Modulo3 Osteoporosis

natachasb 5,900 views 42 slides Jun 05, 2010
Slide 1
Slide 1 of 42
Slide 1
1
Slide 2
2
Slide 3
3
Slide 4
4
Slide 5
5
Slide 6
6
Slide 7
7
Slide 8
8
Slide 9
9
Slide 10
10
Slide 11
11
Slide 12
12
Slide 13
13
Slide 14
14
Slide 15
15
Slide 16
16
Slide 17
17
Slide 18
18
Slide 19
19
Slide 20
20
Slide 21
21
Slide 22
22
Slide 23
23
Slide 24
24
Slide 25
25
Slide 26
26
Slide 27
27
Slide 28
28
Slide 29
29
Slide 30
30
Slide 31
31
Slide 32
32
Slide 33
33
Slide 34
34
Slide 35
35
Slide 36
36
Slide 37
37
Slide 38
38
Slide 39
39
Slide 40
40
Slide 41
41
Slide 42
42

About This Presentation

No description available for this slideshow.


Slide Content

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
 
Módulo 3: Diagnóstico de la Osteoporosis 
r. DJoséDR DCaei.oDReyD
 
Índice: 
g  nót.ocdlliOóD
p  AuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaD
p g jétocosDceDeuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaD
p g g  mélóilasDceósitobét.ilasDioóiáaótesD
p g p  mélóilasDceósitobét.ilasDóoDioóiáaótesD
p p ria,óOstiloDldaótitatiuoDoDceósitobét.iloDceDosteo2o.osisDD
0  AuazdaliOóDceDzaDlazicacDOseaD
0 g  jétocosDióuasiuosDceDeuazdaliOóDceDzaDlazicacDOseaD
0 p  jétocosDóoDióuasiuosDceDeuazdaliOóDceDzaDlazicacDOseaD
0 p g  9ówzisisDbal.oest.dltd.azMDbo.3ozO,iloDoD,eobét.iloD
0 p p  9ówzisisDbil.oest.dltd.azDoDbil.oa.:diteltd.azD
0 p 0  9ówzisisDdzt.aest.dltd.azDoDdzt.aa.:diteltd.azDD
0 p Í  jétocosDceDeuazdaliOóDceDzaDlob2osiliOóDOseaDD
0 0  ria,óOstiloDldazitatiuoDceDosteo2o.osisDD
Í  AuazdaliOóDcezD.ebocezacoDOseoD
Í g  ja.laco.esDcezD.ebocezacoDOseoD
Í p  ria,óOstiloDceDosteo2o.osisDceDaztoDoD1aIoD.ebocezacoD
E  AuazdaliOóDcezD2alieóteDloóDosteo2o.osisDyvoD3.altd.aDosteo2o.OtilaDD
E g ria,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisDD
E p Ries,oDceósitobét.iloDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaDD
E 0 Ast.ati3ilaliOóDcezD.ies,oDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaDD
E Í ria,óOstiloDceDzaD3.altd.aDosteo2o.OtilaDD
E E AzD2.o1zebaDcezDcia,óOstiloDceDzaD3.altd.aDue.te1.azDosteo2o.OtilaD
T  joóito.iáaliOóDyDse,dibieótoDceDzosD2alieótesDloóDosteo2o.osisDD
T g  joóito.iáaliOóDyDse,dibieótoD2o.Dceósitobet.-aD
T p  joóito.iáaliOóDyDse,dibieótoD2o.Dba.laco.esDceD.ebocezacoD
X  ResdbeóD
í  Si1zio,.a3-aD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
1. Introducción 
 
AóDzaDosteo2o.osisD2osbeóo2wdsilaD/F((j()DezD.ebocez acoDOseoDseDeóldeót.aDaleze.acoMDzoD
:deDcete.bióaMD2o.DdóDzacoMDdóaDcisbiódliOóDceDzaDrjFDyMD2o.Dot.oMDdóaDazte.aliOóDeóDzaD
lazicacDest.dltd.azDyDbate.iazDcezDfdeso DD
resceDezD2dótoDceDuistaDlz-óiloMDsiD1ieóDezD.ebocezacoDOseoDyDzaDrjFD.esdztaóD3wlizbeóteD
beci1zesD.es2eltiuabeóteDbeciaóteDaówzisisDceDzosDba.laco.esDceD3o.baliOóDyDceD.eso.liOóD
OseaDyDceDtélóilasDceósitobét.ilasDloóueólioóazesDóoDióuasiuasDloboDzaD91so.liobet.-aD2o.D
RayosQPDceDro1zeDAóe.,-aD/rAP9)MDezD2.o1zebaD3dócab eótazDceDzaDlazicacDOseaD.acilaDeóD
lOboDbeci.zaMDsieócoD2.elisoDdtiziáa.Dci3e.eótesDtélóilasDcia,óOstilasD2a.aDeuazda.DlacaDdóoD
ceDzosD3alto.esD:deDlob2oóeóDestaDua.ia1zeD/Ni,d.aDg) D
D
Ni,d.aDgUDjétocosDceDeuazdaliOóDceDzaDlaóticacMDlazicacDyD.ebocezacoDOseosD
D
D
AóDesteDbOcdzoDaóaziáa.ebosDzosDci3e.eótesDbétocosDcis2oói1zesDeóDzaDaltdazicacD2a.aDezD
cia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisMDce3ióieócoDezDloóle2toDldaótitatiuoDoDceósitobét.iloDceDzaD
eó3e.becacD/osteo2o.osisDloboDcesleósoDceDbasaDOsea )MDezDloóle2toDldazitatiuoDceDzaD
bisbaD/osteo2o.osisDloboDosteo2at-aD3.a,iziáaóte)DyDzaDió3zdeóliaD:deDtieóeDezD.ebocezacoD
OseoDaleze.acoDeóDzaD,éóesisDceDesteDti2oDceDazte.alioóesD/osteo2o.osisDceDaztoDoD1aIoD
.ebocezaco) DNióazbeóteMDyDaDbocoDceD.esdbeóMDióteó ta.ebosDesta1zele.DdóaDsistebwtilaDceD
euazdaliOóDyDcia,óOstiloDcezD2alieóteDloóDosteo2o.osisDyvoD3.altd.aDosteo2o.OtilaMDaóaziáaócoD
lOboDseDfaDceDloó3i.ba.DeóDzosD2alieótesDsezellioóacosDezDcia,óOstiloDceDosteo2o.osisMDlOboD
est.ati3ila.DeóDezzosDezD.ies,oDceD3.altd.aDyDlOboDseDfaDceD.eaziáa.DzaDboóito.iáaliOóDyDezD
se,dibieótoDceDesteDti2oDceD2alieótes D
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
D
2. Evaluación de la masa ósea  
 
AzDcesa..ozzoD2.o,.esiuoDceDtélóilasDcia,óOstilasD:deD2e.biteóDzaDbeciliOóD2.elisaDceDzaDrjFD
taótoDeóDezDes:dezetoDaBiazD/lozdbóaDzdb1a.)DloboD2e.i3é.iloD/lace.aMDlazlwóeoMD.acioDcistaz)MD
faDsd2destoDdóDauaóleDcelisiuoDtaótoDeóDezDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisDloboDeóDezD
se,dibieótoDceDzaD.es2destaDazDt.atabieótoDceDzosD2alieótesDloóDestaD2atozo,-a DD
D
2.1 Métodos de evaluación de la masa ósea 
 
SaIoDezDté.bióoDceDbétocosDóoDióuasiuosDceDaówzisisDceósitobét.iloDseDeó,zo1aóDdóaDse.ieDceD
2.de1asDcia,óOstilasD:deD2e.biteóDcete.bióa.DzaDbasaDOseaDeóDci3e.eótesD2a.tesDcezD
es:dezetoD2o.DbecioDceDtélóilasD:deDdtiziáaóDoDóoDzaD.acialiOóDioóiáaóteD/ma1zaDg) D
D
ma1zaDgUDjétocosDóoDióuasiuosDceDeuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaD
D Métodos no invasivos de análisis densitométrico
1. Ionizantes
a. Rayos-X
i. Radiología convencional
1. Absorciometría Radiológica/Fotodensitometría (AR/FD):
a. Clásica
b. Asistida por computador
2. Radiogrametría:
a. Clásica
b. Asistida por computador
ii. Absorciometría radiológica simple (SXA)
iii. Absorciometría por rayos-X de doble energía (DEXA).
iv. Tomografía computerizada cuantitativa (Q-CT)
1. Axial
2. Periférica (Q-TCp)
b. Rayos gamma
i. Absorciometría fotónica simple (SPA)
ii. Absorciometría fotónica dual (DPA)
iii. Análisis de activación de neutrones (NAA)
iv. Recuento de radiaciones Compton (CS)
2. No ionizantes
a. Ultrasonido cuantitativo (Q-US)
b. Resonancia nuclear magnética (RNM)
i. Tomografía por resonancia magnética (TRNM)
ii. Resonancia magnética cuantitativa (Q-RM)

 
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
2.1.1 Técnicas densitométricas ionizantes 
 
ÓasDtélóilasDceósitobét.ilasDioóiáaótesDcete.bióaóDzaDlaóticacDceDbasaDOseaD1aswócoseDeóD
az,dóoDceDzosDsi,dieótesD2a.wbet.osDsd1.o,acosDceDbecicaDceDcilfaDbasaUDezDCoóteóicoD
jióe.azDHseoD/CjF)MD:deD.e2.eseótaDzaDlaóticacDceDfdesoDbióe.aziáacoDeB2.esacaDeóD,.abosD
/,.)μDzaDreósicacDjióe.azDHseaD2o.Dx.eaD/rjF)MD:deD.e2.eseótaDzaDlaóticacDceDfdesoD
bióe.aziáacoD2o.DdóicacDceDsd2e.3ilieDeB2.esacaDeóD,.vlb
pD
yDzaDreósicacDjióe.azDHseaD
Vozdbét.ilaD/rjF)MD:deD.e2.eseótaDzaDlaóticacDceDfdesoDbióe.aziáacoD2o.DdóicacDceD
uozdbeóDeB2.esacaDeóD,.vlb
!
 DAóDzaD2.wltilaDlz-óilaDfa1itdazDseDdtiziáaóDzasDsi,zasDrjFD2a.aD
eB2.esa.DiócistiótabeóteDzaDceósicacDbióe.azDa2a.eóteD/rjFD2o.Dw.eaDeóD,.vlb
p
)DyDzaD.eazD
/rjFDuozdbét.ilaDeóD,.vlb
!
) D
(a.aDcesl.i1i.DzaDe3ilaliaDceDzasDtélóilasDceósitobét.ilasMDseDdtiziáaóD3dócabeótazbeóteDcosD
2a.wbet.osMDzaD2.elisiOóDyDzaDeBaltitdc D
ÓaDprecisión iócilaDzaDua.ia1izicacDeBisteóteDeóDdóaDse.ieDceDbecicasD.e2etitiuasDceDdóaD
bisbaDbdest.a DqeD3o.bdzaDloboDezDcoeficiente de variabilidadD/CV)MDsieócoDésteDezD
.esdztacoMDeB2.esacoDeóD2o.leótaIeMDcezDlolieóteDeót.eDzaDcesuialiOóDestwóca.D/rA)DyDzaD
beciaD/P)DceDcilfosDuazo.esD/CVDhD4DrAvPDBDgLL) DÓaD2.elisiOóDce2eóceD1wsilabeóteDceD
3alto.esDtélóilosDyDfdbaóosMDtaótoDcezDeó3e.boDloboDcezDo2e.aco.MDyDseDo2tibiáaDsiDezD
a2a.atoDseDlazi1.aD2e.iOcilabeóte DqeDloósice.aD:deDdóaDbeciliOóDesD2.elisaMDyDóoDsdIetaDazD
aáa.DoDaDdóDe..o.DceDbeciliOóMDldaócoDsdDuazo.DesDi,dazDoDsd2e.io.DaDpMíDuelesD2o.DrAMDloóDdóD
ióte.uazoDceDloó3iaóáaDcezD5EhD/Co1oMDpLL0) DD
ÓaDexactitud esDzaD3icezicacDloóD:deDzaDbecicaDo1teóicaDeB2.esaDezDuazo.D.eazDceDzaDbasaDOseaD
cezD2alieóte DqeDldaóti3ilaDloboD2o.leótaIeDcezDe..o.Destwóca.DceDzaD.e,.esiOóDzióeazDceDzosD
uazo.esDbecicosDeóD.ezaliOóDloóDzosDuazo.esD.eazesDceDloóteóicoDOseo DCdaótoDbeóo.DesDezD
uazo.DceDestosDcosD2a.wbet.osMDtaótoDbwsDe3ilaáDesDzaDtélóilaDdsaca DAóD,eóe.azMDióte.esaóD
télóilasD:deDteó,aóDzaDbwBibaD2.elisiOóDyDeBaltitdcDaDdóDlosteD1aIoDyDloóDzaDb-óibaD
.acialiOóD2osi1zeD/Co1oMDpLL0) DD
AóDzaDma1zaDpUDCa.alte.-stilasDceDzasDtélóilasDóoDióuasiuasDceDaówzisisDceósitobét.iloD
/joci3ilacaDceDCo1oMDpLL0μDAst.acaMDg555μD6aóisMDg55T)MDseDeB2oóeóDzosDuazo.esDceD2.elisiOóD
yDeBaltitdcDceDzasDtélóilasDceósitobét.ilasDioóiáaótesDbwsDfa1itdazes D
D
1
Referido a radio ultradistal
2
Referido a fémur proximal
3
Dependiendo de la región de interés
4
Dependiendo de si es Q-TC de energía simple o dual
 
Rayos Gamma Rayos-X
Técnica/Parámetros
SPA DPA AR/FD. SXA DEXA Q-TC
Región de interés H. periférico
H. periférico,
axial y cuerpo
entero
H. periférico H. periférico
H.
periférico,
axial y
cuerpo
entero
H.
periférico,
axial y
cuerpo
entero
Parámetro de masa ósea CMO CMO, AMO Eq DMO CMO CMO , AMO
CMO, AMO,
DMO
Tasa cortical/trabecular 60/40
1
60/40
2
60/40
1
60/40
2
0/100
3

Tiempo de estudio (min) 10-15
1
30-35
2
<5
1
5-10
2
20-25
Dosis equivalente (μSv) <1
1
3
2
<5
3
<1
1
1
2
50 o 100
4

Precisión in vivo (%) 1-2
1
3-5
2
5
3
1-2
1
1-2
2
2-4 o 4-6
4

Error de Exactitud (%) 4-6
1
5-10
2
10
3
4-6
1
4-8
2
5-15 o 3-6
4

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
a. Técnicas densitométricas ionizantes mediante ray os-X 
 
reIaócoDazDba.,eóDzaDRadiología Simple,DsOzoDla2aáDceDcetelta.DzosDsi,óosD.aciozO,ilosD
lzwsilosDceDosteo2eóiaD/adbeótoDceDzaD.aciozdliceáMD.esazteDceDzosD2zatizzosDue.te1.azesDyD
2é.cicaDceDzaDt.a1eldzaliOóDfo.iáoótazDcezDlde.2oDue.te1.az)DldaócoDyaDseDfaD2.ocdlicoDdóaD
2é.cicaDceDrjFDsd2e.io.DazD0LhMDcosDsoóDzasDtélóilasDlzwsilasDtocau-aDeóDdsoD2a.aDzaD
cete.bióaliOóDceDzaDlaóticacDceDbasaDOseaDeóDezDes:dezetoMDzaD91so.liobet.-aD
RaciozO,ilavNotoceósitobet.-aDyDzaDRacio,.abet.-a DD
D
ÓaDAbsorciometría Radiológica/Fotodensitometría MDeóDsdD3o.baDlzwsilaMDfaDsicoDdóaDceD
zasD2.ibe.asDtélóilasDeóDse.DdtiziáacasD2a.aDuazo.a.DceD3o.baDióte,.azDzaDbasaDOseaDt.a1eldza.D
yDlo.tilazD/7eóaótMDg55X) DAóDestaDtélóilaMDzosDci3e.eótesDóiuezesDceD,.isDceDdóaD.acio,.a3-aD
loóueólioóazDsoóDlazi1.acosD2o.DdóaDld8aDceDazdbióioDlozolacaDaDzoDza.,oDceDzaD.e,iOóDceD
ióte.ésDaDaóaziáa. DÓosD.esdztacosDseDeB2.esaóDloboDzaDceósicacDe:diuazeóteDcezDbate.iazDceD
zaDld8aMDo1teóiéócoseDaDt.auésDceDesteDuazo.DzaDceósicacDO2tilaDceDzosDfdesosD/6aóisMDg55TμD
ji.sHyMDg55íμDCo.tetMDg555μDCo1oMDpLL0) DÓasDzolaziáalioóesDaóatObilasDbwsD3.eldeótebeóteD
dtiziáacasD2a.aDzaD.eaziáaliOóDceDestaDtélóilaDfaóDsicoDzasD3azaó,esMDzosDbetala.2iaóosDyDezD
.acioDcistazD/7eóaótMDg55X) D9dó:deDióiliazbeóteD2.eseóta1aDe..o.esDceD2.elisiOóDceD
az.ececo.DcezDgLhMD,.aliasDaDzasDódeuasDtélóilasDceDa1so.liobet.-aD.aciozO,ilaDasisticaD2o.D
lob2dtaco.MDestaD2.elisiOóDfaDadbeótacoDbdlfoMDloóu i.tiéócoseDeóDdóaDtélóilaDceDaztaD
2.elisiOóDyD.e2.ocdli1izicacD/Co1oMDpLL0μDRosfozbMDpLLg) DD
D
ÓaDRadiogrametríaDóoDesDbwsD:deDdóDaówzisisDcetazzacoDceD.acio,.a3-asDloóueólioóazesDceD
aztaD.esozdliOóMDso1.eDzasD:deDseD.eaziáaóDbecilioóesD,eobét.ilasDcezD,.oso.Dlo.tilazDyDceD
ot.asDcibeósioóesDOseas DÓasDzolaziáalioóesDaóatObilasDbwsD3.eldeótebeóteDdtiziáacasD2a.aD
zaD.eaziáaliOóDceDestaDtélóilaDsoóDezDse,dócoDbetala.2iaóoD/Ni,d.aDp)MDezD.acioDcistazMDezD
fIbe.oMDzaDlzau-ldzaMDezD3ébd.D2.oBibazDyDzaDti1iaD/6aóisMDg55TμDCo1oMDpLL0) DjeciaóteD
.acio,.abet.-aDseDfaóDesta1zelicoDci3e.eótesD-ócilesDlo.tilazesDceDzosDbetala.2iaóosD
/jo.,aóMDre:delHe.MDJo.cióMDetl )DloboDbétocoDceDld aóti3ila.DzaDbasaDOseaDeóD1aseDazD
,.oso.DceDzaDlo.tilazDceDcilfosDfdesos DD
D
Ni,d.aDpUDRacio,.abet.-aD2o.DRayosQPDri,itaziáacaD/rPR)D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
91so.liobet.-aDRaciozO,ilavNotoceósitobet.-aDyDRacio,.abet.-aMDadó:deDaóti,dasMDfaóDuistoD
.esd.,i.DsdDdsoDyDadbeóta.DsdD2.elisiOóDcia,óOstilaDloóDezDacueóibieótoDceDzosDsistebasDceD
aówzisisDasisticoD2o.Dlob2dtaco.DceDzaDiba,eóD.acio,.w3ilaDci,itaziáaca D(o.DezzoMD2a.aDaz,dóosD
adto.esMDyDcesceDezD2dótoDceDuistaDceDuazo.aliOóDceDzaDbasaDOseaMD2oc.-aóDteóe.DeóDlie.tosD
lasosDlob2a.a1izicacDloóDzaDrAP9 DqeDfaDsd,e.icoDas-DzaD2osi1izicacDceD:deDestasDtélóilasD
ac:die.aóDuazo.Dcia,óOstiloDeóDzaDosteo2o.osisDeóDa:dezzosDlasosDeóDzosD:deDzaDrAP9DóoDestéD
allesi1zeD/S.oKóMDpLLp) D
D
ÓaDDensitometría Radiológica Simple (SXA) D,eóe.aDdóDfaáDceD3otoóesDboóoeóe.,étiloDyD
uazo.aDzaDbasaDOseaDeóDezDes:dezetoD2e.i3é.iloDsióDci3e.eólia.DzaDateódaliOóDceDzosDteIicosD
1zaócosDceDzaDceDzosDOseos DVa.iosDestdciosD2d1zilacosDcebdest.aóDzaDdtizicacDceDzaDqP9DceD
lazlwóeoDeóDezDestdcioDceDzaDosteo2o.osisMDso1.eDtocoD2a.aDzaD2.ecilliOóDceD3.altd.aDue.te1.azD
yD,zo1azD/Co1oMDpLL0) D
D
ÓaDAbsorciometría por Rayos-X de Doble Energía (DEXA) Dcete.bióaDzaDrjFDeóD,.vlb
p
MD
loóDdóaD.e2.ocdli1izicacDsd3ilieóteD2a.aD:deDse.Deb2zeacaDceDbaóe.aDfa1itdazDeóDzaD2.wltilaD
lz-óilaDloboDbétocoDceDcia,óOstiloDyDceDse,dibieótoDceDzaDosteo2o.osisD/6aóisMDg55T) DD
AzD2.ióli2ioDceDestaDtélóilaDesD,eóe.a.DdóaDiba,eóDci,itaziáacaDeóD3dóliOóDceDzaDateódaliOóD
ceDcosDfalesDlozibacosDceD.ayosQPDceDaztaDyD1aIaDeóe.,-aD/gÍLDyDXLD6eu) DAzDlwzldzoDceDzaD
rjFDseD.eaziáaDaDt.auésDceDdóDaz,o.itboDbatebwtiloD:deDióiliazbeóteD2e.biteDzaD
ci3e.eólialiOóDeót.eDezDteIicoDOseoDyDzasD2a.tesD1zaócasDceDdóaDcete.bióacaD.e,iOóD
aóatObilaMD2a.aD2oste.io.beóteDcete.bióa.DezDtaba8o DcezDw.eaDOseaDeB2zo.acaD/lb
p
)DyDsdD
CjFD/,.) DrezDlolieóteDeót.eDab1osD2a.wbet.osDseDo1tieóeDzaDrjFD2o.DdóicacDceDsd2e.3ilieD
/,.vlb
p
)MDuazo.D.e3e.icoDeBlzdsiuabeóteDaDesaDcete.bióacaD.e,iOó DD
7eóe.azbeóteDseDaóaziáaóDbeciaóteDestaDtélóilaDzaDlozdbóaDzdb1a.DeóD2.oyelliOóD2oste.oQ
aóte.io.D/(9)DyDzaDeBt.ebicacD2.oBibazDcezD3ébd. DJoDo1staóteMDeBisteóD2.o,.abasD
es2el-3ilosD2a.aDzaDeB2zo.aliOóDzate.azDceDzaDlozdbóaDzdb1a.MDezDaóte1.aáoMDzasD3azaó,esMDezD
lazlwóeoDyDezDlde.2oDeóte.oMDeóDesteDIztiboDlasoDa2o.taócoDacebwsDió3o.baliOóDso1.eDzaD
lob2osiliOóDceDzosDteIicosD1zaócosD/Co1oMDpLL0) D
AóDzaDlozdbóaDzdb1a.D9(DseDsdezeDcete.bióa.DzaDrjFDceDzaDse,dócaMDte.le.aDyDlda.taD
ué.te1.asDzdb1a.esDyDdóD2.obecioDceDtocasDezzas DAóDzaDlozdbóaDzdb1a.Dzate.azDzaDIóilaD
ué.te1.aD:deDestwDzi1.eDceDsd2e.2osilioóesDesDzaDte.le.aMD2o.DzoD:deDesDzaD,eóe.azbeóteD
eb2zeacaD2a.aDzaDcete.bióaliOóDceDzaDrjF D9D2esa.DceD:deDteO.ilabeóteDzaDadseóliaDceD
sd2e.2osilioóesDsd2oóeDdóaDlza.aDueótaIaDceDzaD2.oyelliOóDzate.azD3.eóteDaDzaD9(MDzosD
.esdztacosDo1teóicosDloóDéstaDtélóilaDfaóDfelfoDcisbiódi.DezDióte.ésD2o.DzaDbisbaD/SzaHeMD
g55T) DD
AóDzaDlace.aDseD2deceDcete.bióa.DzaDrjFDcezDldezzoD3ebo.azMDcezDt.iwó,dzoDceDLa.cMDcezD
t.olwóte.Dbayo.MDceDzaD.e,iOóDióte.t.olaóté.ilaDyDceDzaDlace.aDtotaz DAóDzaDaltdazicacDzaD
uazo.aliOóDceDzaDrjFDeóDezDt.iwó,dzoDceDLa.cDóoDseDdtiziáaD2a.aDezDcia,óOstiloDceD
osteo2o.osis DD
ÓaD2.elisiOóDceDzaDrAP9DeóDzasDeB2zo.alioóesDceDlozdbóaDue.te1.azD2deceDue.seD
lob2.obeticaDeóDlasosDceDes2oócizoa.t.itisDce,eóe.atiuaMD2o.DzoD:deDaz,dóosDadto.esD
.elobieócaóDaD2a.ti.DceDzosDTEDa8osD.eaziáa.DeBlzdsiuabeóteDzaDeB2zo.aliOóDceDzaDlace.a DAóD
ezzaMDzaDbayo.D2.elisiOóDloóDbeóo.D2.o1a1izicacDceDa.te3altaliOóDseD2.ocdleDldaócoDseD
euazIaDezDtotazDceDzaD.e,iOóD2.oBibazDcezD3ébd.MDo1teóiéócoseDeóDesteDlasoDdóDCVDcezDgh DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
(o.DesteDbotiuoDezDuazo.DceDzaDrjFDcezDldezzoD3ebo.azDtotazDseDtieóceDaDdtiziáa.DloboDestwóca.D
2a.aDezDcia,óOstiloDceDosteo2o.osisD/6aóisDpLLLμDCo1oMDpLL0)D/Ni,d.aD0) D
D
D
Ni,d.aD0UD91so.liobet.-aD2o.DRayosQPDceDro1zeDAóe.,-aD/rAP9)D
D
CoóDzosDceósitObet.osDceDIztibaD,eóe.aliOóMDezDtieb2oDceDeB2zo.aliOóDceDzaDrAP9DseDfaD
alo.tacoDceDzosDTQgEDbiódtosDióiliazesDloóDzosD2.ibe.osDa2a.atosDaDzosDpDbiódtosDoDbeóosDceD
zaDaltdazicacMDyDloóDdóasDcosisDceD.acialiOóDbdyD1aIasD/LMEDaDpMÍDqu) DAstasDcosisMDió3e.io.esD
ceDfelfoDaDzasDceDzaD.acialiOóDóatd.azMDsoóDbdlfoDbeóo.esDaDzasDfa1itdazesDeóDdóaD
.acio,.a3-aDceDtO.aBDoDceDlozdbóaDzdb1a.D/ÓeKisMDg55Í) DÓosDboce.óosDceósitObet.osD:deD
dtiziáaóD.ayosQPDeóDa1aóiloMDsiD1ieóDbeIo.a.aóDzaD.esozdliOóDceDzaDiba,eóMDadbeótaóDzaDcosisD
ceD.acialiOóD.eli1icaD2o.D2alieóteDyDtélóilos DD
ÓaDaztaD2.elisiOóDazlaóáacaDloóDzaDrAP9DfaDcete.bióacoD:deDestaDeB2zo.aliOóDseaDdtiziáacaD
loboDestwóca.Do.oD2a.aDezDcia,óOstiloDldaótitatiuoDceDzaDosteo2o.osisDyDloboDtélóilaDloóDzaD
:deDseDfaóDceDlob2a.a.DzosDcebwsDbétocosDceDaówzisisDceDiba,eóDOseaD/Co1oMDpLL0μD
6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oMDpLL5) DAóDldaótoDaDzasDzibitalioóesDceDzaDrAP9MDcestala.D:deDestaD
télóilaDceDiba,eóDeóDcosDcibeósioóesD/pr)DóoD2e.biteDcistió,di.DezDfdesoDlo.tilazDcezD
t.a1eldza.MDóoD2dcieócoDtab2oloDcisl.ibióa.Deót.eDzosDlab1iosDceDrjFD.ezalioóacosDloóDzasD
azte.alioóesDceDzaD,eobet.-aDOseaDceDa:dezzosD2d.abeóteD.ezalioóacosDloóDezDiól.ebeótoD
es2el-3iloDceDzaDbasaD/6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oMDpLL5) DD
D
ÓaDTomografía Computerizada Cuantitativa (Q-CT) Dtab1iéóDdtiziáaDloboDebiso.DceD
.acialioóesDioóiáaótesDdóaD3deóteDceD.ayosQP D(e.oDaDci3e.eóliaDceDzaDrAP9MDeóDzaDMQCmMDezD
.ele2to.D.otaDloóIdótabeóteDloóDezDebiso.Daz.ececo.DcezDo1IetoDaDestdcioMDzoD:deDfaleD:deD
seDuayaDla2taócoD2.o,.esiuabeóteDdóDuazo.DceDateódaliOóDceD.ayosQPD2a.aDlacaDdóaDceDzasD
2.oyellioóesDes2aliazesDcezDbisbo DAóDdóaDse,dócaD3aseMDyDbeciaóteDdóDaz,o.itboD
batebwtiloDceD.eloóst.dlliOóMDseD,eóe.aDzaDse.ieDt.icibeósioóazDceDuazo.esDceDateódaliOóDcezD
o1Ieto DNóD3aótobasDceDlazi1.aliOóMDloóuie.teDestosDuazo.esDeóDuazo.esDceDceósicacDbióe.azMD
zoD:deD2e.biteDo1teóe.D3ióazbeóteDzaDceósicacDuozdbét.ilaDue.cace.aD/,.vlb
!
)DcezDo1IetoDaD
estdcio DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
reDestaDbaóe.aDzaDMQCmDseDloóstitdyeDloboDzaDIóilaDtélóilaDceósitobét.ilaDóoDióuasiuaD
la2aáDceDeuazda.DzaDrjFD.eazDcezDfdesoDt.a1eldza.DyDlo.tilazDeóDldaz:die.DzolaziáaliOóDcezD
es:dezetoD/Co1oMDpLL0μDÓióHMDpLL0μD6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oMDpLL5) D
ÓaDbeciliOóDceDzaDbasaDOseaDcezDes:dezetoDaBiazD/MQCmD9Biaz)DseD.eaziáaDbeciaóteDtobO,.a3osD
lob2dte.iáacosDloóueólioóazesDeóDzosD:deDseDlozolaDdóD2at.OóDceD.e3e.eóliaDloóDci3e.eótesD
ceósicacesDbióe.azes DAsteD3aótobasMD,eóe.azbeóteDceDfic.oBia2atitaDeóD2zwstiloMDesD
eslaóeacoDazDbisboDtieb2oD:deDzasDué.te1.asMDlob2a. wócoseDzaDceósicacDOseaDue.te1.azDloóD
zasDcistiótasDceósicacesDloóolicasDcezD3aótobas DjeciaóteDdóD2.o,.abaDió3o.bwtiloDseD
loóuie.teóDzasDdóicacesDOodós3iezcDcezDCmDloóueólioóazDeóDdóicacesDe:diuazeótesDceDrjFMD
lazldzwócoseDas-DzaDrjFDuozdbét.ilaDue.te1.azDaDzoDza.,oDceDua.iosDlo.tesDaBiazesDceDzaD
lozdbóa DD
ÓaDbeciliOóDceDzaDbasaDOseaDcezDes:dezetoDóoDaBiazDseD.eaziáaDloóDtobO,.a3osD2e.i3é.ilosD/MQ
Cm2) DAstaDtélóilaDtieóeDdóaD2.elisiOóDlob2a.a1zeDaDzaDceDzaDrAP9DeóDldaótoDaDeuazdaliOóDceD
zaDrjFDceDzaDeBt.ebicacDcistazDcezD.acio 
DÓaDMQCm2MDazDi,dazD:deDzaDaBiazMDesDla2aáDceDeuazda.D
sibdztwóeabeóteDrjFDuozdbét.ilaDyDest.dltd.aDOseaMDa s-DloboDci3e.eólia.Deót.eDfdesoD
t.a1eldza.DyDlo.tilazMDzoD:deDfaleDceDezzaDdóaDfe..abieótaDbdyDItizD2a.aDezDestdcioDceDzasD
ua.ialioóesD:deDseD2.ocdleóDeóDzaDbasaDyDeóDzaDest.dltd.aDOseaDcezDfdesoD2e.i3é.iloDeóD
.es2destaDazDt.atabieótoDceDzaDosteo2o.osisD/Co1oMDpLL0μD6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oMDpLL5) D
D
b. Técnicas densitométricas ionizantes mediante ray os gamma 
 
