Investigating the Changes of Some Agronomic and Biochemical Characteristics of Thymus vulgaris L. with Application of Mycorrhizal Species and Foliar Spraying Humic Acid
IranianJournalFieldC
7 views
16 slides
Oct 15, 2024
Slide 1 of 16
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
About This Presentation
Garden thyme (Thymus vulgaris L.), is a small perennial plant native to the Mediterranean region that is now found worldwide. It is commonly used as a culinary herb and for medicinal purposes as well (Silva et al., 2021). Thymol is one of the main and active chemical compounds of thyme. It has been ...
Slide Content
Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 22, No. 3, Fall 2024, p. 261-276
Investigating the Changes of Some Agronomic and Biochemical Characteristics
of Thymus vulgaris L. with Application of Mycorrhizal Species and Foliar
Spraying Humic Acid
1
M. Taheri Asghari
1*
, S. R. Miralizadeh Fard
2
1- Assistant Professor, Department of Agriculture, Payam Noor University, Tehran, Iran
2- Instructor, Department of Agriculture and Environment, Payam Noor University, Tehran, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
Received: 03 December 2023
Revised: 02 May 2024
Accepted: 07 May 2024
Available Online: 31 July 2024
How to cite this article:
Taheri Asghari, M., & Miralizadeh Fard, S. R. (2024). Investigating the Changes of Some
Agronomic and Biochemical Characteristics of Thymus vulgaris L. with Application of
Mycorrhizal Species and Foliar Spraying Humic Acid. Iranian Journal of Field Crops
Research, 22(3), 261-276. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.85678.1281
Introduction
Garden thyme (Thymus vulgaris L.), is a small perennial plant native to the Mediterranean region that is now
found worldwide. It is commonly used as a culinary herb and for medicinal purposes as well (Silva et al., 2021).
Thymol is one of the main and active chemical compounds of thyme. It has been shown to have antibacterial,
antifungal and antiviral properties and is often used as a natural preservative in food and cosmetic products
(Hammoudi et al., 2022). Golubkina et al. (2020) reported that the use of mycorrhizal fungi as a technology that
is compatible with the environment and by increasing plant access to nutrients and increasing resistance to
stresses as well as improving water absorption, can lead to improved plant growth. Today, the use of organic
compounds such as humic acid can affect many morphological, physiological and biochemical processes of
plants and lead to improvement in plant growth (Mousavi et al., 2022).
Materials and Methods
In order to investigate the effects of foliar application of humic acid fertilization and mycorrhizal fungi
symbiosis on Thymus vulgaris L., a factorial layout has been applied, based on a randomized complete block
design with three replications at the field of the research farm of Islamic Azad University, Takestan Branch
during 2020-2021 and 2021-2022 growing seasons. Experimental factors included three species of mycorrhiza
fungi (control, Glomus mosseae, G.etunicatum and G.intradices) and humic acid fertilizer levels included
(control, 150 and 300 mg.L
-1
). Important traits such as plant height, herbal fresh weight, essential oil percentage,
and yield, flavonoid content, root colonization percentage, thymol and carvacrol percentage were measured and
analyzed.
Results and Discussion
The results showed that the effects of the treatments were significant at the 1% level for all investigated
traits. For the characteristics of essential oil percentage and essential oil yield, the interaction effect was also
significant at 1%, with an observed increase of over 200%. The application of 300 mg/liter humic acid resulted
©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution
4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and
reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s)
and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.85678.1281
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 22, No. 3, Fall 2024, p. 261-276
Investigating the Changes of Some Agronomic and Biochemical Characteristics
of Thymus vulgaris L. with Application of Mycorrhizal Species and Foliar
Spraying Humic Acid
1
M. Taheri Asghari
1*
, S. R. Miralizadeh Fard
2
1- Assistant Professor, Department of Agriculture, Payam Noor University, Tehran, Iran
2- Instructor, Department of Agriculture and Environment, Payam Noor University, Tehran, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
Received: 03 December 2023
Revised: 02 May 2024
Accepted: 07 May 2024
Available Online: 31 July 2024
How to cite this article:
Taheri Asghari, M., & Miralizadeh Fard, S. R. (2024). Investigating the Changes of Some
Agronomic and Biochemical Characteristics of Thymus vulgaris L. with Application of
Mycorrhizal Species and Foliar Spraying Humic Acid. Iranian Journal of Field Crops
Research, 22(3), 261-276. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.85678.1281
Introduction
Garden thyme (Thymus vulgaris L.), is a small perennial plant native to the Mediterranean region that is now
found worldwide. It is commonly used as a culinary herb and for medicinal purposes as well (Silva et al., 2021).
Thymol is one of the main and active chemical compounds of thyme. It has been shown to have antibacterial,
antifungal and antiviral properties and is often used as a natural preservative in food and cosmetic products
(Hammoudi et al., 2022). Golubkina et al. (2020) reported that the use of mycorrhizal fungi as a technology that
is compatible with the environment and by increasing plant access to nutrients and increasing resistance to
stresses as well as improving water absorption, can lead to improved plant growth. Today, the use of organic
compounds such as humic acid can affect many morphological, physiological and biochemical processes of
plants and lead to improvement in plant growth (Mousavi et al., 2022).
Materials and Methods
In order to investigate the effects of foliar application of humic acid fertilization and mycorrhizal fungi
symbiosis on Thymus vulgaris L., a factorial layout has been applied, based on a randomized complete block
design with three replications at the field of the research farm of Islamic Azad University, Takestan Branch
during 2020-2021 and 2021-2022 growing seasons. Experimental factors included three species of mycorrhiza
fungi (control, Glomus mosseae, G.etunicatum and G.intradices) and humic acid fertilizer levels included
(control, 150 and 300 mg.L
-1
). Important traits such as plant height, herbal fresh weight, essential oil percentage,
and yield, flavonoid content, root colonization percentage, thymol and carvacrol percentage were measured and
analyzed.
Results and Discussion
The results showed that the effects of the treatments were significant at the 1% level for all investigated
traits. For the characteristics of essential oil percentage and essential oil yield, the interaction effect was also
significant at 1%, with an observed increase of over 200%. The application of 300 mg/liter humic acid resulted
©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution
4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and
reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s)
and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.85678.1281
262 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
in a 14% increase in root colonization and a 16% increase in flavonoid percentage. Similarly, the application of
mycorrhiza increased these traits by 23% and 30%, respectively. Thymol and carvacrol were the most abundant
essential oil compounds. It can be concluded that the quality of thyme essential oil improved under the
treatments. Among the mycorrhizae used in this research, G. mosseae mycorrhizae were more effective than the
other two types. The results suggest that the application of mycorrhiza has a more significant impact on
improving the examined traits compared to humic acid.
Conclusion
Based on the results of this study, application of mycorrhiza due to creating a symbiotic relationship with the
roots of the garden thyme plant and humic acid spraying could increase the quantity and quality of the produced
product. mycorrhiza was better than the use of humic acid in most treatments.
Keywords: Carvacrol, Essential oil percentage, Essential oil yield, Flavonoid, Thymol
in a 14% increase in root colonization and a 16% increase in flavonoid percentage. Similarly, the application of
mycorrhiza increased these traits by 23% and 30%, respectively. Thymol and carvacrol were the most abundant
essential oil compounds. It can be concluded that the quality of thyme essential oil improved under the
treatments. Among the mycorrhizae used in this research, G. mosseae mycorrhizae were more effective than the
other two types. The results suggest that the application of mycorrhiza has a more significant impact on
improving the examined traits compared to humic acid.
Conclusion
Based on the results of this study, application of mycorrhiza due to creating a symbiotic relationship with the
roots of the garden thyme plant and humic acid spraying could increase the quantity and quality of the produced
product. mycorrhiza was better than the use of humic acid in most treatments.
Keywords: Carvacrol, Essential oil percentage, Essential oil yield, Flavonoid, Thymol
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 262
هیرشنپناریا یعارز یاهشهوژ
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج22 هرامش ،3 زییاپ ،1043 ص ،272-221
یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب
(Thymus vulgaris L.هنوگ دربراک اب )لولحم و ازیروکیام یاه دیسا یشاپکیمویه
یرغصا یرهاط یدهم
1*
، درف هدازیلعریم اضر دیس
2
:تفایرد خیرات21/90/2091
:شریذپ خیرات21/91/2091
هدیکچ
هبلولحم رثا یسررب روظنم( یغاب نشیوآ ییوراد هایگ رب ازیروکیام چراق دربراک و کیمویه دیسا یشاپThymus vulgaris L.هب یشیامزآ ) تروص
حرط بلاق رد لیروتکاف هیاپكولبرارکت هس اب یفداصت لماک ياه، لاس یط یعارز ياه2092-2099 و2099-2100 ردیتاقیقحت هعرزم دازآ هااگشناد
اتگاکات دگداو یممگسا لماگش یگشیامزآ لگماوع عدگش ارگجا ،دهاگش( ازیروکیاگم چراگق هگنوگ هگسGlomus mosseae ،G.etunicatum وG.
intraradices ،دهاش( کیمویه دیسا دوک حوطس و )259 و199 یلیم اگهرامیت رگثا یگسررب دروگم تاتگص یماگمت رد داد اشن جیاتن عدوب )رتیل رد مرگ
ینعمینعم سناسا درکلمع و دصرد رب کیمویه دیسا و ازیروکیام لباقتم رثا عدش راد زا یگب یازگفا و دش راد199 دربراگک عدگش هدهاگشم دگصرد199
یلیمهب کیمویه دیسا رتیل رد مرگ یازفا ثعاب بیترت20 و21 دربراگک و دگش دهاگش هگب ت گان دگیئونومف دصرد و هشیر ویسازینولک ازیم يدصرد
هب ازیروکیام یازفا بیترت11 و19 تشاد ار رادقم نیرتشیب لورکاوراک و لومیت هدام ود زین سناسا تا یکرت رد عدش تاتص نیا رد يدصرد لامعا اب و دن
هب کیمویه دیسا رامیت بیترت21 و21 هب ازیروکیام رامیت لامعا اب و دصرد بیترت20 و12 نیا زا و دش هدهاشم تاتص نیا رد یازفا دصردور یم اوگت
هجیتن تفرگ هک تیتیک سناسا نشیوآ تحت اهرامیت لامعا ادیپ دو هب هدرک تسا. هداتتگسا دروگم ياگهازیروکیام نیب رد دربراگک زگین هوهگپ نگیا رد
ازیروکیامG.mosseae هگب ت ان ازیروکیام دربراک هک تسا آ زا یکاد دوجوم جیاتن عدوب راذگرثا یسررب دروم تاتص رب راید يازیروکیام ود زا رتاراک
عتسا هتشاد یسررب دروم تاتص دو هب رب يرتشیب رثا کیمویه دیسا
هژاویدیلک یاه : ،سناسا دصرد ،لومیتلورکاوراک ،دیئونومف ،سناسا درکلمع
همدقم
0
( یغاب نشیوآThymus vulgaris) کی هایگ کچوک دگنچ هلاگس
یموب هقطنم هنارتیدم تسا هک ونکا رد رسارس اهج تفای یمدوگش ع
ًلاومعم هب اونع کی هایگ هیودايا و ییوراد هداتتسا یم( دوشSilva
et al., 2021نشیوآ ع) يواد عاونا تا یکرت ییایمیش تسا هک هگب آ
معط و رگطع یگصاخ یگم( دگشخبStefanaki & Andel, 2021 زا ع)
تا یکرت ییایمیش یلصا نشیوآ یمهب اوت درگک هراشا لومیتع لوگمیت
یکی زا اوارفنیرت و لاعفنیرت تا یکرت دوجوم رد نشیوآ هگک تگسا
ياراد صاوخ دض ،يرتکاب دض یچراق و دض یگسوریو تگسا و بگلغا
2- اریا ، ارهت ،رون مایپ هااشناد ،يزرواشک هورگ ،رایداتسا
1- اریا ، ارهت ،رون مایپ هااشناد ،تایز طیحم و يزرواشک هورگ ،یبرم
(*- :لوئام هدنایون Email: [email protected])
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.85678.1281
هب اونع کی هدنرادهان یعی ط رد داوم ییاذغ و تلاوگصحم یگشیارآ
هداتتگسا یگمدوگش (Hammoudi Halat, Krayem, Khaled, &
Younes, 2022 یگگب ع) زا 19 دگگصرد زا هگگنوگياگگه یهاگگیگ دگگننام
هگنوگياگه گلعتم هگبFabaceae (Weisany, Raei, Salmasi,
Sohrabi, & Ghassemi-Golezani, 2016 ،)Asteraceae
(Kapoor, Chaudhary, & Bhatnagar, 2007 و )Lamiaceae
(Tarraf, Ruta, Tagarelli, De Cillis, & De Mastro, 2017اب )
چراقياگگگه ازیروکیاگگگم رلاوکگگگسوبرآ (AM = Arbuscular
mycorrhiza )یمیتگایزمه هطبار دنناوت دنگشاب هتگشادع کبولگیاگن و
اراگکمه(Golubkina et al., 2020 )شرازگگ دگنداد هگک دربراگک
چراقياه ازیروکیام هب يروانف کی اونعراگزاس اب طیحمتایز تگسا
واب یازفا هب هایگ یسرتسد رصانع ییاذغ و یازفا تمواقم رد ربارب
نتنینچمه و اه دو هب بذج بآیم ، دگناوترگجنم هگب دگشر دوگ هب
هیرشنپناریا یعارز یاهشهوژ
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج22 هرامش ،3 زییاپ ،1043 ص ،272-221
یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب
(Thymus vulgaris L.هنوگ دربراک اب )لولحم و ازیروکیام یاه دیسا یشاپکیمویه
یرغصا یرهاط یدهم
1*
، درف هدازیلعریم اضر دیس
2
:تفایرد خیرات21/90/2091
:شریذپ خیرات21/91/2091
هدیکچ
هبلولحم رثا یسررب روظنم( یغاب نشیوآ ییوراد هایگ رب ازیروکیام چراق دربراک و کیمویه دیسا یشاپThymus vulgaris L.هب یشیامزآ ) تروص
حرط بلاق رد لیروتکاف هیاپكولبرارکت هس اب یفداصت لماک ياه، لاس یط یعارز ياه2092-2099 و2099-2100 ردیتاقیقحت هعرزم دازآ هااگشناد
اتگاکات دگداو یممگسا لماگش یگشیامزآ لگماوع عدگش ارگجا ،دهاگش( ازیروکیاگم چراگق هگنوگ هگسGlomus mosseae ،G.etunicatum وG.
intraradices ،دهاش( کیمویه دیسا دوک حوطس و )259 و199 یلیم اگهرامیت رگثا یگسررب دروگم تاتگص یماگمت رد داد اشن جیاتن عدوب )رتیل رد مرگ
ینعمینعم سناسا درکلمع و دصرد رب کیمویه دیسا و ازیروکیام لباقتم رثا عدش راد زا یگب یازگفا و دش راد199 دربراگک عدگش هدهاگشم دگصرد199
یلیمهب کیمویه دیسا رتیل رد مرگ یازفا ثعاب بیترت20 و21 دربراگک و دگش دهاگش هگب ت گان دگیئونومف دصرد و هشیر ویسازینولک ازیم يدصرد
هب ازیروکیام یازفا بیترت11 و19 تشاد ار رادقم نیرتشیب لورکاوراک و لومیت هدام ود زین سناسا تا یکرت رد عدش تاتص نیا رد يدصرد لامعا اب و دن
هب کیمویه دیسا رامیت بیترت21 و21 هب ازیروکیام رامیت لامعا اب و دصرد بیترت20 و12 نیا زا و دش هدهاشم تاتص نیا رد یازفا دصردور یم اوگت
هجیتن تفرگ هک تیتیک سناسا نشیوآ تحت اهرامیت لامعا ادیپ دو هب هدرک تسا. هداتتگسا دروگم ياگهازیروکیام نیب رد دربراگک زگین هوهگپ نگیا رد
ازیروکیامG.mosseae هگب ت ان ازیروکیام دربراک هک تسا آ زا یکاد دوجوم جیاتن عدوب راذگرثا یسررب دروم تاتص رب راید يازیروکیام ود زا رتاراک
عتسا هتشاد یسررب دروم تاتص دو هب رب يرتشیب رثا کیمویه دیسا
هژاویدیلک یاه : ،سناسا دصرد ،لومیتلورکاوراک ،دیئونومف ،سناسا درکلمع
همدقم
0
( یغاب نشیوآThymus vulgaris) کی هایگ کچوک دگنچ هلاگس
یموب هقطنم هنارتیدم تسا هک ونکا رد رسارس اهج تفای یمدوگش ع
ًلاومعم هب اونع کی هایگ هیودايا و ییوراد هداتتسا یم( دوشSilva
et al., 2021نشیوآ ع) يواد عاونا تا یکرت ییایمیش تسا هک هگب آ
معط و رگطع یگصاخ یگم( دگشخبStefanaki & Andel, 2021 زا ع)
تا یکرت ییایمیش یلصا نشیوآ یمهب اوت درگک هراشا لومیتع لوگمیت
یکی زا اوارفنیرت و لاعفنیرت تا یکرت دوجوم رد نشیوآ هگک تگسا
ياراد صاوخ دض ،يرتکاب دض یچراق و دض یگسوریو تگسا و بگلغا
2- اریا ، ارهت ،رون مایپ هااشناد ،يزرواشک هورگ ،رایداتسا
