Evaluation the Effects of Irrigation Periods and Chitosan as a Biological Elicitor on Onion (Allium cepa L.) Growth and Yield
IranianJournalFieldC
12 views
19 slides
Oct 15, 2024
Slide 1 of 19
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
About This Presentation
Onion (Allium cepa L.) is a species of the Alliacea family. It is of great economic importance in Hormozgan province, Iran, which is ranked the second among the largest producers of onion in Iran in terms of cultivated area (8147 ha) (Agricultural statistics, 2021). Conventional Irrigation have undo...
Slide Content
Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 22, No. 3, Fall 2024, p. 291-309
Evaluation the Effects of Irrigation Periods and Chitosan as a Biological Elicitor
on Onion (Allium cepa L.) Growth and Yield
1
Y. Rameshjan
1
, A. Asgari
2*
, F. Abdollahi
3
1- PhD Graduated in Agroecology, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2- Minab Higher Education Center, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran; Research Group of Agroecology in
Dryland Areas, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
3- Horticulture Science Department, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar
Abbas, Iran; Research Group of Agroecology in Dryland Areas, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
Received: 31 December 2023
Revised: 26 April 2024
Accepted: 29 April 2024
Available Online: 31 July 2024
How to cite this article:
Rameshjan, Y., Asgari, A., & Abdollahi, F. (2024). Evaluation the Effects of Irrigation
Periods and Chitosan as a Biological Elicitor on Onion (Allium cepa L.) Growth and
Yield. Iranian Journal of Field Crops Research, 22(3), 291-309. (in Persian with English
abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.86155.1293
Introduction
Onion (Allium cepa L.) is a species of the Alliacea family. It is of great economic importance in Hormozgan
province, Iran, which is ranked the second among the largest producers of onion in Iran in terms of cultivated
area (8147 ha) (Agricultural statistics, 2021). Conventional Irrigation have undoubtedly helped in improving
both bulb yield and quality of onion, but lately, it was arising many novel trends in Irrigation. Using of chitosan
as an antiperspirant compound is one of these trends, as it can improve the water use efficiency (Geries et al.,
2020). Chitosan is a member of the polysaccharides which is considered a useful natural polymer and is
produced by alkaline N-deacetylation of chitin. Ahmed et al. (2019) reported that positive effect of chitosan
nanoparticles on onion, as it significantly promoted seed germination and radical length under salt stress. The
best treatment on germination was 0.3% of nano chitosan. Growth variables (plant height, leaf area, fresh and
dry weights of the shoot and root) were increased significantly. Nevertheless, data on the utilization of chitosan
for onion are meager in Iran. In this way, this study was carried to consider the impact of irrigation periods and
chitosan as a biological elicitor on onion cultivar of Taki yellow, uniquely the adjustment in yield and quality
properties.
Materials and Methods
This study was carried out at the private farm in Sohrabi village, Shamil district, Hormozgan province, Iran,
conducted during 2020-2021 growing season. The experiment was carried out as autumn planting. This
experiment was conducted as split-plot arrangement based on a complete randomized block design with 3
replications. Treatments were three irrigation periods and three doses of chitosan as main and sub plot,
respectively. In this experiment 3 irrigation periods (such as two days, four days and six days) and 3 doses of
chitosan (including zero, 1000 and 2000 ppm) with constant density of 63 plants m
-2
yield and yield components
(such as mean onion weight, length and diameter, onion shape index and dry matter content) and harvest index
of onion were measured.
©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution
4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and
reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s)
and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.86155.1293
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 22, No. 3, Fall 2024, p. 291-309
Evaluation the Effects of Irrigation Periods and Chitosan as a Biological Elicitor
on Onion (Allium cepa L.) Growth and Yield
1
Y. Rameshjan
1
, A. Asgari
2*
, F. Abdollahi
3
1- PhD Graduated in Agroecology, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2- Minab Higher Education Center, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran; Research Group of Agroecology in
Dryland Areas, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
3- Horticulture Science Department, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar
Abbas, Iran; Research Group of Agroecology in Dryland Areas, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
Received: 31 December 2023
Revised: 26 April 2024
Accepted: 29 April 2024
Available Online: 31 July 2024
How to cite this article:
Rameshjan, Y., Asgari, A., & Abdollahi, F. (2024). Evaluation the Effects of Irrigation
Periods and Chitosan as a Biological Elicitor on Onion (Allium cepa L.) Growth and
Yield. Iranian Journal of Field Crops Research, 22(3), 291-309. (in Persian with English
abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.86155.1293
Introduction
Onion (Allium cepa L.) is a species of the Alliacea family. It is of great economic importance in Hormozgan
province, Iran, which is ranked the second among the largest producers of onion in Iran in terms of cultivated
area (8147 ha) (Agricultural statistics, 2021). Conventional Irrigation have undoubtedly helped in improving
both bulb yield and quality of onion, but lately, it was arising many novel trends in Irrigation. Using of chitosan
as an antiperspirant compound is one of these trends, as it can improve the water use efficiency (Geries et al.,
2020). Chitosan is a member of the polysaccharides which is considered a useful natural polymer and is
produced by alkaline N-deacetylation of chitin. Ahmed et al. (2019) reported that positive effect of chitosan
nanoparticles on onion, as it significantly promoted seed germination and radical length under salt stress. The
best treatment on germination was 0.3% of nano chitosan. Growth variables (plant height, leaf area, fresh and
dry weights of the shoot and root) were increased significantly. Nevertheless, data on the utilization of chitosan
for onion are meager in Iran. In this way, this study was carried to consider the impact of irrigation periods and
chitosan as a biological elicitor on onion cultivar of Taki yellow, uniquely the adjustment in yield and quality
properties.
Materials and Methods
This study was carried out at the private farm in Sohrabi village, Shamil district, Hormozgan province, Iran,
conducted during 2020-2021 growing season. The experiment was carried out as autumn planting. This
experiment was conducted as split-plot arrangement based on a complete randomized block design with 3
replications. Treatments were three irrigation periods and three doses of chitosan as main and sub plot,
respectively. In this experiment 3 irrigation periods (such as two days, four days and six days) and 3 doses of
chitosan (including zero, 1000 and 2000 ppm) with constant density of 63 plants m
-2
yield and yield components
(such as mean onion weight, length and diameter, onion shape index and dry matter content) and harvest index
of onion were measured.
©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution
4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and
reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s)
and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.86155.1293
292 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
Results and Discussion
This study was conducted to assess the potential effects of irrigation periods and foliar spraying with
chitosan, on the growth, yield quality of onion bulbs. In this experiment, nearly all measured traits were
significantly (P<0.01) affected by irrigation periods and doses of chitosan. Results showed two forms of chitosan
treatments (chitosan 1000 and 2000 ppm) were the most effective treatments for vegetative growth characters
(plant height and Dry weight of shoot per plant), yield and its components (bulb dry matter %, bulb length, bulb
diameter and total bulb yield) while chitosan at 0 ppm gives the highest values for harvest index in each
irrigation periods. Also, results showed more irrigation (Two days) was the most effective treatments for
vegetative growth characters, yield and its components. Therefore, according to these results, under deficit
irrigation conditions, chitosan can reduce the effects of drought stress on onion more than No foliar application.
In this regard, Shamekh, Jafari & Abdollahi (2021) the effect of proline, chitosan and its derivatives on
photosynthetic pigments, chlorophyll fluorescence indices, qualitative characteristics and yield of greenhouse
tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) under deficit irrigation conditions and these researchers reported in their
studies that under deficit irrigation conditions, chitosan and its derivatives can reduce the effects of drought
stress on tomatoes more efficiently than proline.
Conclusion
The obtained results indicated that foliar application with chitosan had an important role in promoting and
improving plant vegetative growth, and this led to improve in yield and yield components of onion in higher
irrigation periods (four days and six days). The examination inferred that using chitosan to deliver highest yield
in good quality with great the economic benefit was gotten from foliar application at 2000 ppm.
Keywords: Bulb, Foliar application, Harvest index, Water stress
Results and Discussion
This study was conducted to assess the potential effects of irrigation periods and foliar spraying with
chitosan, on the growth, yield quality of onion bulbs. In this experiment, nearly all measured traits were
significantly (P<0.01) affected by irrigation periods and doses of chitosan. Results showed two forms of chitosan
treatments (chitosan 1000 and 2000 ppm) were the most effective treatments for vegetative growth characters
(plant height and Dry weight of shoot per plant), yield and its components (bulb dry matter %, bulb length, bulb
diameter and total bulb yield) while chitosan at 0 ppm gives the highest values for harvest index in each
irrigation periods. Also, results showed more irrigation (Two days) was the most effective treatments for
vegetative growth characters, yield and its components. Therefore, according to these results, under deficit
irrigation conditions, chitosan can reduce the effects of drought stress on onion more than No foliar application.
In this regard, Shamekh, Jafari & Abdollahi (2021) the effect of proline, chitosan and its derivatives on
photosynthetic pigments, chlorophyll fluorescence indices, qualitative characteristics and yield of greenhouse
tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) under deficit irrigation conditions and these researchers reported in their
studies that under deficit irrigation conditions, chitosan and its derivatives can reduce the effects of drought
stress on tomatoes more efficiently than proline.
Conclusion
The obtained results indicated that foliar application with chitosan had an important role in promoting and
improving plant vegetative growth, and this led to improve in yield and yield components of onion in higher
irrigation periods (four days and six days). The examination inferred that using chitosan to deliver highest yield
in good quality with great the economic benefit was gotten from foliar application at 2000 ppm.
Keywords: Bulb, Foliar application, Harvest index, Water stress
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 292
هیرشنپاهشهوژناریا یعارز ی
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج22 هرامش ،3 زییاپ ،1043 ص ،343-231
زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا
(Allium cepa L.)
شمار سنویناج
1
،
یرگسع ناکشا
2*
،زرفین هلادبعی
3
:تفایرد خیرات 01/01/0011
:شریذپ خیرات 01/11/0011
هدیکچ
بآ عبانم ندوب دودحمیهمین و کشخ قطانم رد یگرزب شلاچ ،هب کشخ راددقم نیرتشیب هک تسا یزرواشک شخب رد هژیو دراد ار آ ردصم و ادب
هب هجوت یاضاقت نوزفازوراذغ یارجا ،شورهدافتسا بجوم هک یتیریدم یاه زا دمآراک عبانمبآی و نیدنچمه شیازدفایزروادشک ک ودصحم دردکلمع
یمیم رظن هب یرورض ،دوشهب نازوتیک زا هدافتسا و یرایبآ رود ریثأت یسررب ده اب هعلاطم نیا روظنم نیدب .دسریتدسیز روتیسیلا ناونع ارختدسا( ردگ
)یتسیزهبکرک کروصیاه شدرخکولب حرط بلاق رد هدیاه فداصت لماکی رارکت هس اب یعارز لاس رد0011 روتکادف .ددش شادانا نادگزمره ناتسا رد
( یرایبآ رود یلصا1 ،0 و6 لولحم یعرف روتکاف و )زور ،رفص( نازوتیک تظلغ هس یشاپ0111 و1111 یپیپ .دش شاانا )شاگ هزادنا کافصدیری رد هددش
این اوده شادنا کشخ نزو ،خوس کشخ نزو ،خوس لکش صخاش ،خوس رطق ،خوس عافترا ،هتوب عافترا لماش هعلاطمیی، هدادم ددصرد ،لدک کدشخ نزو
م خوس درکلمع و تشادرب صخاش ،خوس کشخیناشن قیقحت نیا زا لصاح جیاتن .دوش کافدص ردفکا ردب نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود ریثأت هک داد
هزادنایریگ هدشینعمرود لباقتم رثا و دوب راد ینعم خوس درکلمع و تشادرب صخاش ،ییاوه شادنا کشخ نزو کافص رد طقف نازوتیک رصم و یرایبآ راد
هزادنا کافص رادقم نیرتشیب .دوبیریگناشن عقاو رد هک دش هدهاشم زور ود یرایبآ رود رد هدش یرادیبآ ینامز هلصاف شهاک هب ناهایگ تبفم خساپ هدنهد
یمهزادنا کافص رادقم هدام نیا رصم اب زین نازوتیک کارثا صوصخرد نینچمه .دشابیریگ حوطدس نیب لاتخا یلو تفای شیازفا دهاش هب تبسن هدش
ینعم دراوم رفکا رد رگیدکی اب نزاوتیک رصمامیت هب خوس درکلمع نیرت اب ،نازوتیک رصم و یرایبآ رود لباقتم رثا یسررب رد .دوبن راد ود یرایبآ رود ر
رصم اب زور1111 یپیپ نیگنایم اب نازوتیک شا60166 رصم اب زور ود یرایبآ رود رامیت رد درکلمع و دش لصاح راتکه رد شرگولیک1111 یدپیدپ شا
رصم اب زور شش یرایبآ رود رد رگید رط زا .دوب دهاش رامیت درکلمع ربارب ود نازوتیک1111 یپیپتدحت نازوتیک شا راددقم یتبودطر شندت طیاردش
51536 ناشن ار یتبوطر شنت طیارش رد نازوتیک دربراک تبفم کارثا هک دش دیلوت خوس راتکه رد شرگولیک یمهب نازوتیک دربراک اذل .دهد روتیدسیلا ناونع
یم یتسیزمع شیازفا بجوم و دنک کمک یتبوطر تیدودحم طیارش رد هایگ یدیلوت ناوت ظفح هب یدح ات دناوتیدمن اما ،دوش درکل دربرادک تدفگ ناودت
هب نازوتیکلولحم کروصلباق یداصتقا رظن زا هعرزم رد یشاپیم ناربج ار هنیزه نیا درکلمع زا لصاح دمآرد شیازفا ای و تسا هیجوت تدمیق اریز ،دنک
هولاع لوصحم نیا.تسا اضاقت و هضرع هب هتسباو رایسب ،زایپ کادراو و کارداص رب
هژاو :یدیلک یاه،یبآ شنت ،خوس ،تشادرب صخاشلولحمیشاپ
همدقم
0
( زایپAllium cepa L. هداونادخ هدب قدلعتم هلادسود هادیگ کدی )
Alliaceae (Mubarak & Hamdan, 2018) هدددک زا یدددکی
0- دشناهتخومآ رتکدی ژولوکاورگای، ،یزرواشک هدکشنادسودرف هاگشنادی دهشم ،
ناریا ،دهشم
1- لاع شزومآ عمتامی می، ان ناگزمره هاگشناد؛ شهوژپ هتسهی ژولوکاورگای رد
ناگزمره هاگشناد ،کشخ قطانمناریا ،
1- نابغاب هورگی، زرواشک هدکشنادی بط عبانم ویعی، ناگزمره هاگشنادناریا ،
(*- ونیهدنس لوئسم: Email: [email protected])
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.86155.1293
یمیدقیزبس نیرت تدسا ناردیا رد جدیار یادهو رد ین ودط هقبادس
هک دندرک نایب ناققحم زا یخرب .تسا هتشاد ییوراد و ییاذغ رصم
ناتسناغفا و ناریا زا نآ أشنمیمو دشاب هولاع روشک ود نیا رد ،نیا رب
دش یلهاتسا ه (Mehta, 2017; Khokhar, 2017) . ادب یزبس نیا
دیلوت67 طسوت نت نویلیم11 روشک ایند رتربب ،هناونع لوصحم کی
یتایحیم یقلت ددرگ(FAO, 2018 .) ینادهج نامزادس رامآ ساسا رب
یزرواشک و رابراوخ
01
لاس رد1111 هدبتر ناریا ، تدفه رد زادیپ ددیلوت
زایپ تشک ریز حطس نیگنایم .دراد ار ناهج60111 ندیا ردب و راتکه
4- Food and Agriculture Organization of the United
Nations
هیرشنپاهشهوژناریا یعارز ی
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج22 هرامش ،3 زییاپ ،1043 ص ،343-231
زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا
(Allium cepa L.)
شمار سنویناج
1
،
یرگسع ناکشا
2*
،زرفین هلادبعی
3
:تفایرد خیرات 01/01/0011
:شریذپ خیرات 01/11/0011
هدیکچ
بآ عبانم ندوب دودحمیهمین و کشخ قطانم رد یگرزب شلاچ ،هب کشخ راددقم نیرتشیب هک تسا یزرواشک شخب رد هژیو دراد ار آ ردصم و ادب
هب هجوت یاضاقت نوزفازوراذغ یارجا ،شورهدافتسا بجوم هک یتیریدم یاه زا دمآراک عبانمبآی و نیدنچمه شیازدفایزروادشک ک ودصحم دردکلمع
یمیم رظن هب یرورض ،دوشهب نازوتیک زا هدافتسا و یرایبآ رود ریثأت یسررب ده اب هعلاطم نیا روظنم نیدب .دسریتدسیز روتیسیلا ناونع ارختدسا( ردگ
)یتسیزهبکرک کروصیاه شدرخکولب حرط بلاق رد هدیاه فداصت لماکی رارکت هس اب یعارز لاس رد0011 روتکادف .ددش شادانا نادگزمره ناتسا رد
( یرایبآ رود یلصا1 ،0 و6 لولحم یعرف روتکاف و )زور ،رفص( نازوتیک تظلغ هس یشاپ0111 و1111 یپیپ .دش شاانا )شاگ هزادنا کافصدیری رد هددش
این اوده شادنا کشخ نزو ،خوس کشخ نزو ،خوس لکش صخاش ،خوس رطق ،خوس عافترا ،هتوب عافترا لماش هعلاطمیی، هدادم ددصرد ،لدک کدشخ نزو
م خوس درکلمع و تشادرب صخاش ،خوس کشخیناشن قیقحت نیا زا لصاح جیاتن .دوش کافدص ردفکا ردب نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود ریثأت هک داد
هزادنایریگ هدشینعمرود لباقتم رثا و دوب راد ینعم خوس درکلمع و تشادرب صخاش ،ییاوه شادنا کشخ نزو کافص رد طقف نازوتیک رصم و یرایبآ راد
هزادنا کافص رادقم نیرتشیب .دوبیریگناشن عقاو رد هک دش هدهاشم زور ود یرایبآ رود رد هدش یرادیبآ ینامز هلصاف شهاک هب ناهایگ تبفم خساپ هدنهد
یمهزادنا کافص رادقم هدام نیا رصم اب زین نازوتیک کارثا صوصخرد نینچمه .دشابیریگ حوطدس نیب لاتخا یلو تفای شیازفا دهاش هب تبسن هدش
ینعم دراوم رفکا رد رگیدکی اب نزاوتیک رصمامیت هب خوس درکلمع نیرت اب ،نازوتیک رصم و یرایبآ رود لباقتم رثا یسررب رد .دوبن راد ود یرایبآ رود ر
رصم اب زور1111 یپیپ نیگنایم اب نازوتیک شا60166 رصم اب زور ود یرایبآ رود رامیت رد درکلمع و دش لصاح راتکه رد شرگولیک1111 یدپیدپ شا
رصم اب زور شش یرایبآ رود رد رگید رط زا .دوب دهاش رامیت درکلمع ربارب ود نازوتیک1111 یپیپتدحت نازوتیک شا راددقم یتبودطر شندت طیاردش
51536 ناشن ار یتبوطر شنت طیارش رد نازوتیک دربراک تبفم کارثا هک دش دیلوت خوس راتکه رد شرگولیک یمهب نازوتیک دربراک اذل .دهد روتیدسیلا ناونع
یم یتسیزمع شیازفا بجوم و دنک کمک یتبوطر تیدودحم طیارش رد هایگ یدیلوت ناوت ظفح هب یدح ات دناوتیدمن اما ،دوش درکل دربرادک تدفگ ناودت
هب نازوتیکلولحم کروصلباق یداصتقا رظن زا هعرزم رد یشاپیم ناربج ار هنیزه نیا درکلمع زا لصاح دمآرد شیازفا ای و تسا هیجوت تدمیق اریز ،دنک
هولاع لوصحم نیا.تسا اضاقت و هضرع هب هتسباو رایسب ،زایپ کادراو و کارداص رب
هژاو :یدیلک یاه،یبآ شنت ،خوس ،تشادرب صخاشلولحمیشاپ
همدقم
0
( زایپAllium cepa L. هداونادخ هدب قدلعتم هلادسود هادیگ کدی )
Alliaceae (Mubarak & Hamdan, 2018) هدددک زا یدددکی
0- دشناهتخومآ رتکدی ژولوکاورگای، ،یزرواشک هدکشنادسودرف هاگشنادی دهشم ،
ناریا ،دهشم
1- لاع شزومآ عمتامی می، ان ناگزمره هاگشناد؛ شهوژپ هتسهی ژولوکاورگای رد
ناگزمره هاگشناد ،کشخ قطانمناریا ،
1- نابغاب هورگی، زرواشک هدکشنادی بط عبانم ویعی، ناگزمره هاگشنادناریا ،
(*- ونیهدنس لوئسم: Email: [email protected])
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.86155.1293
یمیدقیزبس نیرت تدسا ناردیا رد جدیار یادهو رد ین ودط هقبادس
هک دندرک نایب ناققحم زا یخرب .تسا هتشاد ییوراد و ییاذغ رصم
ناتسناغفا و ناریا زا نآ أشنمیمو دشاب هولاع روشک ود نیا رد ،نیا رب
دش یلهاتسا ه (Mehta, 2017; Khokhar, 2017) . ادب یزبس نیا
دیلوت67 طسوت نت نویلیم11 روشک ایند رتربب ،هناونع لوصحم کی
یتایحیم یقلت ددرگ(FAO, 2018 .) ینادهج نامزادس رامآ ساسا رب
یزرواشک و رابراوخ
01
لاس رد1111 هدبتر ناریا ، تدفه رد زادیپ ددیلوت
زایپ تشک ریز حطس نیگنایم .دراد ار ناهج60111 ندیا ردب و راتکه
4- Food and Agriculture Organization of the United
Nations
292 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
شیب هن اس ناریا ساسازا ود یم دیلوت زایپ نت نویلیم( ددنکFAO,
2020) هک 6/51 و تشک ریز حطس زا دصرد0/00 دیلوت لک زا دصرد
یدم تشادرب روشک یبونج قطانم رد ،زایپناتدسا نیدب رد و دودش ،اده
لداعم یمهس اب ناگزمره6/06 ردیز حطدس ردظن زا شود هدبتر دصرد
عم یمهس اب و تشک لدا7/01 ددیلوت نازیم رظن زا شراهچ هبتر دصرد
یلع دیلوت رد ناتسا نیا هس ندوب نییاپ .دراد ار روشک رد حطدس غر
رد نآ دردکلمع ندودب نییادپ لدیلد هب ناتسا رد زایپ ی اب تشک ریز
دودح( ناگزمره15 دوددح( روشک نیگنایم اب هسیاقم رد )راتکه رد نت
05 یددم )راددتکه رد نددت( دددشابAgricultural statistics, 2021 .)
لباق شخب ناگزمره ناتسا ،نیاربانب لودصحم نیا کادیلوت زا یهجوت
.دراد ربرد ار و یبآ ک لیلد هب ناگزمره ناتسا رد ندوب نییاپتیفیک
آ چمه ون یزرواشک نی ناتسا نیاهبشندت طدسوت یددج روط یاده
ریغیتسیز ههد رد اب ریخا یاهتیدودحم شنت .تسا هدش هجاوم یاده
یدم یرودش شنت و امرس ،امرگ ،یکشخ لماش هدمع یتسیزریغ دودش
(Asim et al., 2021; Gürel, Öztürk, & Uçarlı, 2016) ندیا .
شنتهب اهبیکرت رد ای ییاهنت ده ادب ،تدیمک تدیفیک و ک ودصحم
یم دیدهت ار یزرواشکیم هدز نیمخت ،نیا رب هولاع ،دننک هک دوش51
شنت ندیا ریثأت تحت لوصحم هدمع درکلمع دصرد یتدسیزریغ یاده
یم راردق( دردیگSingh, Singh, Singh, & Kumar, 2018.) رد
یاردب یفادک تبوطر تفایرد هب رداق ناهایگ ،یلاسکشخ طیارش ددشر
هددیدپ ردب هدک دنتدسین دوخیاه ریثأدت نادهایگ رد ییایمیدشویبویزیف
یم( دراذگJunaid, Chaudhry, & Gökçe, 2021.) ادی یلادسکشخ
هب یفاکان یرایبآ آجیار زا یکی ناونع رد هددننکدودحم لدماوع نیرت
هدتفرگ رظن رد یناهج یزرواشک ک وصحم دیلوت یدم.دودش نیاربادنب
دودحمتی بآ عبانمی قطادنم رد یلدصا شلادچ کی بلغا سرتسد رد
کشخ ناریا ونج .تسا رگید رط زا ،نادهج جادقن زا یرایدسب رد
دیلوتک وصحم یزرواشک زین تدیفیک ادی آ دودحم هضرع لیلد هب
نآ نییاپهتفای شهاک ( تساTurhan & Kuscu, 2020.) نیدنچمه
یناهج یامد شیازفا زیننیمز شهاک هب رانم لیلد هب یزرواشک یاه
یم ناهایگ تشک یارب یفاک آ دوبمکدوش و تگرزب یارب دیدهت نیر
یددم وددسحم هدددنز کادوددجوم و تیرددشب دوددش(Kazemi &
Ghorbanpour, 2017; Mirajkar, Dalvi, Ramteke, &
Suprasanna, 2019). نیدب دادات دادایا ثعاب هدیچیپ تیعضو نیا
شخبیدم تعندص و یگناخ ،یزرواشک هلمج زا فلتخم یاه رد .دودش
شخبیب هک یزرواشک شخب ،روکذم یاه عبادنم زا ار هدافتدسا نیرتدش
نآ زا یدایز رادقم ،دراد یبآ( تدسا هداد رده ار اهWard & Pulido-
Velazquez, 2008.)