ÓaDAbsorciometría Fotónica Simple (SPA) MDestwD1asacaDeóDzaDdtiziáaliOóDceDdóDfaáDceD
3otoóesDboóoeóe.,étilosDceD1aIaDeóe.,-aDaD2a.ti.DceDdóaD3deóteDisotO2ilaMDfa1itdazbeóteDezD
yoco
gpE
D/píDHeV)DoDezDabe.ilio
pÍg
D/TLDHeV) DÓaDrjFDseDo1tieóeDaD2a.ti.DcezDloe3ilieóteDceD
ateódaliOóDcezDteIicoDOseoMDeuazdaócoDso1.eDtocoDfdesoDlo.tilaz D9zDse.Dóelesa.iaDdóaD
fobo,eóeicacDeóDezD,.oso.DyDeóDzaDceósicacDceDzosDteIicosD1zaócosMDezDdsoDceDzaDq(9D:decaD
zibitacaDaDzolaziáalioóesD2e.i3é.ilasDoDa2eócildza.esDloboDezD.acioDcistazDyDezDlazlwóeo 
DAstaD
télóilaDseDdtiziáaDtocau-aDeóDestdciosDzoó,itdcióazesDceDldaóti3ilaliOóDcezDCjFDyD2a.aDezD
se,dibieótoDte.a2édtiloDeóDzaDosteo2o.osisD/6aóisMDg55T) D
ÓasDzibitalioóesDceDestaDIztibaDtélóilaDloócdIe.oóDazDcesa..ozzoDceDzaDAbsorciometría 
Fotónica Dual (DPA) DAóDzaDr(9MDezDisOto2oDdtiziáacoDfa1itdazbeóteDesDezD7acozióio
gE0
D/ÍÍDyD
gLLDHeV) DÓaDcdazicacDceDsdD.acialiOóD2e.biteDezibióa.DzaDateódaliOóDo.i,ióacaD2o.DzosD
teIicosD1zaócosMDsdst.ae.DzaDcezDteIicoDOseoMDyDlazldza.Das-DzaDrjF DAstaDtélóilaD2e.biteDzaD
cete.bióaliOóDceDzaDbasaDOseaDeóDldaz:die.D.e,iOóDaóatObilaMDeDiólzdsoDzaD.eaziáaliOóDceDdóaD
beciliOóDceDzaDbisbaDeóDzaDtotazicacDcezDes:dezetoMDadó:deDzasDw.easDbwsD3.eldeótebeóteD
aóaziáacasDsoóDzaDlozdbóaDzdb1a.DyDezDldezzoD3ebo.az/6aóisMDg55T) DD
D
AzDAnálisis de Activación de Neutrones (NAA) DseD1asaDeóDzaDaltiualiOóDcezDCa
'/
DOseoDaD

'D
DbeciaóteDdóD1ob1a.ceoDlo.2o.azDtotazDloóDóedt.oóesDceDaztaDeóe.,-a DqeDbiceDaD
loótiódaliOóDzaDuezolicacDceDsebicesióte,.aliOóDcezDCa
'D
DzoD:deDcaDdóaDlo..ezaliOóD
eBle2lioóazbeóteDaztaD/L 55)DloóDezDCazlioDOseoDtotazMDezDldazDestwDeóDdóD55hDloóteóicoDeóDezD
es:dezeto D9dó:deDseDt.ataDceDdóaDtélóilaDyaDeB2e.ibeótacaDeóDzaDlz-óilaMD2.elisaDe:di2osDceD
,.aóDlosteD2o.DzoD:deD2olosDleót.osDcis2oóeóDceDezza D9cebwsMDzaDaztaDcosisDceD.acialiOóDaDzaD
:deDesDsobeticoDezDsdIetoDeB2zo.acoD/ÍLLLDb.eb)DóoDzaDfaleD.elobeóca1zeD2a.aDsdD
a2zilaliOóDaD2o1zalioóesD,eóe.azes D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
2.1.2 Técnicas densitométricas no ionizantes 
 
ÓaDtélóilaDceDUltrasonido Cuantitativo (QUS) DseD1asaDeóDzaDdtiziáaliOóDceDcosD
t.aóscdlto.esDceDdzt.asoóicosMDdóDt.aósbiso.DyDdóD.ele2to.Deó3.eótacosDeót.eDs-MDeót.eDzosD
:deDseDsitIaDezDselto.DOseoDaDeB2zo.a.MDaóti,dabeóteDióbe.soDeóDa,daD2a.aDfobo,eóeiáa.D
teIicosD1zaócosDyDaltdazbeóteDeóDseloDeóDsistebasDalo2zacosD2a.aD,ezD:deDóoDóelesitaóDceD
estaDióbe.siOóD/Co1oMDpLL0) DÓaDMNqDeuazIaDzaDateódaliOóDceDzasDci3e.eótesDzoó,itdcesDceD
oócaDceDzosDdzt.asoóicosD/pLLDaDg LLLD6fá)DyDsdDuezolicacDceDt.aósbisiOóDaDt.auésDceDzosD
teIicosD1zaócosDyDOseosMDo1teóiéócoseDbeciaóteDesteD2.ióli2ioD2a.wbet.osDloboDzaDuezolicacD
cezDsoóicoD/q2eecDo3DqodócMDqFqUDbvse,)μDzaDateódaliOóDdzt.asOóilaDceD1aócaDaólfaD
/S.oac1aócDNzt.asodócD9tteódatioóMDSN9UDcSvbOá)μDez D-ócileDldaótitatiuoDdzt.asOóiloD
/MdaótitatiueDNzt.asodócDnóceBMDMNn)MDceóobióacoDtab1 iéóDPsti33óessQDoD-ócileDceD
loósisteóliaDyDzaDrjFDestibacaD/estibatecDSjrMDSjrsU D,vlb
p
) DD
ÓaDbasaDOseaDestibacaDseDo1tieóeDaD2a.ti.DceDzaD3O.bdzaDceD.e,.esiOóDeót.eDzosDuazo.esD
dzt.asoóo,.w3ilosDyDzosDuazo.esDo1teóicosDbeciaóteDrAP9 DÓaDSN9D2a.eleD.ezalioóa.seDloóDzaD
ceósicacDyDzasDla.alte.-stilasDest.dltd.azesDcezDfdesoD/laóticacDceDfdesoDeóDzaDu-aDcezD
dzt.asoóicoDyDlob2zeIicacDceDzaDest.dltd.aDcezDteIicoDt.a1eldza.QloóeltiuicacDyDaóisot.o2-aQ)D
/Co1oMDpLL0) DÓaDqFqDestwDbwsDeóD.ezaliOóDloóDzaDlazicacDcezDfdesoD/ióue.sabeóteD
2.o2o.lioóazDaDzaDceósicacDcezDteIicoDOseoDyDci.eltabeóteD2.o2o.lioóazDazDbOcdzoDceD
ezastilicacDQbOcdzoDceDRodó,QDcezDbisbo)
 D
AstaDtélóilaMDadó:deD3wlizDceDdsa.MDceD1aIoDlosteMD.ezatiuabeóteD.w2icaMD2o.twtizDyDzi1.eDceD
.acialioóesDioóiáaótesD2e.biteDuazo.a.DeBlzdsiuabeóteDezDes:dezetoD2e.i3é.iloD/lazlwóeoMD
.OtdzaMDaóte1.aáoDyD3azaó,es)MD2o.DzoD:deDesDdtiziáacaD2a.aDezDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisD
ldaócoDzaDrAP9DóoDesDallesi1zeD/S.oKóMDpLLp) DÓaDbayo.D2a.teDceDzosDa2a.atosD
dzt.asoóo,.w3ilosDestdciaóDezDlazlwóeoD2o.Dse.DdóDfdesoDbdyDallesi1zeDyDbaóeIa1zeDyD2o.D
esta.DloóstitdicoDeóDezD5LhD2o.DfdesoDt.a1eldza. D
resceDezD2dótoDceDuistaDceDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisMDaz,dóosDadto.esDsd,ie.eóDa2zila.D
dóaDmQslo.eDazte.óatiuaD2a.aDzosDMNqD:deD2dcie.aDesta.DeóDgMíD/SzaHeMDpLLgμDqosaMDpLL0) D
AstdciosDtaótoD2.os2eltiuosDloboD.et.os2eltiuosDiócilaóD:deDzaDMNqDceDlazlwóeoDesDdóD1deóD
cisl.ibióaco.Deót.eD,.d2osDceD2alieótesDsaóosDyDosteo2o.OtilosDadó:deDloóDdóaDtasaD
.ezatiuabeóteDaztaDceD3azsosDóe,atiuosMDas-DloboDdóD1deóD2.ecilto.Dióce2eócieóteDceD
3.altd.asDceDlace.aMDso1.eDtocoDldaócoDestaDuazo.aliOóDseDasoliaDaDzaDestibaliOóDlz-óilaDceD
3alto.esDceD.ies,oD/OaósMDpLLí) DÓosDMNqMDsióDeb1a.,oMDóoDsoóDa2.o2iacosD2a.aDezD
se,dibieótoDóiD2a.aDzaDboóito.iáaliOóD2ost.atabieótoDceDzosD2alieótesDloóDosteo2o.osisMD
ce1icoDaDzaDeslasaD2.elisiOóDceDzasDua.ia1zesDbecicasDloóDestaDtélóilaDyDaDzaDeslasaD
lo..ezaliOóDeBisteóteDeót.eDéstaDyDzaDrAP9D/LMpQLMÍ)D/Co1oMDpLL0μD6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oMD
pLL5) DD
ÓaDla2alicacDceDaóaziáa.DzasD2é.cicasDceDbasaDOseaD:deDtieóeDzaDResonancia Nuclear 
Magnética (RNM) DseDfaDdtiziáacoD2a.aDezDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisDyD2a.aDzaD
cete.bióaliOóDcezD.ies,oDceD3.altd.aDue.te1.az DCoóDezDeóueIelibieótoDseD2.ocdleDdóaD
2é.cicaD2.o,.esiuaDceDteIicoDOseoDyDdóDadbeótoDceDzaD,.asaDt.a1eldza.MDli.ldóstaóliaD:deDseD
t.acdleDeóDzaDRJjD2o.Dua.ialioóesDeóDzosDtieb2osDceD.ezaIaliOóDmgDyDmpDcezDfdesoDt.a1eldza. D
9dó:deDeóDaz,dóosDestdciosDseDfaDcebost.acoDdóaD1de óaDlo..ezaliOóDeót.eDzaDrjFDbecicaD
2o.DRJjDyD2o.DMQmCD/.4L 5Í)MDzaDbeciliOóDceDbasaDOseaD2o.DRjJDsi,deDtocau-aDsieócoDdóaD
télóilaDódeuaDyDtocau-aDóoDue.i3ilaca D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
qdDaztoDlosteMDbdyDsd2e.io.DazDceDot.asDtélóilasDceDcebost.acaDe3ilaliaD2a.aDbeci.DzaDrjFMD
faleDib2.o1a1zeDsdD,eóe.aziáaliOóDeóDezDestdcioDceDzaDosteo2o.osis DD
D
2.2 Diagnóstico cuantitativo o densitométrico de os teoporosis  
 
loóle2toDceósitobét.iloDlzwsiloDceDosteo2o.osisDceDzaDFjqMDce3ióeDaDestaDeó3e.becacDloboD
zaD.esdztaóteDceDdóaDcisbiódliOóDceDzaDbasaDOseaMDsieócoDzaDrAP9DzaDtélóilaDPestwóca.Do.oQD
2a.aDzaDbeciliOóDceDzaDrjFMDce1icoD2.ióli2azbeóteDaDsdDuezolicacMD1aIaDeB2osiliOóDaD
.acialiOóMD.aáoóa1zeD2.elisiOóDyD.e2.ocdli1izicacDyDlosteD.ezatiuabeóteD1aIoD/6aóisMDpLLLμD
Co1oMDpLL0) DD
jeciaóteDestaDtélóilaMDezD,.acoDceDcesuialiOóDloóD.es2eltoDaDzaDóo.bazicacDceDzaDbasaDOseaD
seDce3ióeDbeciaóteDlob2a.aliOóMDeóDté.bióosDceDóIbe .oDceDrAMDloóDzosDuazo.esDceD
.e3e.eóliaDceDrjFDcezD.estoDceDzaD2o1zaliOó DqeDdtiziáaóD2a.aDezzoDcosDti2osDceD2dótdaliOóMDzaD
mDyDzaDSD/Ni,d.aDÍ) DD
Ni,d.aDÍUDmQslo.eDyDSQslo.eD
D
D
D
ÓaD2dótdaliOóDmD/mQslo.eDoD-ócileDm)Dlob2a.aDzaDrjFDcezD2alieóteDloóDezDuazo.DbecioD
bwBiboDceDbasaDOseaDazlaóáacoDeóDezDbobeótoDcezD2il oDceDbasaDOseaDcezDacdztoDIoueóMD
eB2.eswócoseDsdDuazo.DloboDezDóIbe.oDceDrADloóD.es2 eltoDazDuazo.DceDcilfoD2ilo DÓaD
2dótdaliOóDmD2e.biteDa3i.ba.DoDcesla.ta.MDceDalde.coDloóDdóosDl.ite.iosDcia,óOstilosD
ale2tacosMDzaD2.eseóliaDceDosteo2o.osisD/mDslo.eDbeóo.DceDQpMEDrA)MD,.acda.DzaDseue.icacDceD
zaDcesbióe.aziáaliOóDyDaóaziáa.DezD.ies,oDceD3.altd.aDosteo2o.Otila DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
ÓaD2dótdaliOóDSD/SQslo.eDoD-ócileDS)Dlob2a.aDeóDlab1ioDzaDrjFDloóDzaDbasaDOseaDbeciaDceD
zaD2o1zaliOóDceDzaDbisbaDecacDyDseBoD:deDezD2alieóteMDeB2.eswócoseDloboDezDóIbe.oDceDrAD
loóD.es2eltoDaDcilfoDuazo. DD
NóaDazte.aliOóD2o.Dce1aIoDceDQgDrADceDzaD2dótdaliOóDSDsitIaDazD2alieóteDeóDdóaDloóciliOóD
2atozO,ilaMDo1zi,aócoDaD.eaziáa.DdóDcia,óOstiloDci3e.eóliazDceDzaDladsaDoDladsasDceD
cesbióe.aziáaliOóDOsea D
AóDg55ÍDzaDF.,aóiáaliOóDjdóciazDceDzaDqazdcD/Fjq)D2d1zilODdóDió3o.beDeóDezD:deDseD
esta1zel-aóDzosDl.ite.iosDceDlzasi3ilaliOóDceDzosD2alieótesDse,IóDezD.esdztacoDceDzaD
ceósitobet.-aDOseaD/LOFMDg55Í) DrilfaDlzasi3ilaliOóDesta1zeleDldat.oDlate,o.-asDci3e.eótesD
ce2eócieócoDceDzaD2dótdaliOóDmDo1teóicaDloóDcilfaD2.de1aD/Ni,d.aDE)UD
D
Ni,d.aDEUDCd.uaDceDrjFDyDcia,óOstiloDceDFsteo2o.osisD
/zaDz-óeaDfo.iáoótazD.e2.eseótaDzaDrjFDcezD2alieóte)D
D
 
D
g  NormalMDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDesDsd2e.io.DaDQgDrADD
p  OsteopeniaMDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDestwDeót.eDzasDQgDyDzasDQpMEDrAD
0  OsteoporosisMDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDesDi,dazDoDió3e.io.DaDzasDQpMEDrAD
Í  Osteoporosis grave (establecida) MDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDesDi,dazDoDió3e.io.DaD
zasDQpMEDrADeóD2.eseóliaDceDdóaDoDbwsD3.altd.asD2o.D3.a,izicac D
D
AstosDl.ite.iosDcia,óOstilosDfaóDsicoDesta1zelicosD2a.aDzaD2o1zaliOóD3ebeóióaD
2osbeóo2wdsilaDceD.aáaD1zaólaDladlwsilaDyD2a.aDua.oóesDbayo.esDceDELDa8os DJoDeBisteóD
catosDsd3ilieótesDeóDesteDbobeótoD2a.aDesta1zele.DzosDbisbosDl.ite.iosDcia,óOstilosDeóD
bdIe.esD2.ebeóo2wdsilasDyDeóDfob1.esDbeóo.esDceDesa Decac D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
DJoDo1staóteDzasD.elobeócalioóesDaltdazesDaloóseIaóDdtiziáa.DzaD2dótdaliOóDSDeóDestosDlasosMD
tobaócoDeóDezDlasoDceDzosDfob1.esDezDuazo.DcezD2iloDceDzaDbasaDOseaDceDzaD2o1zaliOóD
basldzióaDyD.e3i.ieócoDezD.esdztacoDloboDceót.oDoD2o.Dce1aIoDcezD.aó,oDes2e.acoD2a.aDsdD
ecac D
AóDói8osDyDacozesleótesDzaDnqCrDbaótieóeDezDdsoDceDzosDuazo.esD.e3e.eóliacosDaDecacDyDseBoD
/SQslo.e) D(a.aDezDcia,óOstiloDceDosteo2o.osisDeóD.aáasDcistiótasDaDzaDladlwsilaDce1e.-aD
cis2oóe.seDceDuazo.esDceDóo.bazicacD2a.aDesaD.aáaDloól.eta DD
ÓosD.aáoóesDeBaltasDcezD2o.D:déDezDlobitéDceDzaDFjqDceliciODesta1zele.DzaDli3.aDceDQpMEDrAD
loboDuazo.Dcia,óOstiloDceDosteo2o.osisDtocau-aDóoDseDfaóDalza.acoDloóDsd3ilieóteDeBaltitdc D
JoDo1staóteDzaDcelisiOóD2a.eleDesta.DeóD.ezaliOóDloóDezDuazo.DceDzaD2.euazeóliaDceD3.altd.asD
eóDbdIe.esD2osbeóo2wdsilasDceD.aáaD1zaóla DCoóDzosDcatosDe2icebiozO,ilosDceDg55ÍMDcilfaD
2.euazeóliaDseDli3.a1aDeóDto.óoDazD0LhMDyDezDuazo.Dceósitobét.iloDceDmDi,dazDaDQpMEDrADceIa1aD
2o.Dce1aIoDaDdóD2o.leótaIeDsibiza.DceDbdIe.esMD.aáOóD2o.DzaDldwzDseDesta1zeliODesteDuazo.D
loboDdb1.azDceDzaDeó3e.becac D
D
D
3. Evaluación de la calidad ósea  
 
re1icoDaD:deDzosDbétocosDceDeuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaDóoDsoóDla2alesDceDaóaziáa.DeóDsdD
totazicacDzasDazte.alioóesDa.:diteltd.azesD:deDold..eóDeóDezDfdesoDt.a1eldza.DyDlo.tilazDloboD
loóseldeóliaDceDzaDecacMDceDzaDbeóo2adsiaDoDceDzasDeó3e.becacesDcezDbeta1ozisboDOseoMDóiD
aD:deDtab2oloDsoóDla2alesDceD2.eceli.Dlob2zetabeóte DzaDa2a.iliOóDceD3.altd.asD2o.D
3.a,izicacMDóiDceDeB2zila.DeóDsdDtotazicacDzosDe3eltosDte.a2édtilosD:deDtieóeóDzosD3w.balosD
aótiosteo2o.OtilosDso1.eDezDfdesoMDfaóDicoDcesa..ozzwócoseD2.o,.esiuabeóteDci3e.eótesD
télóilasDceDiba,eóDla2alesDceDeuazda.D3alto.esD.ezalioóacosDloóDzaDlazicacDOseaDeD
ióuozdl.acosDeóDzaD.esisteóliaDtotazDcezDfdeso DD
reDi,dazDbaóe.aMDlie.tosD2a.wbet.osD.ezalioóacosDloóDzaDlob2osiliOóDyDbióe.aziáaliOóDcezD
teIicoDOseoMD2a.eleóDloót.i1di.DeóDbayo.DoDbeóo.DbecicaDaDzaD.esisteóliaDcezDfdesoMD.aáOóD
2o.DzaDldazDseDfaóDicoDcesa..ozzaócoDtab1iéóDtélóilasDceDiba,eóDla2alesDceDeuazda.DestasD
ua.ia1zes D
D
3.1 Métodos invasivos de evaluación de la calidad ó sea 
 
