หนุนการพัฒนาชาวสระแก้ว เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทุกมิติ

หนุนการพัฒนาชาวสระแก้ว เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทุกมิติ โดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช เสนอในการประชุม “นวัตกรรมพลิกโลกการเรียนรู้ Sakaeo Innovation Sandbox by Professional Learning Community (PLC) and EXPRO Education” ระหว่างวันที่ 16 – 17 กันยายน 2568 ณ ห้องประชุมสหกรณ์โคนมวังน้ำเย็น จำกัด อำเภอวังสมบูรณ์ จังหวัดสระแก้ว เวลา ๑ ชั่วโมง วันที่ ๑๗ กันยายน ๒๕๖๘

1. เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทุกมิติ วิจารณ์ พานิช เสนอในดการประชุม “นวัตกรรมพลิกโลกการเรียนรู้ Sakaeo Innovation Sandbox by Professional Learning Community (PLC) and EXPRO Education” ระหว่างวันที่ 16 – 17 กันยายน 2568 ณ ห้องประชุมสหกรณ์โคนมวังน้ำเย็น จำกัด อำเภอวังสมบูรณ์ จังหวัดสระแก้ว เวลา ๑ ชั่วโมง วันที่ ๑๗ กันยายน ๒๕๖๘ หนุนการพัฒนาชาวสระแก้ว

2. ข้อจำกัด ไม่ใช่นักการศึกษา ไม่ได้เรียนมาโดยตรง ไม่ได้ปฏิบัติ ขาด Experiential Learning ไม่รู้จริง พึงฟังอย่างมีวิจารณญาณ ใช้หลักกาลามสูตร เชื่อครึ่ง ไม่เชื่อครึ่ง

3. มนุษย์ที่สมบูรณ์ทุกมิติ ๓ วิ : วิชาการ วิชาชีพ วิชาชีวิต (เพื่อชีวิตของตนเอง ผู้อื่น และโลก – SDG, IDG ) VASK : Values = ค่านิยม , Attitude = เจตคติ , Skills = ทักษะ , Knowledge = ความรู้ ศีล สมาธิ ปัญญา เพื่อ : ตนเอง ครอบครัว ผู้อื่น ชุมชน/สังคม/ประเทศชาติ และโลก ให้ > เอา ไม่เอาเปรียบผู้อื่น จริงใจต่อผู้อื่น ต่อสังคม จะได้รับ ความเชื่อถือ (trust) ความเคารพนับถือ (respect)

4. Maslow’s Hierarchy of Needs

5. of Identity Development พัฒนาตัวตนของ นร. และครู แล้วฝึกละตัวตน ตัวตนอ่อนแอ บังคับใจตนเองไม่ได้

6. รู้เท่าทันอารมณ์ ของตนเอง (self-regulation) และผู้อื่น (empathy) จิตศึกษา

7. มาโรงเรียนเพื่อฝึก ปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ระบบนิเวศการเรียนรู้ AI แทนครูไม่ได้

8. มีตัวตน มีอัตลักษณ์ มั่นใจในตนเอง กล้าแสดงออก มีเป้าหมายชีวิต

9. มีเป้าหมายชีวิต ที่ยิ่งใหญ่กว่าเพื่อตนเอง

10. มีความมั่นคงในคุณธรรม ทนความยั่วยวนได้

11. มีความมั่นคงในคุณธรรม ทนความยั่วยวนได้ สิ่งที่สังคมไทยต้องการ ที่สุด เพื่อร่วมพลิกโฉม สังคม สู่ประเทศรายได้สูง สังคมดี ... อารยะเกษตร เขตของความเจริญ คนดีมาอยู่ร่วมกัน

12. ด้วยการศึกษาคุณภาพสูง พัฒนาครบทุกด้าน VASK ปัญญาภายนอก + ปัญญาภายใน โตไปไม่โกง พัฒนาทักษะเรียนรู้ระดับลึก ... Experiential Learning, Kolb’s Experiential Learning Cycle ... ฝึกสะท้อนคิดสู่หลักการ ฝึกฝนจนเกิดความชำนาญ ( Mastery Learning) พัฒนาทักษะเรียนรู้ตลอดชีวิต … เรียนรู้จากประสบการณ์ รู้จักใช้ AI ให้เกิดผลเชิงบวกต่อตนเอง ไม่หลงใช้แล้วทำลายตนเอง

13. ครูเพื่อศิษย์ สร้างการศึกษาคุณภาพสูง นักออกแบบ ครูโค้ช ผู้เกื้อหนุน การพัฒนาตัวตน ผู้นำ PLC เรียนคิด > เรียนรู้ นักประเมิน AfL , AaL , AoL นักสร้างแรงบันดาลใจ นักสร้างแบบอย่าง

14. https://www.youtube.com/watch?v=aUEbkvMXqJI Revolutionizing the Future of Education Juliette Leong | TEDxSouthLakeTahoe บรรลุเป้าการพัฒนาเต็มศักยภาพ VASK – Holistic Learning เมื่อเด็กได้รับการยอมรับ ได้รับความชื่นชมในความสามารถพิเศษเล็กๆ จะเกิดความมั่นใจในตนเอง ส่งผลให้การเรียนดีขึ้น กรุณาอธิบายกลไกทางสมอง ทางจิตวิทยา และทาง learning science รร. ลำปลายมาศพัฒนา

