De ambitu, del 179 av. C.; Cincia, del 175; Voconia, del 169; Sextinia, del 128.
Lex de dolo malo. È noto l'aneddoto di Cajo Canio.
CicÉrçnÉ , ad Attico, i. 16; iv. 15. — SvÉtçniç, in Cesare, 19.
CicÉrçnÉ , ad Attico, iv. 15.
CicÉrçnÉ , pro Cluentio. Egli riconosceva non l'iniquità, ma la falsità delle deposizioni
estorte colla tortura: Illa tormenta gubernat dolor, moderatur natura cujusque tum
animi, tum corporis, regit quæsitor, flectit libido, corrumpit spes, infirmat metus, ut in
tot rerum angustiis nihil veritati loci relinquatur.
Cicerone per Flacco dice: Huic misero puero vestro, ac liberorum vestrorum supplici,
judices, hoc judicio vivendi præcepta dabitis... qui vos, quoniam est id ætatis, ut
sensum jam percipere possit ex mœrore patrio, auxilium nondum patri ferre possit,
orat, ne suum luctum patris lacrymis, patris mœrorem suo fletu augeatis; qui etiam me
intuetur, me vultu appellat, meam quodammodo flens fidem implorat . . . Miseremini
familiæ, judices; miseremini patris, miseremini filii; nomen clarissimum et fortissimum,
vel generis vel vetustatis vel hominis causa, reipublicæ reservate. — Per Plancio: Quid
enim possum aliud nisi mœrere? nisi flere? nisi te cum mea salute complecti? Huc
exurge tamen quæso: retinebo et complectar, nec me solum deprecatorem fortunarum
tuarum, sed comitem sociumque profitebor . . . Nolite, judices, per vos, per fortunas
vestras, per liberos, inimicis meis . . . dare lætitiam . . . nolite animum meum debilitare
cum luctu, tum etiam metu commutatæ vestræ voluntatis erga me . . . Plura ne dicam,
tuæ me etiam lacrymæ impediunt, vestræque, judices, non solum meæ. — E per
Milone: Quid restat, nisi ut orem obstesterque vos, judices, ut eam misericordiam
tribuatis fortissimo viro, quam ipse non implorat, ego autem, repugnante hoc, et
imploro et exposco? Nolite, si in nostro omnium fletu nullam lacrymam adspexistis
Milonis, si vultum semper eumdem, si vocem, si orationem stabilem ac non mutatam
videtis, hoc minus ei parcere.
Queste mozioni d'affetti erano il forte di Marco Tullio; e quando fra molti componessero
un'arringa, sempre a lui lasciavano la perorazione e il patetico.
Ac nimirum rei militaris virtus præstat ceteris omnibus. Hæc nomen populo romano,
hæc huic urbi æternam gloriam peperit, hæc orbem terrarum parere huic imperio
coegit; omnes urbanæ res, omnia hæc nostra præclara studia, et hæc forensis laus et
industria latent in tutela ac præsidio bellicæ virtutis... Qui potest dubitare, quin ad