1- اریا ، ارهت ،رون مایپ هااشناد ،تایز طیحم و يزرواشک هورگ ،یبرم
(*- :لوئام هدنایون Email: [email protected])
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.85678.1281
هب اونع کی هدنرادهان یعی ط رد داوم ییاذغ و تلاوگصحم یگشیارآ
هداتتگسا یگمدوگش (Hammoudi Halat, Krayem, Khaled, &
Younes, 2022 یگگب ع) زا 19 دگگصرد زا هگگنوگياگگه یهاگگیگ دگگننام
هگنوگياگه گلعتم هگبFabaceae (Weisany, Raei, Salmasi,
Sohrabi, & Ghassemi-Golezani, 2016 ،)Asteraceae
(Kapoor, Chaudhary, & Bhatnagar, 2007 و )Lamiaceae
(Tarraf, Ruta, Tagarelli, De Cillis, & De Mastro, 2017اب )
چراقياگگگه ازیروکیاگگگم رلاوکگگگسوبرآ (AM = Arbuscular
mycorrhiza )یمیتگایزمه هطبار دنناوت دنگشاب هتگشادع کبولگیاگن و
اراگکمه(Golubkina et al., 2020 )شرازگگ دگنداد هگک دربراگک
چراقياه ازیروکیام هب يروانف کی اونعراگزاس اب طیحمتایز تگسا
واب یازفا هب هایگ یسرتسد رصانع ییاذغ و یازفا تمواقم رد ربارب
نتنینچمه و اه دو هب بذج بآیم ، دگناوترگجنم هگب دگشر دوگ هب
262 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
اهایگ چراق عدوشازیروکیام ياه هگطبار داگجیا هب رداق یتگایزمه اگب
هشیر رثکا اهایگ هدوب یعارز و زا یازگفا گیرط ردبذگج رگصانع
،ییاذغ رد یازفا بذج یازفا ،بآ تمواقم رد اهایگ لماوع ربارب
يرامیب هاک و از تارثا یتنم نتياه یتایزریغ و یتایز بگجوم
دو هب دشر و درکلمع اهایگ یم ابزیم( دنوگشAkbari, Rostami,
Ghabooli, & Movahedi, 2021 داگگجیا ع)یتگگایزمه هگگطبار
چراقازیروکیام ياه یمکی دناوت هطباري یکییوگلویزیفوکا هگک دگشاب
تیقفوم ازیم آ رد ورگ دنیآرب تارثا عون ،چراق طیحم و هایگتگایز
هاگیگ ( دگشابSabbagh, Sarafraz, Taheri, & Bolok, 2020 ع)
ناگگمای چامگگینای اراگگکمه و (Amani Machiani, Javanmard,
Ostadi, Aghaee, & Rasouli, 2021b يور دوگخ تاگقیقحت رد )
،رتگاف ،نگهآ ،يور رگصانع تگظلغ هک دندرک ایب یغاب نشیوآ هایگ
هگب میزگینم و میساتپ ، یورتین ریداگقم اگب بگیترت1/22 ،1/19 ،2/10 ،
0/22 ،0/19 و1/21 راک اب دصرد ازیروکیام چراق دربFunneliformis
mosseae عداد اشن یازفا دهاش هب ت ان یقحت رد میهارگبا ریقد
يداگگگبآ اراگگگکمه و (Haghir Ebrahimabadi, Hatami,
Karimzadeh Asl, & Ghorbanpour, 2018 ازیروکیاگم رگثا ) رگب
( ز س هریز سناسا درکلمع و دصردCuminum cyminum L. دروگم )
آ و تفرگ رارق یسررب هک دندرک ایب اه درگکلمع و دگصرد نیرتشیب
دربراگک راگمیت زا سناگسا یلگصا تاگ یکرت دگصرد نیرتشیب و سناسا
ازیروکیاگمG. hoi و G. mosseae گبهعدگمآ تگسد و مدگقم يدعگس
اراکمه (Saadi Moghaddam, Javanmard, Morshedloo, &
Nouraein, 2020) يرهگش يوانلاگب هاگیگ رگب ازیروکیاگم دربراگک اب
(Lallemantia ibericaدربراگک هک دندرک ایب ) یگقیتلت 59 دگصرد
دوک ییایمیش هب هارمه چراقياه ازیروکیام هومع رب هاگک رگصم
ياهدوک ییایمیش هب دوگ هب تگیمک تگیتیک و سناگسا وانلاگب رگجنم
دیدرگع رگب هگک يراید یشهوهپ رد ،دگش ماگجنا یغاگب نگشیوآ هاگیگ
ازیروکیاگم چراق اب یتایزمه هب رداق یغاب نشیوآ هایگ دیدرگ صخشم
آ عدوبهگنوگ اب یتایزمه هطبار نیا هک دندرک ایب اه G. mosseae
بیهگگنوگ زا رتگگش يG. intraradices دوگگب (Azimi, Jangju, &
Asghari, 2014 ع) اراگگکمه و ادگگیملا (Almeida, Alberton,
Otênio, & Carrenho, 2020 هاگیگ یتگایزمه هگطبار یگسررب اگب )
( یناملآ هنوبابMatricaria chamomilla L. دگنتفایرد ازیروکیاگم اب )
دوگ هب ،کگشخ هداگم درگکلمع رد یازگفا بجوم ازیروکیام چراق هک
لمع عدش آ تا یکرت و سناسا درک
هزورما هداتتسا زا تا یکرت یلآ وچمه دیسا کیمویه یم رد دگناوت
يرایگاب زا ياهدگنیآرف ،یکییوگلوفروم یکییوگلویزیف ییایمیگشویب و
اهایگ هتشاد ریثات و رجنم هب دشر رد دو هب اهایگ ( دوشMousavi,
Barzegar, Nekounam, Ghahremani, & Khani, 2022داوم ع)
،کیمویه يداوگم دنتگاه هگک زا هگیزجت ياگیاقب ،یهاگیگ یناوگید و
یبورکیم و تیلاعف زا یکیلوباتم مایناگراورکیمياه ،كاگخ گبه دوگجو
هدمآنیا عدنا تا یکرت ياراد صاوخ كرگحم یتگایز دنتگاه و يارگب
هاک هداتتسا زا ياهدوک ییایمیگش يارگب یبایتگسد هگب دگیلوت داوگم
ییاذغ رترادیاپ دروم هداتتسا رارق یگمدگنریگ (Monda, McKenna,
Fountain, & Lamar, 2021ع) ثگعاب ًلااگمتدا دوگک نیا یگمهارف
رصانع رتشیب رجنم ًاتیاهن و هدش ییاذغ هب یازگفا زو هاگیگ و داوگم
هرثؤم آ یم( دوگشDoskocil, Szewieczková, Enev, Kalina,
& Wasserbauer, 2018دیسا ع) کیمویه یمرد یازفا ثعاب دناوت
تعنامم ،یتایز تیلاعف زا بآییوگش گتد ، یورگتین رگصانع ییاذگغ
،كاخ یازفا تیفرظ يرادگهان ییاراگک رد یازگفا و كاگخ رد بآ
رصم بآ ( دوشAlizadeh, Najafi, Hadian, & Salehi, 2018ع)
دیسا کیمویه کی دیئولک ،تسودبآ کی طولخم يرمیلپ اب راگب یگتنم
تسا هک هب لیلد هتیدیسا ،فیعض بآ ،یتسود ،يدیئولک ،بذج لداگ ت
،ینوی سکلپمک دش و تیلاعف یکییولویزیف یمدگناوت اگب يرایگاب زا
داوم یلآ و یندعم لماعت هتشاد ( دشابAl-Saif, Sas-Paszt, Awad,
& Mosa, 2023)ع ییاتگص و يزگیزع(Azizi & Safaii, 2017 رد )
هایس هایگ رب دوخ یقحتلوگلحم هگک دندرک ایب ،هناد دیگسا اگب یگشاپ
یلیم ش تظلغ اب کیمویه رب رتیل رد مرگ کگییولویب و هناد درکلمع
یگنعم رثا سناسا درکلمع و ازیم و عتگشاد يراد هگک هدگش شرازگگ
لولحماب یشاپ دیسا یم کیمویهدگناوت هگب رگجنم یازگفا رد رادگقم
و سناگگسالگگیفورلک لگگک رد هزرگگم(Satureja hortensis ) دوگگش
(Yadegari, 2022aع) و لگگصا يوگگلع اراگگکمه (Alavi Asl,
Majidian, Modares Sanavy, & Esfahani, 2023) هوهپ رد
( یلتلف ءانعن هایگ رب دوخMentha piperita L. هگک دگنداد شرازگگ )
لولحمیگشاپ ،کگی ود و هگس دگصرد ،کیمویهدیگسا دگصرد سناگسا
هب بگیترت15/11 ،95/11 و15/21 تگفای یازگفا دگصرد یازگفا و
ولحم تظلغل یازگفا ،دگصرد هگس اگت رتگص زا کیمویه دیسا یشاپ
11/10 یسررب عدش ثعاب سناسا درکلمع رد ار يدصرد اگشن اه ،داد
دربراگک دیگسا کگیمویه رد هاگیگ ( هلیل نگشTrigonella foenum-
graecum L. زو رد یازگفا ثعاب ) رگت کگشخ و ،هاگیگ يوگتحم
لیفورلک عاتترا ،لک ،هایگدیئونتوراک و ازیم سناسا دگش هاگیگ نیا رد
(Mafakheri & Asghari, 2018 دیگسا رگثا هک يراید یقحت رد ع)
هگک دگش ایب ،دندوب هداد رارق یسررب دروم ار نشیوآ هایگ رب کیمویه
دصرد رثکادد سناسا رد حطس موس ش( يرایبآ زور کیدربراک اب )راب
199 یمیگلمرگگ رد رگتیل کیمویهدیگسا هگبتگسد دگمآ(Gorgini
Shabankareh, Khorasani nejad, Sadeghi, & Tabasi,
2018ع) همه ریثات یسررب یامزآ نیا ماجنا زا د زا هداتتگسا اگمز
چراق و یگمک درگکلمع دو هب تهج رد کیمویه دیسا و ازیروکیام ياه
یغاب نشیوآ هایگ یتیک(Thymus vulgaris L. )عدوب
شور و داوماه
اهایگ چراق عدوشازیروکیام ياه هگطبار داگجیا هب رداق یتگایزمه اگب
هشیر رثکا اهایگ هدوب یعارز و زا یازگفا گیرط ردبذگج رگصانع
،ییاذغ رد یازفا بذج یازفا ،بآ تمواقم رد اهایگ لماوع ربارب
يرامیب هاک و از تارثا یتنم نتياه یتایزریغ و یتایز بگجوم
دو هب دشر و درکلمع اهایگ یم ابزیم( دنوگشAkbari, Rostami,
Ghabooli, & Movahedi, 2021 داگگجیا ع)یتگگایزمه هگگطبار
چراقازیروکیام ياه یمکی دناوت هطباري یکییوگلویزیفوکا هگک دگشاب
تیقفوم ازیم آ رد ورگ دنیآرب تارثا عون ،چراق طیحم و هایگتگایز
هاگیگ ( دگشابSabbagh, Sarafraz, Taheri, & Bolok, 2020 ع)
ناگگمای چامگگینای اراگگکمه و (Amani Machiani, Javanmard,
Ostadi, Aghaee, & Rasouli, 2021b يور دوگخ تاگقیقحت رد )
،رتگاف ،نگهآ ،يور رگصانع تگظلغ هک دندرک ایب یغاب نشیوآ هایگ
هگب میزگینم و میساتپ ، یورتین ریداگقم اگب بگیترت1/22 ،1/19 ،2/10 ،
0/22 ،0/19 و1/21 راک اب دصرد ازیروکیام چراق دربFunneliformis
mosseae عداد اشن یازفا دهاش هب ت ان یقحت رد میهارگبا ریقد
يداگگگبآ اراگگگکمه و (Haghir Ebrahimabadi, Hatami,
Karimzadeh Asl, & Ghorbanpour, 2018 ازیروکیاگم رگثا ) رگب
( ز س هریز سناسا درکلمع و دصردCuminum cyminum L. دروگم )
آ و تفرگ رارق یسررب هک دندرک ایب اه درگکلمع و دگصرد نیرتشیب
دربراگک راگمیت زا سناگسا یلگصا تاگ یکرت دگصرد نیرتشیب و سناسا
ازیروکیاگمG. hoi و G. mosseae گبهعدگمآ تگسد و مدگقم يدعگس
اراکمه (Saadi Moghaddam, Javanmard, Morshedloo, &
Nouraein, 2020) يرهگش يوانلاگب هاگیگ رگب ازیروکیاگم دربراگک اب
(Lallemantia ibericaدربراگک هک دندرک ایب ) یگقیتلت 59 دگصرد
دوک ییایمیش هب هارمه چراقياه ازیروکیام هومع رب هاگک رگصم
ياهدوک ییایمیش هب دوگ هب تگیمک تگیتیک و سناگسا وانلاگب رگجنم
دیدرگع رگب هگک يراید یشهوهپ رد ،دگش ماگجنا یغاگب نگشیوآ هاگیگ
ازیروکیاگم چراق اب یتایزمه هب رداق یغاب نشیوآ هایگ دیدرگ صخشم
آ عدوبهگنوگ اب یتایزمه هطبار نیا هک دندرک ایب اه G. mosseae
بیهگگنوگ زا رتگگش يG. intraradices دوگگب (Azimi, Jangju, &
Asghari, 2014 ع) اراگگکمه و ادگگیملا (Almeida, Alberton,
Otênio, & Carrenho, 2020 هاگیگ یتگایزمه هگطبار یگسررب اگب )
( یناملآ هنوبابMatricaria chamomilla L. دگنتفایرد ازیروکیاگم اب )
دوگ هب ،کگشخ هداگم درگکلمع رد یازگفا بجوم ازیروکیام چراق هک
لمع عدش آ تا یکرت و سناسا درک
هزورما هداتتسا زا تا یکرت یلآ وچمه دیسا کیمویه یم رد دگناوت
يرایگاب زا ياهدگنیآرف ،یکییوگلوفروم یکییوگلویزیف ییایمیگشویب و
اهایگ هتشاد ریثات و رجنم هب دشر رد دو هب اهایگ ( دوشMousavi,
Barzegar, Nekounam, Ghahremani, & Khani, 2022داوم ع)
،کیمویه يداوگم دنتگاه هگک زا هگیزجت ياگیاقب ،یهاگیگ یناوگید و
یبورکیم و تیلاعف زا یکیلوباتم مایناگراورکیمياه ،كاگخ گبه دوگجو
هدمآنیا عدنا تا یکرت ياراد صاوخ كرگحم یتگایز دنتگاه و يارگب
هاک هداتتسا زا ياهدوک ییایمیگش يارگب یبایتگسد هگب دگیلوت داوگم
ییاذغ رترادیاپ دروم هداتتسا رارق یگمدگنریگ (Monda, McKenna,
Fountain, & Lamar, 2021ع) ثگعاب ًلااگمتدا دوگک نیا یگمهارف
رصانع رتشیب رجنم ًاتیاهن و هدش ییاذغ هب یازگفا زو هاگیگ و داوگم
هرثؤم آ یم( دوگشDoskocil, Szewieczková, Enev, Kalina,
& Wasserbauer, 2018دیسا ع) کیمویه یمرد یازفا ثعاب دناوت
تعنامم ،یتایز تیلاعف زا بآییوگش گتد ، یورگتین رگصانع ییاذگغ
،كاخ یازفا تیفرظ يرادگهان ییاراگک رد یازگفا و كاگخ رد بآ
رصم بآ ( دوشAlizadeh, Najafi, Hadian, & Salehi, 2018ع)
دیسا کیمویه کی دیئولک ،تسودبآ کی طولخم يرمیلپ اب راگب یگتنم
تسا هک هب لیلد هتیدیسا ،فیعض بآ ،یتسود ،يدیئولک ،بذج لداگ ت
،ینوی سکلپمک دش و تیلاعف یکییولویزیف یمدگناوت اگب يرایگاب زا
داوم یلآ و یندعم لماعت هتشاد ( دشابAl-Saif, Sas-Paszt, Awad,
& Mosa, 2023)ع ییاتگص و يزگیزع(Azizi & Safaii, 2017 رد )
هایس هایگ رب دوخ یقحتلوگلحم هگک دندرک ایب ،هناد دیگسا اگب یگشاپ
یلیم ش تظلغ اب کیمویه رب رتیل رد مرگ کگییولویب و هناد درکلمع
یگنعم رثا سناسا درکلمع و ازیم و عتگشاد يراد هگک هدگش شرازگگ
لولحماب یشاپ دیسا یم کیمویهدگناوت هگب رگجنم یازگفا رد رادگقم
و سناگگسالگگیفورلک لگگک رد هزرگگم(Satureja hortensis ) دوگگش
(Yadegari, 2022aع) و لگگصا يوگگلع اراگگکمه (Alavi Asl,
Majidian, Modares Sanavy, & Esfahani, 2023) هوهپ رد
( یلتلف ءانعن هایگ رب دوخMentha piperita L. هگک دگنداد شرازگگ )
لولحمیگشاپ ،کگی ود و هگس دگصرد ،کیمویهدیگسا دگصرد سناگسا
هب بگیترت15/11 ،95/11 و15/21 تگفای یازگفا دگصرد یازگفا و
ولحم تظلغل یازگفا ،دگصرد هگس اگت رتگص زا کیمویه دیسا یشاپ
11/10 یسررب عدش ثعاب سناسا درکلمع رد ار يدصرد اگشن اه ،داد
دربراگک دیگسا کگیمویه رد هاگیگ ( هلیل نگشTrigonella foenum-
graecum L. زو رد یازگفا ثعاب ) رگت کگشخ و ،هاگیگ يوگتحم
لیفورلک عاتترا ،لک ،هایگدیئونتوراک و ازیم سناسا دگش هاگیگ نیا رد
(Mafakheri & Asghari, 2018 دیگسا رگثا هک يراید یقحت رد ع)
هگک دگش ایب ،دندوب هداد رارق یسررب دروم ار نشیوآ هایگ رب کیمویه
دصرد رثکادد سناسا رد حطس موس ش( يرایبآ زور کیدربراک اب )راب
199 یمیگلمرگگ رد رگتیل کیمویهدیگسا هگبتگسد دگمآ(Gorgini
Shabankareh, Khorasani nejad, Sadeghi, & Tabasi,
2018ع) همه ریثات یسررب یامزآ نیا ماجنا زا د زا هداتتگسا اگمز
چراق و یگمک درگکلمع دو هب تهج رد کیمویه دیسا و ازیروکیام ياه
یغاب نشیوآ هایگ یتیک(Thymus vulgaris L. )عدوب
شور و داوماه
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 262
هبلولحم رثا یسررب روظنم چراگق دربراگک و کگیمویه دیگسا یشاپ
یغاگب نگشیوآ یگیوراد هاگیگ یگتیک و یگمک تایصوصخ رب ازیروکیام
(Thymus vulgaris L. یشیامزآ )هب حرگط بلاق رد لیروتکاف تروص
هیاپكولبياه رارگکت هگس اب یفداصت لماک، لاگس یگط یگعارز ياگه
2099-2100 و2092-2099 ردیتاگگگقیقحت هگگگعرزم دازآ هااگگگشناد
ییایفارغج ضرع اب اتاکات دداو یممسا11 و هجرد0 یلامش هقیقد
ییایفارغج لوط و00 و هجرد01 و یقرش هقیقد2115 عاگتترا رتم زا
ایرد حطس لماش یشیامزآ لماوع عدش ارجا ازیروکیاگم چراگق هگنوگ هس
،دهاگش(Glomus mosseae ،Glomus.etunicatum وGlomus.
intraradices ،دهاگش( کگیمویه دیگسا دوگک حوطس و )259 و199
یلیمهنوگ عدوب )رتیل رد مرگهایگ کینیلک زا ازیروکیام چراق ياه یکشزپ
دسا رد عقاو کیناگرا دادگعت ، آ مرگگ رگه رد و هدگش هیهت ادمه دابآ
219 هداتتگسا دروگم کیمویه دیسا عتشاد دوجو ازیروکیام چراق روپسا
یگهیو زا یخرب عدوب کیمویه رپوس يراجت مان اب زینياه لگحم كاخ
یامزآ کیمویه دیسا و دروم ، یامزآ رد هداتتسا رد لودجياه 2 و
1 هدروآ هدش تسا.
لودج0- یگژیو یخرب قمع زا هعرزم کاخ ییایمیش یاه1 ات31 یتناسرتم
Table 1- Some chemical characteristics of field soil from 0 to 30 cm depth
pH
تیاده
خ یکیرتکلاکا
EC (dS.m
-1
)
یثنخ داومدنوشه
Neutralizing
materials )%(
یلآ نبرک
Organic
carbon
)%(
نژورتین
N
)%(
رفسف
P
(mg.kg
-1
)
میساتپ
K
(mg.kg
-1
)
سر
Clay
)%(
لیست
Silt
)%(
هسام
Sandy
)%(
کاخ تفاب
Soil
texture
7.5 2.38 5.2 0.32 0.03 5.9 141 22 18 60
ینش یسر مول
Sandy
clay
loam
لودج2- شیامزآ نیا رد هدافتسا دروم کیمویه دیسا تاصخشم
Table 2- Characteristics of humic acid used in this experiment
یراجت مان
Commerical
name
سم
Cu
mg.kg
-1
زینمیم
Mg
mg.kg
-1
یلآ داوم
Organic
matter
)%(
دیسا
کیمویه
Humic
acid
)%(
ونیمآ
دیسا
Amino
acid
)%(
یساتپم
K
)%(
رفسف
P
)%(
یسلکم
Ca
)%(
نهآ
Fe
mg.kg
-1
نژورتین
N
)%(
روب
B
mg.kg
-1
یور
Zn
mg.kg
-1
نیماتیو
Vitamin
)%(
یمویه رپوسک 23 12 92 37 6 12 0.05 3 2500 2 10 410 0.7
تایلمع تشاک نشیوآ یغاب (Thymus vulgaris L )هگبتروگص
يراکءاشن ماجنا دش عاشنءاه اب هداتتسا زا روذگب هگیهتهدگش زا تکرگش
اکاپ رذب اهتصا رد يادتبا راهب رد هنازخ دیلوت دندش و سپ زا هگیهت
نیمز و دیسر اهءاشن هب عاتترا دودد 29 ات 21 یتناگسرگتم رد لگیاوا
دادرخ ره ود لاس یعارز دروم ، یامزآ هب ترکياه یاگمزآ لگقتنم
دندش عيارب تعنامم زا ، نت هلصافمب دعب زا تشاک تاگیلمع يراگیبآ
تروص تفرگ و يرایبآ مود زین هس زور دعب ماجنا دش عکی هتته سگپ
زا ،تشاک مامت ترکاگه ینیبزاگب هدگش و رد ياهاگضف یلاگخ تاگیلمع
يراکاو ماجنا دش عهزرا م اب فلعياه زره رد نیدنچ هلدرم هبتروگص
نیجو یتسد ماجنا تفرگ عل ق زا تشاک و رب ساسا جیاتن بهتسدهدمآ
زا ومزآ ،كاخ زا ياهدوک تاتاف موینومآ و تاتلوس میساتپ هببیترت
اب ریداقم 259 و 299 مرگولیک رد راگتکه و کگی موگس دوگک هروا (15
مرگولیک رد راتکه )هداتتسا و اب كاخ طولخم دش عود تماق یقابهدنام
دوک هروا زین رد لدارم ایاپ کنت درک و ل ق زا یهدلگ هب ترکاگه
هداد دش عرد ره ترک جنپ طخ تشاک هب لوط راگهچ رگتم لگصاوف اگب
فیدر 09 یتناسرتم و هلصاف يور فیدر 19 یتناسرد رتم رظن هگتفرگ
ترک نیب عدش آ رد طمتخا مدع تهج هب اه نیگب و هلصاف رتم مین اه
زین اهرارکت ودل ق عتفرگ رارق هلصاف رتم زا زا ،تگشاک يواگد كاگخ
فیه دودگد( ازیروکیم چراق ياه219 رد )كاگخ مرگگ رگه رد روپگسا
طوطخ تشاک و ریز رادگقم هب اهءاشن19 تگشاک فگیدر رگه رد مرگگ
کیمویه عدش هداتتسا دیسا رد تظلغياه صخشم،حرگط رد هدگش اگب
یتسد يرپسا هب ويرایبآ دوک تروص و رد لوگلحم هگلدرم هگسیگشاپ
دش علدرمه لوا لولحم،یشاپ ینامز اگهایگ هگک رد گلدرمه راگهچ اگت
ش یگرب دندوب و هلدرم مود موس و آ هب لگصافه 29 زور کگی راگب
ماجنا دشع
هزادنا تهجهگب ،هیگشاد رگثا نتفرگگ رظن رد اب تاتص يریگ روگط
یفداصت29 لماگش یگمک تاتگص و دگش باگختنا ترگک رگه زا هایگ
،هاگیگ رگت زو ،هاگیگ عاتترا ،بآ ی ان ياوتحم ویگسازینولک دگصرد
لماگش یتیک تاتص و )راتکه رد مرگولیک( کشخ هدام درکلمع ،هشیر
سناگسا درکلمع و ازیم ،لورکاوراک و لومیت ازیم ،دیئونومف ازیم
هزادناعدش يریگ
هزادنا ياربسناسا ،سناسا دصرد يریگيریگ زا 59 هگنومن مرگگ
یهایگ کشختشادرب( یطیحم طیارش رد هدشیپ زا هدش یگشیور هرگک
هخاگشرس يواگد( )یهدگلگ اگمز رد رادگلگ ياگهCsongor et al.,
هبلولحم رثا یسررب روظنم چراگق دربراگک و کگیمویه دیگسا یشاپ
یغاگب نگشیوآ یگیوراد هاگیگ یگتیک و یگمک تایصوصخ رب ازیروکیام
(Thymus vulgaris L. یشیامزآ )هب حرگط بلاق رد لیروتکاف تروص
هیاپكولبياه رارگکت هگس اب یفداصت لماک، لاگس یگط یگعارز ياگه
2099-2100 و2092-2099 ردیتاگگگقیقحت هگگگعرزم دازآ هااگگگشناد
ییایفارغج ضرع اب اتاکات دداو یممسا11 و هجرد0 یلامش هقیقد
ییایفارغج لوط و00 و هجرد01 و یقرش هقیقد2115 عاگتترا رتم زا
ایرد حطس لماش یشیامزآ لماوع عدش ارجا ازیروکیاگم چراگق هگنوگ هس
،دهاگش(Glomus mosseae ،Glomus.etunicatum وGlomus.
intraradices ،دهاگش( کگیمویه دیگسا دوگک حوطس و )259 و199
یلیمهنوگ عدوب )رتیل رد مرگهایگ کینیلک زا ازیروکیام چراق ياه یکشزپ
دسا رد عقاو کیناگرا دادگعت ، آ مرگگ رگه رد و هدگش هیهت ادمه دابآ
219 هداتتگسا دروگم کیمویه دیسا عتشاد دوجو ازیروکیام چراق روپسا
یگهیو زا یخرب عدوب کیمویه رپوس يراجت مان اب زینياه لگحم كاخ
یامزآ کیمویه دیسا و دروم ، یامزآ رد هداتتسا رد لودجياه 2 و
1 هدروآ هدش تسا.
