RİSK DEĞERLENDİRMESİ Power Point Sunusu.

risk değerlendirme analizi

1. RİSK DEĞERLENDİRMESİ MEHMET ARIK KİMYA MÜHENDİSİ A SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

2. DERSİN AMACI Mevzuatımızda risk değerlendirmesi ile ilgili bilgiler vermek, Günümüz risk yönetim anlayışının en önemli öğelerinden biri olan risk değerlendirme konusunda katılımcıları bilgilendirmek, Risk, tehlike bu ders ile ilgili kavramların öğrenilmesini sağlamak, Geçerli ve uygulanmakta olan risk analiz metotları hakkında bilgiler vermek, Bu metotların özellikleri ve uygulanabilirlik alanları ile ilgili kıyaslamalar yapmaktır.

3. HEDEF “Derslerde verilen bilgiler ve yapılacak bir uygulama ile katılımcıların eğitim programını bitirdiklerinde, sertifika sınıfına uygun bir sektörde risk değerlendirme çalışmasını başarı ile yapacak bilgi donanımına sahip olmalarını sağlamaktır.”

4. Risk Değerlendirmesi İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel direğini risk değerlendirmesi oluşturur. 4857 Sayılı İş Kanununun 78. Maddesini değiştiren, 26 Mayıs 2008 tarih ve 5763 sayılı Yasanın 78. Maddesinde: ……………….iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda yapılacak risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların usul ve esasları ile bunları yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli iznin verilmesi ve verilen iznin iptal edilmesi Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir."

5. SORULAR: 1- Risk değerlendirmesinin yasal dayanağı aşağıdakilerden hangisidir. Umumi Hıfzısıhha Kanunu 4857 Sayılı İş Yasasının 80. maddesi 4857 Sayılı İş Yasasının değişik 78. Maddesi İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 5. Maddesi

6. KAVRAMLAR Risk Değerlendirmesi tanım olarak mevzuatımıza yeni girmiş olmakla birlikte içeriği ve kullanılan metotlar 1930’ lu yıllardan beri kullanılmakta olan metotlardır. Tehlike: Bir maddenin, ekipmanın zarar, hasar veya yaralanma oluşturabilme potansiyeli (tehlikeli durum,tehlikeli etken, risk faktörleri..) Hasar: İstenilmeyen olay, sağlık sorunları, lezyon... Tehlikeli durum: kişinin bir tehlikeye maruz kalması Tehlikeli olay: Hasar meydana getirecek koşullar, hareketler (harekete geçirici etmen) Risk: Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya yaralanmanın şiddetinin bileşimi,

7. SORU 2- Tehlike aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanmıştır. Bir maddenin, ekipmanın zarar, hasar veya yaralanma oluşturabilme potansiyeli Kişinin tehlikeye maruz kalması, Olayın meydana gelmesi ile verdiği zararın kombinasyonu, Hasar meydana getirebilecek koşullar

8. TEHLİKE VE RİSK AYNI ŞEY DEĞİLDİR Kapalı Ortamda Çalışma Bir tank içinde kaynak yapan çalışanın yangına maruz kalması ya da kaynak gazlarından zehirlenmesi Elektrik Enerjisi İzolasyonu yetersiz ya da hatalı elektrikli bir iş ekipmanını kullanan çalışanın elektrik şokuna kapılması Elle taşıma Ağır yükleri elle taşıyan çalışanın, kas-iskelet sistemi hastalıklarına yakalanması

9. TEHLİKE VE RİSK AYNI ŞEY DEĞİLDİR. Sürekli olarak yüksek seviyede gürültülü işlerde çalışanların kalıcı işitme kaybına uğraması Not: Yüksek ses şiddeti düzeyi 85 dB (A)´ nın üzerindedir. Koruyucusu olmayan bir oksi -yanıcı gaz sistemi ile çalışan işçinin kazaya uğraması Kişinin yüksekten düşmesi Malzeme düşmesi

10. TEHLİKE, İHTİMAL, HASAR

11. RİSK ANALİZİ Sağlıklı ve güvenli çalışma sistemlerinin temelinde söz konusu çalışma sisteminde bulunan tehlikelerin sürekli olarak belirlenmesi yatmaktadır. Eylem planı bağlamında bu ilk basamak “analiz” basamağı olarak adlandırılmaktadır. Bu adımda herhangi bir değerlendirme yapılmamaktadır, yani belirlenen tehlikeler doğrultusunda herhangi bir adım atılmasının gerekli olup olmadığına veya riskleri önlemek ya da en aza indirebilmek için herhangi bir tedbire gerek olup olmadığına ilişkin sorulara cevap verilmez.

12. Soru 3- Aşağıda önce tehlike sonra risk yazılmıştır. Bu sıralamada hangisi yanlıştır. Kapalı ortamlarda çalışma- Zehirli gazlardan etkilenme, Elektrik enerjisi- izolesi bozuk iletkene dokunma ile elektrik çarpması, Gürültülü ortam- işitme kaybına yol açması, Kişinin düşmesi- yüksekte çalışma

13. RİSK YÖNETİMİ

14. SORU 4- Risk Yönetimi için aşağıdakilerden hangi tanım yanlıştır. Risklerin değerlendirilmesi, Bazı risklere katlanılma zorunluluğunun kabul edilmesidir. Politikaların ve bilginin sistematik olarak kullanılması, Kaynakların sistematik olarak kullanılması,

15. Tanımlar

16. RİSK DEĞERLENDİRMESİ TANIMLAR

17. RİSK DEĞERLENDİRMESİ TANIMLAR İşyerlerinde risk algılama ve önleme kültürünü oluşturmak ve geliştirmek, İş sağlığı ve güvenliği anlayışına global bir yaklaşım getirmek, İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında yaygınlık, birlik ve beraberlik oluşturarak, serbest piyasa şartlarında rekabet eşitliği sağlamak  

18. SORU İş Sağlığı ve Güvenliğinde Risk kavramı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur. Olayın meydana gelme olasılığı ile zarar verme derecesinin bir kombinasyonudur. İşi yaparken ummadığımız şeylerin olabileceğini her zaman kabul etmemiz gereken bir olgudur. Kaçınılmazlık olgusunun bir yansımasıdır. Sonucunda kazanç gelen bir cesaret gösterisidir.

19. RİSK DEĞERLENDİRMESİ Risk analizi aşağıdaki sorulara cevap vermelidir. Tehlikeler nelerdir. ? Potansiyel etki ve sonuçları nelerdir ve bunlar kabul edilebilir mi. ? Bu etki ve sonuçların meydana gelme olasılıkları nelerdir. ? Riskin kabul edilebilir durumunun devam ettirilebilmesi için kontrol ölçümleri nelerdir. ?

20. SORU Risk değerlendirmesin aşağıdaki sorulardan hangisine cevap vermesi beklenmez. Yetkili makamlar önünde kusursuzluğumuzu ispat vesilesidir. Tehlikelerin potansiyel etki ve sonuçları nelerdir ve bunlar kabul edilebilir mi. ? Bu etki ve sonuçların meydana gelme olasılıkları nelerdir. ? Riskin kabul edilebilir durumunun devam ettirilebilmesi için kontrol ölçümleri nelerdir. ?