m.acilioóazbeóteDzaDPunción Biopsia Ósea (PBO) DfaDsicoDloósice.acaDloboDzaD2.de1aDceD
.e3e.eóliaD2a.aDezDestdcioDceDzosD2a.wbet.osDest.dltd.azesDcezDfdeso DqeDdtiziáaóD2a.aDezzoD
1io2siasDt.aósiz-alasD2o.Dt.ola.DtobacasD0DlbD2o.Dcet.wsDyD0DlbD2o.Dce1aIoDceDzaDes2ióaD
izialaDaóte.oQsd2e.io.  Métodos histológicosMDloboDzaDtióliOóDceDfebatoBizióaQeosióaD2e.biteD
ce3iói.DzosDlob2oóeótesDlezdza.esDcezDfdesoMDbieót.asD:deDtiólioóesDes2eliazesDloboDzaDceD
VoóD6ossaDoDt.il.ObiloD2e.biteóDuisdaziáa.D3wlizbeóteDzaDbat.iáDOseaDbióe.aziáacaDyDzaDóoD
bióe.aziáaca DÓasDtet.alilzióasMDacbióist.acasDeóDcosD2e.-ocosDceDtieb2oDci3e.eótesMD
2e.biteóDezDestdcioDceDzaD.ebocezaliOóDOseaDazDte8i.DezDosteoiceDóeo3o.bacoDyDfale.zoDuisi1zeD
1aIoDezDbil.oslo2ioDceD3zdo.esleólia DD
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
ÓaDHistomorfometría ósea (HO)  lob1ióaDzaDbil.oslo2iaD/loóD.esozdliOóDa2.oBibacaDaDgD
Tb)DloóDzaDbeciliOóDldaótitatiuaDasisticaD2o.Dlob2dtaco.DceDcete.bióacosD2a.wbet.osD
est.dltd.azesDestwtilosDcezDfdesoD/uozdbeóDt.a1eldza.MDes2eso.Dt.a1eldza.MDse2a.aliOóD
t.a1eldza.MDuozdbeóDceDosteoiceMDsd2e.3ilieDceDosteoiceMDetl )MDas-DloboDloóDzaDuazo.aliOóD
ciówbilaDceDzaDióteósicacDcezD.ebocezacoDOseoD/uezolicacDceDbióe.aziáaliOóDcezDosteoiceMD
3.eldeóliaDceDaltiualiOóMDetl )MDzoD:deDzaDfaleDib2.eslióci1zeD2a.aDzaDuazo.aliOóDceDzasD
azte.alioóesDldazitatiuasD:deDseD2.ocdleóDeóDcete.bióacasDeó3e.becacesDcezDbeta1ozisboD
OseoQbióe.az DD
D
AzDla.wlte.DióuasiuoDyDcest.dltiuoDceDzaD(SFQOFDfaleDci3-lizDsdDeb2zeoDeóDzaD2.wltilaDlz-óilaD
fa1itdazMD2o.DzoD:deDeóDestaDIztibaDcélacaDseDfaóDicoDcesa..ozzaócoDódeuosDsistebasDceD
euazdaliOóDceDzaDlazicacDOseaDaDci3e.eótesDóiuezesDaóatObilosMD:deD2e.biteóDezDaówzisisDóoD
cest.dltiuoDióDuit.oDeDióDuiuoDceDzaDest.dltd.aDyDzaDlob2osiliOóD:d-bilaDcezDfdesoD/ma1zaD0) D9D
2esa.DceDezzoDcilfaDeuazdaliOóDsi,deDsieócoDfoyDeóDc-aDsd1O2tibaMDbdyDla.aDyDlasiD
eBlzdsiuabeóteDzibitacaDazDwb1itoDceDzaDosteo2o.osisD/ÓióHDg555μDÓióHDpLL0) D
ma1zaD0UDjétocosDóoDióuasiuosDceDeuazdaliOóDceDzaDlazicacDOseaD
D
D
D
ÓaDMicrotomografía Computerizada por emisión de rayos- X (μ-CTX) esDdóaDtélóilaD
.ezatiuabeóteDóouecosaD:deD2e.biteDzaDac:disiliOóDceDibw,eóesDOseasDceDaztaD.esozdliOóDeóD
prDyD0rDceD3o.baDóoDcest.dltiuaDsióDóelesicacDceD2.et.atabieótosDceDzaDbdest.a DNtiziáaD
2a.aDezzoDdóDtd1oDbil.o3olazDyDdóDcetelto.DceD.ayosQPDloóDdóaDbat.iáD:deDa1a.laDzaDtotazicacD
cezDlab2oDceDuisiOóDeóDcosDci.ellioóes DAzDsistebaDceDbil.otobo,.a3-aD2e.biteDo1teóe.Das-D
bIzti2zesDibw,eóesD.aciozO,ilasDceD,.aóD2.elisiOóDcesceDci3e.eótesDwó,dzosDceDuisiOóD/fastaD
L ÍEUD2o.D2aso) D9D2a.ti.DceDestasDibw,eóesDseDo1tieóeDióiliazbeóteDdóaDse.ieDceDsellioóesD
t.aósue.sazesDloóseldtiuasDceDzaDbdest.a D(oste.io.beóteMDyDbeciaóteDci3e.eótesDaz,o.itbosD
ceD.eloóst.dlliOóDceDiba,eóD:deD.ea,.d2aóDzaDió3o.baliOóD.acio,.w3ilaDceDzaD3o.baDbwsD.eazD
2osi1zeMDseDo1tieóeDzaDuisdaziáaliOóDeóD0rDcezDuozdbeóDceDióte.ésD/VFn)D/Ni,d.aDT) D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
Ni,d.aDTUD9ówzisisDest.dltd.azDióDuit.oDbeciaóteDμQmCQ0rD
D
D
D
D
ÓasDaztasD.esozdlioóesD:deDseDazlaóáaóDbeciaóteDμQCmP /EDTb isot.O2ilas)D3alizitaóDzaD
uisdaziáaliOóDtaótoDceDzaDbil.oest.dltd.aDlo.tilazDloboDceDzaD3ióaDest.dltd.aDt.a1eldza.MDzoD:deD
2e.biteDzaDcete.bióaliOóDceDzasDua.ia1zesDfistobo.3obét.ilasDOseasDceDdóaDbaóe.aDbdlfoD
bwsD2.elisaDyDloóeBaD:deDzaDOFDlzwsila D9cebwsDzaDμQCmPD2e.biteDezDaówzisisDceDot.osD
2a.wbet.osDóoDbét.ilosDOseosDloboDzaD2o.osicacDlo.tilazMDezD-ócileDceD3.a,beótaliOóDyDezD
óIbe.oDceDAdze.MDezD,.acoDceDaóisot.o2-aMDezD-ócileDceDest.dltd.aDcezDbocezoMDetl DAóDzaDma1zaD
ÍDseDeódbe.aóDzosD2.ióli2azesD2a.wbet.osDbo.3obét.ilosD:deDseD2deceóDcete.bióa.DeóDprDyD
eóD0rDloóDzaDμQCmPDOsea DD
D
ma1zaDÍUD(a.wbet.osDbo.3obét.ilosDOseosDeóDprDyD0rD
D
Parámetros 2D  Parámetros 3D 
T. Ar Área Trabecular  TV  Volumen Trabecular 
B. Ar Área Ósea  BV  Volumen Óseo 
Tb. Pf Factor de Modelo Trabecular  Conn.D Densidad Conectiva 
BV/TV Fracción Volumétrica Ósea  BV/TV Fracción Volumétrica Ósea 
Tb. N Número Trabecular  Tb.N  Número Trabecular 
Tb. Th Grosor Trabecular  Tb.Th Grosor Trabecular 
P  Grado de porosidad  Tb.Sp Separación Trabecular 
Ecc  Excentricidad  P  Grado de porosidad 
DA  Grado de anisotropía  SMI  Índice de Modelo Estructural 
    DA  Grado de anisotropía 
    Eu.N  Número de Euler 
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
jeciaóteDμQCmPMDyD,.aliasDazDeb2zeoDceD3aótobasDbióe.azesMDseD2deceDo1teóe.Dtab1iéóDdóaD
estibaliOóDióci.eltaDceDzaDrjFDceDzaDVFnDaDestdcio DÓaDμQCmP 2e.biteDacebwsDezDcesa..ozzoD
ceDbocezosDbil.obelwóilosDaD2a.ti.DceDzasDua.ia1zesDbo.3obét.ilasDo1teóicasMDbeciaóteDzaD
loóue.siOóDci.eltaDceDzosDuoBezesD:deDloótieóeóDfdesoDeóDezebeótosDbelwóilosDaóaziáa1zesD
2o.DezDbétocoDceDezebeótosD3ióitos D9D2a.ti.DceDesteDti2oDceDaówzisisDseDfaDcebost.acoD:deD
zasDua.ia1zesDfistobo.3obét.ilasDcezDfdesoDt.a1eldza.DestwóD-ótibabeóteD.ezalioóacasDloóD
sdsD2.o2iecacesD1iobelwóilasD/Caei.oMDpLL5) DD
D
; Micro Resonancia Nuclear Magnética (μ-RNM)  2deceDse.DdtiziáacaDi,dazbeóteDloboD
bétocoDceDeuazdaliOóDióDuit.oDceDzaDest.dltd.aDt.a1eldza. DNtiziáaD2a.aDezzoDa2a.atosDceDRJjD
ceDbdyDaztaD.esozdliOóD/íQgLDteszas)Dla2alesDceDeBt.ae.Dibw,eóesDceDdóDcete.bióacoDVFnDyD
ceDce3iói.DzasDest.dltd.asDOseasDloóteóicasDeóDéz DÓaDVQRJjD2e.biteDezDaówzisisDceDbdest.asD
ceDfastaDdóDgDlb
!
DceDfdesoDloóD.esozdlioóesDes2aliazesDlob2.eócicasDeót.eDzasDELDyDzasDgLLD
Tb DÓasDibw,eóesDloóD.esozdliOóDceD5pDTb D2e.biteóDeuazda.DzaDest.dltd.aDt.a1eldza.MD
o1teóe.DbecilioóesDbo.3obét.ilasDsibiza.esDaDzasDloóse,dicasDbeciaóteDestdciosD
fistozO,ilosDyDa2.oBiba.seDaDzaDloóeltiuicacMDo.ieótaliOóDes2aliazDyDaóisot.o2-aDceDzaD.e,iOóDaD
estdcioD/VoHesMDpLL0) DAóD,eóe.azMDzasDbecilioóesDbo.3obét.ilasDe3eltdacasDloóDVQRJjDseD
lo..ezalioóaóD1ieóDloóDzasDe3eltdacasDloóDVQCmMDsiD1ieóDce1icoDazD.dicoDyDaDzosDa.te3altosD
télóilosMD.esozdlioóesDsd2e.io.esDaDzaDbeólioóacaDtieóceóDaDso1.eestiba.DezD,.oso.D
t.a1eldza.DyDezDuozdbeóDtotazDceDfdesoD/6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oMDpLL5) DD
D
3.2 Métodos no invasivos de evaluación de la calida d ósea 
 
SaIoDezDté.bióoDceDbétocosDóoDióuasiuosDceDeuazdaliOóDceDzaDlazicacDOseaDseDeó,zo1aóDdóaD
se.ieDceDtélóilasD:deD2e.biteóDldaóti3ila.DtaótoDua.ia1zesDldazitatiuasDaiszacasDceDzaD
.esisteóliaDOseaDloboMDazDbeóosDeóD2a.teMDzaD.esisteóliaDtotazDceDdóaDcete.bióacaD.e,iOóDceD
fdesoD/SoóóilHMDpLLX) D
D
3.2.1 Análisis macroestructural, morfológico o geom étrico 
 
ÓaDRadiología Convencional (RxC) MDci,itaziáacaDoDóoMDfaD2e.biticoMDaóaziáa.D
2o.beóo.iáacabeóteDzaDbo.3ozo,-aDue.te1.azDyDceDzaDlace.aMDeuazdaócoDeóDestasD.e,ioóesD
dóaDse.ieDceD2a.wbet.osD,eobét.ilosD.ezalioóacosDbwsDoDbeóosDsi,ói3ilatiuabeóteDloóDzaD
.esisteóliaDOsea DD
9DóiuezDue.te1.azMDbeciaóteDRBCDesD2osi1zeDldaóti3ila.DzaDbo.3ozo,-aDceDzosDlde.2osD
ue.te1.azesDloóDyDsióD3.altd.a D9dó:deDlzwsilabeóteDzaDbeciliOóDceDzasDaztd.asDue.te1.azesDseD
.eaziáa1aDeb2zeaócoD.e,zasDoDlazi1.aco.esMDaltdazbeóteDzaDbo.3obet.-aDue.te1.azDdtiziáaD
2.olecibieótosDceDbeciliOóDso1.eDiba,eóD.acio,.w3ilaDci,itaziáacaDceDlozdbóaDue.te1.azD
co.sazDyDzdb1a.D/Morfometría Vertebral Radiográfica Do MRX)MDzoD:deD2e.biteDóoDsOzoDdóaD
cete.bióaliOóDbwsDeBaltaDceDzasDaztd.asDyDzasDw.easDceDzosDlde.2osDue.te1.azesMDsióoDdóaD
euazdaliOóDldaótitatiuaDceDsdsDce3o.bicacesD/Ni,d.aDX) D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
Ni,d.aDXUDjo.3obet.-aDVe.te1.azDRacio,.w3ilaD/jRP)D
D
D
D
D
9DóiuezDceDzaDlace.aMDacebwsDceDzosDlzwsilosD-ócilesD.aciozO,ilosDbal.oest.dltd.azesDceDqió,fD
yDro..MDseDfaóDdtiziáacoD2a.aDsdDaówzisisDbo.3ozO,iloDdóaDse.ieDceDbecicasDaó,dza.esDyD
zióeazesDceDzaD2ezuisDyDcezDldezzoD3ebo.az DAzD-ócileD.aciozO,iloDceDqió,fD/qió,fMDg5XL)DóoDesD
bwsD:deDdóaDuazo.aliOóDsebildaótitatiuaDcezD,.acoDceDosteo2o.osisD.e,ioóazDceDzaD
eBt.ebicacD2.oBibazDcezD3ébd.D1asacaDeóDzosD2at.oóesD.aciozO,ilosDceD2é.cicaD2.o,.esiuaDceD
zosDfalesDt.a1eldza.esDceDlob2.esiOóDyDteósiOóDaDbecicaD:deDuaDcisbiódyeócoDzaDbasaDOsea D
AzD-ócileDbo.3ozO,iloQlo.tilazDceDro..D2e.biteDa2.oBiba.seDceDdóaDbaóe.aDldaótitatiuaDaDzaD
lazicacDOseaD3ebo.azMDbeciaóteDzaDeuazdaliOóDceDzaD.ezaliOóD:deDcete.bióaóDezD,.oso.D
lo.tilazMDzaD3o.baDyDzaDaólfd.aDcezDlaóazDbecdza.DeóDdóaD.acio,.a3-aDaóte.o2oste.io.DcezD3ébd.D
2.oBibaz DRelieótebeóteDRedó,DetDaz DOaóDcebost.aco D:deDdóaDua.iaóteDceDesteD-ócileMDzaD
tasaDceDfdesoDcezDlaóazDbecicaDaDgLDlb D(o.Dce1aIoDcezDt.olwóte.Dbeóo.MD2.eseótaDdóaDbdyD
1deóaDlo..ezaliOóDloóDezDmDslo.eD/.D4DQL XgMD(DWD LLg)DyDzaDbeIo.Dla2alicacDceDtocosDestosD
ti2osDceD-ócileD2a.aDcisl.ibióa.Deót.eD2alieótesDosteo2o.OtilosDyDóoDosteo2o.OtilosDeóDzasD
ld.uasDRFCD/Redó,MDpLLT) DD
7zXe.DetDaz D/7zde.MDg55Í)Daóaziáa.oóDzaDla2alicacDceDlie.tasDbecicasDbo.3ozO,ilasDceDzaD
2ezuisDyDcezD3ébd.D2a.aD2.eceli.D3.altd.asDceDlace.a DAóDsdDestdcioMDyDceDbaóe.aD
ióce2eócieóteMDdóD,.oso.DcisbiódicoDceDzaDlo.tilazDcezDldezzoD3ebo.azMDdóDciwbet.oD
ióte.t.olaóté.iloDezeuacoDyDdóD,.oso.DcisbiódicoDceDzaDlo.tilazDceDzaDciw3isisD3ebo.azMDseD
lo..ezalioóa1aóDloóDdóDbayo.D.ies,oDceD3.altd.aDeóDcilfaDzolaziáaliOóDaóatObila DRosfiHaKaD
etDaz D/RosfiHaKaMDg55Í)Diót.ocdIe.oóDcosD3alto.esDbatebwtilosDeóDezDestdcioDceDzaDió3zdeóliaD
ceDzaD,eobet.-aDcezDldezzoDceD3ébd.Dso1.eDezD.ies,oDceD3.altd.aUDezD3alto.DceDse,d.icacD/qN)DoD
-ócileDceD.esisteóliaDcezDldezzoD3ebo.azDbieót.asDseDlabióaMDezD-ócileDceDla-caD/Nn)DoD-ócileDceD
.esisteóliaDcezDldezzoD3ebo.azDcd.aóteDzaDbisbaDyDezD-ócileDceDst.essD3ebo.azD/Nqn)DoD.ezaliOóD
eBisteóteDeót.eDzaDqNDyDezDNn DD
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
AstosD-ócilesMD.ezalioóacosDab1osDloóDezD9qmDyDezDjnqmDcezDldezzoD3ebo.azMDcisbiódyeóDloóDzaDD
ecacMDzoD:deDIdsti3ila.-aDazDbeóosDeóD2a.teMDezDadbeótoDcezD.ies,oDceDeseDti2oDceD3.altd.asD
loóDezDeóueIelibieóto DD
Cie.tosD2.o,.abasDió3o.bwtilosDloboDezDMQSoóeYD/m.a 1eldzaeDASmDq Ó )D2e.biteóDzaD
euazdaliOóDsebiadtobwtilaDceDzasDua.ia1zesDbo.3ozO,ilasDyD1iobelwóilasDceDzaDlace.a D
jeciaóteDesteD2.o,.abaDió3o.bwtiloMDdóaDueáDiócilacoDeóDzaDiba,eóD.acio,.w3ilaD
loóueólioóazDci,itaziáacaDezDleót.oDceDzaDla1eáaD3ebo.azMDezDeIeDaóatObiloDcezDldezzoD3ebo.azD
yDezDeIeDaóatObiloDcia3isia.ioDcezD3ébd.MDseDo1tieóeóDceD3o.baDadtobwtilaDdóaDse.ieDceD
ua.ia1zesDbo.3ozO,iloQ1iobelwóilasDceDzaDlace.aDloboDzaDzoó,itdcDcezDeIeDceDzaDlace.aMDezD
ciwbet.oDeBte.óoDcezDldezzoD3ebo.azMDezDciwbet.oDióte.óoDcezDldezzoD3ebo.azMDezD,.oso.Dlo.tilazD
becioD2zaóa.DceDzaD.e,iOóDcezDldezzoD3ebo.azMDezD9qmMDezDleót.oDceDbasasDyDezD,.oso.Dlo.tilazD
t.aósue.sazDceDzaD.e,iOóDcezDldezzoD3ebo.azMDezDjnqmMDezDbOcdzoDceDzaDselliOóMDzaD.ezaliOóDceD
ce3o.baliOóMDezDqNDyDezDNnD/Caei.oMDpLLX) D
AóDezDbobeótoDaltdazMDza DEXAMDacebwsDceDeuazda.Dsatis3alto.iabeóteDzaDrjFDióDuiuoDaDóiuezD
aBiazDyD2e.i3é.iloMDesDla2aáDceD2.o2o.lioóa.DcatosDldaótitatiuosD.e3e.eótesDaDzasD
la.alte.-stilasDbal.oest.dltd.azesDcezDfdeso DD
9DóiuezDcezD3ébd.D2.oBibazDseDfaóDeuazdacoDbeciaóteDrAP9Dua.ia1zesDtazesDloboDzaDzoó,itdcD
cezDeIeDceDzaDlace.aMDzaDzoó,itdcDyDzaDaólfd.aDcezDldezzoD3ebo.azDyDezDwó,dzoDle.uilocia3isa.ioMD
becicasD:deDfaóDcebost.acoDeóDestdciosDlasoQloót.oz De3eltdacosDeóD2o1zalioóesDóoD
es2a8ozasDyDes2a8ozasDesta.D.ezalioóacasMDióce2eócieótebeóteDceDzaDecacDyDceDzaDrjFMDloóD
ezD.ies,oDceD2acele.DdóaD3.altd.aDceDlace.a DD
AzDbétocoDceDAnálisis Estructural o de Resistencia de la Cadera (Hip Structural or Strength 
Analysis o HSA),D2e.biteDazDbisboDtieb2oDdóaDa2.oBibaliOóDaDzaDest.dltd.aDyDaDzaD.esisteóliaD
1iobelwóilaDceDzaDeBt.ebicacD2.oBibazDceD3ébd. DVa.iosDadto.esMDfaóDaóaziáacoDbeciaóteD
rAP9QOq9DzasDci3e.eóliasDest.dltd.azesDyD1iobelwóilasDeBisteótesDeót.eDlace.asD3.altd.acasD
yDóoD3.altd.acas DDqádzlDetDaz MDeóDdóDestdcioD.eaziáacoDeóDbdIe.esDloóD3.altd.asDt.olaóté.ilasD
ceDlace.aMDcebost.a.oóD:deDceDbaóe.aDsi,ói3ilatiuaDzasD2alieótesD3.altd.acasD2.eseóta1aóMD
3.eóteDaDzasDloót.ozesMDdóDbeóo.D,.oso.Dlo.tilazMDdóDbeóo.DjnqmDyDdóaDbayo.DtasaDceD
ce3o.bicacD2o.D2aóceoMDsieócoDestasDt.esDla.alte.-stilasD2.eciltiuasDceD3.altd.aDceDlace.aD
/qádzlMDpLLT) D(o.DtaótoMDyDceDbaóe.aD,eóe.azMD2a.eleD2oce.Dloólzdi.seD:deDsiD1ieóDzosD
2a.wbet.osDceD.esisteóliaDOseaDo1teói1zesD2o.DrAP9QOq9DsoóDua.ia1zesD2.eciltiuasDceD
3.altd.aDceDlace.aMDóoDsoóDbeIo.esDZ.ecolto.esDcezD.ies,oDceDzaDbisbaD:deDzaD2.o2iaDrjFD
/SoóóilHMDpLLX) DÓaD2.elisiOóDceDzaDrAP9QOq9DesDeót.eDgMEDyDpDuelesDbeóo.D:deDzaDceDzaD
rjFD2o.DrAP9D/SoóóilHMDpLLX) DD
D
ÓaDQ-CT,DyD2a.tildza.beóteDzaDQ-TC Volumétrica (Volumetric Quantitative Computer 
Tomography o vQ-CT) , loóDdóaD.esozdliOóDsd2e.io.DaDzasDELLDVb MDesDzaDIóilaDtélóilaDceD
iba,eóD:deDacebwsDceDa2o.ta.DcatosDso1.eDbal.oest.d ltd.aDceDdóDfdesoMD2e.biteDceD
baóe.aD2.elisaDyDes2el-3ilaDci3e.eólia.DióDuiuoDyDóoDcest.dltiuabeóteDezDfdesoDt.a1eldza.DcezD
lo.tilazDeóDldaz:die.DzolaziáaliOóDcezDes:dezetoMDbicieócoDeóDt.esDcibeósioóesDsdDue.cace.aD
ceósicacDbióe.azDuozdbét.ilaD/b,vlb
!
)D/Co1oMDpLL0) DÓasDibw,eóesDt.icibeósioóazesDceDzaD
MQmCD2e.biteóDzaDestibaliOóDcezD,.oso.Dlo.tilazDaDzoDza.,oDceDtocaDzaDli.ldó3e.eóliaDOseaDeóD
.e,ioóesDceDióte.ésDloboDezDldezzoD3ebo.azMDzaD.e,iOóDióte.t.olaóté.ilaDyDzaDciw3isisD3ebo.azD
/SoóóilHMDpLLX)MD2o.DzoD:deDezDOq9D2deceDse.Di,dazbeóteD.eaziáacoDbeciaóteDestaDtélóilaDceD
iba,eó DqiD1ieóDzaDcis2oói1izicacDceDzaDuMQCmDesDbeóo.D:deDzaDceDzaDrAP9MDzaD2.elisiOóDceDzaD
MQCmDOq9D.esdztaDzi,e.abeóteDsd2e.io.DaDzaDceDzaDrAP9QOq9D/SoóóilHMDpLLX) DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
3.2.2 Análisis microestructural o microarquitectura l 
 