لودج0- یگژیو یخرب قمع زا هعرزم کاخ ییایمیش یاه1 ات31 یتناسرتم
Table 1- Some chemical characteristics of field soil from 0 to 30 cm depth
pH
تیاده
خ یکیرتکلاکا
EC (dS.m
-1
)
یثنخ داومدنوشه
Neutralizing
materials )%(
یلآ نبرک
Organic
carbon
)%(
نژورتین
N
)%(
رفسف
P
(mg.kg
-1
)
میساتپ
K
(mg.kg
-1
)
سر
Clay
)%(
لیست
Silt
)%(
هسام
Sandy
)%(
کاخ تفاب
Soil
texture
7.5 2.38 5.2 0.32 0.03 5.9 141 22 18 60
ینش یسر مول
Sandy
clay
loam
لودج2- شیامزآ نیا رد هدافتسا دروم کیمویه دیسا تاصخشم
Table 2- Characteristics of humic acid used in this experiment
یراجت مان
Commerical
name
سم
Cu
mg.kg
-1
زینمیم
Mg
mg.kg
-1
یلآ داوم
Organic
matter
)%(
دیسا
کیمویه
Humic
acid
)%(
ونیمآ
دیسا
Amino
acid
)%(
یساتپم
K
)%(
رفسف
P
)%(
یسلکم
Ca
)%(
نهآ
Fe
mg.kg
-1
نژورتین
N
)%(
روب
B
mg.kg
-1
یور
Zn
mg.kg
-1
نیماتیو
Vitamin
)%(
یمویه رپوسک 23 12 92 37 6 12 0.05 3 2500 2 10 410 0.7
تایلمع تشاک نشیوآ یغاب (Thymus vulgaris L )هگبتروگص
يراکءاشن ماجنا دش عاشنءاه اب هداتتسا زا روذگب هگیهتهدگش زا تکرگش
اکاپ رذب اهتصا رد يادتبا راهب رد هنازخ دیلوت دندش و سپ زا هگیهت
نیمز و دیسر اهءاشن هب عاتترا دودد 29 ات 21 یتناگسرگتم رد لگیاوا
دادرخ ره ود لاس یعارز دروم ، یامزآ هب ترکياه یاگمزآ لگقتنم
دندش عيارب تعنامم زا ، نت هلصافمب دعب زا تشاک تاگیلمع يراگیبآ
تروص تفرگ و يرایبآ مود زین هس زور دعب ماجنا دش عکی هتته سگپ
زا ،تشاک مامت ترکاگه ینیبزاگب هدگش و رد ياهاگضف یلاگخ تاگیلمع
يراکاو ماجنا دش عهزرا م اب فلعياه زره رد نیدنچ هلدرم هبتروگص
نیجو یتسد ماجنا تفرگ عل ق زا تشاک و رب ساسا جیاتن بهتسدهدمآ
زا ومزآ ،كاخ زا ياهدوک تاتاف موینومآ و تاتلوس میساتپ هببیترت
اب ریداقم 259 و 299 مرگولیک رد راگتکه و کگی موگس دوگک هروا (15
مرگولیک رد راتکه )هداتتسا و اب كاخ طولخم دش عود تماق یقابهدنام
دوک هروا زین رد لدارم ایاپ کنت درک و ل ق زا یهدلگ هب ترکاگه
هداد دش عرد ره ترک جنپ طخ تشاک هب لوط راگهچ رگتم لگصاوف اگب
فیدر 09 یتناسرتم و هلصاف يور فیدر 19 یتناسرد رتم رظن هگتفرگ
ترک نیب عدش آ رد طمتخا مدع تهج هب اه نیگب و هلصاف رتم مین اه
زین اهرارکت ودل ق عتفرگ رارق هلصاف رتم زا زا ،تگشاک يواگد كاگخ
فیه دودگد( ازیروکیم چراق ياه219 رد )كاگخ مرگگ رگه رد روپگسا
طوطخ تشاک و ریز رادگقم هب اهءاشن19 تگشاک فگیدر رگه رد مرگگ
کیمویه عدش هداتتسا دیسا رد تظلغياه صخشم،حرگط رد هدگش اگب
یتسد يرپسا هب ويرایبآ دوک تروص و رد لوگلحم هگلدرم هگسیگشاپ
دش علدرمه لوا لولحم،یشاپ ینامز اگهایگ هگک رد گلدرمه راگهچ اگت
ش یگرب دندوب و هلدرم مود موس و آ هب لگصافه 29 زور کگی راگب
ماجنا دشع
هزادنا تهجهگب ،هیگشاد رگثا نتفرگگ رظن رد اب تاتص يریگ روگط
یفداصت29 لماگش یگمک تاتگص و دگش باگختنا ترگک رگه زا هایگ
،هاگیگ رگت زو ،هاگیگ عاتترا ،بآ ی ان ياوتحم ویگسازینولک دگصرد
لماگش یتیک تاتص و )راتکه رد مرگولیک( کشخ هدام درکلمع ،هشیر
سناگسا درکلمع و ازیم ،لورکاوراک و لومیت ازیم ،دیئونومف ازیم
هزادناعدش يریگ
هزادنا ياربسناسا ،سناسا دصرد يریگيریگ زا 59 هگنومن مرگگ
یهایگ کشختشادرب( یطیحم طیارش رد هدشیپ زا هدش یگشیور هرگک
هخاگشرس يواگد( )یهدگلگ اگمز رد رادگلگ ياگهCsongor et al.,
266 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
2023هب ) شور ریطقت اگب بآ اگب هااتگسد زا هداتتگسا رجنوگلک لدگم(
هپوکامراف )ایناتیرب رد امز تدم هس تعاس ماجنا عدش سناسااگه سگپ
تبوطر جارختسا زادگصرد عدندش ییادز سناگسا دوگجوم هگنومن رداگه
ت ان هگب زو کگشخ هاگیگ هگبتروگص دگش ه گساحم یگنزو یگنزو
(Siddiqui, Oad, & Jmaro, 2006هزادگنا يارگب ع) درگکلمع يرگیگ
هگب و دگش برگض سناسا دصرد رد هایگ کشخ درکلمع ازیم سناسا
( دگش اگیب راتکه رد مرگولیک تروصSaadi Moghaddam et al.,
2020هزادنا يارب ع)هااتسد زا لورکاوراک و لومیت يریگ یفارگوتامورک
يزاگ لدگم Agilent 7990B روگشک تخاگس اگکیرمآ اگب زاگسراکشآ
ویسازینوی هلعشيا (FID) وتس و 5MS-VF هداتتگسا عدگش ياگمد
یرزت و هب زاسراکشآبیترت يور 119 و 109 هجرد سویالس میگظنت
زاگ عدش مویله اب تعرس ایرج کی یلیمرتیل رد هقیقد و میاقت ت ان
2:10عتفرگ رارق هداتتسا دروم هنومنياه سناسا هب ت ان دص هب کی
، ازگاه رد گیقريزاگس و هگب ازگیم کگی رگتیلورکیم هگب هااتگسد
یفارگوتامورک يزاگ یرزت ،ًاتیاهن عدش ییاسانش بگیکرتیلگصا ياگه
سناسا اب هایاقم امز يرادزاب آاه اب امز ياهدرادناتگسا يرادزاگب
صلاخ به( دمآ تسدMorshedloo, Maggi, Neko, & Aghdam,
2018 ع)
هزادگنا يارب( رگب بآ ی گان ياوگتحم يرگیگRWC رگت زو ،)
هنومنهنومن سپس و دش هیهت رب ياه تدگم هب قاتا يامد رد اه10
رد تعاسهطوغ رطقم بآهگنومن زگین تگلاد نیا زا سپ و هدش رو اگه
هگگنومن عدندگگش نیزوگگت ،اگگه01 ياگگمد رد وآ رد تعاگگس25 هگگجرد
یتناس آ کشخ زو سپس و دندش هداد رارق دارگ دگیدرگ ه گساحم اه
(Sanchez, Manzanares, de Andres, Tenorio, & Ayerbe,
1998ع) زا هداتتسا ابطبار ه(2 عدش ه ساحم رب بآ ی ان ياوتحم )
RWC=[
FW−DW
TW−DW
]∗100 (2 )
نیارد هکهلداعم FW هنومن رت زو ،اهDW هنومن کشخ زو اه
وTW هنومن زوسامآ ياهیم اشن ار رطقم بآ رد هدرک عدهد يارب
هزادناونومف يریگیلیم کی ،لک دیئیگس راهچ اب هراصع مرگ آ یگس
و طولخم رطقم199 هفاگضا آ هب دصرد جنپ میدس تیرتین رتیلورکیم
هقیقد جنپ زا سپ عدش199 هفاضا دصرد هد موینیمولآ دیرلک رتیلورکیم
یس راهچ ،هقیقد ش زا سپ و رد عدگش هفاگضا لاگمرن میگن دوس یس
ااتسد زا هداتتسا اب رون بذج تیاهن جوگم لوگط رد رتموتوفورتکپگسا ه
529 ( دگش تگئارق رتموناگنZhishen, Mencheng, & Jianming,
1999ع) زا ره هنومن رادقم 59 مرگ کشخ هایگ هداگمآ و سگپ زا رارگق
داد رد لوناتا 19 هراصع دصرديریگ دگش عهراگصعياگه هگیهتهدگش
هدشرتلیف و هداتتسا اب زا شور ویسلاوکرپ هراگصعيرگیگ و اگب شور
ریطقت رد ءمخ یلغت دندیدرگ عهراصعياه کشخات هدش اگمز ماگجنا
یامزآ رد يامد 0 هجرد یتناسيرادگهان دارگ ( دندگشMortazaei,
Rafieian, Ansary Samani, & Shahinfard, 2012)ع تگهج
هزادنايریگ دصرد ویسازینولک ،هشیر هگشیرياگه كزاگن و رد ، اوگج
لگ هلدرمباختنا ،یهد هدش و رد طولخم بآ رطقم و لگکلا کگیلیتا
( تگفرگ رارگقArjmand Alavi, Hatamzadeh, & Ehteshami,
2014ع) هشیراه سپ زا جراخ دش زا طولخم 59% رگطقم بآ و 59%
لکلا ،کیلیتا 1 یلا 0 راب اب بآ وشتاش یلومعم عدندش آهاگ هب تدم
مین تعاس رد دیاکوردیه لخاد میساتپ 1 ات 29% تدم هب10 تعاس
هتفرگ رارق قاتا يامد رد و هب تدگم25 هگقیقد رد لگخاد ومکوگتا رد
يامد 219 یتناس هجردو دارگ راشف1/2 رتامتا رارق هداد عدندش سگپ
زا جورخ زا هنومن ،ومکوتااه 1 یلا 0 راب اب بآ یلوگمعم هتگاش عدندگش
هشیر سپساه هب تدم 25 هقیقد رد لولحم بآ هنهیاکا رارق دصرد ود
عدنتفرگ سپ زا ، آ ًاددجم هنومناه اب بآ هتاش یلومعم هدش و سپگس
هب تدم کی هقیقد رد لخاد کیردیرلک دیسا 2% هطوغرو عدندش دعب زا
جراخ هگنومن درگکاگه زا ،دیگسا رد لوگلحم اگپیرتهگب( وگلب ت گان
2:2:2دیسا کیتکلا- لورگایلگ- بآ رگطقم و 95/9 یگنزو دگصرد-
یمجد اپیرت)ولب هب تدم 01 تعاس رد يامد قاتا عدنتفرگ رارق سگپ
زا نیا ،تدم هشیراه زا لولحم اپیرتجراخ ولب هدگش و اگب هداتتگسا زا
شور (Kormanik & McGraw, 1982دصرد ) دش هزینولک هشیر
صخشم هشیر نیا زا يدادعت عدشهب اه و هدش باختنا یفداصت تروص
زا هداتتگسا اب و دنتفرگ رارق یسررب دروم يرون پوکسورکیم ابگطبار ه
(1 عدش نییعت ویسازینولک دصرد )
(1 ) ویسازینولک دصرد=
چراق هب هدش هدولآ هشیر تاعطق دادعت
هدش هعلاطم هشیر تاعطق لک دادعت
×100
مرگن طگسوت لصاد جیاتن رازگفاSAS هخگان(9.1.3هگب ) تروگص
نیانایم هایاقم و تفرگ رارق لیلحت و هیزجت دروم بکرم اگب زگین اگه
عدش ماجنا دصرد جنپ لامتدا حطس رد نکناد ومزآ
ثحب و جیاتن
هایگ عافترا و رت نزو
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1د اشن ) ياهرامیت رثا هک دا
دصرد کی حطس رد ازیروکیام و کیمویه دیسا(0.01>P ) رگت زو رب
ینعم هایگ عاتترا ولاس نیب زین یتواتت و دوب راد دوگجو یاگمزآ ياگه
راگمیت زا هاگیگ رگت زو رادقم نیرتشیب عتشادن199 یگلیم دیگسا مرگگ
ب کیمویهه دهاش هب ت ان هک دمآ تسد15 داد اگشن یازفا دصرد
لودگگج(0 ع) اراگگکمه و يرو گگص (Sabouri, Sirousmehr, &
Gorgini Shabankareh, 2018) هاگیگ يور رگب دوگخ یاگمزآ اگب
( هزرم ییورادSatureia hortensis رت زو نیرتشیب هک دندرک ایب )
حم رامیت زا هایگلول اب یشاپ199 یلیم رد کگیمویه دیگسا رتیل رد مرگ
گب یگعارز تگیفرظ دگصرد دص يرایبآ طیارشه نیگنچمه عدگمآ تگسد
رامیت زا زین هایگ عاتترا نیرتشیب199 یلیم تگسدب کیمویه دیسا مرگ
رامیت اب هک دمآ259 یلیم يراگمآ هورگگ رد رتیل رد کیمویه دیسا مرگ
2023هب ) شور ریطقت اگب بآ اگب هااتگسد زا هداتتگسا رجنوگلک لدگم(
هپوکامراف )ایناتیرب رد امز تدم هس تعاس ماجنا عدش سناسااگه سگپ
تبوطر جارختسا زادگصرد عدندش ییادز سناگسا دوگجوم هگنومن رداگه
ت ان هگب زو کگشخ هاگیگ هگبتروگص دگش ه گساحم یگنزو یگنزو
(Siddiqui, Oad, & Jmaro, 2006هزادگنا يارگب ع) درگکلمع يرگیگ
هگب و دگش برگض سناسا دصرد رد هایگ کشخ درکلمع ازیم سناسا
( دگش اگیب راتکه رد مرگولیک تروصSaadi Moghaddam et al.,
2020هزادنا يارب ع)هااتسد زا لورکاوراک و لومیت يریگ یفارگوتامورک
يزاگ لدگم Agilent 7990B روگشک تخاگس اگکیرمآ اگب زاگسراکشآ
ویسازینوی هلعشيا (FID) وتس و 5MS-VF هداتتگسا عدگش ياگمد
یرزت و هب زاسراکشآبیترت يور 119 و 109 هجرد سویالس میگظنت
زاگ عدش مویله اب تعرس ایرج کی یلیمرتیل رد هقیقد و میاقت ت ان
2:10عتفرگ رارق هداتتسا دروم هنومنياه سناسا هب ت ان دص هب کی
، ازگاه رد گیقريزاگس و هگب ازگیم کگی رگتیلورکیم هگب هااتگسد
یفارگوتامورک يزاگ یرزت ،ًاتیاهن عدش ییاسانش بگیکرتیلگصا ياگه
سناسا اب هایاقم امز يرادزاب آاه اب امز ياهدرادناتگسا يرادزاگب
صلاخ به( دمآ تسدMorshedloo, Maggi, Neko, & Aghdam,
2018 ع)
هزادگنا يارب( رگب بآ ی گان ياوگتحم يرگیگRWC رگت زو ،)
هنومنهنومن سپس و دش هیهت رب ياه تدگم هب قاتا يامد رد اه10
رد تعاسهطوغ رطقم بآهگنومن زگین تگلاد نیا زا سپ و هدش رو اگه
هگگنومن عدندگگش نیزوگگت ،اگگه01 ياگگمد رد وآ رد تعاگگس25 هگگجرد
یتناس آ کشخ زو سپس و دندش هداد رارق دارگ دگیدرگ ه گساحم اه
(Sanchez, Manzanares, de Andres, Tenorio, & Ayerbe,
1998ع) زا هداتتسا ابطبار ه(2 عدش ه ساحم رب بآ ی ان ياوتحم )
RWC=[
FW−DW
TW−DW
]∗100 (2 )
نیارد هکهلداعم FW هنومن رت زو ،اهDW هنومن کشخ زو اه
وTW هنومن زوسامآ ياهیم اشن ار رطقم بآ رد هدرک عدهد يارب
هزادناونومف يریگیلیم کی ،لک دیئیگس راهچ اب هراصع مرگ آ یگس
و طولخم رطقم199 هفاگضا آ هب دصرد جنپ میدس تیرتین رتیلورکیم
هقیقد جنپ زا سپ عدش199 هفاضا دصرد هد موینیمولآ دیرلک رتیلورکیم
یس راهچ ،هقیقد ش زا سپ و رد عدگش هفاگضا لاگمرن میگن دوس یس
ااتسد زا هداتتسا اب رون بذج تیاهن جوگم لوگط رد رتموتوفورتکپگسا ه
529 ( دگش تگئارق رتموناگنZhishen, Mencheng, & Jianming,
1999ع) زا ره هنومن رادقم 59 مرگ کشخ هایگ هداگمآ و سگپ زا رارگق
داد رد لوناتا 19 هراصع دصرديریگ دگش عهراگصعياگه هگیهتهدگش
هدشرتلیف و هداتتسا اب زا شور ویسلاوکرپ هراگصعيرگیگ و اگب شور
ریطقت رد ءمخ یلغت دندیدرگ عهراصعياه کشخات هدش اگمز ماگجنا
یامزآ رد يامد 0 هجرد یتناسيرادگهان دارگ ( دندگشMortazaei,
Rafieian, Ansary Samani, & Shahinfard, 2012)ع تگهج
هزادنايریگ دصرد ویسازینولک ،هشیر هگشیرياگه كزاگن و رد ، اوگج
لگ هلدرمباختنا ،یهد هدش و رد طولخم بآ رطقم و لگکلا کگیلیتا
( تگفرگ رارگقArjmand Alavi, Hatamzadeh, & Ehteshami,
2014ع) هشیراه سپ زا جراخ دش زا طولخم 59% رگطقم بآ و 59%
لکلا ،کیلیتا 1 یلا 0 راب اب بآ وشتاش یلومعم عدندش آهاگ هب تدم
مین تعاس رد دیاکوردیه لخاد میساتپ 1 ات 29% تدم هب10 تعاس
هتفرگ رارق قاتا يامد رد و هب تدگم25 هگقیقد رد لگخاد ومکوگتا رد
يامد 219 یتناس هجردو دارگ راشف1/2 رتامتا رارق هداد عدندش سگپ
زا جورخ زا هنومن ،ومکوتااه 1 یلا 0 راب اب بآ یلوگمعم هتگاش عدندگش
هشیر سپساه هب تدم 25 هقیقد رد لولحم بآ هنهیاکا رارق دصرد ود
عدنتفرگ سپ زا ، آ ًاددجم هنومناه اب بآ هتاش یلومعم هدش و سپگس
هب تدم کی هقیقد رد لخاد کیردیرلک دیسا 2% هطوغرو عدندش دعب زا
جراخ هگنومن درگکاگه زا ،دیگسا رد لوگلحم اگپیرتهگب( وگلب ت گان
2:2:2دیسا کیتکلا- لورگایلگ- بآ رگطقم و 95/9 یگنزو دگصرد-
یمجد اپیرت)ولب هب تدم 01 تعاس رد يامد قاتا عدنتفرگ رارق سگپ
زا نیا ،تدم هشیراه زا لولحم اپیرتجراخ ولب هدگش و اگب هداتتگسا زا
شور (Kormanik & McGraw, 1982دصرد ) دش هزینولک هشیر
صخشم هشیر نیا زا يدادعت عدشهب اه و هدش باختنا یفداصت تروص
زا هداتتگسا اب و دنتفرگ رارق یسررب دروم يرون پوکسورکیم ابگطبار ه
(1 عدش نییعت ویسازینولک دصرد )
(1 ) ویسازینولک دصرد=
چراق هب هدش هدولآ هشیر تاعطق دادعت
هدش هعلاطم هشیر تاعطق لک دادعت
×100
مرگن طگسوت لصاد جیاتن رازگفاSAS هخگان(9.1.3هگب ) تروگص
نیانایم هایاقم و تفرگ رارق لیلحت و هیزجت دروم بکرم اگب زگین اگه
عدش ماجنا دصرد جنپ لامتدا حطس رد نکناد ومزآ
ثحب و جیاتن
هایگ عافترا و رت نزو
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1د اشن ) ياهرامیت رثا هک دا
دصرد کی حطس رد ازیروکیام و کیمویه دیسا(0.01>P ) رگت زو رب
ینعم هایگ عاتترا ولاس نیب زین یتواتت و دوب راد دوگجو یاگمزآ ياگه
راگمیت زا هاگیگ رگت زو رادقم نیرتشیب عتشادن199 یگلیم دیگسا مرگگ
ب کیمویهه دهاش هب ت ان هک دمآ تسد15 داد اگشن یازفا دصرد
لودگگج(0 ع) اراگگکمه و يرو گگص (Sabouri, Sirousmehr, &
Gorgini Shabankareh, 2018) هاگیگ يور رگب دوگخ یاگمزآ اگب
( هزرم ییورادSatureia hortensis رت زو نیرتشیب هک دندرک ایب )
حم رامیت زا هایگلول اب یشاپ199 یلیم رد کگیمویه دیگسا رتیل رد مرگ
گب یگعارز تگیفرظ دگصرد دص يرایبآ طیارشه نیگنچمه عدگمآ تگسد
رامیت زا زین هایگ عاتترا نیرتشیب199 یلیم تگسدب کیمویه دیسا مرگ
رامیت اب هک دمآ259 یلیم يراگمآ هورگگ رد رتیل رد کیمویه دیسا مرگ
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 262
لودگج( تفرگ رارق هباشم0 ع) یازگفا صوگصخ رد یهباگشم جیاگتن
( نگشیوآ هاگیگ رد کگیمویه دیگسا دربراگک اگب هاگیگ عاتتراGorgini
Shabankareh et al., 2018( ز س هریز و )Cuminum cyminum
L.( )Nasiri Dehsorkhi, Makarian, Varnaseri Ghandali, &
Salari, 2018 عتسا هدش هئارا )
