ANO BA SA TINGIN NIYO ANG MAS MATIMBANG ? KARAPATAN O TUNGKULIN
ACTIVITY 1
Ipaliwanag kung ano ang pinagkaiba ng karapatan at tungkulin
KARAPATAN Sa payak na pangungusap , ito ay parang titulo na ipinagkaloob sa tao na may layuning moral
KARAPATAN Ang salitang karapatan na sa wikang ingles ay Right at nagmula sa salitang Aleman at Recht
KARAPATAN sa salitang latin naman ito ay ius , na ang kahulugan ay “ ano ang para sa o dapat sa tao na maaaring maiugnay sa isang katungkulan (duty)
KARAPATAN Sa makatuwid , ang karapatan ay nangangahulugan ng kung ano ang tama o dapat para sa tao .
KARAPATAN Ang salitang ius ay nagmula rin sa salitang “ iutistia ” o katarungan (justice). Sa makatuwid , may malaking kaugnayan ang karapatan sa katarungan .
KARAPATAN Nakakamit lamang ang katarungan kung ang bawat tao ay nakakatanggap o binibigyan ng dapat o para sa kaniya o tinatawag nating ?
KARAPATAN
Hindi maaaring ang karapatan ng isang tao ay para lamang sa kaniyang sarili . Magiging makabuluhan lamang ito kung makikita ang kaugnayan nito sa karapatan ng iba at ang katungkulan na maipaglaban at matutulan ang mga paglabag sa mga karapatang ito
BATAYAN NG KARAPATAN: DANGAL NG TAO Ang bawat tao na nilikha ng diyos ay may dangal . Ang dangal na ito ay nag- uugat sa mga biyayang ipinagkaloob ng diyos tulad ng iyong kaisipan at malayang kalooban .
BATAYAN NG KARAPATAN: DANGAL NG TAO Ang dangal ng bawat tao ay likas sa kanya mula sa kaniyang pagsilang .
kaya kailangang maunawaan mo na ang iyong karangalan ay likas sa iyo at hindi dapat pianghihirapang kamitin.bagkus ito ay pinangangalagaan at pinagtitibay .
Dahil sa iyong pananagutang pangalagaan at protektahan ang iyong dangal , kailangan isaalang alang mo rin ang mga pangunahing karapatan ng tao upang mapanatili at patuloy na maiangat ang iyong dangal bilang tao .
Ang pagkakait o paglapastangan sa karapatan mo ay katumbas na rin ng pagtapak sa iyong dangal .
Ang paggalang sa dignidad at karapatan mo bilang tao ay maaaring maging batayan ng kaayusan ng iyong buhay .
ANG KARAPATAN BILANG PAGPAPATIBAY NG DANGAL NG TAO
Ang iyong dangal bilang tao ay napagtitibay kapag ginagamit mo ang iyong karapatang mapaunlad at mapabuti ang iyong sarili .
Ang mga pagsasanay o mga gawain na nagpapatingkad sa yong pagtingin sa sarili .
Halimbawa : Malayang pagpapahayag ng iyong kaisipan at damdamin . Pagkilos at pakikipagtulungan sa kapwa .
Ang pagkakaroon ng mabuting ugnayan sa kapwa ay daan din sa pagpapatibay ng dangal ng tao .
Ang paggalang sa dangal at karapatan ng iba ay maipakikita sa pamamagitan ng pagbabahaginan ng kabutihang-loob , pangangasiwa ng hidwaan at pagkakaisa sa layunin .
Ang paggalang sa dangal at karapatan ng iba ay maipakikita sa pamamagitan ng pagbabahaginan ng kabutihang-loob , pangangasiwa ng hidwaan at pagkakaisa sa layunin .
Ang pagiging malaya ng tao upang ipaglaban ang kanyang mga karapatan ay tanda ng paggalang sa kanyang dangal .
MGA PANGUNAHING KARAPATANG PANTAO
May ibat-ibang konsepto tungkol sa karapatang pantao na kadalasang ginagamit.ito ay tinatawag na mga basic o pangunahing karapatan ng tao . Ito ay mahalagang malaman mo.
BUHAY KALUSUGAN PAG-AARI TRABAHO PAG-ORGANISA,PAGBUO NG UNYON,PAGWEWELGA PAMAMAHINGA AT PAGLILIBANG KALAYAANG GUMALAW SA BANSA AT PAG-ALIS AT PAGBALIK NG MALAYA PAGBUO NG PAMILYA PAGGANAP NG MGA KARAPATAN NG PAGMAMAGULANG
Pagkilala bilang tao Taodangal at puri Kalayaan , konsensiya , relihiyon , opinyon at pagpapahayag Pananaliksik / pangtanggap / pagbabahagi ng ipormasyon Mapayapang pagtitipon / pagpupulong pantay na pagtingin Kasarinlan sa pamilya , tahanan , pakikipagsulatan Kalayaan sa pagkaalipin , labis na pagpapahirap , malupit na kaparusahan , kaparusahang nakapagpapababa sa sarili at di makataon kaparusahan DIGNDAD
IPAGPALAGAY NA WALANG SALA MAKATARUNGANG PAGLILITIS EDUKASYON MAKABAHAGI SA BUHAY KULTURAL NG PAMAYANAN MAGTATAG NG MGA ASOSASYON MABUHAY SA PAMBANSA AT PANDAIGDIG NA KATIWASAYAN. PAG-UNLAD
Ang pagkaunawa sa mga karapatang ito ay magbibigay daan upang ito ay ating mapangalagaan at maipaglaban
Ang iba’t ibang lipunan ay may iba’t ibang kalipunan ng karapatan na ipinakakaloob sa kanilang mga kasapi .