21. RİSK DEĞERLENDİRME HEDEFLERİ Operasyonun; halk, çevre ve çalışanlar açısından güvenlik ve sağlıklarının hangi düzeyde sağlandığının ispatlanır biçimde kanıtlanması, Güvenlik ihtiyaçlarına uygunluğunun doğrulanması Herhangi bir hata oluştuğunda bu durumun mal, can ve çevreye olan etkilerinin belirlenmiş olması, Bu hataların nasıl değerlendirileceğinin belirlenmesi, Gerekiyorsa bu hataların nasıl kontrol altına alınacağının da tespiti

22. SORU 8- Risk Değerlendirmesinin hedefleri aşağıdakilerden hangisi değildir. Operasyonun; halk, çevre ve çalışanlar açısından güvenlik ve sağlıklarının hangi düzeyde sağlandığının ispatlanır biçimde kanıtlanması, Güvenlik ihtiyaçlarına uygunluğunun doğrulanması Herhangi bir hata oluştuğunda bu durumun mal, can ve çevreye olan etkilerinin belirlenmiş olması, Rutin olarak yapılması gereken bir iştir.

23. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ YÖNETMELİKLERDE:

24. RİSK DEĞERLENDİRMESİNİ KİM YAPACAK

25. RİSK DEĞERLENDİRMENİN YARARLARI

26. Soru 9- Risk Değerlendirmesinin çalışanlar bakımından yararları aşağıdakilerden hangisi değildir. Katılım hakkı, sorumlulukların belirlenmesi, Kayıtlara ulaşabilme, Bütün çalışanları kapsama, Kuralların önceden belirlenmesi Proaktif yaklaşım-Sürekli gelişim, Denetim Kolaylığı

27. SORU 10- Risk Değerlendirmesinin işverenler bakımından yararı aşağıdakilerden hangisidir. Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlıklı olma Sürekli Gelişme Uluslararası SG Yönetim Sistemine Hazırlık Düzenli Veri Akışının Sağlanması

28. RİSK YÖNETİM PROSESİ AKIM ŞEMASI

29. RİSK YÖNETİM PROSESİ

30. 30 RİSK YÖNETİMİ RİSK ANALİZİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ RİSK YÖNETİMİ TEHLİKELERİN TANIMLANMASI RİSKLERİN TAHMİNİ RİSKLERİN DERECELENDİRİLMESİ ÖNLEMLER İZLEME

31. SORU 11- Aşağıdakilerden hangisi risk değerlendirme prosesi aşamalarından sayılmaz. Tehlikelerin belirlenmesi, Risklerin analizi, Risklerin değerlendirilmesi, Risklerin olan hali ile kabul edilmesi.

32. TEHLİKELERİN TANIMLANMASI

33. SORU 12- Tehlike tanımlanması ile aşağıdakilerden hangisi yanlıştır. Tehlike tanımlama aşaması, risk yönetiminin en önemli adımıdır ve diğer aşamalardan farklıdır. Sistemde veya işletmedeki potansiyel zarar ve hasar yaratabilecek etmenlerin objektif olarak analiz edilmesidir. İşletmede; hasara, kazaları, meslek hastalıklarına, ölüme ve diğer kayıplara yol açabilecek tüm istenmeyen olaylar tanımlanmasıdır. Mevzuatla belirlenmiş hususların tamamlanmış olup olmadığına bakılmasıdır.

34. TEHLİKELERİN GRUPLANDIRILMASI 1 . Mevzuat esaslı gruplama, 2. Proses esaslı gruplama, 3. Yerleşim esaslı gruplama, 4. Bilimsel esaslı gruplama, 5. Karma gruplama,

35. 1. Mevzuat esaslı gruplama 4857 sayılı iş kanunu madde 78’ göre; İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği (İPTAL EDİLDİ) Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik. İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Yapı İşlerinde Sağlık Ve Güvenlik Yönetmeliği

36. 1. Mevzuat esaslı gruplama İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Asbestle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik  Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği Gürültü Yönetmeliği Titreşim Yönetmeliği

37. 1. Mevzuat esaslı gruplama Güvenlik Ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Yeraltı Ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Kişisel koruyucu donanım yönetmeliği Kişisel koruyucu donanımların kullanılması hakkında yönetmelik

38. 1. Mevzuat esaslı gruplama Kanserojen ve mutajen maddeler hakkında yönetmelik Biyolojik etkenlere maruziyet risklerinin önlenmesi hakkında yönetmelik Geçici veya belirli süreli işlerde iş sağlığı ve güvenliği hakkında yönetmelik, Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik.

39. 2 . Proses Esaslı Gruplama İşyerinde bir yönetim sistemi TS EN ISO 9001, 14001 ve TS 18001 Yönetim sistemlerinde biri veya bir kaçının kurulduğu ve Proseslerin belirlendiği işyerlerinde uygulanabilir bir yaklaşımdır

40. 3.Yerleşim Esaslı Gruplama İşyerinin fiziki yerleşim sistemine göre her bir bağımsız fiziki bölümdeki bütün tehlikelerin gruplandırılması yöntemidir.

41. 4- Bilimsel Esaslı Gruplama Bu sistemde tehlikeler; Mekanik Tehlikeler, Elektrik Tehlikeleri, Fiziksel Tehlikeler, Kimyasal Tehlikeler, Biyolojik Tehlikeler, Çevresel Tehlikeler, İdari Tehlikeler, Organizasyonel Tehlikeler. İnsanlardan kaynaklanan Tehlikeler v.b olmak üzere gruplandırılmaktadır.

42. 5- Karma Gruplama En çok kullanılan yöntemdir. İşyerinin girişinden başlayarak yerleşim ve iş akışına göre sıra ile başlanıp, gerekirse her bir bölüm içerisinde bilimsel esaslı gruplandırma veya mevzuat esaslı gruplandırmaların iç içe yapıldığı gruplandırmadır.

43. TEHLİKE BELİRLEMEDE ESAS ALINACAK HUSUSLAR

44. TEHLİKE BELİRLEMEDE ESAS ALINACAK HUSUSLAR

45. Soru 13- Tehlike belirlemede hangi hususlara bakılmaz. Kuruluşa ait tipik tehlike riskleri, benzer kuruluşlarda olmuş kaza ve olaylar, Elektrik kullanımı Kuruluşun, tesisleri, prosesleri hakkında bilgiler, İşyerinin işletme belgesinin bulunması

46. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Tehlike Kaynakları Oluşturduğu riskler Fiziksel tehlikeler Titreşim İskelet sistemi Gürültü İşitme sistemi, tansiyon Alçak ve yüksek basınç Kan basıncının tehlikeli değişimi Aşırı ısı, nem ve hava cereyanı Su kaybı, çeşitli tipte felçler Yetersiz ve aşırı aydınlatma Görme duyusu, iş verimi üzerinde etkileri.

47. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Tehlike Kaynakları Oluşturduğu riskler Kimyasal Tehlikeler Toksik gazlar, organik sıvı buharları, ergimiş metal dumanları Akut ve kronik etkileri, ölüm, zehirlenme Radyasyona maruz kalma Radyoaktif maddelere maruz kalma, kızılötesi ve morötesi ışınlar Asitler ve bazlarla temas veya buharlarına maruz kalma Solunum sistemi ve ciltte önemli ve ölümcül hasarlar İnert tozlar, fibrojenik tozlar, toksik tozlar, kanserojenik tozlar, allerjik tozlar En hafifi alerjik olmak üzere, birikme ve ölümcül etkiler.

48. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Tehlike Kaynakları Oluşturduğu riskler Elektrik tehlikeleri Topraklama İzolesinde meydana gelebilecek kaçak akım ile elektriğe kapılma Topraklamanın kontrolünün yapılmaması Topraklamanın yapıldığı ve faal durumda olduğu hususunda belirsizlik Yıpranmış veya hatalı şekilde onarılmış el aletleri Akıma maruz kalma, ölüm ve yaralanma Elektriğe yetkisiz kişilerin müdahalesi Yanlış onarım, elektriğe kapılma tehlikesinin devam ediyor olması Kişisel koruyucu kullanmama Onarım veya başka maksatla müdahale durumunda elektriğe karşı korunaksızlık Yüksek gerilim ile ilgili belirlenmiş kurallara uymama İşletim prosedürlerinde belirtilmiş kurallara uymama ile akıma maruziyet

49. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler TEHLİKE KAYNAKLARI OLUŞTURDUĞU RİSKLER Mekanik Tehlikeler Koruyucuların olmaması Uzuv kaybı, yaralanma, ölüm Kumanda sistemlerinin olmaması- Uzuv kaybı, yaralanma, ölüm yetersiz uyarı sistemi Hareketli parçaların teması İş ekipmanlarının periyodik kontrollerinin yapılmaması, Ekipmanın yeterliliğinden emin olamama ile patlama, kopma, v.b acil durdurma sistemleri Acil durumda, stop sistemi olmaması sebebiyle, riskin büyümesi, düzensiz ve dağınık işyeri tertibi Takılma, düşme, cisimler arasında sıkışma- yaralanma, ölüm

50. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Tehlike Kaynakları Oluşturduğu riskler Tehlikeli Yöntem ve İşlemler Koruyucuların devre dışı bırakılması Ekipman hareketli kısımlarına temas, yaralanma, ölüm, uzuv kaybı Kişisel koruyucu kullanmama Elektrik, mekanik, düşen cisimlerin etkilerine maruz kalma, elektrik riskleri Aşırı yük kaldırma Bel fıtığı, zorlanma Yüksek malzeme istifi Düşen malzemenin altında kalma, yaralanma ve ölüm Etiketsiz kimyasal madde bulundurma Tehlikeleri bilinmeyen kimyasal maddelerin korozif , toksik , parlayıcı etkilerine maruz kalma. Uyarı işaretlerinin olmaması veya kaldırılması Belli alanlarda potansiyel tehlikelerden haberdar olmama,

51. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Tehlike Kaynakları Oluşturduğu riskler Tehlikeli Yöntem ve İşlemler Çalışanlara İSİG eğitimi verilmemesi İSİG bilincinin eksikliği, aşırı cesaret, kuralları umursamama Elektrik kesilmeden tesisatta onarım, Makinanın faal duruma geçmesi, izole kaçakları Çalışır durumdaki makinede onarım Dişli ve kayış kasnak sistemine kapılma, Sıcak çalışma izni sistemi uygulanmadan çalışma Risklere karşı alınmış tedbirlerden emin olamama, İşe uygun olmayan kimselerin çalıştırılması Bilgi yetersizliği, yanlış işlemler, Özel işlerde çalışanların özel olarak mesleki ve İSİG eğitimlerinin olmaması İşin gerektirdiği özel bilgi eksikliği, yanlış davranış ve işlemler

52. Tehlike kaynakları ve oluşturdukları riskler Tehlike Kaynakları Oluşturduğu riskler İşyeri ortamı tehlikeleri İşyeri zemini Kayma, düşme, kirli ve toksik sıvı birikmesi Yetersiz geçit ve ara yollar Çarpma, düşme Yetersiz çıkış yolları Normal zamanlarda ve acil durumlarda işyerinin tahliyesinde güçlükler Yetersiz iş alanı Dar alanda çalışma, makinalarla temas, ısı etkisine maruz kalma Korkuluksuz merdiven, tehlikeli boşluklar Boşluktan düşme, ölüm ve yaralanma Düzensiz işyeri Malzemelerin kesici etkilerine maruz kalma, iş veriminde düşüklük Uygun olmayan sosyal tesis yapılanması Yetersiz hijyen, temizlik kurallarına uymada güçlükler

53. SORU 13- Aşağıda tehlike ve örneği verilmiştir. Hangi tehlike ve kaynağı yanlıştır. Fiziksel tehlike- gürültü, Kimyasal tehlike- toksik gazlar, ergimiş metal dumanları, Mekanik tehlikeler-çalışır durumdaki makinede onarım, İşyeri ortam tehlikeleri- korkuluksuz merdiven

54. RİSKİ TAHMİN ETME

55. RİSK DEĞERLENDİRME- KABUL EDİLEBİLİRLİK

56. 2 Adım: RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DERECELENDİRİLMESİ Risk değerlendirmesinin 2. Adımında tehlikelerden kaynaklanan risklerin ne yada neler olabileceğine karar verilir . Aşağıda şematik olarak ta gösterildiği gibi bir tehlikeden birden fazla risk oluşabileceği hiçbir zaman unutulmamalıdır. Aşağıdaki faktörler bir kaza ya da olayın meydana gelme ihtimalini etkileyebilir; Riske maruz kalan kişiler, Riske maruz kalmanın tipi, sıklığı ve süresi, Riske maruz kalma ile tesirleri arasındaki ilişki, İnsan faktörleri, Güvenlik fonksiyonlarının güvenilirliği, Güvenlik tedbirlerinin işlemez hale getirilme veya yanıltılma imkanları, Güvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti

57. Soru 1- Kabul edilebilir risk için aşağıdakilerden hangisi doğrudur. Yasal zorunluluklar ve işletmenin kendi iş sağlığı ve güvenliği politikası ve uygulamaları dikkate alındığında kabul edilebilir düzeye indirilmiş risk İşletme şartlarının gerektirdiği bir olgu olarak kabul edilen bir durum olup, bu durumda çalışmada zorunluluk olan bir durumu ifade eder. Bu şartlarda çalışmaya razı olmak kaçınılmaz bir durum olarak görülür ve riskle birlikte çalışma anlamına gelir. Risk değerlendirmesi yaparken koyduğumuz subjektif ölçülerin bir sonucudur ve tehlikenin olup, olmadığı bizim değerlendirmemize bağlıdır.

58. RİSK KONTROL ÖNLEMLERİNİ TESPİT ETME

59. soru 14- Risk kontrol önlemlerinin uygulanmasında aşağıdaki hangi sıra takip edilir. Risklerin eliminasyonu-ikame-mühendislik kontrolleri-ayırma- riske maruz kalan personel sayısını ve zamanını azaltma- KKD temin edilmesi. İkame-mühendislik kontrolleri-ayırma- riske maruz kalan personel sayısını ve zamanını azaltma- KKD temin edilmesi, KKD temin edilmesi- Risklerin eliminasyonu-ikame-mühendislik kontrolleri-ayırma- riske maruz kalan personel sayısını ve zamanını azaltma, kontrolleri-ayırma- riske maruz kalan personel sayısını ve zamanını azaltma- KKD temin edilmesi

60. RİSK KONTROL HİYERARŞİSİ

61. MESLEK HASTALIKLARI RİSK YÖNETİM PROSESİ MSDS OLUŞTURULMASI SAĞLIK TEHLİKESİ KOD SEÇİMİ KİMYASALLARIN SAĞLIK SINIFLAMASI FİZİKSEL ŞARTLARIN, ÇALIŞMA ORTAMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ TEHLİKENİN TANIMLANMASI RİSKLERİN ANALİZİ RİSKİN DEĞERLENDİRİLMESİ (Doz- Yanıt etkisi) Kontrol önlemlerinin belirlenmesi Kontrol önlemlerinin yerine getirilmesi İŞYERİ HEKİMİ EPİDEMİYOLOJİ TOKSİKOLOJİ SAĞLIK KODLADI KİŞİSEL ÖZELLİKLER SINIR DEĞERLER SAĞLIK MUAYENELERİ Testler, tahliller İ z l e m e v e g ö z d e n g e ç i r m e İzleme ve gözden geçirme

62. RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ- kalitatif

63. KALİTATİF YÖNTEMLER   TEHLİKE CİDDİYETİ ÖNEMSİZ HAFİF ÖNEMLİ YÜKSEK ÇOK YÜKSEK MEYDANA GELME OLASILIĞI Bir kazanın meydana gelmesi için faktörlerin anormal kombinasyonu gereklidir. DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK Bir kazanın meydana gelmesi için faktörlerin az görülen bir kombinasyonu gerekir. DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK ORTA ORTA Ek Faktörler oluştuğunda olabilir. DÜŞÜK DÜŞÜK ORTA ORTA YÜKSEK Olacağı kesin fakat bir ek faktör kazaya sebep olabilir. DÜŞÜK ORTA ORTA YÜKSEK YÜKSEK Bir kazanın olması neredeyse önlenemez ORTA ORTA YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK

64. Kalitatif metot

65. KALİTATİF METOT ÖRNEK

66. Yaralanmanın ciddiyeti

67. NOHL METODU Hafif Yaralanma veya hastalanma Orta Ağırlıkta yaralanma veya hastalanma Ağır yaralanma veya hastalanmalar Olası ölüm, felaket Çok Az 1 2 3 4 Az 2 3 4 5 Orta 3 4 5 6 Yüksek 4 5 6 7 Olası Hasarın Boyutu olasılık Ölçü Risk Tarif/ Risk azaltımı 1-2 Düşük Kabul Edilebilir Risk 3-4 Ciddi Risk azatlımı gerekli 5-7 Yüksek Risk azaltılması acilen gerekli

68. ÖN TEHLİKE ANALİZİ ŞİDDET İHTİMAL İMKANSIZ İHTİMAL DIŞI PEK AZ ARA SIRA OLAN MUHTEMEL SIK SIK TEKRARLANAN FELAKETE YOL AÇAN 1F 1 E 1D 1C 1B 1 A KRİTİK TEHLİKELİ 2F 2E 2D 2C 2B 2A PEK AZ 3F 3E 3D 3C 3C 3A ÖNEMSİZ 4F 4E 4D 4D 4D 4A 1 Kabul edilemez 2 gözden geçirilmeli 3 kabul edilebilir

69. Tanımlar Tehlike ciddiyeti yeniden tanımlanarak, risk değer matriksi , kaza ve yaralanmanın riskini analiz ettiği gibi sağlık, üretim ve çevresel riski de analiz edilebilir. Bu tanıma örnekler: Önemsiz: Önemsiz yaralanma veya sağlık sorunları, işten uzaklaşma yok. Ekipmana veya çevreye zarar vermeden önemsiz fonksiyon ve üretim kaybı, Hafif: İlk yardım gerektiren minör yaralanma veya başağrısı , halsizlik, sersemlik ve hafif kaşıntılar, minör tamir gerektiren alet hasarı, üretim kaybı veya çevreye yayılım. Önemli: Akut dermatit, akne veya astım veya işten zaman kaybına sebep olabilecek olay, geniş bir tamir gerektiren lokalize ekipman hasarı, belirgin fonksiyon, üretim kaybı veya tazminat ödenmesine sebep olacak önemli kirlilik.

70. Tanımlar Yüksek: Bir ölüm veya ciddi yaralanma, zehirlenme, allerji , veya tehlikeli hastalık içerir. Üretimin durmasına veya belirgin üretim kaybına neden olabilecek ekipman hasarı, önemli tazminat ödenmesine sebep olabilecek kısa dönem lokalize ciddi kirlenme. Çok Yüksek : Bir çok ölüm, akciğer hastalıkları, kalıcı sakatlık ve ölüm, çok yüksek tazminat ödenmesine sebep olabilecek uzun süreli majör kirlenme.

71. Tanımlar Düşük Risk: Kabul edilebilir, fakat görevi riski daha fazla düşürebilmek için gözden geçirin. Orta Risk :En uygun yönetim otoritesiyle, özel personel ve analiz takımıyla görüşüldükten sonra, üstlenilebilir. Uygun olduğunda, görev tehlikeler azaltılacak şekilde yeniden tanımlanmalı veya işe başlamadan risk düşürülmelidir Yüksek Risk: Görev üstlenilmemeli. Yeniden tanımlanmalı veya riski düşürmek için daha fazla kontrol ölçümü yerleştirilmeli. İşe başlamadan önce kontroller uygunluk için yeniden analiz edilmeli.

72. YARI KANTİTATİF METOD: Bu yaklaşım her ne kadar riski analiz etmek için rakamsal değerler kullansa da, sonuçlar kalitatif yapıdadır ve önceki örneklere benzemektedir. Bazı insanlar kaliltatif yaklaşımda daha kolay çalışırlar. Aşağıda iki yarı kantitatif örnek verilmiştir. Bu rakamsal değerler bazen diğer örneklerdeki gibi düşük, orta ve yüksek kategorilerine çevrilebilir. RİSK= TEHDİTİN OLMA İHTİMALİx TEHDİTİN ETKİSİ Risk analizi metodolojileri, risk analiz sürecinin matematiksel işlemler ve yorumlarının yapıldığı çekirdek kısmıdır.

73. YARI KANTİTATİF METOD 1-6: Kabul edilebilir fakat görevi riski daha fazla düşürebilmek için gözden geçirin. 15-25 : Görev üstlenilmemeli, yeniden tanımlanmalı veya riski düşürmek için daha fazla kontrol ölçümü yerleştirilmeli, işe başlamadan önce kontroller uygunluk için analiz edilmeli. 7-14: Görevi en uygun yönetim otoritesi ile özel personel ve analiz takımı ile görüşüldükten sonra üstlenilebilir.Uygun olduğunda görev tehlikeler azaltılacak şekilde yeniden tanımlanmalı veya işe başlamadan önce risk düşürülmelidir. 1 2 3 4 5

74. RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ Ön Tehlike Analizi İş Güvenliği Denetlemesi Süreç/Sistem Kontrol Listeleri İşlemleri İnceleme Tekniği Göreceli Sıralama-Dow ve Mond Tehlike İndisleri Risk Analizi Olursa Ne Olur Analizi Tehlike ve İşletilebilirlik Analizi Hata Modları , Etkileri ve Kritiklik Analizi Hata Ağacı Analizi Olay Ağacı Analizi Sebep-Sonuç Analizi İnsan Hatası Analizi Tehlike Erken Uyarı Modeli

75. RİSK ANALİZ METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Kriterler Check Listeleri FMEA HACCP HAZOP Event Tree Fault Tree Tim Çalışması Tim Tim Tim Tim Ferdi Ferdi Gerekli Doküman Çok az Çok fazla Çok fazla Çok fazla Çok fazla Çok fazla Gerekli Zaman Çok az (Bir günden az) Orta (Hafta) Orta (Hafta) Orta (Hafta) Fazla (Haftalar) Fazla (Haftalar) Tim Liderinin Deneyimi Minimal deneyim Orta derece deneyim Orta derece deneyim Orta derece deneyim Çok fazla deneyim Çok fazla deneyim Kalitatif/ Kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif/ Kantitatif Kalitatif/ Kantitatif İnduktif / Deduktif İnduktif İnduktif İnduktif İnduktif İnduktif Deduktif Kapsamı Çok kapsamlı olabilir Fiziksel tehlike Fiziksel tehlike Fiziksel tehlike Çok kapsamlı olabilir Çok kapsamlı olabilir Özel Bir Branşa Yönelik Her branşa uyar Elektrik / Makine Yiyecek/ tarım Kimya/ilaç/ petrokimya Her branşa uyar Her branşa uyar

76. RİSK ANALİZİNDE BİRDEN FAZLA YÖNTEM KULLANMANIN FAYDALARI

77. RİSK DEĞERLEDİRME METOTLARI TEMEL RİSK DEĞERLENDİRME METODU Metodun temeli potansiyel bir tehlikeyi kazaya dönüştürebilecek olan olaylar veya dizisini belli bir sistem içinde analiz edilmesine dayanmaktadır. Öncelikle olabilecek ve istenmeyen olaylar belirlenerek listelenir. Kalite çemberleri veya beyin fırtınası çalışmalarında olduğu gibi grup çalışması veya benzeri yöntemlerle tek tek analiz edilerek mümkün kontrol ölçümleri belirlenir. Elde edilen sonuçlar, hangi tehlikeye karşı acil önlem alınması yönünde temel oluşturur.

