sandhigata rogas.,CLASSIFICATION,treatmentpptx

NETRA SANDHIS,CLASSIFICATION OF SANDHIGATA ROGAS,PUYALASA,UPANAHA,NETRA SRAAVA,PARVANI,ALAJI,KRIMIGRANTHI and treatment.

1. SANDHIGATA ROGAS NETRA ROGA VIGNANA PAPER 1 By : Dr Sharada Assistant professor Dept of Shalakya Tantra Institute of Ayurveda , Major SD Singh University

2. CONTENTS NUMBER DETAILED- PUYALASA ,SRAVA BRIEF – KRIMIGRANTHI, PARVANI, ALAJI DC EPIPHORA BLEPHARITIS AETIOLOGY PATHOLOGY SIGNS N SYMPTOMS DD MX N SX RX

3. NETRA SANDHIS WHAT? NUMBER? IMPORTANCE? PAKSHMA VARTMA VARTMA SHUKLA S-K K-D KANINIKA APANGA

4. CLASSIFICATION OF S A NDHIGATA ROGAS पूयालस सोपनाहः स्रावाः पर्वणिकSलजि | कृमिग्रन्तिश्च विज्ञेया रोगाः संधि गता नव|| (सु.उ २/३ ) गत शब्देन आश्रयवचनः|

5. 1. PUYALASA R ef: Su.ut 2, A.H Ut 10 D osha: 3D D ushya: Mamsa + rakta S andhi : kaninika C hikitsa bheda : vyadhana sadhya L akshana : A. Acc to sushrita : पक्वः शोफः संधिजः सं स्रवेध्यः| सान्द्रं पूयं पूति पूयालसः सः || (सु.उ २/) B. Acc. V ag: पूयलासे व्रणः सूक्ष्मः शोफसंरम्भ पूर्वकः | कनीनसन्धा वाद्मायी यास्रावि सवेदनः|| (अ.हृ.उ १०/) C. Acc. V ideha: तोदभेद समाकुलं

6. T REATMENT R aktamokshana U panaha K rutsnovdhi P aaka ghati A njana yogas B ased on stage

7. 2. UPANAHA Reference : Su. Ut 2/4, A.H Ut 10/3-4 D osha : K D ushya : Mamsa , rakta , meda S andhi : K-D ( sush ), kaninika ( vag ) C hikitsa bheda : bhedhana sadhya L akshana : Acc. to Sushruta : ग्रन्थिर्नाल्पो दृष्टिसंधावपाकः कण्डुप्रायो निरुजस्तु उपनाहः| B. A cc. T o Vag: कफेन शोफः तीक्क्ष्ण्याग्रः क्षारबुद्बुदकोपमः| पृथुमूलबलः स्निग्धः सवर्णो मृदु पिच्छिलः|| महानपाकः कण्डुमान् उपनाह स नीरुजः ||(अ.हृ.उ १०/३ ) C. A cc. T o videha: श्लेष्मोपनाह D. Acc to Madhukosha : इषात् पाकः अल्प स्रावः, आश्रयप्रभावात् अरुणत्वंम्, कृष्णदृष्टि सन्धि

8. TREATMENT SU.UT - १४. भेद्यरोगप्रतिषेधाध्यायः पञ्चसु भेद्यरोगेषु सामान्यविधिः भित्त्वोपनाहं कफजं पिप्पलीमधुसैन्धवैः ||९|| लेखयेन्मण्डलाग्रेण समन्तात् प्रच्छयेदपि |१०| निबन्धसङ्ग्रह व्याख्या (डल्हण कृत) श्लेष्मोपनाहचिकित्सामाह- भित्त्वेत्यादि| श्लेष्मोपनाहो भेद्यः, महान्नीरुजश्च लेख्यः, रक्तानुबन्धश्च प्रच्छनीयः; श्लेष्मोपनाहे भिन्ने लिखिते प्रच्छितेऽपि च पिप्पल्यादिभिरेकमेव प्रतिसारणम्||९||-

