भारतातील परकीय थेट गुंतवणूक (FDI) संक्षिप्त मराठी नोट्स
१. परकीय थेट गुंतवणूक (FDI) म्हणजे काय? • एका देशातील संस्था/व्यक्तीने दुसऱ्या देशातील उद्योगात थेट गुंतवणूक करणे. • उद्देश: उत्पादन क्षमता, तंत्रज्ञान, रोजगार, विकास.
२. भारतातील FDI धोरण • १९९१ पासून उदारीकरण, खासगीकरण व जागतिकीकरण. • दोन मार्ग: १) स्वयंचलित मार्ग – परवानगीशिवाय. २) शासकीय परवानगी मार्ग – सरकारकडून परवानगी.
३. भारतातील FDI ची प्रमुख क्षेत्रे • सेवा क्षेत्र • दूरसंचार • पायाभूत सुविधा • ऑटोमोबाईल उद्योग • औषधनिर्मिती • रिटेल व ई-कॉमर्स
४. भारतात FDI चे फायदे • भांडवलाची उपलब्धता • प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर • रोजगारनिर्मिती • निर्यात वाढ • जागतिक स्पर्धेत बळकटी
५. भारतात FDI ची आव्हाने • प्रशासकीय गुंतागुंत • पायाभूत सुविधा कमतरता • धोरणातील अनिश्चितता • स्थानिक उद्योगांवर दबाव
६. अलीकडील प्रवाह • भारत FDI आकर्षित करणाऱ्या शीर्ष देशांमध्ये. • प्रमुख गुंतवणूक देश: सिंगापूर, अमेरिका, मॉरिशस. • अनेक क्षेत्रांत १००% FDI परवानगी.
७. निष्कर्ष FDI हे भारताच्या आर्थिक विकासाचे महत्त्वाचे साधन आहे. योग्य धोरण, स्थिरता व पायाभूत सुविधा पुरवल्यास अधिक FDI आकर्षित करता येईल.