شنتیم یتسیز و یتسیزریغ یاهناوتنهردهب شهادک ثعاب د یرو
( دوش زایپ تشکGhodke, 2018.) ناشن کاعلاطمدادهدنا دودبمک هدک
لیکشت رب آ خوسیم یفنم ریثأت زایپ و تدیفیک هدایتن رد هک دراذگ
ار نآ دردکلمع دوددحمیم ددنک(Chaudhry, Gökçe, & Gökçe,
2020; Ghodke et al., 2020) .( رخوخKhokhar, 2017 رد زدین )
هتوب هک درک شرازگ دوخ کاعلاطم زایپ یاهکشت لوط ردیل رزدب و
ندشخوس ور هلحرم هب تبسنیشی دبآ شندت هبی سادسح .تدسا ردت
تشاد راهظا ققحم نیا نینچمهبآ شدعدیرای ،ددشر هدلحرم ندیا رد
هاتوک هب رانمپ دشر هرود ندش رتی،زا ردتمک ددصردعدشعشت ذدج و
ییآراک دبت رتمکیل شتعشع م کشخ هدام هبیدوش ا همه ویناه ثعاب
پ درکلمع شهاکیزا میدوش. اربانبین هنوگرها رد للاتدخادین هدلحرم
پیاهدمای مهمی ( نارادکمه و هدازرغدصا یلع .درادAliasgharzad,
Bolandnazar, Neyshabouri, & Chaparzadeh, 2009 )ریثأدت
طدسوت یدساتپ و رفسف ذج رب ار کاخ ندومن لیرتسا و یرایبآ رود
.دددندرک یددسررب ار زاددیپ هاددیگ( ناراددکمه و دددمحمMuhammad,
2011 Gambo, & Ibrahim, یسررب رد ) لدصاوف هدب زادیپ شندکاو
ناشن هتوب کارت و یرایبآداددن یرایبآ رود هبینعم روط یراد کافص رب
یم راذگریثأت زایپ یفیک و یمک.دشاب
ددیاب یکدشخ شندت عودقو و یدبآ عبادنم تیدوددحم هدب هجوتاب
اس یارب ییراکهار هدتفرگ ردظن رد یکدشخ هب لمحت شیازفا و یراگز
نآ زا یکی .دوشب اهه نازودتیک نودچمه یتدسیز کادبیکرت یریگرادک
یم .دشابیلپ زا یواع نازوتیکهدب هدک تدسا اهدیراکاس کدی ناودنع
یم هتفرگ رظن رد دیفم یعیبط رمیلپ ناوارف یعیبط رمیلپ نیمود و دوش
یلولدس هراودید زا یدیزج هدک تسا نیمز یور رادق زا یرایدسب و اده
کبلج زا یخرب نینچمه و کارشح اهیمدشاب راب نیلوا یارب نازوتیک .
هبلادعف کرحم کی ناونعنژ هددننک یاهریدسم یادنبریز هدک ییاده
تیلوباتم یزتنسویبهدقبط ،دنتسه هیوناث یاهددش یددنب. ار نازودتیک
یمسا یهاگشیامزآ طیارش رد ه و راخ رد ه و لخاد رد ناوت هدافت
یم و درکشادنا یور ار نآ ناوت ادت دردک یر دسا نادهایگ ییاوده یاه
تیلوباتم عمات ددنک ادقلا ار یتدسیز لادعف هدیوناث یاه(Lei et al.,
2011; Yin, Fretté, Christensen, & Grevsen, 2012) .
ناشن کاعلاطم زا یخرب نازودتیک زا هدافتدسا هدک دندادهدب ناودنع
یتسیز روتیسیلالباق دوبهب ثعاب قیرط زا هایگ ینمیا خساپ رد یهجوت
( یعادفد یزنآ تیلاعف یاقلاGhasemi Pirbalouti, Malekpoor,
Salimi, & Golparvar, 2017 لددک یددلنف یاوددتحم شیازددفا ،)
(Chandra et al., 2015( یزتندسوتف تعرس کیرحت ،)Ali et al.,
2021لدیفورلک یاوتحم شیازفا ،) داودم ذدج و اهددییونتوراک و اده
( ینددعمArif, Siddiqui, & Hayat, 2022 هدنزور نددش هتدسب ،)
زتنس(ABA یزمسا یظنت( هنیمآ یاهدیسا و اهدنق ،نیلورپ یاقلا و )
رادشف ظدفح ویلولدس سادمآ( )Bakhoum, Sadak, & Tawfic,
2022قرعت شهاک و ) (Ali et al., 2021 ) و لیدسناتپ ،نیا رب هولاع
یتنآیم اقلا ار نژ نایب و ینادیسکا.دننک
الیسیروت
0
ر زایهش Elicit هبادنعمی بدینور دشکیند دیا ارختدسا
1- Elicitor
شیب هن اس ناریا ساسازا ود یم دیلوت زایپ نت نویلیم( ددنکFAO,
2020) هک 6/51 و تشک ریز حطس زا دصرد0/00 دیلوت لک زا دصرد
یدم تشادرب روشک یبونج قطانم رد ،زایپناتدسا نیدب رد و دودش ،اده
لداعم یمهس اب ناگزمره6/06 ردیز حطدس ردظن زا شود هدبتر دصرد
عم یمهس اب و تشک لدا7/01 ددیلوت نازیم رظن زا شراهچ هبتر دصرد
یلع دیلوت رد ناتسا نیا هس ندوب نییاپ .دراد ار روشک رد حطدس غر
رد نآ دردکلمع ندودب نییادپ لدیلد هب ناتسا رد زایپ ی اب تشک ریز
دودح( ناگزمره15 دوددح( روشک نیگنایم اب هسیاقم رد )راتکه رد نت
05 یددم )راددتکه رد نددت( دددشابAgricultural statistics, 2021 .)
لباق شخب ناگزمره ناتسا ،نیاربانب لودصحم نیا کادیلوت زا یهجوت
.دراد ربرد ار و یبآ ک لیلد هب ناگزمره ناتسا رد ندوب نییاپتیفیک
آ چمه ون یزرواشک نی ناتسا نیاهبشندت طدسوت یددج روط یاده
ریغیتسیز ههد رد اب ریخا یاهتیدودحم شنت .تسا هدش هجاوم یاده
یدم یرودش شنت و امرس ،امرگ ،یکشخ لماش هدمع یتسیزریغ دودش
(Asim et al., 2021; Gürel, Öztürk, & Uçarlı, 2016) ندیا .
شنتهب اهبیکرت رد ای ییاهنت ده ادب ،تدیمک تدیفیک و ک ودصحم
یم دیدهت ار یزرواشکیم هدز نیمخت ،نیا رب هولاع ،دننک هک دوش51
شنت ندیا ریثأت تحت لوصحم هدمع درکلمع دصرد یتدسیزریغ یاده
یم راردق( دردیگSingh, Singh, Singh, & Kumar, 2018.) رد
یاردب یفادک تبوطر تفایرد هب رداق ناهایگ ،یلاسکشخ طیارش ددشر
هددیدپ ردب هدک دنتدسین دوخیاه ریثأدت نادهایگ رد ییایمیدشویبویزیف
یم( دراذگJunaid, Chaudhry, & Gökçe, 2021.) ادی یلادسکشخ
هب یفاکان یرایبآ آجیار زا یکی ناونع رد هددننکدودحم لدماوع نیرت
هدتفرگ رظن رد یناهج یزرواشک ک وصحم دیلوت یدم.دودش نیاربادنب
دودحمتی بآ عبانمی قطادنم رد یلدصا شلادچ کی بلغا سرتسد رد
کشخ ناریا ونج .تسا رگید رط زا ،نادهج جادقن زا یرایدسب رد
دیلوتک وصحم یزرواشک زین تدیفیک ادی آ دودحم هضرع لیلد هب
نآ نییاپهتفای شهاک ( تساTurhan & Kuscu, 2020.) نیدنچمه
یناهج یامد شیازفا زیننیمز شهاک هب رانم لیلد هب یزرواشک یاه
یم ناهایگ تشک یارب یفاک آ دوبمکدوش و تگرزب یارب دیدهت نیر
یددم وددسحم هدددنز کادوددجوم و تیرددشب دوددش(Kazemi &
Ghorbanpour, 2017; Mirajkar, Dalvi, Ramteke, &
Suprasanna, 2019). نیدب دادات دادایا ثعاب هدیچیپ تیعضو نیا
شخبیدم تعندص و یگناخ ،یزرواشک هلمج زا فلتخم یاه رد .دودش
شخبیب هک یزرواشک شخب ،روکذم یاه عبادنم زا ار هدافتدسا نیرتدش
نآ زا یدایز رادقم ،دراد یبآ( تدسا هداد رده ار اهWard & Pulido-
Velazquez, 2008.)
شنتیم یتسیز و یتسیزریغ یاهناوتنهردهب شهادک ثعاب د یرو
( دوش زایپ تشکGhodke, 2018.) ناشن کاعلاطمدادهدنا دودبمک هدک
لیکشت رب آ خوسیم یفنم ریثأت زایپ و تدیفیک هدایتن رد هک دراذگ
ار نآ دردکلمع دوددحمیم ددنک(Chaudhry, Gökçe, & Gökçe,
2020; Ghodke et al., 2020) .( رخوخKhokhar, 2017 رد زدین )
هتوب هک درک شرازگ دوخ کاعلاطم زایپ یاهکشت لوط ردیل رزدب و
ندشخوس ور هلحرم هب تبسنیشی دبآ شندت هبی سادسح .تدسا ردت
تشاد راهظا ققحم نیا نینچمهبآ شدعدیرای ،ددشر هدلحرم ندیا رد
هاتوک هب رانمپ دشر هرود ندش رتی،زا ردتمک ددصردعدشعشت ذدج و
ییآراک دبت رتمکیل شتعشع م کشخ هدام هبیدوش ا همه ویناه ثعاب
پ درکلمع شهاکیزا میدوش. اربانبین هنوگرها رد للاتدخادین هدلحرم
پیاهدمای مهمی ( نارادکمه و هدازرغدصا یلع .درادAliasgharzad,
Bolandnazar, Neyshabouri, & Chaparzadeh, 2009 )ریثأدت
طدسوت یدساتپ و رفسف ذج رب ار کاخ ندومن لیرتسا و یرایبآ رود
.دددندرک یددسررب ار زاددیپ هاددیگ( ناراددکمه و دددمحمMuhammad,
2011 Gambo, & Ibrahim, یسررب رد ) لدصاوف هدب زادیپ شندکاو
ناشن هتوب کارت و یرایبآداددن یرایبآ رود هبینعم روط یراد کافص رب
یم راذگریثأت زایپ یفیک و یمک.دشاب
ددیاب یکدشخ شندت عودقو و یدبآ عبادنم تیدوددحم هدب هجوتاب
اس یارب ییراکهار هدتفرگ ردظن رد یکدشخ هب لمحت شیازفا و یراگز
نآ زا یکی .دوشب اهه نازودتیک نودچمه یتدسیز کادبیکرت یریگرادک
یم .دشابیلپ زا یواع نازوتیکهدب هدک تدسا اهدیراکاس کدی ناودنع
یم هتفرگ رظن رد دیفم یعیبط رمیلپ ناوارف یعیبط رمیلپ نیمود و دوش
یلولدس هراودید زا یدیزج هدک تسا نیمز یور رادق زا یرایدسب و اده
کبلج زا یخرب نینچمه و کارشح اهیمدشاب راب نیلوا یارب نازوتیک .
هبلادعف کرحم کی ناونعنژ هددننک یاهریدسم یادنبریز هدک ییاده
تیلوباتم یزتنسویبهدقبط ،دنتسه هیوناث یاهددش یددنب. ار نازودتیک
یمسا یهاگشیامزآ طیارش رد ه و راخ رد ه و لخاد رد ناوت هدافت
یم و درکشادنا یور ار نآ ناوت ادت دردک یر دسا نادهایگ ییاوده یاه
تیلوباتم عمات ددنک ادقلا ار یتدسیز لادعف هدیوناث یاه(Lei et al.,
2011; Yin, Fretté, Christensen, & Grevsen, 2012) .
ناشن کاعلاطم زا یخرب نازودتیک زا هدافتدسا هدک دندادهدب ناودنع
یتسیز روتیسیلالباق دوبهب ثعاب قیرط زا هایگ ینمیا خساپ رد یهجوت
( یعادفد یزنآ تیلاعف یاقلاGhasemi Pirbalouti, Malekpoor,
Salimi, & Golparvar, 2017 لددک یددلنف یاوددتحم شیازددفا ،)
(Chandra et al., 2015( یزتندسوتف تعرس کیرحت ،)Ali et al.,
2021لدیفورلک یاوتحم شیازفا ،) داودم ذدج و اهددییونتوراک و اده
( ینددعمArif, Siddiqui, & Hayat, 2022 هدنزور نددش هتدسب ،)
زتنس(ABA یزمسا یظنت( هنیمآ یاهدیسا و اهدنق ،نیلورپ یاقلا و )
رادشف ظدفح ویلولدس سادمآ( )Bakhoum, Sadak, & Tawfic,
2022قرعت شهاک و ) (Ali et al., 2021 ) و لیدسناتپ ،نیا رب هولاع
یتنآیم اقلا ار نژ نایب و ینادیسکا.دننک
الیسیروت
0
ر زایهش Elicit هبادنعمی بدینور دشکیند دیا ارختدسا
1- Elicitor
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 292
درگ قتشم ندرکیهد لداعم و" ارختساردگ" دیک رعت هژاودیف هددش
ملعی اربی اهروتکافیی هدب هدک تدساقتدسم رودطی دیا غیرقتدسمی
غتییکار عافدی لباقس رد ار اقلای تس گیهای م رارق ده درومیدهد و
لاعف هب رانمزاسی هتسدیا ناکم زایشزیاه عادفدی ب ویزتندسو داودم
شیمیایی فمیدی میدوش راگزاس رد هکی گینادها اردش هدب تبدسنیط
گ شنترپیها ساسا شقنی هب .دنرادلا هصلاخ روطیسیاهروت کرحمیاه
فیزیکی یا کرتیکاب شیمیایی ز اشنم ابیتسی غ ویزریتسی هدک دنتدسه
میدنناوت خساپییاه گ رد اریها عدمات و زتندس ثدعاب هدک ددننک ادقلا
لوباتمیتیاه وناثیه دج و هباشمید لولس رداه دنوش .یلاسیاهروت اردبی
گیها یکرسی پ زایشایاه شیمیایی م اریدنتسرف نددش ادهر ببس هک
خساپیاه فیزیژولویکی ژولوفرم ویکی ف عمات ویسکلاوتین دمیدودش .
طی س هب خساپیلانگ لایسی،روت سی تس افدعی گیها م لاعفیدودش رد و
تنیها بینا نژیاه عادفدی، لوباتمدیتیاده وناثدیه دم عدماتییددنبا
(Zhao, Fu, Han, & Lu, 2005). لا دربرادکیدسیاهروت هدبمدیناز
تظلغ رد و دودحمیاه اپیی،ن بیزتنسو کرتیکاب صاخی س رد اری تدس
لولسی رحت هدنزیک یا شخب دوبهبیهد هب وروط یلک تسد نامزیبای هدب
داقمیر ادبی باتملودیتاده دم شهادک اریددهد (Radman, Saez,
Bucke, & Keshavarz, 2003; Ramachandra & Rao,
)2008 ارختسا .یرگ
0
رقتیاب رترثومین هاردلمع راکی اردبی ازدفایش
لوتید کرتیکاب وناثیه س رد ولطمی تسیاه گی،ها تدسا لولس و شادنا
(Radman et al., 2003: Ramachandra & Rao, .2008)
لایسیاهروت دج نژ تسا نکممیدی م هک دننک لاعف اریدناوت زنآی اده
اهن رد ویت سمیاهری بیزتنسوی فلتخمی هار اریزادنا ثدعاب و هدودمن
کشتیل لوباتمیتیاه وناثیه ( دودشZhang, Yan, Cheuk, & Wu,
2004Howlett, 2006; خساپ عورش .)یاه عافدی گ ردیها هکبدشیا
س لاقتنا زایلانگ
1
دم اقلا اریددنک خدشت ادب هدکیص لایدسیروت طدسوت
ذپیهددنریاده دم عوردش لولدس حطدسیدودش (Zhang, Mian, &
Bouton, 2006.)
( نارادکمه و دمحاAhmed, Ragab, Al-Araby, & Rehab,
2019 ) اب یشیامزآ ده ندومن صخشمک کاراونادن ردثاینازودت ردب
ک ،درکلمع ،دشریفیت لباق ویت راددهگنی پدیزا دسرربی درک ندیا ،ددن
هدک دندرک راهظا دوخ کاعلاطم رد نیققحمهدبدلک رودطی زا هدافتدسا
کونانینازوت بجومک ،درکلمع ،دشر دوبهبیفیت لباق ویت رادهگنی پیزا
یم .دودشزوادفی نارادکمه و (Fawzy, El-Shal, Li YunSheng,
Zhu OuYang, & Sawan, 2012 زددین )هددبددسررب روددظنمی رددثا
لولحمشاپی خربی کرحم زااهی زیتدسی، دسایاهدی مآی،هدن هرادصع
رد کبلجیایی ک وینازوت ربک ،لدک دردکلمع ،ددشریفدیت دخرب وی زا
کرتیکاددب ددشیمیایی گیناددها ددسیر چیددن( یAllium Sativum L. )
ار یشیامزآ شاانادنداد ،اتنیج نیققحم نیالولحم هک داد ناشندشاپی
1- Elicitation
2- Signal transduction
گیناها سیر چینی کرحم اباهی زیتسی هبویهژ سایاهدی مآیهن ثأدتیر
نعمیرادی ور دشر ربیشی، ک و درکلمعیفیت ینیچ ریس .تشاد واده و
( ناراکمه2023 Hao, Yang, Liang, Yu, & Liu, یدشیامزآ زین )
اب دهنییعت صخاش و درکلمع رب نازوتیک کارثا یکیژودلویزیف یاه
ایگسارگادومرب ه (Cynodon dactylon) یکدشخ شندت هب خساپ رد
دنداد شاانالولحم ،یکدشخ شنت طیارش رد .( نیزونرادک یدشاپ11/1
( نازوتیک ای )دصرد01 یلیمهدب )ردتیل رد شردگیدنعم روط ثدعاب یراد
شهادک و رب یبسن آ یاوتحم ،لیفورلک یاوتحم ،تیفیک شیازفا
و دییدلآ نولام ،تیلورتکلا تشن هسیاقم رد نژوردیه دیسکارپ یاوتحم
.دددش دهاددش اددب نیددنچمه شوود( ناراددکمه وAttaran Dowom,
, 2022Karimian, Mostafaei Dehnavi, & Samiei )هدعلاطمیا
( نازوتیک کاراونان رثا یسررب ده ابرفدص ،11 ،61 و31 ppm ردب )
خساپ زا یخرب ،یکیژولویزیف یاه یردم هادیگ یحیردشت و ییایمیشویب
یلگ (Salvia officinalis) یژر تحتددعتم یرایبآ یاه .دنداد شاانا
دندرک شرازگ خساپ نازوتیک کاراونان ییایمیشویب و یکیژولویزیف یاه
یم دوبهب یکشخ شنت تحت ار یلگ یرم هایگیم رظن هب .دشخب دسر
مواقم دوبهب یارب یلآ کاراونان زا هدافتسایگژیو و یکشخ هب ت یاده
اددب راگزاددس هدددننکراودیما یژتارتددسا کددی ،ناددهایگ رد آ یاددضاقت
طیحمهدمین و کشخ قطانم رد آ عبانم تیریدم یارب تسیز کدشخ
( تیلورتکلا تیاده شهاک ثعاب کرحم نیا .دشاب15% یاوتحم اما ،)
( آ یبددسن01%( لددک لددیفورلک ،)61%( اهدددییونتوراک ،)67% لددنف ،)
(11% ،)( دییونولاف16%( لولحم دنق ،)57% )داد شیازفا ار ردب هولاع .
یزنآ تیلاعف ،نیایتنآ یاه( زاتومدسید دیدسکارپوس ینادیدسکا76% ،)
یلپ( زادیسکا لنف61%( زادیدسکارپ لوکایاگ و )66% زا دپ ) ردصم
نازوتیک.تفای شیازفا آ دوبمک کارثا شهاک یارب
رد آ شقن و تیمها هب هجوتاب اذل دربرادک تدیمها و زادیپ ددیلوت
شنت طیارش رد نازوتیکهدب یدطیحم یاه و یتدسیز روتیدسیلا ناودنع
دب و ناردیا رد هطبار نیا رد شهوژپ شدع نینچمهه ناتدسا صودصخ
ک شلاچ اب هک ناگزمره ده اب شهوژپ نیا تسه ریگرد رتشیب یبآ
لولحم و یرایبآ رود ریثأت یسررب کافص یخرب رب نازوتیک یشاپ هادیگ
.تفرگ کروص زایپ
شور و داوماه
هببسانم نییعت روظنم نازوتیک یراذگرثا نییعت و یرایبآ رود نیرت
شدخب نادگزمره ناتدسا رد یشهوژپ ،زایپ هایگ یدشر کایصوصخ رب
ناتسرهش نیب ناتسا قرش لامش رد عقاو سابعردنب ناتسرهش لیمش
ییایفارغج ضرع اب سابعردنب و انیم0/16 و هجرد ییایفارغج لوط
56 عافترا و هجرد50 یاراد هقطنم نیا .دیدرگ ارجا ،ایرد حطس زا رتم
لدصف کدی طدقف و تدسا کدنخ اتبسن ناتسمز و شرگ رایسب ناتسبات
یم )زییاپ( .درک تشک زایپ ناوت
درگ قتشم ندرکیهد لداعم و" ارختساردگ" دیک رعت هژاودیف هددش
ملعی اربی اهروتکافیی هدب هدک تدساقتدسم رودطی دیا غیرقتدسمی
غتییکار عافدی لباقس رد ار اقلای تس گیهای م رارق ده درومیدهد و
لاعف هب رانمزاسی هتسدیا ناکم زایشزیاه عادفدی ب ویزتندسو داودم
شیمیایی فمیدی میدوش راگزاس رد هکی گینادها اردش هدب تبدسنیط
گ شنترپیها ساسا شقنی هب .دنرادلا هصلاخ روطیسیاهروت کرحمیاه
فیزیکی یا کرتیکاب شیمیایی ز اشنم ابیتسی غ ویزریتسی هدک دنتدسه
میدنناوت خساپییاه گ رد اریها عدمات و زتندس ثدعاب هدک ددننک ادقلا
لوباتمیتیاه وناثیه دج و هباشمید لولس رداه دنوش .یلاسیاهروت اردبی
گیها یکرسی پ زایشایاه شیمیایی م اریدنتسرف نددش ادهر ببس هک
خساپیاه فیزیژولویکی ژولوفرم ویکی ف عمات ویسکلاوتین دمیدودش .
طی س هب خساپیلانگ لایسی،روت سی تس افدعی گیها م لاعفیدودش رد و
تنیها بینا نژیاه عادفدی، لوباتمدیتیاده وناثدیه دم عدماتییددنبا
(Zhao, Fu, Han, & Lu, 2005). لا دربرادکیدسیاهروت هدبمدیناز
تظلغ رد و دودحمیاه اپیی،ن بیزتنسو کرتیکاب صاخی س رد اری تدس
لولسی رحت هدنزیک یا شخب دوبهبیهد هب وروط یلک تسد نامزیبای هدب
داقمیر ادبی باتملودیتاده دم شهادک اریددهد (Radman, Saez,
Bucke, & Keshavarz, 2003; Ramachandra & Rao,
)2008 ارختسا .یرگ
0
رقتیاب رترثومین هاردلمع راکی اردبی ازدفایش
لوتید کرتیکاب وناثیه س رد ولطمی تسیاه گی،ها تدسا لولس و شادنا
(Radman et al., 2003: Ramachandra & Rao, .2008)
لایسیاهروت دج نژ تسا نکممیدی م هک دننک لاعف اریدناوت زنآی اده
اهن رد ویت سمیاهری بیزتنسوی فلتخمی هار اریزادنا ثدعاب و هدودمن
کشتیل لوباتمیتیاه وناثیه ( دودشZhang, Yan, Cheuk, & Wu,
2004Howlett, 2006; خساپ عورش .)یاه عافدی گ ردیها هکبدشیا
س لاقتنا زایلانگ
1
دم اقلا اریددنک خدشت ادب هدکیص لایدسیروت طدسوت
ذپیهددنریاده دم عوردش لولدس حطدسیدودش (Zhang, Mian, &
Bouton, 2006.)