ازیروکیاگم دربراگک راگمیت زا هایگ رت زو نیرتشیب داد اشن جیاتن
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد20 ار یازگفا دگصرد
لودج( داد اشن0) ع اراکمه و يزیر ت (Tabrizi, Mohammadi,
Delshad, & Moteshare Zadeh, 2015 ) يور رب دوخ یامزآ رد
( يرامزر ییوراد هایگRosmarinus officinalis L. هگک دندرک ایب )
ب ازیروکیام اب حیقلت طیارش رد هایگ رت زو ازیم نیرتشیبه عدمآ تسد
ازیروکیاگگم دربراگگک راگگمیت زا زگگین هاگگیگ عاگگتترا نیرتگگشیب نیگگنچمه
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد20 یازگفا دگصرد ار
لودج( داد اشن0ع) م دربراکا یازفا ثعاب ازیروکی5/29 رد يدصرد
عاتترا هتوب نشیوآ ت ان هب دربراک مدع آ دش (Amani Machiani,
Javanmard, Ostadi, Morshedlou, & Chabokpour, 2021a ع)
دربراک چراق یم ازیروکیامدناوت عاتترا هایگییوراد هگب ت ان ار نشیوآ
مدع دربراک آ یازفا نیا عدهد یم ار هایگ عاتترا رد یازفا اوت هب
بذج رتهب رصانع ییاذغ ،رتگاف وچمه ، یورگتین و میگساتپ ،سگم
،موینومآ داد ت ان هک رجنم هگب دوگ هب تاتگص يدگشر و يدرگکلمع
وچمه عاتترا هگتوب یگم( ددرگگBaum, El-Tohamy, & Gruda,
2015راکوزاس ع) هاگیگ کگشخ و رگت زو رد یازگفا ًلااگمتدا نیدگب
تروص تسا هک یشخب زا هایرازیروکیام ياه دراو هشیر متایس هدش
و ثعاب هاک دیسا تظلغ هدش کیزیابآ و یازگفا ثگعاب ییوس زا
نینکوتیس تظلغ ردهدش اه هگک نگیا رگما بگجوم شرتگاگ متگایس
هشیريا ورد یازفا نینچمه و ییاذغ داوم بذج بآ ییوس زا عدوش
مویلایم رایدياه زین هشیر زا جراخ اب حشرت ياهدیسا یلآ لد هدگننک
تاتافياه لولحمان وچمه دیسا کیلام رد ،رتسوزیر بذج رتاف رد
ار هاگیگ یازگفا و هداد رد هگجیتن نگیا لگعف و ،تلااگعتنا تاتگص
یکییولوفروم هایگ یغاب نشیوآهایگ رت زو هلمج زا دو هب عتسا هتفای
دیسا ینوگمروه تارگثا هار زا زگین کیمویه و داد رارگق ریثاگت تگحت
مایلوباتم لسولياه یهایگ و راید ییوس زا اب تمک تردقیگدننک و
رد یازفا بذج داوم ییاذغ ثعاب رد یازفا هاگیگ عاگتترایگمدوگش
(Azizi & Safaii, 2017)یم کیمویه دیسا عثعاب دناوت یازفا رد
ازیم یورتین یازگفا رد و دوگش هایگ سرتسد رد دگشر مادگناياگه
ییاوه رد هایگ طیارش رتگشیب بذگج دروآ مهارگف اب ،بسانم یطیحم
ییاذغ داوم هاگیگ عاگتترا و رگت زو رادقم یازفا رد و دوش عقاو رثوم
عدوش عقاو رثوم
یاوتحمبآ یبسن
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 ياهرامیت رثا هک داد اشن )
طس رد ازیروکیام و کیمویه دیسا( دصرد کی ح0.01>P ياوتحم رب )
ینعم بآ ی انلاگس نیگب زین یتواتت و دش راد دوگجو یاگمزآ ياگه
رامیت زا بآ ی ان ياوتحم رادقم نیرتشیب عتشادن199 یلیم دیسا مرگ
ب کیمویهه دهاش هب ت ان هک دمآ تسد22 اگشن ار یازگفا دصرد
لودج( داد0( اراکمه و ینیگرگ ع)Gorgini Shabankareh et al.,
2018 دربراک هک دندرک ایب نشیوآ ییوراد هایگ رب دوخ تاقیقحت رد )
کیمویه دیسا رد ره ود حطگس 259 و199 یلیممرگگ ثگعاب رگتیل رد
هب یازفا بیترت1/5 و1/2 هگب ت گان بآ ی گان ياوگتحم يدصرد
عدش دهاش رامیتیسررب زا هک یجیاتن نیا هوهپ هب اشن ،دمآ تسد
داد هک دربراک کیمویهدیسا زا کی وس ثعاب رد دو هب صاوخ یکیزیف
و كاخ ياضف داجیا رتشیب يارب ذوتن بآ هدش و زا ییوس راید ًلاامتدا
اب دنویپ داجیا اب لوکلومبآ ياه و تعنامم زا ریخ ت ،بآ ثعاب یازفا
رد ی گان ياوگتحم بآ رگب یگم( ددرگگNasiri Dehsorkhi,
Makarian, Varnaseri Ghandali, & Salari, 2018 ع)
دربراگگک راگگمیت زا بآ ی گان ياوگگتحم نیرتگشیب داد اگگشن جیاگتن
ازیروکیامG.mosseae هب دهاگش راگمیت اگب هگک دمآ تسد21 دگصرد
لودج( داد اشن ار یازفا0ع) دربراک چراق ازیروکیام ی گان ياوتحم
( رب بآRWC نشیوآ هایگ رد ار )5/29 دهاگش هگب ت گان دگصرد
( داد یازفاAmani Machiani et al., 2021bع) لیلد یازفا نیا
ازیم رددربراک اب بآ ی ان ياوتحم چراق ماازیروکی ار یگمهگب اوگت
داجیا هک شياه هدرتاگ چراق فیه رب يور تاناد هشیر هگک ثگعاب
رد یازفا سرتسد هشیر تبوطر هب و رصانع ییاذغ ( تانادZhang,
Zou, & Wu, 2018 تینکساتوب ع)( اراکمه وBoutasknit et al.,
2020) هک دندرک ایب زین دوجو هطبار یتایزمه چراق اب هشیر اهایگ
تیاده رد دو هب ثعاب یکیلوردیه بآ هب لگخاد هگشیر هدگش ًاگتیاهن و
رد یازفا هب رجنم ياوتحم ی ان بآ رد لولسياه یهایگ یم عدوگش
فیهياه یچراق زا یرط یازفا بذج رصانع ،ییاذغ تمواقم لاقتنا
بآ هب ورد هشیر ار هاک هداد و زا نیا گیرط رگجنم هگب یازگفا
بذگج بآ دگنهاوخ دگش. نیگنچمهگما زا ًلااگمتدا ازیروکیهار رگییغت
هشیر يیولوفروم هایگ حطس یازفا و هگشیر متگایس درک لیوط و
زا بذجهار هگایر و بذج يرتشیب بآ ،چراگق ياگه دوگ هب ثگعاب رد
یگم اگبزیم هاگیگ یگبآ طگباوروگشد (Auge, Stodola, Tims, &
Saxton, 2001ع)
لودگج( تفرگ رارق هباشم0 ع) یازگفا صوگصخ رد یهباگشم جیاگتن
( نگشیوآ هاگیگ رد کگیمویه دیگسا دربراگک اگب هاگیگ عاتتراGorgini
Shabankareh et al., 2018( ز س هریز و )Cuminum cyminum
L.( )Nasiri Dehsorkhi, Makarian, Varnaseri Ghandali, &
Salari, 2018 عتسا هدش هئارا )
ازیروکیاگم دربراگک راگمیت زا هایگ رت زو نیرتشیب داد اشن جیاتن
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد20 ار یازگفا دگصرد
لودج( داد اشن0) ع اراکمه و يزیر ت (Tabrizi, Mohammadi,
Delshad, & Moteshare Zadeh, 2015 ) يور رب دوخ یامزآ رد
( يرامزر ییوراد هایگRosmarinus officinalis L. هگک دندرک ایب )
ب ازیروکیام اب حیقلت طیارش رد هایگ رت زو ازیم نیرتشیبه عدمآ تسد
ازیروکیاگگم دربراگگک راگگمیت زا زگگین هاگگیگ عاگگتترا نیرتگگشیب نیگگنچمه
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد20 یازگفا دگصرد ار
لودج( داد اشن0ع) م دربراکا یازفا ثعاب ازیروکی5/29 رد يدصرد
عاتترا هتوب نشیوآ ت ان هب دربراک مدع آ دش (Amani Machiani,
Javanmard, Ostadi, Morshedlou, & Chabokpour, 2021a ع)
دربراک چراق یم ازیروکیامدناوت عاتترا هایگییوراد هگب ت ان ار نشیوآ
مدع دربراک آ یازفا نیا عدهد یم ار هایگ عاتترا رد یازفا اوت هب
بذج رتهب رصانع ییاذغ ،رتگاف وچمه ، یورگتین و میگساتپ ،سگم
،موینومآ داد ت ان هک رجنم هگب دوگ هب تاتگص يدگشر و يدرگکلمع
وچمه عاتترا هگتوب یگم( ددرگگBaum, El-Tohamy, & Gruda,
2015راکوزاس ع) هاگیگ کگشخ و رگت زو رد یازگفا ًلااگمتدا نیدگب
تروص تسا هک یشخب زا هایرازیروکیام ياه دراو هشیر متایس هدش
و ثعاب هاک دیسا تظلغ هدش کیزیابآ و یازگفا ثگعاب ییوس زا
نینکوتیس تظلغ ردهدش اه هگک نگیا رگما بگجوم شرتگاگ متگایس
هشیريا ورد یازفا نینچمه و ییاذغ داوم بذج بآ ییوس زا عدوش
مویلایم رایدياه زین هشیر زا جراخ اب حشرت ياهدیسا یلآ لد هدگننک
تاتافياه لولحمان وچمه دیسا کیلام رد ،رتسوزیر بذج رتاف رد
ار هاگیگ یازگفا و هداد رد هگجیتن نگیا لگعف و ،تلااگعتنا تاتگص
یکییولوفروم هایگ یغاب نشیوآهایگ رت زو هلمج زا دو هب عتسا هتفای
دیسا ینوگمروه تارگثا هار زا زگین کیمویه و داد رارگق ریثاگت تگحت
مایلوباتم لسولياه یهایگ و راید ییوس زا اب تمک تردقیگدننک و
رد یازفا بذج داوم ییاذغ ثعاب رد یازفا هاگیگ عاگتترایگمدوگش
(Azizi & Safaii, 2017)یم کیمویه دیسا عثعاب دناوت یازفا رد
ازیم یورتین یازگفا رد و دوگش هایگ سرتسد رد دگشر مادگناياگه
ییاوه رد هایگ طیارش رتگشیب بذگج دروآ مهارگف اب ،بسانم یطیحم
ییاذغ داوم هاگیگ عاگتترا و رگت زو رادقم یازفا رد و دوش عقاو رثوم
عدوش عقاو رثوم
یاوتحمبآ یبسن
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 ياهرامیت رثا هک داد اشن )
طس رد ازیروکیام و کیمویه دیسا( دصرد کی ح0.01>P ياوتحم رب )
ینعم بآ ی انلاگس نیگب زین یتواتت و دش راد دوگجو یاگمزآ ياگه
رامیت زا بآ ی ان ياوتحم رادقم نیرتشیب عتشادن199 یلیم دیسا مرگ
ب کیمویهه دهاش هب ت ان هک دمآ تسد22 اگشن ار یازگفا دصرد
لودج( داد0( اراکمه و ینیگرگ ع)Gorgini Shabankareh et al.,
2018 دربراک هک دندرک ایب نشیوآ ییوراد هایگ رب دوخ تاقیقحت رد )
کیمویه دیسا رد ره ود حطگس 259 و199 یلیممرگگ ثگعاب رگتیل رد
هب یازفا بیترت1/5 و1/2 هگب ت گان بآ ی گان ياوگتحم يدصرد
عدش دهاش رامیتیسررب زا هک یجیاتن نیا هوهپ هب اشن ،دمآ تسد
داد هک دربراک کیمویهدیسا زا کی وس ثعاب رد دو هب صاوخ یکیزیف
و كاخ ياضف داجیا رتشیب يارب ذوتن بآ هدش و زا ییوس راید ًلاامتدا
اب دنویپ داجیا اب لوکلومبآ ياه و تعنامم زا ریخ ت ،بآ ثعاب یازفا
رد ی گان ياوگتحم بآ رگب یگم( ددرگگNasiri Dehsorkhi,
Makarian, Varnaseri Ghandali, & Salari, 2018 ع)
دربراگگک راگگمیت زا بآ ی گان ياوگگتحم نیرتگشیب داد اگگشن جیاگتن
ازیروکیامG.mosseae هب دهاگش راگمیت اگب هگک دمآ تسد21 دگصرد
لودج( داد اشن ار یازفا0ع) دربراک چراق ازیروکیام ی گان ياوتحم
( رب بآRWC نشیوآ هایگ رد ار )5/29 دهاگش هگب ت گان دگصرد
( داد یازفاAmani Machiani et al., 2021bع) لیلد یازفا نیا
ازیم رددربراک اب بآ ی ان ياوتحم چراق ماازیروکی ار یگمهگب اوگت
داجیا هک شياه هدرتاگ چراق فیه رب يور تاناد هشیر هگک ثگعاب
رد یازفا سرتسد هشیر تبوطر هب و رصانع ییاذغ ( تانادZhang,
Zou, & Wu, 2018 تینکساتوب ع)( اراکمه وBoutasknit et al.,
2020) هک دندرک ایب زین دوجو هطبار یتایزمه چراق اب هشیر اهایگ
تیاده رد دو هب ثعاب یکیلوردیه بآ هب لگخاد هگشیر هدگش ًاگتیاهن و
رد یازفا هب رجنم ياوتحم ی ان بآ رد لولسياه یهایگ یم عدوگش
فیهياه یچراق زا یرط یازفا بذج رصانع ،ییاذغ تمواقم لاقتنا
بآ هب ورد هشیر ار هاک هداد و زا نیا گیرط رگجنم هگب یازگفا
بذگج بآ دگنهاوخ دگش. نیگنچمهگما زا ًلااگمتدا ازیروکیهار رگییغت
هشیر يیولوفروم هایگ حطس یازفا و هگشیر متگایس درک لیوط و
زا بذجهار هگایر و بذج يرتشیب بآ ،چراگق ياگه دوگ هب ثگعاب رد
یگم اگبزیم هاگیگ یگبآ طگباوروگشد (Auge, Stodola, Tims, &
Saxton, 2001ع)
262 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 262
لودج 4- نشیوآ هایگ یفیک و یمک تایصوصخ یخرب رب ازیروکیام و کیمویه دیسا یاهرامیت رثا
Table 4- The effect of humic acid and mycorrhiza treatments Some quantitative and qualitative characteristics of (Thymus
vulgaris L.)
بآ یبسن یاوتحم
)RWC(
)%(
هایگ عافترا
Plant height
(cm)
هایگ رت نزو
Fresh
Weight
(
1-
kg.ha)
هشیر نویسازینولک دصرد
Root colonization percentage
)%(
دیئونولاف نازیم
Flavonoid
)%(
لاس
Year
1 71.97 a 25.16 a 11661.3 a 52.50 a 0.66 a
2 72.36 a 25.66 a 11913.5 a 52.16 a 0.66 a
کیمویه دیسا
Humic acid
لرتنک
(Control)
68.41 c 23.62 b 10430.6 c 48.25 c 0.60 c
259 یلیم رد مرگ
رتیل
(
1-
.Lmg150 )
71.29 b 26.20 a 11871.8 b 52.75 b 0.65 b
199 یلیم رد مرگ
رتیل
(
1-
mg.L300 )
76.79 a 26.41 a 13059.8 a 56.00 a 0.71 a
ازیروکیام
Mycorrhiza
لرتنک (Control) 68.61 c 23.50 c 11074.0 c 44.72 d 0.56 c
Glomus mosseae 79.05 a 27.94 a 12633.7a 58.00 a 0.60 b
G.etunicatum 68.33 c 24.11 c 11355.8 c 51.00 c 0.63 b
G. intraradices 72.66 b 26.11 b 12086.1 b 55.61 b 0.81 a
نیانایم *ییاه هک ياراد لقادد کی رد كرتشم یمدنشاب رب ساسا ومزآ هنماد دنچنکناد يا رد لامتدا حطس5 ینعم تواتت دصردراد دنرادنع
*Means those followed by at least one letter in common are not significantly different at the 5% of probability level- using Duncan’s
Multiple Range Test.
هشیر نویسازینولک دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1هک داد اشن ) ياهرامیت رثا
( دصرد کی حطس رد ازیروکیام و کیمویه دیسا0.01>Pدگصرد رگب )
ویسازینولک ینعم هشیرلاگس نیب زین یتواتت و دش راد یاگمزآ ياگه
دصرد رادقم نیرتشیب عتشادن دوجو ویسازینولک راگمیت زا هگشیر199
یلیمب کیمویه دیسا رتیل رد مرگه دهاگش هگب ت گان هک دمآ تسد20
دصرد لودج( داد اشن ار یازفا0ع) یگممغ و ير کا (Akbari &
Gholami, 2016) ( هگنایزار هاگیگ رب دوخ یامزآ ردFoeniculum
vulgare Mill) ویگسازینولک دصرد رب کیمویه دیسا هک دندرک ایب
عدش تتص نیا يدصرد جنپ یازفا ثعاب و هتشاد رثا هشیر هدازدمدا
اراکمه و (Ahmadzadeh et al., 2021) رگب دوگخ گیقحت رد زین
چراق و کیمویه دیسا ماوت دربراک هک دندرک ایب ،ترذ ازیروکیاگم ياه
اگب عداد اگشن هگشیر ویگسازینولک دصرد یازفا رب ار ریثات نیرتشیب
ب جیاتن هب هجوتهتسدیم نینچ هدمآ تگتگ اوت دیگسا دربراگک اگب هگک
یم هک ییاذغ داوم یمهارف ،کیمویه هداد رارگق هاگیگ راگیتخا رد دگناوت
يرادگیاپ رگب کیمویه دیسا هک یتارثا اب ییوس زا و هتفای یازفا دوش
كاخهناد( دراد هعرزم تیفرظ تبوطر و اهNaji, Babaakbari Sari,
Vaezi, & Ahmadi, 2020 ) تگگگگیلاعف يارگگگگب ار طیارگگگگش
مایناگراورکیم یازگفا ثگعاب و هدرک مهارف ازیروکیام وچمه ییاه
یم هشیر ویسازینولک دصرد رد عددرگ
دصرد نیرتشیب داد اشن جیاتن ویسازینولک دربراگک رامیت زا هشیر
ازیروکیامG.mosseae به دهاگش راگمیت هگب ت گان هگک دمآ تسد11
لودگج( تگشاد یازگفا دگصرد0ع) یگممغ و يرگ کا (Akbari &
Gholami, 2016) ( هگنایزار هاگیگ رب دوخ یامزآ ردFoeniculum
vulgare Mill) هک دندرک ایب نیب ازیروکیاگم حیقلت و مدگع ،حیگقلت
ینعم تواتتهدید يراد دش هبيروگطهگک دگصرد یتگایزمه رد هگشیر
هدش حیقلت اهایگ هب ت ان دهاگش59 یازگفا دگصرد ار اگشن عداد
جیاتن اراگکمه و یمیظع یقحت (Azimi et al., 2014 اگشن ) داد
هک دصرد دش هزینولک هشیر هایگ رد یغاب نشیوآ ییوراد طیارگش رد
اب حیقلت هنوگG.mosseae دودد رد 01 دصرد و اگب حیگقلت طیارش رد
ازیروگکیم هنوگ G.intraradices دودگد 11 دگصرد نیگنچمه عدوگب
فگگگگگطل اراگگگگگکمه و یهلا (Lotfollahi, Bolandnazar,
Aliasgharzad, Khoshru, & Siami, 2020 رگب دوخ هوهپ رد )
( زینگشگ ییوراد هایگCoriandrum sativum L. هگک دگندرک اگیب )
دصرد رب ازیروکیام دربراک دگصرد کگی حطگس رد هگشیر ویسازینولک
ینعمنیا جیاتن هب هجوت اب عدش راد یقحت صخشم دش هک هایگ نشیوآ
یغاب رداق یتایزمه هطبار داجیا هب اب چراق هدوگب ازیروکیاگم و دگصرد
یتگگگایزمه آ هگگگنوگ اگگگب يG.mosseae هگگگنوگ زا رتگگگشیب ي
G.intraradices یم عدوبنیگنچ اوگت طا نتگسا درگک هگک اگب حیگقلت
هب ،ییازیروکیامروط لباقیهجوت تیعمج نیا چراقرتگسوزیر رد اگه رد
هایاقم اب دهاش یازفا و هدرک ادیپ هب نیمه دوگ هب ثگعاب تگهج رد
دصرد ویسازینولک هشیر رد نشیوآ تگسا هدگش. هگطبار نگیا داگجیا
لودج 4- نشیوآ هایگ یفیک و یمک تایصوصخ یخرب رب ازیروکیام و کیمویه دیسا یاهرامیت رثا
Table 4- The effect of humic acid and mycorrhiza treatments Some quantitative and qualitative characteristics of (Thymus
vulgaris L.)