9. A.H.UT - ११. सन्धिसितसितरोगप्रतिषेधाध्यायः उपनाहं भिषक् स्विन्नं भिन्नं व्रीहिमुखेन च| लेखयेन्मण्डलाग्रेण ततश्च प्रतिसारयेत्||१|| पिप्पलीक्षौद्रसिन्धूत्थैर्बध्नीयात्पूर्ववत्ततः| पटोलपत्रामलकक्वाथेनाश्च्योतयेच्च तम्||२|| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-वैद्यो मण्डलाग्रेणोपनाहं सन्धिरोगं लेखयेत्| किम्भूतम् ? स्विन्नं वर्त्मरोगप्रतिषेधोक्तेन प्रकारेण पोटलिकयोष्णोदकप्लुतयेति| तथा व्रीहिमुखेन भिन्नम्| ततः पिप्पल्यादिभिः प्रतिसारयेत्| [ ततः-] अनन्तरं, पूर्ववत्-प्रक्षाल्योष्णेन वारिणा घृतेन सिक्तमभ्यक्तं मधुसर्पिषा ऊर्ध्वाधः कर्णयोश्च यवसक्तुभिः पिण्डीं दत्त्वा, बध्नीयादिति| तथा पटोलपत्रामलकक्वाथेन चाश्च्योतयेत्|

10. 3. NETRA SRAAVA 1. NETRAVIT ---  Mala of “ majjadhatu ” 2. Samprapti --- Ashruvaha Srotodusti --- Shatkriyakaala 3. Other names  Netranaadi , Netranali 4. types ---------S, K, R, P(JALA)--- asadhya SROTO VAIGUNYA PARINAMA SANGA REDUCED TEARFLOW ATI PRAVRUTTI EXCESS FLOW VIMARGA GAMANA REGURGITATION SIRA GRANTHI STRICTURE/BLOCK

11. SRAVA D VARNA RUPA LAKSHANA TEMP QNT POOYASRAVA 3D NA EKA ROOPA PUYA TWAK MAMSA PAAKA HOT MEDIUM KAPHA K SHWETA SANDRA, PICCHILA BAHALA, SHEETA NIRUJA COLD LARGE RAKTA R RAKTA, TAMRA USHNA, NA ALPA, NA ATISANDRA PRABHOOTA SRAVA SAMBHAVAT HOT LARGE PITTA P PEETA, NEELA USHNA, JALAABHA SANDHI MADHYA HOT LARGE

12. SU.UT - २. संधिगतरोगविज्ञानीयाध्यायः गत्वा सन्धीनश्रुमार्गेण दोषाः कुर्युः स्रावान् रुग्विहीनान् कनीनात् | तान् वै स्रावान् नेत्रनाडीमथैके तस्या लिङ्गं कीर्तयिष्ये चतुर्धा ||५|| पाकः सन्धौ संस्रवेद्यश्च पूयं पूयास्रावो नैकरूपः प्रदिष्टः | श्वेतं सान्द्रं पिच्छिलं संस्रवेद्यः श्लेष्मास्रावो नीरुजः स प्रदिष्टः ||६|| रक्तास्रावः शोणितोत्थः सरक्तमुष्णं नाल्पं संस्रवेन्नातिसान्द्रम् | पीताभासं नीलमुष्णं जलाभं पित्तास्रावः संस्रवेत् सन्धिमध्यात् ||७||

13. Acc to Vagbhata JALA SRAVA A.H UT - १०. सन्धिसितासितरोगविज्ञानीयाध्यायः वायुःक्रुद्धः सिराः प्राप्य जलाभं जलवाहिनीः| अश्रु स्रावयते वर्त्मशुक्लसन्धेः कनीनकात्||१|| तेन नेत्रं सरुग्रागशोफं स्यात्स जलास्रवः| -----------------------------------------------|२| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-पवनः कुपितो जलवाहिनीः सिराः प्राप्य जलाकृति अश्रु स्रावयते| कुतः ? वर्त्मशुक्लसन्धे कनीनकात्| तेन-जलाभस्रावेण, नयनं सरुक् सरागं सशोफं च स्यात्| स च जलास्रवाख्यो रोगः|