(a.aDaóaziáa.DzaDbil.oa.:diteltd.aDcezDfdesoDt.a1eldza.DesDóelesa.ioDdtiziáa.DtélóilasDceD
iba,eóDceDaztaD.esozdliOóD:deD2e.bitaóDeuazda.Dci.eltabeóteDzasDla.alte.-stilasDceDzaDt.abaD
t.a1eldza.DoD1ieóDo1teóe.DdóaD.e2.eseótaliOóD1iDoDt.icibeósioóazDceDzaDbisba DD
D
ÓaDRadiografía Convencional Digitalizada (Rx-CD) D2.eseótaDdóaD.esozdliOóDes2aliazD
sd2e.io.DaDzasDÍLDVb MDo1teói1zeDsióDcebasiacaDci3ildztacDaDóiuezDcezDes:dezetoD2e.i3é.iloD2e.oD
bdlfoDbwsDci3-lizbeóteDase:di1zeDaDóiuezDcezDaBiazD/VoHesMDpLL0μDÓes2esaizzesDpLLT) Dre1icoD
aD:deDezDciwbet.oDceDzaDt.a1éldzaDOseaDoslizaDeót.eDzasDELDyDpLLDVb MDzaDRBCDesDióla2aáDceD
cetelta.DcilfaDdóicacDest.dltd.azDceDbaóe.aDióce2eócieóteMD2dcieócoDIóilabeóteDa2o.ta.D
2.oyellioóesDeóDprDceDzosD2at.oóesDa.:diteltd.azesDt.a1eldza.esD.acio,.w3ilosD/VoHesMDpLL0) D
riue.sosDadto.esDfaóDcebost.acoDzaDe3ilaliaDcezDaówzisisDyDldaóti3ilaliOóDceDesteDti2oDceD
2at.oóesDt.a1eldza.esD.acio,.w3ilosDloboDbétocoDceDaówzisisDest.dltd.azDOseoMDcestalaócoD
eót.eDezzosDezDceóobióacoDAnálisis Textural Radiográfico (Radiographic Texture Analysis o 
RTA) DD
D
ÓaDMacrorradiografía Digitalizada (M-RxD) DfaDsicoDtab1iéóDdtiziáacaD2o.Dlie.tosDadto.esD
loboDtélóilaDceDaówzisisDóoDióuasiuoDceDzaDteBtd.aDOsea DSdlHzaócQL.i,ftDetDaz Dcebost.a.oóMD
eóDdóDestdcioDeB2e.ibeótazDyDlz-óiloDso1.eDosteo2o.osisMD:deDeBist-aDlie.taDlo..ezaliOóDeót.eD
ezD9NDceDzaDteBtd.aDOseaDyDzaDrjFD/.4QL TT)D/SdlHzaócQL.i,ftMDg55Í) DD
mocau-aDsoóD2olosDzosDadto.esD:deDfaóDióteótacoDdtiziáa.DzasDibw,eóesDDEXADloboDbétocoD
ceDeuazdaliOóDceDzaDbil.oa.:diteltd.aDOsea DLizHieDetDaz D.eaziáa.oóDdóDaówzisisDteBtd.azD3.altazD
1asacoDeóDNod.ie.DceDdóaDse.ieDceDibw,eóesDceDceósitObet.oD2e.i3é.iloDceDlazlwóeoMD
lob2a.aócoDestosD.esdztacosDloóDzosDo1teóicosDcezDaówzisisDteBtd.azDceDRBCrDceDeseDbisboD
fdeso DÓosDadto.esDcebdest.aóDzaDeBisteóliaDceDdóaDaztaDlo..ezaliOóDeót.eDab1asDtélóilasDceD
euazdaliOóMDióce2eócieótebeóteDcezDaz,o.itboDbatebw tiloDeb2zeacoD2a.aDezDaówzisisDteBtd.azD
/LizHieMDpLLÍ) D(a.aDezzosMDezD2.ióli2azD1eóe3ilioDceDdtiziáa.DesteDti2oDceDibw,eóesD2a.aDdóD
aówzisisDteBtd.azD.acio,.w3iloMDse.-aDezD2oce.Do1teóe.DloóIdótabeóteDdóaDa2.oBibaliOóD
ldaótitatiuaDaDzaDest.dltd.aDOseaDyDdóaDbecicaDceDzaDrjF D
D
RelieótebeóteDCaei.oDetDaz DfaóDeuazdacoDzasD2osi1izicacesDceDzaDrAP9 loboDbétocoDceD
euazdaliOóDceDzaDbil.oest.dltd.aDt.a1eldza.DOseaDceDzaDlace.a DAóDsdDestdcioMDsiD1ieóDzasD
ua.ia1zesDbo.3ozO,ilasDyD1iobelwóilasDo1teóicasDbeciaóteDestaDtélóilaDceDiba,eóD
2.o2o.lioóa1aóDdóaDió3o.baliOóDlob2zebeóta.iaDyDcisl.ibióaco.aDeót.eD,.d2osDloóDrjFD
óo.bazMDosteo2éóiloDyDosteo2o.OtiloMDezD9NDdóiDoDbdztici.ellioóazDa2o.ta1aDeslasaD
ió3o.baliOóDacilioóazDceDbaóe.aDaiszaca DqióDeb1a.,oMDldaócoDaDzasDua.ia1zesDteBtd.azesD
3.altazesDseDzesDasolia1aóDua.ia1zesDzdb-óilasDo1teóicasDceDzaD2.o2iaDiba,eóDceDzaDrAP9D
/-ócilesDO2tilo3.altazes)DseDo1teó-aDdóaDbayo.Dla2alicacDcisl.ibióaco.aDeót.eD,.d2osDceD
2alieótesDosteo2o.OtilosDyDóoDosteo2o.OtilosD/Caei.oMDpLLX) DD
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
NóaDceDzasDfe..abieótasDóoDióuasiuasDbwsD2.obeteco. asDeóDzaDaltdazicacD2a.aDzaDeuazdaliOóD
est.dltd.azDOseaDióDuiuoDesDzaDTomografía Computarizada de Alta Resolución (TC-AR) .DD
ÓosDeslwóe.esDceDdsoDlz-óiloDloóD.esozdliOóDceDpLLDaDÍLLDVb DyDloóDla2alicacDceDaóaziáa.D
lo.tesDceDfastaDgDbb DceDes2eso.MDsiD1ieóDóoD2deceóDcete.bióa.DceD3o.baDióciuicdazDzaD
est.dltd.aDceDdóaDt.a1éldzaMDs-D2e.biteóDo1teóe.DióDuit.oDeDióDuiuoMDdóaDiba,eóDeóDprDbdyD
sibiza.DaDzaDest.dltd.aD,zo1azDceDzaD.ecDt.a1eldza.MD2dciéócoseDcete.bióa.DeóDezzaDsdsD
la.alte.-stilasDbil.oest.dltd.azesD/sd2e.3ilieDt.a1eldza.MDóIbe.oDceDeót.el.dáabieótosD
t.a1eldza.esMD-ócileDceD3.a,beótaliOóDt.a1eldza.MDetl )DdDo1teóieócoDdóaDldaóti3ilaliOóD,zo1azD
ceDzaDbisbaDbeciaóteDRm9DyD9ND/VoHesMDpLL0μD7eóaótM DpLLTμD6aáaHiaMDpLLTμDCaei.oDpLL5)D
/Ni,d.aDí) DÓasDla.alte.-stilasDest.dltd.azesDeuazdacasDbeciaóteDMQCmD9RDfaóDcebost.acoDióD
uit.oDlie.toD,.acoDceDlo..ezaliOóDloóDzaDrjFDyDloóDzasD2.o2iecacesD1iobelwóilasDcezDfdesoD
/6aáaHiaMDpLLTμDÓes2esaizzesMDpLLTμDCei.oDpLL5)MDceDbaóe.aD:deDeóDzaDeuazdaliOóDceDzaD
.esisteóliaDue.te1.azDezDRm9DceDestasDibw,eóesDesDlob2a.a1zeDoDiólzdsoDsd2e.io.DaDzaDrjFD
uozdbét.ila DqiD1ieóDezDRm9DceDzasDibw,eóesDceDMQCmD9RDóoDcisl.ibióaDtaóD1ieóDloboDzaDrjFD
eót.eD2alieótesDloóDoDsióD3.altd.aDosteo2o.OtilaMDzaDlob1ióaliOóDceD2a.wbet.osDest.dltd.azesD
yDrjFDs-DfaDcebost.acoDteóe.Dbayo.Dla2alicacDcisl.ib ióatiuaDeót.eD,.d2osD:deDzasD.e3e.icasD
ua.ia1zesDceD3o.baDaiszacaD/6aáaHiaMDpLLTμD7eóaótMDpLLT) DD
D
Ni,d.aDíUD9ówzisisDest.dltd.azDióDuit.oDbeciaóteDmCQ9RDyD9ówzisisDN.altazD
D
 
D
ÓaDQ-CT de Alta Resolución Periférica (MQCm2D9RMDHigh Resolution peripheral Q-CT o HR-pQCT 
),DdóaDódeuaD,eóe.aliOóDceDMQCmD9RDceDbayo.D.esozdliOó Des2aliazD/ípDTb Disot.O2ilas)MD
2e.biteDci3e.eólia.DióDuiuoDeót.eDteIicoDOseoDlo.tilazDyDt.a1eldza.MDloóDla2alicacDsd3ilieóteD
loboD2a.aDiceóti3ila.Dt.a1éldzasDaiszacasDeóD.e,ioóesDOseasD2e.i3é.ilasDloboDezD.acioDcistazDyD
zaDti1iaD/6aáaHiaMDpLLTμDSoóóilHMDpLLX) DÓosD2a.wbet.osDest.dltd.azesD0rDo1teói1zesD
beciaóteDestaDtélóilaMDestwóDaztabeóteD.ezalioóacosDloóDzosD2a.wbet.osDest.dltd.azesD
o1teói1zesDbeciaóteDTQCmP DD
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
ÓaDMicro Tomografía Computerizada en 3D D(μ-TC-3D)DloóDdóaD.esozdliOóDceDgXLDBDgXLD
BDÍíLDVb
!
DyDdóDo2tibiáacoDso3tKa.eDceDaówzisisDeóD0rMD2e.biteDe3eltda.DóoDióuasiuabeóteDezD
e:diuazeóteDaDdóaD1io2siaDOseaD/1io2siaDui.tdazDOseaDoDSVF)DloóDdóaD.e2.ocdli1izicacDbdyD
satis3alto.ia D(o.DezzoMDzaDSVFD2o.DVQCm2DuieóeDsieócoDdtiziáacaDaDzoDza.,oDceDestosDIztibosD
a8osDloboDbétocoDóoDióuasiuoDceDaówzisisDest.dltd.azDcezDfdesoDt.a1eldza.MDtaótoDloóD3ióesD
cia,óOstilosDloboDte.a2édtilosMDas-DloboD1aseD2a.aDzaDeza1o.aliOóDceDbil.oDbocezosDceD
aówzisisD2o.DezebeótosD3ióitosD/7eóaótMDpLLT) D
D
D
; RNM de Alta Resolución (RNM-AR, High Resolution MR I o HR-MRI)MD:deDdtiziáaD
2oteótesDlab2osDba,óétilosDyDseldeóliasDceD2dzsoDezelt.oba,óétilosD2a.aD,eóe.a.D
ibw,eóesDt.icibeósioóazesMDseDfaDicoDloóstitdyeócoDeóDestosDIztibosDa8osDloboDdóoDceDzosD
bétocosDóoDioóiáaótesDebe.,eótesDceDaówzisisDóoDióuasiuoDyDóoDcest.dltiuoDióDuiuoDceDzaD
a.:diteltd.aDOsea DÓaD,eóe.aziáaliOóDceDa2a.atosDceDaztoDlab2oD/gMEDmeszas)MDzaDtelóozo,-aDceD
zasDaóteóasDceDsd2e.3ilieMDezDcesa..ozzoDceDzasDtélóilasDceDiba,eóDyDzosD2.o,.esosDceDzaD
ió3o.bwtilaDfaóD.euozdlioóacoDzaDRJjD2e.bitieócoDadbeóta.DsdD2oce.DceD.esozdliOó DAóDzaD
altdazicacMDadó:deDbeciaóteDestaDtélóilaDseD2decaóDazlaóáa.DióDuiuoD.esozdlioóesDsd2e.io.esD
aDzasDgELDBDgELDBDELLDVb
0D
/SoóóilHMDpLLX)MDloóDdóD,.oso.DceDlo.teDceDpELDVb MDestosD
2a.wbet.osDóoDsoóDsd3ilieótesD2a.aDcete.bióa.DzaDest.dltd.aDceDdóaDt.a1éldzaDceD3o.baD
aiszaca DreDfelfoMDeóDzasDibw,eóesDceDRJjQ9RDezDfdesoDt.a1eldza.Da2a.eleDloboDdóaD3ióaD
.ecDsióDse8azDceót.oDceDdóaDbécdzaDOseaDaci2osaDceD.ezatiuaDfi2e.se8azD/6aáaHiaMDpLLT) DD
D
AstaD.ecDt.a1eldza.DPa2a.eóteQMDceósaDeóDezDióciuicdoDsaóoDyD2oloDceósaDeóDezD2alieóteD
osteo2o.OtiloMDseD2deceDeuazda.DbeciaóteD9NDoD1ieóDaDbeciaóteDdóDAnálisis Tridimensional 
Lineal GráficoD:deD2e.biteDla.alte.iáa.DezD2at.OóDest.dltd.azDcezDfdesoDt.a1eldza.DeóDzasD
ibw,eóesDceDRJjQ9RD/7eóaótMDpLLT) D
ÓaDueótaIaDbwsDib2o.taóteD:deDestaDtelóozo,-aDa2o.taDaDzosDestdciosDióDuiuoDesMDo1uiabeóteMD
zaDóoDdtiziáaliOóDceD.acialioóesDioóioáaótesMDsieócoDsdsDcesueótaIasDbwsDcestala1zesDsdDaztoD
losteDyDezDtieb2oD.ezatiuabeóteDza.,oDceDeB2zo.aliOóD/[DgLQpLDbió)  
ÓaDMicrorresonancia Nuclear Magnética (μ-RNM o μ-MRI) DdtiziáaDso3istilacosDaz,o.itbosD
lob2dtalioóazesD2a.aDeBt.ae.DbatebwtilabeóteDceDzas Dibw,eóesDceDRJjQ9RDdóDVFnMDyD2a.aD
ce3iói.DeóD0rDzasDest.dltd.asDOseasDloóteóicasDeóDézD/ld.uasMDsd2e.3iliesDyDdóioóes)MDzoD:deD
2e.biteD.eaziáa.DóoDsOzoDdóDaówzisisDto2ozO,iloQbil.oa.:diteltd.azDceDzaD.e,iOóDaDestdcioMDsióoD
a2.oBiba.seDtab1iéóDaDzaDo.ieótaliOóDes2aliazDyDaDzaDaóisot.o2-aDceDzaDbisbaD/7ob1e.,MD
pLL0) DAstaDbetocozo,-aMDloóolicaD,eóe.azbeóteDlobo DSVFD2o.DVQRJjMDesDdtiziáa1zeDióDuiuoD
aDóiuezDcezD.acioDcistazMDti1iaDcistazDyDlazlwóeoD/Óes2esaizzesMDpLLTμDSoóóilHMDpLLX) DD
mazDyDloboDlobeótabosDaóte.io.beóteMDzosDUltrasonidos cuantitativos (QUS) DazDeuazda.D
zaDateódaliOóDceDzasDci3e.eótesDzoó,itdcesDceDoócaDyDsdDuezolicacDceDt.aósbisiOóDaDt.auésDceD
zosDteIicosD1zaócosDyDzosDOseosD2e.biteóDo1teóe.D2a.wbet.osD:deD2a.eleóD.ezalioóa.seDóoD
sOzoDloóDzaDceósicacDbióe.azDsióoDloóDzasDla.alte.-stilasDest.dltd.azesDyD1iobelwóilasDcezD
fdeso DD
AóDloól.etoDzaDSN9D2a.eleD.ezalioóa.seDloóDzaDceósicacDyDzasDla.alte.-stilasDest.dltd.azesDcezD
fdesoD/laóticacDceDfdesoDeóDzaDu-aDcezDdzt.asoóicoDyDlob2zeIicacDceDzaDest.dltd.aDcezDteIicoD
t.a1eldza.QloóeltiuicacDyDaóisot.o2-aQ)/Co1oMDpLL0) DÓaDqFqDestwDbwsDeóD.ezaliOóDloóDzaD
lazicacDcezDfdesoD/ióue.sabeóteD2.o2o.lioóazDaDzaDceósicacDcezDteIicoDOseoDyDci.eltabeóteD
2.o2o.lioóazDazDbOcdzoDceDezastilicacDQbOcdzoDceDRodó,QDcezDbisbo)
 DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
ABisteóDacebwsDlie.tasDeuiceóliasDceD:deDzosDMNqD2deceóDa2o.ta.Dió3o.baliOóD.ezalioóacaD
loóDzasD2.o2iecacesDbate.iazesDcezDfdeso DJoDo1staóteMDldaócoDseDt.ataDceDa2a.atosD
lobe.liazesMDzosDMNqD2a.eleóDa2o.ta.DeBlzdsiuabeóteDdóaDestibaliOóDceDzaDrjF
D
/ÓióHMD
pLL0) D
AzDEscaneado Confocal y Diagnóstico Acústico (SCAD)DesDdóDbétocoDóoDióuasiuoDceD
dzt.asoóicosDceDaztaD.esozdliOóD:deDcete.bióaDzaDest.dltd.aDcezDfdesoDyD.ezalioóaD2a.wbet.osD
es2el-3ilosDdzt.asOóilosDloóDzaDrjFMDzasD2.o2iecacesD1iobelwóilasD/.i,iceáMDezastilicacMDetl )D
yDzaD.esisteóliaDOsea DqeDestwóD.eaziáaócoDbeciaóteDestaDtélóilaDestdciosDlob2a.atiuosDióD
uit.oDloóDOFDyDTQCmMDeDióDuiuoMDestdciosDlob2a.atiuosD3.eóteDaDrAP9DeóDlace.aDyDba2eosDceD
zaDsd2e.3ilieDt.a1eldza.DcezDlazlwóeoD/PiaMDpLLX) D
D
AzDAnálisis por Elementos Finitos (AEF) MDseD1asaDeóDzaDceslob2osiliOóDceDdóaDest.dltd.aD
lob2zeIaMDceDlob2o.tabieótoD1iobelwóiloDcesloóolico MDeóDdóaDse.ieDceDsd1est.dltd.asD
,eobét.ilabeóteDsib2zi3ilacasDceóobióacasDezebeótos D3ióitosD/AN) DAzDlob2o.tabieótoD
ióciuicdazDceDlacaDdóaDceDestasDsd1est.dltd.asMDceóobióacasD,eóe.azbeóteDPzac.izzosQMDseD
cete.bióaDbeciaóteDeldalioóesDbatebwtilasD:deDeuazI aóDzasDla.,asDoDzasDteósioóesD:deD
éstasD.eli1eó D9D2a.ti.DcezDaówzisisDióciuicdazDceDlacaDdóoDceDestosDezebeótosMDseDo1tieóeDdóD
bocezoDlob2dtalioóazD,zo1azDceDzaDest.dltd.aDaóaziáacaMD:deD2e.biteD2o.DdóDzacoDcete.bióa.D
sdD.esisteóliaD,zo1azDyMD2o.Dot.oMDse.DPla.,acoQDbatebwtilabeóteD2a.aDcete.bióa.DzaD3o.baMD
ezDti2oDyDzaDzolaziáaliOóDcezD3.alasoD1iobelwóiloDD/SoóóilHMDpLLX) DD
qeDfaóDcesa..ozzacoDbocezosDue.te1.azesDyD3ebo.azesDceDANDaD2a.ti.DceDlo.tesD
t.icibeósioóazesDceDMQCmD9RDyDceDRJjQ9R DÓosDbocezos Do1teóicosDbeciaóteDesteDaówzisisD
soóDbdyDeBaltosDiólzdsoDldaócoDseDeb2zeaóD.esozdlioóesDceDeslaóeacoD1aIas DD
D
ri3e.eótesDbocezosDceD9ANDfaóDcebost.acoD,.aóDla2al icacD2a.aDcisl.ibióa.Deót.eD2e.soóasD
loóDyDsióDosteo2o.osisMDyD2a.aDcete.bióa.DzaDe3ilaliaDte.a2édtilaDeóDté.bióosDceD.esisteóliaD
OseaDceD3w.balosDaóti..eso.tiuosDyDaóa1OzilosD/6eaueóyMDpLLX) DD
9D2esa.DceDezzoMDtocau-aDfoyDeóDc-aDezD9ANDóoDfaDloóse,dicoD2oce.Dse.Da2zilacoDceDbaóe.aD
,eóe.azDeóDzaD2.wltilaDlz-óilaMDce1icoDso1.eDtocoDaDzaDóelesicacDceDadbeóta.DzaD2.elisiOóDceD
zosDbocezosDyDaDzosDbdyDaztosD.e:de.ibieótosDlob2dtalioóazesD:deDestasDtélóilasD.e:die.eó D
D
3.2.3 Análisis ultraestructural o ultraarquitectura l  
 
9ltdazbeóteMDzaDjil.oslo2-aDceDNde.áasD9tObilasDyDzaDJaóoióceótaliOóDsoóDzasDtélóilasDbwsD
óouecosasD2a.aDezDestdcioMD.es2eltiuabeóteMDceDzaDa.:diteltd.aDóaóoest.dltd.azDyDceDzasD
2.o2iecacesD1iobelwóilasDOseasDaDcilfoDóiuez D9dó:deDyaDeBisteóDeóDzaDaltdazicacDciue.sosD
t.a1aIosDceDa2zilaliOóDceDestasDtelóozo,-asD2a.aDezDestdcioDcezDteIicoDOseoMD2o.DezDbobeótoMDyD
ce1icoDaDzoD.elieóteDceDcilfasDtelóozo,-asDyDaDzaDlob2zeIicacDceDzaDest.dltd.aDOseaDaDesteD
óiuezMDzosD.esdztacosDldaótitatiuosDsoóDtocau-aDib2.elisosDyDaztabeóteDce2eócieótesDceDzaD
télóilaDceD2.et.atabieótoDaDzaD:deDseDsobeteDzaDbdest.aDOseaDaótesDcezDaówzisis D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
3.2.4 Métodos de evaluación de la composición ósea   
 
Jió,dóaDceDzasDtélóilasDcesl.itasDaóte.io.beóteD2e.biteóDo1teóe.Dió3o.baliOóDso1.eDzaD
lob2osiliOóD:d-bilaDóiDzaDbióe.aziáaliOóDceDzaDbat.iáDOseaMD2o.DzoD:deDesDóelesa.ioDzaD
dtiziáaliOóDceDtélóilasDbil.oslO2ilasDyDbil.oes2elt.oslO2ilasDióDuit.oD2a.aDloóse,di.zo DD
jeciaóteDzaDMicroespectroscopia de Infrarrojos mediante Transfo rmada de Fourier 
(FT-IR)DseDfaD2ocicoDcete.bióa.DzaDlob2osiliOóDbióe.azDcezDteIicoDOseoDt.a1eldza.DyDlo.tilazD
óo.bazD/(aslfazisMg55T)MDyDbeciaóteDMicroespectroscopia Raman D/Ni,d.aD5)DseDfaD
cebost.acoDbdyD.elieótebeóteD:deDeBisteDdóaDlo..eza liOóDóe,atiuaDeót.eDcilfaDlob2osiliOóD
bióe.azDyDzasD2.o2iecacesDbelwóilasDOseasMDzoD:deDsd,ie.eD:deDezD,.acoDceDce3o.baliOóD
ezwstilaDcezDfdesoDseDueDóe,atiuabeóteDa3eltacoD2o.DezDadbeótoDcezDo.ceóDceDzaD.ecD
l.istazióaDoDezDadbeótoDceDzaDlaóticacDceDbióe.azD2o.DdóicacDceDlozw,eóoD/9HHdsMDpLL0) D
D
Ni,d.aD5UD9ówzisisDceDzaDlob2osiliOóDOseaDbeciaóteDjil.oes2elt.oslo2iaD
D
    
RabaóD
D
AzD,.acoDceDbióe.aziáaliOóDceDzaDbat.iáDOseaMDyDsdDcist.i1dliOóDaDzoDza.,oDcezDfdesoMD2deceDse.D
euazdacaDióDuit.oDbeciaóteDci3e.eótesDbétocosDloboDzaDjil.o..acio,.a3-aMDzaDqRCmMDzaD
jil.oslo2-aDAzelt.OóilaDceDSa..icoDCdaótitatiuaD2o.DRet.ocis2e.siOóDceDAzelt.oóesD
/MdaótitatiueDSalHsatte.ecDqlaóóió,DAzelt.OóDjil.oslo2yDoDMSqQqAj)DyDzaD
jil.oes2elt.oslo2-aD/Cob2stoóMDpLLT) D
D
3.3 Diagnóstico cualitativo de osteoporosis 
 
AóDloót.a2osiliOóDazDaótesDbeólioóacoDloóle2toDceósitobét.iloDlzwsiloDceDosteo2o.osisDceDzaD
FjqDzaDce3ióiliOóDaltdazDceDzaDeó3e.becacDóosD2.o2o.lioóaDdóaDa2.oBibaliOóDbwsD
belaóilistaDaDzaD3isio2atozo,-aDceDzaDbisba D(o.DezzoMDzosDódeuosDsistebasDceDeuazdaliOóDceDzaD
lazicacDOseaD:deD2e.biteóDtaótoDezDaówzisisDióDZ.ecoDloboDióDuiuoDceDzaDest.dltd.aMDzaD
lob2osiliOóDyDzaDbióe.aziáaliOóDcezDfdesoD2.o2o.lioóaóDdóaDió3o.baliOóDlob2zebeóta.iaD
bdyDItizDso1.eDzaDóatd.azeáaDyDzosDlab1iosD3isio2atozO,ilosD:deDseD2.ocdleóDeóDzaD
osteo2o.osis DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
(e.oDaD2esa.DceDesteDib2o.taóteDauaóleDtocau-aD:decaD2o.D.esozue.DsiDestaDió3o.baliOóD
sd2oóeDoDóoDueótaIasDcesceDezD2dótoDceDuistaDlz-óiloD3.eóteDaDzaDceósitobet.-aMDyDsiD.eazbeóteD
esDóelesa.ioDa2o.ta.DoDóoDloóIdótabeóteDloóDzaDrjFDdóaDse.ieDceD2a.wbet.osD
a.:diteltd.azesDyDceDlob2osiliOóD:deDsd2oó,aóDdóaDeuazdaliOóDbwsDes2el-3ilaDceDzaD1oócacD
ldazitatiuaDyD1iobelwóilaDceDzaD.ese.uaDOseaDeóDsitdalioóesDlz-óilasDloboDzaDosteo2o.osis DreD
zaDbisbaDbaóe.aMDyD2o.DezDbobeótoMDóió,dóaDceDzasDa2.oBibalioóesDldazitatiuasDazD
cia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisDfaDcebost.acoDse.Dsd2e.io.DaDzaDcete.bióaliOóDceDzaDrjFD2o.D
rAP9MDloboDua.ia1zeDZ.ecolto.aDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaD/SoóóilHMDpLLX) D
D
4. Evaluación del remodelado óseo 
 