بآ یبسن یاوتحم
)RWC(
)%(
هایگ عافترا
Plant height
(cm)
هایگ رت نزو
Fresh
Weight
(
1-
kg.ha)
هشیر نویسازینولک دصرد
Root colonization percentage
)%(
دیئونولاف نازیم
Flavonoid
)%(
لاس
Year
1 71.97 a 25.16 a 11661.3 a 52.50 a 0.66 a
2 72.36 a 25.66 a 11913.5 a 52.16 a 0.66 a
کیمویه دیسا
Humic acid
لرتنک
(Control)
68.41 c 23.62 b 10430.6 c 48.25 c 0.60 c
259 یلیم رد مرگ
رتیل
(
1-
.Lmg150 )
71.29 b 26.20 a 11871.8 b 52.75 b 0.65 b
199 یلیم رد مرگ
رتیل
(
1-
mg.L300 )
76.79 a 26.41 a 13059.8 a 56.00 a 0.71 a
ازیروکیام
Mycorrhiza
لرتنک (Control) 68.61 c 23.50 c 11074.0 c 44.72 d 0.56 c
Glomus mosseae 79.05 a 27.94 a 12633.7a 58.00 a 0.60 b
G.etunicatum 68.33 c 24.11 c 11355.8 c 51.00 c 0.63 b
G. intraradices 72.66 b 26.11 b 12086.1 b 55.61 b 0.81 a
نیانایم *ییاه هک ياراد لقادد کی رد كرتشم یمدنشاب رب ساسا ومزآ هنماد دنچنکناد يا رد لامتدا حطس5 ینعم تواتت دصردراد دنرادنع
*Means those followed by at least one letter in common are not significantly different at the 5% of probability level- using Duncan’s
Multiple Range Test.
هشیر نویسازینولک دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1هک داد اشن ) ياهرامیت رثا
( دصرد کی حطس رد ازیروکیام و کیمویه دیسا0.01>Pدگصرد رگب )
ویسازینولک ینعم هشیرلاگس نیب زین یتواتت و دش راد یاگمزآ ياگه
دصرد رادقم نیرتشیب عتشادن دوجو ویسازینولک راگمیت زا هگشیر199
یلیمب کیمویه دیسا رتیل رد مرگه دهاگش هگب ت گان هک دمآ تسد20
دصرد لودج( داد اشن ار یازفا0ع) یگممغ و ير کا (Akbari &
Gholami, 2016) ( هگنایزار هاگیگ رب دوخ یامزآ ردFoeniculum
vulgare Mill) ویگسازینولک دصرد رب کیمویه دیسا هک دندرک ایب
عدش تتص نیا يدصرد جنپ یازفا ثعاب و هتشاد رثا هشیر هدازدمدا
اراکمه و (Ahmadzadeh et al., 2021) رگب دوگخ گیقحت رد زین
چراق و کیمویه دیسا ماوت دربراک هک دندرک ایب ،ترذ ازیروکیاگم ياه
اگب عداد اگشن هگشیر ویگسازینولک دصرد یازفا رب ار ریثات نیرتشیب
ب جیاتن هب هجوتهتسدیم نینچ هدمآ تگتگ اوت دیگسا دربراگک اگب هگک
یم هک ییاذغ داوم یمهارف ،کیمویه هداد رارگق هاگیگ راگیتخا رد دگناوت
يرادگیاپ رگب کیمویه دیسا هک یتارثا اب ییوس زا و هتفای یازفا دوش
كاخهناد( دراد هعرزم تیفرظ تبوطر و اهNaji, Babaakbari Sari,
Vaezi, & Ahmadi, 2020 ) تگگگگیلاعف يارگگگگب ار طیارگگگگش
مایناگراورکیم یازگفا ثگعاب و هدرک مهارف ازیروکیام وچمه ییاه
یم هشیر ویسازینولک دصرد رد عددرگ
دصرد نیرتشیب داد اشن جیاتن ویسازینولک دربراگک رامیت زا هشیر
ازیروکیامG.mosseae به دهاگش راگمیت هگب ت گان هگک دمآ تسد11
لودگج( تگشاد یازگفا دگصرد0ع) یگممغ و يرگ کا (Akbari &
Gholami, 2016) ( هگنایزار هاگیگ رب دوخ یامزآ ردFoeniculum
vulgare Mill) هک دندرک ایب نیب ازیروکیاگم حیقلت و مدگع ،حیگقلت
ینعم تواتتهدید يراد دش هبيروگطهگک دگصرد یتگایزمه رد هگشیر
هدش حیقلت اهایگ هب ت ان دهاگش59 یازگفا دگصرد ار اگشن عداد
جیاتن اراگکمه و یمیظع یقحت (Azimi et al., 2014 اگشن ) داد
هک دصرد دش هزینولک هشیر هایگ رد یغاب نشیوآ ییوراد طیارگش رد
اب حیقلت هنوگG.mosseae دودد رد 01 دصرد و اگب حیگقلت طیارش رد
ازیروگکیم هنوگ G.intraradices دودگد 11 دگصرد نیگنچمه عدوگب
فگگگگگطل اراگگگگگکمه و یهلا (Lotfollahi, Bolandnazar,
Aliasgharzad, Khoshru, & Siami, 2020 رگب دوخ هوهپ رد )
( زینگشگ ییوراد هایگCoriandrum sativum L. هگک دگندرک اگیب )
دصرد رب ازیروکیام دربراک دگصرد کگی حطگس رد هگشیر ویسازینولک
ینعمنیا جیاتن هب هجوت اب عدش راد یقحت صخشم دش هک هایگ نشیوآ
یغاب رداق یتایزمه هطبار داجیا هب اب چراق هدوگب ازیروکیاگم و دگصرد
یتگگگایزمه آ هگگگنوگ اگگگب يG.mosseae هگگگنوگ زا رتگگگشیب ي
G.intraradices یم عدوبنیگنچ اوگت طا نتگسا درگک هگک اگب حیگقلت
هب ،ییازیروکیامروط لباقیهجوت تیعمج نیا چراقرتگسوزیر رد اگه رد
هایاقم اب دهاش یازفا و هدرک ادیپ هب نیمه دوگ هب ثگعاب تگهج رد
دصرد ویسازینولک هشیر رد نشیوآ تگسا هدگش. هگطبار نگیا داگجیا
222 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
یتایزمه اب هایگ نشیوآ یم یغابتارثا دناوت یت ثم رب دگشر و رارقتسا
نیارد تلوهگس عدشاب هتشاد هایگ رارقتگسا هگیلوا هاگیگ نگشیوآ یغاگب
یم ًلاامتدادناوت هب لیلد رگتهب یمهارف ،رتگاف وگچمه يذگغم داوگم
یورتین و داوم و تبوطر و یندعم نینچمه دو هب راتخاس رد كاگخ رد
رثا حیقلت ازیروکیام اب نیدب عدشاب بیترت نیا چراقاه دنرداق ریثات اب رگب
ایگ هشیر،ه مجد يرتشیب زا كاخ ار ت ان اهایگ هب ریغ ییازیروکیام
شواک هدرک و ثعاب یسرتسد یازفا هگب رگصانع ییاذگغ دوگجوم رد
هیدان اب يرتسوزیر عدنوش کیمویه دیسا روضد
دیئونولاف دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 رثا هک داد اشن ) ياهرامیت
ازیروکیام و کیمویه دیسا( دصرد کی حطس رد0.01>P )دگصرد رب
دیئونومف ینعملاس نیب زین یتواتت عدش راد عتشادن دوجو یامزآ ياه
دصرد رادقم نیرتشیب دیئونومف رامیت زا199 یلیم دیگسا رگتیل رد مرگگ
ب کیمویهه دهاش هب ت ان هک دمآ تسد21 اگشن ار یازگفا دصرد
لودگگگج( داد0 ع) اراگگگکمه و يدابآدگگگمدا هدازگگگیلع(Alizadeh
Ahmadabadi, Khorasaninejad, & Hemti, 2016 یاگمزآ اب )
( لگراخرگس یگیوراد هایگ رب کیمویه دیساEchinacea purpurea
L.رثا هک دندرک ایب ) دیسا کیمویه طقف رب ازیم دیئونومف ینعمراد
دوب هب يوحن هک کنیرتم ازیم دیئونومف رد رامیت دهاش بهتسد دگمآ.
رثکادد يراید یامزآ رد نینچمه ازیم دیئونومف ازگیم اب225/9
یلیممرگ نیتسرئوک رد 299 ،مرگ دربراک اب رامیت زا دیگسا کیمویه اگب
تظلغ 199 یلیممرگ رگب گب رگتیله( دگمآ تگسدMohammadi Nia
Samakoush, Moradi, & Akbarpour, 2022). داوگم یکیموگیه
یمدنناوت دشر اهایگ ار اگب رد یازگفا يریذگپذوتن ياگشغ یلولگس و
یازفا لاقتنا رصانع یازگفا ییاذغ ( دگنهدCanellas, Olivares,
Canellas, Mazzei, & Piccolo, 2019یگلآ ياگهدوک ع) دگننام
دیسا کیمویه یمدنناوت بجوم یازفا رد ازگیم دگیئونومف رد هاگیگ
اهدیئونومف عدندرگ هب لیلد قن یتنآیگم ،دنراد هک ینادیاکادگنناوت
هبروط میقتام هب دورو اب نکاوياه ییایدا و ای میقتامریغ تمک اب
رگصنع درک ،نگهآ نگت زا ویتادیگاکا ( دگننک تگعناممYousefi,
Enteshari, & Saadatmand, 2014 ع)
دگصرد رادقم نیرتشیب دگیئونومف ازیروکیاگم دربراگک راگمیت زاG.
intraradices به دهاش رامیت هب ت ان هک دمآ تسد19 یازفا دصرد
و داد اشن ارG.mosseae هارگمه هگب G.etunicatum مود هگ ترم رد
لودگج( دنتفرگ رارق0 ع) اراگکمه و هاگنپ ادزگی (Yazdan panah
gohari, Ghanbari jahromi, & Zarrin nia, 2021 یاگمزآ رد )
رگثا ازیروکیام دربراک هک دندرک ایب ،ینساک ییوراد هایگ يور رب دوخ
یگگنعمربراگگک و تگگشاد دگگیئونومف تتگگص رگگب يراد ازیروکیاگگم دG.
intraradices هب ت انG.mosseae آ هجیتن هک دوب رتدمآراک اگب اه
عدراد تگقباطم یامزآ نیا ماجنا زا لصاد هجیتن نیگنچمه يرهاگط
يرغگصا(Taheri asghari, 2021 هاگیگ يور رگب دوگخ یاگمزآ رد )
هشیمه ییوراد( راهبCalendula officinalidemirs L. درگک اگیب )
هگنوگ ازیروکیام اب رذب حیقلت هکG. etunicatum رد یازگفا ثگعاب
هشیمه هایگ رد دیئونومف ازیم عدگش راهب رد یازگفا هگعلاطم نگیا رد
لگیلد هگب ًلاامتدا کیمویه دیسا و ازیروکیام دربراک اب دیئونومف ازیم
ج زا ییاذغ رصانع رتشیب بذجرگنا نیماگت و رتاف هلمی يارگب مزلا ي
بوگلطم نیماگت رد ازیروکیاگم هگک تگسا یگشقن و تا یکرت نیا زتنس
آ بذگگج رد تگگیلباق رد یازگگفا و ییاذگگغ رگگصانع رگگب و هتگگشاد اگگه
هب هایگ هیلوا یکیلوباتم ياهریام رد و هدگش عقاو رثوم میقتام تروص
تیلوباتم دیلوتهب اهدیئونومف وچمه هیوناث ياه میقتگامریغ تروگص
عتسا هتشاذگ رثا
لومیت دصرد و لورکاوراک دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 راگمیت رگثا هگک داد اگشن )
کی حطس رد لورکاوراک و لومیت دصرد رب ازیروکیام و کیمویه دیسا
دصرد(0.01>P) ینعم رادلاگس نیگب زین یتواتت و دش یاگمزآ ياگه
رتشیب عتشادن دوجو راگمیت زا لورکاوراک و لومیت دصرد رادقم نی199
یلیمب کیمویه دیسا رتیل رد مرگههب دهاش رامیت اب هک دمآ تسد بیترت
21 و21 لکگگش( داد اگگشن ار یازگگفا دگگصرد2 و1 ع) يراگگگدای
(Yadegari, 2022) هزرگم هاگیگ هگنوگ هگس يور رگب دوخ یامزآ رد
(Saturejaدیسا هک درک ایب ،) کیمویه رد بیکرت لوگایماتوب اگب و
دوک لماک دیلاسوروی ازیم نیرتشیب درگک دگیلوت ار سناسا و تاگ یکرت
يراگیبآ طیارگش رد ،دندوب لورکاوراک و لومیت لماش هک سناسا یلصا
نینچمه عدنتشاد ار رادقم نیرتشیب هعرزم تبوطر يرگاید یقحت رد
دصرد تتص لومیت بلولحم رامیت لامعا ایشاپ اب 259 یگلیممرگگ رد
رتیل کیمویه دیسا يراگیبآ رود اب0 دوگب رادگقم نیرتگشیب ياراد ،هزور
(Gorgini Shabankareh et al., 2018 ع) يراگگدای(Yadegari,
2022a) هگک درگک ایب نشیوآ هایگ هنوگ هس يور رب دوخ یامزآ رد
سناسا بلاغ تا یکرت زا لورکاوراک و لومیت ،کیمویه دیسا دربراک اب
آ ردزا عدندوب اه لیلاد هدمع درکلمع یازفا طسوت دیسا کگیمویه
یم اوت يریگولج هب زا ییوشبآ یتگایز تگیلاعف رد یازگفا ، یورتین
رتشیب يرادهان ،كاخ تد ،بآ رصم ییاراک رد یازفا ،تبوطر و
رصانع يرادهان ییاذغ كاخ هراشا درک(Doskocil et al., 2018ع)
دربراگگک راگگمیت زا لورکاوراگگک و لوگگمیت دگگصرد رادگگقم نیرتگگشیب
ازیروکیامG. intraradices بههگب دهاش رامیت اب هک دمآ تسد بگیترت
20 و12 لکش( داد اشن ار یازفا دصرد1 و0 تتگص ود رگه رد ع)
ازیروکیام دربراک روکذمG.mosseae لودگج( تفرگ رارق مود ه تر رد
0ع) رد رثا دربراک چراق ازیم ازیروکیام یازگفا لوگمیت 1/1 يدگصرد
ت ان هب ( داد اگشن ار دهاگشAmani Machiani et al., 2021b ع)
یتایزمه اب هایگ نشیوآ یم یغابتارثا دناوت یت ثم رب دگشر و رارقتسا
نیارد تلوهگس عدشاب هتشاد هایگ رارقتگسا هگیلوا هاگیگ نگشیوآ یغاگب
یم ًلاامتدادناوت هب لیلد رگتهب یمهارف ،رتگاف وگچمه يذگغم داوگم
یورتین و داوم و تبوطر و یندعم نینچمه دو هب راتخاس رد كاگخ رد
رثا حیقلت ازیروکیام اب نیدب عدشاب بیترت نیا چراقاه دنرداق ریثات اب رگب
ایگ هشیر،ه مجد يرتشیب زا كاخ ار ت ان اهایگ هب ریغ ییازیروکیام
شواک هدرک و ثعاب یسرتسد یازفا هگب رگصانع ییاذگغ دوگجوم رد
هیدان اب يرتسوزیر عدنوش کیمویه دیسا روضد
دیئونولاف دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 رثا هک داد اشن ) ياهرامیت
ازیروکیام و کیمویه دیسا( دصرد کی حطس رد0.01>P )دگصرد رب
دیئونومف ینعملاس نیب زین یتواتت عدش راد عتشادن دوجو یامزآ ياه
دصرد رادقم نیرتشیب دیئونومف رامیت زا199 یلیم دیگسا رگتیل رد مرگگ
ب کیمویهه دهاش هب ت ان هک دمآ تسد21 اگشن ار یازگفا دصرد
لودگگگج( داد0 ع) اراگگگکمه و يدابآدگگگمدا هدازگگگیلع(Alizadeh
Ahmadabadi, Khorasaninejad, & Hemti, 2016 یاگمزآ اب )
( لگراخرگس یگیوراد هایگ رب کیمویه دیساEchinacea purpurea
L.رثا هک دندرک ایب ) دیسا کیمویه طقف رب ازیم دیئونومف ینعمراد
دوب هب يوحن هک کنیرتم ازیم دیئونومف رد رامیت دهاش بهتسد دگمآ.
رثکادد يراید یامزآ رد نینچمه ازیم دیئونومف ازگیم اب225/9
یلیممرگ نیتسرئوک رد 299 ،مرگ دربراک اب رامیت زا دیگسا کیمویه اگب
تظلغ 199 یلیممرگ رگب گب رگتیله( دگمآ تگسدMohammadi Nia
Samakoush, Moradi, & Akbarpour, 2022). داوگم یکیموگیه
یمدنناوت دشر اهایگ ار اگب رد یازگفا يریذگپذوتن ياگشغ یلولگس و
یازفا لاقتنا رصانع یازگفا ییاذغ ( دگنهدCanellas, Olivares,
Canellas, Mazzei, & Piccolo, 2019یگلآ ياگهدوک ع) دگننام
دیسا کیمویه یمدنناوت بجوم یازفا رد ازگیم دگیئونومف رد هاگیگ
اهدیئونومف عدندرگ هب لیلد قن یتنآیگم ،دنراد هک ینادیاکادگنناوت
هبروط میقتام هب دورو اب نکاوياه ییایدا و ای میقتامریغ تمک اب
رگصنع درک ،نگهآ نگت زا ویتادیگاکا ( دگننک تگعناممYousefi,
Enteshari, & Saadatmand, 2014 ع)
دگصرد رادقم نیرتشیب دگیئونومف ازیروکیاگم دربراگک راگمیت زاG.
intraradices به دهاش رامیت هب ت ان هک دمآ تسد19 یازفا دصرد
و داد اشن ارG.mosseae هارگمه هگب G.etunicatum مود هگ ترم رد
لودگج( دنتفرگ رارق0 ع) اراگکمه و هاگنپ ادزگی (Yazdan panah
gohari, Ghanbari jahromi, & Zarrin nia, 2021 یاگمزآ رد )
رگثا ازیروکیام دربراک هک دندرک ایب ،ینساک ییوراد هایگ يور رب دوخ
یگگنعمربراگگک و تگگشاد دگگیئونومف تتگگص رگگب يراد ازیروکیاگگم دG.