78. Soru 15- Risk analizinde birden fazla yöntem kullanmanın faydaları aşağıdakilerden hangisi değildir. Tek bir yöntem kullanmaya göre daha fazla tehlike ve iyileştirme önlemi ortaya çıkarır, Genellikle birkaç tehlikeyi içeren karmaşık sistemlerde önemli boyutların gözden kaçmaması için sistematik yaklaşım gereklidir. Güvenlik analizi yöntemi adım adım ilerleme yaklaşımından dolayı takım çalışması için iyi bir format sağlar. Fonksiyon olarak birbirinden bağımsız işlem ünitelerinin fonksiyonları ve operasyonel durumu ve olası sapmaların sebep ve sonuçları ile ilgilenir

79. RİSK DEĞERLEDİRME METOTLARI TEHLİKE VE İŞLETEBİLİRLİK ÇALIŞMASI- HAZOP: Hazop tekniği İmperial Chemical Industries şirketi tarafından geliştirilmiştir. İstenmeyen kazaların sonuçlarının araştırılmasını hedefleyen, nedenleri araştıran ve sonuç analizi yapan nitel bir metottur Sistemin yapısal ve donanımsal özellikleri üzerine kurulu FMEA ‘ nın tersine işletmede süregelen proseslerle ilgilenir. Kimyasal endüstriler için geliştirilen bu sistemde olası işlem sapmaları ve bağlı sebep ve sonuçları ile ilgilenir. Fonksiyon olarak birbirinden bağımsız işlem ünitelerinin fonksiyonları ve operasyonel durumu ve olası sapmaların sebep ve sonuçları ile ilgilenir Her bir ünitedeki operasyonel sapmaların, diğer ünitelere olan etkileri de araştırılır, domino etkileri üzerinde de durulur.

80. FİZİKSEL PARAMETRELER KİMYASAL PARAMETRELER HAZOP SAPMA MATRİKSİ (ANAHTAR KELİMELER + KLAVUZ KELİMELER ) TEHLİKELİ SAPMA PROSESİN VEYA OPERASYONUN BİR BÖLÜMÜ NEDEN ARAŞTIRMASI SONUÇ ARAŞTIRMASI

81. ANAHTAR KELİMELER ANLAMI FAZLA (MORE) Kantitatif Çoğalma AZ (LESS) Kantitatif Azalma HİÇ (NONE) Mevcut Değil Ters (Reverce) Öngörülen Yönün Aksine PARÇASI (PART OF) Sistemin Bir Bölümü Olması Gerekenden Farklı ...Kadar İyi (As Well As) Aynı Derecede ...DAN BAŞKA (OTHER THAN) Tamamen Farklı Akış Basınç Sıcaklık Viskozite Seviye, Kompozisyon veya Durum Reaksiyon Zaman Sıra KLAVUZ KELİMELER

82. Anahtar Kelime Kılavuz Kelime Tehlikeli Sapma Olası Nedenler Sonuçlar Gerekli Aksiyonlar FAZLA SICAKLIK YÜKSEK SICAKLIK Reaktör içerisinde sıcaklık ve basınç artışı 1) Su deposununa alt seviye alarmının kurulması 2) Soğutma suyu pompasında arıza 2) Soğutma suyu pompası üzerine ters tepki hattı kurulması 3) Belli aralıklarla boru hatlarının denetlenmesinin sağlanması

83. HAZOP TABLOSU SAPMA (Risk) NEDENİ SONUCU KULLANILAN KORUMA AKSİYONLAR Yukarıda görülen tablo HAZOP değerlendirmelerinde kullanılan bir tablodur. Hazop sisteminin tüm işleyişinde kullanıldığı gibi risk değerlendirme çalışmalarında kullanılabilir. Sapma yerine RİSK konulduğu halde, nedenler, sonuç ve mevcut koruma önlemleri ile gerekli görülen diğer aksiyonlar da değerlendirilmiş olur.

84. ÖRNEK HAZOP ÇALIŞMASI SAPMA (Risk) NEDENİ SONUCU KULLANILAN KORUMA AKSİYONLAR Reaktörde sıcaklık artışı Soğutma pompalarının çalışmaması -Reaktör patlaması -ortama toksik gaz salınımı . -İnsan kaybı, -Maddi zarar -domino etkisi -Uzun süre üretim dışı kalma, -Bilgisayar kontrollü ekipman, -Elektronik göstergeler, -Yedekli soğutma sistemi -Soğutma devrelerinin kimyasal temizliği ( Peryodunun kısaltılması) - Manuel idareli soğutma sistemi bağlantısının yapılması YUKARIDA BELİRTİLEN TABLO BASİT GİBİ GÖRÜNMESİNE RAĞMEN, İŞLETME KOŞULLARINDA ÇOK FAZLA ZAMANI VE EKİP ÇALIŞMASINI GEREKTİRİR.

85. HATA TÜRLERİ VE ETKİLERİ ANALİZİ (FMEA) METODU Sistem ve donanım hatalarının etkilerinin belirlenmesi için güvenilir bir değerlendirme tekniği olarak kullanılmıştır. Esas olarak üretim aşamasında ürün ve süreçlerde risklerin azaltılmasına odaklanan ve bu faaliyetleri doküman haline getirmeye yarayan bir tekniktir. Hata Türü ve Etkileri analizi ürün, tasarım ve hizmet gibi incelenmeye konu olan, süreç içerisinde hata türlerinin belirlenmesi ve saptanabilirlik, şiddet derecelerine göre bu hata türlerinin sınıflandırılması için kullanılmaktadır. Bu teknik esasen kalitesiz üretimleri önlenmesine yönelik olarak geliştirilmiş üründe oluşacak hataların potansiyel riskleriyle ilgilenmektedir. Hata türünü ortaya çıkararak her birinin yol açacağı etkileri ve bu sonuçların önemini belirlemeyi amaçlamaktadır.

86. Risk analiz metotları Başarılı bir Hata Türleri ve Etkileri analizi FMEA, her hatanın nedenlerini, etkilerini belirler, potansiyel hataları tanımlar, olasılık, şiddet ve saptanabilirlik etkenine bağlı olarak hataların önceliğini ortaya çıkarır, sorunların izlenmesini ve düzeltici faaliyetlerin yürütülmesini sağlar. Ürün güvenirliğini için kullanılan bu sistem, otomotiv sektöründe iş güvenliği risklerinin değerlendirilmesi için kullanılmaktadır. Potansiyel hataların yerine, potansiyel tehlikeler tanımlanması yapıldığında riskler de değerlendirilmiş olur. “Saptanabilirlik” riskin ortaya çıkmadan tespit edilmesini belirler. Risk=Şiddet x olasılık x saptanabilirlik sonucu, risk öncelik göstergesi olarak bulunmaktadır.

