Banking Presentation- CMA Presentation-1

Banking Presentation about Ethical Credit Evaluation

1. ගුණාත්මක ණය ඇගයීම Ethical credit evaluation EMNSB Ekanayaka – 95146007V AKP Sithara Ishani – 917932824V HRT Piumali – 898592499V WDA Manjula – 199125400332 W M Heshan Fernando – 942150938V DCM-Sat-Sin-Group 12 Course Name – Credit Operations Marketing (COM) Group Presentation Slides Submission- 05.06.2025 Assignment Report Submission- 05.06.2025

2. හැඳින්වීම ( Introduction) ණය කළමනාකරණය වෘත්තිය ආර්ථික හා මූල්‍ය ආයතනවල තිරසාරභාවයට උපකාරී වේ . එය ණය ලබාදීමේ ක‍්‍රියාවලිය කාර්‍යක්ෂම හා ඵලදායි කරයි . ආචාරධර්ම ඇගයීම ග නුදෙනුකාර ණය හිමියන් ආරක්ෂා කරයි . එහිදී සාධාරණත්වය හා විනිවිදභාවය වැදගත් වේ. . එය දිගුකාලීන මූල්‍ය සාර්ථකත්වයට උපකාරී වේ .

3. ආචාරධර්ම ඇගයීමේ වැදග ත් කම (Importance of Ethical Evaluation) Click to edit Master text styles Click to edit Master text styles 3 ආචාරධර්ම ඇගයීම සාධාරණ තීරණ ගැනීමට උපකාරී වේ . එය විනිවිදභාවය හා තිරසාර සබඳතා ඇති කරයි . නීතියට ගැලපෙන ආකාරයෙන් ඇගයීම සිදුවිය යුතුය . ණය හිමියන් හා ගනුදෙනුකරුවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා වේ . එය චන්ද්‍රිකාවේ විශ්වසනීයතාව ඉහළ නංවයි .

4. ණය ඇගයීමේ ගුණාත්මකභාවය ( Quality in Credit Assessment) නිවැරදි තොරතුරු රැස්කිරීම ගුණාත්මකභාවයට උපකාරී වේ . ආයතනික ආචාරධර්ම ඇගයීමේ කොටසකි . තාක්ෂණික උපකරණ (AI) භාවිතයෙන් නිරපේක්ෂිකතාව ඉහළ නැංවිය හැකිය . ගනුදෙනුකරුවන්ගේ ආදායම් හා ණය ධාරිතාව ඇගයීම . ඇගයීමේ ප‍්‍රක‍්‍රියාවේ සුදුසුකම් තහවුරු කිරීම .

5. ශ‍්‍රී ලංකා සන්දර්භය ( Sri Lankan Context) ශ‍්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය ආයතනවල තිරසාර භාවයට උපකාරී වේ. ආචාරධර්ම ඇගයීම ජාතික ආර්ථිකයේ නියාමනයට උපකාරී වේ. CBSL රෙගුලාසි සමඟ ගැලපෙන ආකාරයෙන් ඇගයීම. ග්‍රාමීය හා නාගරික ගනුදෙනුකරුවන්ගේ සමාන ඇගයීමක් සිදු කිරීම. තරඟකාරී වෙළඳපොළ තුළ ආචාරධර්ම තවදුරටත් වැදගත් වේ. 5

6. සබඳතා නිලධාරි භූමිකාව (Role of Relationship Officer) 6 සබඳතා නිලධාරීන්, ගනුදෙනුකරුවන් හා ණය ලබාදෙන ආයතන අතර සම්බන්ධතාව ගොඩ නඟයි . ඇගයීමේදී ආචාරධර්ම උසස් කිරීමට හැකියාව ඇත . ගනුදෙනුකරුවන්ට ණය තොරතුරු ලබාදීම . මූල්‍ය ආයතනවල තිරසාර ක‍්‍රියාකාරකම් සහතික කිරීම . ගනුදෙනුකරුවන්ගේ විශ්වාසය ඉහළ නංවන ලෙස කටයුතු කිරීම .