15. หนุนเด็กสระแก้วให้พัฒนาเต็มศักยภาพ ด้วยจิตวิทยาเชิงบวก เด็กรู้สึกว่าได้รับการยอมรับ เกิดแรงบันดาลใจ ได้ฝึก การเรียนรู้ ‘ ขั้นสูง ’ จากประสบการณ์ ได้พัฒนา ปัญญาภายนอก + ปัญญาภายใน ได้ปลุก “ พลังซ่อนเร้น ” (Hidden Potential) ได้ งอกงามความรักเรียน

16. ปลดปล่อยศักยภาพที่ซ่อนเร้น ค้นพบตนเอง มีสติและสมาธิ มีเป้าหมายยิ่งใหญ่ในชีวิต มีความสร้างสรรค์ มั่นใจในตนเอง ยืดหยุ่นทางจิตใจ (resilience) ปลุกพลังซ่อนเร้น โดย หนุนการพัฒนา ทักษะเชิงลักษณะนิสัย ( Character Skills) ( Proactivity, Prosocial, Discipline, Determination )

17. งอกงามความรักเรียน gotoknow.org/posts/tags/ งอกงามความรักเรียน แรงบันดาลใจ เรียนรู้เชิงรุก มีวินัยในตนเอง

18. เรียนรู้ ‘ ขั้นสูง ’ จากประสบการณ์ (Experiential Learning) https://www.roong-aroon.ac.th/?p=13290

19. Kolb’s Experiential Learning Cycle ตั้งคำถาม สะท้อนคิดสู่หลักการ นำไปทดลองใช้ เชื่อครึ่ง ไม่เชื่อครึ่ง พัฒนาครูและ นร. “ นักเรียนรู้ทฤษฎีจากการปฏิบัติ ” เรียนคิด

20. Double-Loop Learning

21. มองไกล ใจกว้าง ใฝ่สูง กศ. ส่งผลระยะยาว ... คุณภาพพลเมือง กระบวนการเรียนรู้ และการวัดผล กำลังเน้นผลระยะสั้น หรือระยะยาว รร. & ครู กำลังแสดง role model ใจกว้าง หรือใจแคบ แก่ นร. ใฝ่สูง หรือใฝ่ต่ำ พฤติกรรมสีขาว หรือสีเทา

22. ฝึกฝนด้วย Transformative Student Action TSA + CCC (Critical Civic Care) + YPAR (Youth Participatory Action Research) เพื่อฝึกการคิดวิพากษ์และสร้างสรรค์ สู่การเป็นผู้ริเริ่มกระทำการ (Agency) จากการคิด สู่การลงมือทำ ทำเป็นทีม เพื่อเรียนรู้ สู่การพัฒนาจิตสาธารณะ ตัวตน และเลยตัวตน ผลการเรียนวิชาดีขึ้น https://www.gotoknow.org/posts/tags/TSV ... พลังนักเรียน พลิกโฉมการศึกษา

23. อารยะเกษตร = PBL (Project-Based Learning) ของการเรียนวิชา เรียนรู้จากการปฏิบัติ อย่างมีเป้าหมาย – เรียนวิชาจากการปฏิบัติ Experiential Learning / KELC (Kolb’s Experiential Learning Cycle) ฝึกเป็นนักสะท้อนคิด (reflection) ตกผลึกหลักการ (ทฤษฎี) จากการปฏิบัติ ครู ฝึกเป็นนักตั้งคำถาม PLC ครูนักตั้งคำถามฝึกนักเรียน สะท้อนคิด ครู ฝึกเป็นนักออกแบบการเรียนรู้จากประสบการณ์ ... PLC ครูนักออกแบบ สู่การเรียนรู้วิชา สะท้อนคิดประเมินตนเอง feedback ให้กำลังใจตนเอง และเพื่อนๆ อารยะ = จิตบวก จิตใจสูง อารยะเกษตร เรียนครบ VASK

24. อารยะเกษตร = PBL (Project-Based Learning) ของการเรียนวิชา เรียนรู้จากการปฏิบัติ อย่างมีเป้าหมาย – เรียนวิชาจากการปฏิบัติ Experiential Learning / KELC (Kolb’s Experiential Learning Cycle) ฝึกเป็นนักสะท้อนคิด (reflection) ตกผลึกหลักการ (ทฤษฎี) จากการปฏิบัติ ครู ฝึกเป็นนักตั้งคำถาม PLC ครูนักตั้งคำถามฝึกนักเรียน สะท้อนคิด ครู ฝึกเป็นนักออกแบบการเรียนรู้จากประสบการณ์ ... PLC ครูนักออกแบบ สู่การเรียนรู้วิชา สะท้อนคิดประเมินตนเอง feedback ให้กำลังใจตนเอง และเพื่อนๆ อารยะ = จิตบวก จิตใจสูง อารยะเกษตร เรียนครบ VASK ได้เรียนครบ VASK หรือไม่ ขึ้นกับกระบวนการโค้ช