( نارادکمه و دمحاAhmed, Ragab, Al-Araby, & Rehab,
2019 ) اب یشیامزآ ده ندومن صخشمک کاراونادن ردثاینازودت ردب
ک ،درکلمع ،دشریفیت لباق ویت راددهگنی پدیزا دسرربی درک ندیا ،ددن
هدک دندرک راهظا دوخ کاعلاطم رد نیققحمهدبدلک رودطی زا هدافتدسا
کونانینازوت بجومک ،درکلمع ،دشر دوبهبیفیت لباق ویت رادهگنی پیزا
یم .دودشزوادفی نارادکمه و (Fawzy, El-Shal, Li YunSheng,
Zhu OuYang, & Sawan, 2012 زددین )هددبددسررب روددظنمی رددثا
لولحمشاپی خربی کرحم زااهی زیتدسی، دسایاهدی مآی،هدن هرادصع
رد کبلجیایی ک وینازوت ربک ،لدک دردکلمع ،ددشریفدیت دخرب وی زا
کرتیکاددب ددشیمیایی گیناددها ددسیر چیددن( یAllium Sativum L. )
ار یشیامزآ شاانادنداد ،اتنیج نیققحم نیالولحم هک داد ناشندشاپی
1- Elicitation
2- Signal transduction
گیناها سیر چینی کرحم اباهی زیتسی هبویهژ سایاهدی مآیهن ثأدتیر
نعمیرادی ور دشر ربیشی، ک و درکلمعیفیت ینیچ ریس .تشاد واده و
( ناراکمه2023 Hao, Yang, Liang, Yu, & Liu, یدشیامزآ زین )
اب دهنییعت صخاش و درکلمع رب نازوتیک کارثا یکیژودلویزیف یاه
ایگسارگادومرب ه (Cynodon dactylon) یکدشخ شندت هب خساپ رد
دنداد شاانالولحم ،یکدشخ شنت طیارش رد .( نیزونرادک یدشاپ11/1
( نازوتیک ای )دصرد01 یلیمهدب )ردتیل رد شردگیدنعم روط ثدعاب یراد
شهادک و رب یبسن آ یاوتحم ،لیفورلک یاوتحم ،تیفیک شیازفا
و دییدلآ نولام ،تیلورتکلا تشن هسیاقم رد نژوردیه دیسکارپ یاوتحم
.دددش دهاددش اددب نیددنچمه شوود( ناراددکمه وAttaran Dowom,
, 2022Karimian, Mostafaei Dehnavi, & Samiei )هدعلاطمیا
( نازوتیک کاراونان رثا یسررب ده ابرفدص ،11 ،61 و31 ppm ردب )
خساپ زا یخرب ،یکیژولویزیف یاه یردم هادیگ یحیردشت و ییایمیشویب
یلگ (Salvia officinalis) یژر تحتددعتم یرایبآ یاه .دنداد شاانا
دندرک شرازگ خساپ نازوتیک کاراونان ییایمیشویب و یکیژولویزیف یاه
یم دوبهب یکشخ شنت تحت ار یلگ یرم هایگیم رظن هب .دشخب دسر
مواقم دوبهب یارب یلآ کاراونان زا هدافتسایگژیو و یکشخ هب ت یاده
اددب راگزاددس هدددننکراودیما یژتارتددسا کددی ،ناددهایگ رد آ یاددضاقت
طیحمهدمین و کشخ قطانم رد آ عبانم تیریدم یارب تسیز کدشخ
( تیلورتکلا تیاده شهاک ثعاب کرحم نیا .دشاب15% یاوتحم اما ،)
( آ یبددسن01%( لددک لددیفورلک ،)61%( اهدددییونتوراک ،)67% لددنف ،)
(11% ،)( دییونولاف16%( لولحم دنق ،)57% )داد شیازفا ار ردب هولاع .
یزنآ تیلاعف ،نیایتنآ یاه( زاتومدسید دیدسکارپوس ینادیدسکا76% ،)
یلپ( زادیسکا لنف61%( زادیدسکارپ لوکایاگ و )66% زا دپ ) ردصم
نازوتیک.تفای شیازفا آ دوبمک کارثا شهاک یارب
رد آ شقن و تیمها هب هجوتاب اذل دربرادک تدیمها و زادیپ ددیلوت
شنت طیارش رد نازوتیکهدب یدطیحم یاه و یتدسیز روتیدسیلا ناودنع
دب و ناردیا رد هطبار نیا رد شهوژپ شدع نینچمهه ناتدسا صودصخ
ک شلاچ اب هک ناگزمره ده اب شهوژپ نیا تسه ریگرد رتشیب یبآ
لولحم و یرایبآ رود ریثأت یسررب کافص یخرب رب نازوتیک یشاپ هادیگ
.تفرگ کروص زایپ
شور و داوماه
هببسانم نییعت روظنم نازوتیک یراذگرثا نییعت و یرایبآ رود نیرت
شدخب نادگزمره ناتدسا رد یشهوژپ ،زایپ هایگ یدشر کایصوصخ رب
ناتسرهش نیب ناتسا قرش لامش رد عقاو سابعردنب ناتسرهش لیمش
ییایفارغج ضرع اب سابعردنب و انیم0/16 و هجرد ییایفارغج لوط
56 عافترا و هجرد50 یاراد هقطنم نیا .دیدرگ ارجا ،ایرد حطس زا رتم
لدصف کدی طدقف و تدسا کدنخ اتبسن ناتسمز و شرگ رایسب ناتسبات
یم )زییاپ( .درک تشک زایپ ناوت
292 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
ب قیقحتهکرک کروصکودلب بدلاق رد هدشدرخ یاه لدماک یاده
کرک هک رارکت هس اب یفداصت جوبرم یلصا یاه( یرایبآ یاهرود هب1 ،
0 و6 کرک و )زورلولحم هب جوبرم یعرف یاه ،رفدص( نازوتیک یشاپ
0111 و1111 ppmهدب حردط یاردجا زا لبق .دش شاانا ،دوب ) رودظنم
یگژیو نییعت راددقم ،تدفاب هدلمج زا کادخ ییایمیدش و یکیزیف یاه
،کاخ یلآ هدام ، یساتپ و رفسف ،نژورتین نوچمه ییاذغ رصانعpH و
قمع زا یکیرتکلا تیاده1 ات11 یتناسهدب کاخ یرتم یفدادصت رودط
هنومنلودج( دش هداد لاقتنا هاگشیامزآ هب و یریگ 0.)
لودج0- صوصخیتا فیزیکی ش ویمیایی كاخ قمع(31-1 یتناس )رتملحم امزآیش
Table 1- Physical and chemical characteristics of experimental soil (0-30 cm depth)
pH
تیاده
یکیرتکلا
EC
(
1-
dS m)
رفسف
لباق سرتسد
Available P
(ppm)
میساتپ
لباق سرتسد
Available K
(ppm)
نژورتین
لک
Total N
)%(
نبرک
یلآ
OC
)%(
هدام
یلآ
OM
)%(
تلیس
Silt
)%(
سر
Clay
)%(
نش
Sand
)%(
تفاب
Texture
7.83 0.117 84.6 264 0.047 0.25 0.44 7.30 2.11 90.59
ینش
Sand
هب تشک هچخوس کروص
0
هچخوس لاقتنا و دش شاانا نیدمز هب اه
یلصا01 راآ0133 : دقر شادن ،یکادت :ددنرب شادن( یکات دنرب زایپ زا و
و لدم ، کرپوس ونارگ دیربیهدرز :گنر- روشک :رذب أدبم ،هاتوک زور
هچخودس نزو .دش هدافتسا شیامزآ نیا رد )نپاژ تدشک نادمز رد اده
هب طسوتم روط5/00 عدبرمرتم کدی رد یفرصم هچخوس نازیم و شرگ
601 .دوب شرگ
هدامآ یارب ،رلودل دس و قیمع خش ادتبا رد یلصا نیمز یزاس
فیدر ریوراف کمک هب تیاهنرد و کسید یاه داعبا .دندش داایا تشاک
کرک یلصا یاه01×3 کرک ،رتم یدعرف یاده0×1 نیدنچمه و ردتم
کولب نیب هلصافکرک و اههب اه بیترت011 و61 یتناس کاردت و ردتم
تشاک611111 دشر لصف لوط رد .دش هتفرگ رظن رد راتکه رد هتوب
) دیت راودن ادب رادشف تحت( یرایبآ ،یهددوک نوچمه تشاد کایلمع
یرامیب ،کافآ اب هزرابمفلع و اه .تفرگ کروص بترم زره یاه
و دوددب ناددملآ ویردددلآ امگیددس تکرددش دددیلوت ،یفرددصم نازوددتیک
لولحمشاپی ،نآ 1/1 میلیهب شرگازای هدتوب رهزادیپ تدبون ود رد رد
کاعاس هلصاف6 ات7 حبص ی ردک زور ندشزبس زا دعب011% هتوب اده
ه ودس هدلحرم عوردش اب نامزخوهدتوب یدهد ددش لادمعا زادیپ یاده
(Rabêlo et al., 2019 روظنم نیدب و )هدلحرم زاغآ نامز خودسیهد
خوس لیکشت تبسن صخاش شور هب(
1
) (Pike, 1986)، هرود لوط رد
هزادنا دشر تبث یارب .دش یریگهدلحرم زاغآ نامز خودسیهد ،1 هدتوب
(15/1 هتوب )عبرمرتم ردهب زا و ادختنا کردکره زا یفدادصت روط01
شاگنه ات ناهایگ ندش زبس زا دعب زور لولحمشود یشاپ لصاوف هب01
ردطق لقادح و )خوس لیکشت زا دعب( خوس ای و لاغ رطق رفکادح ،زور
زا هدافتسا اب ندرگ یلوک تقد ابیک م شدصیلیرتم هزادنا .دش یریگ
رد رد ،تدسا کدی دوددح خوس لیکشت تبسن ،هایگ دشر هیلوا لحارم
تبسن هایتن رد و شیازفا عیرس یلیخ خوس رطق ،خوس لیکشت شاگنه
1- Onion set
2- Bulbs
یم دایز زین روبزم زا تبسن نیا یتقو ،دوش1 رتشیبدوب هب نادمز ناونع
دش هتفرگ رظن رد خوس لیکشت عورش (Brewster, 1990د و ) شود رو
خودس هدلحرم عوردش( دنددش لادمعا نازودتیک یاهرامیت ،)یدهد ادب و
لولحمتسد شاپی ل ودیرتی لدمSBC ظنت ناکما ابی ،لزادن رادشف
وری گیناها همشاپی دش (Rabêlo et al., 2019هدب .) رودط طدسوتم
اربی گ رهیها 051 میلیلیرت صاصتخا لولحمیتفا.
کافصهزادنایریگ حطدس زا هدتوب عافترا لماش هعلاطم نیا رد هدش
کاخ کون ات رزب نیرت رب لکدش صخاش ،خوس رطق ،خوس عافترا ،
،لدک کدشخ نزو ،ییاوده شادنا کشخ نزو ،خوس کشخ نزو ،خوس
رد .دودب خودس دردکلمع و تدشادرب صخاش ،خوس کشخ هدام دصرد
اهن تشادرب زا لبق ،دشر لصف نایاپی یارب ی یازدجا و درکلمع نییعت
هدنومن عدبرمرتم یدن هزاددنا هدب یدشیامزآ دحاو ره زا درکلمع یرادرب
ددصرد ،خودس عادفترا ،خوس رطق لماش درکلمع یازجا .تفرگ کروص
هزادنا هتوب عافترا و خوس لکش صخاش ،کشخ هدام ردطق .ددش یریگ
خوس عافترا و )دراد ار خوس رطق نیرتشیب هک خوس زکرم(دب ،غلاب یاه ا
یلیم شدص کی تقد اب یلوک زا هدافتسا رد رتم01 ،کرک ره زا خوس
هزادنانآ نیگنایم و دش یریگهب کابساحم رد اههدب .تدفر رادک رودظنم
رت نزو یشیامزآ دحاو ره زا ،کشخ هدام دصرد دروآرب01 تدبث خوس
کچوک کاعطق هب ندش درخ زا پ و دش یادمد رد ،ردت65 رد هدجرد
یط نوآ61 تعاس تفص کی زایپ خوس لکش صخاش .دندش کشخ
،یروآردف ،تدمیق ردب زایپ خوس لکش .تسا یراات و یکیژولویب هم
یرامیب ربارب رد تمواقمیم ریثأت هریغ و اه کی لیلد نیمه هب و دراذگ
( تسا هم رایسب یداصتقا یگژیو., 2016al etPavlović صخاش .)
لکش ن زا خوسب ،نآ رطق هب خوس عافترا تبسهیم تسد( ددیآPike,
1986 رزب کون ات نیمز حطس زا عافترا .) زا رب نیرت01 هدک هتوب
هبهزاددنا یگدیدسر هلحرم رد ،دندش اختنا یفداصت روط .ددش یردیگ
اهن تشادرب کایلمع نینچمهی نزو ،خودس دردکلمع هبدساحم یارب ی
ش و لک کشخ و یرادنک فدیدر ود ذدح زا دپ تشادرب صخا51
ب قیقحتهکرک کروصکودلب بدلاق رد هدشدرخ یاه لدماک یاده
کرک هک رارکت هس اب یفداصت جوبرم یلصا یاه( یرایبآ یاهرود هب1 ،
0 و6 کرک و )زورلولحم هب جوبرم یعرف یاه ،رفدص( نازوتیک یشاپ
0111 و1111 ppmهدب حردط یاردجا زا لبق .دش شاانا ،دوب ) رودظنم
یگژیو نییعت راددقم ،تدفاب هدلمج زا کادخ ییایمیدش و یکیزیف یاه
،کاخ یلآ هدام ، یساتپ و رفسف ،نژورتین نوچمه ییاذغ رصانعpH و
قمع زا یکیرتکلا تیاده1 ات11 یتناسهدب کاخ یرتم یفدادصت رودط
هنومنلودج( دش هداد لاقتنا هاگشیامزآ هب و یریگ 0.)
لودج0- صوصخیتا فیزیکی ش ویمیایی كاخ قمع(31-1 یتناس )رتملحم امزآیش
Table 1- Physical and chemical characteristics of experimental soil (0-30 cm depth)
pH
تیاده
یکیرتکلا
EC
(
1-
dS m)
رفسف
لباق سرتسد
Available P
(ppm)
میساتپ
لباق سرتسد
Available K
(ppm)
نژورتین
لک
Total N
)%(
نبرک
یلآ
OC
)%(
هدام
یلآ
OM
)%(
تلیس
Silt
)%(
سر
Clay
)%(
نش
Sand
)%(
تفاب
Texture
7.83 0.117 84.6 264 0.047 0.25 0.44 7.30 2.11 90.59
ینش
Sand
هب تشک هچخوس کروص
0
هچخوس لاقتنا و دش شاانا نیدمز هب اه
یلصا01 راآ0133 : دقر شادن ،یکادت :ددنرب شادن( یکات دنرب زایپ زا و
و لدم ، کرپوس ونارگ دیربیهدرز :گنر- روشک :رذب أدبم ،هاتوک زور
هچخودس نزو .دش هدافتسا شیامزآ نیا رد )نپاژ تدشک نادمز رد اده
هب طسوتم روط5/00 عدبرمرتم کدی رد یفرصم هچخوس نازیم و شرگ
601 .دوب شرگ
هدامآ یارب ،رلودل دس و قیمع خش ادتبا رد یلصا نیمز یزاس
فیدر ریوراف کمک هب تیاهنرد و کسید یاه داعبا .دندش داایا تشاک
کرک یلصا یاه01×3 کرک ،رتم یدعرف یاده0×1 نیدنچمه و ردتم
کولب نیب هلصافکرک و اههب اه بیترت011 و61 یتناس کاردت و ردتم
تشاک611111 دشر لصف لوط رد .دش هتفرگ رظن رد راتکه رد هتوب
) دیت راودن ادب رادشف تحت( یرایبآ ،یهددوک نوچمه تشاد کایلمع
یرامیب ،کافآ اب هزرابمفلع و اه .تفرگ کروص بترم زره یاه
و دوددب ناددملآ ویردددلآ امگیددس تکرددش دددیلوت ،یفرددصم نازوددتیک
لولحمشاپی ،نآ 1/1 میلیهب شرگازای هدتوب رهزادیپ تدبون ود رد رد
کاعاس هلصاف6 ات7 حبص ی ردک زور ندشزبس زا دعب011% هتوب اده
ه ودس هدلحرم عوردش اب نامزخوهدتوب یدهد ددش لادمعا زادیپ یاده
(Rabêlo et al., 2019 روظنم نیدب و )هدلحرم زاغآ نامز خودسیهد
خوس لیکشت تبسن صخاش شور هب(
1
) (Pike, 1986)، هرود لوط رد
هزادنا دشر تبث یارب .دش یریگهدلحرم زاغآ نامز خودسیهد ،1 هدتوب
(15/1 هتوب )عبرمرتم ردهب زا و ادختنا کردکره زا یفدادصت روط01
شاگنه ات ناهایگ ندش زبس زا دعب زور لولحمشود یشاپ لصاوف هب01
ردطق لقادح و )خوس لیکشت زا دعب( خوس ای و لاغ رطق رفکادح ،زور
زا هدافتسا اب ندرگ یلوک تقد ابیک م شدصیلیرتم هزادنا .دش یریگ
رد رد ،تدسا کدی دوددح خوس لیکشت تبسن ،هایگ دشر هیلوا لحارم
تبسن هایتن رد و شیازفا عیرس یلیخ خوس رطق ،خوس لیکشت شاگنه
1- Onion set
2- Bulbs
یم دایز زین روبزم زا تبسن نیا یتقو ،دوش1 رتشیبدوب هب نادمز ناونع
دش هتفرگ رظن رد خوس لیکشت عورش (Brewster, 1990د و ) شود رو
خودس هدلحرم عوردش( دنددش لادمعا نازودتیک یاهرامیت ،)یدهد ادب و
لولحمتسد شاپی ل ودیرتی لدمSBC ظنت ناکما ابی ،لزادن رادشف
وری گیناها همشاپی دش (Rabêlo et al., 2019هدب .) رودط طدسوتم
اربی گ رهیها 051 میلیلیرت صاصتخا لولحمیتفا.
کافصهزادنایریگ حطدس زا هدتوب عافترا لماش هعلاطم نیا رد هدش
کاخ کون ات رزب نیرت رب لکدش صخاش ،خوس رطق ،خوس عافترا ،
،لدک کدشخ نزو ،ییاوده شادنا کشخ نزو ،خوس کشخ نزو ،خوس
رد .دودب خودس دردکلمع و تدشادرب صخاش ،خوس کشخ هدام دصرد
اهن تشادرب زا لبق ،دشر لصف نایاپی یارب ی یازدجا و درکلمع نییعت
هدنومن عدبرمرتم یدن هزاددنا هدب یدشیامزآ دحاو ره زا درکلمع یرادرب
ددصرد ،خودس عادفترا ،خوس رطق لماش درکلمع یازجا .تفرگ کروص
هزادنا هتوب عافترا و خوس لکش صخاش ،کشخ هدام ردطق .ددش یریگ
خوس عافترا و )دراد ار خوس رطق نیرتشیب هک خوس زکرم(دب ،غلاب یاه ا
یلیم شدص کی تقد اب یلوک زا هدافتسا رد رتم01 ،کرک ره زا خوس
هزادنانآ نیگنایم و دش یریگهب کابساحم رد اههدب .تدفر رادک رودظنم
رت نزو یشیامزآ دحاو ره زا ،کشخ هدام دصرد دروآرب01 تدبث خوس
کچوک کاعطق هب ندش درخ زا پ و دش یادمد رد ،ردت65 رد هدجرد
یط نوآ61 تعاس تفص کی زایپ خوس لکش صخاش .دندش کشخ
،یروآردف ،تدمیق ردب زایپ خوس لکش .تسا یراات و یکیژولویب هم
یرامیب ربارب رد تمواقمیم ریثأت هریغ و اه کی لیلد نیمه هب و دراذگ
( تسا هم رایسب یداصتقا یگژیو., 2016al etPavlović صخاش .)
لکش ن زا خوسب ،نآ رطق هب خوس عافترا تبسهیم تسد( ددیآPike,
1986 رزب کون ات نیمز حطس زا عافترا .) زا رب نیرت01 هدک هتوب
هبهزاددنا یگدیدسر هلحرم رد ،دندش اختنا یفداصت روط .ددش یردیگ
اهن تشادرب کایلمع نینچمهی نزو ،خودس دردکلمع هبدساحم یارب ی
ش و لک کشخ و یرادنک فدیدر ود ذدح زا دپ تشادرب صخا51
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 292
یتناسهب فیدر ره یاهتنا زا رتمهیدشاح ردثا ناودنع .تدفرگ شادانا یا
هبخوس نزو ،خوس درکلمع یسررب روظنمتشادرب رت یاه یدن زا هددش
هزادنا شرگولیک بسح رب عبرمرتم هدب راددقم نیا تیاهن رد و دش یریگ
نزو .دیدرگ لیدبت راتکه رد نت کشخ لک شاددنا کشخ نزو عمج اب
اوهیی گ خوس ویناها عت هنومنیین اهن رد و دشیت ای رد نت هب رادقم ن
دبت راتکهیل درگید. هب تشادرب صخاش لک کشخ نزو تبسن کروص
تسیز لک کشخ نزو هب خوس.دش هبساحم دصرد بسح رب و هدوت
شرن زا هدافتسا اب هداد تیاهن رد رازفاSAS 9.1 سر و هب اهرادومن
شرن کمک رازفاExcel نودمزآ اب نیگنایم کاسیاقم وLSD حطدس رد
لامتحا جنپ .دنتفرگ رارق یسررب دروم دصرد
ثحب و جیاتن
هتوب عافترا
هداد هیزات جیاتنناشن اه دربرادک و یرادیبآ رود یلدصا ردثا هک داد
هب نازوتیک هتوب عافترا رب دصرد کی و جنپ یرامآ حطس رد بیترت زادیپ
ینعمیلاح رد دوب رادنآ شنکمهرب هکیدنعم تفص نیا رب اه دودبن راد
لودج( 1 هدک دوب نآ زا یکاح عافترا رب یرایبآ رود یلصا رثا یسررب .)
نیگنادیم ادب زور ود یرادیبآ رود رد هدتوب عادفترا رادقم نیرتشیب6/51
یتناسب رتمهینعم لاتخا هتبلا دمآ تسدراهچ یرایبآ رود اب راد اب زور
نیگنایم6/07 یتناس رود رادمیت رد زدین راددقم نیردتمک و تشادن رتم
نیگنایم اب زور شش یرایبآ0/05 یتناسلوددج( ددش هدهاشم رتم 1 .)
هدب هدجوت ادب هادیگ سرتسد رد آ عبانم دوبمک عوضوم نیا تلع هک
هددش هایگ رد یکشخ شنت عوقو بجوم هک دشاب رتشیب یرایبآ لصاوف
رط زا .تساهدتوب عادفترا شیازفا بجوم نازوتیک دربراک رگید یاده
ب دیدرگ زایپه دربرادک رادمیت رد عافترا نیرتشیب هک یوحن1111 ppm
نیگنایم اب نازوتیک5/50 یتناسلباق .دش هدهاشم رتم هدک تدسا ردکا
ینعم دهاش اب نآ لاتخا دودح و راد10 یتناس رامیت نیا رد عافترا رتم
دوب دهاش زا رتشیبلودج( 1 .)ا هبادشمدین ادتن نارادکمه و زدیرگ ،جی
(Geries, Omnia, & Marey, 2020( ناراکمه و دیاز و )Zayed,
Elkafafi, Zedan, & Dawoud, 2017 )ناشن دندادهدتوب عافترا و
هتوب رد رب دادعت زایپهبنعم روطیرادی ثأدت تدحتیر مادمت دربرادکی
تیاهرام کینازوت ددنتفرگ رارقو ( نارادکمه و ددمحاAhmed et al.,
2019 هک دنتشاد راهظا زین )گیها تیرامک ونان اب هدشینازودت تدظلغ ادب
رت اب (011 پیپیشا) ،هتوب عافترا نیرتشیب .تشاد ار ناراکمه و اگرون
(2020 Nurga, Alemayehu, & Abegaz, کادعلاطم رد زین )ثأدتیر
ک حوطسبآیرای دشر فلتخم لحارم رد عافترا هک دندرک شرازگ ،زایپ
یفردصم آ نازدیم ریثأدت تدحت نادنچ دشر هرود لیاوا رد زایپ هتوب
زا یشان ار رما نیا لیلد نیققحم نیا و تسیناناوتیی گیها پدیزا اردبی
زابیبای لوا هلحرم رد آ دوبمک کارثا زایه هداد تبسن دشر .دنا و ودناوگ
ردادی (Gwandu & Idris, 2016هدعلاطم یدط زدین ) رود ردثا یا
یگژیو رب ار یرایبآدنداد رارق یسررب دروم زایپ هایگ یدشر یاه جیاتن .
شیامزآ نیا زین ناشنداد هلصاف هک یرایبآ1 هب هزوریدنعم روط یراد
نزو ،لوصحم دشر تعرس ، رب دادعت نیرتشیبخوس درکلمع ،خودس ،
درکلمعخوس رطق و هدش کشخخوس نیا اب .تشاد لصف ود ره رد ار
زادیپ دردکلمع و ددشر ردب یرادیبآ لصاوف نیب زور دادعت شیازفا ،لاح
هب یرایبآ هلصاف نیب هژیو6 ات زور3 یفنم ریثأت زور تشاذگ جیادتن هک
.دندومن شرازگ رضاح هعلاطم اب یهباشم
خوس رطق
هداد نایراو هیزات جیاتنناشن اه رثا طقف شیامزآ نیا رد هک ،داد
یدنعم ددصرد کدی حطس رد و خوس رطق رب یرایبآ رود یلصا دودب راد
لودج(1 راددقم ،یرادیبآ کادیلمع شاانا نیب ینامز هلصاف شهاک اب .)
