген болу керек, соңғы мерзім анықталуы қажет, ол мерзімнен асып кету мақсаттың орындалмағанын білдіреді.

16. Оқу үрдісінде дәріс келесі қызметтерді атқарады : Ақпараттық - дәріс студенттерге ғылым жетістіктері туралы, академиялық пәннің негізгі ережелері туралы хабарлайды, әр тақырыптың ерекшеліктерін ашып көрсетеді немесе ғылымда шешілген немесе қазір шешіл іп жатқан нақты мәселені ұсынады .  Бағдарлау шы - ғылыми әдебиеттердегі лекцияға бағдарланған теориялардың, идеялардың генезисін көрсете отырып, ғалымдардың қашан және қайсысы әзірлеп, қалыптастырылғанын, қандай объективті өмірге қажет екендігін және олар туралы тереңірек түсіну үшін қандай әдеби көзд ерден табуға болатыны . Түсіндіру ші - бұл, ең алдымен, берілген тақырыптың, теориялардың немесе ұсынылған гипотезаның негізін құрайтын негізгі ғылыми ұғымдарға қатысты қолданылады. Теорияның квинтэссенциясын түсіндіру және түсіндіру үшін студенттердің ұғымдарының ғылыми мазмұнын дұрыс түсінуіне қол жеткізу қажет . Сендіру ші - бұл дәлелді дәріс. Бұл, ең алдымен, оқытушының пікірлерін дәлелдеу арқылы жүзеге асырылады. Тіпті ең айқын шындықты олардың "қажеттілігіне", "маңыздылығына", "өте маңыздылығына" баса назар аудара отырып жариялау жақсы есте қалады немесе студенттер олар үшін беделді адамның - оқытушының, осы ғылымдағы маманның аузынан алады. Қызықты немесе шабыттандырушы - бұл ойын-сауық, әзіл-қалжың көңілді болуы дегенді білдірмейді. Дәрістің қызығушылығын тудыратын ең құнды нәрсе - осы уақытқа дейін тыңдаушыларға белгісіз болған ғылыми идеялардың құпияларын ашатын терең ой, шын мәнінде оларға қажет.

17. В учебном процессе лекция выполняет следующие функции :

18. Дәріс оқудың әдістемелік жақтары : - дәрістің айқын құрылымы және логикасы; - жаңа терминдер мен ұғымдардың қол жетімділігі, анықтылығы; - дәрісте қолданылған негізгі ойлар мен қорытындыларды бөліп көрсету; - қайталау, тексеру үшін сұрақтар қолдану (әр бөліктің соңында, дәріс соңында қорытындылайды) және т.б.; - көрнекі құралдарды, техникалық оқу құралдарын, компьютерлік және ақпараттық технология құралдарын пайдалану; -дәріс оқу кезінде анықтамалық материалдарды пайдалану.

19.   Методические приемы чтения лекции: - четкая структура лекции и логика изложения; - доступность и разъясненность всех новых терминов и понятий, - выделение главных мыслей и выводов , используемых в лекции; - использование приемов закрепления (повторение, вопросы на проверку) - подведение итогов в конце рассмотрения каждого вопроса, в конце лекции и т.п.; -ознакомление с литературой по теме лекции; -использование наглядных пособий, технических средств обучения (ТСО), средств компьютерных и информационных технологий; применение опорных материалов при чтении лекции.

20. Дәрісті әзірлеу технологиясы . Жұмыс бағдарламасы(силлабус) студенттердің пәнді оқу барысында қалыптастыруы қажетті кәсіби дағдыларына сәйкес жасалады, онда курстың практикалық бөлігі(формалары, мазмұны) және бақылау нысандары жоспарланады. Курс модульдерге бөлінеді. Әр модульде дәрістер мен практикалық сабақтар болады. Дәрістер мен практикалық сабақтардың саны ерікті болуы мүмкін және тақырыптың ерекшелігіне байланысты. Дәріс мәтіні түріндегі дәріс курсын жобалау әдістемесінің негізі жүйелілік, ақпараттылық, көрнекілік және түсініктілік принциптеріне негізделген . Дәрістің түйінді сәттеріне, дидактикалық блоктарға студенттерге белсенді оқуға ұсынылатын бақылау сұрақтары енгізілуі керек. Бөлімнің соңындағы қорытындыларға және дәрістің соңындағы қорытындыларға ерекше назар аудару керек. Сұрақтар проблемалық сипатта болуы мүмкін, дұрыс жауапты таңдауды қамтитын тест түрінде болуы мүмкін немесе Типтік жауаптар болуы мүмкін "иә-жоқ".