Subalit sa kabila ng pagkakaibang ito , may mga pangunahing karapatan na dapat matamasa at makuha ng isang tao saan man at anuman ang uri ng lipunang kanyang kinabibilangan .
UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS (UDHR)
Ito ay naglalaman ng mga pangunahing karapatan ng isang tao . Ang mga karapatang ito ay ilan lamag sa maaaring ipagkaloob ng isang lipunan sa kaniyang mga kasapi .
ARTIKULO 1. KALAYAAN AT PAGKAKAPANTAY-PANTAY Ang lahat n tao’y isinilang na malaya at pantay-pantay sa dignidad at mga karapatan .
ARTIKULO 2 WALANG DISKRIMINASYON ang bawat tao’y may karapatan sa lahat ng karapatan at kalayaang nakasaad sa pahayag na ito . Nang walang pagtatanggi ng laki , kulay , kasarian,wika,relihiyon , opinyng pampulitika at marami pang iba .
ARTIKULO 3 KARAPATAN SA BUHAY, KALAYAAN AT SEGURIDAD Bawat tao’y may karapatan sa buhay , kalayaan , at kapanatagan ng sarili
ARTIKULO 4: PAGBAWAL SA PANG-AALIPIN Walang simuman ang dapat na alilain o ipailalim sa pagkakaalipino pagkakaalipin n aparang hayop ; ipinagbabawal ang ano mang uri ng pang- aalipin
ARTIKULO 5: PAGBABAWAL SA PAGHIHIRAP Walang simuman ang dapat sumailalim sa pagpapahirap o malupit , di makaao , o nakakalait na pagtrato o parusa .
ARTIKULO 6: PAGKILALA SA BATAS Ang bawat tao ay may karapatang kilalanin saan mang dako bilang isang tao sa harap ng batas .
ARTIKULO 7: PAGKAKAPANTAY-PANTAY SA HARAP NG BATAS Pantay-pantay ang lahat sa harap ng batas at may karapatan sa walang pagtatanging pagprotekto ng batas .
ARTIKULO 8: KARAPATANG MAGHABLA Ang bawat tao’y may karapatang humingi ng lunas sa mga karampatang hukumang pambansa para sa mga gawang lumalabag sa kaniyang mga pangunahing karapatan .
ARTIKULO 9: PROTKESIYON LABAN SA DI- MAKATARUNGNANG PAG ARESTO Walang simuman ang dapat isailalim sa di- makatarungang pag aresto , pagkakakulong , o pagpapatapon .
ARTIKULO 10: KARAPATAN SA MAKATARUNGNANG PAGLILITIS Ang bawat isa’ymay karapatang marinig ng makatarungan at hayag na paglilitis ng isang independyente at walang kinikilingang hukuman .
ARTIKULO 11: PRESUMPTION OF INNOCENCE Ang simumang inaakusahan ng pagkakasala ay itinuturing na inosente hangga’t hindi napatutunayan sa hukuman .
ARTIKULO 12: PROTEKSIYON SA PRIBADONG BUHAY Walang simuman ang dapat gamitan ng di makatwirang pakialam sa kaniyang pribadong buhay , pamilya , tahanan o pakikipagsulatan .
ARTIKULO 13: KALAYAANG LUMIPAT AT MANIRAHAN May karapatan ang bawat tao na malayang gumalaw at manirahan sa loob ng bawat estado .
ARTIKULO 14: KALAYAANG LUMIPAT AT MANIRAHAN May karapatan siyang lisanin ang alinmang bansa , pati ang sarili niyang bansa , at bumalik dito .
RTIKULO 13: KARAPATANG MAGHANAP NG ASILO May karapatan ang bawat tao na humanap ng asylum sa ibang bansa laban sa pag-uusig
RTIKULO 15: KARAPATAN SA NASYONALIDAD May karapatan ang bawat isa sa isang nasyonalidad
RTIKULO 15: KARAPATAN SA NASYONALIDAD Walang sinuman ang maaaring tanggalan ng kaniyang nasyonalidad ng walang legal na batayan .
RTIKULO 15: KARAPATAN SA NASYONALIDAD Walang sinuman ang maaaring tanggalan ng kaniyang nasyonalidad ng walang legal na batayan .