87. FMEA AKIŞI

88. FMEA

89. FMEA FORMU tarih OLASI HATA TÜRLERİ VE ETKİLERİ ANALİZİ FMEA RİSK DEĞERLENDİRME FORMU FMEA TİPİ sistem FMEA NO Alt sistem FMEA TARİHİ bileşen REVİZYON TARİHİ Dizayn rehberi REVİZYON NO FMEA TAKIMI SİSTEM/PARÇA POTANSİYPEL HATA TÜRLERİ HATANIN SONUÇLARI S HATANIN NEDENLERİ P KONTROL ÖNLEMLERİ D RÖS TAVSİYE EDİLEN İYİLEŞTİRMELER SORUMLU/TAMAMLAMA TARİHİ HAREKET TARİHİ YENİ S YENİ P YENİ D

90. Zararların Etkileri- Sonuçları Gerçekleşmesi olası durumların meydana getirdiği zararların işletme üzerindeki etkisinin belirlenmesidir. P, S, D, RÖS, harfleriyle gösterilen sembollerin anlamları aşağıda verilmiştir: P: Her bir zarar modunun oluşma olasılık değeri; S: Zararın ne kadar önemli olduğunun değeri, şiddet, ciddiyet D: Zarar meydana getirecek durumun keşfedilmesinin zorluk derecelendirilmesi, RÖS: Risk öncelik sayısı RÖS değeri P, S ve D değerlerinin çarpımıyla elde edilir. RÖS = P(olasılık) x S(şiddet) x D(fark edilebilirlik) FMEA analizi yardımıyla olası zarar meydana getirecek durumlar önceden sezilerek önlemler geliştirilir ve böylece olası zararların artış olasılığı giderilir.

91. Zararın şiddeti açıklama tablosu

92. Zararın oluşma olasılığı

93. Fark edilebilirlik tablosu

94. HATA AĞACI METODU-FTA

95. Risk Öncelik Değeri (RÖD) Sıra Risk Öncelik Değeri Karar 1 01 - 50 arası Düşük Riskli 2 50 - 100 arası Orta Riskli 3 100 - 200 arası Yüksek Riskli 4 200 - 1000 arası Çok Yüksek Riskli

96. HATA AĞACI ŞEMASI VEYA

97. OLAY AĞACI ANALIZI (EVENT TREE ANALYSIS - ETA) Her hangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği çeşitli senaryolar analiz edilir . İdeal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduğu tesislerde kullanılır . Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal olarak belirlenebilir .

98. NİCEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ METOTLARI Nicel Risk Değerlendirme yöntemlerinin çok çeşitli oluşu, yeniden yapılandırılabilmesi ve uygulanan işyerinde veya sahada yeniden tasarlanabilmesi açısından bu bölümde sadece bilinen yöntemlerden 3 x3 matris metodu ve Kinney Metodu ve Ridley Metodu incelenecektir.

99. 3 x3 MATRİS METODU En kolay bir metot olup, tehlikelerin şiddeti ve olasılığı parametreleri kullanılmak suretiyle üçlü matris yöntemi oluşturulabilmektedir. BS 8800 tarifnamesinde de bahsedilen bu metot parametrelerinin ayrıntılandırma ile 4 x4, 5x5, 6x6 matris şeklinde de uygulanabilir.

100. 3 x3 MATRİSİ TEHLİKE ETKİSİNİN ŞİDDETİ 1 (Küçük Kesikler, önemsiz rahatsızlıklar 2 (Kesikler, Yüzeysel Yanıklar, Küçük kırıklar 3 (Uzuv Kayıpları, önemli kırıklar, öldürücü yaralanma TEHLİKENİN OLUŞMA OLASILIĞI 1 (Ara, sıra) 1 2 3 2 (uzun aralıkla) 2 4 6 3 (Sık, Sık) 3 6 9 Şiddet veya olasılığın herhangi birinden 3 puan alınmış olan risk için mutlaka tedbirler planlanmalıdır.

101. KİNNEY METODU

102. KİNNEY METODU RİSK DEĞERİ HESAP TABLOSU Olasılık Değeri ŞANS Zararın Gerçekleşme Olasılığı Frekans değeri FREKANS Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı Şiddet Değeri ŞİDDET İnsan veya Çevre üzerinde oluşacak tahmini hasar 10 Beklenir, Kesin 10 Hemen Hemen Sürekli (1 Saatte birkaç kez) 100 Birden fazla ölümlü kaza 6 Yüksek, Oldukça Mümkün 6 Sık (Günde Bir veya Birkaç Defa) 40 Öldürücü kaza 3 Olası 3 Ara Sıra (Haftada Bir veya Birkaç kez) 15 Kalıcı hasar, yaralanma ,iş kaybı 1 Mümkün, fakat düşük 2 Sık Değil (Ayda bir veya Birkaç kez) 7 Önemli hasar, yaralanma 0.5 Beklenmez fakat mümkün 1 Seyrek (Yılda birkaç kez) 3 Küçük hasar, yaralanma 0.2 Beklenmez 0.5 Çok Serek Yılda bir veya daha seyrek 1 Ucuz atlatma

103.                                               TEHLİKE VE RİSK ANALİZİ FORMU   TARİH :   RİSK DEĞERLENDİRME TABLOSU RİSK: OLASILIK X FREKANS X ŞİDDET   Olasılık Değeri OLASILIK ( Zararın Gerçekleşme Olasılığı) Frekans Değeri FREKANS ( Tehlikeye zaman içinde maruz kalma tekrarı) Şiddet Değeri ŞİDDET ( İnsan ve veya çevre üzerinde yaratabileceği tahmini zarar)   İş Yeri : Risk Değeri Risk Değerlendirme Sonucu   10 Beklenir, Kesin 10 Hemen hemen sürekli ( Birkaç saatte birkaç defa) 100 Birden fazla ölümlü kaza / çevresel felaket 400 < R tolerans gösterilemez risk,hemen gerekli önlemler alınmalı / veya tesis, bina, çevrenin kapatılması düşünülmelidir     Bölüm/ Grup : 6 Yüksek oldukca mümkün 6 Sık ( günde bir veya birkaç defa) 40 Öldürücü kaza / Ciddi cevresel kaza 200 < R < 400 esaslı risk,kısa dönemde iyileştirilmelidir (birkaç ay içinde)   Hat - İstasyon : 3 Olası 3 Arasıra ( Haftada bir veya birkaç defa) 15 Kalıcı hasar,yaralanma, iş kaybı dış ilk yardım ihtiyacı / Çevresel engel oluşturma , yakın çevreden şikayet 70 < R < 200 önemli risk,uzun dönemde iyileştirilmelidir (yıl içinde)   Tezgah : 1 Mümkün fakat düşük 2 Sık değil (Ayda bir veya birkaç defa) 7 Önemli hasar, yaralanma, iş kaybı / arazi sınırları dışında çevresel zarar 20 < R < 70 olası risk, gözetim altında uygulanmalıdır   Proses : 0,5 Beklenmez fakat mümkün 1 Seyrek ( Yılda birkaç defa) 3 Küçük hasar yaralanma dahili ilkyardım / arazi içinde sınırlı çevresel zarar R < 20 önemsiz risk, önlem öncelikli değildir   Parça no :       0,2 Beklenmez 0,5 Çok seyrek ( Yılda bir veya daha seyrek) 1 Ucuz atlatma / çevresel zarar yok Kinney 'ın metodu temel alınmıştır   SIRA RİSKLİ YER / MEVCUT DURUM Risk Değ. ALINACAK ÖNLEM SORUMLU HEDEF İYİLEŞTİRME SONUCU GERÇEKLEŞME ONAY   NO OPERASYON (Yapılan iş/ Tehlike / Uygunsuzluk) Top. Puan (ALINMASI GEREKLİ) TARİH ALINAN ÖNLEM TARİHİ 1 kaynaklane/ kaynak işlemi kaynak dumanlarına maruz kalma 10 10 15 LOKAL HAVALANDIRMA FPP2 MASKE ÜRETİM MÜDÜRÜ 21.02.2010 YAPILDI 28.02.2010   1500 2 kaynaklane/Kaynak gözlükleri kaynak ışınlarına maruz kalma gözde katarakt oluşumu 6 6 7 gözlüklerin uygun camlarının alınması formen 16.01.2010 temin edild. 17.02.2010   252 3 dikim atölyesi sandalyeler duruş, oturma bozuklukları/ kas, iskelet sistemi baskılar 3 10 7 ergonomik, yükseklik ayarlı, sırt destekli oturma yeri ÜRETİM MÜDÜRÜ 15.04.2010 temin edildi. 15.06.2010   210                             ağır yük kaldırma-bakım onarım atolyesi bel sırt sahatsızlıkları 3 6 7 iş ekipmanı kullanımı bel kemeri temini bakım müdürü 01.08.2010   26.08.2010   126   kimyasal maddelerin etiketlerinin olmaması cilt tahrişi,yangın, 6 6 100 kimyasal maddelerin etiketlenmesi depo müdürü 19.o2.2010   20.02.2010   3600   forkliftlerin geri vites sinyalinin olmaması kaza,yaralanma, 10 10 7 forkliflere geri vites sinyali montajı bakım müdürü 19.02.2010   20.02.2010   700                                                                                                         Not: Riskler için alınan önlemler gercekleşince son sütündaki onay kısmı İsg Sorumlusu tarafından onaylanacaktır.