رد خوس رطقهب تفای شیازفا شیامزآ نیایروط زور ود یرایبآ رود هک
نیگنایم اب11/6 یتناس نیگنایم اب زور شش یرایبآ رود و نیرتشیب رتم
16/5 یتناس نیدب لاتدخا و دنتدشاد ار خودس رطق رادقم نیرتمک رتم
نآینعم اه لودج( .دوب راد1.) نیققحم دددعتمی ددندرک شرازدگ هدک
د یفرصم آ نازیم شهاکهدب زادیپ دشر هرود لوط ریدنعم روط یراد
یم زایپ خوس عافترا و رطق شهاک ثعاب دوش(Zheng et al., 2013;
Enchalew et al., 2016; Nurga et al., 2020)نیدققحم ندیا ،
م ل دتسایدننک هکیسرتسد تبوطر یفاک هب رانم کاخی داایاک
حطسگ عافترا( رزب زتنسوتفیها ز دادعت ویدا ) رب هدش هایگ رد رد و
تنیها رطق خوس عافترا وپیزا ار یم شیازفا.دبای
خوس عافترا
ینعم ریثأت تحت خوس عافترا دربرادک و یرادیبآ رود یلدصا ردثا راد
حطس رد نازوتیک5 لودج( تفرگ رارق دصرد1)نادشن جیاتن . هدک داد
ینعم و تبفم ریثأت رتشیب یرایبآ شاانا نیب ینامز هلصاف عافترا رب یراد
هب .تشاد شیامزآ نیا رد خوس( نیرتشیب هک یوحن71/5 یتناس و )رتم
( نیرتمک03/5 یتناسهب خوس عافترا )رتم یرهادظ تفدص کدی ناونع
هددب یراددیبآ رود و زور ود یراددیبآ رود رد بیترت6 زور .دددش هدهاددشم
ینعم کوافت نینچمه تدشادن دوجو زور راهچ و ود یرایبآ رود نیب راد
یلاح رد یرایبآ یاهرود نیب کوافت هک1 و6 ینعم زور لوددج( دوب راد
1 .)
یتناسهب فیدر ره یاهتنا زا رتمهیدشاح ردثا ناودنع .تدفرگ شادانا یا
هبخوس نزو ،خوس درکلمع یسررب روظنمتشادرب رت یاه یدن زا هددش
هزادنا شرگولیک بسح رب عبرمرتم هدب راددقم نیا تیاهن رد و دش یریگ
نزو .دیدرگ لیدبت راتکه رد نت کشخ لک شاددنا کشخ نزو عمج اب
اوهیی گ خوس ویناها عت هنومنیین اهن رد و دشیت ای رد نت هب رادقم ن
دبت راتکهیل درگید. هب تشادرب صخاش لک کشخ نزو تبسن کروص
تسیز لک کشخ نزو هب خوس.دش هبساحم دصرد بسح رب و هدوت
شرن زا هدافتسا اب هداد تیاهن رد رازفاSAS 9.1 سر و هب اهرادومن
شرن کمک رازفاExcel نودمزآ اب نیگنایم کاسیاقم وLSD حطدس رد
لامتحا جنپ .دنتفرگ رارق یسررب دروم دصرد
ثحب و جیاتن
هتوب عافترا
هداد هیزات جیاتنناشن اه دربرادک و یرادیبآ رود یلدصا ردثا هک داد
هب نازوتیک هتوب عافترا رب دصرد کی و جنپ یرامآ حطس رد بیترت زادیپ
ینعمیلاح رد دوب رادنآ شنکمهرب هکیدنعم تفص نیا رب اه دودبن راد
لودج( 1 هدک دوب نآ زا یکاح عافترا رب یرایبآ رود یلصا رثا یسررب .)
نیگنادیم ادب زور ود یرادیبآ رود رد هدتوب عادفترا رادقم نیرتشیب6/51
یتناسب رتمهینعم لاتخا هتبلا دمآ تسدراهچ یرایبآ رود اب راد اب زور
نیگنایم6/07 یتناس رود رادمیت رد زدین راددقم نیردتمک و تشادن رتم
نیگنایم اب زور شش یرایبآ0/05 یتناسلوددج( ددش هدهاشم رتم 1 .)
هدب هدجوت ادب هادیگ سرتسد رد آ عبانم دوبمک عوضوم نیا تلع هک
هددش هایگ رد یکشخ شنت عوقو بجوم هک دشاب رتشیب یرایبآ لصاوف
رط زا .تساهدتوب عادفترا شیازفا بجوم نازوتیک دربراک رگید یاده
ب دیدرگ زایپه دربرادک رادمیت رد عافترا نیرتشیب هک یوحن1111 ppm
نیگنایم اب نازوتیک5/50 یتناسلباق .دش هدهاشم رتم هدک تدسا ردکا
ینعم دهاش اب نآ لاتخا دودح و راد10 یتناس رامیت نیا رد عافترا رتم
دوب دهاش زا رتشیبلودج( 1 .)ا هبادشمدین ادتن نارادکمه و زدیرگ ،جی
(Geries, Omnia, & Marey, 2020( ناراکمه و دیاز و )Zayed,
Elkafafi, Zedan, & Dawoud, 2017 )ناشن دندادهدتوب عافترا و
هتوب رد رب دادعت زایپهبنعم روطیرادی ثأدت تدحتیر مادمت دربرادکی
تیاهرام کینازوت ددنتفرگ رارقو ( نارادکمه و ددمحاAhmed et al.,
2019 هک دنتشاد راهظا زین )گیها تیرامک ونان اب هدشینازودت تدظلغ ادب
رت اب (011 پیپیشا) ،هتوب عافترا نیرتشیب .تشاد ار ناراکمه و اگرون
(2020 Nurga, Alemayehu, & Abegaz, کادعلاطم رد زین )ثأدتیر
ک حوطسبآیرای دشر فلتخم لحارم رد عافترا هک دندرک شرازگ ،زایپ
یفردصم آ نازدیم ریثأدت تدحت نادنچ دشر هرود لیاوا رد زایپ هتوب
زا یشان ار رما نیا لیلد نیققحم نیا و تسیناناوتیی گیها پدیزا اردبی
زابیبای لوا هلحرم رد آ دوبمک کارثا زایه هداد تبسن دشر .دنا و ودناوگ
ردادی (Gwandu & Idris, 2016هدعلاطم یدط زدین ) رود ردثا یا
یگژیو رب ار یرایبآدنداد رارق یسررب دروم زایپ هایگ یدشر یاه جیاتن .
شیامزآ نیا زین ناشنداد هلصاف هک یرایبآ1 هب هزوریدنعم روط یراد
نزو ،لوصحم دشر تعرس ، رب دادعت نیرتشیبخوس درکلمع ،خودس ،
درکلمعخوس رطق و هدش کشخخوس نیا اب .تشاد لصف ود ره رد ار
زادیپ دردکلمع و ددشر ردب یرادیبآ لصاوف نیب زور دادعت شیازفا ،لاح
هب یرایبآ هلصاف نیب هژیو6 ات زور3 یفنم ریثأت زور تشاذگ جیادتن هک
.دندومن شرازگ رضاح هعلاطم اب یهباشم
خوس رطق
هداد نایراو هیزات جیاتنناشن اه رثا طقف شیامزآ نیا رد هک ،داد
یدنعم ددصرد کدی حطس رد و خوس رطق رب یرایبآ رود یلصا دودب راد
لودج(1 راددقم ،یرادیبآ کادیلمع شاانا نیب ینامز هلصاف شهاک اب .)
رد خوس رطقهب تفای شیازفا شیامزآ نیایروط زور ود یرایبآ رود هک
نیگنایم اب11/6 یتناس نیگنایم اب زور شش یرایبآ رود و نیرتشیب رتم
16/5 یتناس نیدب لاتدخا و دنتدشاد ار خودس رطق رادقم نیرتمک رتم
نآینعم اه لودج( .دوب راد1.) نیققحم دددعتمی ددندرک شرازدگ هدک
د یفرصم آ نازیم شهاکهدب زادیپ دشر هرود لوط ریدنعم روط یراد
یم زایپ خوس عافترا و رطق شهاک ثعاب دوش(Zheng et al., 2013;
Enchalew et al., 2016; Nurga et al., 2020)نیدققحم ندیا ،
م ل دتسایدننک هکیسرتسد تبوطر یفاک هب رانم کاخی داایاک
حطسگ عافترا( رزب زتنسوتفیها ز دادعت ویدا ) رب هدش هایگ رد رد و
تنیها رطق خوس عافترا وپیزا ار یم شیازفا.دبای
خوس عافترا
ینعم ریثأت تحت خوس عافترا دربرادک و یرادیبآ رود یلدصا ردثا راد
حطس رد نازوتیک5 لودج( تفرگ رارق دصرد1)نادشن جیاتن . هدک داد
ینعم و تبفم ریثأت رتشیب یرایبآ شاانا نیب ینامز هلصاف عافترا رب یراد
هب .تشاد شیامزآ نیا رد خوس( نیرتشیب هک یوحن71/5 یتناس و )رتم
( نیرتمک03/5 یتناسهب خوس عافترا )رتم یرهادظ تفدص کدی ناونع
هددب یراددیبآ رود و زور ود یراددیبآ رود رد بیترت6 زور .دددش هدهاددشم
ینعم کوافت نینچمه تدشادن دوجو زور راهچ و ود یرایبآ رود نیب راد
یلاح رد یرایبآ یاهرود نیب کوافت هک1 و6 ینعم زور لوددج( دوب راد
1 .)
292 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 299
233 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
خودس عافترا رب نازوتیک دربراک یلصا رثا هب جوبرم جیاتن نینچمه
لولحم رد تفص نیا نازیم نیرتشیب هک دوب نآ زا یکاح یدشاپ1111
ppm نیگنایم اب و نازوتیک67/5 یتناس هدک ددنچره ددش هدهاشم رتم
ینعم کوافت تظلغ اب راد0111 ppm ادب ود رده کوادفت یدلو تشادن
ینعم دهاشدج( دوب رادلو 1 .)
ب ،لصاح جیاتنه ردب نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود کاردثا یبوخ
ب ،داد ناشن خوس عافترا تفصه شاانا ینامز هلصاف شهاک اب هک یوحن
رد ریدادقم نیرتدشیب و تفای شیازفا هعلاطم دروم تفص رادقم یرایبآ
هادیگ یتبودطر زادین نیمأت نآ لیلد هک دش هدهاشم زور ود یرایبآ رود
یم زایپهشیر اریز دشاب یسرتسد ناکما و دنتسه یحطس هایگ نیا یاه
کاخ رد دوجوم تبوطر هبب یرایبآ دیاب اذل دنرادن ار قیمع یاهه یوحن
ندومن هارف یارب و هدوب وطرم کاخ یحطس هی هراومه هک دشاب
یرایبآ ینامز هلصاف دیاب رما نیاهب هجوت اب نینچمه .دبای شهاک ار اه
هشیریاه طسیح زایپشور شادمت نیدب رد ،یاده آ یتیریددم ، ددیاب
یشور یگژیو ندیا اب زایپ یبآ زاین نیمأت هب رداق هک دوش اختنا یاده
هایگ نیا .دشاب هشیر هدشیر لیلد هب یاهیحطدس هددنکارپ و، دعتدسم
آ دوبمک هب هژیو یرایبآ یفاکان کاعفد زا یشاندشاب هک عودضوم نیا
یمرب دناوت و هایگ دشر ریثأدت آ ردصم نامددنار ولطمادن دراذدگب
(Wakchaure et al., 2018 .) هک تسا هدش تباث نینچمه آ رادقم
یرایبآ یدم ریثأت زایپ تیفیک و درکلمع ربدراذدگ (Piri & Naserin,
2020). شمار( ناجRameshjan, 2023) نادیب دوخ کاعلاطم رد زین
دک هک درکپ خودس عادفترا ندودبدیزا نییادپ زا یدشان حطدس ندودب
) ردب عادفترا ادی ردب دادعت( یزتنسوتفلوت یاردبدید کردحم یاده
خوسهدی بسانم نامز ردیمدشاب.
خوس لکش صخاش
لکشخوس پدیزا، دیک ویدگژی رازاب دهمدیبای .تدسا یادهرازاب
و کارداص رصم ناگدننکدرگ لکش ادب ربارب خوس لکش صخاش(0 )
ار زایپ خوس جرتیح یم .دنهد لکشخوس م اریرط زا ناوتیق زا هدافتسا
لکش صخاشخوس هبردصب کرودصی ادسانشیی دردک (Bosekeng,
2012 .)لکش صخاش خوسب ،نآ رطق هب خوس عافترا تبسن زاه تسد
یمدیآ (Pike, 1986خوس .)یاه صخاش اب خودس لکدش11/1±7/0
هبناونع یک خودس تدخت
0
،15/1±1/0 حطدسم خودس
1
،11/1±0/0
یورددک خوددس
1
ونآاددهیی اراد هددکی صخاددش 0 خوددسدرددگ یادده
0
هددقبطدددنبی ددمیدوددش (Bosekeng, 2012). تددسکاین ناراددکمه و
1- Flat Bulb
2- Flatten Shape
3- Nearly Bulb
4- Round Bulbs
(Eksteen, Van Den Klashorst, & Van Ziji, 1997)، رد
زا رت ادب خوس لکش صخاش شیازفا هک دندرک شرازگ دوخ کاعلاطم
1/0 نییاپ و زا رت7/1 هبلکدش ناونع هدتفرگ ردظن رد ولطمادن یاده
یم خودس لکدش صخادش نادیراو هیزات جیاتن شیامزآ نیا رد .دوش
داد ناشنیدنعم ریثأدت نازودتیک دربراک و یرایبآ رود یاهرامیت ردب راد
لوددج( دنتشادن خوس لکش صخاش رادقم 1 .)اربادنبین کوادفت شددع
نعمییراد راوی نا پ خوس لکش صخاشیزا ب ردین تیاهرامی قحتدیق
ناشن هدنهدیک خوس ندوب لکشاه رد یبن تیاهرامی قحتیق و تدسا
قر خوس لکش صخاش کات(یتشک )دت تحت هدشأثیر تیادهرامی رود
بآیرای ک دربراک وینازوت نچمه وین نآ لباقتم رثا تسا هتفرگن رارق اه
وهبم طسوتم روطیناز ب رد خوس لکش صخاشین تیاهرامی ادمزآیش
10 /0 .دوب
خوس کشخ نزو
نادشن نادیراو هدیزات لودج جیاتن خودس کدشخ نزو هدک داد
(
2-
g.mتحت دصرد کی یرامآ حطس رد ) و یرایبآ رود یلصا رثا ریثأت
یلاح رد تفرگ رارق نازوتیک رصم رب لماع ود نیا شنکمهرب رثا هک
کشخ نزو (
2-
g.mینعم خوس )لودج( دوبن راد 1 نیگنادیم هدسیاقم .)
هدادناشن اه زور ود یرادیبآ رود رد خوس کشخ نزو نیرتشیب هک داد
نیگنایم اب551 د رادقم نیرتمک و عبرمرتم رد شرگ شدش یرایبآ رود ر
نیگنایم اب زور175 رگنادیب جیاتن نیا هک دش هدهاشم عبرمرتم رد شرگ
ینعم شهاکلوددج( دوب یرایبآ ینامز هلصاف شیازفا اب خوس نزو راد
1.)
لولحم اددب تددفای شیازددفا خوددس نزو رادددقم ،نازوددتیک یددشاپ
بهیروط نازوتیک رامیت رد رادقم نیرتشیب هک1111 ppm نیگنادیم ادب
نزو061 رادمیت ادب نآ لاتخا هک دش لصاح عبرمرتم رد شرگ0111
ppm (011 ( دهاش و )عبرمرتمرد شرگ110 یدنعم )عبرمرتم رد شرگ راد
لودج( دوب 1 کدشخ نزو شیازدفا بجوم نازوتیک رصم ،نیاربانب .)
یردترب زا یدشان تسا نکمم زین نیا هک ،دیدرگ دهاش هب تبسن خوس
کردق دشرگیهچها لیلد هب یاه نآ لابند هب هک دشاب نازوتیک رصم
ییاناوت شیازفا بجومهلباقم ادب آ شندت ( هددشRhaman, Rauf,
, 2020Khatun& Tania, کرددق شیازدفا بجوم رگید یوس زا و )
( یزتنسوتفRameshjan, 2023دمام رد و ددیدرگ هایگ ) عو ردصم
نازوتیکشنت نیا یفنم کارثا شهاک ثعاب کادیلوت رب اهگدیها هددش
اهن رد هکیت درکلمع هب رانمرت اب نیالوصحم .ددرگ هدش شرازگ
و خوس کشخ نزو هک تسا رایدسب یرادیبآ دودبمک هدب زادیپ درکلمع
( تددسا ساددسحRao, Laxman, & Shivashankara, 2016 و )
مزینا شهادک ثدعاب ،ددشاب یدعارز تیفرظ زا رتمک کاخ تبوطر هک
درکلمع خودسیدم( دودشBekele & Tilahun, 2007.) شندت یاده
یتسیزریغ یتبوطر شنت دننامیمهردهب شهادک ثدعاب ددناوت رد یرو
خودس عافترا رب نازوتیک دربراک یلصا رثا هب جوبرم جیاتن نینچمه
لولحم رد تفص نیا نازیم نیرتشیب هک دوب نآ زا یکاح یدشاپ1111
ppm نیگنایم اب و نازوتیک67/5 یتناس هدک ددنچره ددش هدهاشم رتم
ینعم کوافت تظلغ اب راد0111 ppm ادب ود رده کوادفت یدلو تشادن
ینعم دهاشدج( دوب رادلو 1 .)
ب ،لصاح جیاتنه ردب نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود کاردثا یبوخ
ب ،داد ناشن خوس عافترا تفصه شاانا ینامز هلصاف شهاک اب هک یوحن
رد ریدادقم نیرتدشیب و تفای شیازفا هعلاطم دروم تفص رادقم یرایبآ
هادیگ یتبودطر زادین نیمأت نآ لیلد هک دش هدهاشم زور ود یرایبآ رود
یم زایپهشیر اریز دشاب یسرتسد ناکما و دنتسه یحطس هایگ نیا یاه
کاخ رد دوجوم تبوطر هبب یرایبآ دیاب اذل دنرادن ار قیمع یاهه یوحن
ندومن هارف یارب و هدوب وطرم کاخ یحطس هی هراومه هک دشاب
یرایبآ ینامز هلصاف دیاب رما نیاهب هجوت اب نینچمه .دبای شهاک ار اه
هشیریاه طسیح زایپشور شادمت نیدب رد ،یاده آ یتیریددم ، ددیاب
یشور یگژیو ندیا اب زایپ یبآ زاین نیمأت هب رداق هک دوش اختنا یاده
هایگ نیا .دشاب هشیر هدشیر لیلد هب یاهیحطدس هددنکارپ و، دعتدسم
آ دوبمک هب هژیو یرایبآ یفاکان کاعفد زا یشاندشاب هک عودضوم نیا
یمرب دناوت و هایگ دشر ریثأدت آ ردصم نامددنار ولطمادن دراذدگب
(Wakchaure et al., 2018 .) هک تسا هدش تباث نینچمه آ رادقم
یرایبآ یدم ریثأت زایپ تیفیک و درکلمع ربدراذدگ (Piri & Naserin,
2020). شمار( ناجRameshjan, 2023) نادیب دوخ کاعلاطم رد زین
دک هک درکپ خودس عادفترا ندودبدیزا نییادپ زا یدشان حطدس ندودب
) ردب عادفترا ادی ردب دادعت( یزتنسوتفلوت یاردبدید کردحم یاده
خوسهدی بسانم نامز ردیمدشاب.
خوس لکش صخاش
لکشخوس پدیزا، دیک ویدگژی رازاب دهمدیبای .تدسا یادهرازاب
و کارداص رصم ناگدننکدرگ لکش ادب ربارب خوس لکش صخاش(0 )
ار زایپ خوس جرتیح یم .دنهد لکشخوس م اریرط زا ناوتیق زا هدافتسا
لکش صخاشخوس هبردصب کرودصی ادسانشیی دردک (Bosekeng,
2012 .)لکش صخاش خوسب ،نآ رطق هب خوس عافترا تبسن زاه تسد
یمدیآ (Pike, 1986خوس .)یاه صخاش اب خودس لکدش11/1±7/0
هبناونع یک خودس تدخت
0
،15/1±1/0 حطدسم خودس
1
،11/1±0/0
یورددک خوددس
1
ونآاددهیی اراد هددکی صخاددش 0 خوددسدرددگ یادده
0
هددقبطدددنبی ددمیدوددش (Bosekeng, 2012). تددسکاین ناراددکمه و
1- Flat Bulb
2- Flatten Shape
3- Nearly Bulb
4- Round Bulbs
(Eksteen, Van Den Klashorst, & Van Ziji, 1997)، رد
زا رت ادب خوس لکش صخاش شیازفا هک دندرک شرازگ دوخ کاعلاطم
1/0 نییاپ و زا رت7/1 هبلکدش ناونع هدتفرگ ردظن رد ولطمادن یاده
یم خودس لکدش صخادش نادیراو هیزات جیاتن شیامزآ نیا رد .دوش
داد ناشنیدنعم ریثأدت نازودتیک دربراک و یرایبآ رود یاهرامیت ردب راد
لوددج( دنتشادن خوس لکش صخاش رادقم 1 .)اربادنبین کوادفت شددع
نعمییراد راوی نا پ خوس لکش صخاشیزا ب ردین تیاهرامی قحتدیق
ناشن هدنهدیک خوس ندوب لکشاه رد یبن تیاهرامی قحتیق و تدسا
قر خوس لکش صخاش کات(یتشک )دت تحت هدشأثیر تیادهرامی رود
بآیرای ک دربراک وینازوت نچمه وین نآ لباقتم رثا تسا هتفرگن رارق اه
وهبم طسوتم روطیناز ب رد خوس لکش صخاشین تیاهرامی ادمزآیش
10 /0 .دوب
خوس کشخ نزو
نادشن نادیراو هدیزات لودج جیاتن خودس کدشخ نزو هدک داد
(
2-
g.mتحت دصرد کی یرامآ حطس رد ) و یرایبآ رود یلصا رثا ریثأت
یلاح رد تفرگ رارق نازوتیک رصم رب لماع ود نیا شنکمهرب رثا هک
کشخ نزو (
2-
g.mینعم خوس )لودج( دوبن راد 1 نیگنادیم هدسیاقم .)
هدادناشن اه زور ود یرادیبآ رود رد خوس کشخ نزو نیرتشیب هک داد
نیگنایم اب551 د رادقم نیرتمک و عبرمرتم رد شرگ شدش یرایبآ رود ر
نیگنایم اب زور175 رگنادیب جیاتن نیا هک دش هدهاشم عبرمرتم رد شرگ
ینعم شهاکلوددج( دوب یرایبآ ینامز هلصاف شیازفا اب خوس نزو راد
1.)
لولحم اددب تددفای شیازددفا خوددس نزو رادددقم ،نازوددتیک یددشاپ
بهیروط نازوتیک رامیت رد رادقم نیرتشیب هک1111 ppm نیگنادیم ادب
نزو061 رادمیت ادب نآ لاتخا هک دش لصاح عبرمرتم رد شرگ0111
ppm (011 ( دهاش و )عبرمرتمرد شرگ110 یدنعم )عبرمرتم رد شرگ راد
لودج( دوب 1 کدشخ نزو شیازدفا بجوم نازوتیک رصم ،نیاربانب .)
یردترب زا یدشان تسا نکمم زین نیا هک ،دیدرگ دهاش هب تبسن خوس
کردق دشرگیهچها لیلد هب یاه نآ لابند هب هک دشاب نازوتیک رصم
ییاناوت شیازفا بجومهلباقم ادب آ شندت ( هددشRhaman, Rauf,
, 2020Khatun& Tania, کرددق شیازدفا بجوم رگید یوس زا و )
( یزتنسوتفRameshjan, 2023دمام رد و ددیدرگ هایگ ) عو ردصم
نازوتیکشنت نیا یفنم کارثا شهاک ثعاب کادیلوت رب اهگدیها هددش
اهن رد هکیت درکلمع هب رانمرت اب نیالوصحم .ددرگ هدش شرازگ
و خوس کشخ نزو هک تسا رایدسب یرادیبآ دودبمک هدب زادیپ درکلمع
( تددسا ساددسحRao, Laxman, & Shivashankara, 2016 و )
مزینا شهادک ثدعاب ،ددشاب یدعارز تیفرظ زا رتمک کاخ تبوطر هک
درکلمع خودسیدم( دودشBekele & Tilahun, 2007.) شندت یاده
یتسیزریغ یتبوطر شنت دننامیمهردهب شهادک ثدعاب ددناوت رد یرو
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 233
( دوش زایپ تشکGhodke, 2018.) لیکدشت رب آ دوبمک خودس زادیپ
یم یفنم ریثأت لدتخم ار نآ دردکلمع و تدیفیک هدایتن رد هدک دراذگ
یم دنک(Chaudhry et al., 2020; Ghodke et al., 2020). هولاع
،نیا ربنامار ( ناراکمه وRhaman et al., 2020 کادعلاطم رد زدین )
درکلمع هک دندرک شرازگ دوخعضیف وصحمیت رد هدک زادیپ ددننام
شنت نیا یفنم کارثا لیلد هب ،دنراد رارق یتبوطر شنت ضرعم ردب اده
کردق دشرگیهچها دشاب اهن رد هکیت عدض درکلمع هب رانمیف ندیا
لوصحم میدوشراهظا دوخ کاعلاطم رد نیققحم نیا نینچمه . ،دردک
اربی وقتیت هایگ دشرهچ ،هویدشیاده فدلتخم فیزیژودلویک :ددننام( ی
لولحم ،گنیمیارپ)قردعت ددض داودم یشاپ غ ویفریزیژودلویک ردییغت( ی
)تشک خیرات و شور اربی عیرس و رتهب رارقتسا و هچهایگ رتازدفایش
نچمه و درکلمعین اردبی هدلباقم دوددحم ادبیتاهی حمیدط ددننام ی
شنتاه تسا دوجوم (Rhaman et al., 2020.)