intraradices هب ت انG.mosseae آ هجیتن هک دوب رتدمآراک اگب اه
عدراد تگقباطم یامزآ نیا ماجنا زا لصاد هجیتن نیگنچمه يرهاگط
يرغگصا(Taheri asghari, 2021 هاگیگ يور رگب دوگخ یاگمزآ رد )
هشیمه ییوراد( راهبCalendula officinalidemirs L. درگک اگیب )
هگنوگ ازیروکیام اب رذب حیقلت هکG. etunicatum رد یازگفا ثگعاب
هشیمه هایگ رد دیئونومف ازیم عدگش راهب رد یازگفا هگعلاطم نگیا رد
لگیلد هگب ًلاامتدا کیمویه دیسا و ازیروکیام دربراک اب دیئونومف ازیم
ج زا ییاذغ رصانع رتشیب بذجرگنا نیماگت و رتاف هلمی يارگب مزلا ي
بوگلطم نیماگت رد ازیروکیاگم هگک تگسا یگشقن و تا یکرت نیا زتنس
آ بذگگج رد تگگیلباق رد یازگگفا و ییاذگگغ رگگصانع رگگب و هتگگشاد اگگه
هب هایگ هیلوا یکیلوباتم ياهریام رد و هدگش عقاو رثوم میقتام تروص
تیلوباتم دیلوتهب اهدیئونومف وچمه هیوناث ياه میقتگامریغ تروگص
عتسا هتشاذگ رثا
لومیت دصرد و لورکاوراک دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 راگمیت رگثا هگک داد اگشن )
کی حطس رد لورکاوراک و لومیت دصرد رب ازیروکیام و کیمویه دیسا
دصرد(0.01>P) ینعم رادلاگس نیگب زین یتواتت و دش یاگمزآ ياگه
رتشیب عتشادن دوجو راگمیت زا لورکاوراک و لومیت دصرد رادقم نی199
یلیمب کیمویه دیسا رتیل رد مرگههب دهاش رامیت اب هک دمآ تسد بیترت
21 و21 لکگگش( داد اگگشن ار یازگگفا دگگصرد2 و1 ع) يراگگگدای
(Yadegari, 2022) هزرگم هاگیگ هگنوگ هگس يور رگب دوخ یامزآ رد
(Saturejaدیسا هک درک ایب ،) کیمویه رد بیکرت لوگایماتوب اگب و
دوک لماک دیلاسوروی ازیم نیرتشیب درگک دگیلوت ار سناسا و تاگ یکرت
يراگیبآ طیارگش رد ،دندوب لورکاوراک و لومیت لماش هک سناسا یلصا
نینچمه عدنتشاد ار رادقم نیرتشیب هعرزم تبوطر يرگاید یقحت رد
دصرد تتص لومیت بلولحم رامیت لامعا ایشاپ اب 259 یگلیممرگگ رد
رتیل کیمویه دیسا يراگیبآ رود اب0 دوگب رادگقم نیرتگشیب ياراد ،هزور
(Gorgini Shabankareh et al., 2018 ع) يراگگدای(Yadegari,
2022a) هگک درگک ایب نشیوآ هایگ هنوگ هس يور رب دوخ یامزآ رد
سناسا بلاغ تا یکرت زا لورکاوراک و لومیت ،کیمویه دیسا دربراک اب
آ ردزا عدندوب اه لیلاد هدمع درکلمع یازفا طسوت دیسا کگیمویه
یم اوت يریگولج هب زا ییوشبآ یتگایز تگیلاعف رد یازگفا ، یورتین
رتشیب يرادهان ،كاخ تد ،بآ رصم ییاراک رد یازفا ،تبوطر و
رصانع يرادهان ییاذغ كاخ هراشا درک(Doskocil et al., 2018ع)
دربراگگک راگگمیت زا لورکاوراگگک و لوگگمیت دگگصرد رادگگقم نیرتگگشیب
ازیروکیامG. intraradices بههگب دهاش رامیت اب هک دمآ تسد بگیترت
20 و12 لکش( داد اشن ار یازفا دصرد1 و0 تتگص ود رگه رد ع)
ازیروکیام دربراک روکذمG.mosseae لودگج( تفرگ رارق مود ه تر رد
0ع) رد رثا دربراک چراق ازیم ازیروکیام یازگفا لوگمیت 1/1 يدگصرد
ت ان هب ( داد اگشن ار دهاگشAmani Machiani et al., 2021b ع)
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 222
سناسااه بیکرت زاياه يدیئونپرت هدش لیکشت و ياهدداو هدنزاس رد
آاه يد لماش هک اهدیئونرپوزیالیتملیلآ لگینتنپوزیا و تاتگافوریپ
تاتافوریپ زاین ،هدوب هب یتا یکرت زا لی ق NADPH و ATP عدنراداب
نتفرگ رظن رد نیا عوضوم دوجو يرصانع دننام یورتین و رتاف يارب
لیکشت یگم رگظن هگب يرورگض و مزلا تاگ یکرت نیا نیارباگنب و دگسر
یتایزمه اب ازیروکیام بذج اب دمآراک رتاف و ات يدودد زا و یورگتین
ثگعاب ،کگیمویه دیگسا طگسوت ییاذغ داوم دروآ مهارف راید ییوس
دصرد یازفا سناسا تا یکرت یم عددرگ
لکش2- لومیت دصرد رب ازیروکیام فلتخم حوطس دربراک رثا
Figure 2- The effect of the application of different levels of
mycorrhiza on the percentage of thymol
لکش0- لومیت دصرد رب کیمویه دیسا فلتخم حوطس دربراک رثا
Figure 1- The effect of the application of different levels
of humic acid on the percentage of thymol
لکش4- لورکاوراک دصرد رب ازیروکیام فلتخم حوطس دربراک رثا
Figure 4- The effect of the application of different levels of
mycorrhiza on the percentage of Carvacrol
لکش3- دصرد رب کیمویه دیسا فلتخم حوطس دربراک رثا
لورکاوراک
Figure 3- The effect of the application of different levels
of humic acid on the percentage of Carvacrol
کشخ هدام درکلمع
سنایراو هیزجت لودج جیاتن لودج(1 لگباقتم رگثا هک داد اشن )
حطگس رد کشخ هدام درکلمع رب ازیروکیام و کیمویه دیسا ياهرامیت
یگگنعم دگگصرد کگگی راگگمیت زا درگگکلمع رادگگقم نیرتگگشیب عدگگش راد199
یلیم ازیروکیام دربراک و کیمویه دیسا مرگG.mosseae به دمآ تسد
دهاش رامیت اب هک21 لودگج( داد اشن ار یازفا دصرد 5 ع) يریگصن
اراکمه و یخراهد(Nasiri Dehsorkhi et al., 2018 یقحت رد )
( ز س هریز هایگ رد دوخCuminum cyminum L.رد هک دندرک ایب )
نیب لولحم حوطسدیسا یشاپ ،کیمویه لولحمیشاپ 0 رتیل رد ،راگتکه
عدوب رتدمآراک تسا هدش شرازگ هک کیمویهدیسا زا یرط تارثا ت ثم
کییولویزیف زا هلمج رثا يور مایلوباتم لولسياه یهاگیگ و یازگفا
تظلغ لیفورلک رب ثگعاب یازگفا درگکلمع رد اگهایگ یگم ددرگگ
(Nardi, Pizzeghello, Muscolo, & Vianello, 2002هب ع) رگظن
یمهداتتسا دسر زا ياهدوک ریظن یلآ دیسا،کگیمویه زا گیرط دوگ هب
تیلاعف مایناگراورکیمياه دیتم ،كاخ لصاد رد دو هب،يزیخ یمهارف
ییاذغ داوم یلعصوصخلا يذغمزیراه و يزاسدازآ نینچمه یجیردگت
نیا ،رصانع بجوم دیلوت یازفا داوم هدرورپ رد عبانم هدش و رد تیاهن
یمدرکلمع دناوت ار هاگیگ یازگفا دگهد. نیگنچمه دیگگسا کگگیمویه
یگمدوگ هب اگب دگناوت رد یازفا ب س یورتین بذج رد عاوگگنا ازیم
نیئتورگپاگه، میزگنآ ،اگگهیگلعصوگصخلا نیئتورگپاگه و میزگنآاگهي
تکرش يزتنگسوتف هخرچ رد هدننک دننامنینایسوتسمپ، مورکوتیس ،اگه
نیاکودرفاه ر وو یرط نیا زا و هدش وکگایب رد یازفا ثعاب دگشر
d
b
c
a
0
10
20
30
40
50
لرتنکControl Glomus
mosseae
Glomus
etunicatum
Glomus
intraradices
لومیت دصرد
Timol percent
)%(
c
b
a
0
10
20
30
40
50
no aplication150 mg per
liter
300 mg per
lite
لومیت دصرد
Timol percent
)%(
d
b
c
a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
لرتنکControl Glomus
mosseae
Glomus
etunicatum
Glomus
intraradices
لورکاوراک دصرد
Carvacrol percent
)%(
c
b
a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
no aplication150 mg per
liter
300 mg per
lite
لورکاوراک دصرد
Carvacrol percentage
)%(
سناسااه بیکرت زاياه يدیئونپرت هدش لیکشت و ياهدداو هدنزاس رد
آاه يد لماش هک اهدیئونرپوزیالیتملیلآ لگینتنپوزیا و تاتگافوریپ
تاتافوریپ زاین ،هدوب هب یتا یکرت زا لی ق NADPH و ATP عدنراداب
نتفرگ رظن رد نیا عوضوم دوجو يرصانع دننام یورتین و رتاف يارب
لیکشت یگم رگظن هگب يرورگض و مزلا تاگ یکرت نیا نیارباگنب و دگسر
یتایزمه اب ازیروکیام بذج اب دمآراک رتاف و ات يدودد زا و یورگتین
ثگعاب ،کگیمویه دیگسا طگسوت ییاذغ داوم دروآ مهارف راید ییوس
دصرد یازفا سناسا تا یکرت یم عددرگ
لکش2- لومیت دصرد رب ازیروکیام فلتخم حوطس دربراک رثا
Figure 2- The effect of the application of different levels of
mycorrhiza on the percentage of thymol
لکش0- لومیت دصرد رب کیمویه دیسا فلتخم حوطس دربراک رثا
Figure 1- The effect of the application of different levels
of humic acid on the percentage of thymol
لکش4- لورکاوراک دصرد رب ازیروکیام فلتخم حوطس دربراک رثا
Figure 4- The effect of the application of different levels of
mycorrhiza on the percentage of Carvacrol
لکش3- دصرد رب کیمویه دیسا فلتخم حوطس دربراک رثا
لورکاوراک
Figure 3- The effect of the application of different levels
of humic acid on the percentage of Carvacrol
کشخ هدام درکلمع
سنایراو هیزجت لودج جیاتن لودج(1 لگباقتم رگثا هک داد اشن )
حطگس رد کشخ هدام درکلمع رب ازیروکیام و کیمویه دیسا ياهرامیت
یگگنعم دگگصرد کگگی راگگمیت زا درگگکلمع رادگگقم نیرتگگشیب عدگگش راد199
یلیم ازیروکیام دربراک و کیمویه دیسا مرگG.mosseae به دمآ تسد
دهاش رامیت اب هک21 لودگج( داد اشن ار یازفا دصرد 5 ع) يریگصن
اراکمه و یخراهد(Nasiri Dehsorkhi et al., 2018 یقحت رد )
( ز س هریز هایگ رد دوخCuminum cyminum L.رد هک دندرک ایب )
نیب لولحم حوطسدیسا یشاپ ،کیمویه لولحمیشاپ 0 رتیل رد ،راگتکه
عدوب رتدمآراک تسا هدش شرازگ هک کیمویهدیسا زا یرط تارثا ت ثم
کییولویزیف زا هلمج رثا يور مایلوباتم لولسياه یهاگیگ و یازگفا
تظلغ لیفورلک رب ثگعاب یازگفا درگکلمع رد اگهایگ یگم ددرگگ
(Nardi, Pizzeghello, Muscolo, & Vianello, 2002هب ع) رگظن
یمهداتتسا دسر زا ياهدوک ریظن یلآ دیسا،کگیمویه زا گیرط دوگ هب
تیلاعف مایناگراورکیمياه دیتم ،كاخ لصاد رد دو هب،يزیخ یمهارف
ییاذغ داوم یلعصوصخلا يذغمزیراه و يزاسدازآ نینچمه یجیردگت
نیا ،رصانع بجوم دیلوت یازفا داوم هدرورپ رد عبانم هدش و رد تیاهن
یمدرکلمع دناوت ار هاگیگ یازگفا دگهد. نیگنچمه دیگگسا کگگیمویه
یگمدوگ هب اگب دگناوت رد یازفا ب س یورتین بذج رد عاوگگنا ازیم
نیئتورگپاگه، میزگنآ ،اگگهیگلعصوگصخلا نیئتورگپاگه و میزگنآاگهي
تکرش يزتنگسوتف هخرچ رد هدننک دننامنینایسوتسمپ، مورکوتیس ،اگه
نیاکودرفاه ر وو یرط نیا زا و هدش وکگایب رد یازفا ثعاب دگشر
d
b
c
a
0
10
20
30
40
50
لرتنکControl Glomus
mosseae
Glomus
etunicatum
Glomus
intraradices
لومیت دصرد
Timol percent
)%(
c
b
a
0
10
20
30
40
50
no aplication150 mg per
liter
300 mg per
lite
لومیت دصرد
Timol percent
)%(
d
b
c
a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
لرتنکControl Glomus
mosseae
Glomus
etunicatum
Glomus
intraradices
لورکاوراک دصرد
Carvacrol percent
)%(
c
b
a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
no aplication150 mg per
liter
300 mg per
lite
لورکاوراک دصرد
Carvacrol percentage
)%(
222 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
هایگ( دوشDordas & Sioulas, 2008 ع)
اراگکمه و ینایچام یناما (Amani Machiani et al., 2021a)
و دنداد رارق یسررب دروم ار یغاب نشیوآ هایگ رب ازیروکیام چراق دربراک
هدام درکلمع رادقم نیرتشیب هک دنتفرگ هجیتن دربراگک راگمیت زا کشخ
ب ازیروکیام چراقهنیا هب هجوت اب عدمآ تسد رد کگشخ هدام درکلمع هک
يدگشر فگلتخم تاتگص زا يدگنیآرب یگیوراد اهایگ وگچمه رگطق
یپوناک، و ،هتوب عاتتراهریغ یمدشاب، یم نیاربانب هک تفرگ هجیتن اوت
م چراق یتایزمه هطبارا دو هب اب نشیوآ هشیر اب ازیروکیيدشر تاتص
رد تبوطر بذج رد دو هب یرط زا هایگ و ییاذگغ رگصانع یازگفا و
نت ربارب رد هایگ تمواقمیگطیحم ياه و هدوگب میقتگام طاگ ترا رد
گهایگ نگیا رد کگشخ هداگم درگکلمع یازگفا هگب رجنم ا یگمدوگش
(Begum et al., 2019 ع)
لودج5- نشیوآ هایگ سناسا درکلمع و نازیم رب ازیروکیام و کیمویه دیسا یاهرامیت لباقتم رثا
Table 5- Interaction effect of humic acid and mycorrhiza treatments on the amount and yield of (Thymus vulgaris L.)
essential oil
سناسا نازیم
Essential oil
)%(
سناسا درکلمع
Essential oil yield
(
1-
kg.ha)
کشخ هدام درکلمع
Dry matter yield
(
1-
kg.ha)
لرتنک (Control)
لرتنک (Control) 1.53 c 36.41 c 2372.00 d
G.mosseae 2.63 a 71.95 a 2730.50 a
G.etunicatum 2.61 a 69.44 a 2652.67 b
G. intraradices 2.25 b 55.51 b 2467.33 c
کیمویه دیسا
259 یلیمرتیل رد مرگ
(
1-
.LHumic acid 150 mg)
لرتنک (Control) 1.63 c 41.98 d 2570.83 c
G.mosseae 3.31 a 92.45 a 2787.33 a
G.etunicatum 2.75 b 73.22 b 2662.00 b
G. intraradices 2.51 b 65.21 c 2591.17 c
کیمویه دیسا199 یلیمرتیل رد مرگ
(
1-
.LHumic acid 300 mg )
لرتنک (Control) 1.88 d 49.81 d 2640.50 c
G.mosseae 3.13 a 87.63 a 2796.50 a
G.etunicatum 2.90 b 78.23 b 2696.83 b
G. intraradices 2.63 c 71.21 c 2704.33 b
نیانایم *ییاه هک ياراد لقادد کی رد كرتشم یمدنشاب رب ساسا ومزآ هنماد دنچنکناد يا رد لامتدا حطس5 ینعم تواتت دصردراد دنرادنع
* Means those followed by at least one letter in common are not significantly different at the 5% of probability level- using Duncan’s
Multiple Range Test.
سناسا درکلمع و دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 لگباقتم رگثا هک داد اشن )
رد سناگسا درگکلمع و دگصرد رب ازیروکیام و کیمویه دیسا ياهرامیت
دگصرد کی حطس(0.01>P) یگنعم راد دگصرد رادگقم نیرتگشیب عدگش
رامیت زا سناسا259 یگلیمدیگسا مرگگ ازیروکیاگم دربراگک و کگیمویه
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد191 و تواگتت دگصرد
لودگج( داد اشن ار یازفا5 درگکلمع نیرتگشیب داد اگشن جیاگتن ع)
رامیت زا زین سناسا259 یلیم ازیروکیاگم دربراگک و کیمویه دیسا مرگ
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد119 تواگتت دگصرد و
لودج( داد اشن ار یازفا5ع) و ینایچام یناما (Amani Machiani
et al., 2021a) هجیتن دنتفرگ دصرد هک سناگسا اگب نگشیوآ دربراگک
ازیروکیام یازفا5/1 سناسا یازفا عداد اشن ار يدصرد نشیوآ اب
دربراک ازیروکیاگم یگم ارتگیلاعف رد یازگفا هگب اوگت يزتنگسوتف و
هدغياه لیکشتهدنهد یم هک داد ت ان سناسااب دناوت رتهب یسرتسد
رصانع ییاذغ و حطس یازفا بذج رصانع دوب مهارف و دشاب ط ترم
بیکرت رد مهم و رتاف هلمج زا ،سناسا یورتین رثوم یازفا نیا رد
( تسا هدوبGolubkina et al., 2020 ع)
هجیتن راید یقیقحت رد دنتفرگ هک دربراک یتارییغت ثعاب ازیروکیام
رد تظلغ ومروهوتیفياه یهایگ نینیکوتیاس ،دیسا کیلر یج هلمج زا
ب کینومساج دیسا وهو هدروآ دوجو نیا ومروهوتیفثعاب اه هعسوتي
هدغياه حشرتهدننک سناسا هجیتن رد و یازفا ار دیلوت تیلوباتمياه
هگیوناث ( تگسا هداد یازگفا ارKapoor et al., 2007 یگقیقحت رد ع)
دربراک دیسا کیمویه و ياهدوک ثگعاب ،یلآ رد یازگفا زو کگشخ
مادنا ییاوه و ( هزرگم هایگ سناسا درکلمعSatureja khuzistanica
Jamzad( دگگش )Alizadeh Ahmadabadi et al., 2016 رد ع)
رد سناگسا دصرد یازفا ثعاب کیمویه دیسا دربراک يراید یقحت
( هنادهایگس یگیوراد هاگیگNigella sativa L.( )Azizi & Safaii,
2017دربراگک عدراد یناوگخمه گیقحت نگیا جیاگتن اب هک دش ) دیگسا
زا کیمویه یرط تارثاینومروه و آریثأت رب مایلوباتم لولسياگه
یهایگ نتشاد اب راید ییوس زا و تردق تمکیگدننک و یازفا بذج
ییاذغرصانع و یورتین وچمه رتاف ب س هاگیگ دگشر رد یازفا و
سناسا اهایگ یماگب عددرگگ یازگفا سناگسا ازگیم رد رگثا دربراگک
،دیسا کیمویه نیا هب هجوت ابسناسا هک،اه تا یکرت يدیئونپرت هدوب و
زتنگگسویب ياهدگگداو آ هدنزاگگساگگه )اهدگگیئونورپوزیا( دگگنمزاین
هایگ( دوشDordas & Sioulas, 2008 ع)
اراگکمه و ینایچام یناما (Amani Machiani et al., 2021a)
و دنداد رارق یسررب دروم ار یغاب نشیوآ هایگ رب ازیروکیام چراق دربراک
هدام درکلمع رادقم نیرتشیب هک دنتفرگ هجیتن دربراگک راگمیت زا کشخ
ب ازیروکیام چراقهنیا هب هجوت اب عدمآ تسد رد کگشخ هدام درکلمع هک
يدگشر فگلتخم تاتگص زا يدگنیآرب یگیوراد اهایگ وگچمه رگطق
یپوناک، و ،هتوب عاتتراهریغ یمدشاب، یم نیاربانب هک تفرگ هجیتن اوت
م چراق یتایزمه هطبارا دو هب اب نشیوآ هشیر اب ازیروکیيدشر تاتص
رد تبوطر بذج رد دو هب یرط زا هایگ و ییاذگغ رگصانع یازگفا و
نت ربارب رد هایگ تمواقمیگطیحم ياه و هدوگب میقتگام طاگ ترا رد
گهایگ نگیا رد کگشخ هداگم درگکلمع یازگفا هگب رجنم ا یگمدوگش
(Begum et al., 2019 ع)
لودج5- نشیوآ هایگ سناسا درکلمع و نازیم رب ازیروکیام و کیمویه دیسا یاهرامیت لباقتم رثا
Table 5- Interaction effect of humic acid and mycorrhiza treatments on the amount and yield of (Thymus vulgaris L.)
essential oil
سناسا نازیم
Essential oil
)%(
سناسا درکلمع
Essential oil yield
(
1-
kg.ha)
کشخ هدام درکلمع
Dry matter yield
(
1-
kg.ha)
لرتنک (Control)
لرتنک (Control) 1.53 c 36.41 c 2372.00 d
G.mosseae 2.63 a 71.95 a 2730.50 a
G.etunicatum 2.61 a 69.44 a 2652.67 b
G. intraradices 2.25 b 55.51 b 2467.33 c
کیمویه دیسا
259 یلیمرتیل رد مرگ
(
1-
.LHumic acid 150 mg)
لرتنک (Control) 1.63 c 41.98 d 2570.83 c
G.mosseae 3.31 a 92.45 a 2787.33 a
G.etunicatum 2.75 b 73.22 b 2662.00 b
G. intraradices 2.51 b 65.21 c 2591.17 c
کیمویه دیسا199 یلیمرتیل رد مرگ
(
1-
.LHumic acid 300 mg )
لرتنک (Control) 1.88 d 49.81 d 2640.50 c
G.mosseae 3.13 a 87.63 a 2796.50 a
G.etunicatum 2.90 b 78.23 b 2696.83 b
G. intraradices 2.63 c 71.21 c 2704.33 b
نیانایم *ییاه هک ياراد لقادد کی رد كرتشم یمدنشاب رب ساسا ومزآ هنماد دنچنکناد يا رد لامتدا حطس5 ینعم تواتت دصردراد دنرادنع
* Means those followed by at least one letter in common are not significantly different at the 5% of probability level- using Duncan’s
Multiple Range Test.