ARTIKULO 16: kARAPATANG MAGPAKASAL AT MAGKAPAMILYA May karapatan ang lalaki at babae na magpakasal at bumuo ng pamilya , na may pantay na karapatan sa lahat ng yugto ng pag-aasaw
ARTIKULO 17: KARAPATAN SA ARI-ARIAN Maya karapatan ang bawat isa sa ari-arian , mag- isa man o kasama ng iba , at hindi ito dapat bawiin nang sapilitan ,
ARTIKULO 18: KALAYAAN SA PAG-IISIP, BUDHI AT RELIHIYON May karapatan ang bawat isa sa kalayaan ng opinyon at pagpapahayag .
ARTIKULO 19: KALAYAAN SA PAGPAPAHAYAG May karapatan ang bawat isa sa kalayaan ng opinyon at pagpapahayag
RTIKULO 20: KALAYAAN SA MAPAYAPANG PAGTITIPON May karaptan ang bawat isa sa mapayapang pagtitipon at samahan .
RTIKULO 21: KARAPATANG LUMAHOK SA PAMAHALAAN May karapatan ang bawat isa na lumahok sa pamahalaan ng kaniyang bansa . Ang pamahalaan ay dapat magmula sa kagustuhan ng mamamayan
ARTIKULO 22: KARAPATAN SA SEGURIDAD PANLIPUNAN Ang bawat isa , bilang kasapi ng lipunan , ay may karapatan sa seguridad panlipunan .
ARTIKULO 23: KARAPATAN SA PAGGAWA May karapatan ang bawat isa sa trabaho , sa malayang pagpili ng trabaho , at sa makatarungan at kasiya-siyang kondisyon sa paggawa .
ARTIKULO 23: KARAPATAN SA PAGGAWA May karapatan ang bawat isa sa trabaho , sa malayang pagpili ng trabaho , at sa makatarungan at kasiya-siyang kondisyon sa paggawa .
ACTIVITY 1.Paano nakatutulong ang mga karapatang UDHR sa pagtataguyod ng dignidad at kapakanan ng bawat tao . 2. Ano ang mga halimbawa ng mga karapatang pantao na nasusunod sa iyong komunidad o bansa .
ACTIVITY 3. Ano ang pinakamahalagang artikulo para sa iyo sa universal declaration human rights at bakit ?
ARTIKULO 24: KARAPATAN SA PAMAMAHINGA May karapatan ang bawat isa sa pamamahinga at paglillibang , ang makatwirang limitasyon sa oras paggawa .
ARTIKULO 25: KARAPATAN SA PAMANTAYANG PAMUMUHAY. May karapatan ang bawat isa sa pamantayang pamumuhay na sapat para sa kalusugan at kagalingan ng kaniyang sarili at pamilya .
ARTIKULO 28: KARAPATAN SA KAAYUSANG PANLIPUNAN May karapatan ang bawat isa sa kaayusang panlipunan at pandaigdig na nagpapahintulot sa lubos na pagsasakatuparan n mga karapatang ito .
ARTIKULO 26: KARAPATAN SA EDUKASYON. May karapatan ang bawat isa sa edukasyon . Ang edukasyon ay dapat maging libre , hindi bababa sa elementarya at batayang antas .
ARTIKULO 27: KARAPATAN SA KULTURA AT SIYENSIYA May karapatan ang bawta isa na maibahagi sa buhay-kultura ng pamayanan , at makinabang sa agham .
ARTIKULO 29: TUNGKULIN NG BAWAT TAO. May tungkulin ang bawat isa sa pamayanan kug saan nagkakaroon ng ganap na pag-unlad ng kaniyang pagkatao
ARTIKULO 30:WALANG PANANABOTAHE SA MGA KARAPATAN. Walang ano mang probisyon sa pahayag na ito ang maaaring ipakahulugan bilang nagbibigay karapatan sa sinuman na gumawa ng anumang gawain na naglalayong sirain ang mga karapatang ito .
ARTIKULO 30:WALANG PANANABOTAHE SA MGA KARAPATAN. Walang ano mang probisyon sa pahayag na ito ang maaaring ipakahulugan bilang nagbibigay karapatan sa sinuman na gumawa ng anumang gawain na naglalayong sirain ang mga karapatang ito .
Lahat ng mga karapatang ito ay nagbibigay-tugon upang mapangalanan ang dignidad ng tao , ngunit hindi lamang sapat ang kaalaman o kamlayan sa karapatang ito , higit na mahalaga ang pagtatanggol sa sariling karapatan at paggalang sa karapatan ng iba .
Ang bawat karapatan na tinatamasa ng isang tao sa lipunan at bansang kaniyang kinabibilangan ay may kaakibat na tungkulin , ang mga pananagutang ito ay nagbibigay ng katiyakan na hindi aabusuhin at magkakaroon ng limitasyon ang pagsasagawa ng mga tungkulin at gampanin ay nagkakaroon ng partisipasyon ang mga kasapi sa pagpapabuti ng kanilang lipunan .