مادنا کشخ نزوییاوه یاه
لاتدخا نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود فدلتخم یاهرامیت نیب
ینعمب تشاد دوجو یرادهیروط ردصم و یرادیبآرود یلصا کارثا هک
نآ لباقتم رثا و نازوتیک کدشخ نزو( ییاوده شاددنا کشخ نزو رب اه
رب و لاغینعم دصرد کی حطس رد )اهلودج( دوب راد 1 .)
نادشن نازوتیک رصم و یرایبآ رود لباقتمرثا هب جوبرم جیاتن داد
شاددنا کدشخ نزو ،نازودتیک تدظلغ شیازفا اب یرایبآ رود ره رد هک
( ییاوه
2-
g.m تظلغ یارب شیازفا نیا و تفای شیازفا )ppm 1111
یرایبآ یاهرود رد1 و6 یدنعم زور رادلودلحم ،نیاربادنب .دودب یدشاپ
ردتمک یرادیبآ زا یدشان یدفنم کاردثا شهادک ثعاب یدحات نازوتیک
ییاوده شاددنا کشخ نزو رب )هزور شش و هزور راهچ یرایبآ یاهرود(
هنوگ هب ،هدش هزور شش یرایبآ رود رد ییاوه شادنا کشخ نزو هک یا
لولحم شدع و( یشاپ0Ch×6Ir )01% یرایبآ رود رامیت هب تبسن شش
لولحم و هزور یشاپppm 1111 (2000×Ch6Ir ادی .تسا هتفای شهاک )
ییاوده شادنا کشخ نزو نیرتشیب یرایبآ یاهرود رد ،رگید کرابع هب
کارثا یدایز رایسب دح ات هک یوحن هب ددرگ لصاح نازوتیک رصم اب
ب .تسا هدومن ناربج ار یرایبآ رود شیازفاهیروط شادنا کشخ نزو هک
رد ییاوه ردصم اب زور شش یرایبآ رود رامیتppm 1111 نازودتیک
(2000×Ch6Ir( رتشیب )016 رود رادمیت رد نآ رادقم زا )عبرمرتم رد شرگ
( نازودتیک ردصم شددع اب زور راهچ یرایبآ0×Ch4Ir( )130 رد شردگ
( ییاوه شادنا کشخ نزو نیرتشیب عومام رد .دوب )عبرمرتم507 شرگ
رصم اب زور ود یرایبآ رود یقیفلت رامیت رد )عبرمرتم ردppm 1111
( نازوتیک2000×Ch2Irلکش( دش هدهاشم ) 0 .)ا هباشمین اتنیج و زیرگ
( ناراکمهGeries et al., 2020 زین ) ناشن هدک دندادصخادشیاده
زایپ یدشرهبدنعم رودطیرادی ثأدت تدحتیر مادمت دربرادک یتیادهرام
کینازوت دنتفرگ رارق هک دنتشاد راهظا نیققحم نیاگیهانا تیرام اب هدش
کونانینازوت تظلغ اب رت اب ( ppm011) ،دشر صخاش نازیم نیرت اب
تشاد اردن، هدب ار ردما ندیا لدیلد نیدققحم نیا شندت کاردثا شهادک
غیزریتسی گ ربیناها کدشخ شندت دننام(یازدفا ادب ،)یش زدنآی ادهی
لکیدی هدنزور نددش هتسب هب جوبرمادهی گدیها تن رد ویهدا شهادک
آ تفررده هداد تبسندنا. شمار( ناجRameshjan, 2023) رد زدین
شنت هک درک نایب دوخ کاعلاطم دادایا ثعاب یطیحم یاه ک لاتدخا
فیزیژولویک داودم ددیلوت شهادک نآ لادبند هدب هک هدش زایپ هایگ رد ی
یم رب حطس و یزتنسوتف شادنا کشخ نزو شهاک رب هولاع هک دوش
یم زین خوس نییاپ درکلمع بجوم ییاوه ،ردگید یودس زا .دودش ددشر
ناوددج هددلحرمی پددیزا اقم ردیهددس اددس اددبیر تددسا هتددسهآ ک وددصحم
(Brewste, 1979اربانب .)ین هنوگره للاتخا شندت زا یدشانا رددین
هلحرم پیاهدمای مهمی .دراد ،هایتن ردناودج هدلحرم لودطی زادیپ رد
رب هولاع تنژیک گیها هب ارشیط حمیطی یگتدسب زین .دراد هدک ود رده
رب لماوع نیاسوتف تعرس،زتن ذدج داوم عماتهددش شاددنا رد یاده
،هتشاد ریثات ییاوه هک رادقمداوم خایهرارب سرتسد رد هدشی درکلمع
خوس دظنت ار قفومی دمی ددننک(Kamenetsky & Rabinowitch,
2006).
لک کشخ نزو
ناشن هداد نایراو هیزات جیاتنهدب لدک کدشخ نزو هک داد روط
ینعم رارق نازوتیک رصم و یرایبآ رود یلصا رثا ریثأت تحت راد تفرگ
لودج(1هب .)یروط( لدک کشخ نزو نیگنایم هک
2-
g.m شهادک ادب )
یرایبآ یاهرود نیب دنچره تفای شیازفا یرایبآ رود6 و0 کوافت زور
ینعم زور ود یرایبآ رود رد تفص نیا رادقم نیرتشیب .تشادن دوجو راد
نیگنایم اب0100 حوطدس ریادس ادب هدک ددش هدهاشم عبرمرتم رد شرگ
وافت یرایبآینعم کنادشن جیادتن ندیا .تدشاد راد رود شهادک هدک داد
زا یرایبآ6 هب1ینعم شیازفا ثعاب زور هدب هدتوب لدک کشخ نزو راد
نازددیم5/60 یم دددصرد لودددج( دوددش1 ناراددکمه و دوددمحم .)
(Muhammad et al., 2011 ) کارت و یرایبآ لصاوف هب زایپ شنکاو
هتوبرب دروم دنداد رارق یسر جیاتن نیققحم نیا هک داد ناشن نیرتدشیب
رطق نیگنایمخودس نزو نیگنادیم ،خودس دردکلمع وییادهن هدب رودط
ینعم( یراد15/1>p )رد رد یرایبآ لصاوف1 و6 زورهب هک دمآ تسد
هب دراد تقباطم رضاح هعلاطم جیاتن اب ینادمز هلدصاف نیردتمک یترابع
دیلوت هب یبایتسد بجوم رگید یکی .دیدرگ زایپ هایگ رد لوصحم رتشیب
هدسدات هدب جودبرم ددندرک شرازگ ار یهباشم جیاتن هک یتاعلاطم زا و
( ناراکمهTadesse, Sharma, & Ayele, 2022یم ) هدک دشاب ردثا
درودم زایپ درکلمع یازجا و درکلمع رب نژورتین نازیم و یرایبآ هلصاف
یبایزرادنداد رارق زایپ یلک درکلمع و درکلمع یازجا ،دشر یاهرتماراپ
یرایبآ لصاوف اب1 و6 هدب )ددندوب هباشم یرامآ رظن زا هک( هزور رودط
لباق یرایبآ لصاوف زا رتشیب یهجوت3 و01 .دوب زور
( دوش زایپ تشکGhodke, 2018.) لیکدشت رب آ دوبمک خودس زادیپ
یم یفنم ریثأت لدتخم ار نآ دردکلمع و تدیفیک هدایتن رد هدک دراذگ
یم دنک(Chaudhry et al., 2020; Ghodke et al., 2020). هولاع
،نیا ربنامار ( ناراکمه وRhaman et al., 2020 کادعلاطم رد زدین )
درکلمع هک دندرک شرازگ دوخعضیف وصحمیت رد هدک زادیپ ددننام
شنت نیا یفنم کارثا لیلد هب ،دنراد رارق یتبوطر شنت ضرعم ردب اده
کردق دشرگیهچها دشاب اهن رد هکیت عدض درکلمع هب رانمیف ندیا
لوصحم میدوشراهظا دوخ کاعلاطم رد نیققحم نیا نینچمه . ،دردک
اربی وقتیت هایگ دشرهچ ،هویدشیاده فدلتخم فیزیژودلویک :ددننام( ی
لولحم ،گنیمیارپ)قردعت ددض داودم یشاپ غ ویفریزیژودلویک ردییغت( ی
)تشک خیرات و شور اربی عیرس و رتهب رارقتسا و هچهایگ رتازدفایش
نچمه و درکلمعین اردبی هدلباقم دوددحم ادبیتاهی حمیدط ددننام ی
شنتاه تسا دوجوم (Rhaman et al., 2020.)
مادنا کشخ نزوییاوه یاه
لاتدخا نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود فدلتخم یاهرامیت نیب
ینعمب تشاد دوجو یرادهیروط ردصم و یرادیبآرود یلصا کارثا هک
نآ لباقتم رثا و نازوتیک کدشخ نزو( ییاوده شاددنا کشخ نزو رب اه
رب و لاغینعم دصرد کی حطس رد )اهلودج( دوب راد 1 .)
نادشن نازوتیک رصم و یرایبآ رود لباقتمرثا هب جوبرم جیاتن داد
شاددنا کدشخ نزو ،نازودتیک تدظلغ شیازفا اب یرایبآ رود ره رد هک
( ییاوه
2-
g.m تظلغ یارب شیازفا نیا و تفای شیازفا )ppm 1111
یرایبآ یاهرود رد1 و6 یدنعم زور رادلودلحم ،نیاربادنب .دودب یدشاپ
ردتمک یرادیبآ زا یدشان یدفنم کاردثا شهادک ثعاب یدحات نازوتیک
ییاوده شاددنا کشخ نزو رب )هزور شش و هزور راهچ یرایبآ یاهرود(
هنوگ هب ،هدش هزور شش یرایبآ رود رد ییاوه شادنا کشخ نزو هک یا
لولحم شدع و( یشاپ0Ch×6Ir )01% یرایبآ رود رامیت هب تبسن شش
لولحم و هزور یشاپppm 1111 (2000×Ch6Ir ادی .تسا هتفای شهاک )
ییاوده شادنا کشخ نزو نیرتشیب یرایبآ یاهرود رد ،رگید کرابع هب
کارثا یدایز رایسب دح ات هک یوحن هب ددرگ لصاح نازوتیک رصم اب
ب .تسا هدومن ناربج ار یرایبآ رود شیازفاهیروط شادنا کشخ نزو هک
رد ییاوه ردصم اب زور شش یرایبآ رود رامیتppm 1111 نازودتیک
(2000×Ch6Ir( رتشیب )016 رود رادمیت رد نآ رادقم زا )عبرمرتم رد شرگ
( نازودتیک ردصم شددع اب زور راهچ یرایبآ0×Ch4Ir( )130 رد شردگ
( ییاوه شادنا کشخ نزو نیرتشیب عومام رد .دوب )عبرمرتم507 شرگ
رصم اب زور ود یرایبآ رود یقیفلت رامیت رد )عبرمرتم ردppm 1111
( نازوتیک2000×Ch2Irلکش( دش هدهاشم ) 0 .)ا هباشمین اتنیج و زیرگ
( ناراکمهGeries et al., 2020 زین ) ناشن هدک دندادصخادشیاده
زایپ یدشرهبدنعم رودطیرادی ثأدت تدحتیر مادمت دربرادک یتیادهرام
کینازوت دنتفرگ رارق هک دنتشاد راهظا نیققحم نیاگیهانا تیرام اب هدش
کونانینازوت تظلغ اب رت اب ( ppm011) ،دشر صخاش نازیم نیرت اب
تشاد اردن، هدب ار ردما ندیا لدیلد نیدققحم نیا شندت کاردثا شهادک
غیزریتسی گ ربیناها کدشخ شندت دننام(یازدفا ادب ،)یش زدنآی ادهی
لکیدی هدنزور نددش هتسب هب جوبرمادهی گدیها تن رد ویهدا شهادک
آ تفررده هداد تبسندنا. شمار( ناجRameshjan, 2023) رد زدین
شنت هک درک نایب دوخ کاعلاطم دادایا ثعاب یطیحم یاه ک لاتدخا
فیزیژولویک داودم ددیلوت شهادک نآ لادبند هدب هک هدش زایپ هایگ رد ی
یم رب حطس و یزتنسوتف شادنا کشخ نزو شهاک رب هولاع هک دوش
یم زین خوس نییاپ درکلمع بجوم ییاوه ،ردگید یودس زا .دودش ددشر
ناوددج هددلحرمی پددیزا اقم ردیهددس اددس اددبیر تددسا هتددسهآ ک وددصحم
(Brewste, 1979اربانب .)ین هنوگره للاتخا شندت زا یدشانا رددین
هلحرم پیاهدمای مهمی .دراد ،هایتن ردناودج هدلحرم لودطی زادیپ رد
رب هولاع تنژیک گیها هب ارشیط حمیطی یگتدسب زین .دراد هدک ود رده
رب لماوع نیاسوتف تعرس،زتن ذدج داوم عماتهددش شاددنا رد یاده
،هتشاد ریثات ییاوه هک رادقمداوم خایهرارب سرتسد رد هدشی درکلمع
خوس دظنت ار قفومی دمی ددننک(Kamenetsky & Rabinowitch,
2006).
لک کشخ نزو
ناشن هداد نایراو هیزات جیاتنهدب لدک کدشخ نزو هک داد روط
ینعم رارق نازوتیک رصم و یرایبآ رود یلصا رثا ریثأت تحت راد تفرگ
لودج(1هب .)یروط( لدک کشخ نزو نیگنایم هک
2-
g.m شهادک ادب )
یرایبآ یاهرود نیب دنچره تفای شیازفا یرایبآ رود6 و0 کوافت زور
ینعم زور ود یرایبآ رود رد تفص نیا رادقم نیرتشیب .تشادن دوجو راد
نیگنایم اب0100 حوطدس ریادس ادب هدک ددش هدهاشم عبرمرتم رد شرگ
وافت یرایبآینعم کنادشن جیادتن ندیا .تدشاد راد رود شهادک هدک داد
زا یرایبآ6 هب1ینعم شیازفا ثعاب زور هدب هدتوب لدک کشخ نزو راد
نازددیم5/60 یم دددصرد لودددج( دوددش1 ناراددکمه و دوددمحم .)
(Muhammad et al., 2011 ) کارت و یرایبآ لصاوف هب زایپ شنکاو
هتوبرب دروم دنداد رارق یسر جیاتن نیققحم نیا هک داد ناشن نیرتدشیب
رطق نیگنایمخودس نزو نیگنادیم ،خودس دردکلمع وییادهن هدب رودط
ینعم( یراد15/1>p )رد رد یرایبآ لصاوف1 و6 زورهب هک دمآ تسد
هب دراد تقباطم رضاح هعلاطم جیاتن اب ینادمز هلدصاف نیردتمک یترابع
دیلوت هب یبایتسد بجوم رگید یکی .دیدرگ زایپ هایگ رد لوصحم رتشیب
هدسدات هدب جودبرم ددندرک شرازگ ار یهباشم جیاتن هک یتاعلاطم زا و
( ناراکمهTadesse, Sharma, & Ayele, 2022یم ) هدک دشاب ردثا
درودم زایپ درکلمع یازجا و درکلمع رب نژورتین نازیم و یرایبآ هلصاف
یبایزرادنداد رارق زایپ یلک درکلمع و درکلمع یازجا ،دشر یاهرتماراپ
یرایبآ لصاوف اب1 و6 هدب )ددندوب هباشم یرامآ رظن زا هک( هزور رودط
لباق یرایبآ لصاوف زا رتشیب یهجوت3 و01 .دوب زور
232 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
لکش0- و یرایبآ رود لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم .ییاوه مادنا کشخ نزو رب نازوتیک فرصمIr2 ،Ir4 وIr6 هبترتیب ناشن هس هدنهدرود یرایبآ
هزور ود ،هزور راهچ وهزور شش .دنتسه Ch0 ،Ch1000 وCh2000 هبترتیب ناشن هس هدنهدنازوتیک تظلغ رفص ،0111 و ppm 2111 .دنتسه
*- نیگنایم نومزآ ساسا رب نوتس ره كرتشم فورح یاراد یاهLSD ینعم توافت دصرد جنپ لامتحا حطس رد.دنرادن یراد
Figure 1- Mean comparisons of the interaction effect of Irrigation period and chitosan consumption on the dry weight of
shoot per onion plant. Ir2, Ir4, and Ir6 represent three irrigation intervals of two days, four days, and six days, respectively.
Ch0, Ch1000 and Ch2000 represent the three concentrations of chitosan zero, 1000 and 2000 ppm, respectively.
*- Means with same letter(s) each column has not significant difference based on LSD test at 5% probability level.
ینعم شیازفا بجوم زین نازوتیک رصم نینچمه کشخ نزو راد
ینعم لاتخا اب و دش دهاش هب تبسن لک( دهادش هدب تبدسن راد636
ردصم یادهرامیت رد لک کشخ نزو رتشیب ریداقم )عبرمرتم رد شرگ
( نازوتیک315 و713 دب )عدبرمرتم رد شرگهدب .ددمآ تدسدهیروط هدک
رصم1111 ppm شیازفا بجوم نازوتیک16 کشخ نزو یدصرد
لوددج( ددیدرگ نازوتیک رصم شدع هب تبسن هتوب لک 1 ،نیاربادنب .)
هدعلاطم درودم کافدص ردفکا ریدادقم شیازدفا بجوم هدام نیا رصم
و نازوتیک شنکمهرب نینچمه و دیدرگ ادب هدک داد نادشن یرایبآ رود
یم هایگ هدام نیا رصم لودصحم ،رتدشیب یرادیبآ یادهرود رد دناوت
لباق زا هادیگ ردب نازودتیک کارثا لیلد هب رما نیا هک دیامن دیلوت یلوبق
دسیناکم ریادس و آ کادفلت شهاک قیرط هادیگ رد هددشداایا یاده
یم .دشابیدلپ کی نازوتیک لدیلد هدب و تدسا دهم دیراکادس تدیلاعف
رد یرودحم یدشقن ،یزروادشک یاهدنیآرف رد نآ ینمیا و یکیژولویب
( ددنک یدم ادفیا نادسنا یگددنزHafez et al., 2020.) یمادگنه هدک
یم هدافتسا ناهایگ تشک رد نازوتیکیم ،دوششندت کارثا دناوت یاده
ودبهب هب رانم و دهد شهاک ار یکشخ و یروش دننام یطیحم ددشر د
نادهایگ( دودشWang et al., 2003 .) نازودتیک صاودخ حلادصا ادب
هب دوخ یکیزیفویب و ییایمیشوکیزیف یادهدربراک یاردب هدرتدسگ رودط
هتفرگ رارق هدافتسا دروم فلتخم رب ینتبم کابیکرت .دنا نازودتیک اردیخا
هدرتسگ فیطتیلاعف زا یاادهایگ رد ار یمیظنت یاههداد نادشن ن ددنا
(Malerba & Cerana, 2019 و هداد شیازفا ار یکیژولویزیف خساپ .)
شنت ولطمان رثا زا شندت لادقتنا ریدسم قدیرط زا ار یتسیزریغ یاه
شایپ قیرطیم شهاک هیوناث )یاه( ناسر ثدعاب نازودتیک رادمیت .دهد
هدنزور نددش هتدسب ،زتنسوتف تعرس کیرحت زتندس قدیرط زاABA
یم یزنآ .دوشیتنآ یاهلانگیس یاهریسم قیرط زا ار ینادیسکا یدهد
یدم تدیوقت نژورددیه دیسکارپ و کیرتین دیسکا ددیلوت ثدعاب و ددنک
تیلوباتم ریاس و هنیمآ یاهدیسا ،اهدنق ،یلآ یاهدیسایم ییاه هک دوش
لانگیدس ،یزمسا یظنت یارب یژردنا دسیلوباتم و سرتدسا یدهد رد
دنتدسه شز شنت طیارش (Hidangmayum, Dwivedi, Katiyar,
2019 & Hemantaranjan,).
454.67
bc
488.31
ab
517.95
a
393.66
de
348.15
de
412.92
cd
246.76
f
348.15
e
427.3
cd
0
100
200
300
400
500
600
Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000
Ir2 Ir4 Ir6
Dry weight of shoot per plant
ییاوه مادنا کشخ نزو
(
g.m
-
2
)
Treatments
اهرامیت
LSD= 45.835
لکش0- و یرایبآ رود لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم .ییاوه مادنا کشخ نزو رب نازوتیک فرصمIr2 ،Ir4 وIr6 هبترتیب ناشن هس هدنهدرود یرایبآ
هزور ود ،هزور راهچ وهزور شش .دنتسه Ch0 ،Ch1000 وCh2000 هبترتیب ناشن هس هدنهدنازوتیک تظلغ رفص ،0111 و ppm 2111 .دنتسه
*- نیگنایم نومزآ ساسا رب نوتس ره كرتشم فورح یاراد یاهLSD ینعم توافت دصرد جنپ لامتحا حطس رد.دنرادن یراد
Figure 1- Mean comparisons of the interaction effect of Irrigation period and chitosan consumption on the dry weight of
shoot per onion plant. Ir2, Ir4, and Ir6 represent three irrigation intervals of two days, four days, and six days, respectively.
Ch0, Ch1000 and Ch2000 represent the three concentrations of chitosan zero, 1000 and 2000 ppm, respectively.
*- Means with same letter(s) each column has not significant difference based on LSD test at 5% probability level.
ینعم شیازفا بجوم زین نازوتیک رصم نینچمه کشخ نزو راد
ینعم لاتخا اب و دش دهاش هب تبسن لک( دهادش هدب تبدسن راد636
ردصم یادهرامیت رد لک کشخ نزو رتشیب ریداقم )عبرمرتم رد شرگ
( نازوتیک315 و713 دب )عدبرمرتم رد شرگهدب .ددمآ تدسدهیروط هدک
رصم1111 ppm شیازفا بجوم نازوتیک16 کشخ نزو یدصرد
لوددج( ددیدرگ نازوتیک رصم شدع هب تبسن هتوب لک 1 ،نیاربادنب .)
هدعلاطم درودم کافدص ردفکا ریدادقم شیازدفا بجوم هدام نیا رصم
و نازوتیک شنکمهرب نینچمه و دیدرگ ادب هدک داد نادشن یرایبآ رود
یم هایگ هدام نیا رصم لودصحم ،رتدشیب یرادیبآ یادهرود رد دناوت
لباق زا هادیگ ردب نازودتیک کارثا لیلد هب رما نیا هک دیامن دیلوت یلوبق
دسیناکم ریادس و آ کادفلت شهاک قیرط هادیگ رد هددشداایا یاده
یم .دشابیدلپ کی نازوتیک لدیلد هدب و تدسا دهم دیراکادس تدیلاعف
رد یرودحم یدشقن ،یزروادشک یاهدنیآرف رد نآ ینمیا و یکیژولویب
( ددنک یدم ادفیا نادسنا یگددنزHafez et al., 2020.) یمادگنه هدک
یم هدافتسا ناهایگ تشک رد نازوتیکیم ،دوششندت کارثا دناوت یاده
ودبهب هب رانم و دهد شهاک ار یکشخ و یروش دننام یطیحم ددشر د
نادهایگ( دودشWang et al., 2003 .) نازودتیک صاودخ حلادصا ادب
هب دوخ یکیزیفویب و ییایمیشوکیزیف یادهدربراک یاردب هدرتدسگ رودط
هتفرگ رارق هدافتسا دروم فلتخم رب ینتبم کابیکرت .دنا نازودتیک اردیخا
هدرتسگ فیطتیلاعف زا یاادهایگ رد ار یمیظنت یاههداد نادشن ن ددنا
(Malerba & Cerana, 2019 و هداد شیازفا ار یکیژولویزیف خساپ .)
شنت ولطمان رثا زا شندت لادقتنا ریدسم قدیرط زا ار یتسیزریغ یاه
شایپ قیرطیم شهاک هیوناث )یاه( ناسر ثدعاب نازودتیک رادمیت .دهد
هدنزور نددش هتدسب ،زتنسوتف تعرس کیرحت زتندس قدیرط زاABA
یم یزنآ .دوشیتنآ یاهلانگیس یاهریسم قیرط زا ار ینادیسکا یدهد
یدم تدیوقت نژورددیه دیسکارپ و کیرتین دیسکا ددیلوت ثدعاب و ددنک
تیلوباتم ریاس و هنیمآ یاهدیسا ،اهدنق ،یلآ یاهدیسایم ییاه هک دوش
لانگیدس ،یزمسا یظنت یارب یژردنا دسیلوباتم و سرتدسا یدهد رد
دنتدسه شز شنت طیارش (Hidangmayum, Dwivedi, Katiyar,
2019 & Hemantaranjan,).
454.67
bc
488.31
ab
517.95
a
393.66
de
348.15
de
412.92
cd
246.76
f
348.15
e
427.3
cd
0
100
200
300
400
500
600
Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000
Ir2 Ir4 Ir6
Dry weight of shoot per plant
ییاوه مادنا کشخ نزو
(
g.m
-
2
)
Treatments
اهرامیت
LSD= 45.835
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 232
خوس کشخ هدام دصرد
دیدرگ هبساحم کشخ و رت نزو ساسارب خوس کشخ هدام دصرد
و یرادیبآ رود یادهرامیت شیادمزآ نیا رد هک دوب نآ زا یکاح جیاتن و
نازوتیک رصم ینعم ریثأت خودس کدشخ هدادم ددصرد راددقم ردب راد
لوددج( دیدرگن هدهاشم اهرامیت فلتخم حوطس نیب یتوافت و دنتشادن
1 .)