AzD.ebocezacoDOseoDesDezDbelaóisboD2o.DezDldazDezDfdesoDacdztoDseD.eódeuaD2a.aDbaóteóe.D
iótaltaDsdDlob2eteóliaDest.dltd.azDyD1iobelwóilaMDeuitaócoDzaDaldbdzaliOóDceDbil.ozesioóesD
2o.DzaD3ati,a DAsteD2.olesoDseDióiliaDloóDzaDaltiualiOóDceDzaD.eso.liOóDOseaD2o.DezDosteolzastoD
azD:deDzeDsi,deDdóD2e.iocoDceD3o.baliOóDOseaDbeciacoD2o.DezDosteo1zasto DjeciaóteDestosDcosD
belaóisbosMD,eóe.azbeóteDalo2zacosDeót.eDs-MDseDuaóD,eóe.aócoDaDóiuezDceDlacaDdóaDceDzasD
dóicacesD1wsilasDceD.ebocezaliOóDdóaDse.ieDceD1azaólesDOseosD3olazesD/laóticacDceDfdesoD
3o.bacoDbeóosDlaóticacDceDfdesoD.ea1so.1ico)D:deDce te.bióaóDeóDdóDsdbato.ioDceDtocosD
ezzosDezD1azaóleDOseoD,eóe.azDcezDfdeso D
D
AsteD2.olesoDceDt.aós3o.baliOóDceDzaDest.dltd.aDOseaD2deceDuazo.a.seDceD3o.baDci.eltaD
beciaóteDOFDoD1ieóMDceD3o.baDióci.eltaMDbeciaóteDzaDcete.bióaliOóDceDzosDceóobióacosD
ba.laco.esDcezD.ebocezacoDOseoD/jRF)MDdóaDse.ieDceDs dstaóliasD:deD2deceóDaóaziáa.seDeóD
saó,.eDyvoDeóDo.ióaDyD:deD.e3zeIaóDezD,.acoDceDDaltiuicacDceDesteD2.oleso D
D
4.1 Marcadores del remodelado óseo 
 
AóD,eóe.azDzosDjRFDsoóDeóáibasMDot.asD2.ote-óasDoD2é2ticosDsel.etacosD2o.DzosDosteo1zastosD
oDzosDosteolzastosMDoD1ieóD2.ocdltosDo.i,ióacosDcd.aóteDzaD3o.baliOóDoDzaDce,.acaliOóDcezD
lozw,eóoDti2oDgMDzaD2.ióli2azD2.ote-óaDest.dltd.azDceDzaDbat.iáDo.,wóilaDcezDfdeso D
(o.DtaótoMDzosDjRFD2deceóDlzasi3ila.seDeóD3dóliOóDcezDbelaóisboDcezD.ebocezacoD:deD
aóaziáaóMDyaDseaDzaD.eso.liOóDoDzaD3o.baliOóDOsea DÓosDba.laco.esD.ezalioóacosDloóDzosD
osteo1zastosDyD:deD.e3zeIaóD2o.DtaótoDzaDaltiuicacDosteo1zwstilaDseDceóobióaóDba.laco.esDceD
3o.baliOóMDbieót.asD:deDzosD.ezalioóacosDloóDzosDosteolzastosDyD:deD.e3zeIaóD2o.DtaótoDzaD
altiuicacDosteolzwstilaDseDceóobióaóDba.laco.esDceD.eso.liOóD/ma1zaDE) D
D
D
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
ma1zaDEUDja.laco.esDcezD.ebocezacoDOseoD
D
D
D
D
4.1.1 Marcadores de formación ósea 
 
mocosDzosDba.laco.esDlobIóbeóteDeb2zeacosD2a.aDbeci .DzaD3o.baliOóDOseaDseDbiceóDeóD
sde.o DnólzdyeóDeóáibasDceDzosDosteo1zastosD.ezalioóacosDloóDzaD3o.baliOóDyDzaD
bióe.aziáaliOóDOseaMDas-DloboD3.a,beótosD2.oteilosDcezD2.olozw,eóoDOseoD:deDsoóDzi1e.acosD
aDzaDli.ldzaliOóDcd.aóteDezD2.olesoDceDbacd.aliOóDcezDlozw,eóoDyDceDzaD3o.baliOóDceDzaDbat.iáD
OseaD/CoósMDpLL0μDJOca.MDpLL0μD9zua.eáMDpLLÍμD7Obeá DceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) DD
AóD,eóe.azDzosDba.laco.esDceD3o.baliOóDseDlo..ezalioóaóDloóDzosD2a.wbet.osD
fistobo.3obét.ilosDceD3o.baliOóDOseaMD2.eseótaócoDeóDsdIetosDsaóosDuazo.esDaztosDeóDzaD
ói8eáDyDeóDzaDbeóo2adsia D
ÓosDt.atabieótosDaóti..eso.tiuosD2a.aDzaDosteo2o.osisDiócdleóD.ecdllioóesDeóDzosDba.laco.esD
ceD3o.baliOóDOseaMDadó:deDloóDdóDlie.toD.et.asoDeóD.ezaliOóDloóDzosDba.laco.esDceD
.eso.liOó DqióDeb1a.,oDezDt.atabieótoDceDzaDosteo2o.osisDloóD3w.balosDaóa1OzilosDloboDzaD
te.i2a.aticeD/gQ0ÍD(mO)D2.ocdleóDdóaDba.lacaDezeualiOóDtaótoDceDzosDba.laco.esDceD
3o.baliOóDloboDzosDceD.eso.liOó DAzDt.atabieótoDceDzaDosteo2o.osisDloóDuitabióaDrD2deceD
ezeua.DzasDloóleót.alioóesDceDosteolazlióaDD/CoósMDpLL0μDJOca.MDpLL0μD9zua.eáMDpLLÍμD7ObeáD
ceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
D
ÓosDbwsDib2o.taótesDsoóUD
D
g  AóáibasDsiótetiáacasD2o.DzosDosteo1zastosUD
• Nos3atasaDazlazióaDtotazD/N9mMD9Ó()D
• nsoeóáibaDOseaDceDzaD3os3atasaDazlazióaD/N9FMDS9(MDSq9(MDS9Ó() D
p  Ft.asD2.ote-óasDsiótetiáacasD2o.DzosDosteo1zastosUD
• FsteolazlióaDoDP1oóeD,zaQ2.oteióQD/FCMDr7(M7Ó9)D
• (.o2é2ticoDla.1oBite.bióazDcezD2.olozw,eóoDgD/(nC() D
• (.o2é2ticoDabióote.bióazDcezD2.olozw,eóoDgD/(nJ() D
D
D
a. Fosfatasa alcalina total (ALP) 
 
ABisteóDÍDisoeóáibasDceDzaD3os3atasaDazlazióaMDzaD2zaleóta.iaMDzaDiótestióazMDzaDceDlézdzasD
,e.bióazesDyDzaDfe2wtilavfdesov.i8Oó DÓaDisoeóáibaDceDzaD3os3atasaDazlazióaDcezDf-,acoMD
fdesosDyD.i8oóesDesDezD2.ióli2azDlob2oóeóteDceDestaDeóáibaDeóDezDsde.oMDsieócoD2o.DezzoD:deD
zaDbeciliOóDceDzaDaltiuicacDceDzaD9Ó(DtotazDeóDsde.oDesDdóD2o1.eDiócilaco.DceDzaD3o.baliOóD
OseaD/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
AóD2alieótesDloóDosteo2o.osisD2deceóD2.ocdli.seDiól.ebeótosDzi,e.osDeóDzaDaltiuicacDceDzaD
9Ó(Dce1icoD1ieóDazDadbeótoDcezD.ebocezacoDOseoD:deDold..eDióbeciatabeóteDces2désDceDzaD
beóo2adsiaDoDaDzaD2.eseóliaDceD3.altd.asDdDot.asDazte.alioóesDzolaziáacasDcezDbeta1ozisboD
Oseo DJoDo1staóteDtab1iéóD2deceóDezeua.DzosDóiuezesDceD9Ó(DezDfi2e.2a.ati.oicisboMDezD
fi2e.ti.oicisboMDezD(a,etMDzaDosteobazaliaDyDzasDeó3e.becacesDfe2wtilas D
ÓosDóiuezesDceDaltiuicacDceD9Ó(DeóD2alieótesDloóDosteo2o.osisD,eóe.azbeóteDazlaóáaóDpD
uelesDezDz-biteDsd2e.io.Dóo.bazDcezD.aó,oDceD.e3e.eólia DAzeualioóesDbayo.esDaDestosDóiuezesD
sd,ie.eóD:deD2ocebosDesta.DaóteDdóaDeó3e.becacDOsea sDci3e.eóteDaDzaDosteo2o.osisD/CoósMD
pLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) DD
qeDfaDbeIo.acoDzaDes2eli3ilicacDceDzaDbeciliOóDceDzaD9Ó(DbeciaóteDezDeb2zeoDceD2.de1asD
es2el-3ilasD2a.aDzaD3.alliOóDOseaDceDzaD3os3atasaDazlazióaD/S9Ó() DAsteDti2oDceDaówzisisDfaD
2e.biticoDcis2oóe.DceDdóaD2.de1aD.w2icaDyDseólizzaD2a.aDiceóti3ila.D2alieótesDloóDóiuezesD
aztosDceD.ebocezacoDOseoMD2o.DzoD:deDseDuieóeDeb2zeaócoDeóDzaDbayo.-aDceDzosDestdciosD
lz-óilosDloót.ozacosDceDt.atabieótoDceDzaDosteo2o.osisDloóD3w.balosDaóti..eso.tiuos D
D
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
b. Osteocalcina 
 
ÓaDosteolazlióaMDdóaD2.ote-óaDla.alte.-stilaDcezDfdesoDyDceDzaDceótióaMDesDzaD2.ote-óaDóoQ
lozw,eóaDbwsDa1dócaóteDeóDezDes:dezeto DAstwD2.ocdlicaD2o.DezDosteo1zastoDyD.e,dzaDzaD
fobeostasisDcezDlazlioDazDiófi1i.DzaD2.eli2italiOóDcezD3os3atoMDeuitaócoDzaDeBlesiuaD
bióe.aziáaliOóDceDzaDbat.iáDOsea D9dó:deDdóaDueáDsiótetiáacaDzaDbayo.D2a.teDseDiólo.2o.aDaD
zaDbat.iáDeBt.alezdza.DcezDfdesoMDdóaD3.alliOóDesDzi1e.acaDaDzaDli.ldzaliOóDcoóceD2deceDse.D
becicaDD/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ió oMDpLL5) D
ÓaDosteolazlióaDsé.ilaDseDiól.ebeótaDeóDsitdalioóesDasoliacasDazDadbeótoDcezD.ebocezacoD
OseoMDloboDezDfi2e.2a.ati.oicisboD2.iba.ioDoDseldóca.ioDyDzaDeó3e.becacDceD(a,et DÓosD
óiuezesDsé.ilosDceDosteolazlióaD,eóe.azbeóteDsoóDdóD1deóDiócilaco.DcezD.itboDceD.ebocezacoD
OseoDldaócoDzaD.eso.liOóDyDzaD3o.baliOóDseDeóldeót.aóDalo2zacas DAóDlasosDloboDzaD
osteo2o.osisD2osbeóo2wdsilaMDcoóceDzaD.eso.liOóDyDzaD3o.baliOóDseDeóldeót.aóD
cesalo2zacasMDzaDosteolazlióaDsOzoDsi.ueDloboDdóDba.laco.DceD3o.baliOóDOseaDD/CoósMDpLL0μD
7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
D
c. Propéptidos del procolágeno 
 
AzDlozw,eóoDti2oQgDesDezDlob2oóeóteDbwsDa1dócaóteDceDzaDbat.iáDOsea Drd.aóteDzaDs-ótesisD
cezDlozw,eóoDseD2.ocdleóDyDsoóDzi1e.acosDaDzaDli.ldzaliOóD3.a,beótosD2e2t-cilosDabióoDyD
la.1oBite.bióazesDceDdóaDbozéldzaD2.eld.so.aMDezD2.oQlozw,eóo DÓosD2.ocdltosD3.allioóacosD
ceDesteD2.olesoDsoóDezD(nC(DyDezD(nJ( DAstasDeBteósioóesDceD2é2ticosDcezD2.olozw,eóoDti2oQgD
2deceóDse.DceteltacasD2o.D.acioióbdóoaówzisisMD.e3zeIaócoDzaDlaóticacDceDbat.iáDOseaD
siótetiáaca DJoDseDfaóDesta1zelicoDlo..ezalioóesDce3ióitiuasDeót.eD3.a,beótosDceD2.oQ
lozw,eóoDyD3o.baliOóDOseaD2o.DzoD:deDóoDseDzesDloósice.aDaltdazbeóteDdóaDazte.óatiuaDaDzaD
osteolazlióaDoDzaDS9Ó(DD/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
D
4.1.2 Marcadores de resorción ósea 
 
ÓaDbayo.-aDceDzosDba.laco.esD1io:d-bilosDceD.eso.liOóDOseaD2deceóDse.DbecicosDeóDzaD
o.ióaMDadó:deDaz,dóosDceDezzosD2deceóDse.DaóaziáacosDtab1iéóDeóDsaó,.e DÓaDbayo.-aDceDzosD
ba.laco.esDceD.eso.liOóDsoóDezD.esdztacoDceDzaDcest.dlliOóDcezDlozw,eóoDti2oQgMD2.ióli2azD
lob2oóeóteDceDzaDbat.iáDOseaDyD.es2oósa1zeDcezD5LhDcezDloóteóicoDo.,wóiloDcezDfdesoD
/CoósMDpLL0μDJOca.MDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDce zD(ióoMDpLL5) D
AóD,eóe.azDestosDba.laco.esDseDeóldeót.aóDezeuacosDeóDzosDói8osD/asoliacoDazD2.olesoD
bocezacoDcezDfdesoDacdzto)MDeóDzaDbeóo2adsiaDyDeóDsitdalioóesDceDezeuacoD.ebocezacoDOseoD
loboDezD(a,etDoDezDfi2e.ti.oicisboD/JOca.MDpLL0) DD
ÓosDt.atabieótosDaóti..eso.tiuosDsoóDla2alesDceDiócdli.DdóaD.ecdlliOóD2.eloáD/aDzasDsebaóasD
oDaDzosD2olosDbeses)DeóDzosDba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaMDzoD:deD2deceDsd2oóe.DdóaD
cisbiódliOóDceDfastaDezDÍLQTLhDso1.eDzosDuazo.esD1asazesDloóDaóti..eso.tiuosD2oteótesDloboD
zosDabióo1i3os3oóatos D(o.DezzoMDaz,dóosDadto.esDfaóD2.o2destoDcete.bióa.DzasD
loóleót.alioóesD1asazesDceDba.laco.esDceD.eso.liOóD2a.aDeuazda.DzaDacfe.eóliaDyDzaD
.es2destaDazDt.atabieótoDeóD2alieótesDloóDosteo2o.osis D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
DJoDo1staóteDeóDzaDaltdazicacDtocau-aDóoDeBisteóDcatosDloólzdyeótesD:deD2e.bitaóMD
es2eliazbeóteDcesceDezD2dótoDceDuistaDcezDlosteQ1eóe3ilioMD.elobeóca.DestaDa2.oBibaliOóD
/JOca.MDpLL0) D
D
ÓosDba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaDbwsDib2o.taótesDso óUD
D
g  AóáibasDsiótetiáacasD2o.DzosDosteolzastosUD
• Nos3atasaDwlicaDta.t.atoD.esisteóteDeóDsde.oD/N9RmMDmR9()DD
p  re.iuacosDceDzaDce,.acaliOóDcezDlozw,eóoDOseoUD
• Oic.oBi2.ozióaD/FOQ(.o) D
• (i.icióozióaD/(i.)DyDceoBi2i.icióozióaD/r2i.)Dzi1.es D
• mezo2é2ticoD la.1oBite.bióazD cezD lozw,eóoD gD loóD 2deótesD ceD 2i.icióozióaD D eóD
sde.oD/nCm() D
• mezo2é2ticoD abióote.bióazD cezD lozw,eóoD gD loóD 2deótesD ceD 2i.icióozióaeóD
sde.oDyDeóDo.ióaD/JmP) D
• mezo2é2ticoDla.1oBite.bióazDceDzaDlaceóaDaz3aDgDcezDlozw,eóoDgDeóDsde.oDyDeóD
o.ióaD/\QC.ossQÓa2sMDCmP) D
0  re.iuacosDceDzaDce,.acaliOóDceDzaD3aseDbióe.azDcezDfdesoUD
• ColieóteDlazliovl.eatióióa D
 
 
 
a. Fosfatasa ácida tartrato resistente 
 
ÓosDosteolzastosDloótieóeóDdóaD3os3atasaDwlicaD.esisteóteDaDzaDiófi1iliOóD2o.DwlicoDtw.t.iloD
:deDzeD2e.biteDse.Dcistió,dicaDceDot.asDisoeóáibasDceDzaD3os3atasaDwlica DAstaD3os3atasaDwlicaD
ta.t.atoD.esisteóteD/mR9()DIde,aDdóD2a2ezDib2o.taóteDeóDzaD.eso.liOóDOsea DÓosDóiuezesD
2zasbwtilosDceDmR9(DestwóDezeuacosDeóD2alieótesDloóDeó3e.becacesDOseasDbeta1OzilasD:deD
ld.saóDloóDdóDadbeótoDceDzaDuezolicacDcezD.eso.liOóDOseo DAsDezDIóiloDceDzosDba.laco.esDceD
.ebocezacoD:deDeuazIaDzaDaltiuicacDci.eltaDcezDosteolzastoMDyaD:deDezD.estoDceDzosD
ba.laco.esDceD.eso.liOóDsoóDiócilaco.esDcezD,.acoDcest.dlliOóDceDzaDbat.iáDOsea DÓaD
beciliOóDceDzosDóiuezesDceDmR9(DesDtélóilabeóteDci3-lizD2o.DzoD:deDsdDdtizicacDeóDzaD2.wltilaD
lz-óilaDesDzibitacaD/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
b. Hidroxiprolina  
 
ÓaDfic.oBi2.ozióaDesDdóaD3o.baDfic.oBizacaDcezDabióowlicoD2.ozióaDyDseDeóldeót.aD
2.ióli2azbeóteDeóDezDlozw,eóo DÓaDfic.oBi2.ozióaDzi1.eDeBl.etacaDeóDzaDo.ióaD2deceDse.ui.D
loboDdóDba.laco.DceD.eso.liOóDOseaDyaD:deDezDDadbeó toDeóDezD.ebocezacoDOseoD2deceD
ezeua.DzosDóiuezesDfic.oBi2.ozióaDd.ióa.ia D
AóDzaDaltdazicacDzaDbeciliOóDceDfic.oBi2.ozióaDeóDo.ióaDesDezDbeóosDeb2zeacoDceDzosD
ba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaD2o.:deDzosDóiuezesDceDfic.oBi2.ozióaDua.-aóDsi,ói3ilatiuabeóteD
c-aDaDc-aDyDloóDzaDlaóticacDceDfic.oBi2.ozióaD2.eseóteDeóDzasDlobicasDD/CoósMDpLL0μD7ObeáD
ceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) DD
D
c. Piridinolina y Deoxipiridinolina 
 
NóaDueáDce2ositacoDeóDezDfdesoMDzasD3i1.asDceDlozw,eóoD3o.baóDeózalesDesta1iziáaco.es DÓaD
2i.icióozióaDyDzaDceoBi2i.icióozióaDsoóDzosDcosD2.ióli2azesDti2osDceDabióowlicosDeóloót.acosDeóD
estosDeózalesMDzosDldazesDadbeótaóDzaD3de.áaDyDesta1izicacDceDzasDlaceóasDceDlozw,eóo DÓaD
2i.icióozióaDseDeóldeót.aD2.ióli2azbeóteDeóDezDla.t-za,oDyDeóDóiuezesD1aIosDeóDezDlozw,eóoDcezD
fdeso DAóDloót.asteMDzaDceoBi2i.icióozióaDseDeóldeót.aDlasiDeBlzdsiuabeóteDeóDzaDceótióaDyDeóD
ezDlozw,eóoDti2oQgDcezDfdesoMDsieócoDceDestaDbaóe.aDdóDba.laco.DeBlezeóteDceD2é.cicaDOseaDD
/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5)  DÓaD2i.icióozióaDyDzaDceoBi2i.icióozióaD
soóDzi1e.acasDceDzaDbat.iáDceDzasDest.dltd.asDfeziloicazesDcezDlozw,eóoDldaócoDzaDbat.iáDOseaD
seDce,.acaD2o.DalliOóDceDzosDosteolzastos D
AstasDcosDbozéldzasDestwóD2.eseótesDeóDzaDo.ióaDeóDcosD3o.basMDdóaDzi1.eD/a2.oBibacabeóteD
ezDÍLh)DyDdóaDzi,acaDaD2é2ticosD/a2.oBibacabeóteDezDTLh) DÓaDbeciliOóDeóDbdest.asDceD
o.ióaDceDestasDbozéldzasDeóDsdD3o.baDzi1.eDseD.eaziáaDaltdazbeóteD2o.DtélóilasD
ióbdóoeóáibwtilas DD
ÓaDeBl.eliOóDd.ióa.iaDceD2i.icióozióaDyDceoBi2i.icióozióaDadbeótaDloóDzaDecacDyDeóDzosD
2alieótesDloóDlie.tosDestacosD2atozO,ilosMDiólzdyeócoDezDfi2e.ti.oicisboDyDzaDeó3e.becacDceD
(a,et DÓosDóiuezesDd.ióa.iosDceDestasDbozéldzasDtab1iéóDseDeóldeót.aóDezeuacosDeóD2alieótesD
loóDosteo2o.osisMDyDzosDóiuezesDcibiódyeóDcd.aóteDezDt.atabieótoDloóDbecilabeótosD
aóti..eso.tiuosD/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
ÓaDeBl.eliOóDceD2i.icióozióaDyDceoBi2i.icióozióaDseDlo..ezalioóaD1ieóDloóDot.osDba.laco.esDceD
.eso.liOóDOseaMDloó3i.baócoDsdDdtizicacDloboDeuazdaco.DceDzaD2é.cicaDOseaD/CoósMDpLL0μD
7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5) D
D
d. Enlaces telopéptidos del colágeno 
 
9IóDldaócoDzasDbozéldzasDceDeózalesDloóD2i.icióozióaDsoóD2.ocdltosD.ezatiuabeóteDes2el-3ilosD
ceDzaDcest.dlliOóDcezDlozw,eóoMDestosDeózalesDtab1iéóDseD2deceóDeóloót.a.DeóD2.ote-óasD
loboDzaDezastióa DqióDeb1.a,oMDzosDóiuezesDd.ióa.iosDceDtezo2é2ticosDloóDla.1oóoQte.bióazD
/CmP)DyDóit.O,eóoQte.bióazD/JmP)MDadó:deDsoóDtab1iéóD3.a,beótosDzi1e.acosDcd.aóteDzaD
altiuicacDceDzosDosteolzastosMDsoóDba.laco.esD2oteóliazbeóteDbwsDes2el-3ilosDceDzaD
cest.dlliOóDcezDlozw,eóoDOseo D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
ÓasD2.de1asDióbdóoeóáibwtilasD2a.aDzosDtezo2é2ticosQJDyDtezo2é2ticosQCDeóDo.ióaDyDsaó,.eD
soóDiócilaco.esDseósi1zesDyDes2el-3ilosDceDzaD.eso.liOóDOsea DD
ÓosDóiuezesDceDtezo2é2ticosDeóDsaó,.eDoDeóDo.ióaDadbeótaóDeóD2alieótesDloóDeó3e.becacesD
OseasDasoliacasDaDdóDadbeótoDeóDzaD.eso.liOóDOseaD/osteo2o.osisD2osbeóo2wdsila)DyD
cisbiódyeóDeóDesteDti2oDceD2alieótesDloboD.es2destaDaDzosDt.atabieótosDaóti..eso.tiuos DÓasD
becilioóesDceDzosDtezo2é2ticosMDazDi,dazD:deDzosDeózalesDloóD2i.icióozióasMDtieóeóDloboD
zibitaóteDsdDaztoDloe3ilieóteDceDua.ia1izicacD/CV)MDzoD:deDo1zi,aDaDazlaóáa.DfastaDdóDELhDceD
ua.ialiOóD2a.aD2oce.Da3i.ba.D:deDzosDlab1iosDo1se.uacosDsoóDat.i1dicosDazDt.atabieótoDyDóoD
aDzaDua.ia1izicacDceDzaDbeciliOó
D/CoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMDpLL5)  D
D
4.2 Diagnóstico de osteoporosis de alto o bajo remo delado 
 