21. Көрнекілік принципі дәрістерді оқу процесінде жүзеге асырылады, бірақ мәтінді жобалау кезінде оқытушы ақпаратты визуализациялаудың барлық құралдарын жоспарлауы керек, ол слайдтар, карталар, схемалар,плакаттар, үлестірмелі иллюстрациялық материалдар немесе ауызша құралдар (мысалдар, ұқсастықтар, салыстырулар және т.б.), олардың формасы, саны, көрсетілім реті. Дәрістің лингвистикалық параметрлеріне негізгі талаптар: дәріс мәтіні өте мағыналы болуы керек, әр түрлі оқылуға жол бермеуі керек. Барлық бейтаныс сөздер мен терминдер аудиторияға түсіндірілуі керек. Оны терминологиямен және шетелдік сөздермен қанықтыруға болмайды- студенттерге алдымен ақпаратты түсіну үшін оны ашу керек. Дәріс мәтіні логикалық, түсінікті және қарапайым болуы керек және жүйеліліктің, ақпараттылықтың, иллюстрацияның, түсінікті болудың дидактикалық принциптерін ауызша түрде жүзеге асыруы керек.

22. Дидактикалық мақсаттарға жету лектордың өз дәрісінің мәтінін қалай "оқитынына" байланысты. Ауызша сөйлеуді қабылдаудың психологиялық ерекшеліктері бар. Оқытушы материалды студенттер үшін: - ақпаратты түсіну; - ол олардың қызығушылығын тудыру; - олар есту немесе визуалды түрде қабылданған ақпаратты механикалық емес, мағыналы түрде толықтыра алатындай етіп сақтау. Дәріс жақсы жазылуы және нашар оқылуы мүмкін, ғылыми ақпаратты аудитория толық қабылдап, игеруі үшін ауызша сөйлеуге айналуы керек,мұнда сөйлеу мәдениеті, лектордың шешендік және педагогикалық шеберлігі алдыңғы қатарда болады. Дәріс шеберлігі дәріс мәтінін қолдана білуді қамтиды. Дәрістің мәтіні мен сценарийін білу оны сәтті түсіндіру және студенттердің жұмысын бір уақытта басқару үшін қажет. Мәтін мұғалімнің сөйлеу әрекетін реттейді, оған уақыт шегін ұмытып кетуге мүмкіндік бермейді.Егер талап етсе, аннотациялау, рефераттау ғана емес, сонымен қатар ауызша баяндауды оның ақпараттылығына нұқсан келтірместен "қысқарту" қабілетін тәрбиелеу қажет.

23. Ауызша сөйлеу жазбаша мәтіннен сөйлеу стилінің элементтерімен, эмоционалдылықпен, импровизациямен, зейіннің шыңдары кезінде "лирикалық шегіністермен"ерекшеленеді.Лектор реферат процесін басқара білуі керек. Студенттер, әсіресе кіші курстар, реферат жаза алмайды. Олар көбінесе оқытушыдан оларға нұсқау беруді сұрайды. Оларды ауызша сөйлеуден ақпарат алуға және оны жазуға үйрету керек: басты мәселелерді оқшаулау ,маңыздыеместеріналыптастау,аббревиатураларды, қысқартуларды, тұжырымдамаларды,ұғымдарды және т.б. графикалық түрде бөліп көрсету(түрлі-түсті маркерлер, абзацтар, астын сызу). Дәріс барысында "бұл сөзбе-сөз жазылуы керек"; "Қазір сіз жай ғана тыңдай аласыз"сияқты ұсұныстарды беру пайдалы. Қайталанулар мен баяу қарқынмен дидактикалық бірліктерді ажыратуға, олардың бекітілуін бақылауға болады. Кейде аудиторияны аралап, барлық студенттер реферат жазып жатқанын, дәріскердің сөйлеу қарқынына ілесе алатынын бақылау пайдалы.    