خوس تشادرب صخاش
ب خوس تشادرب صخاش نیگنایم شیامزآ نیا ردهینعم روط رد راد
ردثا و یرادیبآ رود ریثأت تحت دصرد کی حطس و یرادیبآ رود لدباقتم
رگ رارق نازوتیکلودج( تف 1 .)
نازودتیک ردصم و یرایبآ رود لباقتم رثا جیاتن دروم رد نینچمه
هب هک دش هدهاشم یرایبآ رود زج0 دربراک یرایبآ یاهرود ریاس رد زور
یم خوس تشادرب صخاش شهاک ثعاب نازوتیک عودضوم نیا هک دوش
صخادش راددقم نیرتشیب و دشاب یشیور دشر کیرحت لیلد هب امتحا
تشادرب نیگنایم اب(17/56 دهاش و زور ود یرایبآ رود رامیت رد )دصرد
(0×Ch2Ir رود رد نازوتیک حوطس ریاس اب نآ لاتخا یلو دش لصاح )
( زور ود یرایبآ1000×Ch2Ir و 2000×Ch2Irیدنعم ) نیدنچمه دودبن راد
رددصم و زور راددهچ یراددیبآ رود راددمیت اددب نآ لاتددخا1111 ppm
ینعم زین نازوتیک رادلکش( .دوبن 1یم نیاربانب .)هرود ،یرایبآ اب ناوت-
لباق شیازفا بجوم هاتوک یرایبآ یاه ،دش زایپ تشادرب صخاش هجوت
لولحم لاح نیا ابناسون یریثأت نازوتیک یشاپ تشادرب صخاش رب راد
هب .تشاد زایپهنوگب هک یاهیم رظن هاردمه زایپ شاگنهدوز یرایبآ ،دسر
ببس نازوتیک رصم اب هدب یزتندسوتف داودم دظعا شخب صیصخت
شادنا یرادیبآ رود رد( دودش هقاس یتح و لاغ ، رب دننام یاوه یاه
( هزور ود2Ir صخادش نازیم شهاک ببس ،یرایبآ هزور راهچ ریخات و ))
یم زایپ تشادربیم هک دوشلولحم اب ناوت شهادک نیا نازوتیک یشاپ
ت نآ لادبند هب و درک ناربج ار تشادرب صخاش ندیا رتدشیب صیدصخ
یم تشادرب صخاش شیازفا ببس هک هدش خوس هب داوم یوس زا .دوش
رگیدتشادرب صخاش ( رت اب03%) شددع و هزور شدش یرایبآ رود رد
لولحم( یشاپ0Ch×6Ir) میدناوت دبهلدیلد کدشخ نزو ندودب نییادپ
شادنا ییاوه یاهدشاب لکش(0 .)
لکش2- .تشادرب صخاش رب نازوتیک فرصم و یرایبآ رود لباقتم رثا نیگنایم هسیاقمIr2 ،Ir4 وIr6 هبترتیب ناشن هس هدنهدرود یرایبآ ود
هزور ،هزور راهچ وهزور شش .دنتسه Ch0 ،Ch1000 وCh2000 هبترتیب ناشن هس هدنهدنازوتیک تظلغ رفص ،0111 و ppm 2111 .دنتسه
*- نیگنایم نومزآ ساسا رب نوتس ره كرتشم فورح یاراد یاهLSD ینعم توافت دصرد جنپ لامتحا حطس رد.دنرادن یراد
Figure 2- Mean comparisons of the interaction effect of Irrigation period and chitosan consumption on the HI. Ir2, Ir4, and
Ir6 represent three irrigation intervals of two days, four days, and six days, respectively. Ch0, Ch1000 and Ch2000 represent
the three concentrations of chitosan zero, 1000 and 2000 ppm, respectively.
*- Means with same letter(s) each column has not significant difference based on LSD test at 5% probability level.
57.08
a
54.39
a
53.21
ab
40.29
e
48.29
bc
53.8
a 49.2
bc
43.72
de
47.59
cd
0
10
20
30
40
50
60
Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000
Ir2 Ir4 Ir6
HI
(%)
صخاش
تشادرب
Treatments
اهرامیت
LSD= 4.36
خوس کشخ هدام دصرد
دیدرگ هبساحم کشخ و رت نزو ساسارب خوس کشخ هدام دصرد
و یرادیبآ رود یادهرامیت شیادمزآ نیا رد هک دوب نآ زا یکاح جیاتن و
نازوتیک رصم ینعم ریثأت خودس کدشخ هدادم ددصرد راددقم ردب راد
لوددج( دیدرگن هدهاشم اهرامیت فلتخم حوطس نیب یتوافت و دنتشادن
1 .)
خوس تشادرب صخاش
ب خوس تشادرب صخاش نیگنایم شیامزآ نیا ردهینعم روط رد راد
ردثا و یرادیبآ رود ریثأت تحت دصرد کی حطس و یرادیبآ رود لدباقتم
رگ رارق نازوتیکلودج( تف 1 .)
نازودتیک ردصم و یرایبآ رود لباقتم رثا جیاتن دروم رد نینچمه
هب هک دش هدهاشم یرایبآ رود زج0 دربراک یرایبآ یاهرود ریاس رد زور
یم خوس تشادرب صخاش شهاک ثعاب نازوتیک عودضوم نیا هک دوش
صخادش راددقم نیرتشیب و دشاب یشیور دشر کیرحت لیلد هب امتحا
تشادرب نیگنایم اب(17/56 دهاش و زور ود یرایبآ رود رامیت رد )دصرد
(0×Ch2Ir رود رد نازوتیک حوطس ریاس اب نآ لاتخا یلو دش لصاح )
( زور ود یرایبآ1000×Ch2Ir و 2000×Ch2Irیدنعم ) نیدنچمه دودبن راد
رددصم و زور راددهچ یراددیبآ رود راددمیت اددب نآ لاتددخا1111 ppm
ینعم زین نازوتیک رادلکش( .دوبن 1یم نیاربانب .)هرود ،یرایبآ اب ناوت-
لباق شیازفا بجوم هاتوک یرایبآ یاه ،دش زایپ تشادرب صخاش هجوت
لولحم لاح نیا ابناسون یریثأت نازوتیک یشاپ تشادرب صخاش رب راد
هب .تشاد زایپهنوگب هک یاهیم رظن هاردمه زایپ شاگنهدوز یرایبآ ،دسر
ببس نازوتیک رصم اب هدب یزتندسوتف داودم دظعا شخب صیصخت
شادنا یرادیبآ رود رد( دودش هقاس یتح و لاغ ، رب دننام یاوه یاه
( هزور ود2Ir صخادش نازیم شهاک ببس ،یرایبآ هزور راهچ ریخات و ))
یم زایپ تشادربیم هک دوشلولحم اب ناوت شهادک نیا نازوتیک یشاپ
ت نآ لادبند هب و درک ناربج ار تشادرب صخاش ندیا رتدشیب صیدصخ
یم تشادرب صخاش شیازفا ببس هک هدش خوس هب داوم یوس زا .دوش
رگیدتشادرب صخاش ( رت اب03%) شددع و هزور شدش یرایبآ رود رد
لولحم( یشاپ0Ch×6Ir) میدناوت دبهلدیلد کدشخ نزو ندودب نییادپ
شادنا ییاوه یاهدشاب لکش(0 .)
لکش2- .تشادرب صخاش رب نازوتیک فرصم و یرایبآ رود لباقتم رثا نیگنایم هسیاقمIr2 ،Ir4 وIr6 هبترتیب ناشن هس هدنهدرود یرایبآ ود
هزور ،هزور راهچ وهزور شش .دنتسه Ch0 ،Ch1000 وCh2000 هبترتیب ناشن هس هدنهدنازوتیک تظلغ رفص ،0111 و ppm 2111 .دنتسه
*- نیگنایم نومزآ ساسا رب نوتس ره كرتشم فورح یاراد یاهLSD ینعم توافت دصرد جنپ لامتحا حطس رد.دنرادن یراد
Figure 2- Mean comparisons of the interaction effect of Irrigation period and chitosan consumption on the HI. Ir2, Ir4, and
Ir6 represent three irrigation intervals of two days, four days, and six days, respectively. Ch0, Ch1000 and Ch2000 represent
the three concentrations of chitosan zero, 1000 and 2000 ppm, respectively.
*- Means with same letter(s) each column has not significant difference based on LSD test at 5% probability level.
57.08
a
54.39
a
53.21
ab
40.29
e
48.29
bc
53.8
a 49.2
bc
43.72
de
47.59
cd
0
10
20
30
40
50
60
Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000
Ir2 Ir4 Ir6
HI
(%)
صخاش
تشادرب
Treatments
اهرامیت
LSD= 4.36
232 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
نچمهین تسا نکممنییاپ صخاش ندوب رد تدشادرب یادهرامیت
لولحمنازوتیک یشاپ (1000Ch×6Ir و2000Ch×6Ir )دشانی زا دردکلمع
اهرامیت نیا رت اب ،دشاب گ هکیناها لصاحلولحم زایدشاپ تدلع هدب
ناکما و بسانم نامز رد رب حطس ندوب هارفهیذغت بیرتش نآ ار اه
م عدمات هب رداق و هدروآ هارفدیناز بییرتدش داودم زایزتندسوتف رد
ز تمسقیمزرینی ط رد دوخی هدودب دشر لصفددنا یدناوارف کادعلاطم .
هداد رارق یسررب دروم فلتخم ناهایگ رب ار نازوتیک کارثا جیاتن هک دنا
اشاانا کاعلاطم رفک یددشر کایصوصخ رب نازوتیک تبفم کاریثأت هدش
یم دییات زین ار رضاح هعلاطم جیاتن یعون هب عقاو رد و دراد هایگ .ددننک
شرازگ داد ناشن اه رصم ار لدفلف هادیگ رد ار هادیگ قردعت نازودتیک
شهاک هب رانم هک ،داد شهاک16-01% شهاک نودب آ رصم رد
( ددش دردکلمعBittelli, Flury, Campbell, & Nichols, 2001 .)
یاردب رثوم قرعتدض کی تسا نکمم نازوتیک هک داد ناشن جیاتن نیا
.دشاب یزرواشک رد یرایبآ آ رصم شهاکنازوتیک هب بیکرت ناونع
لولحم قیرط زا قرعتدضیم هدافتسا ناهایگ زا یرایسب رد یشاپ دودش
رد ویدم شهادک ار آ رصم هایتن یدفنم کاردثا ریادس زا و ددهد
یم تظفاحم( دیفس ردبش رد نازوتیک رامیت .دنکTrifolium repens )
شیپ( لولحم اب هدشرامیتHoagland یواح0 یلیمیلیم رد شرگ ردتیل
،نازوتیک1 یاقلا زا لبق زورشنت ک یکشخ شنت شهاک ثعاب )یبآ
تیلوباتم دیلوت شیازفا وه ظفاحم یاشنت ( دشLi et al., 2017.)
خوس درکلمع
حطدس رد نازودتیک حوطدس و یرادیبآ فدلتخم یاهرود یلصا رثا
ردب نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود لدباقتم ردثا و ددصرد کی یرامآ
ینعم دصرد جنپ یرامآ حطس رد خوس درکلمعلودج( دوب راد 1 .)
ود لباقتم رثا یسررب رد ددش دهادشم ،نازوتیک رصم و یرایبآ ر
یدنعم شیازفا ثعاب یرایبآ رود ره رد نازوتیک دربراک هک دردکلمع راد
یم دهاش اب هسیاقم رد خوس ،یرایبآ رود حوطس هیلک رد نینچمه .دوش
رصم رامیت رد درکلمع نیرتشیب1111 ppm ددیدرگ لصاح نازوتیک
هب هک یرایبآ رود رد زج0 ینعم کوافت رگید یرایبآ حطس ود رد زور راد
تظلغ اب0111 ppm نیگنادیم ادب( خودس دردکلمع نیرت ادب .تشادن
60166 ردصم ادب زور ود یرادیبآ رود هدب )رادتکه رد شرگولیکppm
1111 ( نازوتیک2000Ch×2Ir ادب( خودس درکلمع نیرتمک .تشاد قلعت )
نیگنایم16616 رد شرگولیک ادب زور شدش یرادیبآ رود رد زدین )راتکه
( نازوتیک رصم شدع0Ch×6Irب )هب .دمآ تسده لوصحم رگید کرابع
ردصم ادب زور ود یرادیبآ رود رد هدشدیلوت1111 ppm ود نازودتیک
رصم اب زور شش یرایبآ رود رد رگید رط زا .دوب روکذم رامیت ربارب
ppm 1111 ( نازوتیک2000Ch×6Irیارش تحت ) رادقم یتبوطر شنت ط
51536 تدبفم کاردثا هدک تدسا هددش دیلوت خوس راتکه رد شرگولیک
ب ار کاخ تبوطر شهاک طیارش رد نازوتیک دربراکهیدم ناشن یبوخ-
ینعم لاتخا و دهد( دهاش اب نآ راد0Ch×6Ir یرادیبآ رود نادمه رد )
(16616 یم عوضوم نیا رب یدییات )راتکه رد شرگولیکلکش( دشاب 1 .)
لودلحم تدظلغ ادب نازودتیک یدشاپ151 یدلیم ادیبول رد ردتیل رد شردگ
شچ طیاردش ود رده رد دردکلمع و دشر یاهرتماراپ دوبهب ثعاب یلبلب
( ددش شندت نوددب و یکدشخ شندتFarouk & Amany, 2012 .)
رد نازودتیک زا یدشان یکدشخ هب تمواقم دروم رد یهباشم کادهاشم
( جنردبBoonlertnirun, Sarobol, Meechoui, & Sooksathan,
2007 )دراد دوجو .
هک دندرک شرازگ یددعتم نیققحمنازوتیک یگرب و یکاخ دربراک
ناددهایگ رد Triticum aestivum (Behboudi et al., 2019 ،)
Catharanthus roseus (Ali et al., 2021 ،)Zea mays L.
(Rabêlo et al., 2019 )بجوم زا یلاسکشخ ولطمان کارثا شهاک
یزدنآ تیلاعف و زتنسوتف تعرس ،لیفورلک تظلغ شیازفا قیرط یاده
یتنآ( آ یبدسن یاودتحم ،ینادیدسکاRWC ،) تدیاهن رد و دردکلمع
تسیزهدوت یم( ددرگ, 2022.et alDowom Attaran.)
( نارادکمه و للهادبعAbdelaal et al., 2021یدط ) هدعلاطمیا ،
( نازوتیک111 یلیم( ردمخم هراصع و )ر وم7 )ردتیل رد شردگار یاردب
ینعی( یکشخ طیارش رد ریس هایگ درکلمع دوبهب65 و51 )یبآ دصرد
دنداد رارق شیامزآ درومینعم شهاک . و هدتوب رد ردب داددعت رد یراد
لدیفورلک تظلغ و آ یبسن یاوتحم ،هایگ کشخ نزو ،هتوب عافتراa
وb .دش هدهاشم لصف ود ره رد شنت تحت ریس هایگ رد یلو هدافتسا
هراددصع زا( رددمخم7 ( نازوددتیک اددی )رددتیل رد شرددگ111 یددلیم )ر وددم
هبلدباق شیازفا هب رانم یبیکرت ای هناگادج کروص کایدصوصخ هدجوت
ددش شندت تدحت ریدس نادهایگ رد هعلاطم دروم (Abdelaal et al.,
2021 هک هدش شرازگ .)یم نازوتیک زا هدافتسا رب داددعت ددناوت ،اده
ترا ادب )یکدشخ اتددمع( شندت لوط رد ار لیفورلک یاوتحم و هایگ عاف
تیعددضو شیازددفاییاذددغ رددصانع یتنآ تددسیس و ناددهایگ ینادیددسکا
ددهد شیازفا(Pongprayoon, Roytrakul, Pichayangkura, &
Chadchawan, 2013; Islam, Kabir, Mamun, Islam, &
Das, 2018) .لولحم ذدج ،درکلمع شیازفا هب رانم نازوتیک یشاپ
( ددش لیفورلک تظلغ و یذغم داومAhmed, Khan, Siddiqui, &
Jahan, 2020 دمحا .) نارادکمه و(Ahmed et al., 2020 شرازدگ )
( نازوتیک هک داد0 و6 یلیمهردهب دودبهب هدب رانم )رتیل رد رتیل و یرو
هریخا .دش ریس ناهایگ یزاسب فلتخم کاعلاطم یسرربه کاردثا یبوخ
ب ناهایگ دشر رب نازوتیک تبفمه ار یتبودطر شندت طیارش رد صوصخ
نازودتیک کاردثا دروم رد یهباشم جیاتن زین رضاح هعلاطم هک داد ناشن
صودصخ نیا رد .تشاد هارمه هب ،خمادشو ( نارادکمهShamekh,
Jafari & Abdollahi, 2021 )دعت رثایلگدننکی لورپی،ن کینازودت و
گنر رددب نآ کاقتددشمددیهزاددهی زتنددسوتفی، صخاددشاددهی فورلکددیل
نچمهین تسا نکممنییاپ صخاش ندوب رد تدشادرب یادهرامیت
لولحمنازوتیک یشاپ (1000Ch×6Ir و2000Ch×6Ir )دشانی زا دردکلمع
اهرامیت نیا رت اب ،دشاب گ هکیناها لصاحلولحم زایدشاپ تدلع هدب
ناکما و بسانم نامز رد رب حطس ندوب هارفهیذغت بیرتش نآ ار اه
م عدمات هب رداق و هدروآ هارفدیناز بییرتدش داودم زایزتندسوتف رد
ز تمسقیمزرینی ط رد دوخی هدودب دشر لصفددنا یدناوارف کادعلاطم .
هداد رارق یسررب دروم فلتخم ناهایگ رب ار نازوتیک کارثا جیاتن هک دنا
اشاانا کاعلاطم رفک یددشر کایصوصخ رب نازوتیک تبفم کاریثأت هدش
یم دییات زین ار رضاح هعلاطم جیاتن یعون هب عقاو رد و دراد هایگ .ددننک
شرازگ داد ناشن اه رصم ار لدفلف هادیگ رد ار هادیگ قردعت نازودتیک
شهاک هب رانم هک ،داد شهاک16-01% شهاک نودب آ رصم رد
( ددش دردکلمعBittelli, Flury, Campbell, & Nichols, 2001 .)
یاردب رثوم قرعتدض کی تسا نکمم نازوتیک هک داد ناشن جیاتن نیا
.دشاب یزرواشک رد یرایبآ آ رصم شهاکنازوتیک هب بیکرت ناونع
لولحم قیرط زا قرعتدضیم هدافتسا ناهایگ زا یرایسب رد یشاپ دودش
رد ویدم شهادک ار آ رصم هایتن یدفنم کاردثا ریادس زا و ددهد
یم تظفاحم( دیفس ردبش رد نازوتیک رامیت .دنکTrifolium repens )
شیپ( لولحم اب هدشرامیتHoagland یواح0 یلیمیلیم رد شرگ ردتیل
،نازوتیک1 یاقلا زا لبق زورشنت ک یکشخ شنت شهاک ثعاب )یبآ
تیلوباتم دیلوت شیازفا وه ظفاحم یاشنت ( دشLi et al., 2017.)
خوس درکلمع
حطدس رد نازودتیک حوطدس و یرادیبآ فدلتخم یاهرود یلصا رثا
ردب نازودتیک ردصم و یرادیبآ رود لدباقتم ردثا و ددصرد کی یرامآ
ینعم دصرد جنپ یرامآ حطس رد خوس درکلمعلودج( دوب راد 1 .)
ود لباقتم رثا یسررب رد ددش دهادشم ،نازوتیک رصم و یرایبآ ر
یدنعم شیازفا ثعاب یرایبآ رود ره رد نازوتیک دربراک هک دردکلمع راد
یم دهاش اب هسیاقم رد خوس ،یرایبآ رود حوطس هیلک رد نینچمه .دوش
رصم رامیت رد درکلمع نیرتشیب1111 ppm ددیدرگ لصاح نازوتیک
هب هک یرایبآ رود رد زج0 ینعم کوافت رگید یرایبآ حطس ود رد زور راد
تظلغ اب0111 ppm نیگنادیم ادب( خودس دردکلمع نیرت ادب .تشادن
60166 ردصم ادب زور ود یرادیبآ رود هدب )رادتکه رد شرگولیکppm
1111 ( نازوتیک2000Ch×2Ir ادب( خودس درکلمع نیرتمک .تشاد قلعت )
نیگنایم16616 رد شرگولیک ادب زور شدش یرادیبآ رود رد زدین )راتکه
( نازوتیک رصم شدع0Ch×6Irب )هب .دمآ تسده لوصحم رگید کرابع
ردصم ادب زور ود یرادیبآ رود رد هدشدیلوت1111 ppm ود نازودتیک
رصم اب زور شش یرایبآ رود رد رگید رط زا .دوب روکذم رامیت ربارب
ppm 1111 ( نازوتیک2000Ch×6Irیارش تحت ) رادقم یتبوطر شنت ط
51536 تدبفم کاردثا هدک تدسا هددش دیلوت خوس راتکه رد شرگولیک
ب ار کاخ تبوطر شهاک طیارش رد نازوتیک دربراکهیدم ناشن یبوخ-
ینعم لاتخا و دهد( دهاش اب نآ راد0Ch×6Ir یرادیبآ رود نادمه رد )
(16616 یم عوضوم نیا رب یدییات )راتکه رد شرگولیکلکش( دشاب 1 .)
لودلحم تدظلغ ادب نازودتیک یدشاپ151 یدلیم ادیبول رد ردتیل رد شردگ
شچ طیاردش ود رده رد دردکلمع و دشر یاهرتماراپ دوبهب ثعاب یلبلب
( ددش شندت نوددب و یکدشخ شندتFarouk & Amany, 2012 .)
رد نازودتیک زا یدشان یکدشخ هب تمواقم دروم رد یهباشم کادهاشم
( جنردبBoonlertnirun, Sarobol, Meechoui, & Sooksathan,
2007 )دراد دوجو .
هک دندرک شرازگ یددعتم نیققحمنازوتیک یگرب و یکاخ دربراک
ناددهایگ رد Triticum aestivum (Behboudi et al., 2019 ،)
Catharanthus roseus (Ali et al., 2021 ،)Zea mays L.
(Rabêlo et al., 2019 )بجوم زا یلاسکشخ ولطمان کارثا شهاک
یزدنآ تیلاعف و زتنسوتف تعرس ،لیفورلک تظلغ شیازفا قیرط یاده
یتنآ( آ یبدسن یاودتحم ،ینادیدسکاRWC ،) تدیاهن رد و دردکلمع
تسیزهدوت یم( ددرگ, 2022.et alDowom Attaran.)
( نارادکمه و للهادبعAbdelaal et al., 2021یدط ) هدعلاطمیا ،
( نازوتیک111 یلیم( ردمخم هراصع و )ر وم7 )ردتیل رد شردگار یاردب
ینعی( یکشخ طیارش رد ریس هایگ درکلمع دوبهب65 و51 )یبآ دصرد
دنداد رارق شیامزآ درومینعم شهاک . و هدتوب رد ردب داددعت رد یراد
لدیفورلک تظلغ و آ یبسن یاوتحم ،هایگ کشخ نزو ،هتوب عافتراa
وb .دش هدهاشم لصف ود ره رد شنت تحت ریس هایگ رد یلو هدافتسا
هراددصع زا( رددمخم7 ( نازوددتیک اددی )رددتیل رد شرددگ111 یددلیم )ر وددم
هبلدباق شیازفا هب رانم یبیکرت ای هناگادج کروص کایدصوصخ هدجوت
ددش شندت تدحت ریدس نادهایگ رد هعلاطم دروم (Abdelaal et al.,
2021 هک هدش شرازگ .)یم نازوتیک زا هدافتسا رب داددعت ددناوت ،اده
ترا ادب )یکدشخ اتددمع( شندت لوط رد ار لیفورلک یاوتحم و هایگ عاف
تیعددضو شیازددفاییاذددغ رددصانع یتنآ تددسیس و ناددهایگ ینادیددسکا
ددهد شیازفا(Pongprayoon, Roytrakul, Pichayangkura, &
Chadchawan, 2013; Islam, Kabir, Mamun, Islam, &
Das, 2018) .لولحم ذدج ،درکلمع شیازفا هب رانم نازوتیک یشاپ
( ددش لیفورلک تظلغ و یذغم داومAhmed, Khan, Siddiqui, &
Jahan, 2020 دمحا .) نارادکمه و(Ahmed et al., 2020 شرازدگ )
( نازوتیک هک داد0 و6 یلیمهردهب دودبهب هدب رانم )رتیل رد رتیل و یرو
هریخا .دش ریس ناهایگ یزاسب فلتخم کاعلاطم یسرربه کاردثا یبوخ
ب ناهایگ دشر رب نازوتیک تبفمه ار یتبودطر شندت طیارش رد صوصخ
نازودتیک کاردثا دروم رد یهباشم جیاتن زین رضاح هعلاطم هک داد ناشن
صودصخ نیا رد .تشاد هارمه هب ،خمادشو ( نارادکمهShamekh,
Jafari & Abdollahi, 2021 )دعت رثایلگدننکی لورپی،ن کینازودت و
گنر رددب نآ کاقتددشمددیهزاددهی زتنددسوتفی، صخاددشاددهی فورلکددیل
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 232
و ، ناسرولفیگژیادهی کیدفی هدجوگ دردکلمع ودگنرفی هدناخلگا ی
(Lycopersicon esculentum Mill.) ارش ردیط کبآیرا درودم ار ی
ددندرک شرازدگ دودخ کاعلاطم رد نیققحم نیا و دنداد رارق هعلاطم رد
ارشیط کبآیرای، کینازوت اراک اب نآ کاقتشم و ییبیرتشی اقم ردیهس
لورپ ابین میکشخ شنت کارثا دنناوتی هجوگ ربگنرفی دنهد شهاک ار.
