अध्याय – १ : कार्यालय र कार्यालयका कर्मचारीहरू Class 9 Account
कार्यालय (Office) कार्यालय भनेको कुनै संस्था वा व्यवसायको दैनिक काम गर्ने केन्द्र। यसलाई Brain of Institution भनिन्छ।
कार्यालयका प्रकारहरू (Types of Office) १. आकारअनुसार - सानो कार्यालय - ठूलो कार्यालय २. स्वामित्वअनुसार - निजी कार्यालय - सार्वजनिक कार्यालय
कार्यालयका कार्यहरू (Functions of Office) • सूचना संकलन र व्यवस्थापन • पत्राचार (letters, emails) • लेखा-जोखा • दस्तावेज सुरक्षित राख्ने • कर्मचारी वा विभागबीच समन्वय गर्ने • निर्णयमा सहयोग गर्ने
कार्यालयको महत्व (Importance of Office) • संस्था सञ्चालनको आधार • निर्णय प्रक्रियाको केन्द्र • दक्षता र पारदर्शिता बढाउने • स्रोतको सही उपयोग • ग्राहक सेवा र सम्पर्क सजिलो
कार्यालय व्यवस्थापन (Office Management) कार्यालयका स्रोत, साधन र कर्मचारीलाई व्यवस्थित गर्ने प्रक्रिया।
कार्यालय व्यवस्थापनका कार्यहरू • योजना बनाउने (Planning) • संगठन गर्ने (Organizing) • कर्मचारी व्यवस्थापन (Staffing) • निर्देशन दिने (Directing) • नियन्त्रण गर्ने (Controlling)
कार्यालय व्यवस्थापनको महत्व • स्रोतको सदुपयोग • समय र खर्च बचत • काममा गति र शुद्धता • निर्णय छिटो र सही • उद्देश्य प्राप्ति सजिलो
कर्मचारी (Personnel) कार्यालय वा संस्थामा काम गर्ने व्यक्तिहरू।
कर्मचारीका प्रकारहरू (Types of Personnel) • प्रबन्धकीय तह – Manager, Principal • मध्य तह – Officer, Section Head • तल्लो तह – Accountant, Clerk, Cashier • सहायक तह – Peon, Guard, Driver
कर्मचारी व्यवस्थापन (Personnel Management) कर्मचारीको छनोट, तालिम, प्रेरणा र मूल्याङ्कन गर्ने प्रक्रिया।
कर्मचारी व्यवस्थापनका मुख्य कार्यहरू 1. भर्ती र छनोट (Recruitment & Selection) 2. तालिम र विकास (Training & Development) 3. प्रेरणा र पारिश्रमिक (Motivation & Compensation) 4. कार्य मूल्याङ्कन (Performance Appraisal) 5. राम्रो सम्बन्ध (Industrial Relations) 6. कर्मचारी कल्याण र सुरक्षा (Welfare & Safety)
उदाहरण (School Office Example) • प्रधानाध्यापक = प्रबन्धकीय तह • शिक्षक / विभाग प्रमुख = मध्य तह • क्लर्क = तल्लो तह • पियन / गार्ड = सहायक तह