7. සුදුසුකම් ඇගයීම (Creditworthiness Assessment) ආදායම් තහවුරු කිරීම භාවිතයෙන් ඇගයීම. පාරිභෝගිකයාගේ ණය ඉතිහාසය පරීක්ෂා කිරීම.ණය-ආදායම් අනුපාතය ( Debt-to-Income Ratio) ගණනය කිරීම. CRIB වාර්තා භාවිතයෙන් තොරතුරු ලබාගැනීම. සමාලෝචනයේදී තෙවන පාර්ශවයකගේ උපකාරය අවශ්‍ය අවස්ථාවන්හීදි ලබාගැනීම. 7

8. තාක්ෂණික උපකරණ (Technological Tools) 8 AI භාවිතයෙන් ඇගයීමේ ගුණාත්මක හා නිවැරදි බව ඉහළ නැංවීම . තොරතුරු විශ්ලේෂණය තුළින් තීරණ ගැනීම . ඔන්ලයින් ණය ඇගයීමේ ක‍්‍රම . ග‍්‍රාමීය හා නගර භූගෝලීය දත්ත ඇතුලත් කිරීම . තාක්ෂණික උපකරණ තුළින් කාලය ඉතිරි කිරීම .

9. ආයතනික ආචාරධර්ම ( Institutional Ethics) 9 මූල්‍ය ආයතනවල ආයතනික ප‍්‍රතිපත්ති ඇතුලත් කිරීම . ගනුදෙනුකරුවන්ට සමාන ඇගයීම සහතික කිරීම . ආචාරධර්ම කඩකිරීම් වලට එරෙහිව ආරක්ෂණය . CBSL රෙගුලාසි හා ගැලපෙන ආකාරය . නිතිපතා ඇගයීමේ තත්වය පරීක්ෂා කිරීම .

10. ග‍්‍රාහක ඉගෙනුම (Customer Education) 10 ගනුදෙනුකරුවන්ට ණය ගැන ඉගෙනුම් ලබාදීම . ගෙවීම් යෝජනා හා අවදානම් පැහැදිලි කිරීම . සිංහල , දෙමළ හා ඉංග්‍රීසි භාෂාවලින් ඉගෙනුම . SME ගනුදෙනුකරුවන්ට විශේෂ උපකාර . ගනුදෙනුකරුවන්ගේ විශ්වාසය ඉහළ නංවන ලෙස ඉගෙනුම .

11. ආයතනික ගෘහස්ත ගැටලු කළමනාකරණය ( Conflict of Interest Management) 11 ඥාති සංග්‍රහ මත පදනම්ව ගනුදෙනු කිරීම තහනම් කිරීම. CBSL corporate governance රෙගුලාසි අනුගමනය. තෙවන පාර්ශවයකගේ ඇගයීම භාවිතය. පාරිභෝගිකයාගේ ආරක්ෂණය සහතික කිරීම. ආයතනික විශ්වසනීයතාව ආරක්ෂා කිරීම.

12. ශුද්ධ වටිනාකම ( Net Worth Analysis) 12 ශුද්ධ වටිනාකම = භෝග තුල - ආයතනික (මූල්‍ය සේවා) ච‍්‍යාතන. උදා: 10 M - (5M + 3.5M) = 1.5M. භෝග වගා, නිදහස් භූමි, මෝටර් රථ, ආදායම් ,ණය ගෙවීම්. ඇගයීමේදී net worth තීරණාත්මක සාධකයක් බවට පත්වේ.

13. මූල්‍ය ඡේදනය ( Financial Intermediation) 13 ගිණුම්කරුවන්ගෙන් ඇති උපරිම වත්කම ප්‍රමාණය ණය ගනුදෙනුකරුවන්ට හුවමාරු කිරීම . Nattukottai Chettiars හි ඓතිහාසික භූමිකාව. 1932, 1961, 1980 යන කාලවල ඇතිවූ ඡේදන සිදුවීම්. ආර්ථික සමතුලිතතාවය ඇති කිරීම. මූල්‍ය ආයතනවල තිරසාරභාවයට උපකාරී වීම.