NóaDueáDesta1zelicoDezDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisMD.esdztaDItizMDso1.eDtocoDcesceDezD2dótoD
ceDuistaDceD2.oóOstiloDyDt.atabieótoMDesta1zele.DsiDéstaDesDceDbeta1ozisboDaztoDoD1aIo D
D
AóDzaDOsteoporosis de metabolismo elevado  estwDiól.ebeótacaDzaDaltiuicacDceDzosD
osteolzastosMD2o.DzoD:deD2.ecobióaD3isio2atozO,ilabeóteDezD2.olesoDceD.eso.liOóDOsea DAstaD
azte.aliOóDseDt.acdleDeóDdóaD3.aólaDosteo2at-aD3.a,iziáaóteDloóDacez,aáabieótoDt.a1eldza.MD
.otd.aDceD2deótesDt.aósue.sazesMD2e.cicaDceDloóeltiuicacMDetl DD9cebwsDeóDesteDti2oDceD
osteo2o.osisDzosDosteo1zastosDsoóDióla2alesDceDsdstitdi.DezDfdesoDaDzaDuezolicacDloóDzaD:deDzosD
osteolzastosDzoD.ea1so.1eóMDzoD:deDseDt.acdleDeóDdóaD2é.cicaDóetaDceDbasaDOsea DAóDo.ióaDyD
sde.oDesD2osi1zeD2o.DtaótoDcetelta.DóiuezesDezeuacosDceDba.laco.esDceD.eso.liOóDloboDceD
3o.baliOóDOsea DD
Res2oóceDaDesteDti2oD3isio2atozO,iloDzaDosteo2o.osisD2osbeóo2wdsilaDoDti2oDnMDeóDzaD:deDezD
cé3ilitDest.o,éóiloDse.-aDezD.es2oósa1zeDceDzaDaztaDtasaDceD.ebocezaco DAsteDti2oDceD
osteo2o.osisDtieóeDdóaD2.euazeóliaDbayo.DeóDbdIe.esD/TUg)MDesD.es2oósa1zeDceDdóaD2é.cicaD
ceDrjFD2.o,.esiuaD/pQ0hDaódazDcd.aóteDTQgLDa8os)DyDs eDalob2a8aDceD3.altd.asD2o.D
3.a,izicacDeóD2alieótesDeót.eDzosDELDyDzosDXEDa8osDceDecacMD3.altd.asDt-2ilabeóteDzolaziáacasD
eóDzd,a.esDcoóceD2.ecobióaDezDfdesoDt.a1eldza.UDué.te1.asMD.e,iOóDióte.t.olaóté.ilaDceDzaD
lace.aDyDeBt.ebicacDcistazDcezD.acio D
D
AóDzaDOsteoporosis de metabolismo bajo,  zosDosteo1zastosDsoóDióla2alesDceD3o.ba.DfdesoD
bieót.asD:deDzosDosteolzastosD.eaziáaóDzaD.eso.liOóDOseaDaDdóaDuezolicacDóo.bazDoDiólzdsoD
zi,e.abeóteDcisbiódicaMD.aáOóD2o.DzaDldwzD2.ecobióaDzaD2é.cicaD2.o,.esiuaDceDbasaDOseaD
so1.eDzaDosteo2at-aD3.a,iziáaóteD.w2icabeóteD2.o,.esiua DÓosDba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaD
soóDsibiza.esDaDzosD:deDseDo1se.uaóDaótesDceDzaDbeóo2adsiaMDbieót.asD:deDzosDceD3o.baliOóD
estwóDeóDdóosDóiuezesDbdyD1aIosMDiócilaócoDzaDce3ilieóliaDeóDzaD3o.baliOóDceDfdeso D
Res2oóceDaDesteDti2oD3isio2atozO,iloDzaDosteo2o.osisDióuozdtiuaDseóizDoDti2oDnnMDeóDzaD:deD
azte.alioóesDosteo1zastoDce2eócieótesDasoliacasDaDdóaDce3ilita.iaDió,estiOóDceDlazlioDyDazD
fi2e.2a.ati.oicisboDseldóca.ioD:deDezzoDloózzeuaMD2.ocdleóD2o.DdóDzacoDdóaDcisbiódliOóD
2.o,.esiuaDeóDzaDlaóticacDceDfdesoD3o.bacaDyMD2o.Dot.oMDdóaDiósd3ilieóliaD2a.aD.eeb2zaáa.DzaD
laóticacDtotazDceDfdesoD.eso.1ico DreDestaDbaóe.aMDloóDezDeóueIelibieótoMDseDuaóD
cesa..ozzaócoD2.o,.esiuabeóteMD1azaólesDOseosDóe,atiuosD2o.DcisbiódliOóDceDzaD3o.baliOóD
OseaDeóDlacaDNSjMDzze,aócoDaD2.ocdli.D3ióazbeóteDdóD1azaóleDOseoDóe,atiuoD,zo1az DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
D
AsteDti2oDceDosteo2o.osisDtieóeDtab1iéóDdóaD2.euazeóliaDbayo.DeóDbdIe.esD/pUg)MDyDseD
alob2a8aDceD3.altd.asD2o.D3.a,izicacDeóDzaD2ezuisMDldezzoD3ebo.azMDti1iaD2.oBibazDyDeBt.ebicacD
2.oBibazDceDfIbe.oDeóD2alieótesDbayo.esDceDXEDa8osD ceDecac D
RelieótebeóteDseDfaDloóstatacoD:deDzaDosteo2o.osisDceDaztoDyD1aIoD.ebocezacoD2deceD
a2a.ele.DaDldaz:die.DecacMDzoD:deDsd1.ayaDzaDib2o.taóliaDceDcete.bióa.DzaDtasaDceD2é.cicaD
OseaDyDezDuazo.DceDzosDba.laco.esDceD.ebocezacoDeóDzosD2alieótesDloóDosteo2o.osis D
AóD.esdbeóMDzaDdtizicacDceDzosDjRFD2a.aDuazo.a.DzaDosteo2o.osisDeóDezDloóteBtoDceDzaDlz-óilaD
cia.iaDseDli.ldósl.i1eDaDsdDla2alicacDceDuazo.a.DezD.ies,oDceD3.altd.aMDceDiceóti3ila.DsdIetosD
loóD.ies,oDceD2é.cicaDOseaDaleze.acaDyDceDuazo.a.DzaD.es2destaDazDt.atabieótoDaóti..eso.tiuoDaD
lo.toD2zaáoMD2e.oDódólaDce1eóDse.DdtiziáacosD2a.aDcia,óostila.DzaDeó3e.becacD/7ObeáDceD
meIacaMDpLLT) D
D
D
5. Evaluación del paciente con osteoporosis y/o fra ctura osteoporótica 
 
5.1 Diagnóstico de la osteoporosis  
 
9D2esa.DceD:deDeóDezDbobeótoDaltdazMDtazDyDloboDfebosDloóstatacoMDeBisteóDci3e.eótesD
bétocosDóoDióuasiuosDceDeuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaMDzaDceósitobet.-aD2o.DrAP9Dsi,deD
sieócoDezDestwóca.Do.oD2a.aDezDcia,óOstiloDceDosteo2o.osis DreDi,dazDbaóe.aDaDzaD
ceósitobet.-aDseDzaDsi,deDloósice.aócoDeóDzaDaltdazicacDloboDezDbétocoDbwsDes2el-3iloD2a.aD
cete.bióa.DzaDseue.icacDceDzaD2é.cicaDceDbasaDOseaMD2a.aDuazo.a.DsiDeBisteDoDóoD.ies,oDceD
3.altd.aDeóDdóaDcete.bióacaD.e,iOóDaóatObilaDyD2a.aDsa1e.DsiDezD2alieóteD.es2oóceDoDóoDazD
t.atabieótoDceDzaDeó3e.becacD/6aóisMDg55T) DD
ÓosDl.ite.iosDaDse,di.D2a.aDzaD.eaziáaliOóDceDdóaDceósitobet.-aDua.-aóDce2eócieócoDceDzaD,d-aD
ceD2.wltilaDlz-óilaDloósdztacaD/Cn7CFMDFjqMDqAnFjj)MDadó:deDzaDbayo.-aDceDezzasDloióliceóD
eóD:deDóoDesDóelesa.ioDóiDo2e.atiuoD.eaziáa.DestaD2.de1aDceD3o.baDiócisl.ibióacaDaDtocaDzaD
2o1zaliOóD2a.aDcetelta.DaDa:dezzasD2e.soóasD:deDtieóeóDosteo2o.osisDoDdóDaztoD.ies,oDceD
3.altd.aD/7ObeáDceDmeIacaMDpLLT) Dqe.-aDóelesa.ioMD2o.DtaótoMDzibita.DezDdsoDceDzaDbisbaDceD
tazD3o.baD:deD3deseD.eóta1zeDyDe3eltiuaMD:deDóoDseDsatd.aseD.eaziáaócoDbecilioóesD
ióóelesa.iasDaD2e.soóasDceD1aIoD.ies,oDyD:deDóoDib2icieseDallece.DaDezzaDaDa:dézzasDot.asD:deD
.eazbeóteDseD3de.aóDaD1eóe3ilia.DceDdóDt.atabieótoDloót.aDzaDeó3e.becacMDiól.ebeótaócoDceD
estaDbaóe.aDzaD.ezaliOóDlosteQ1eóe3ilioDceDzaD2.de1aD/7ObeáDceDmeIacaMDpLLT) D
D
D
D
D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
ÓasDIztibasD.elobeócalioóesDceDzaDqoliecacDnóte.óalioóazDso1.eDreósitobet.-aDCz-óilaD
/nqCr)Dso1.eDzasDiócilalioóesDceDdóaDceósitobet.-aDsoóD/SióHzeyMDpLLT)UD
D
g DjdIe.esDceDTEDa8osDoDbayo.es D
p DjdIe.esD2osbeóo2wdsilasDbeóo.esDceDTEDa8osDloóD3 alto.esDceD.ies,o D
0 DOob1.esDceDXLDa8osDoDbayo.es D
Í D9cdztosDloóD3.altd.asD2o.D3.a,izicac D
E D9cdztosDloóDeó3e.becacesDasoliacasDloóD1aIaDbasa DoD2é.cicaDOseas D
T D9cdztosD:deDtobeóD3w.balosDasoliacosDloóD1aIaDba saDoD2é.cicaDOseas D
X DCdaz:die.D2e.soóaDeóD:dieóDseDestéDloósice.aócoDesta1zele.DdóDt.atabieótoD
3a.balozO,iloD2a.aDzaDosteo2o.osis D
í DCdaz:die.D2e.soóaDeóDt.atabieótoD2a.aDzaDosteo2o.osisMD2a.aDboóito.iáa.DsdDe3elto D
D
CdaócoDóoDseDteó,aDallesoDaDzaDcete.bióaliOóDceDzaDrjFD2o.DrAP9MDldaz:die.Dot.aDtélóilaD
óoDióuasiuaDceDbeciliOóDceDzaDrjFDuazicacaDeóDódest.oDeóto.óoMDiólzdsoDzasD:deDuazo.aóDezD
es:dezetoD2e.i3é.iloMDa2o.ta.wóDió3o.baliOóDItizD2a.aDezDcia,óOstiloDceDzaDeó3e.becac D
D
5.2 Riesgo densitométrico de fractura osteoporótica   
 
qiD2a.tibosDcezDfelfoDceD:deDeBisteDdóaD.ezaliOóDeB2oóeóliazDeót.eDzaD2é.cicaDceDbasaDOseaD
yDezDiól.ebeótoDcezD.ies,oDceD3.altd.asMDyDceD:deD2o.DlacaDcisbiódliOóDceDdóaDrADceDzaDrjFD
eBisteDdóaD.ecdlliOóDcezDgphDceDzaDlaóticacDceDfdesoD/ÓeuisMDg55í)MD.esdztaDseólizzoD
eóteóce.D:deDceDbaóe.aD,eóe.azDezDRRDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaDadbeóteDceDgMEDaDpMíDuelesD
2o.DlacaDcisbiódliOóDceDdóaDrADeóDzaDrjFDloóD.es2eltoDaDloót.ozesDceDzaDbisbaDecacDyD
seBo DreDfelfoMDezDloóolicoDZetaówzisisDceDja.sfazzD/ja.sfazzMDg55T)Dse8azaD:deDezDRRD
asoliacoDaDzaD2.ecilliOóDceDldaz:die.Dti2oDceD3.altd.aDesDbdyDsibiza.D2a.aDtocasDzasDtélóilasD
ceDbeciliOóMDyaDseaóDaBiazesDloboD2e.i3é.ilasD/gMEDuelesD2o.DlacaDrAD:deDcisbiódyeDzaD
rjF) D 
reDbaóe.aDbwsDes2el-3ilaMDzaDeuazdaliOóDceDzaDrjFDceDdóaD.e,iOóDaóatObilaDcete.bióacaDesD
zaDbeIo.D3o.baDceD2.eceli.DezDRRDceD3.altd.aDeóDcilfaD.e,iOóD/ja.sfazzMDg55T) D(o.DezzoDtocasD
zasD,d-asDlz-óilasDceDosteo2o.osisD.elobieócaóD:deD2a.aDloóole.DezD.ies,oDceD3.altd.aDceDdóaD
cete.bióacaDzolaziáaliOóDaóatObilaDezDbeIo.D2.olecibieótoDesDbeci.DzaDrjFDeóDcilfoDzd,a.D
/Cdbbió,sMDg55E) D
9s-DldaócoDseDbiceDes2el-3ilabeóteDzaDrjFDeóDzaDlozdbóaDue.te1.azMDzaDcisbiódliOóDceDdóaD
rADeóDzaD2dótdaliOóDmDaDcilfoDóiuezDsd2oóeDdóDiól.ebeótoDceDeót.eDgM5DaDpM0DuelesDeóDezDRRD
ceD3.altd.aDue.te1.azDosteo2o.Otila DreDi,dazDbaóe.aMDldaócoDseDeuazIaDzaDrjFD
es2el-3ilabeóteDeóDzaDlace.aMDzaDcisbiódliOóDceDdóaDrADeóDzaD2dótdaliOóDmDaDcilfoDóiuezD
sd2oóeDdóDadbeótoDceDeót.eDpM0DaDpMXDuelesDeóDezDRRDceD3.altd.aDceDlace.a D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
JoDo1staóteMDsiD1ieóDzaDbayo.-aDceDzosDestdciosDse8azaóD:deDzaDrAP9DesDdóD1deóD2.ecilto.DcezD
.ies,oDceD3.altd.asDosteo2o.OtilasD/SzalHMDg55pμDjeztoóMDg550)MDóoDtocosDzosD2alieótesDloóD
osteo2o.osisDceósitobét.ilaDuaóDaD2acele.D3.altd.as   
 
AsDóelesa.ioD2o.DtaótoDesta1zele.DdóosDl.ite.iosDceDest.ati3ilaliOóDcezDRRDceD3.altd.aD
osteo2o.OtilaD:deDóosD2e.bitaóDóoDsOzoDdóaDuazo.aliOóD,zo1azDcezD.ies,oDsióoDezDiócila.DezD
t.atabieótoDceDzaDeó3e.becac D
D
5.3 Estratificación del riesgo de fractura osteopor ótica 
 
9dó:deDóoDeBisteóD2.de1asDceD:deDestaDa2.oBibaliOóDseaDbwsD1eóe3iliosaDcesceDezD2dótoDceD
uistaDceDlosteQe3eltiuicacMDeóDzaDuazo.aliOóDcezD2e.3izDceD.ies,oDcezD2alieóteDloóDF(Dce1eD
loósice.a.seUD
D
g  ÓaD2.eseóliaDceD3alto.esDceD.ies,oDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaDióce2eócieótesDceDzaD
rjFMDeóDloócilioóesDiceazesDo1teóicosDeóDezD2.o2ioDeóto.óoDcezDeó3e.boMDyDldyoD
uazo.D2.eciltiuoDlob1ióacoDsd2e.eDazDceDzaDbecicaDceDrjF D
p  AzDuazo.DceDrjFDóo.baziáacoD/mQslo.e)D2.e3e.eótebeóteDceDzaDlace.aM .elo.caócoD
:deMD2o.DlacaDrADezD.ies,oD.ezatiuoDceD3.altd.aDadbeótaDa2.oBibacabeóteDeóDdóD
3alto.DceDp D
0  ÓaDcete.bióaliOóDceDba.laco.esDceD.ebocezacoMDldyaD ezeualiOóDesDdóD3alto.DceD
.ies,oDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaDióce2eócieóteDceDzaDrjFD/RRDbayo.DceDp) D
Í  AzD .ies,oD ióciuicdazD ceD 3.altd.aD ce2eóceD 1wsilabeóteD ceD zaD ecacD yD ceD zaD
es2e.aóáaDceDuicaD/Ói3eDtibeD.isH) D
D
5.4 Diagnóstico de la fractura osteoporótica   
 
ÓaDosteo2o.osisMDcesceDezD2dótoDceDuistaDlz-óiloMDsdezeDse.DasiótobwtilaD/TThDceDzosDlasos)MD
adó:deDaz,dóosDadto.esDce3ióeóDzaDeBisteóliaDceDbaói3estalioóesD2.e3.altd.aD:deDeóDbdlfasD
olasioóesDseDióte.2.etaóDloboDcatosDiócilatiuosDceDeóueIelibieótoUD2é.cicaDceD2ieáasD
ceóta.iasMD3.a,izicacDdó,deazMD2é.cicaDceDtazzaMDetl D/jesaDRabosMDpLLT) D
CdaócoDzaDeó3e.becacDce1dtaDloboDdóaD3.altd.aDue.te 1.azDosteo2o.OtilaD/N.VF()MDzaDlz-óilaD
seDla.alte.iáaD2o.Dcozo.Dco.sazDoDzdb1a.DceDa2a.iliOóD1.dslaDbieót.asDseD.eaziáaóDaltiuicacesD
ceDzaDuicaDcia.ia DAsteDcozo.Da,dcoMD:deDsdezeDcesa2a.ele.DaDzasD2olasDsebaóasMDesD
,eóe.azbeóteD.eeb2zaáacoD2o.DdóDcozo.Dl.OóiloDco.sazDi..aciacoDeóDolasioóesDfaliaDezD
a1cobeó DAzDcozo.DseDasoliaDaDuelesDaD2é.cicaDceDtazzaDyDce3o.bicacDli3OtilaD2.o,.esiua DAstaD
ce3o.bicacMDeóD2alieótesDóoDt.atacosMD2deceDfale.D:deDezD.e1o.ceDlostazDazlaóleDzaDl.estaD
iz-ala DjdlfasDuelesDzaD2é.cicaDceDtazzaDyDzaDce3o.bicacDli3OtilaDsoóDzaDIóilaDsiótobatozo,-aD
.e3e.icaD2o.DzasD2alieótes DmocasDestasDbaói3estalioóesDóoDsoóDbwsD:deDzaDeB2.esiOóDceDzosD
ald8abieótosDue.te1.azesD2.o,.esiuosD:deDseDuaóD2.ocdlieócoDaDbecicaD:deD3.alasaD
1iobelwóilabeóteDezDfdesoDt.a1eldza.Due.te1.az DD

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
ÓaD.aciozo,-aDloóueólioóazMDci,itaziáacaDoDóoMDsi,deDsieócoDezDbétocoDceDezelliOóD2a.aDezD
cia,óOstiloDceDloó3i.baliOóDceDzasD3.altd.asDue.te1.azesDosteo2o.Otilas DqeDfaóD2.o2destoD
ciue.sosDsistebasDceDlzasi3ilaliOóD2a.aDcesl.i1i.DyD,.acda.DsebildaótitatiuabeóteDzasD
3.altd.asDue.te1.azesMD.esdztaócoDItizesDóoDsOzoD2a.aD3alizita.DezDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisD
sióoD2a.aDeuazda.DzaD,.auecacDyvoDezD,.acoDceD2.o,.esiOóDceDzaDeó3e.becac DAzDsistebaDceD
lzasi3ilaliOóDsebildaótitatiuoDceDzasD3.altd.asDue.te1.azesDbwsDloóolicoDyDeb2zeacoDesDezDceD
7eóaótDyDLdD/7eóaótMDg550) DD
CdaócoDzaDeó3e.becacDce1dtaDloboDdóaD3.altd.aDóoDue .te1.azDosteo2o.OtilaD/N.JoVF()D
/3.altd.aDceDfIbe.oD2.oBibazMD.acioDcistazMD2ezuisMDeBt.ebicacD2.oBibazDyDcistazDceD3ébd.MD
eBt.ebicacD2.oBibazDceDti1iaMDetl )MDzaDlz-óilaDesDzaDes2el-3ilaDceDlacaDti2oDceD3.altd.a DAóD
estosDlasosDzaD.aciozo,-aDloóueólioóazDa2o.taDi,dazbeóteDóoDsOzoDdóDcia,óOstiloDceD
loó3i.baliOóDceDzaD3.altd.aMDsióoDdóaDa2.oBibaliOóDazD,.acoDceD2é.cicaDceDbasaDOseaDyDceD
cesest.dltd.aliOóDldazitatiuaDcezDfdesoDa3elto DqiD1ieóDzaD.acio,.a3-aDsib2zeDsOzoDesDla2aáDceD
cetelta.Dlab1iosDeóDzaDbasaDOseaDldaócoDyaDseDfaD2.ocdlicoDdóaD2é.cicaDceDrjFDsd2e.io.D
azD0LhMDs-D2e.biteD.eaziáa.D,eóe.azbeóteDdóaDuazo.aliOóDa2.oBibacaDcezD,.acoDceD
osteo2o.osisD.e,ioóazDOsea D
NóaDueáDesta1zelicoDezDcia,óOstiloDceDN.F(DloóuieóeDlob2zeta.DzaDfisto.iaDlz-óilaDloóDdóaD
uazo.aliOóDbéciloD,eóe.azD:deDiólzdyaDdóDeBabeóD3-siloD,eóe.azMDzaDeuazdaliOóDceDestacoD
beótazMDdóDeBabeóDóed.ozO,iloMDdóaDeuazdaliOóDla.c-alaMDdóDeBabeóDbdsldzoes:dezétiloDyD
dóaDeuazdaliOóD,e.iwt.ilaD/7eóaótMDg555) DqeD.elobieócaDfale.Des2eliazDfióla2iéDeóDzaD
euazdaliOóDcezDestacoDódt.ilioóazDcezD2alieóteMD3dócabeótazbeóteDceDsdsDóiuezesDceD
2.ote-óasMDyaD:deDzaDcesódt.iliOóD2.oteilaMDestwD.ezalioóacaDloóDzaDaóebiaMDzaDcisbiódliOóDcezD
,astoDla.c-aloMDzaDcisbiódliOóDcezDz-:dicoDiót.auasldza.DDyDzaDcesfic.ataliOóMDzaDazte.aliOóDcezD
beta1ozisboDceDzosD3w.balosMDzaDcisbiódliOóDceDzaDla2alicacDbwBibaD.es2i.ato.iaMDzaD
cisbiódliOóDceDzaDbasaDbdsldza.D/sa.lo2eóia)MDzaDcisbiódliOóDceDzaDbasaDOseaD
/osteo2o.osis)MDzaD3ati,aD3wlizMDzasDla-casD/3.altd.asD2o.D3.a,izicac)MDcete.io.oDcezDestacoD
3dólioóazD/ce2eóceólia)MDezDcete.io.oDlo,óitiuoMDzaDazte.aliOóDceDzaD3dóliOóDióbdóozO,ilaMDzasD
Izle.asD2o.DcelI1itoDyDezDiól.ebeótoDceDzaDbo.tazicac DD
D
n,dazbeóteMDzaDeuazdaliOóDceDzaD3dóliOóDóed.obdsldza.DbeciaóteDezDtestDestaóca.iáacoDceD
tieb2oDceDiólo.2o.aliOóDyD2destaDeóDba.lfaD]mibecDN 2DaócD7oDmestD/mN97)QDóosDo3.ele.wD
dóaD1deóaDa2.oBibaliOóDazD.ies,oDceDla-casD:deD2.eseótaDezD2alieóte D
ÓaDce3ióiliOóDceDN.F(DzzeuaDib2z-litoDezDfelfoDceD:deDdóaDueáDcete.bióacoDezDla.wlte.DceD
3.altd.aD2o.D3.a,izicacDfaóDceDcesla.ta.seDot.asDladsasDceD3.altd.aDceD1aIaDeóe.,-aDóoD
osteo2o.OtilasMDtazesDloboDzasD3.altd.asD2atozO,ilasDseldóca.iasDaDazte.alioóesD
osteobeta1OzilasD/fi2e.ti.oicisboMDfi2e.2a.ati.oicisboMDosteobazaliaMDcé3ilitDceDuitabióaDrMD
etl )DyDzasDseldóca.iasDaD2atozo,-asDóeo2zwsilasDzolazesDoD,eóe.azesMDtaótoD1eói,óasDloboD
bazi,óasD/tdbo.esDOseosD2.iba.iosMDbetwstasisDOseasMDbiezobaMDetl ) D9zDba.,eóDceDzoD:deD
zasD2.de1asDceDiba,eóD/.acio,.a3-aMDm9CMDRJj)D2decaóDa2o.ta.DazDcia,óOstiloDci3e.eóliazMDdóD
.eldeótoDfebwtiloDlob2zetoMDdóaD1io:d-bilaDsé.ilaDyDdóosDóiuezesDfo.boóazesD:deDiólzdyaóD
fo.boóasDti.oiceasDyD(mOD2e.biti.wóD,eóe.azbeóteDiceóti3ila.Dldaz:die.Dt.asto.óoD
febatozO,iloMDbióe.azDoDezelt.oz-tiloMDas-DloboDcesueza.Daz,dóaDeó3e.becacDsistébilaDoD
eócol.ióoQbeta1OzilaD:deDseDfayaD2asacoD2o.DaztoDeóDzaDuazo.aliOóDióiliazDcezD2alieóte D
CoboDbetocozo,-aD2a.aDcesla.ta.DzasDladsasDbwsD3.eldeótesDceDosteo2o.osisDseldóca.iaD
.elobeócabosDzaD.eaziáaliOóDceDzasD2.de1asDaóaz-tilasD.elo,icasDeóDzaDma1zaDTD/Joca.MDpLL0μD
Caei.oMDpLLT) D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
ma1zaDTUD(.de1asDaóaz-tilasDeóDezDcia,óOstiloDci3e.eóliazDceDzaDosteo2o.osisD
/Caei.oMDpLLT Djoci3ilacaDceDJOca.MDpLL0)D
D
Tabla 1: Pruebas analíticas en el diagnóstico diferencial de la osteoporosis 
Prueba Anomalía detectada Sospecha diagnóstica
Hemograma completo con VSG Anemia y ↑ VSG Mieloma
Fractura patológica
Creatinina ↑ Creatinina Enfermedad renal
Calcio ↑ Calcio

↓ Calcio
Hiperparatiroidismo1º,
Hipercalcemia tumoral
Malabsorción, déficit de vitamina D
Fósforo ↓ Fósforo Osteomalacia
Fosfatasa alcalina ↑ Fosfatasa alcalina Enfermedad hepática, déficit de vitamina D,
enfermedad de Paget
Transaminasas ↑ Transaminasas Enfermedad hepática
Albúmina ↓ Albúmina Malnutrición, enfermedad hepática o renal
Electroforesis de proteínas Gammapatías
monoclonales
Mieloma
PTH ↑ PTH Hiperparatiroidismo 1º o 2º
25 (OH)-vitamina D ↓25 (OH)-vitamina D Déficit de vitamina D
TSH (ultrasensible) ↓ TSH Hipertiroidismo
Calcio en orina Hipercalciuria Hipercalciuria prima ria o secundaria a
hiperparatiroidismo, hipercalcemia tumoral,
hipertiroidismo, etc
   D
5.5 El problema del diagnóstico de la fractura vert ebral osteoporótica 
 