14. KAPHA SRAVA A.H UT - १०. सन्धिसितासितरोगविज्ञानीयाध्यायः -----------------------------------------------| कफात् कफास्रवे श्वेतं पिच्छिलं बहलं स्रवेत्||२|| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-कफात् कफास्रवे सति श्वेतं पिच्छिलं बहलं च स्रवेत्|

15. RAKTA SRAVA A.H UT १०. सन्धिसितासितरोगविज्ञानीयाध्यायः -----------------------------------------------| रक्ताद् रक्तास्रवे ताम्रं बहूष्णं चाश्रु संस्रवेत्||४|| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-रक्तेन रक्तास्रवो भवति| तस्मिंश्च ताम्रवर्णमुष्णं चाश्रु संस्रवेत्|

16. PUYA SRAVA उत्तरस्थानम् - १०. सन्धिसितासितरोगविज्ञानीयाध्यायः पूयास्रवे मलाः सास्रा वर्त्मसन्धेः कनीनकात्| स्रावयन्ति मुहुः पूयं सास्रं त्वङ्मांसपाकतः||६|| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-पूयास्रवाख्ये दोषा रक्तसहिता वर्त्मसन्धेः कनीनकात् पुनः पुनः पूयं सास्रं त्वङ्मांसपाकाद्धेतोः स्रावयन्ति|

17. TREATMENT Acc. Sushruta and Vagbhata : Asadhya Acc. M.Ni : puyasrava  asadhya , other  yapya Pathyadi vart i ( Chakradatta 59/100) Karpaasyadi varti (Y.R ) Acc. Y.R, B.R स्रावेषु त्रिफला क्वाथं यथादोषं प्रयोजयेत् | K  with Madhu P Gruta V Pippali

18. CORRELATION 1. PUYASRAVA : PURULENT DC, LACRIMAL GLAND ABSCESS 2. K : CHRONIC DC, MUCOCOELE 3. R: HAEMORRHAGIC DC 4. P : SUBACUTE DC

19. INFECTIVE ORGANISM DISCHARGE INFECTIVE ORGANISM BLUISH PYOCYANEA BACILLUS CREAMY WHITE STAPHYLOCOCCUS, STREPTOCOCCUS WATERY VIRAL, ALLERGIC, TRAUMATIC, FB MUCO PURULENT MILD BACTERIAL, CHLAMYDIAL PURULENT SEVEWRE ACUTE BACTERIAL INFECTIONS

20. 7. PARVANI Ref: Su.ut 2/8, A.S ut 13/6 Dosha : Rakta Sandhi: S-K ( Sush ), V-S ( Vag ) Chikitsa : Bhedana sadhya Lakshanas : Acc. To Sushruta: ताम्र तन्वी दाह शूलोपपन्ना रक्ताज्ञेया पर्वणि वृत्ताशोफाः| जाता सन्धौ कृष्ण शुक्ले...|(सु. उ २/८) निबन्धसङ्ग्रह व्याख्या (डल्हण कृत) ताम्रेत्यादि| असाध्योऽयम्| अलजीत्यादि| तस्मिन्नेव कृष्णशुक्लसन्धावेव| पूर्वलिङ्गैः पर्वणीलिङ्गैरित्यर्थः| पर्वण्यलज्योः स्थानस्य लक्षणस्य चैक्येऽपि तनुत्वस्थूलत्वाभ्यां भेदः| तन्वी पर्वणी, ततः स्थूला पुनरलजी| इयं सन्निपातजा असाध्या च||८||

21. b. Acc. to Vagbhata : वर्त्मसंध्यश्रया शुक्ले पिटिका दाहशूलिनि | ताम्र मुद्गोपमा भिन्न रक्तं स्रवति पर्वणि || (अ.स.उ १३/६) सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-वर्त्मसन्धिराश्रयो यस्याः सा वर्त्मसन्ध्याश्रया, शुक्ले पिटिका शूलदाहवती ताम्रवर्णा मुद्गसदॄशी पर्वणी भण्यते| सा च भिन्ना सती रक्तं स्रवति| एषा च रक्तसमुत्थैव वेद्या, रक्तास्रवादनन्तरमस्याः पाठात् रक्तस्रावित्वाच्च|