لکش 3- .زایپ درکلمع رب نازوتیک فرصم و یرایبآ رود لباقتم رثا نیگنایم هسیاقمIr2 ،Ir4 وIr6 هبترتیب ناشن هس هدنهدرود یرایبآ هزور ود ،
هزور راهچ وهزور شش .دنتسه Ch0 ،Ch1000 وCh2000 هبترتیب ناشن هس هدنهدنازوتیک تظلغ رفص ،0111 و ppm 2111 .دنتسه
*- نیگنایم یاهنومزآ ساسا رب نوتس ره كرتشم فورح یاراد LSD ینعم توافت دصرد جنپ لامتحا حطس رد.دنرادن یراد
Figure 3- Mean comparisons of the interaction effect of Irrigation period and chitosan consumption on the bulb yield. Ir2,
Ir4, and Ir6 represent three irrigation intervals of two days, four days, and six days, respectively. Ch0, Ch1000 and Ch2000
represent the three concentrations of chitosan zero, 1000 and 2000 ppm, respectively
*- Means with same letter(s) each column has not significant difference based on LSD test at 5% probability level.
هجیتن یریگ
یرادیبآ شاانا ینامز هزاب ای یرایبآ رود شهاک هک داد ناشن جیاتن
نزو ،خوس داعبا ،هتوب عافترا نوچمه یتافص دوبهب بجوم زایپ هایگ رد
و تدشادرب صخادش ،کشخ هدام ،ییاوه شادنا نزو ،خوس کشخ و رت
هم هلصاف شیازفا اب لباقم رط رد و دیدرگ خوس درکلمع همه زا رت
.دنددش شهادک راچد کدش هب کافص رادقم زور شش هب یرایبآ ینامز
هدادم ندیا رصم هک دوب نآ زا یکاح زین نازوتیک رصم ریثأت جیاتن
یدسررب درودم کافدص راددقم دوبهب بجوم ، رصم شدع اب هسیاقم رد
تم کارثا دروم رد .دیدرگ کدشخ نزو کافدص ریداقم نیرتشیب زین لباق
رصم طیارش رد یرایبآ یاهرود شامت رد خوس درکلمع و ییاوه شادنا
1111 ppm یرتدشیب ریداقم دهاش هب تبسن و دیدرگ لصاح نزاوتیک
زا رتدشیب زور شدش یرادیبآ رود رد شیازدفا نیا و دنتشاد هارمه هب ار
.دوب یرایبآ یاهرود ریاس
جیاتن هب هجوتاب بهتسدیدنعم یراذدگرثا و هدمآ رود یادهرامیت راد
نآ لباقتم کارثا و یلصا کارثا هک نزاوتیک رصم و یرایبآ رفکا رب اه
هزادنا کافصیریگینعم هدشیدم دوب راد رود هدک تدفرگ هدایتن ناودت
ب یرایبآه و دوب تیمها اب رایسب هعلاطم نیا یطیحم طیارش رد صوصخ
رارق هجوت دروم دیابیدم نازودتیک ردصم اب نینچمه .دریگ ادت ناودت
تیدوددحم طیارش رد رگید رط زا و داد شیازفا ار یرایبآ رود یدح
زادیپ لودصحم ددیلوت ظفح رد یمهم شقن نازوتیک رصم یبآ عبانم
جیادتن و نازودتیک ردصم هدنیزه هدب هجوت اب ،نیاربانب .تشاد دهاوخ
هبتسد نازوتیک یاهرامیت شامت هدمآ0111 ppm ب(ه یرایبآ رود رد زج
)هزور شش و هزور ود یرایبآ رود( تباث یرایبآ رود کی رد )هزور راهچ
لباق درکلمعدیلوت یلوبق نازودتیک رادمیت ادب یرادمآ ادحل هب و هدرک
1111 ppm یددنعم کواددفتیددم و درادددن یراد نازوددتیک راددمیت ناوددت
0111ppm هزور ود یرادیبآ رود( یاهرود زا کی ره یارب ار شدش و
یدنعم لاتدخا لیلد هب هتبلا ،درک هیصوت یرایبآ )هزور نیدب هدک یراد
یدم هزور رادهچ یرایبآ رود رد نازوتیک رصم نازیم یاهرامیت ددشاب
یم هنیمز نیا رد یرتشیب کاقیقحت هب زاین .دشاب
66391
b
73326
a
74067
a
41545
e
52655
d
57907
c
37707
e
50433
d
53597
d
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000
Ir2 Ir4 Ir6
Bulb yield
زایپ درکلمع
(
kg.ha
-
1
)
Treatments
اهرامیت
LSD= 3908
و ، ناسرولفیگژیادهی کیدفی هدجوگ دردکلمع ودگنرفی هدناخلگا ی
(Lycopersicon esculentum Mill.) ارش ردیط کبآیرا درودم ار ی
ددندرک شرازدگ دودخ کاعلاطم رد نیققحم نیا و دنداد رارق هعلاطم رد
ارشیط کبآیرای، کینازوت اراک اب نآ کاقتشم و ییبیرتشی اقم ردیهس
لورپ ابین میکشخ شنت کارثا دنناوتی هجوگ ربگنرفی دنهد شهاک ار.
لکش 3- .زایپ درکلمع رب نازوتیک فرصم و یرایبآ رود لباقتم رثا نیگنایم هسیاقمIr2 ،Ir4 وIr6 هبترتیب ناشن هس هدنهدرود یرایبآ هزور ود ،
هزور راهچ وهزور شش .دنتسه Ch0 ،Ch1000 وCh2000 هبترتیب ناشن هس هدنهدنازوتیک تظلغ رفص ،0111 و ppm 2111 .دنتسه
*- نیگنایم یاهنومزآ ساسا رب نوتس ره كرتشم فورح یاراد LSD ینعم توافت دصرد جنپ لامتحا حطس رد.دنرادن یراد
Figure 3- Mean comparisons of the interaction effect of Irrigation period and chitosan consumption on the bulb yield. Ir2,
Ir4, and Ir6 represent three irrigation intervals of two days, four days, and six days, respectively. Ch0, Ch1000 and Ch2000
represent the three concentrations of chitosan zero, 1000 and 2000 ppm, respectively
*- Means with same letter(s) each column has not significant difference based on LSD test at 5% probability level.
هجیتن یریگ
یرادیبآ شاانا ینامز هزاب ای یرایبآ رود شهاک هک داد ناشن جیاتن
نزو ،خوس داعبا ،هتوب عافترا نوچمه یتافص دوبهب بجوم زایپ هایگ رد
و تدشادرب صخادش ،کشخ هدام ،ییاوه شادنا نزو ،خوس کشخ و رت
هم هلصاف شیازفا اب لباقم رط رد و دیدرگ خوس درکلمع همه زا رت
.دنددش شهادک راچد کدش هب کافص رادقم زور شش هب یرایبآ ینامز
هدادم ندیا رصم هک دوب نآ زا یکاح زین نازوتیک رصم ریثأت جیاتن
یدسررب درودم کافدص راددقم دوبهب بجوم ، رصم شدع اب هسیاقم رد
تم کارثا دروم رد .دیدرگ کدشخ نزو کافدص ریداقم نیرتشیب زین لباق
رصم طیارش رد یرایبآ یاهرود شامت رد خوس درکلمع و ییاوه شادنا
1111 ppm یرتدشیب ریداقم دهاش هب تبسن و دیدرگ لصاح نزاوتیک
زا رتدشیب زور شدش یرادیبآ رود رد شیازدفا نیا و دنتشاد هارمه هب ار
.دوب یرایبآ یاهرود ریاس
جیاتن هب هجوتاب بهتسدیدنعم یراذدگرثا و هدمآ رود یادهرامیت راد
نآ لباقتم کارثا و یلصا کارثا هک نزاوتیک رصم و یرایبآ رفکا رب اه
هزادنا کافصیریگینعم هدشیدم دوب راد رود هدک تدفرگ هدایتن ناودت
ب یرایبآه و دوب تیمها اب رایسب هعلاطم نیا یطیحم طیارش رد صوصخ
رارق هجوت دروم دیابیدم نازودتیک ردصم اب نینچمه .دریگ ادت ناودت
تیدوددحم طیارش رد رگید رط زا و داد شیازفا ار یرایبآ رود یدح
زادیپ لودصحم ددیلوت ظفح رد یمهم شقن نازوتیک رصم یبآ عبانم
جیادتن و نازودتیک ردصم هدنیزه هدب هجوت اب ،نیاربانب .تشاد دهاوخ
هبتسد نازوتیک یاهرامیت شامت هدمآ0111 ppm ب(ه یرایبآ رود رد زج
)هزور شش و هزور ود یرایبآ رود( تباث یرایبآ رود کی رد )هزور راهچ
لباق درکلمعدیلوت یلوبق نازودتیک رادمیت ادب یرادمآ ادحل هب و هدرک
1111 ppm یددنعم کواددفتیددم و درادددن یراد نازوددتیک راددمیت ناوددت
0111ppm هزور ود یرادیبآ رود( یاهرود زا کی ره یارب ار شدش و
یدنعم لاتدخا لیلد هب هتبلا ،درک هیصوت یرایبآ )هزور نیدب هدک یراد
یدم هزور رادهچ یرایبآ رود رد نازوتیک رصم نازیم یاهرامیت ددشاب
یم هنیمز نیا رد یرتشیب کاقیقحت هب زاین .دشاب
66391
b
73326
a
74067
a
41545
e
52655
d
57907
c
37707
e
50433
d
53597
d
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000Ch0Ch1000Ch2000
Ir2 Ir4 Ir6
Bulb yield
زایپ درکلمع
(
kg.ha
-
1
)
Treatments
اهرامیت
LSD= 3908
232 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
References
1. Abdelaal, K., Attia, K. A., Niedbała, G., Wojciechowski, T., Hafez, Y., Alamery, S., & Arafa, S. A. (2021).
Mitigation of drought damages by exogenous chitosan and yeast extract with modulating the photosynthetic
pigments, antioxidant defense system and improving the productivity of garlic plants. Horticulturae, 7(11), 510.
https://doi.org/10.3390/horticulturae7110510
2. Agricultural statistics of the crop year 2020-2021, first volume: Crops. Ministry of Agricultural Jihad, Planning
and Economic Deputy, Information and Communication Technology Center, 2021. (in Persian).
3. Ahmed, K. B. M., Khan, M. M. A., Siddiqui, H., & Jahan, A. (2020). Chitosan and its oligosaccharides, a
promising option for sustainable crop production-a review. Carbohydrate Polymers, 227, 115331.
https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2019.115331
4. Ahmed, M. E. M., Ragab, M. E., Al-Araby, A. A., & Rehab, M. (2019). Effect of nano particles of chitosan,
calcium and copper on growth, yield, quality and storability of onion (Allium cepa L.). 9
th
International Conference
for Sustainable Agricultural Development 4-6 March.
5. Ali, E. F., El-Shehawi, A. M., Ibrahim, O. H. M., Abdul-Hafeez, E. Y., Moussa, M. M., & Hassan, F. A. S. (2021).
A vital role of chitosan nanoparticles in improvisation the drought stress tolerance in Catharanthus roseus (L.)
through biochemical and gene expression modulation. Plant Physiology and Biochemistry, 161, 166-175.
https://doi.org/10.1016/j.plaphy.2021.02.008
6. Aliasgharzad, N., Bolandnazar, S., Neyshabouri, M., & Chaparzadeh, N. (2009). Impact of soil sterilization and
irrigation intervals on P and K acquisition by mycorrhizal onion (Allium cepa L.). Biologia, 64(3), 512-515.
https://doi.org/10.2478/s11756-009-0072-0
7. Arif, Y., Siddiqui, H., & Hayat, S. (2022). Role of chitosan nanoparticles in regulation of plant physiology under
abiotic stress. In Sustainable Agriculture Reviews 53: Nanoparticles: A New Tool to Enhance Stress Tolerance
Cham: Springer International Publishing. (pp. 399-413). https://doi.org/10.1007/978-3-030-86876-5_16
8. Asim, A., GÖKÇE, Z. N. Ö., Bakhsh, A., ÇAYLI, İ. T., Aksoy, E., ÇALIŞKAN, S., & Demirel, U. (2021).
Individual and combined effect of drought and heat stresses in contrasting potato cultivars overexpressing
miR172b-3p. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 45(5), 651-668. https://doi:10.3906/tar-2103-60
9. Attaran Dowom, S., Karimian, Z., Mostafaei Dehnavi, M., & Samiei, L. (2022). Chitosan nanoparticles improve
physiological and biochemical responses of Salvia abrotanoides (Kar.) under drought stress. BMC Plant Biology,
22(1), 364. https://doi.org/10.1186/s12870-022-03689-4
10. Bakhoum, G., Sadak, M., & Tawfic, M. (2022). Chitosan and chitosan nanoparticle effect on growth, productivity
and some biochemical aspects of Lupinus termis L plant under drought conditions. Egyptian Journal of Chemistry,
65(5), 537-549. https://10.21608/EJCHEM.2021.97832.4563
11. Behboudi, F., Tahmasebi-Sarvestani, Z., Kassaee, M. Z., Modarres-Sanavy, S. A. M., Sorooshzadeh, A., &
Mokhtassi-Bidgoli, A. (2019). Evaluation of chitosan nanoparticles effects with two application methods on wheat
under drought stress. Journal of Plant Nutrition, 42 (13), 1439-1451.
https://doi.org/10.1080/01904167.2019.1617308
12. Bekele, S., & Tilahun, K. (2007). Regulated deficit irrigation scheduling of onion in a semiarid region of Ethiopia.
Agricultural Water Management, 89(1-2), 148-152. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2007.01.002
13. Brewster, J. L. )1979(. The response of growth rate to temperature in seedlings of several Allium crop species.
Annals of Applied Biology, 93, 351-357.
14. Bittelli, M., Flury, M., Campbell, G. S., & Nichols, E. J. (2001). Reduction of transpiration through foliar
application of chitosan. Agricultural and Forest Meteorology, 107(3), 167-175. https://doi.org/10.1016/S0168-
1923(00)00242-2
15. Boonlertnirun, S., Sarobol, E. D., Meechoui, S., & Sooksathan, I. (2007). Drought recovery and grain yield
potential of rice after chitosan application. Agriculture and Natural Resources, 41(1), 1-6.
https://doi.org/10.3390/plants10061160
16. Bosekeng, G. (2012). Response of onion (Allium cepa L.) to sowing date and plant population.
17. Brewster, J. L. (1990). Physiology of crop growth and bulbing. In: Rabinovitch HD, Brewster JL, eds. Onions and
allied crops. Vol. I. Botany, physiology and genetics. Boca Raton, Florida, USA: CRC Press, Inc., 53-88.
18. Chandra, S., Chakraborty, N., Dasgupta, A., Sarkar, J., Panda, K., & Acharya, K. (2015). Chitosan nanoparticles: a
positive modulator of innate immune responses in plants. Scientific Reports, 5(1), 15195.
https://doi:10.1038/srep15195
19. Chaudhry, U. K., Gökçe, Z. N., & Gökçe, A. F. (2020). Effects of salinity and drought stresses on the physio-
morphological attributes of onion cultivars at bulbification stage. International Journal of Agriculture and Biology,
24(6), 168-189. https://doi:10.17957/IJAB/15.1611
20. Eksteen, G. J., Van Den Klashorst, E., & Van Ziji, B. (1997). Onions for export harvesting, handling and storage.
Onions J.2. Agricultural Research Council, Vegetable and Ornamental Plant Institute, Pretoria, South Africa.
References
1. Abdelaal, K., Attia, K. A., Niedbała, G., Wojciechowski, T., Hafez, Y., Alamery, S., & Arafa, S. A. (2021).
Mitigation of drought damages by exogenous chitosan and yeast extract with modulating the photosynthetic
pigments, antioxidant defense system and improving the productivity of garlic plants. Horticulturae, 7(11), 510.
https://doi.org/10.3390/horticulturae7110510
2. Agricultural statistics of the crop year 2020-2021, first volume: Crops. Ministry of Agricultural Jihad, Planning
and Economic Deputy, Information and Communication Technology Center, 2021. (in Persian).
3. Ahmed, K. B. M., Khan, M. M. A., Siddiqui, H., & Jahan, A. (2020). Chitosan and its oligosaccharides, a
promising option for sustainable crop production-a review. Carbohydrate Polymers, 227, 115331.
https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2019.115331
4. Ahmed, M. E. M., Ragab, M. E., Al-Araby, A. A., & Rehab, M. (2019). Effect of nano particles of chitosan,
calcium and copper on growth, yield, quality and storability of onion (Allium cepa L.). 9
th
International Conference
for Sustainable Agricultural Development 4-6 March.
5. Ali, E. F., El-Shehawi, A. M., Ibrahim, O. H. M., Abdul-Hafeez, E. Y., Moussa, M. M., & Hassan, F. A. S. (2021).
A vital role of chitosan nanoparticles in improvisation the drought stress tolerance in Catharanthus roseus (L.)
through biochemical and gene expression modulation. Plant Physiology and Biochemistry, 161, 166-175.
https://doi.org/10.1016/j.plaphy.2021.02.008
6. Aliasgharzad, N., Bolandnazar, S., Neyshabouri, M., & Chaparzadeh, N. (2009). Impact of soil sterilization and
irrigation intervals on P and K acquisition by mycorrhizal onion (Allium cepa L.). Biologia, 64(3), 512-515.
https://doi.org/10.2478/s11756-009-0072-0
7. Arif, Y., Siddiqui, H., & Hayat, S. (2022). Role of chitosan nanoparticles in regulation of plant physiology under
abiotic stress. In Sustainable Agriculture Reviews 53: Nanoparticles: A New Tool to Enhance Stress Tolerance
Cham: Springer International Publishing. (pp. 399-413). https://doi.org/10.1007/978-3-030-86876-5_16
8. Asim, A., GÖKÇE, Z. N. Ö., Bakhsh, A., ÇAYLI, İ. T., Aksoy, E., ÇALIŞKAN, S., & Demirel, U. (2021).
Individual and combined effect of drought and heat stresses in contrasting potato cultivars overexpressing
miR172b-3p. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 45(5), 651-668. https://doi:10.3906/tar-2103-60
9. Attaran Dowom, S., Karimian, Z., Mostafaei Dehnavi, M., & Samiei, L. (2022). Chitosan nanoparticles improve
physiological and biochemical responses of Salvia abrotanoides (Kar.) under drought stress. BMC Plant Biology,
22(1), 364. https://doi.org/10.1186/s12870-022-03689-4
10. Bakhoum, G., Sadak, M., & Tawfic, M. (2022). Chitosan and chitosan nanoparticle effect on growth, productivity
and some biochemical aspects of Lupinus termis L plant under drought conditions. Egyptian Journal of Chemistry,
65(5), 537-549. https://10.21608/EJCHEM.2021.97832.4563
11. Behboudi, F., Tahmasebi-Sarvestani, Z., Kassaee, M. Z., Modarres-Sanavy, S. A. M., Sorooshzadeh, A., &
Mokhtassi-Bidgoli, A. (2019). Evaluation of chitosan nanoparticles effects with two application methods on wheat
under drought stress. Journal of Plant Nutrition, 42 (13), 1439-1451.
https://doi.org/10.1080/01904167.2019.1617308
12. Bekele, S., & Tilahun, K. (2007). Regulated deficit irrigation scheduling of onion in a semiarid region of Ethiopia.
Agricultural Water Management, 89(1-2), 148-152. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2007.01.002
13. Brewster, J. L. )1979(. The response of growth rate to temperature in seedlings of several Allium crop species.
Annals of Applied Biology, 93, 351-357.
14. Bittelli, M., Flury, M., Campbell, G. S., & Nichols, E. J. (2001). Reduction of transpiration through foliar
application of chitosan. Agricultural and Forest Meteorology, 107(3), 167-175. https://doi.org/10.1016/S0168-
1923(00)00242-2
15. Boonlertnirun, S., Sarobol, E. D., Meechoui, S., & Sooksathan, I. (2007). Drought recovery and grain yield
potential of rice after chitosan application. Agriculture and Natural Resources, 41(1), 1-6.
https://doi.org/10.3390/plants10061160
16. Bosekeng, G. (2012). Response of onion (Allium cepa L.) to sowing date and plant population.
17. Brewster, J. L. (1990). Physiology of crop growth and bulbing. In: Rabinovitch HD, Brewster JL, eds. Onions and
allied crops. Vol. I. Botany, physiology and genetics. Boca Raton, Florida, USA: CRC Press, Inc., 53-88.
18. Chandra, S., Chakraborty, N., Dasgupta, A., Sarkar, J., Panda, K., & Acharya, K. (2015). Chitosan nanoparticles: a
positive modulator of innate immune responses in plants. Scientific Reports, 5(1), 15195.
https://doi:10.1038/srep15195
19. Chaudhry, U. K., Gökçe, Z. N., & Gökçe, A. F. (2020). Effects of salinity and drought stresses on the physio-
morphological attributes of onion cultivars at bulbification stage. International Journal of Agriculture and Biology,
24(6), 168-189. https://doi:10.17957/IJAB/15.1611
20. Eksteen, G. J., Van Den Klashorst, E., & Van Ziji, B. (1997). Onions for export harvesting, handling and storage.
Onions J.2. Agricultural Research Council, Vegetable and Ornamental Plant Institute, Pretoria, South Africa.
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 232
21. Enchalew, B., Gebre, S. L., Rabo, M., Hindaye, B., Kedir, M., Musa, Y., & Shafi, A. (2016). Effect of deficit
irrigation on water productivity of onion (Allium cepa L.) under drip. Irrigation & Drainage Systems
Engineering, 5(172), 2. https://doi:10.4172/2168-9768.1000172
22. FAO. (2018). FAOSTAT - countries by commodity. Available online at:
http://www.fao.org/faostat/en/#rankings/countries_by_commodity
23. FAO. (2020). Crop Production. data: http:/www.faostat.fao.org
24. Farouk, S., & Amany, A. R. (2012). Improving growth and yield of cowpea by foliar application of chitosan under
water stress. Egyptian Journal of Biology, 14, 14-16. https://doi:10.4314/ejb.v14i1.2
25. Fawzy, Z. F., El-Shal, Z. S., Li YunSheng, L. Y., Zhu OuYang, Z. O., & Sawan, O. M. (2012). Response of garlic
(Allium sativum L.) plants to foliar spraying of some bio-stimulants under sandy soil condition. Journal of Applied
Sciences Research, 8(2), 770-776. https://doi:10.5555/20123174116
26. Geries, L. S. M., Omnia, H. S., & Marey, R. A. (2020). Soaking and foliar application with chitosan and nano
chitosan to enhancing growth, productivity and quality of onion crop. Plant Cell Biotechnology and Molecular
Biology, 20(2), 3584-91.
27. Ghasemi Pirbalouti, A., Malekpoor, F., Salimi, A., & Golparvar, A. (2017). Exogenous application of chitosan on
biochemical and physiological characteristics, phenolic content and antioxidant activity of two species of basil
(Ocimum ciliatum and Ocimum basilicum) under reduced irrigation. Scientia Horticulturae, 217, 114-122.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2017.01.031
28. Ghodke, P. H., Shirsat, D. V., Thangasamy, A., Mahajan, V., Salunkhe, V. N., Khade, Y., & Singh, M. (2018).
Effect of water logging stress at specific growth stages in onion crop. International Journal of Current
Microbiology and Applied Sciences, 7(1), 3438-3448. https://doi.org/10.20546/ijcmas.2018.701.405
29. Ghodke, P., Khandagale, K., Thangasamy, A., Kulkarni, A., Narwade, N., Shirsat, D., & Singh, M. (2020).
Comparative transcriptome analyses in contrasting onion (Allium cepa L.) genotypes for drought stress. Frontiers
in Plant Science, 15(8), e0237457. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0237457
30. Gürel, F., Öztürk, N. Z., & Uçarlı, C. (2016). Transcriptomic responses of barley (Hordeum vulgare L.) to drought
and salinity. Plant Omics: Trends and Applications, 159-188. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-
31703-8_
31. Gwandu, H. A., & Idris, F. (2016). Effect of irrigation intervals on growth and yield of onion (allium cepa L.) in
Bunza, Kebbi state, Nigeria. International Journal of Research in Engineering and Science, 4(9), 42-45.
https://doi.org/10.1155/2022/4655590
32. Hafez, Y., Attia, K., Alamery, S., Ghazy, A., Al-Doss, A., Ibrahim, E., & Abdelaal, K. (2020). Beneficial effects
of biochar and chitosan on antioxidative capacity, osmolytes accumulation, and anatomical characters of water-
stressed barley plants. Agronomy, 10(5), 630. https://doi.org/10.3390/agronomy10050630
33. Hao, T., Yang, Z., Liang, J., Yu, J., & Liu, J. (2023). Foliar application of carnosine and chitosan improving
drought tolerance in bermudagrass. Agronomy, 13(2), 442. https://doi.org/10.3390/agronomy13020442
34. Howlett, B. J. (2006). Secondary metabolite toxins and nutrition of plant pathogenic fungi. Current Opinion in
Plant Biology, 9(4), 371-375. https://doi.org/10.1016/j.pbi.2006.05.004
35. Hidangmayum, A., Dwivedi, P., Katiyar, D., & Hemantaranjan, A. (2019). Application of chitosan on plant
responses with special reference to abiotic stress. Physiology and Molecular Biology of Plants, 25, 313-326.
https://doi.org/10.1007/s12298-018-0633-1
36. Islam, M. M., Kabir, M. H., Mamun, A. N. K., Islam, M., & Das, P. (2018). Studies on yield and yield attributes in
tomato and chilli using foliar application of oligo-chitosan. GSC Biological and Pharmaceutical Sciences, 3(3),
20-28.