24. Дәріс түрлері Дәріс –визуализация . Бұл принцип психологиялық- педагогикалық ғылымның, белсенді оқыту формасы мен әдісі әсерінен өзгереді. Дәріс визуализация студенттерді ауызша және жазбаша ақпаратты визуалды түрде қабылдауға үйретеді , профессиональды ойлауды қалыптастырады , оқу мазмұнының маңызды элементтерін анықтауға үйретеді . Екілік дәріс . Бұл дәрісте проблемалық мазмұндағы оқу материалы студенттерге екі оқытушының тірі диалогтық қарым қатынас түрінде беріледі. Мұнда нақты профессионалдық жағдаят теориялық сұрақтар екі мамандармен әр түрлі позицияда талқыланады, мысалы , теориялық және практикалық. Осы дәріс студенттердің белсенді ойлау процессін қосуды талап етеді . Студенттердің міндеті екі ақпарат көздерінің өкілдерінің көзқарастарын салыстыру және өзінің талдауын жасау , бірінші немесе екінші көзқарасқа қосылу немесе өз қөзқарасынды ұсыну. Жоспарланған қателіктермен дәріс . Бұл дәріс түрі студенттерде профессионалды жағдаятты тез талдау дағдысын дамыту үшін жасалынған, студенттер эксперт, оппонент, рецензент ролін атқарады да, нақты емес, дұрыс емес ақпаратты айыра білу. Оқытушының дәріске деген дайындығының негізі, оның мазмұнына әдістемелік қателіктерді енгізу.Оқытушы қателіктер тізімін дәріске әкеледі де, студенттерді дәріс соңында таныстырады. Бұл оқытушының дәріс мазмұнымен арнайы жұмысты жасауды қажет етеді .

25. Дәріс-пресс-конференция. Оқытушы дәріс тақырыбын атайды және студенттерге жазбаша түрде берілген тақырып бойынша сұрақ қоюды сұрайды. Әрбір студент 2-3 минут ішінде қызықтырған сұрақты құрып, қағазға жазып оқытушыға береді. Одан кейін оқытушы 3-5 минут аралығында сұрақтарды мазмұны бойынша бөледі де, дәріс оқуды бастайды . Материалды сұраққа жауап ретінде бермейді , тақырыпты ашу түрінде оқылады, соның барысында жауаптар қалыптасады. Дәріс соңында оқытушы соңғы бағаны айтады . Дәріс-әңгімелесу. Дәріс әңгімелесу немесе « аудиториямен диалог», оқу процесіне студенттерді қатыстырудың кең таралған белсенді түрі . Бұл дәріс оқытушының аудиториямен тығыз жұмыс жасауды қажет етеді . Студенттердің назарын маңызды тақырып сұрақтарына аудартады . Дәріс-дискуссия. Оқытушы дәріс материалдарын беру барысында студенттердің жауабын қолдануымен қатар, сонымен қатар пікірлердің бос алмасуын ұйымдастырады.

26. Дәріс. Биосфера  (гр. б иос -тіршілік, гр.  сфера  - шар) - бұл ұғым  ғылымға XIX ғасырда ене бастады. Ол кездерде бұл сөзбен тек жер жүзіндегі жануарлар дүниесі ғана аталатын. Кейінгі кездерде биосфера геологиялық мағынада да қолданылады. Биосфера - жердің тіршілік қабаты. Географиялық қабық - литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфераның өзара әрекеттесуі. Қазіргі түсінік бойынша, биосфера – бұл айрықша қабыршық. Тірі организмдердің бүкіл жиынтығынан тұратын жер, организмдермен үздіксіз алмасуда болады. Бұл түсінік биосфера туралы В.И.Вернадскийдің іліміне негізделеді. Ілімнің аса маңыздылығы өткен ғасырдың екінші жартысында ғана өзін көрсетті. Экологияның дамуы және биосфера негізгі түсінік болып саналатын оған ең алдымен ғаламдық экологияның дамуы ықпал етті. Дәріс. Географиялық қабық - жекелеген табиғат кешенінен тұрады. Табиғат кешені - табиғат компоненттерінің ұштасуы. Табиғат компоненттеріне топырақ, өсімдіктер, жануарлар т.б жатады. Ең ірі табиғат кешені - географиялық қабық, ірілері - материктер мен мұхиттар. Табиғат зонасы - температурасы, жауын-шашыны, өсімдігі, жануары, топырағы өзара ұқсас ірі табиғат кешені. Дәріс. Табиғат зонасы 1. Ендік зоналылық - табиғат зонасының ендік бағытта экватордан полюстерге қарай алмасып келуі. 2. Биіктік белдеулік - табиғат зоналарының тауларда биіктікке байланысты ауысып келуі. Биіктік белдеулерінің саны таулардың географиялық орнына және биіктігіне байланысты. Бір ендікте жатқан табиғат зонасының әр түрлі болуы мұхиттың алыс-қашықтығына жер бедер

27. Рефлексия

28. СӨЖ