ÓasDtélóilasDceDaówzisisDbal.oest.dltd.azDbeciaóteDRBCDyDzaDjPRDa2zilacasDazDestdcioDceDzasD
3.altd.asDue.te1.azesDosteo2o.OtilasDfaóD2e.biticoDcesa..ozza.DsistebasDceDlzasi3ilaliOóDyD
2.o,.abasDió3o.bwtilosDceDaydcaDazDcia,óOstiloD2a.aDesteDti2oDceD3.altd.as DD
ÓaDjo.3obet.-aDVe.te1.azDRacio,.w3ilaD/jRP) dtiziáaDseisD2dótosD2a.aDcete.bióa.DzaDaztd.aD
ue.te1.azDaóte.io.D/fV9)MDzaDaztd.aDue.te1.azDleót.azMDbeciaDoDbecioQue.te1.azD/fVj)DyDzaD
aztd.aDue.te1.azD2oste.io.D/fV()DÓosD2a.wbet.osDbwsDeb2zeacosD2a.aDcetelta.D3.altd.asD
ue.te1.azesDsoóDezD-ócileDceDald8abieótoD/fV9vfV()MDezD-ócileDceD1iloólauicacD/fVjvfV()DyD
ezD-ócileDceDlob2.esiOóD/fV9v9D^Dg)MDcoóceD__g``DiócilaDezDlde.2oDue.te1.azDaóeBoD2o.Da..i1aDoD
2o.Da1aIo D
qeDfaóD2.o2destoDciue.sosDsistebasDceDlzasi3ilaliOóD2a.aDcesl.i1i.DyD,.acda.D
sebildaótitatiuabeóteDzasD3.altd.asDue.te1.azesMD.esdztaócoDItizesD2a.aD3alizita.DezDcia,óOstiloD
ceDosteo2o.osisDyD2a.aDeuazda.DzaDseue.icacDoD2.o,.esiOóDceDzaDeó3e.becac DÓosDsistebasDceD
lzasi3ilaliOóDsebildaótitatiuosDceDzasD3.altd.asDue.te1.azesDbwsDloóolicosDsoóDzosDceDjedóie.MD
jeztoóMDAastezzMDjlCzosHeyQ6aóisDyD7eóaótQLd DD
AóDezDbétocoDceDjedóie.DseDeuazIaóDzosDlde.2osDue.te1.azesDceDm0DaDÓÍMDlzasi3ilwócoseDlacaD
ué.te1.aDeóD.ezaliOóDaDsdD3o.ba DAzD,.acoDgDseDasi,óaDaDdóaDué.te1.aDóo.bazDsióDce3o.bicacμD
ezD,.acoDpDaDdóaDué.te1.aD1ilOólauaDyDezD,.acoD0DaDdóaDué.te1.aDloóD3.altd.aDceDzaD2zalaMDaD
dóaDué.te1.aDloza2sacaDoDaDdóaDué.te1.aDeóDld8a D9D2a.ti.DceDzaDeuazdaliOóDceDzasD
ce3o.bicacesDue.te1.azesDseD2deceDlazldza.DdóDaócileDVe.te1.azDRaciozO,iloD/nVR)MDuazo.D:deD
uieóeDcacoD2o.DzaDsdbaDceDzosD,.acosDceDce3o.bicacDceDtocasDzasDué.te1.asDoDloboDezD
lolieóteDceDzaDsdbaDceDtocasDzasDce3o.bicacesDue.te1.azesDeót.eDezDóIbe.oDceDué.te1.asD
/jedóie.MDg5Xí) D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
jeztoóDyDloza1o.aco.esD2.o2dsie.oóDdóaDce3ióiliOóDceD3.altd.asDue.te1.azesDdtiziáaócoDdóD
2o.leótaIeDceDcisbiódliOóDeóDzosD-ócilesDaóte.io.MDbecioDoD2oste.io.DceDzasDaztd.asDceDzosD
lde.2osDue.te1.azesDlob2a.acoDloóDzosDuazo.esDóo.bazesD2a.aDdóDlde.2oDue.te1.azDeóD
2a.tildza.D/jeztoóMDg5íX) DD
AastezzDboci3ilODesteDbétocoMDce3ióieócoDaDzasD3.altd.asDue.te1.azesDeóD1aseDazD,.acoD
cisbiódliOóDceDcesuialioóesDestwóca.DeóDueáDcezDceD2o.leótaIesD3iIosMDloósice.aócoD
ce3o.bicacDceD,.acoDnDldaócoDseD2.ocdl-aDdóaD.ecdlliOóDeóDdóaDceDzasDaztd.asDaóte.io.MD
beciaDoD2oste.io.Dbayo.DceDQ0DrADcezDuazo.DbecioMDyD3.altd.asD,.auesDoDceD,.acoDnnDaDzasD:deD
estwóDaDQÍDoDbwsDrADceDestaDbecia D/AastezzMDg55g) DD
jwsD.elieótebeóteMDjlCzosHeyDyD6aóisD2.o2dsie.oóDbo ci3ilalioóesDaDzosDl.ite.iosDcezDbétocoD
ceDAastezzvjeztoóDiólzdyeócoDezDdsoDceDzasDaztd.asD2oste.io.esDes2e.acasDyD/jlCzosHeyMD
g550) DreDestaDbaóe.aDezDjétocoDceDjlCzosHeyQ6aóisD eBi,eD:deDzaDaztd.aDue.te1.azD
cisbiódicaDzoDestéDtab1iéóDazDbeóosDeóDQ0DrAD.es2eltoDaDdóDuazo.DceDaztd.aD2oste.io.D
2.ece3ióica D
AóDezDbétocoDceD7eóaótDyDLdD/7eóaótMDg550)MDzaDseue.icacDceDdóaD3.altd.aDesDeuazdacaD2o.D
iós2elliOóDuisdazMDcete.biówócoseDezD,.acoDceD.ecdlliOóDceDzasDaztd.asDue.te1.azesDyDzosD
lab1iosDbo.3ozO,ilosDseldóca.iosDceDzaDué.te1.a DjeciaóteDesteDbétocoDseDaóaziáaóDzasD
ué.te1.asDto.wlilasDyDzdb1a.esDcesceDrÍDaDÓÍDyDseDlzasi3ilaóDloboDóo.bazesD/,.acoDL)μD
ce3o.bicacDzi,e.aD/,.acoDgUDpL]pEhDceD.ecdlliOóDeóDzaDaztd.aDaóte.io.MDbeciaDyvoD2oste.io.D
yDdóDgL]pLhDceD.ecdlliOóDeóDezDw.eaDue.te1.az)μDce3o.bicacDboce.acaD/,.acoDpUDpE]ÍLhD
ceD.ecdlliOóDeóDzaDaztd.aDaóte.io.MDbeciaDyvoD2oste.io.DyDdóDgL]pLhDceD.ecdlliOóDeóDezDw.eaD
ue.te1.az)μDbeciaDyvoD2oste.io.DyDdóDpL]ÍLhDceD.ecdlliOóDeóDezDw.eaDue.te1.az)μDyD
ce3o.bicacDseue.aD/,.acoD0UDÍLhDoDbwsDceD.ecdlliOóD eóDzaDaztd.aDaóte.io.MDbeciaDyvoD
2oste.io.DyDezDw.eaDue.te1.az) DjeciaóteDesteDbétocoDseD2deceDlazldza.Di,dazbeóteDdóDaócileD
ceDN.altd.aDVe.te1.azD/nNV)MD:deDuieóeDeB2.esacoDloboDzaDsdbaDceDtocosDzosD,.acosD
asi,óacosDaDzasDué.te1.asDciuicicoDeót.eDezDóIbe.oDceDué.te1.asDeuazdacas DD
Ft.oD-ócileD.aciozO,iloDceDuazo.aliOóDceDzasDce3o.bicacesDue.te1.azesD3.eldeótebeóteD
dtiziáacoMDyD1asacoDtab1iéóDeóDezDdsoDceDestaDlzasi3ilaliOóDesDezDaócileDceDre3o.bicacDAs2ióazD
/nrA)MDbétocoDsebildaótitatiuoD:deDoto.,aDdóaD2dótdaliOóDaDlacaDué.te1.aD/cesceDrÍDaDÓÍ)D
ceDalde.coDloóDzosD,.acosDceDce3o.bicacDceD7eóaótMDuazo.wócoseDezD-ócileDeót.eDdóDb-óiboD
ceDLDyDdóDbwBiboDceD05D2dótos D D
qiD1ieóDéstosDyDot.osDestdciosDlz-óilosDyDe2icebiozO,ilosDfaóDcebost.acoDzaDdtizicacDceDzaD
jPRMDestaDtélóilaDóoDsdezeDse.Deb2zeacaDeóDzaD2.wltilaDlz-óilaDloticiaóaDce1icoD,eóe.azbeóteD
azDloósdboDceDtieb2oD:deDsd2oóeMD2dcieócoDóoDo1staó teDzze,a.DaDdtiziáa.seDloboD
lob2zebeótoDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisDsiDezD.eld.soDestwDcis2oói1zeDoDsiD2.o,.abasD
ió3o.bwtilosDceDaydcaDazDcia,óOstiloD3alizita.aóDzaD.eaziáaliOóDceDestaDta.eaD/Caei.oMDpLL5) D
AóDesteDseóticoDbdyD.elieótebeóteDfaDa2a.elicoDeóDezDbe.lacoDdóaDa2zilaliOóDió3o.bwtilaD
ceóobióacaDjo.2foP2.ess D/nba,ejet.ilsD(ÓCMD(.olte.b7ab1ze)D:deD2e.biteD
sebiadtobatiáa.DezD2.olecibieótoDceDbo.3obet.-oaDue .te1.azDaD2a.ti.DceD.acio,.a3-asD
zate.azesDceDlozdbóaDci,itaziáacas DAzDa2zilatiuoMDbeciaóteDdóDaz,o.itboDceD.eloóolibieótoD
adtobwtiloDceDzosDloóto.óosDue.te1.azesMDesDla2aáDceDiceóti3ila.DadtobwtilabeóteDzosDTD
2dótosDzibitaótesDceDzasDaztd.asDue.te1.azesDaóte.io.MDbeciaDyD2oste.io.MDyDaD2a.ti.DceDezzasD
lazldza.DezD,.acoDceDce3o.bicacDue.te1.azDeBisteóte DÓaDa2zilaliOóD2e.biteDiól.ebeóta.DzaD
eBaltitdcDcezD2.olecibieótoMD.ecdli.DzaDua.ia1izicacDiót.aDeDióte.Do1se.uaco.MDcisbiódi.D
loósice.a1zebeóteDezDtieb2oDóelesa.ioD2a.aDzaD.eaziáaliOóDceDzaDjRPDyD3alizita.DezD
se,dibieótoDceDzaDeuozdliOóDbo.3ozO,ilaDué.te1.aDaDué.te1.a D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
RelieótebeóteDseDfaDcesa..ozzacoDdóDbétocoDazte.óatiuoDaDzaDjRPD1asacoDeóDzaD.eaziáaliOóD
ceDbo.3obet.-asDue.te1.azesDso1.eDibw,eóesDrAP9 DAs teDbétocoMDceóobióacoDMorfometría 
Vertebral por Absorciometría (MXA) MD2deceD.eaziáa.seDeóDe:di2osDceDceósitobet.-aDOseaD
loóDbdztiQcetelto. DAóDezDlasoDceDzosDceósitObet.osD7AQÓdóa.DestaDa2zilaliOóDesDloóolicaD
loboDÓV9D/Óate.azDVe.te1.azD9ssessbeót)MDbieót.asD:deDeóDzosDceósitObet.osDOozo,ilDseD
loóoleDloboDnV9D/nóstaótDVe.te1.azD9ssessbeót)D/Cae i.oDpLL5) DD
ÓasDbecilioóesD2o.DjP9D2e.biteóDceD3o.baDseólizzaDyDe3ilieóteDac:di.i.DdóaDiba,eóDIóilaDceD
tocaDzaDlozdbóaDue.te1.azDloóDdóaDlaóticacDsi,ói3ilatiuabeóteDbeóo.DceD.acialiOóD:deDzaD:deD
.eli1eDezD2alieóteDloóDzasD.acio,.a3-asDloóueólioóazes DqióDeb1a.,oMDloboD.esdztacoDceDzasD
cosisD1aIasDceD.acialiOóMDzasDibw,eóesD2o.DjP9DsoóDceDió3e.io.DlazicacDaDzasDibw,eóesD
o1teóicasDloóD.acio,.a3-asDloóueólioóazes DAsD2o.DezzoD:deDzaDiceóti3ilaliOóDceDce3o.bicacesD
ue.te1.azesD2o.DjP9DseDeóldeót.aDzibitacaD2.ióli2azbeóteDaDzaDbazaDlazicacDceDiba,eóD:deD
seDazlaóáaDeóDzasDué.te1.asDco.sazesDaztas DD
AóDdóDestdcioDlob2a.atiuoDeót.eDestasDcosDtélóilasDceDbo.3obet.-aDue.te1.azDReaDyD
loza1o.aco.esMDcebdest.aóD:deDzaDjP9DesDbwsDe3eltiuaD:deDzaDjRPDeóDzaDiceóti3ilaliOóDceDzasD
ce3o.bicacesDue.te1.azesDboce.acasDyDseue.asMDloóDdóaDseósi1izicacDceDfastaDíghD2a.aD
ce3o.bicacesD,.acoDpDlob2a.acaDloóDezDpphDceDseósi1 izicacD2a.aDzasDceD,.acoDgD/ReaMD
pLLL) DAóDolasioóesDzaDlob1ióaliOóDceDo1esicacDloóDrjFDbdyD1aIaDyDbIzti2zesD3.altd.asD
2deceDfale.Dib2osi1zeD.eaziáa.DesteDti2oDceDestdcios DD
9IóDldaócoDzaDlazicacDceDzasDibw,eóesD2o.DjP9DesDlza.abeóteDió3e.io.DaDzaDceDdóaDRBCMDestaD
télóilaDtieóeDlie.tasDueótaIasDso1.eDezzaMDloboD2o.DeIeb2zoDzaDac:disiliOóDceDtocaDzaDlozdbóaD
eóDdóaDsozaDiba,eóMDzaDezibióaliOóDceDzaDba,ói3ilaliOóDóoDzióeazDiócdlicaD2o.DzosD.ayosQPDyDzaD
sd1staóliazDbeóo.DcosisDceD.acialiOóD.eli1icaD2o.DezD2alieóte DAstasDueótaIasDfaleóDceDzaD
jP9DdóaDtélóilaD2oteóliazbeóteDItizMD.ezatiuabeóteD.w2icaDyDceD1aIaD.acialiOóD2a.aD
iceóti3ila.Dce3o.bicacesDue.te1.azes D
D
D
6. Monitorización y seguimiento de los pacientes co n osteoporosis y FrOP 
 
6.1 Monitorización y seguimiento por densitometría 
 
AzDloót.ozDceósitobét.iloDceDzosD2alieótesMDtaótoDsiDestwóDoDóoDeóDt.atabieótoMDóoDce1eD
.eaziáa.seDaótesDcezDa8oMDyaD:deDce1icoDazD2.o2ioDloe3ilieóteDceDua.ia1izicacDceDzaDtélóilaMD
sitdacoDeót.eDezDghDyDezD0hMDóoDse.ebosDla2alesDceDiceóti3ila.Dlab1iosDsi,ói3ilatiuosDeót.eD
becilioóesDe3eltdacasDeóDióte.uazosDió3e.io.esDceDtieb2o  AzDo1IetiuoDeóDestosDlasosDesD
cetelta. 2é.cicasDaleze.acasDceDbasaDOseaDbayo.esD:deDezDb-ó iboDlab1ioDsi,ói3ilatiuoD
/jCq)DsieócoDésteDi,dazDaDpMXXD2o.DzaD.e2.ocdlti1izicacDcezDa2a.ato DFt.aD3O.bdzaD2a.aD
loóole.DsiDzosDlab1iosDeóDzaDrjFDcd.aóteDezDse,dibieótoDceósitobét.iloDceDdóD2alieóteDsoóD
si,ói3ilatiuosDoDóoDesDo1se.ua.D:deDzaDua.ialiOóDo1teóicaDeót.eDab1asDbecilioóesDeB2.esacaD
eóD2o.leótaIeDesDbayo.D:deDezD2.ocdltoDceDg 5TD2o.DzaDrAD:deDóosD2.o2o.lioóaDezD2.o2ioD
a2a.ato D 
(a.aDboóito.iáa.DyDse,di.DaDzosD2alieótesDbeciaóteDrAP9DseD2.e3ie.eDzaD2.oyelliOóD(9DceD
lozdbóaDzdb1a.D2o.D2.eseóta.Dbayo.esDlab1iosDceDrjFD aDzoDza.,oDcezDtieb2o D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
6.2 Monitorización y seguimiento por marcadores de  remodelado 
 
ÓosDjRFDloóIdótabeóteDloóDot.osDcatosDlz-óilosD2deceóDse.DItizesD2a.aDcetelta.D2alieótesD
loóD.ies,oDceDosteo2o.osisDyD3.altd.aDosteo2o.Otila DJoDo1staóteMDzaDlo..ezaliOóDceDzosD
ba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaDloóDzosDuazo.esDceDzaDrjFDeóDbdIe.esD2osbeóo2wdsilaMD
adó:deDsi,ói3ilatiuaMDesDbdyDbocestaD/QLM0DaDQLME) D(o.DtaótoMDadó:deDzasDbdIe.esDloóD
osteo2o.osisDtieóeDuazo.esDbwsDaztosDceDba.laco.esD:deDzasDloót.ozesDsaóasMD2o.DsdDezeuacoD
e..o.DóoDseD2deceóDdtiziáa.D2a.aDestiba.DzaD2é.cicaDceDbasaDOseaDóiD2a.aDcia,óostila.DzaD
2.eseóliaDceDosteo2o.osisD/JOca.MDpLL0μDCoósMDpLL0μD7ObeáDceDmeIacaMDpLLTμDcezD(ióoMD
pLL5) DDD
JoDo1staóteDDdóaDloóleót.aliOóDezeuacaDceDba.laco.e sDceD.eso.liOóDOseaDs-DesDdóD3alto.DceD
.ies,oDceD3.altd.aDosteo2o.OtilaDióce2eócieóteDceDzosDuazo.esDceDrjFD/.ies,oD.ezatiuoDbayo.D
ceDp)D/7a.óe.oMDg55TμDjeztoóMDg55X)D
ÓosDjRFD2deceóD.esdzta.DItizesD2a.aD.eaziáa.DdóDse,dibieótoDeuozdtiuoDceDzaDeó3e.becacDyD
2a.aDuazo.a.DzaD.es2destaDazDt.atabieóto DDD
D
7. Resumen 
 
qiD1ieóDezD.ebocezacoDOseoDyDzaDrjFD.esdztaóD3wlizbeóteDbeci1zesD.es2eltiuabeóteDbeciaóteD
aówzisisDceDzosDba.laco.esDceD3o.baliOóDyDceD.eso.liOóDOseaDyDceDtélóilasDceósitobét.ilasD
loóueólioóazesDóoDióuasiuasDloboDzaD91so.liobet.-aD2o.DRayosQPDceDro1zeDAóe.,-aD/rAP9)MD
ezD2.o1zebaD3dócabeótazDceDzaDlazicacDOseaD.acilaDeóDlOboDbeci.zaMDsieócoD2.elisoDdtiziáa.D
ci3e.eótesDtélóilasDcia,óOstilasD2a.aDeuazda.DlacaDdóoDceDzosD3alto.esD:deDlob2oóeóDestaD
ua.ia1zeD/Ni,d.aDg) D
ÓaD91so.liobet.-aD2o.DRayosQPDceDro1zeDAóe.,-aD/rAP9)Dcete.bióaDzaDrjFDeóD,.vlb
p
MDloóD
dóaD.e2.ocdli1izicacDsd3ilieóteD2a.aD:deDse.Deb2zeacaDceDbaóe.aDfa1itdazDeóDzaD2.wltilaD
lz-óilaDloboDbétocoDceDcia,óOstiloDyDceDse,dibieótoDceDzaDosteo2o.osis DAzD2.ióli2ioDceDestaD
télóilaDesD,eóe.a.DdóaDiba,eóDci,itaziáacaDeóD3dóliOóDceDzaDateódaliOóDceDcosDfalesD
lozibacosDceD.ayosQPDceDaztaDyD1aIaDeóe.,-a D7eóe.azbeóteDseDaóaziáaóDbeciaóteDestaD
télóilaDzaDlozdbóaDzdb1a.DeóD2.oyelliOóD2oste.oQaóte.io.D/(9)DyDzaDeBt.ebicacD2.oBibazDcezD
3ébd. DAóDzaDlozdbóaDzdb1a.D9(DseDsdezeDcete.bióa.DzaDrjFDceDzaDse,dócaMDte.le.aDyDlda.taD
ué.te1.asDzdb1a.esDyDdóD2.obecioDceDtocasDezzas DAóDzaDlace.aDseD2deceDcete.bióa.DzaDrjFD
cezDldezzoD3ebo.azMDcezDt.iwó,dzoDceDLa.cMDcezDt.olwóte.Dbayo.MDceDzaD.e,iOóDióte.t.olaóté.ilaD
yDceDzaDlace.aDtotaz DAóDzaDaltdazicacDzaDuazo.aliOóDceDzaDrjFDeóDezDt.iwó,dzoDceDLa.cDóoDseD
dtiziáaD2a.aDezDcia,óOstiloDceDosteo2o.osis DDAzDuazo.DceDzaDrjFDcezDldezzoD3ebo.azDtotazDseD
tieóceDaDdtiziáa.DloboDestwóca.D2a.aDezDcia,óOstiloDceDosteo2o.osis D
ÓaDmobo,.a3-aDCob2dte.iáacaDCdaótitatiuaD/MQCm)DesDzaDIóilaDtélóilaDceósitobét.ilaDóoD
ióuasiuaDla2aáDceDeuazda.DzaDrjFD.eazDcezDfdesoDt.a1eldza.DyDlo.tilazDeóDldaz:die.D
zolaziáaliOóDcezDes:dezeto D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
AzDNzt.asoóicoDCdaótitatiuoD/MNq)DeuazIaDzaDateódaliOóDceDzasDci3e.eótesDzoó,itdcesDceDoócaD
ceDzosDdzt.asoóicosDyDsdDuezolicacDceDt.aósbisiOóDaDt.auésDceDzosDteIicosD1zaócosDyDOseosMD
o1teóiéócoseDbeciaóteDesteD2.ióli2ioD2a.wbet.osDloboDzaDuezolicacDcezDsoóicoD/q2eecDo3D
qodócMDqFqUDbvse,)μDzaDateódaliOóDdzt.asOóilaDceD1aócaDaólfaD/S.oac1aócDNzt.asodócD
9tteódatioóMDSN9UDcSvbOá)μDezD-ócileDldaótitatiuoDdzt.asOóiloD/MdaótitatiueDNzt.asodócD
nóceBMDMNn)DyDzaDrjFDestibacaD/estibatecDSjrMDSjrsUD, vlb
p
) DÓaDbayo.D2a.teDceDzosD
a2a.atosDdzt.asoóo,.w3ilosDestdciaóDezDlazlwóeoD2o.Dse.DdóDfdesoDbdyDallesi1zeDyDbaóeIa1zeD
yD2o.Desta.DloóstitdicoDeóDezD5LhD2o.DfdesoDt.a1eldza. DDÓosDMNqMDóoDsoóDa2.o2iacosD2a.aDezD
se,dibieótoDóiD2a.aDzaDboóito.iáaliOóD2ost.atabieótoDceDzosD2alieótesDloóDosteo2o.osis DD
D
ÓaDF.,aóiáaliOóDjdóciazDceDzaDqazdcD/Fjq)Desta1zeleDldat.oDlate,o.-asDci3e.eótesD
ce2eócieócoDceDzaD2dótdaliOóDmDo1teóicaDloóDcilfaD2.de1aUD
D
Í  NormalMDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDesDsd2e.io.DaDQgDrADD
E  OsteopeniaMDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDestwDeót.eDzasDQgDyDzasDQpMEDrAD
T  OsteoporosisMDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDesDi,dazDoDió3e.io.DaDzasDQpMEDrAD
X  Osteoporosis grave (establecida) MDldaócoDzaD2dótdaliOóDmDesDi,dazDoDió3e.io.DaDzasD
QpMEDrADeóD2.eseóliaDceDdóaDoDbwsD3.altd.asD2o.D3.a,izicac D
D
re1icoDaD:deDzosDbétocosDceDeuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaDóoDsoóDla2alesDceDaóaziáa.DeóDsdD
totazicacDzasDazte.alioóesDa.:diteltd.azesD:deDold..eóDeóDezDfdesoDt.a1eldza.DyDlo.tilazDloboD
loóseldeóliaDceDzaDecacMDceDzaDbeóo2adsiaDoDceDzasDeó3e.becacesDcezDbeta1ozisboDOseoMDóiD
aD:deDtab2oloDsoóDla2alesDceD2.eceli.Dlob2zetabeóte DzaDa2a.iliOóDceD3.altd.asD2o.D
3.a,izicacMDóiDceDeB2zila.DeóDsdDtotazicacDzosDe3eltosDte.a2édtilosD:deDtieóeóDzosD3w.balosD
aótiosteo2o.OtilosDso1.eDezDfdesoMDfaóDicoDcesa..ozzwócoseD2.o,.esiuabeóteDci3e.eótesD
télóilasDceDiba,eóDla2alesDceDeuazda.D3alto.esD.ezalioóacosDloóDzaDlazicacDOseaDeD
ióuozdl.acosDeóDzaD.esisteóliaDtotazDcezDfdeso D(e.oDaD2esa.DceDesteDib2o.taóteDauaóleD
tocau-aD:decaD2o.D.esozue.DsiDestaDió3o.baliOóDsd2oóeDoDóoDueótaIasDcesceDezD2dótoDceDuistaD
lz-óiloD3.eóteDaDzaDceósitobet.-aMDyDsiD.eazbeóteDesDóelesa.ioDa2o.ta.DoDóoDloóIdótabeóteDloóD
zaDrjFDdóaDse.ieDceD2a.wbet.osDa.:diteltd.azesDyDceDlob2osiliOóD:deDsd2oó,aóDdóaD
euazdaliOóDbwsDes2el-3ilaDceDzaD1oócacDldazitatiuaDyD1iobelwóilaDceDzaD.ese.uaDOseaDeóD
sitdalioóesDlz-óilasDloboDzaDosteo2o.osis DreDzaDbisbaDbaóe.aMDyD2o.DezDbobeótoMDóió,dóaD
ceDzasDa2.oBibalioóesDldazitatiuasDazDcia,óOstiloDceDzaDosteo2o.osisDfaDcebost.acoDse.D
sd2e.io.DaDzaDcete.bióaliOóDceDzaDrjFD2o.DrAP9MDloboDua.ia1zeD2.ecilto.aDceD3.altd.aD
osteo2o.Otila D
AzD.ebocezacoDOseoD2deceDuazo.a.seDceD3o.baDióci.eltaDbeciaóteDzaDcete.bióaliOóDceDzosD
ba.laco.esDcezD.ebocezacoDOseoD/jRF)MDdóaDse.ieDceDs dstaóliasD:deD2deceóDaóaziáa.seDeóD
saó,.eDyvoDeóDo.ióaDyD:deD.e3zeIaóDezD,.acoDceDDaltiuicacDceDesteD2.oleso D
D
ÓosDba.laco.esDceD3o.baliOóDOseaDbwsDib2o.taótesDso óDzaDNos3atasaDazlazióaDtotazD/N9mMD
9Ó()MDzaDisoeóáibaDOseaDceDzaD3os3atasaDazlazióaD/N9FMDS9(MDSq9(MDS9Ó()MDzaDosteolazlióaDoD
P1oóeD,zaQ2.oteióQD/FCMDr7(M7Ó9)MDezD2.o2é2ticoDla.1oBite.bióazDcezD2.olozw,eóoDgD/(nC()DyD
ezD2.o2é2ticoDabióote.bióazDcezD2.olozw,eóoDgD/(nJ() D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
ÓosDba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaDbwsDib2o.taótesDso óDazD3os3atasaDwlicaDta.t.atoD.esisteóteD
eóDsde.oD/N9RmMDmR9()MDzaDfic.oBi2.ozióaD/FOQ(.o)MDDzaD2i.icióozióaD/(i.)DyDceoBi2i.icióozióaD
/r2i.)Dzi1.esMDezDtezo2é2ticoDla.1oBite.bióazDcezDlozw,eóoDgDloóD2deótesDceD2i.icióozióaDDeóD
sde.oD/nCm()MDezDtezo2é2ticoDabióote.bióazDcezDlozw,eóoDgDloóD2deótesDceD2i.icióozióaeóD
sde.oDyDeóDo.ióaD/JmP)MDezDtezo2é2ticoDla.1oBite.bióazDceDzaDlaceóaDaz3aDgDcezDlozw,eóoDgDeóD
sde.oDyDeóDo.ióaD/\QC.ossQÓa2sMDCmP)DyDezDlolieóteDlazliovl.eatióióa D
AóDzaDFsteo2o.osisDceDbeta1ozisboDezeuacoDestwDiól.ebeótacaDzaDaltiuicacDceDzosD
osteolzastosMD2o.DzoD:deD2.ecobióaD3isio2atozO,ilabeóteDezD2.olesoDceD.eso.liOóDOsea DAóD
o.ióaDyDsde.oDesD2osi1zeD2o.DtaótoDcetelta.DóiuezesDezeuacosDceDba.laco.esDceD.eso.liOóD
loboDceD3o.baliOóDOsea DRes2oóceDaDesteDti2oD3isio2atozO,iloDzaDosteo2o.osisD
2osbeóo2wdsilaDoDti2oDnMDeóDzaD:deDezDcé3ilitDest.o,éóiloDse.-aDezD.es2oósa1zeDceDzaDaztaDtasaD
ceD.ebocezaco DD
AóDzaDFsteo2o.osisDceDbeta1ozisboD1aIoMDzosDosteo1zastosDsoóDióla2alesDceD3o.ba.DfdesoD
bieót.asD:deDzosDosteolzastosD.eaziáaóDzaD.eso.liOóDOseaDaDdóaDuezolicacDóo.bazDoDiólzdsoD
zi,e.abeóteDcisbiódicaMD.aáOóD2o.DzaDldwzD2.ecobióaDzaD2é.cicaD2.o,.esiuaDceDbasaDOsea D
ÓosDba.laco.esDceD.eso.liOóDOseaDsoóDsibiza.esDaDzosD:deDseDo1se.uaóDaótesDceDzaD
beóo2adsiaMDbieót.asD:deDzosDceD3o.baliOóDestwóDeóDdóosDóiuezesDbdyD1aIosMDiócilaócoDzaD
ce3ilieóliaDeóDzaD3o.baliOóDceDfdeso DRes2oóceDaDesteDti2oD3isio2atozO,iloDzaDosteo2o.osisD
ióuozdtiuaDseóizDoDti2oDnnMDeóDzaD:deDazte.alioóesDosteo1zastoDce2eócieótesDasoliacasDaDdóaD
ce3ilita.iaDió,estiOóDceDlazlioDyDazDfi2e.2a.ati.oicisboDseldóca.ioD:deDezzoDloózzeuaMD2.ocdleóD
2o.DdóDzacoDdóaDcisbiódliOóD2.o,.esiuaDeóDzaDlaóticacDceDfdesoD3o.bacaDyMD2o.Dot.oMDdóaD
iósd3ilieóliaD2a.aD.eeb2zaáa.DzaDlaóticacDtotazDceDfdesoD.eso.1ico DDD
D
8. Bibliografía 
 