37. Junaid, M. D., Chaudhry, U. K., & Gökçe, A. F. (2021). Climate change and plant growth–South Asian
perspective. Climate Change Plants, 37-53. https://doi.org/10.1201/9781003109037
38. Kazemi, A., & Ghorbanpour, M. (2017). Introduction to environmental challenges in all over the world. Medicinal
Plants and Environmental Challenges, 25-48. https://doi.org/10.1007/978-3-319- 68717-9_2
39. Kamenetsky, R., & Rabinowitch, H. D. (2006). The genus Allium: A developmental and horticultural
analysis. Horticultural Reviews, 32, 329-378. https://doi.org/10.1002/9780470767986
40. Khokhar, K. M. (2017). Environmental and genotypic effects on bulb development in onion–a review. The Journal
of Horticultural Science and Biotechnology, 92(5), 448-454. https://doi.org/10.1080/14620316.2017.1314199
41. Lei, C., Ma, D., Pu, G., Qiu, X., Du, Z., Wang, H., & Liu, B. (2011). Foliar application of chitosan activates
artemisinin biosynthesis in Artemisia annua L. Industrial Crops and Products, 33(1), 176-182.
https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2010.10.001
42. Li, Z., Zhang, Y., Zhang, X., Merewitz, E., Peng, Y., Ma, X., & Yan, Y. (2017). Metabolic pathways regulated by
chitosan contributing to drought resistance in white clover. Journal of Proteome Research, 16(8), 3039-3052.
https://doi.org/10.1021/acs.jproteome.7b00334
43. Malerba, M., & Cerana, R. (2019). Recent applications of chitin-and chitosan-based polymers in plants. Polymers,
11(5), 839. https://doi.org/10.3390/polym11050839
21. Enchalew, B., Gebre, S. L., Rabo, M., Hindaye, B., Kedir, M., Musa, Y., & Shafi, A. (2016). Effect of deficit
irrigation on water productivity of onion (Allium cepa L.) under drip. Irrigation & Drainage Systems
Engineering, 5(172), 2. https://doi:10.4172/2168-9768.1000172
22. FAO. (2018). FAOSTAT - countries by commodity. Available online at:
http://www.fao.org/faostat/en/#rankings/countries_by_commodity
23. FAO. (2020). Crop Production. data: http:/www.faostat.fao.org
24. Farouk, S., & Amany, A. R. (2012). Improving growth and yield of cowpea by foliar application of chitosan under
water stress. Egyptian Journal of Biology, 14, 14-16. https://doi:10.4314/ejb.v14i1.2
25. Fawzy, Z. F., El-Shal, Z. S., Li YunSheng, L. Y., Zhu OuYang, Z. O., & Sawan, O. M. (2012). Response of garlic
(Allium sativum L.) plants to foliar spraying of some bio-stimulants under sandy soil condition. Journal of Applied
Sciences Research, 8(2), 770-776. https://doi:10.5555/20123174116
26. Geries, L. S. M., Omnia, H. S., & Marey, R. A. (2020). Soaking and foliar application with chitosan and nano
chitosan to enhancing growth, productivity and quality of onion crop. Plant Cell Biotechnology and Molecular
Biology, 20(2), 3584-91.
27. Ghasemi Pirbalouti, A., Malekpoor, F., Salimi, A., & Golparvar, A. (2017). Exogenous application of chitosan on
biochemical and physiological characteristics, phenolic content and antioxidant activity of two species of basil
(Ocimum ciliatum and Ocimum basilicum) under reduced irrigation. Scientia Horticulturae, 217, 114-122.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2017.01.031
28. Ghodke, P. H., Shirsat, D. V., Thangasamy, A., Mahajan, V., Salunkhe, V. N., Khade, Y., & Singh, M. (2018).
Effect of water logging stress at specific growth stages in onion crop. International Journal of Current
Microbiology and Applied Sciences, 7(1), 3438-3448. https://doi.org/10.20546/ijcmas.2018.701.405
29. Ghodke, P., Khandagale, K., Thangasamy, A., Kulkarni, A., Narwade, N., Shirsat, D., & Singh, M. (2020).
Comparative transcriptome analyses in contrasting onion (Allium cepa L.) genotypes for drought stress. Frontiers
in Plant Science, 15(8), e0237457. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0237457
30. Gürel, F., Öztürk, N. Z., & Uçarlı, C. (2016). Transcriptomic responses of barley (Hordeum vulgare L.) to drought
and salinity. Plant Omics: Trends and Applications, 159-188. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-
31703-8_
31. Gwandu, H. A., & Idris, F. (2016). Effect of irrigation intervals on growth and yield of onion (allium cepa L.) in
Bunza, Kebbi state, Nigeria. International Journal of Research in Engineering and Science, 4(9), 42-45.
https://doi.org/10.1155/2022/4655590
32. Hafez, Y., Attia, K., Alamery, S., Ghazy, A., Al-Doss, A., Ibrahim, E., & Abdelaal, K. (2020). Beneficial effects
of biochar and chitosan on antioxidative capacity, osmolytes accumulation, and anatomical characters of water-
stressed barley plants. Agronomy, 10(5), 630. https://doi.org/10.3390/agronomy10050630
33. Hao, T., Yang, Z., Liang, J., Yu, J., & Liu, J. (2023). Foliar application of carnosine and chitosan improving
drought tolerance in bermudagrass. Agronomy, 13(2), 442. https://doi.org/10.3390/agronomy13020442
34. Howlett, B. J. (2006). Secondary metabolite toxins and nutrition of plant pathogenic fungi. Current Opinion in
Plant Biology, 9(4), 371-375. https://doi.org/10.1016/j.pbi.2006.05.004
35. Hidangmayum, A., Dwivedi, P., Katiyar, D., & Hemantaranjan, A. (2019). Application of chitosan on plant
responses with special reference to abiotic stress. Physiology and Molecular Biology of Plants, 25, 313-326.
https://doi.org/10.1007/s12298-018-0633-1
36. Islam, M. M., Kabir, M. H., Mamun, A. N. K., Islam, M., & Das, P. (2018). Studies on yield and yield attributes in
tomato and chilli using foliar application of oligo-chitosan. GSC Biological and Pharmaceutical Sciences, 3(3),
20-28.
37. Junaid, M. D., Chaudhry, U. K., & Gökçe, A. F. (2021). Climate change and plant growth–South Asian
perspective. Climate Change Plants, 37-53. https://doi.org/10.1201/9781003109037
38. Kazemi, A., & Ghorbanpour, M. (2017). Introduction to environmental challenges in all over the world. Medicinal
Plants and Environmental Challenges, 25-48. https://doi.org/10.1007/978-3-319- 68717-9_2
39. Kamenetsky, R., & Rabinowitch, H. D. (2006). The genus Allium: A developmental and horticultural
analysis. Horticultural Reviews, 32, 329-378. https://doi.org/10.1002/9780470767986
40. Khokhar, K. M. (2017). Environmental and genotypic effects on bulb development in onion–a review. The Journal
of Horticultural Science and Biotechnology, 92(5), 448-454. https://doi.org/10.1080/14620316.2017.1314199
41. Lei, C., Ma, D., Pu, G., Qiu, X., Du, Z., Wang, H., & Liu, B. (2011). Foliar application of chitosan activates
artemisinin biosynthesis in Artemisia annua L. Industrial Crops and Products, 33(1), 176-182.
https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2010.10.001
42. Li, Z., Zhang, Y., Zhang, X., Merewitz, E., Peng, Y., Ma, X., & Yan, Y. (2017). Metabolic pathways regulated by
chitosan contributing to drought resistance in white clover. Journal of Proteome Research, 16(8), 3039-3052.
https://doi.org/10.1021/acs.jproteome.7b00334
43. Malerba, M., & Cerana, R. (2019). Recent applications of chitin-and chitosan-based polymers in plants. Polymers,
11(5), 839. https://doi.org/10.3390/polym11050839
232 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
44. Mehta, I. (2017). Origin and history of onions. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 22(9), 7-10.
https://doi.org/10.9790/0837-2209130710
45. Mirajkar, S. J., Dalvi, S. G., Ramteke, S. D., & Suprasanna, P. (2019). Foliar application of gamma radiation
processed chitosan triggered distinctive biological responses in sugarcane under water deficit stress
conditions. International Journal of Biological Macromolecules, 139, 1212-1223.
https://doi.org/10.1016/j.ijbiomac.2019.08.093
46. Mubarak, I., & Hamdan, A. (2018). Onion crop response to regulated deficit irrigation under mulching in dry
Mediterranean region. Journal of Horticultural Research, 26(1). https://doi.org/10.2478/johr-2018-0010
47. Muhammad, A., Gambo, B. A., & Ibrahim, N. D. (2011). Response of onion (Allium cepa L.) to irrigation intervals
and plant density in Zuru, Northern Guinea Savanna of Nigeria. Nigerian Journal of Basic and Applied Sciences,
19(2), 241-247. https://doi.org/10.1093/ajcn/51.2.241
48. Nurga, Y., Alemayehu, Y., & Abegaz, F. (2020). Effect of deficit irrigation levels at different growth stages on
yield and water productivity of onion (Allium cepa L.) at Raya Azebo Woreda, Northern Ethiopia. Ethiopian
Journal of Agricultural Sciences, 30(3), 155-176. https://doi.org/10.14662/ARJASR2017.042
49. Pavlović, N., Zdravković, M., Gvozdanović-Varga, J., Mladenović, J., Pavlović, R., & Zdravković, J. (2016).
Heredity mode of onion (Allium cepa L.) bulb shape index. Ratarstvo i povrtarstvo, 53(3), 85-89.
50. Pike, M. L. (1986). Onion breeding. In: Breeding Vegetable Crops, M. J. Bassett. The AVI publishing company.
USA. 357-394.
51. Piri, H., & Naserin, A. (2020). Effect of different levels of water, applied nitrogen and irrigation methods on yield,
yield components and IWUE of onion. Scientia Horticulturae, 268, 109361.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2020.109361
52. Pongprayoon, W., Roytrakul, S., Pichayangkura, R., & Chadchawan, S. (2013). The role of hydrogen peroxide in
chitosan-induced resistance to osmotic stress in rice (Oryza sativa L.). Plant Growth Regulation, 70, 159-173.
https://doi.org/10.1007/s10725-013-9789-4
53. Radman, R., Saez, T., Bucke, C., & Keshavarz, T. (2003). Elicitation of plants and microbial cell systems.
Biotechnology and Applied Biochemistry, 37(1), 91-102. https://doi.org/10.1042/BA20020118
54. Ramachandra, C. T., & Rao, P. S. (2008). Processing of Aloe vera leaf gel: a review. American Journal of
Agricultural and Biological Sciences, 3(2), 502-510. https://doi.org/10.3844/ajabssp.2008.502.510
55. Rabêlo, V. M., Magalhães, P. C., Bressanin, L. A., Carvalho, D. T., Reis, C. O. D., Karam, D., & Souza, T. C. D.
(2019). The foliar application of a mixture of semisynthetic chitosan derivatives induces tolerance to water deficit
in maize, improving the antioxidant system and increasing photosynthesis and grain yield. Scientific Reports, 9(1),
8164. https://doi.org/10.1038/s41598-019-44649-7
56. Rameshjan, Y. (2023). The effects of planting methods and patterns on agroecological characteristics of onion
(Allium cepa L.) in two heterogeneous microclimates in Hormozgan province. Ph.D. Dissertation Agroecology,
Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian with English abstract).
57. Rao, N. S., Laxman, R. H., & Shivashankara, K. S. (2016). Physiological and morphological responses of
horticultural crops to abiotic stresses. Abiotic Stress Physiology of Horticultural Crops, 3-17.
https://doi.org/10.1007/978-81-322-2725-0_1
58. Rhaman, M. S., Rauf, F., Tania, S. S., & Khatun, M. (2020). Seed priming methods: Application in field crops and
future perspectives. Asian Journal of Research in Crop Science , 5(2), 8-19.
https://doi.org/10.9734/AJRCS/2020/v5i230091
59. Shamekh, M., Jafari, L., & Farzin, A. (2021). Ameliorating effect of proline, chitosan and its derivatives on
photosynthetic pigments, chlorophyll fluorescence indices, qualitative characteristics and yield of greenhouse
tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) under deficit irrigation conditions. Journal of Plant Process and Function
Iranian Society of Plant Physiology, 10(41), 77-95. (in Persian with English abstract).
20.1001.1.23222727.1400.10.41.18.8
60. Singh, V. K., Singh, A. K., Singh, P. P., & Kumar, A. (2018). Interaction of plant growth promoting bacteria with
tomato under abiotic stress: a review. Agriculture, Ecosystems & Environment, 267, 129-140.
https://doi.org/10.1016/j.agee.2018.08.020
61. Tadesse, T., Sharma, P. D., & Ayele, T. (2022). Effect of the Irrigation Interval and Nitrogen Rate on Yield and
Yield Components of Onion (Allium cepa L.) at Arba Minch, Southern Ethiopia. Advances in Agriculture, 2022.
https://doi.org/10.1155/2022/4655590
62. Turhan, A., & Kuşçu, H. (2020). The Influence of irrigation water salinity and humic acid on nutrient contents of
onion (Allium cepa L.). Journal of Agricultural Sciences, 26(2), 147-153. https://doi.org/10.15832/ankutbd.459907
63. Wakchaure, G. C., Minhas, P. S., Meena, K. K., Singh, N. P., Hegade P. M., & Sorty, A. M. (2018). Growth, bulb
yield, water productivity and quality of onion (Allium cepa L.) as affected by deficit irrigation regimes and
exogenous application of plant bio–regulators. Agricultural Water Management, 199, 1-10.
https://doi.org/10.1016/j.agwat.2017.11.026
64. Wang, Xh. H., Li, D. P., Wang, W. G., Feng, Q. L., Cui, F. Z., Xu, Y. X., Song, X. H., & Vander Werf, M. (2003).
44. Mehta, I. (2017). Origin and history of onions. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 22(9), 7-10.
https://doi.org/10.9790/0837-2209130710
45. Mirajkar, S. J., Dalvi, S. G., Ramteke, S. D., & Suprasanna, P. (2019). Foliar application of gamma radiation
processed chitosan triggered distinctive biological responses in sugarcane under water deficit stress
conditions. International Journal of Biological Macromolecules, 139, 1212-1223.
https://doi.org/10.1016/j.ijbiomac.2019.08.093
46. Mubarak, I., & Hamdan, A. (2018). Onion crop response to regulated deficit irrigation under mulching in dry
Mediterranean region. Journal of Horticultural Research, 26(1). https://doi.org/10.2478/johr-2018-0010
47. Muhammad, A., Gambo, B. A., & Ibrahim, N. D. (2011). Response of onion (Allium cepa L.) to irrigation intervals
and plant density in Zuru, Northern Guinea Savanna of Nigeria. Nigerian Journal of Basic and Applied Sciences,
19(2), 241-247. https://doi.org/10.1093/ajcn/51.2.241
48. Nurga, Y., Alemayehu, Y., & Abegaz, F. (2020). Effect of deficit irrigation levels at different growth stages on
yield and water productivity of onion (Allium cepa L.) at Raya Azebo Woreda, Northern Ethiopia. Ethiopian
Journal of Agricultural Sciences, 30(3), 155-176. https://doi.org/10.14662/ARJASR2017.042
49. Pavlović, N., Zdravković, M., Gvozdanović-Varga, J., Mladenović, J., Pavlović, R., & Zdravković, J. (2016).
Heredity mode of onion (Allium cepa L.) bulb shape index. Ratarstvo i povrtarstvo, 53(3), 85-89.
50. Pike, M. L. (1986). Onion breeding. In: Breeding Vegetable Crops, M. J. Bassett. The AVI publishing company.
USA. 357-394.
51. Piri, H., & Naserin, A. (2020). Effect of different levels of water, applied nitrogen and irrigation methods on yield,
yield components and IWUE of onion. Scientia Horticulturae, 268, 109361.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2020.109361
52. Pongprayoon, W., Roytrakul, S., Pichayangkura, R., & Chadchawan, S. (2013). The role of hydrogen peroxide in
chitosan-induced resistance to osmotic stress in rice (Oryza sativa L.). Plant Growth Regulation, 70, 159-173.
https://doi.org/10.1007/s10725-013-9789-4
53. Radman, R., Saez, T., Bucke, C., & Keshavarz, T. (2003). Elicitation of plants and microbial cell systems.
Biotechnology and Applied Biochemistry, 37(1), 91-102. https://doi.org/10.1042/BA20020118
54. Ramachandra, C. T., & Rao, P. S. (2008). Processing of Aloe vera leaf gel: a review. American Journal of
Agricultural and Biological Sciences, 3(2), 502-510. https://doi.org/10.3844/ajabssp.2008.502.510
55. Rabêlo, V. M., Magalhães, P. C., Bressanin, L. A., Carvalho, D. T., Reis, C. O. D., Karam, D., & Souza, T. C. D.
(2019). The foliar application of a mixture of semisynthetic chitosan derivatives induces tolerance to water deficit
in maize, improving the antioxidant system and increasing photosynthesis and grain yield. Scientific Reports, 9(1),
8164. https://doi.org/10.1038/s41598-019-44649-7
56. Rameshjan, Y. (2023). The effects of planting methods and patterns on agroecological characteristics of onion
(Allium cepa L.) in two heterogeneous microclimates in Hormozgan province. Ph.D. Dissertation Agroecology,
Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. (in Persian with English abstract).
57. Rao, N. S., Laxman, R. H., & Shivashankara, K. S. (2016). Physiological and morphological responses of
horticultural crops to abiotic stresses. Abiotic Stress Physiology of Horticultural Crops, 3-17.
https://doi.org/10.1007/978-81-322-2725-0_1
58. Rhaman, M. S., Rauf, F., Tania, S. S., & Khatun, M. (2020). Seed priming methods: Application in field crops and
future perspectives. Asian Journal of Research in Crop Science , 5(2), 8-19.
https://doi.org/10.9734/AJRCS/2020/v5i230091
59. Shamekh, M., Jafari, L., & Farzin, A. (2021). Ameliorating effect of proline, chitosan and its derivatives on
photosynthetic pigments, chlorophyll fluorescence indices, qualitative characteristics and yield of greenhouse
tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) under deficit irrigation conditions. Journal of Plant Process and Function
Iranian Society of Plant Physiology, 10(41), 77-95. (in Persian with English abstract).
20.1001.1.23222727.1400.10.41.18.8
60. Singh, V. K., Singh, A. K., Singh, P. P., & Kumar, A. (2018). Interaction of plant growth promoting bacteria with
tomato under abiotic stress: a review. Agriculture, Ecosystems & Environment, 267, 129-140.
https://doi.org/10.1016/j.agee.2018.08.020
61. Tadesse, T., Sharma, P. D., & Ayele, T. (2022). Effect of the Irrigation Interval and Nitrogen Rate on Yield and
Yield Components of Onion (Allium cepa L.) at Arba Minch, Southern Ethiopia. Advances in Agriculture, 2022.
https://doi.org/10.1155/2022/4655590
62. Turhan, A., & Kuşçu, H. (2020). The Influence of irrigation water salinity and humic acid on nutrient contents of
onion (Allium cepa L.). Journal of Agricultural Sciences, 26(2), 147-153. https://doi.org/10.15832/ankutbd.459907
63. Wakchaure, G. C., Minhas, P. S., Meena, K. K., Singh, N. P., Hegade P. M., & Sorty, A. M. (2018). Growth, bulb
yield, water productivity and quality of onion (Allium cepa L.) as affected by deficit irrigation regimes and
exogenous application of plant bio–regulators. Agricultural Water Management, 199, 1-10.
https://doi.org/10.1016/j.agwat.2017.11.026
64. Wang, Xh. H., Li, D. P., Wang, W. G., Feng, Q. L., Cui, F. Z., Xu, Y. X., Song, X. H., & Vander Werf, M. (2003).
ناراکمه و ناج شمار، زرایبای هرود تارثااهی بآیرای ک وینازوت هب ناونعیک یتسیز روتیسیلاپ درکلمع و دشر ربیزا ... 239
Cross linked collagen/chitosan matrix for artificial livers. Biomat, 24, 3213-3220. https://doi.org/10.1016/s0142-
9612(03)00170-4.
65. Ward, F. A., & Pulido-Velazquez, M. (2008). Water conservation in irrigation can increase water use. Proceedings
of the National Academy of Sciences, 105(47), 18215-18220. https://doi.org/10.1073/pnas.0805554105
66. Yin, H., Fretté, X. C., Christensen, L. P., & Grevsen, K. (2012). Chitosan oligosaccharides promote the content of
polyphenols in Greek oregano (Origanum vulgare ssp. hirtum). Journal of Agricultural and Food Chemistry,
60(1), 136-143. https://doi.org/10.1021/jf204376j
67. Zayed, M. M., Elkafafi, S. H., Zedan, A. M., & Dawoud, S. F. (2017). Effect of nano chitosan on growth,
physiological and biochemical parameters of Phaseolus vulgaris under salt stress. Journal of Plant Production,
8(5), 577-585. https://doi.org/10.21608/JPP.2017.40468
68. Zhao, D. X., Fu, C. X., Han, Y. S., & Lu, D. P. (2005). Effects of elicitation on jaceosidin and hispidulin
production in cell suspension cultures of Saussurea medusa. Process Biochemistry, 40(2), 739-745.
https://doi.org/10.1016/j.procbio.2004.01.040
69. Zhang, C., Yan, Q., Cheuk, W. K., & Wu, J. (2004). Enhancement of tanshinone production in Salvia miltiorrhiza
hairy root culture by Ag+ elicitation and nutrient feeding. Planta Medica, 70(02), 147-151.
https://doi.org/10.1055/s-2004-815492
70. Zhang, Y., Mian, M. A. R., & Bouton, J. H. (2006). Recent molecular and genomic studies on stress tolerance of
forage and turf grasses. Crop Science, 46(2), 497-511. https://doi.org/10.2135/cropsci2004.0572
71. Zheng, J., Huang, G., Wang, J., Huang, Q., Pereira, L. S., Xu, X., & Liu, H. (2013). Effects of water deficits on
growth, yield and water productivity of drip-irrigated onion (Allium cepa L.) in an arid region of Northwest China.
Irrigation Science, 31, 995-1008. https://doi.org/10.1007/s00271-012-0378-5
Cross linked collagen/chitosan matrix for artificial livers. Biomat, 24, 3213-3220. https://doi.org/10.1016/s0142-
9612(03)00170-4.
65. Ward, F. A., & Pulido-Velazquez, M. (2008). Water conservation in irrigation can increase water use. Proceedings
of the National Academy of Sciences, 105(47), 18215-18220. https://doi.org/10.1073/pnas.0805554105
66. Yin, H., Fretté, X. C., Christensen, L. P., & Grevsen, K. (2012). Chitosan oligosaccharides promote the content of
polyphenols in Greek oregano (Origanum vulgare ssp. hirtum). Journal of Agricultural and Food Chemistry,
60(1), 136-143. https://doi.org/10.1021/jf204376j
67. Zayed, M. M., Elkafafi, S. H., Zedan, A. M., & Dawoud, S. F. (2017). Effect of nano chitosan on growth,
physiological and biochemical parameters of Phaseolus vulgaris under salt stress. Journal of Plant Production,
8(5), 577-585. https://doi.org/10.21608/JPP.2017.40468
68. Zhao, D. X., Fu, C. X., Han, Y. S., & Lu, D. P. (2005). Effects of elicitation on jaceosidin and hispidulin
production in cell suspension cultures of Saussurea medusa. Process Biochemistry, 40(2), 739-745.
https://doi.org/10.1016/j.procbio.2004.01.040
69. Zhang, C., Yan, Q., Cheuk, W. K., & Wu, J. (2004). Enhancement of tanshinone production in Salvia miltiorrhiza
hairy root culture by Ag+ elicitation and nutrient feeding. Planta Medica, 70(02), 147-151.
https://doi.org/10.1055/s-2004-815492
70. Zhang, Y., Mian, M. A. R., & Bouton, J. H. (2006). Recent molecular and genomic studies on stress tolerance of
forage and turf grasses. Crop Science, 46(2), 497-511. https://doi.org/10.2135/cropsci2004.0572
71. Zheng, J., Huang, G., Wang, J., Huang, Q., Pereira, L. S., Xu, X., & Liu, H. (2013). Effects of water deficits on
growth, yield and water productivity of drip-irrigated onion (Allium cepa L.) in an arid region of Northwest China.
Irrigation Science, 31, 995-1008. https://doi.org/10.1007/s00271-012-0378-5
Categories
GeneralDownload
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 12
- Slides 19
- Age 420 days
Related Slideshows
22
Pray For The Peace Of Jerusalem and You Will Prosper
RodolfoMoralesMarcuc
35 views
26
Don_t_Waste_Your_Life_God.....powerpoint
chalobrido8
38 views
31
VILLASUR_FACTORS_TO_CONSIDER_IN_PLATING_SALAD_10-13.pdf
JaiJai148317
34 views
14
Fertility awareness methods for women in the society
Isaiah47
31 views
35
Chapter 5 Arithmetic Functions Computer Organisation and Architecture
RitikSharma297999
30 views
5
syakira bhasa inggris (1) (1).pptx.......
ourcommunity56
31 views