سناسا درکلمع و دصرد
هداد سنایراو هیزجت جیاتن لودج( اه1 لگباقتم رگثا هک داد اشن )
رد سناگسا درگکلمع و دگصرد رب ازیروکیام و کیمویه دیسا ياهرامیت
دگصرد کی حطس(0.01>P) یگنعم راد دگصرد رادگقم نیرتگشیب عدگش
رامیت زا سناسا259 یگلیمدیگسا مرگگ ازیروکیاگم دربراگک و کگیمویه
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد191 و تواگتت دگصرد
لودگج( داد اشن ار یازفا5 درگکلمع نیرتگشیب داد اگشن جیاگتن ع)
رامیت زا زین سناسا259 یلیم ازیروکیاگم دربراگک و کیمویه دیسا مرگ
G.mosseae به دهاگش راگمیت اگب هک دمآ تسد119 تواگتت دگصرد و
لودج( داد اشن ار یازفا5ع) و ینایچام یناما (Amani Machiani
et al., 2021a) هجیتن دنتفرگ دصرد هک سناگسا اگب نگشیوآ دربراگک
ازیروکیام یازفا5/1 سناسا یازفا عداد اشن ار يدصرد نشیوآ اب
دربراک ازیروکیاگم یگم ارتگیلاعف رد یازگفا هگب اوگت يزتنگسوتف و
هدغياه لیکشتهدنهد یم هک داد ت ان سناسااب دناوت رتهب یسرتسد
رصانع ییاذغ و حطس یازفا بذج رصانع دوب مهارف و دشاب ط ترم
بیکرت رد مهم و رتاف هلمج زا ،سناسا یورتین رثوم یازفا نیا رد
( تسا هدوبGolubkina et al., 2020 ع)
هجیتن راید یقیقحت رد دنتفرگ هک دربراک یتارییغت ثعاب ازیروکیام
رد تظلغ ومروهوتیفياه یهایگ نینیکوتیاس ،دیسا کیلر یج هلمج زا
ب کینومساج دیسا وهو هدروآ دوجو نیا ومروهوتیفثعاب اه هعسوتي
هدغياه حشرتهدننک سناسا هجیتن رد و یازفا ار دیلوت تیلوباتمياه
هگیوناث ( تگسا هداد یازگفا ارKapoor et al., 2007 یگقیقحت رد ع)
دربراک دیسا کیمویه و ياهدوک ثگعاب ،یلآ رد یازگفا زو کگشخ
مادنا ییاوه و ( هزرگم هایگ سناسا درکلمعSatureja khuzistanica
Jamzad( دگگش )Alizadeh Ahmadabadi et al., 2016 رد ع)
رد سناگسا دصرد یازفا ثعاب کیمویه دیسا دربراک يراید یقحت
( هنادهایگس یگیوراد هاگیگNigella sativa L.( )Azizi & Safaii,
2017دربراگک عدراد یناوگخمه گیقحت نگیا جیاگتن اب هک دش ) دیگسا
زا کیمویه یرط تارثاینومروه و آریثأت رب مایلوباتم لولسياگه
یهایگ نتشاد اب راید ییوس زا و تردق تمکیگدننک و یازفا بذج
ییاذغرصانع و یورتین وچمه رتاف ب س هاگیگ دگشر رد یازفا و
سناسا اهایگ یماگب عددرگگ یازگفا سناگسا ازگیم رد رگثا دربراگک
،دیسا کیمویه نیا هب هجوت ابسناسا هک،اه تا یکرت يدیئونپرت هدوب و
زتنگگسویب ياهدگگداو آ هدنزاگگساگگه )اهدگگیئونورپوزیا( دگگنمزاین
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 222
دوجوNADPH و ATP تسا روضد ییوس زا و يرگصانع وگچمه
رتگاف گقن یگمهم سناگسا هدنزاگگس ياهراتخاگس رد وگگچمه اگگه
يدلیتملیلآوریپ( دگنراد تاتافوریپ لینتنپ وزیا و تاتافSangwan,
Farooqi, Shabih, & Sangwan, 2001 گیرط زا دیسا کیمویه ،)
مهارفبگجوم رتاف و یورتین رتشیب بذج يروآ یازگفا ازگیم رد
سناسا رکیپ یشیور هایگ یمددرگ. هگب هگجیتن هگب هجوت ابتگسد هدگمآ
یمکی ازیروکیام و کیمویه دیسا نیب هک تتگ نینچ اوت مه ییازفا
عدراد دوجو سناسا درکلمع و دصرد رد یازفا يارب
هجیتنیریگ
دربراک هک داد اشن هوهپ نیا زا لصاد جیاتن چراق و ازیروکیام
ههگیو تایصوصخ لیلد هب مادکره ،کیمویه دیسا یگرب هیذغت هگک يا
هدوگب رثوگم یغاگب نگشیوآ ییوراد هایگ درکلمع و دشر دو هب رد دنراد
عتساماجنا ياهرامیت زا ار ریثات نیرتشیب سناسا درکلمع و دصرد هدش
زا رتشیب و دنتشاد199 راگمیت ود رگه دربراگک رگثا رد یازگفا دگصرد
تا یکرت یسررب اب و سناسا درکلمع و دصرد رد یازفا اب عدش لصاد
لومیت هک نشیوآ سناسا هدمع بیکرت ود هک دیدرگ صخشم ،سناسا
ین دندوب لورکاوراک وهب کیمویه دیسا رامیت لامعا اب ز بیترت21 و21
هگب ازیروکیام رامیت لامعا اب و دصرد بگیترت20 و12 یازگفا دگصرد
نیا زا و دنتشادور یمهجیتن اوت تفرگ هک تگیتیک سناگسا نگشیوآ
تحت نیا طیارش ادیپ دو هب هدرک تسا. دروگم ياگهازیروکیام نیگب رد
ربراک زین هوهپ نیا رد هداتتسا ازیروکیام دG.mosseae ود زا رتاراک
عدوب راذگرثا یسررب دروم تاتص رب راید يازیروکیام
یرازگساپس
هدگش ماگجنا روگن ماگیپ هااشناد تارا تعا زا هداتتسا اب یقحت نیا
عتسا
References
1. Ahmadzadeh, M., Sedaghati, E., Sabri-Riseh, R., Rahimi, A., Hatami, N., & Mohammadi Mirik, A. A. (2021).
Evaluation of root mycorrhizal colonization and uptake of some microelements by Zea mays root treated with
some organic compounds and microbial inoculation. Agricultural Engineering, 44(2), 141-158.
https://doi.org/10.22055/AGEN.2021.36868.1602
2. Akbari, I., & Gholami, A. (2016). Evaluation of Mycorrhizal Fungi, Vermicompost and Humic Acid on Essence
Yield and Root Colonization of Fennel. Iranian Journal of Field Crops Research, 13(4), 840-853. (in Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/GSC.V13I4.42567
3. Akbari, T., Rostami, M., Ghabooli, M., & Movahedi, Z. (2021). Effect of piriformospora indica on reducing the
negative effects of salinity stress in lemon balm (Melissa officinalis). Crop Science Research in Arid Regions, 2(2),
219-229. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/CSRAR.2021.265529.1077
4. Alavi Asl, S. A., Majidian, M., Modares Sanavy, S. A. M., & Esfahani, M. (2023). Effect of Wood Vinegar and
Humic Acid on Morphological and Biochemical Traits, Antioxidant Enzymes, and Essential Oil of Peppermint
(Mentha piperita L.) under Water Deficit Stress Conditions. Iranian Journal of Field Crop Science, 54(3), 163-
176. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/ijfcs.2023.356625.654990
5. Alizadeh Ahmadabadi, A., Khorasaninejad, S., & Hemti, K. (2016). Effect of Drought Stress and Humic Acid on
Content Phenol, Flavonoid and Antioxidant of Purple coneflower (Echinacea purpurea). The first national
conference of medicinal, aromatic and spicy plants. Gonbad Kavus University. 2016.
6. Alizadeh, A., Najafi, F., Hadian, J., & Salehi, P. (2018). Effect of different levels of humic-acid and vermicompost
extract on growth, yield, morphological and phytochemical properties of Satureja khuzistanica Jamzad. Journal of
Agroecology, 10(1), 69-80. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/jag.v10i1.47161
7. Almeida, D. J., Alberton, O., Otênio, J. K., & Carrenho, R., (2020). Growth of chamomile (Matricaria chamomilla
L.) and production of essential oil stimulated by arbuscular mycorrhizal symbiosis. Rhizosphere, 15, 100208.
https://doi.org/10.1016/j.rhisph.2020.100208
8. Al-Saif, A. M., Sas-Paszt, L., Awad, R. M., & Mosa, W. F. A. (2023). Apricot (Prunus armeniaca) Performance
under Foliar Application of Humic Acid, Brassinosteroids, and Seaweed Extract. Horticulturae, 9(4), 519.
https://doi.org/10.3390/horticulturae9040519
9. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Ostadi, A., Aghaee, A., & Rasouli, F. (2021b). Effects of arbuscular
mycorrhizal fungi and harvesting time on the macro- and micronutrients and antioxidant enzymes activity of
thyme (Thymus Vulgaris L.) in the different irrigation levels. Plant Process and Function, 10(44), 235-250. (in
Persian with English abstract).
10. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Ostadi, A., Morshedlou, M., & Chabokpour, J. (2021a). Effects of harvest
time and mycorrhiza fungus application on quantitative and qualitative yield of thyme (Thymus vulgaris L.)
essential oil at different irrigation levels. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 36(6), 1022-
1037. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2021.351323.2835
11. Arjmand Alavi, M., Hatamzadeh, A., & Ehteshami, S. M. (2014). Effect of bulb inoculation with four species
دوجوNADPH و ATP تسا روضد ییوس زا و يرگصانع وگچمه
رتگاف گقن یگمهم سناگسا هدنزاگگس ياهراتخاگس رد وگگچمه اگگه
يدلیتملیلآوریپ( دگنراد تاتافوریپ لینتنپ وزیا و تاتافSangwan,
Farooqi, Shabih, & Sangwan, 2001 گیرط زا دیسا کیمویه ،)
مهارفبگجوم رتاف و یورتین رتشیب بذج يروآ یازگفا ازگیم رد
سناسا رکیپ یشیور هایگ یمددرگ. هگب هگجیتن هگب هجوت ابتگسد هدگمآ
یمکی ازیروکیام و کیمویه دیسا نیب هک تتگ نینچ اوت مه ییازفا
عدراد دوجو سناسا درکلمع و دصرد رد یازفا يارب
هجیتنیریگ
دربراک هک داد اشن هوهپ نیا زا لصاد جیاتن چراق و ازیروکیام
ههگیو تایصوصخ لیلد هب مادکره ،کیمویه دیسا یگرب هیذغت هگک يا
هدوگب رثوگم یغاگب نگشیوآ ییوراد هایگ درکلمع و دشر دو هب رد دنراد
عتساماجنا ياهرامیت زا ار ریثات نیرتشیب سناسا درکلمع و دصرد هدش
زا رتشیب و دنتشاد199 راگمیت ود رگه دربراگک رگثا رد یازگفا دگصرد
تا یکرت یسررب اب و سناسا درکلمع و دصرد رد یازفا اب عدش لصاد
لومیت هک نشیوآ سناسا هدمع بیکرت ود هک دیدرگ صخشم ،سناسا
ین دندوب لورکاوراک وهب کیمویه دیسا رامیت لامعا اب ز بیترت21 و21
هگب ازیروکیام رامیت لامعا اب و دصرد بگیترت20 و12 یازگفا دگصرد
نیا زا و دنتشادور یمهجیتن اوت تفرگ هک تگیتیک سناگسا نگشیوآ
تحت نیا طیارش ادیپ دو هب هدرک تسا. دروگم ياگهازیروکیام نیگب رد
ربراک زین هوهپ نیا رد هداتتسا ازیروکیام دG.mosseae ود زا رتاراک
عدوب راذگرثا یسررب دروم تاتص رب راید يازیروکیام
یرازگساپس
هدگش ماگجنا روگن ماگیپ هااشناد تارا تعا زا هداتتسا اب یقحت نیا
عتسا
References
1. Ahmadzadeh, M., Sedaghati, E., Sabri-Riseh, R., Rahimi, A., Hatami, N., & Mohammadi Mirik, A. A. (2021).
Evaluation of root mycorrhizal colonization and uptake of some microelements by Zea mays root treated with
some organic compounds and microbial inoculation. Agricultural Engineering, 44(2), 141-158.
https://doi.org/10.22055/AGEN.2021.36868.1602
2. Akbari, I., & Gholami, A. (2016). Evaluation of Mycorrhizal Fungi, Vermicompost and Humic Acid on Essence
Yield and Root Colonization of Fennel. Iranian Journal of Field Crops Research, 13(4), 840-853. (in Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/GSC.V13I4.42567
3. Akbari, T., Rostami, M., Ghabooli, M., & Movahedi, Z. (2021). Effect of piriformospora indica on reducing the
negative effects of salinity stress in lemon balm (Melissa officinalis). Crop Science Research in Arid Regions, 2(2),
219-229. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/CSRAR.2021.265529.1077
4. Alavi Asl, S. A., Majidian, M., Modares Sanavy, S. A. M., & Esfahani, M. (2023). Effect of Wood Vinegar and
Humic Acid on Morphological and Biochemical Traits, Antioxidant Enzymes, and Essential Oil of Peppermint
(Mentha piperita L.) under Water Deficit Stress Conditions. Iranian Journal of Field Crop Science, 54(3), 163-
176. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/ijfcs.2023.356625.654990
5. Alizadeh Ahmadabadi, A., Khorasaninejad, S., & Hemti, K. (2016). Effect of Drought Stress and Humic Acid on
Content Phenol, Flavonoid and Antioxidant of Purple coneflower (Echinacea purpurea). The first national
conference of medicinal, aromatic and spicy plants. Gonbad Kavus University. 2016.
6. Alizadeh, A., Najafi, F., Hadian, J., & Salehi, P. (2018). Effect of different levels of humic-acid and vermicompost
extract on growth, yield, morphological and phytochemical properties of Satureja khuzistanica Jamzad. Journal of
Agroecology, 10(1), 69-80. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/jag.v10i1.47161
7. Almeida, D. J., Alberton, O., Otênio, J. K., & Carrenho, R., (2020). Growth of chamomile (Matricaria chamomilla
L.) and production of essential oil stimulated by arbuscular mycorrhizal symbiosis. Rhizosphere, 15, 100208.
https://doi.org/10.1016/j.rhisph.2020.100208
8. Al-Saif, A. M., Sas-Paszt, L., Awad, R. M., & Mosa, W. F. A. (2023). Apricot (Prunus armeniaca) Performance
under Foliar Application of Humic Acid, Brassinosteroids, and Seaweed Extract. Horticulturae, 9(4), 519.
https://doi.org/10.3390/horticulturae9040519
9. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Ostadi, A., Aghaee, A., & Rasouli, F. (2021b). Effects of arbuscular
mycorrhizal fungi and harvesting time on the macro- and micronutrients and antioxidant enzymes activity of
thyme (Thymus Vulgaris L.) in the different irrigation levels. Plant Process and Function, 10(44), 235-250. (in
Persian with English abstract).
10. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Ostadi, A., Morshedlou, M., & Chabokpour, J. (2021a). Effects of harvest
time and mycorrhiza fungus application on quantitative and qualitative yield of thyme (Thymus vulgaris L.)
essential oil at different irrigation levels. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 36(6), 1022-
1037. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2021.351323.2835
11. Arjmand Alavi, M., Hatamzadeh, A., & Ehteshami, S. M. (2014). Effect of bulb inoculation with four species
222 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
mycorrhizal fungi on quantitative and qualitative yield of two lily species. Iranian Journal of Seed Science and
Research, 1(2), 57-65. (in Persian with English abstract).
12. Auge, R. M., Stodola, A. J. W., Tims, J. E., & Saxton, A. M. (2001). Moisture retention properties of a
mycorrhizal soil. Plant and Soil, 230, 87-97.
13. Azimi, R., Jangju, M., & Asghari, H. (2014). The effect of mycorrhiza inoculation on the initial establishment and
morphological characteristics of the thyme medicinal plant in natural conditions. Iranian Journal of Field Crops
Research, 11(4), 666-676. (in Persian). https://doi.org/10.22067/GSC.V11I4.32903
14. Azizi, M., & Safaii, Z. (2017). The Effect of Foliar Application of Humic Acid and Nano Fertilizer (Pharmks®) on
Morphological Traits, Yield, Essential Oil Content and Yield of Black Cumin (Nigella sativa L.). Journal of
Horticultural Science, 30(4), 671-680. (in Persian). https://doi.org/10.22067/jhorts4.v0i0.41136
15. Baum, C., El-Tohamy, W., & Gruda, N. (2015). Increasing the productivity and product quality of vegetable crops
using arbuscular mycorrhizal fungi: a review. Scientia Horticulturae, 187, 131-141.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2015.03.002
16. Begum, N., Qin, C., Ahanger, M. A., Raza, S., Khan, M. I., Ashraf, M., Ahmed, N., & Zhang, L. (2019). Role of
arbuscular mycorrhizal fungi in plant growth regulation: implications in abiotic stress tolerance. Frontiers in Plant
Science, 10, 1-15. https://doi.org/10.3389/fpls.2019.01068
17. Boutasknit, A., Baslam, M., Ait-El-mokhtar, M., Anli, M., Ben-Laouane, R., Douira, A., Modafar, C. E., Mitsui,
T., Wahbi, S., & Meddich, A. (2020). Arbuscular mycorrhizal fungi mediate drought tolerance and recovery in two
contrasting carob (Ceratonia siliqua L.) ecotypes by regulating stomatal, water relations, and (in) organic
adjustments. Plants, 9, 1-19. https://doi.org/10.3390/plants9010080
18. Canellas, L. P., Olivares, F. L., Canellas, N. O., Mazzei, P., & Piccolo, A. (2019). Humic acids increase the maize
seedlings exudation yield. Chemical and Biological Technologies in Agriculture, 6(1), 1-14.
https://doi.org/10.1186/s40538-018-0139-7
19. Csongor, B., Viktória, L. B., Erika, K., Béla, K., Dávid, U. N., Péter, S., Giuseppe, M., Luigi, M., Judit, K., Dóra,
P., & Györgyi, H. (2023). Flowering phenophases influence the antibacterial and anti-biofilm effects of Thymus
vulgaris L. essential oil. BMC Complementary. Medicine and Therapies, 23, 168. https://doi.org/10.1186/s12906-
023-03966-1
20. Dordas, C. A., & Sioulas, C. (2008). Safflower yield, chlorophyll content, photosynthesis, and water use efficiency
response to nitrogen fertilization under rainfed conditions. Industrial Crops and Products, 27(1), 75-85.
21. Doskocil, L., Szewieczková, J. B., Enev, V., Kalina, L., & Wasserbauer, J. (2018). Spectral characterization and
comparison of humic acids isolated from some European lignites. Fuel, 213, 123-132.
https://doi.org/10.1016/j.fuel.2017.10.114
22. Golubkina, N., Logvinenko, L., Novitsky, M., Zamana, S., Sokolov, S., Molchanova, A., Shevchuk, O., Sekara,
A., Tallarita, A., & Caruso, G. (2020). Yield, essential oil and quality performances of Artemisia dracunculus,
Hyssopus officinalis and Lavandula angustifolia as affected by arbuscular mycorrhizal fungi under organic
management. Plants, 9, 1-16. https://doi.org/10.3390/plants9030375
23. Gorgini Shabankareh, H., Khorasani nejad, S., Sadeghi, M., & Tabasi, A. (2018). Effect of irrigation cycle and
humic acid on morphophysiological and biochemical properties of thyme medicinal plant. Journal of Plant
Environmental Physiology, 13(51), 67-82. (in Persian).
24. Haghir Ebrahimabadi, A., Hatami, M., Karimzadeh Asl, Kh., & Ghorbanpour, M. (2018). Effect of Mycorrhizal
Fungi and Biophosphor Fertilizer on Growth Features, Yield and Yield Components, and Essntial Oil Constituents
in Cuminum cyminum L. Journal of Medicinal Plants, 17(2), 74-91. (in Persian with English abstract).
25. Hammoudi Halat, D., Krayem, M., Khaled, S., & Younes, S. (2022). A focused insight into thyme: Biological,
chemical, and therapeutic properties of an indigenous Mediterranean herb. Nutrients, 14(10), 2104.
https://doi.org/10.3390/nu14102104
26. Kapoor, R., Chaudhary, V., & Bhatnagar, A. (2007). Effects of arbuscular mycorrhiza and phosphorus application
on artemisinin concentration in Artemisia annua L. Mycorrhiza, 17(7), 581-587. https://doi.org/10.1007/s00572-
007-0135-4
27. Kormanik, P. P., & McGraw, A. C. (1982). Quantification of vesicular-arbuscular mycorrhizae in plant roots. In
Methods and Principles of Mycorrhizal Research (N. C. Schenck, Ed.). pp. 37-45. American Phytopathological
Society, st Paul
28. Lotfollahi, A., Bolandnazar, S., Aliasgharzad, N., Khoshru, B., & Siami. A. (2020). Effects of Inoculation with
Arbuscular Mycorrhiza and Mycorrhiza-Like Fungi on Growth and Phosphorus Uptake of Coriander. Scientific
Research Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production, 31(1). 87-101. (in Persian with English
abstract). https://doi.org/10.22034/SAPS.2021.12791
29. Mafakheri, S., & Asghari, B. (2018). Effect of Seaweed Extract, Humic Acid and Chemical Fertilizers on
Morphological, Physiological and Biochemical Characteristics of Trigonella foenum-graecum L. Journal of
Agricultural Science and Technology, 20, 1505-1516.
30. Mohammadi Nia Samakoush, A., Moradi, H., & Akbarpour, V. (2022). Investigating the effect of humic acid
mycorrhizal fungi on quantitative and qualitative yield of two lily species. Iranian Journal of Seed Science and
Research, 1(2), 57-65. (in Persian with English abstract).
12. Auge, R. M., Stodola, A. J. W., Tims, J. E., & Saxton, A. M. (2001). Moisture retention properties of a
mycorrhizal soil. Plant and Soil, 230, 87-97.