104. KİNNEY METODU RİSK DEĞERİ HESAP TABLOSU RİSK DEĞERİ RİSK DEĞERLENDİRME SONUCU 400 < R TOLERANS GÖSTERİLMEZ RİSK Hemen gerekli önlemler alınmalı 200 < R >400 ESASLI RİSK Kısa dönemde iyileştirilmelidir. (Birkaç ay içinde) 70 < R >200 ÖNEMLİ RİSK Uzun dönemde iyileştirilmelidir (Yıl içinde) 20 < R >70 OLASI RİSK Gözetim altında uygulanmalıdır. R < 20 ÖNEMSİZ RİSK Önlem öncelikli değildir. RİSK= ŞANS X FREKANS X ŞİDDET

105. RİSK PUANLAMA METODU Tüm tehlikeler ilk göründükleri kadar ölümcül değildir. Riski gerçekçi bir şekilde değerlendirmek için tehlikeler öncelikle yaralanmanın şiddeti ve gerçek sonuçları ile karşılaştırılmalıdır. Değerlendirme metodu, genelde risk değerlendirmesi buna etkilenen insanlar dahil olarak kurulmalıdır. Gerçekleşme üstünde çalışırken aynı zamanda mevcut kontrol sistemlerini de dikkate almak gerekir.

106. RİSK PUANLAMA METODU TABLOSU ETKİLENEN KİŞİ SAYISI (Çalışan Sayısı) KATSAYI YARALANMANIN ŞİDDETİ KATSAYI ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI KATSAYI A- KİŞİ 1 1 Muhtemel olmayan 1 B-C KİŞİ 2 2 Muhtemel 2 D-E KİŞİ 3 3 Olası 3 F+ KİŞİ 4 4 Mümkün 4 ÖLÜM 5(Mutlak Öncelik) Mutlak 5(Mutlak Öncelik) RİSK DEĞERİ= KİŞİ SAYISI X YARALANMANIN ŞİDDETİ X ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI KATSAYILAR YUKARIDA BELİRTİLEN TABLODAN TESPİT EDİLİR.

107. DEĞERLENDİRME SÜRECİ SONU ALINACAK TEDBİRLER PUAN ÖNCELİK ALINMASI GEREKLİ ÖNLEM 1-16 DÜŞÜK Düşük önceliğe rağmen, riskin derecesinin düşürülmesi gerekir. Zaman ve kaynak harcanmayı değer. 18-36 ORTA Önlemler kısa zaman içinde yerine getirilmelidir. Aksiyonun yerine getirilmesi için geçecek zaman içinde geçici tedbirlere ihtiyaç duyulabilir. 40-100 YÜKSEK Riskleri kontrol altına alacak aksiyonlar acil bir şekilde yerine getirilmelidir. İş acil tedbirler alınıncaya kadar durdurulmalıdır.

108. RİDLEY METODU Sayısal risk değerlendirme metodu John Ridley metodunda riskin büyüklüğü, ortaya çıkma sıklığı ve şiddetinden yola çıkarak risk sayısal olarak değerlendirilir. RİSK= SIKLIK X (MPK + OÇİ) MPK : Maksimum potansiyel kayıp, OÇİ : Ortaya Çıkma İhtimali. SIKLIK : Bir denetim boyunca aynı riskle karşılaşma miktarını ifade eder. Bu değerlendirme metodunda riskler değerlendirildikten sonra risk değerlerine göre alınması gereken aksiyonlar tablo haline getirilmiştir. Riskin büyüklüğüne göre aksiyonların yerine getirilmesi önerilmektedir.

109. RİDLEY METODU PUAN TABLOLARI Çoklu ölüm 50 Tekli ölüm 45 Sürekli sakatlık 40 Gözün kaybı 35 Kol/bacak kaybı 30 El ayak kaybı 25 sağırlık 20 kırık 15 Derin kesik 10 Hafif yaralanma 5 Çizik, sıyrık 1 Her an 50 Saatte bir 35 Günde bir 25 Haftada bir 15 Ayda bir 10 Yılda bir 5 5 yıl ve daha fazla 1 MAKSİMUM POTANSİYEL KAYIP DEĞERLERİ ORTAYA ÇIKMA İHTİMALİ DEĞERLERİ RİSK= SIKLIK X (MPK + OÇİ)

110. KONTROLLERİN YERİNE GETİRİLMESİ RİSK DEĞERİ AKSİYONUN ACİLİYETİ 100’ DEN ÇOK DERHAL 80-100 BU GÜN 60-79 2 GÜN İÇERİSİNDE 40-59 4 GÜN İÇERİSİNDE 20-39 1 HAFTA İÇERİSİNDE 10-19 1 AY İÇERİSİNDE 0-9 3 AY İÇERİSİNDE

111. 2-KONTROL LİSTELERİ-ÇEKLİST METODU (Birincil Risk Analizi ) Bir tesisin veya prosesin tüm donanımının ve aletlerinin tam olup olmadığını veya kusursuz işleyip işlemediğini saptar. İki adımda gerçekleştirilir. Check listelerindeki özel sorularla, analizi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır. Bir önlemler katalogu ile, yapılması gereken düzeltmeler önerilir. En verimli sonuçlar, uzun deneyimlere dayalı veya deneyimli uzmanlar tarafından hazırlanmış listelerden alınır. (örnek:uçaklarda pilotların kullandığı check listler gibi)

112. Uygun Yetersiz Yok Kontrolü yap ı lan konu Dü ş ünceler Tehlikeli alan yeterince tanımlanmış-sınırlanmış mı? Alana girişler kontrol altında mı? Gerekli uyarı işaretleri var mı?Uyarı işaretleri doğru ve görülebilir mi? Yangın tedbirleri prosedürlere uygun mu? Alanda çalışanlar uygun ve yeterli eğitimleri almışlar mı? Kişisel koruyucular var mı? Uygun mu? Acil durum planı var ve görülebilir mi?

113. RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ VE KIYASLAMASI TEKNİK EKSENLİ YÖNTEMLER: Enerji Analizi Hazop, Hata Ağacı Analizi, Hata Modu ve Etkileri Analizi

114. RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ VE KIYASLAMASI İNSAN EKSENLİ YÖNTEMLER: İnsan Güvenirliği Değerlendirmesi, İnsan hatalarının olasılık boyutları ile ilgili özel bir çalışma alanı da İnsan Güvenirlik Değerlendirmesi (HRA) olarak adlandırılmaktadır. Bu güvenlik mühendislerini ve insan faktörleri uzmanlarını kapsamakta ve daha çok nükleer güç sektöründe kullanılmaktadır. HRA’ nın amacı, bir aktivitenin başarı veya başarısızlık ile sonuçlanma ihtimalinin ortaya çıkarılmasıdır. HRA Prosesi sekiz temel parçadan oluşur.

115. Metotlar Problem tanımı, Görev analizi, İnsan hata analizi, Bu bilgilerin hatanın, sistem üzerinde etkisini gösteren sayısal değerlendirmeye imkan sağlayan bir form olarak gösterilmesi, İnsan hatalarını sayısallaştırma, Etki değerlendirmesi, toplam sistem risk düzeyinin saptanması, Hata azaltma analizi, Dökümantasyon ve kalite güvencesi

116. YÖNETİM EKSENLİ YÖNTEMLER Organizasyonel aktivitelerin bir kuruluşun nasıl tasarlanacağı, işin nasıl yürütüleceği, tesiste kimlerin çalışacağı, güvenlik rutinlerinin neler olduğu konularını belirlemektedir. Zor bir yöntemdir çünkü, organizasyonel aktiviteler ölçülebilir nitelikte değildir. Tetkikler, Mort Uluslar arası güvenlik derecelendirme sistemi, Güvenlik, Sağlık ve Çevre Tetkiki, Kaba analizler,

117. ANALİZ YÖNTEMLERİ YÖNTEM UYGULAMA ALANI POZİTİF YÖNLER NEGATİF YÖNLER Teknik eksenli Daha kesin sonuç verir İnsani ve organizasyonel faktörler atlanır. Enerji Analizi Her türlü sistem Basit ve hızlı bir sistem olup, özet bilgi verir. Nedenlerin analizi kısıtlıdır. 2. HAZOP Kimyasal tesisler İyi bilinir ve kullanışlıdır. Zaman alır. 3. Hata Ağaca Analizi Her türlü teknik sistemler İyi kurgulanmış uluslar arası bir uygulamadır. Kazanın nedenleri mantıksal olarak özetlenir. Zaman alır, zordur. Sayısal sistemler kullanır. 4. Olay Ağacı Analizi Her türlü teknik sistemler İyi kurgulanmıştır. Bir aksaklıktan sonra gelişen olayların net bir resmi elde edilir. Olasılık hesaplarına temel oluşturur. Zor bir yöntem olup, ikili sayısal sistem kullanır.

118. ANALİZ YÖNTEMLERİ İNSAN EKSENLİ İnsanların sistem içindeki faaliyetleri İnsan davranışları temel oluşturur. Modellemesi ve tahmin yapılması zordur. 5. Aksiyon Hata Yöntemi İyi tanımlanmış prosedürler, örneğin proses endüstrisi Kolay kullanılır basittir. Normal proses üzerinde yoğunlaşır, eğer talimatlar yanlışsa bir çok hata meydana gelir. 6: Hiyerarşik Görev Analizi Tüm sistemlerde uygulanır, bireyin görevini inceler. Hedef eksenlidir. İyi kurgulanmış tanımı vardır, ileri analiz için temel oluşturur. Risklerin tanımlanmasını desteklemez, (Gerçek bir analiz yöntemi değildir.

119. ANALİZ YÖNTEMLERİ SİSTEM EKSENLİ (THO) Aynı zamanda organizasyon boyutu dahil Organizasyonel faaliyetler kesin ve belirleyicidir. Modellemesi ve tahmin yapılması zordur. 7. İş Güvenlik Analizi Tanımlı prosedürler Öğrenmesi ve uygulaması kolaydır, geleneksel güvenlik tarzına benzer Aşırı gelenekseldir, yeni tehlikeler bulunamaz, otomatik sistemler için uygun değildir. 8. Sapma Analizi Her türlü sistem genel olarak çoğu sistemlerde kullanılır, basit ve esnek prensipleri vardır. Kurguya karşı hassastır, farklı düzeylerde sapmalar olabilir.

120. RİSK ANALİZ GÖREVİ TAKIMI Risk değerlendirme çalışmaları için mevzuatta öngörüldüğü şekilde katılımcılığa önem verilmeli ve görevin bu seçilmiş takım tarafından yerine getirilmesinde büyük faydalar olduğu bilinmelidir . RİSK DEĞERLENDİRME GÖREVİNİN BİR TAKIM LİDERİ BELİRLENMELİDİR. Takım liderlerinin görevleri şunlardır: Takımın risk analizini performe etmesine liderlik etmeli, Takımın risk analiz işini ve niçin yapıldığını anladığından emin olmalı, Risk analizi kalitesinin sorumluluğunu üstlenme, Analiz takımının, gerekli bütün bilgiye sahip ve görevle ilgili tecrübeye sahip personellerden oluştuğundan emin olmalı,

121. Risk Analizi Takımı Tanımlanması ve Kurulması Müdür veya yetkili pozisyondaki birinin katılımıyla Risk Analizi takımında bir takım lideri belirlenmelidir. Takımın büyüklüğü görevin büyüklüğüne ve kompleksliğine bağlıdır. Basit görevler bir kişi tarafından analiz edilebilir. Kaç kişi olduğundan bağımsız, bütün takımlarda bir sonraki slaytta belirtilen görevleri yapan personel bulunmalıdır.

122. Risk Analizi Takımı Tanımlanması ve Kurulması

123. Risk Analizi Takımı Tanımlanması ve Kurulması

124. Risk Analizi Takımı Tanımlanması ve Kurulması

125. Risk Analizi Takımı Tanımlanması ve Kurulması

126. RİSK DEĞERLENDİRME TAKIMINA:

127. Risk Değerlendirmesi, risk tahmininden ve risk değerlendirmesinden oluşmaktadır. Risk tahmini, hem meydana gelecek olan hasarın şiddetini hem de bu hasarın meydana gelme olasılığını dikkate almaktadır. Uygun ölçütler esas alınarak her iki faktör de sınıflandırılmalıdır. Risk değerlendirmesi, söz konusu riskin kabul edilir olup olmadığı konusundaki nihai kararı verecektir. Bu amaçla, kabul edilebilir olarak tanımlanabilecek en yüksek seviyedeki risk, yani risk limiti tanımlanmalıdır. Eğer, bir risk söz konusudur. Riski azaltmak için harekete geçmek gerekmektedir. Risk tahmini ve risk değerlendirmeleri geçerlilik kazanmalıdır. Eğer kurallarda, yönetmeliklerde, standartlarda, tavsiyelerde ve şirketlerdeki anlaşmalarda limit değerler belirtilmişse bu dokümanlarda yer alan bilgilere uymak gerekmektedir . Temelde bir çok farklı uygulamanın tamamı için geçerli olacak tek bir nesnel risk limiti belirleyebilecek bir kurum yoktur. Şirket bünyesinde işveren risk limitinin tanımlanmasından sorumludur. Ö zet

128. Kaynaklar: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, Özlem Özkılıç Çimento Müstahsilleri Risk Değerlendirmesi ve Ohsas 18001 H. Serdar Şardan Ankara-2005 3. Tehlike Değerlendirmesi (Risk Değerlendirmesi) El Kitabı MESS