g  9HHdsD FMD (ozyaHouaQ9HHdsD 9MD 9ca.D ND etD az D 9,ió,D o3D bil.ost.dltd.azD lob2a.tbeótsD ióD
fdbaóDlob2altD1oóe DJDSoóeDjióe.DResDpLL0μDgíD/T)UD gLgpQgLg5 D
p  9zua.eáDÓMD(e.isD( Dja.laco.esDcezD.ebocezacoDOseo DAóUDjaódazD(.wltiloDceDFsteo2o.osisD
yD Aó3e.becacesD cezD jeta1ozisboD jióe.az D J9D RiaólfoDjo.az D D JD 7oóáwzeáD jal-asD ecs D
Ja.2yoDAcito.esMDq 9 Djac.icMDpLLÍ D2DTEQT5 DD
0  SelHD mJMD ÓooHe.D 9CMD Rd33D CSD etD az D qt.dltd.azD t.eócsD ióD tfeD a,ió,D 3ebo.azD óelHD aócD
2.oBibazD sfa3tUD aóazysisD o3D tfeD mfi.cD JatioóazD OeaztfD aócD Jdt.itioóD ABabióatioóD qd.ueyD
cdazQeóe.,yDPQ.ayDa1so.2tiobet.yDcata DJDSoóeDjióe.DRes DpLLLDrelμgE/gp)Upp5XQ0LÍ D
Í  SióHzeyDJMDSizeáiHiaóDJ(MD6eócze.DrÓDetDaz DF33iliazD2ositioósDo3DtfeDnóte.óatioóazDqolietyD3o.D
CzióilazD reósitobet.yD aócD eBeldtiueD sdbba.yD o3D tfeDpLLED 2ositioóD ceuezo2beótD
loó3e.eóle DJDCzióDreósitob DpLLTμ5UDÍQgÍ D
E  SzalHD rjMD Cdbbió,sD qRMD 7eóaótD O6D etD az D 9BiazD aócD a2eócildza.D 1oóeD ceósityD 2.eciltD
3.altd.esDióDozce.DKobeó DJDSoóeDjióe.DResDg55pμDXUT00Qí D
T  SzaHeD rjMD 6óa22D 6MD No,ezbaóD n D qfodzcD e:diuazeótD mQslo.esD 1eD 1asecD oóD a1sozdteD
3.altd.eD.isHcDFsteo2o.osDnót DpLLgμDgpDqd22zDpUqíQ5 D
X  SzaHeD 7jMD Oe.cD RJjMD No,ezbaóD n D 9D zoó,itdcióazD stdcyD o3D sd2ióeD zate.azD rP9D o3D tfeD
zdb1a.D s2ióe D 9D lob2a.isioóD KitfD 2osteaóte.io.D s2ióeMD fi2D aócD totazQ1ocyD rP9 D
Fsteo2o.osDnótDg55TμDTUDÍTpQXL D D
í  SoóóilHDqÓ DOq9UD1eyoócDSjrDKitfDrP9 DSoóe DpLLXDJd zμDÍg/gDqd22zDg)Uq5Qgp D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
5  SoóóilHD qÓ D JoóióuasiueD assessbeótsD o3D 1oóeD st.eó,tf D Cd..D F2ióD Aócol.ióozD ria1etesD
F1es DpLLXDrelμDgÍ/T)UÍEgQX D
gL  S.oKóDJ(MDJosseDR7 DpLLpDCzióilazD2.altileD,dicezióesD3o.DtfeDcia,óosisDaócDbaóa,ebeótD
o3Dosteo2o.osisDióDCaóaca DCj9JDpLLpμDgTX/sd2zebeót oDgL)UqgQq0Í D
gg  SdlHzaócQL.i,ftD JCMD ÓyólfD JMD Rybe.D JD etD az D N.altaz D si,óatd.eD aóazysisD o3D
bal.o.acio,.a2fsD beasd.esD t.a1eldza.D o.,aóiáatioóD i óD zdb1a.D ue.te1.aeD o3D
2ostbeóo2adsazDKobeó DCazli3DmissdeDnótDg55ÍμDEÍUDgLTQggp D
gp  Caei.oDJRMDra2-aDqMDSzaóloDjDetDaz DAstdcioDceDlo..ezaliOóDeót.eDrAP9D3ebo.azDyDua.ia1zesD
bo.3ozO,iloQest.dltd.azD O2tiloQ3.altazD ceD iba,eóD .aciozO,ilaD ceD lace.a D RAAjFD pLLEμD
gÍ/T)UDgggQpE D
g0  Caei.oD JRMD ra2-aD qMD cezD R-oD ÓD etD az D 9ówzisisD bo.3ozO,iloMD 1iobelwóiloD yD teBtd.azD ceD
ibw,eóesD ceD ceósitObet.oD leót.azD rAP9D loboD lob2zebe ótoD cia,óOstiloD ceD zaD
osteo2o.osis D(atozo,-aDcezD92a.atoDÓoloboto.DpLLXμDE/g)UEEQTX D
gÍ  Caei.oD JRMD ra2-aD q D AuazdaliOóD ceD zaD laóticacD yD zaDlazicacD ceD zaD basaD Osea D AóUD
Fsteo2o.osisD yD jeóo2adsiaMD pdD AciliOó D CD CastezoQS.aóloD yD JD OayaD (azaádezosD
/Coo.cióaco.esDceDzaDeciliOó) DAcito.iazDjécilaD(aóabe.ilaóaDq 9 MDjac.icDpLL5 D2 DgTEQ
gíE DD
gE  Caei.oD JRMD Va:de.oD AMD jesaD j D (.eueóliOóD ceD zasD 3.altd.asD osteo2o.OtilasD beciaóteD
bétocosD3a.balozO,ilos D(dótoDceDuistaDcezDli.dIaóoDo.to2éciloDyDt.adbatOzo,o DReuistaD
9.,eótióaDceDFsteozo,-aDpLLTμDED/0)UDgXQ0X DDD
gT  Co1oDmMDmo..iIosD9 DmélóilasDceDbeciliOóDceDzaDceósicacDbióe.azDOsea DRfedbaDpLL0μD0UD
gXQpgD
gX  Cob2stoóD J D SoóeD MdazityUD LfatD isD itD aócD OoKD isD itD jeasd.ecc D 9.: D S.as D Aócol.ióoz D
jeta1 DpLLTμDELD/Í)UEX5QíE D
gí  CoósD N D ja.laco.esD 1io:d-bilosD cezD .ebocezacoD Oseo D ReuD jeta1D FseoD jióD pLL0μD
g/0)U5gQ5í D
g5  Co.tetD SMD RodBD CMD Sodt.yD JMD ja.lfaóciseD P D jétocosDóoD ióuasiuosD ceD euazdaliOóD ceD zaD
ceósicacD bióe.azD yD zaD est.dltd.aD Osea D AóUD Aólilzo2eciaD jéciloD Mdi.I.,ila D 92a.atoD
Óoloboto. DgÍQLL5 D(a.isUDAzseuie.μDg555 D2 DgQgL D
pL  Cdbbió,sDqRMDJeuittDjCMDS.oKóe.DLqDetDaz DRisHD3alto.sD3o.Dfi2D3.altd.eDióDKfiteDKobeó D
qtdcyDo3DFsteo2o.osisDN.altd.esDResea.lfD7.od2 DJDAó,zDJDjecDg55EμD00pUDXTXQX0 D
pg  rezD (ióoD JMD Co..azD ÓMD joótizzaD CD etD az D jétocosD lob2zebeóta.iosD eóD ezD cia,óOstiloD yD
se,dibióetoDceDzaDosteo2o.osis DReuDlzióDAs2DpLL5μDpL5Dqd2zDgUDp0Qí D
pp  AastezzDRMDCecezDqÓMDLafóe.DOLDetDaz DCzassi3ilatioóDo3Due.te1.azD3.altd.es DJDSoóeDjióe.D
ResDg55gμDT/0)UDpLXQpgE D
p0  NadzHóe.D 67MD Cdbbió,sD qRMD SzalHD rD etD az D qib2zeD beasd.ebeótD o3D 3ebo.azD ,eobet.yD
2.eciltsD fi2D 3.altd.eUD tfeD stdcyD o3D osteo2o.OtilaD 3.altd.es D JD SoóeD jióe.D ResD g550μD íD
/gL)UDgpggQgpgX D
pÍ  7a.óe.oD(MDOadsfe..DAMDCfa2dyDjCMDet al. ja.He.sDo3D1oóeD.eso.2tioóD2.eciltDfi2D3.altd.eD
ióDezce.zyDKobeó DmfeDA(nrFqD2.os2eltiueDqtdcy DJDSoóeDjióe.DResDg55TμDggUgE0gQ0íD
pE  7eóaótD O6 D nóte.2.etatioóD o3D 1oóeD ceósitobet.y D ReuD RfedbD /Aó, D Ac )D g55XμD TÍD /TD
qd22)UDpLqQpEq D
pT  7eóaótDO6MDJiaó,DR D9cuaólecDnba,ió,D9ssessbeótDo3D SoóeDMdazity D9óó DJ R D9lac DqliD
pLLTμDgLTíUÍgLQpí DD
pX  7eóaótD O6MD JIefD CA D N2cateD oóD tfeD cia,óosisD o3D osteo2o.osis D Cd..eótD F.tfo2aecilsD
g555μDg0UgÍÍQEE D
pí  7eóaótD O6MD LdD CRMD uaóD 6diIHD CMD JeuittD jC D Ve.te1.azD 3.altd.eD assessbeótD dsió,D aD
sebi:daótitatiueDtelfói:de DJDSoóeDjióe.DResDg550μDíUgg0X]Íí D
D
D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
D
p5  7zXe.DCCMDCdbbió,sDqRMD(.essbaóD9MDÓiDJMD7zXe.D6MDNadzHóe.D6MD7.ab22MD7eóaótDO6DaócD
mfeD qtdcyD o3D Fsteo2o.otilD N.altd.esD Resea.lfD 7.od2 D(.eciltioóD o3D fi2D 3.altd.esD 3.obD
2ezuilD.acio,.a2fsUDtfeDstdcyDo3Dosteo2o.OtilaD3.altd.es DJDSoóeDjióe.DResDg55ÍμD5D/E)UD
TXgQTXX D
0L  7ob1e.,D SRMD qafaD (6MD Lef.ziD NL D mo2ozo,yQ1asecD o.ieótatioóD aóazysisD o3D t.a1eldza.D
1oóeDóetKo.Hs DjecD(fys DpLL0DNe1μ0L/p)UgEíQTí D
0g  7ObeáD ceD meIacaD jJMD qosaD j D AzD cia,óOstiloD ceD zaD osteo2o.osis D jecilióeD pLLTMD 5D ABt D
gUg5QpT D
0p  JOca.D A D AuazdaliOóD yD cia,óOstiloD ceD zaD osteo2o.osis D AóUD Fsteo2o.osis D 7d-aD ceD 3wlizD
baóeIo DSzaólfDJMDJOca.DAMDqosaDjD/Acs) DSa.lezoóaMDpLL0 D(.o3w.balo p D2 DgEQ0T D
00  6aóisD J9MD 7zde.D CC D 9óD d2cateD oóD tfeD cia,óosisD aócDassessbeótD o3D osteo2o.osisD KitfD
ceósitobet.y DCobbitteeDo3Dqlieóti3ilD9cuiso.sMDnFN DFsteo2o.osDnótDpLLLμDggUg5pQpLp D
0Í  6aóisDJ9 DAuazdaliOóDceDzaDbasaDOseaDyDosteo2o.osis DAóUD6aóisDJ9 DFsteo2o.osis DFB3o.cUD
SzalHKezzDqlieóleDÓtcμDg55T D2 g0LQgÍE D
0E  6aáaHiaD7MDjaIdbca.Dq DJeKDiba,ió,Dtelfóozo,iesDióD tfeDcia,óosisDo3Dosteo2o.osis DReuD
Aócol.Djeta1Driso.DpLLTμDXUDTXQXÍ D
0T  6eaueóyD mjMD roózeyD rLMD Oo33baóóD (NDetDaz DA33eltsDo3Dte.i2a.aticeDaócDazeóc.oóateDoóD
ue.te1.azDst.eó,tfDasDassessecD1yD3ióiteDezebeótDbocezió,Do3DMCmDslaósDióDKobeóDKitfD
osteo2o.osis DJDSoóeDjióe.DRes DpLLXDJaóμpp/g)UgÍ5QEX D
0X  ÓeuisDqMD9ztbaóDR DSoóeDceósitobet.y DCzióilazDloósice.atioós D9.tf.itisDRfedbDg55íμDÍgUD
EXXQíX DD
0í  ÓeKisD j6MD SzaHeD 7jMD No,ezbaóD n D (atieótD coseD ióD cdazQeóe.,yD PQ.ayD a1so.2tiobet.y D
Fsteo2o.DnótDg55ÍμDÍUggQgE D
05  ÓióHD mjMD jaIdbca.D qMD 7.abb2D 7D etD az D nba,ió,D o3D t.a1eldza.D 1oóeD st.dltd.eD ióD
osteo2o.osis DAd.DRaciozDg555μD5UDgXígQgXíí D
ÍL  ÓióHDmjMDjaIdbca.Dq DFsteo2o.osisDnba,ió, DRaciozDCzióDJD9bDpLL0μDÍgUDíg0Qí05 D
Íg  ja.sfazzD rMD JofóezzD FMD SecezD O D jetaQaóazysisD o3D foKD KezzD beasd.esD o3D SjrD 2.eciltD
olld..eóleDo3Dosteo2o.otilD3.altd.es DS.DjecDJDg55TμD0gpUDgpEÍQ5 D
Íp  jlCzosHeyD AVMD q2elto.D mrMD Ay.esD 6qD etD az D mfeD assessbeótD o3D ue.te1.azD ce3o.bityUD aD
betfocD3o.DdseDióD2o2dzatioóDstdciesDaócDlzióilazDt.iazs DFsteo2o.osDnótDg550μD0/0)Ug0íQ
ÍX D
Í0  jeztoóDnnnDÓJ DA2icebiozo,yDo3Due.te1.azD3.altd.es DnóUDCf.isteóseóDCMDJofaóseóDJqMDRiisDSD
/ecs )DFsteo2o.osisMDCo2eófa,eóMDreóba.HDg5íX D
ÍÍ  jeztoóDJÓnMD6foszaDqMD9tHiósoóDAJMDFe3azzoóDLjMDRi,,sDSÓ DRezatioósfi2Do3D1oóeDtd.óoue.D
toD1oóeDceósityDaócD3.altd.es DJDSoóeDjióe.DResDg55XμDgpUgLí0Q5g D
ÍE  jeztoóDÓJMD9tHiósoóDAJMDFeNazzoóDLjDetDaz DÓoó,Qte.bD3.altd.eD2.eciltioóD1yD1oóeDbióe.azD
assessecDatDci33e.eótDsHezetazDsites DJDSoóeDjióe.DResDg550μDíUgppXQ00 D
ÍT  jesaDRabosDj Djaói3estalioóesDlz-óilasDceDzaDosteo2o.osis DAóUDNe..wóceáDÓMDOe..e.aD9 D
N.altd.asDosteo2o.Otilas DpLLTDjecilazDbDja.Hetió,DCobbdóilatioós Djac.icMD2UD0gQÍ0 D
ÍX  jedóie.D (JMD S.essotD CMD Vi,óoóD AD etD az D Raciozo,ilazD aócD fistozo,ilazD euozdtioóD o3D 2ostQ
beóo2adsazD osteo2o.osisD t.eatecD KitfD socidbD 3zdo.iceD uitabióD r]lazlidb D (.ezibióa.yD
.esdzts D nóUD Cod.uoisie.D SMD roóatfD 9MD SadcD C9MD ecito.s D Nzdo.iceD aócD 1oóe D Se.óUD OaósD
Od1e.MDg5XíμDpT0]XT D
Íí  ji.sHyD ACMD Aiófo.óD m9 D SoóeD ceósitobet.yD ióD o.tfo2aecilD 2.altileD /Cd..eótD Coóle2tsD
ReuieK) DJDSoóeDJoiótDqd.,D9bDg55íμDíLD/gg)UDgTíXQgT5í D
Í5  (aslfazisD R(MD riCa.zoD AMD SettsD ND etD az D NmnRD bil.os2elt.oslo2ilD aóazysisD o3D fdbaóD
osteoóazD1oóe DCazli3DmissdeDnótDg55TμDE5UDÍíLQÍíX D
EL  ReaD J9MD CfeóD jSMD ÓiD JD etD azD jo.2fobet.ilD PQRayD 91so.2tiobet.yD aócD jo.2fobet.ilD
Racio,.a2fyDo3DtfeDq2ióeUD9DCob2a.isoóDo3D(.euazeótDVe.te1.azDre3o.bityDnceóti3ilatioó D
JDSoóeDjióe.DResDpLLLμDgEM0UETÍQXÍ D

 
Dr. José R. Caeiro Rey. Diagnóstico de la Osteoporo sis 
Actualización en el abordaje de la osteoporosis pos menopáusica, 2009.
D
www.diariomedico.com  
 
D
D
D
Eg  RfoDJRMD6dfóQq2ea.ió,DÓMDSiod2osD( DjelfaóilazD2.o2e.tiesDaócDtfeDfie.alfilazDst.dltd.eD
o3D1oóe DjecilazDAó,ióee.ió,DbD(fysilsDg55íμDpLUD5pQgLp D
Ep  RosfozbD 9MD Oyzcst.d2D ÓMD SalHs,aa.cD ÓMD 7.dóHióD jMD mfoc1e.,D O D AstibatioóD o3D 1oóeD
bióe.azD ceósityD 1yD ci,itazD PQ.ayD .acio,.abbet.yUD tfeo.etilazD 1alH,.odócD aócD lzióilazD
testió, DFsteo2o.osDnótDpLLgμDgpUD5TgQ5T5 D
E0  qió,fDjMDJa,.atfD9MDjaióiD(q DCfaó,esDióDt.a1eldza.D2atte.ósDo3DtfeDd22e.Do3DtfeD3ebd.D
asDaóDióceBDo3Dosteo2o.osis DJDSoóeDJoiótDqd.,D9bDg5XLμDEÍUDÍEXQÍTX D
EÍ  qosaD jMD qaauec.aD (MD 9ze,.eD ÓO2eáD JD etD az D (.euazeóliaD ceD osteo2o.osisD eóD zaD 2o1zaliOóD
es2a8ozaD 2o.D dzt.asoóo,.a3-aD ceD lazlwóeoD eóD 3dóliOóD cezD l.ite.ioD cia,óOstiloD dtiziáaco D
ratosDcezDestdcioD7nNjF DReuDCzióDAs2 DpLL0μDpL0μ0p5Q00 D
EE  qádzlD (MD rd1oed3D NMD qlfottD 9jMD ra.,eótQjozióaD (MD jedóie.D (JMD rezbasD (r D qt.dltd.azD
cete.bióaótsDo3Dfi2D3.altd.eDióDezce.zyDKobeóUD.eQaóazysisDo3DtfeDcataD3.obDtfeDA(nrFqD
stdcy DFsteo2o.osDnót DpLLTDNe1μDgX/p)Up0gQT D
ET  VoHesD mJMD jd..ayD JN D JoóióuasiueD assessbeótD o3D 1oóeD st.dltd.e D Cd..eótD Fsteo2o.osisD
Re2o.tsDpLL0μDgUpLQpÍ D
EX  Latlfe.DJJMD9d,atD(MDOoezzeóDn(DetDaz D(.eciltiueDuazdeDo3Dqió,fDióceBDaócD1oóeDbióe.azD
ceósityD beasd.ecD 1yD :daótitatiueD lob2dtecD tobo,.a2f yD ióD cete.bióió,D tfeD zolazD
laólezzodsD1oóeD:dazityDo3DtfeD2.oBibazD3ebd. DCzióDSiobelfDpLLgDja.μDgTD/0)UDpEXQpTp DD
Eí  LOFD qtdcyD 7.od2 D 9ssessbeótD o3D 3.altd.eD .isHD aócD itsD ib2zilatioóD toD sl.eeóió,D 3o.D
2ostbeóo2adsazDosteo2o.osis DLOFDmelfóilazDRe2o.tDqe .iesDíÍ0 D7ióe1.aMDg55Í D
E5  LizHieD JRMD 7i,e.D jÓMD Cfióaóce.D jRD etD az D Cob2a.isoóD o3D .acio,.a2filD teBtd.eD aóazysisD
3.obD lob2dtecD .acio,.a2fyD aócD 1oóeD ceósitobet.yD systebs D jec D (fys D pLLÍμD 0g/Í)UD
íípQ5g D
TL  PiaD RMD ÓióD LMD MióD RP D SoóeD sd.3aleD to2ozo,yD ba22ió,DaócD itsD .ozeD ióD t.a1eldza.D 1oóeD
:dazityD assessbeótD dsió,D slaóóió,D loó3olazD dzt.asod óc D Fsteo2o.osD nót D pLLXD
Jdzμgí/X)U5LEQg0 D
Tg  Redó,DRMDCfidD6RMDRadDL(DetDaz D9ssessbeótDo3DtfeD2 .oBibazD3ebo.azDbo.2fozo,yDdsió,D
2zaióD.acio,.a2fQlaóDitD2.eciltDtfeD1oóeD:dazitycDJD9.tf.o2zasty DpLLTDJdóμDpg/Í)UELíQg0 D
Tp  RosfiHaKaD mMD md.óe.D COMD (ealolHD jD etD az D 7eobet.ilDst.dltd.eD o3D tfeD 3ebo.azD óelHD
beasd.ecD dsi,óD cdazQeóe.,yD PQ.ayD a1so.2tiobet.y D J D SoóeD jióe. D Res D g55ÍμD 5/X)UD
gLE0QgLTÍ D
 
Tags