22. Acc to M.Ni Shukla krishna sandhi Twak ankuropamam

23. उत्तरतन्त्रम् - १५. छेद्यरोगप्रतिषेधाध्यायः पर्वणिकाच्छेदनविधिः सन्धौ संस्वेद्य शस्त्रेण पर्वणीकां विचक्षणः | उत्तरे च त्रिभागे च बडिशेनावलम्बिताम् ||२३|| छिन्द्यात्ततोऽर्धमग्रे, स्यादश्रुनाडी ह्यतोऽन्यथा | प्रतिसारणमत्रापि सैन्धवक्षौद्रमिष्यते ||२४|| लेखनीयानि चूर्णानि व्याधिशेषस्य भेषजम् |२५| निबन्धसङ्ग्रह व्याख्या (डल्हण कृत) पर्वणिकापिडकाच्छेदनमाह- सन्धावित्यादि| सन्धौ कृष्णशुक्लसन्धौ, संस्वेद्य सम्यक् स्वेदयित्वा, परं यथा दृशोः पीडा न स्यात्, उत्तरे त्रिभागे बडिशेनावलम्बितां विद्धा [ १ ] गृहीतां, छिन्द्यात्ततोऽर्धमग्रे इति तदनन्तरमग्रेऽर्धं छिन्द्यात् मूलाग्रयोर्मित्वा [ २ ] मध्ये तां छिन्द्यादित्यर्थः| तस्यां छिन्नायां प्रतिसारणमाह- प्रतिसारणमित्यादि| शस्त्रकर्मावशिष्टस्य पर्वणीशेषस्य चिकित्सामाह- लेखनीयानीत्यादि||१३-१४||-

24. Treatment of Parvani Acc. To Sushruta: Swedana , chedana , lekhana Pratisatrana Lekhana  Shankhadhyanjana Chedhana vidhi

25. A.H UT - ११. सन्धिसितसितरोगप्रतिषेधाध्यायः पर्वणी बडिशेनात्ता बाह्यसन्धित्रिभागतः| वृद्धिपत्रेण वर्ध्याऽर्धे स्यादश्रुगतिरन्यथा||३|| चिकित्सा चार्मवत्क्षौद्रसैन्धवप्रतिसारिता| -----------------------------------------------|४| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-पर्वणी बाह्यसन्धित्रिभागे बडिशेन गृहीता सती वृद्धि पत्रेण वर्ध्या-छेदनीया| कुत्र भागे वर्ध्या ? इत्याह-अर्धे| अतोऽन्यथा-अधिकच्छेदनात्, अश्रुगतिः स्यात्| चिकित्सा चेयमर्मवत्| तत्र चैवमुक्तम् (श्लो. २०)-"सम्यक् छिन्नं मधुव्योषसैन्धवप्रतिसारितम्| उष्णेन सर्पिषा सिक्तमभ्यक्तं मधुसर्पिषा|| बध्नीयात्सेचयेन्मुक्त्वा तृतीयादिदिनेषु च| करञ्जबीजसिद्धेन क्षीरेण' इति|

26. SUSHRUTA VAGBHATA SWEDANA CHEDANA CHEDANA PRATISARANA PRATISARANA LEKHANA

27. 8. ALAJI Ref: Su.ut 2/8, A.S ut 13/6 Dosha : 3D Sandhi: Kaneena ( Sush ), kaneenasya antaralaji ( Vag ), S-K ( videha ), Chikitsa : Asadhya Lakshanas : a. Acc. to Sushruta: अलाजी स्यात् तस्मिन्नेव ख्यापित पूर्वलिङ्गै: | (सु.उ २/८) DALHANA : पर्वण्यलज्योः स्थानस्य लक्षणस्य चैक्येऽपि तनुत्वस्थूलत्वाभ्यां भेदः| तन्वी पर्वणी, ततः स्थूला पुनरलजी| इयं सन्निपातजा असाध्या च||८||