13. Azimi, R., Jangju, M., & Asghari, H. (2014). The effect of mycorrhiza inoculation on the initial establishment and
morphological characteristics of the thyme medicinal plant in natural conditions. Iranian Journal of Field Crops
Research, 11(4), 666-676. (in Persian). https://doi.org/10.22067/GSC.V11I4.32903
14. Azizi, M., & Safaii, Z. (2017). The Effect of Foliar Application of Humic Acid and Nano Fertilizer (Pharmks®) on
Morphological Traits, Yield, Essential Oil Content and Yield of Black Cumin (Nigella sativa L.). Journal of
Horticultural Science, 30(4), 671-680. (in Persian). https://doi.org/10.22067/jhorts4.v0i0.41136
15. Baum, C., El-Tohamy, W., & Gruda, N. (2015). Increasing the productivity and product quality of vegetable crops
using arbuscular mycorrhizal fungi: a review. Scientia Horticulturae, 187, 131-141.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2015.03.002
16. Begum, N., Qin, C., Ahanger, M. A., Raza, S., Khan, M. I., Ashraf, M., Ahmed, N., & Zhang, L. (2019). Role of
arbuscular mycorrhizal fungi in plant growth regulation: implications in abiotic stress tolerance. Frontiers in Plant
Science, 10, 1-15. https://doi.org/10.3389/fpls.2019.01068
17. Boutasknit, A., Baslam, M., Ait-El-mokhtar, M., Anli, M., Ben-Laouane, R., Douira, A., Modafar, C. E., Mitsui,
T., Wahbi, S., & Meddich, A. (2020). Arbuscular mycorrhizal fungi mediate drought tolerance and recovery in two
contrasting carob (Ceratonia siliqua L.) ecotypes by regulating stomatal, water relations, and (in) organic
adjustments. Plants, 9, 1-19. https://doi.org/10.3390/plants9010080
18. Canellas, L. P., Olivares, F. L., Canellas, N. O., Mazzei, P., & Piccolo, A. (2019). Humic acids increase the maize
seedlings exudation yield. Chemical and Biological Technologies in Agriculture, 6(1), 1-14.
https://doi.org/10.1186/s40538-018-0139-7
19. Csongor, B., Viktória, L. B., Erika, K., Béla, K., Dávid, U. N., Péter, S., Giuseppe, M., Luigi, M., Judit, K., Dóra,
P., & Györgyi, H. (2023). Flowering phenophases influence the antibacterial and anti-biofilm effects of Thymus
vulgaris L. essential oil. BMC Complementary. Medicine and Therapies, 23, 168. https://doi.org/10.1186/s12906-
023-03966-1
20. Dordas, C. A., & Sioulas, C. (2008). Safflower yield, chlorophyll content, photosynthesis, and water use efficiency
response to nitrogen fertilization under rainfed conditions. Industrial Crops and Products, 27(1), 75-85.
21. Doskocil, L., Szewieczková, J. B., Enev, V., Kalina, L., & Wasserbauer, J. (2018). Spectral characterization and
comparison of humic acids isolated from some European lignites. Fuel, 213, 123-132.
https://doi.org/10.1016/j.fuel.2017.10.114
22. Golubkina, N., Logvinenko, L., Novitsky, M., Zamana, S., Sokolov, S., Molchanova, A., Shevchuk, O., Sekara,
A., Tallarita, A., & Caruso, G. (2020). Yield, essential oil and quality performances of Artemisia dracunculus,
Hyssopus officinalis and Lavandula angustifolia as affected by arbuscular mycorrhizal fungi under organic
management. Plants, 9, 1-16. https://doi.org/10.3390/plants9030375
23. Gorgini Shabankareh, H., Khorasani nejad, S., Sadeghi, M., & Tabasi, A. (2018). Effect of irrigation cycle and
humic acid on morphophysiological and biochemical properties of thyme medicinal plant. Journal of Plant
Environmental Physiology, 13(51), 67-82. (in Persian).
24. Haghir Ebrahimabadi, A., Hatami, M., Karimzadeh Asl, Kh., & Ghorbanpour, M. (2018). Effect of Mycorrhizal
Fungi and Biophosphor Fertilizer on Growth Features, Yield and Yield Components, and Essntial Oil Constituents
in Cuminum cyminum L. Journal of Medicinal Plants, 17(2), 74-91. (in Persian with English abstract).
25. Hammoudi Halat, D., Krayem, M., Khaled, S., & Younes, S. (2022). A focused insight into thyme: Biological,
chemical, and therapeutic properties of an indigenous Mediterranean herb. Nutrients, 14(10), 2104.
https://doi.org/10.3390/nu14102104
26. Kapoor, R., Chaudhary, V., & Bhatnagar, A. (2007). Effects of arbuscular mycorrhiza and phosphorus application
on artemisinin concentration in Artemisia annua L. Mycorrhiza, 17(7), 581-587. https://doi.org/10.1007/s00572-
007-0135-4
27. Kormanik, P. P., & McGraw, A. C. (1982). Quantification of vesicular-arbuscular mycorrhizae in plant roots. In
Methods and Principles of Mycorrhizal Research (N. C. Schenck, Ed.). pp. 37-45. American Phytopathological
Society, st Paul
28. Lotfollahi, A., Bolandnazar, S., Aliasgharzad, N., Khoshru, B., & Siami. A. (2020). Effects of Inoculation with
Arbuscular Mycorrhiza and Mycorrhiza-Like Fungi on Growth and Phosphorus Uptake of Coriander. Scientific
Research Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production, 31(1). 87-101. (in Persian with English
abstract). https://doi.org/10.22034/SAPS.2021.12791
29. Mafakheri, S., & Asghari, B. (2018). Effect of Seaweed Extract, Humic Acid and Chemical Fertilizers on
Morphological, Physiological and Biochemical Characteristics of Trigonella foenum-graecum L. Journal of
Agricultural Science and Technology, 20, 1505-1516.
30. Mohammadi Nia Samakoush, A., Moradi, H., & Akbarpour, V. (2022). Investigating the effect of humic acid
یرهاط یرغصاهدازیلعریم و ،درف یغاب نشیوآ ییوراد هایگ ییایمیشویب و یعارز تایصوصخ یخرب تارییغت یسررب ... 222
treatment on antioxidant capacity, phenol and photosynthetic pigments of the medicinal plant Artemisia annua L.
under salt stress. Scientific Research Journal of Plant Ecophysiology, 13(46), 2-14. (in Persian).
31. Monda, H., McKenna, A. M., Fountain, R., & Lamar, R. T. (2021). Bioactivity of Humic Acids Extracted From
Shale Ore: Molecular Characterization and Structure-Activity Relationship with Tomato Plant Yield under
Nutritional Stress. Frontiers in Plant Science, 12. https://doi.org/10.3389/fpls.2021.660224
32. Morshedloo, M. R., Maggi, F., Neko, H. T., & Aghdam, M. S. (2018). Sumac (Rhus coriaria L.) fruit: essential oil
variability in Iranian populations. Industrial Crops and Products, 111 , 1-7.
https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2017.10.002
33. Mortazaei, S., Rafieian, M., Ansary Samani, R., & Shahinfard, N. (2012). Comparison of Phenolic Compounds
Concentrations and Antioxidant Activity of Eight Medicinal Plants. Journal of Rafsanjan University of Medical
Sciences, 12(7), 519-530.
34. Mousavi, S. A. H., Barzegar, T., Nekounam, F., Ghahremani, Z., & Khani, A. (2022). The effect of humic acid on
physiological characteristics, antioxidant activity and yield of Cape gooseberry (Physalis peruviana L.) under
deficit irrigation. Plant Process and Function, 12(54), 171-185. (in Persian).
35. Naji, Z., Babaakbari Sari, M., Vaezi, A., & Ahmadi, Sh. (2020). The Effect of Different Levels of Polyacrylic and
Humic Acid on Aggregates Stability and Soil Moisture Content of Saline and Sodic Soils. Iran Water and Soil
Research, 52(1), 15-24. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/ijswr.2020.286599.668281
36. Nardi, S., Pizzeghello, D., Muscolo, A., & Vianello, A. (2002). Physiological effects of humic substances on
higher plants. Soil Biology and Biochemistry, 34, 1527-1536.
37. Nasiri Dehsorkhi, A., Makarian, H., Varnaseri Ghandali, V., & Salari, N. (2018). Investigation of effect of humic
acid and vermicompost application on yield and yield components of cumin (Cuminum cyminum L.). Applied
Research in Field Crops, 31(1), 93-113. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22092/AJ.2018.121407.1277
38. Saadi Moghaddam, S., Javanmard, A., Morshedloo, M. R., & Nouraein, M. (2020). Effect of integrated application
of biological and chemical fertilizers on the quality and quantity traits of dragon's head (Lallemantia iberica) under
rainfed condition. Iranian Journal of Horticultural Science, 51(2), 459-477. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.273123.1578
39. Sabbagh, S., Sarafraz, M., Taheri, M., & Bolok, H. (2020). Effect of glomus intraradices fungus on enzymatic
activities and growth condition of seven wheat genotypes. Crop Science Research in Arid Regions, 2(1), 43-53. (in
Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/csrar.2020.119122
40. Sabouri, F., Sirousmehr, A., & Gorgini Shabankareh, H. (2018). Effect of irrigation regimes and application of
humic acid on some morphological and physiological characteristics of Savory (Satureja hortensis L.). Iranian
Journal of Plant Biology, 9(34), 13-24. (in Persian with English abstract).
41. Sanchez, F. J., Manzanares, M., de Andres, E. F., Tenorio, J. L., & Ayerbe, L. (1998). Turgor maintenance,
osmotic adjustment and soluble sugar and proline accumulation in 49 pea cultivars in response to water stress.
Field Crops Research, 59(3), 225-235. https://doi.org/10.1016/S0378-4290(98)00125-7
42. Sangwan, N. S., Farooqi, A. H. A., Shabih, F., & Sangwan, R. S. (2001). Regulation of essential oil production in
plants. Plant Growth Regulation, 34, 3-21.
43. Siddiqui, M. H., Oad, F. C., & Jmaro, M. G. H. (2006). Emergence and nitrogen use efficiency of maize under
different tillage operation and fertility levels. Asian Journal of Plant Sciences, 5(3), 508-510.
https://doi.org/10.3923/ajps.2006.508.510
44. Silva, A. S., Tewari, D., Sureda, A., Suntar, I., Belwal, T., Battino, M., Nabavi, S. M., & Nabavi, S. F. (2021). The
evidence of health benefits and food applications of Thymus vulgaris L. Trends in Food Science & Technology.
117, 218-227. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2021.11.010
45. Stefanaki, A., & Andel, T. van. (2021). Mediterranean aromatic herbs and their culinary use. Aromatic herbs in
food bioactive compounds, processing, and applications. 93-121. Publisher: Elsevier. Aromatic Herbs in Food.
https://doi.org/10.1016/B978-0-12-822716-9.00003-2
46. Tabrizi, L., Mohammadi, S., Delshad, M., & Moteshare Zadeh, B. (2015). The Effect of Arbuscular Mycorrhizal
Fungi on Growth and Yield of Rosemary (Rosmarinus officinalis L.) under Lead and Cadmium Stress.
Environmental Science Quarterly, 13(2), 37-48.
47. Taheri Asghari, M. (2021). Effect of seed inoculation with Mycorrhiza fungi and leaf application of amino acid on
some qualitative and herbaceous properties of pot marigold. Iranian Journal of Seed Science and Research, 9(3),
57-71. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22124/jms.2022.6164
48. Tarraf, W., Ruta, C., Tagarelli, A., De Cillis, F., & De Mastro, G. (2017). Influence of arbuscular mycorrhizae on
plant growth, essential oil production and phosphorus uptake of Salvia officinalis L. Indian Journal Crop Products
Process, 102, 144-153. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2017.03.010
49. Weisany, W., Raei, Y., Salmasi, S. Z., Sohrabi, Y., & Ghassemi-Golezani, K. (2016). Arbuscular mycorrhizal
fungi induced changes in rhizosphere, essential oil and mineral nutrients uptake in dill/common bean intercropping
system. Annals of Applied Biology, 169(3), 384-397. https://doi.org/10.1111/aab.12309
treatment on antioxidant capacity, phenol and photosynthetic pigments of the medicinal plant Artemisia annua L.
under salt stress. Scientific Research Journal of Plant Ecophysiology, 13(46), 2-14. (in Persian).
31. Monda, H., McKenna, A. M., Fountain, R., & Lamar, R. T. (2021). Bioactivity of Humic Acids Extracted From
Shale Ore: Molecular Characterization and Structure-Activity Relationship with Tomato Plant Yield under
Nutritional Stress. Frontiers in Plant Science, 12. https://doi.org/10.3389/fpls.2021.660224
32. Morshedloo, M. R., Maggi, F., Neko, H. T., & Aghdam, M. S. (2018). Sumac (Rhus coriaria L.) fruit: essential oil
variability in Iranian populations. Industrial Crops and Products, 111 , 1-7.
https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2017.10.002
33. Mortazaei, S., Rafieian, M., Ansary Samani, R., & Shahinfard, N. (2012). Comparison of Phenolic Compounds
Concentrations and Antioxidant Activity of Eight Medicinal Plants. Journal of Rafsanjan University of Medical
Sciences, 12(7), 519-530.
34. Mousavi, S. A. H., Barzegar, T., Nekounam, F., Ghahremani, Z., & Khani, A. (2022). The effect of humic acid on
physiological characteristics, antioxidant activity and yield of Cape gooseberry (Physalis peruviana L.) under
deficit irrigation. Plant Process and Function, 12(54), 171-185. (in Persian).
35. Naji, Z., Babaakbari Sari, M., Vaezi, A., & Ahmadi, Sh. (2020). The Effect of Different Levels of Polyacrylic and
Humic Acid on Aggregates Stability and Soil Moisture Content of Saline and Sodic Soils. Iran Water and Soil
Research, 52(1), 15-24. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/ijswr.2020.286599.668281
36. Nardi, S., Pizzeghello, D., Muscolo, A., & Vianello, A. (2002). Physiological effects of humic substances on
higher plants. Soil Biology and Biochemistry, 34, 1527-1536.
37. Nasiri Dehsorkhi, A., Makarian, H., Varnaseri Ghandali, V., & Salari, N. (2018). Investigation of effect of humic
acid and vermicompost application on yield and yield components of cumin (Cuminum cyminum L.). Applied
Research in Field Crops, 31(1), 93-113. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22092/AJ.2018.121407.1277
38. Saadi Moghaddam, S., Javanmard, A., Morshedloo, M. R., & Nouraein, M. (2020). Effect of integrated application
of biological and chemical fertilizers on the quality and quantity traits of dragon's head (Lallemantia iberica) under
rainfed condition. Iranian Journal of Horticultural Science, 51(2), 459-477. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.273123.1578
39. Sabbagh, S., Sarafraz, M., Taheri, M., & Bolok, H. (2020). Effect of glomus intraradices fungus on enzymatic
activities and growth condition of seven wheat genotypes. Crop Science Research in Arid Regions, 2(1), 43-53. (in
Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/csrar.2020.119122
40. Sabouri, F., Sirousmehr, A., & Gorgini Shabankareh, H. (2018). Effect of irrigation regimes and application of
humic acid on some morphological and physiological characteristics of Savory (Satureja hortensis L.). Iranian
Journal of Plant Biology, 9(34), 13-24. (in Persian with English abstract).
41. Sanchez, F. J., Manzanares, M., de Andres, E. F., Tenorio, J. L., & Ayerbe, L. (1998). Turgor maintenance,
osmotic adjustment and soluble sugar and proline accumulation in 49 pea cultivars in response to water stress.
Field Crops Research, 59(3), 225-235. https://doi.org/10.1016/S0378-4290(98)00125-7
42. Sangwan, N. S., Farooqi, A. H. A., Shabih, F., & Sangwan, R. S. (2001). Regulation of essential oil production in
plants. Plant Growth Regulation, 34, 3-21.
43. Siddiqui, M. H., Oad, F. C., & Jmaro, M. G. H. (2006). Emergence and nitrogen use efficiency of maize under
different tillage operation and fertility levels. Asian Journal of Plant Sciences, 5(3), 508-510.
https://doi.org/10.3923/ajps.2006.508.510
44. Silva, A. S., Tewari, D., Sureda, A., Suntar, I., Belwal, T., Battino, M., Nabavi, S. M., & Nabavi, S. F. (2021). The
evidence of health benefits and food applications of Thymus vulgaris L. Trends in Food Science & Technology.
117, 218-227. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2021.11.010
45. Stefanaki, A., & Andel, T. van. (2021). Mediterranean aromatic herbs and their culinary use. Aromatic herbs in
food bioactive compounds, processing, and applications. 93-121. Publisher: Elsevier. Aromatic Herbs in Food.
https://doi.org/10.1016/B978-0-12-822716-9.00003-2
46. Tabrizi, L., Mohammadi, S., Delshad, M., & Moteshare Zadeh, B. (2015). The Effect of Arbuscular Mycorrhizal
Fungi on Growth and Yield of Rosemary (Rosmarinus officinalis L.) under Lead and Cadmium Stress.
Environmental Science Quarterly, 13(2), 37-48.
47. Taheri Asghari, M. (2021). Effect of seed inoculation with Mycorrhiza fungi and leaf application of amino acid on
some qualitative and herbaceous properties of pot marigold. Iranian Journal of Seed Science and Research, 9(3),
57-71. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22124/jms.2022.6164
48. Tarraf, W., Ruta, C., Tagarelli, A., De Cillis, F., & De Mastro, G. (2017). Influence of arbuscular mycorrhizae on
plant growth, essential oil production and phosphorus uptake of Salvia officinalis L. Indian Journal Crop Products
Process, 102, 144-153. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2017.03.010
49. Weisany, W., Raei, Y., Salmasi, S. Z., Sohrabi, Y., & Ghassemi-Golezani, K. (2016). Arbuscular mycorrhizal
fungi induced changes in rhizosphere, essential oil and mineral nutrients uptake in dill/common bean intercropping
system. Annals of Applied Biology, 169(3), 384-397. https://doi.org/10.1111/aab.12309
226 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،3 ،زییاپ 0413
50. Yadegari, M. (2022). Effects of NPK, botamisol, and humic acid on morphophysiological traits and essential oil of
three Satureja species under drought stress. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 38(1),
61-80. https://doi.org/10.22092/ijmapr.2022.356264.3073
51. Yadegari, M. (2022a). Effects of NPK complete fertilizer, botamisol, and humic acid on morphophysiological
characteristics and essential oil in three Thymus species under drought stress conditions. Iranian Journal of
Medicinal and Aromatic Plants Research, 38(2), 301-321. https://doi.org/10.22092/IJMAPR.2022.357303.3119
52. Yazdan panah gohari, A., Ghanbari jahromi, M., & Zarrin nia, V. (2021). Effect of Some Mycorrhizal Fungi
Species on Quantitative and Qualitative Properties of Two Landraces of Chicory in Greenhouse Conditions.
Journal Crop Improv, 24(2), 527-544. https://doi.org/10.22059/jci.2021.314730.2484
53. Yousefi, M., Enteshari, Sh., & Saadatmand, M. (2014). Effects of silica treatment on some morphological,
anatomical and physiological characteristics of Iranian borage (Echium amoenum Fisch & C.A. Mey). Soil Culture
Research Center, 5(2), 83-94. (in Persian).
54. Zhang, F., Zou, Y. N., & Wu, Q. S. (2018). Quantitative estimation of water uptake by mycorrhizal extraradical
hyphae in citrus under drought stress. Scientia Horticulturae, 229, 132-136.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2017.10.038
55. Zhishen, J., Mencheng, T., & Jianming, W. (1999). The determination of flavonoid content in mulberry and their
scavenging effects on superoxide radicals. Food Chemistry, 64, 555-559. https://doi.org/10.1016/S0308-
8146(98)00102-2
50. Yadegari, M. (2022). Effects of NPK, botamisol, and humic acid on morphophysiological traits and essential oil of
three Satureja species under drought stress. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 38(1),
61-80. https://doi.org/10.22092/ijmapr.2022.356264.3073
51. Yadegari, M. (2022a). Effects of NPK complete fertilizer, botamisol, and humic acid on morphophysiological
characteristics and essential oil in three Thymus species under drought stress conditions. Iranian Journal of
Medicinal and Aromatic Plants Research, 38(2), 301-321. https://doi.org/10.22092/IJMAPR.2022.357303.3119
52. Yazdan panah gohari, A., Ghanbari jahromi, M., & Zarrin nia, V. (2021). Effect of Some Mycorrhizal Fungi
Species on Quantitative and Qualitative Properties of Two Landraces of Chicory in Greenhouse Conditions.
Journal Crop Improv, 24(2), 527-544. https://doi.org/10.22059/jci.2021.314730.2484
53. Yousefi, M., Enteshari, Sh., & Saadatmand, M. (2014). Effects of silica treatment on some morphological,
anatomical and physiological characteristics of Iranian borage (Echium amoenum Fisch & C.A. Mey). Soil Culture
Research Center, 5(2), 83-94. (in Persian).
54. Zhang, F., Zou, Y. N., & Wu, Q. S. (2018). Quantitative estimation of water uptake by mycorrhizal extraradical
hyphae in citrus under drought stress. Scientia Horticulturae, 229, 132-136.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2017.10.038
55. Zhishen, J., Mencheng, T., & Jianming, W. (1999). The determination of flavonoid content in mulberry and their
scavenging effects on superoxide radicals. Food Chemistry, 64, 555-559. https://doi.org/10.1016/S0308-
8146(98)00102-2
Categories
ScienceDownload
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 7
- Slides 16
- Age 420 days
Related Slideshows
23
Earthquakes_Type of Faults_Science G8.pptx
OctabellFabila1
34 views
15
Quiz #1 Science 10 in the first quarter for jhs
HendrixAntonniAmante
34 views
9
Astronomy history from long ago till doday
ssuserbd9abe
34 views
9
Great history of astronomy from long ago till today
ssuserbd9abe
31 views
20
EARTHQUAKE-DRILL.powerpoint.............
chalobrido8
34 views
9
History of astronomy from old times to the present times
ssuserbd9abe
33 views