Amputation

1. การพยาบาลผู้ป่วย
ที่ได้รับการรักษาด้วยการตัดแขนขา

2. วัตถุประสงค์

เมื่อสิ้นสุดการเรียนการสอน นิสิต
สามารถ
1. อธิบายเกี่ยวกับความหมายและ
วัตถุประสงค์ของการรักษาด้วยการ
ตัดแขนขาได้
2. อธิบายเกี่ยวกับข้อบ่งชี้ในการรักษา

ด้วยการตัดแขนขาได้
3. อธิบายเกี่ยวกับการแบ่งชนิดและระดับ
ของการตัดแขนขาได้
4. อธิบายเกี่ยวกับภาวะแทรกซ้อนภาย
หลังการตัดแขนขาได้
5. อธิบายเกี่ยวกับการพยาบาลผู้ป่วยก่อน
และหลังการตัดแขนขาได้

3. ความหมายของการผ่าตัด
Amputation
Below Knee
Amputation
VDO

4. ความหมายของการผ่าตัด
Amputation
 การตัดส่วนของอวัยวะที่

ไม่ต้องการออก มักใช้ใน
การอธิบายถึงส่วนของ

แขนหรือขาที่ถูกตัดหาก

เป็นการตัดผ่านข้อพอดี
เรียกว่า
“Disarticulation” ส่วน

ที่เหลือจากการตัดเรียก

ว่าตอขาหรือตอแขน

(Stump)

5. ข้อบ่งชี้ในการรักษาด้วย
การตัดแขนขา

6. ชนิดของการตัดแขนขา
1.Open amputation 2.Closed amputation

7. ระดับของการตัดแขนขา

ขึ้นอยู่กับพยาธิสภาพที่จำาเป็นเช่น

การไหลเวียนเลือดเนื้อเยื่อและอวัยวะ

ใกล้เคียงความเหมาะสมของการเตรี
ยมตอแขนขาเพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุด

ในการใส่แขนขาเทียมในภายหลัง
Skin
Soft tissue
Strength
Sensation
Shape
Size
Steering property
-ข้อควร

คำานึงถึง

7S

8. ระดับการตัดแขน

การตัดนิ้วมือ
: Ray amputation
Wrist disarticulation
Elbow disarticulation
Below elbow amputation : B.E.
Above elbow amputation : A.E.
Shoulder disarticulation

การตัดนิ้วมือ
: Ray amputation
Wrist disarticulation
Elbow disarticulation
Below elbow amputation : B.E.
Above elbow amputation : A.E.
Shoulder disarticulation

9. ระดับของการตัดขา
1. Chopart and
Lisfranc amputation
2. Foot amputation
3. Below knee
amputation
4. Knee
disarticulation
5. Above knee
amputation
6. Hip disarticulation

10. ระดับการตัด
แขนขา

12. ภาวะแทรกซ้อนภายหลังการตัดแขนขา
1. Reactionary hemorrhage
2. Secondary haemorrhage
3. Infection
4. Blood clot
5. Tissue necrosis
6. Flexion deformity or Contracture
7. Neuroma
8. Phantom pain and Phantom limb
sensation

13. Phantom pain & Phantom limb
sensation เกิดจากกลไกการทำางาน

ของระบบประสาทซึ่งมีการเชื่อมโยง
การรับรู้ส่วนต่างๆของ
ร่างกาย(Neurosignature) เมื่อได้รับ

การตัดแขนขาทำาให้การเชื่อมโยง

กระแสประสาทบกพร่องบริเวณที่รับรู้

ความรู้สึกในสมองจึงเปลี่ยนไปด้วย
จึงทำาให้ผู้ป่วยมีความรู้สึกหลอนว่า

อวัยวะที่ถูกตัดออกไปยังคงอยู่และมี

อาการต่างๆที่ไม่เฉพาะเจาะจง

14. 1. การพยาบาลก่อนผ่าตัด

การเตรียมทางด้าน
ร่างกาย

การเตรียมทางด้าน
จิตใจ
2. การพยาบาลหลังผ่าตัด
การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับ
การตัดแขนขา