14. ණය වෙළඳපොළ උපකරණ ( Credit Market Instruments) 14 භ ාණ්ඩාගාර බිල්පත් (1932 ආරම්භය). ණයවර ලිපි (කෙටිකාලීන). තැන්පතු සහතික ( CD) . භ ාණ්ඩාගාර වෙන්දේසි ( primary auction). පුද්ගලික ණය ආරක්ෂක ( Private Debt Securities).

15. මූල්‍ය වෙළඳපොළ ( Financial Markets) 15 මුදල් වෙළඳපොළ (කෙටිකාලීන සැපයුම). ප‍්‍රධාන වෙළඳපොළ (දිගුකාලීන සැපයුම). භ ාණ්ඩාගාර බිල්පත් හා පුද්ගල ණය. Equity shares හා preference shares. ආයතනික ආයෝජන ( උදා: විශ්‍රාම අරමුදල් ).

16. ආචාරධර්ම උල්ලංඝනයේ බලපෑම ( Impact of Unethical Practices) 16 ආචාරධර්ම උල්ලංඝනය මූල්‍ය ගනුදෙනුකරුවන්ට හානි සිදු වේ. තිරසාර ආර්ථිකයට මූල්‍ය ආයතනවල විවර්තනයට හානි සිදු වේ. ගනුදෙනුකරුවන්ගේ විශ්වාසය අඩුවීම. ජාතික ආර්ථිකයට හානි සිදුවීම. රෙගුලාසි උල්ලංඝනයේ අවදානම නිසා මහජන විශ්වාසය කඩ වීම.

17. ප‍්‍රායෝගික උදාහරණ ( Practical Examples) 17 SME ගනුදෙනුකරුවන්ට ණය ලබාදීම. ග‍්‍රාමීය ගනුදෙනුකරුවන්ට ඉගෙනුම්. AI භාවිතයෙන් ඇගයීම. ගනුදෙනුකරුවන්ගේ ශුද්ධ වටිනාකම ඇගයීම. මූල්‍ය ආයතනවල තිරසාර භාවය.

18. ආචාරධර්ම ඇගයීමේ ප‍්‍රායෝගික උපාය ( Practical Strategy for Ethical Evaluation) 18 ආචාරධර්ම ඇගයීම සඳහා බැංකුවල පුහුණු වැඩසටහන් ආරම්භ කිරීම. ප ාරිභෝගික/ගනුදෙනුකාර භවතුන්ගේ තොරතුරු ආරක්ෂා කිරීමට ඩිජිටල් ආරක්ෂණ පද්ධති භාවිතය. ණය ඇගයීමේදී ස්වාධීන සමාලෝචන කමිටුවක් පත් කිරීම. ගනුදෙනුකරුවන්ගේ පැමිණිලි කළමනාකරණය සඳහා විශේෂ ඒකකයක් ස්ථාපනය. ආචාරධර්ම උල්ලංඝනයන් වාර්තා කිරීමට නිර්නාමික යාන්ත්‍රණයක් ඇති කිරීම.

19. නිර්දේශ ( Recommendations ) 19 කෘත්‍රිම බුද්ධිය හා තාක්ෂණික උපකරණ භාවිතය වැඩි කිරීම. ගනුදෙනුකරුවන්ගේ අවබෝධය ඉහළ යන පරිදි වැඩසටහන් සංවිධානය කිරීම. CBSL රෙගුලාසි අනුගමනය. ආයතනික ආචාරධර්ම උසස් කිරීම. නිතිපතා ඇගයීම් සමාලෝචනය කිරීම.

20. ඉදිරි ඉලක්ක හා සමාලෝචනය ( Future Goals and Conclusion) 20 ආචාරධර්ම ඇගයීමේදී නව තාක්ෂණික ප‍්‍රගතිය . ගනුදෙනුකරුවන් හා මූල්‍ය ආයතන අතර තිරසාර සබඳතාවක් ගොඩනැගීම . CBSL හා ජාතික ආර්ථිකයට උපකාරී වන ලෙස ඇගයීම .