28. b. Acc. to Vag : कनीनस्य अन्तरलजी शोफो रुक् तोद दाहवान्| (अ.सं.उ १३/९) शशिलेक व्याख्या (इन्दु कृत) कनीने वर्त्मसन्धावन्तर्भागे यो रुजादिमान् शोफः स नाम्नाऽलजी||९||

29. Parvani Alaji Size and shape Mudgopama - small Gostanakruti - big Presentation Tanu Sthoola Involvement Rakta 3D Symptoms mild severe Prognosis sadhya asadhya Netra sandhi Shukla-krishna Shukla - vartma Extended upto kaninika

30. 9. KRIMIGRANTHI R ef: Su.ut 2, A.H Ut 10 D osha: K S andhi : Su.: vartma - shukla , vag : apanga / kaneena,Videha : vartma shukla , Deepika : Pakshma C hikitsa bheda : Vyadhana sadhya L akshana : A. Acc to sushrita : कृमिग्रन्थिः वर्त्मनः पक्ष्मणश्च कण्डुः कुर्युः क्रिमयः संधिजातः|| नानारूपाः वर्त्म शुक्लस्य सन्धौ चरन्तोsन्तर्नयनं दूषयन्ति|| (सु.उ २/९) निबन्धसङ्ग्रह व्याख्या (डल्हण कृत) क्रिमीत्यादि| क्रिमीग्रन्थिर्वर्त्मशुक्लयोः सन्धौ भवति| तत्रैव नानारूपाः क्रिमयो वर्त्मनः पक्ष्मणश्च सन्धिं प्राप्ताः कण्डूं जनयन्ति, अन्तश्चरन्तो भक्षयन्तो नयनं दूषयन्ति| असौ कफजः साध्यश्च||९||

31. Acc. V ag: अपङ्गे वा कनीने वा कण्डुषा पक्ष्मपोटवान्| पूयस्रावि कृमिग्रन्थिः कृमियुतो अर्तिमान|| (अ.हृ.उ १०/) सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-अपाङ्गे कनीने वा कण्ड्वादिमांस्तथा पूयास्रावी ग्रन्थिरेव कृमियुक्तोऽर्तिमान् कृमिग्रन्थिरुच्यते|

32. M.Ni : having very minute legs Sharangadhara : pakshma sandhi Y.R : Jantugranthi

33. Treatment of Krimigranthi Su.ut - १४. भेद्यरोगप्रतिषेधाध्यायः सम्यक्स्विन्ने कृमिग्रन्थौ भिन्ने स्यात् प्रतिसारणम् ||८|| त्रिफलातुत्थकासीससैन्धवैश्च रसक्रिया [ १ ] |९| Lochanochita sweda : mrudu sweda Bhedana Pratrisarana Rasakriya : triphala kwata

34. ACC TO VAGBHATA A.H UT - ११. सन्धिसितसितरोगप्रतिषेधाध्यायः -----------------------------------------------| कृमिग्रन्थिं करीषेण स्विन्नं भित्त्वा विलिख्य च||६|| त्रिफलाक्षौद्रकासीससैन्धवैः प्रतिसारयेत्| -----------------------------------------------|७| सर्वाङ्गसुन्दरी व्याख्या ( कृत) स०-कृमिग्रन्थि त्रिपलादिभिः प्रतिसारयेत्| किम्भूतम् ? करीषेण-गोमयादिना स्विन्नम्, तथा व्रीहिमुखादिभिर्भित्त्वा विलिख्य च| 1. Krimi chikitsa , vruna chikitsa 2. Bhedana sadhya 3. Vag : Gomaya sweda  Bhedana

35. CORRELATION PEDICULARIS PALPEBRAE CHRONIC BLEPHARITIS

36. THANK YOU