15. เรื่องการประเมินภาวะสุขภาพและ

วางแผนการพยาบาลทั้งในด้านร่างกาย

จิตใจ อารมณ์ และสังคมเน้นในด้าน

จิตใจเนื่องจากผู้ป่วยมักวิตกกังวล

เครียดและซึมเศร้าไม่ยอมรับในการ

รักษาที่ต้องมีการสูญเสียขาหรือแขน
ซึ่งถือเป็นอวัยวะที่สำาคัญในการดำารง

ชีพรวมถึงด้านภาพลักษณ์
การพยาบาลผู้ป่วยก่อน
การตัดแขนขา
การพยาบาลผู้ป่วยก่อน
การตัดแขนขา

16. 
ตัวอย่างข้อวินิจฉัยการพยาบาล
ก่อนผ่าตัดแขนขา
* มีความวิตกกังวลเกี่ยวกับการ
ผ่าตัด
*ขาดความรู้เกี่ยวกับการเตรียม
ความพร้อมก่อนผ่าตัด

17. การพยาบาลก่อนผ่าตัด
สร้างสัมพันธภาพที่ดี
เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยพูดระบาย
ความรู้สึก

อาจใช้เทคนิคกลุ่มบำาบัด
แนะนำาการออกกำาลังกายก่อน

ผ่าตัดเตรียมความพร้อมเพื่อการ
ระงับความรู้สึก
ดูแลบริเวณแผลหรือผิวหนังที่มี
พยาธิสภาพ
อธิบายการเตรียมความพร้อม

ต่างๆก่อนการผ่าตัด

18. การพยาบาลหลังผ่าตัด
วัตถุประสงค์เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยกลับคืนสู่

สภาพปกติได้โดยเร็ว ตลอดจนไม่มี

ภาวะแทรกซ้อนภายหลังการผ่าตัด
โดย

เฉพาะ
24-48
ชั่วโมงหลังผ่าตัด
ตัวอย่างของข้อวินิจฉัยและการ
พยาบาลหลังผ่าตัด
-เสี่ยงต่อภาวะตกเลือดจากการผ่าตัดแขนขา
-
มีอาการปวดบวมบริเวณแผลหลังผ่าตัด
-เสี่ยงต่อการเกิดอุปสรรคในการใส่อวัยวะ
เทียม
-อาจเกิดความวิตกกังวลกับสภาพความเจ็บ
ป่วยและปรับตัว

19. เสี่ยงต่อภาวะตกเลือดจาก
การผ่าตัดแขนขา
ประเมินอาการและอาการแสดงของ

การตกเลือด
ดูแลการทำางานของขวดระบาย

การสังเกตการไหลเวียนบริเวณ

แผลผ่าตัดดูแลพันผ้ายืดและยกขา
ดูแลให้ได้รับสารนำ้าทางหลอดเลือด

ดำา

ดูแลบันทึกสารนำ้าเข้าและออก
สังเกตUrine output
ดูแลการให้เลือดตามแผนการรักษา

20. มีอาการปวดบวมบริเวณ
แผลหลังผ่าตัด
การประเมินความปวด ต้องแยกให้

ออกว่าปวดแผลผ่าตัดที่เย็บหรือ
Neuroma
ปวดจาก
Phantom pain

ลักษณะปวดแปล๊บคล้ายเข็มแทง

บีบรัด ปวดแสบปวดร้อน ไม่แน่นอน

บางรายมี
Phantom sensation หรือ

ความรู้สึกหลอนว่าอวัยวะหดเข้ามาหา
stump
รู้สึกชารู้สึกแขนขาที่ตัดไป

เคลื่อนไหวหรือแกว่งลอย

21. 
ดูแลให้พักตอแขนขาในระยะ
24-48

ชั่วโมงแรกหลังผ่าตัด

ยกตอขาให้สูงหรือวางบนหมอน
จัดท่ายกปลายเท้าเตียงให้สูงเพื่อช่วยลด

บวมลดปวด

ดูแลทางด้านจิตใจและให้ความรู้
แนะนำาและกระตุ้นให้ผู้ป่วยออกกำาลัง

กล้ามเนื้อ

ใช้เทคนิคการเคาะเบาๆที่ตอขา

การดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา

มีอาการปวดบวมบริเวณแผล
หลังผ่าตัด(ต่อ)

