१. परिभाषा परकीय थेट गुंतवणूक म्हणजे एका देशातील संस्था किंवा व्यक्तीने दुसऱ्या देशातील उद्योग, प्रकल्प, कंपनी यामध्ये थेट भांडवली गुंतवणूक करणे.
२. उद्दिष्टे • उत्पादन क्षमता व औद्योगिक विकास • प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर • रोजगारनिर्मिती • जागतिक स्पर्धेत वाढ
३. भारतातील FDI धोरण • १९९१ पासून उदारीकरण, खासगीकरण व जागतिकीकरणाची प्रक्रिया. • स्वयंचलित मार्ग – परवानगीशिवाय गुंतवणूक. • शासकीय परवानगी मार्ग – सरकारकडून पूर्वपरवानगी.
४. भारतातील प्रमुख FDI क्षेत्रे • सेवा क्षेत्र (बँकिंग, विमा, IT) • दूरसंचार • पायाभूत सुविधा • ऑटोमोबाईल उद्योग • औषधनिर्मिती • रिटेल व ई-कॉमर्स
५. भारतात FDI चे फायदे • भांडवलाची उपलब्धता व गुंतवणूक वाढ • तंत्रज्ञान हस्तांतरण • कौशल्यवृद्धी व रोजगारनिर्मिती • निर्यात वाढ • उद्योगांना जागतिक स्पर्धेत बळकटी
६. भारतात FDI ची आव्हाने • धोरणातील अनिश्चितता व प्रशासकीय गुंतागुंत • पायाभूत सुविधा व लॉजिस्टिक्स कमतरता • स्थानिक उद्योगांवर वाढता दबाव
७. अलीकडील प्रवाह • भारत FDI आकर्षित करणाऱ्या प्रमुख देशांमध्ये अग्रस्थानी. • सर्वाधिक गुंतवणूक: सिंगापूर, अमेरिका, मॉरिशस. • १००% FDI परवानगी – रेल्वे पायाभूत सुविधा, ई-कॉमर्स (B2B), रिटेलमधील काही विभाग.
८. निष्कर्ष FDI हे भारताच्या आर्थिक विकासासाठी आवश्यक साधन असून योग्य धोरण, स्थिरता व पायाभूत सुविधा दिल्यास भारत आणखी मोठ्या प्रमाणावर FDI आकर्षित करू शकतो.