22. ในระยะหลัง
48 ชั่วโมงไปแล้ว

อาจมีการติดเชื้อที่แผลผ่าตัด
-
ดูแลประเมินบริเวณแผลผ่าตัด โดย

เฉพาะในราย

ที่ผ่าตัด
Opened stump
- ทำาแผลผ่าตัดด้วยหลัก Aseptic
technique
-
ควรประเมินสัญญาณชีพโดยเฉพาะ
อุณหภูมิ
ในร่างกาย

23. : เสี่ยงต่อการเกิดอุปสรรคในการ
ใส่อวัยวะเทียมจากการผิดรูปของ

ตอขา
(Stump)
ผู้ป่วยA.K. amputation ให้นอน
ควำ่าหมุนขาเข้าข้างในไม่วางหมอน

ระหว่างขา
ผู้ป่วย B.K. amputation หลีกเลี่ยง
การอยู่ในท่างอตอขา

แนะนำาท่าต่างๆที่ควรหลีกเลี่ยง

ดูแลพันผ้าที่ตอแขนขาให้ได้รูปลด
อาการบวม พันอวัยวะให้ได้รูปโคน

ใหญ่ปลายเล็ก

ระวังการเกิด
Flexion
contracture

24. การดูแล
Stump

25. เทคนิคการพันผ้า

พัน
stump ให้มีคุณภาพ
-
พันผ้ายืดไปทางเดียวกัน
-
พันแบบทะแยงมุมไม่พัน
circular
- พันสูงถึงระดับเหนือข้อที่ตัด

มากที่สุด
-
พันตลอด
24 ชั่วโมงและแก้
พันใหม่เมื่อหลวม
วันละ2 - 3 ครั้ง
-
ให้มีความสมำ่าเสมอในการพัน
ส่วนปลาย

กระชับ

28. -กรณี BKA :พันให้มีรูปร่างทรง

กระบอก
(cylindrical)
-
กรณี
AKA : พันให้เป็นรูปโคน
(conical)

ใช้ผ้ายืดกว้าง
4
และ
6
นิ้วสำาหรับ

ตอระดับ
BKA
และ
AKA
เทคนิคการพันผ้า

29. อาจเกิดความวิตกกังวลกับสภาพความเจ็บ
ป่วยและปรับตัว

สร้างสัมพันธภาพกับผู้ป่วย เปิด
โอกาสให้ผู้ป่วยระบายความรู้สึกตลอด

จนปัญหาและความต้องการ พยาบาล

ปลอบโยนและให้กำาลังใจแก่ผู้ป่วย

ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด แนะนำาเกี่ยว

กับเทคนิคผ่อนคลายความวิตกกังวล
และให้คำาแนะนำาเกี่ยวกับการดูแลตอ
แขนขาเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถสวมแขน
ขาเทียมได้เร็วที่สุด

30. ขาดความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติตนเมื่อ

กลับไปอยู่บ้าน
แนะนำาการทำาความสะอาดตอแขนขา
ไม่แช่ Stump นวดเบาๆ เพื่อกระตุ้นให้มี
การไหลเวียนเลือด
บอกวัตถุประสงค์และวิธีการพัน Stump
แก่ผู้ป่วยหรือผู้ดูแล
สอนหลักทั่วไปในการพันผ้า
แนะนำาการออกกำาลังกายแขนขาข้างที่
ถูกตัด
ให้ผู้ป่วยมาพบแพทย์ หากพบอาการ
ผิดปกติ
แนะนำาผู้ป่วยที่มีโรคประจำาตัว ในการดุ
แลขาข้างที่ดี
แนะนำาเกี่ยวกับท่าที่ถูกต้อง

34. Stump Exercise