25. จุดที่ควรพัฒนา พัฒนาครูประจำการ ด้วย PLC .. ชุมชนเรียนรู้วิชาชีพครู โรงเรียนเป็นชุมชนเรียนรู้ ครูเป็นทั้ง “ นักเรียน ” และ โค้ช ครูเรียนจากกันและกัน จากประสบการณ์ ครูเรียนจากนักเรียน พ่อแม่ คนในชุมชน จัดระบบ PLC ของสระแก้ว .. Online PLC

26. จุดที่ควรพัฒนา ... การตั้งเป้าหมาย นร. เรียนรู้จากการสร้าง VASK ใส่ตัว ไม่ใช่รับถ่ายทอด เน้นเรียนรู้จากชีวิตจริง สถานการณ์จริง กิจกรรมเรียนรู้ก่อคุณประโยชน์ต่อผู้อื่น ต่อชุมชน ... ฝึกจิตสาธารณะ มีการสำรวจชุมชน โดยการทำแผนที่ชุมชน ด้วยเครื่องมือ ๗ ชิ้น .. โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ เพื่อหาโจทย์ที่ใช่ ทุกกิจกรรมเพื่อเรียนรู้ เพื่อ “ สระแก้วอารยะเกษตร ”

27. จุดที่ควรพัฒนา ... เป้าหมายการเรียนรู้ที่ชัดเจนของ นร. จากเป้าของครู สู่เป้าของ นร. ... นร. เป็นเจ้าของเป้าหมายการเรียนรู้ นร. บอกได้ว่า กิจกรรมนั้นๆ ตนต้องการเรียนรู้อะไรบ้าง ใน VASK นร. รู้ว่า พวกตนเรียนรู้ผ่านการทำกิจกรรม แล้วสะท้อนคิด พวกตนต้องฝึกตั้งคำถาม เพื่อการสะท้อนคิดของตน สู่การเรียนรู้ในมิติที่ลึกและเชื่อมโยง … Mastery Learning ตระหนักว่า มีครูอยู่เคียงข้าง ช่วยแนะนำการตั้งคำถาม และหาคำตอบจากกิจกรรม … Experiential Learning

28. จุดที่ควรพัฒนา ... นร. ประเมินความก้าวหน้าของตนเองเป็น ครูประเมินความก้าวหน้าของ นร. (Formative Assessment, AfL ) และให้การป้อนกลับเชิงสร้างสรรค์ (Constructive Feedback - CFB) ครูฝึกให้ นร. ประเมินเพื่อน (Peer Assessment) และให้ CFB เพื่อหมุนวงจรเรียนรู้จากประสบการณ์ สู่การเรียนรู้ระดับลึกและเชื่อมโยง และฝึกพัฒนาวิธีเรียน … Metacognition

29. จุดที่ควรพัฒนา ... ปรับรูปแบบการประชุม เสนอด้วยวิดีทัศน์ ๒ – ๓ นาทีเหมาะสมแล้ว จาก นร. เสนอผลสำเร็จ เป็นเน้นเสนอการฟันฝ่า และข้อเรียนรู้ จาก presentation เป็นเสนอข้อ reflection ของ นร. และครู จากเสนอผลงาน สู่เสนอจินตนาการ และแรงบันดาลใจ ว่าอยากเรียนรู้อะไรต่อ เพราะอะไร เสนอการฝึกตั้งคำถาม และหาคำตอบด้วยโครงงาน จากเสนอเชิงเทคนิค เป็นเสนอกระบวนการเรียนรู้ เน้นเรียนรู้ > รางวัล

30. จุดที่ควรพัฒนา ... ปรับระบบบริหารการศึกษา จากบริหารเพื่อกู พวกกู เป็นบริหารเพื่อศิษย์ ลดการสั่งการจากส่วนกลาง มอบ autonomy และ accountability แก่ รร., ครู และเขตพื้นที่ ให้คุณค่าของผลลัพธ์การหนุนให้ศิษย์พัฒนา ต่อความก้าวหน้าต่อความก้าวหน้าในวิชาชีพครู และผู้บริหาร ลดแรงจูงใจต่อการย้าย เพิ่มแรงจูงใจต่อการทำงานเพื่อศิษย์ ความร่วมมือเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันข้ามหน่วยงาน เพื่อ นร. มีระบบหนุนความต่อเนื่องของความสำเร็จ เมื่อเปลี่ยนผู้บริหาร

31. สรุป เป็นพื้นที่นวัตกรรม กศ. ตัวอย่างของประเทศ ที่ต้องพัฒนาต่อเนื่อง ไม่มีวันจบ ผ่านความสามัคคีร่วมมือกัน เพื่อพัฒนาชาวสระแก้วเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ในทุกมิติ เพื่อยกระดับศักดิ์ศรีความเป็นครู วงการศึกษา ด้วยมรรค ๘ ทางการศึกษา เริ่มด้วยสัมมาทิฏฐิ ... มนุษย์เรียนรู้โดยสร้างข้อเรียนรู้ใส่ตน ผ่านการกระทำแล้วสะท้อนคิด เน้นเรียนรู้จากชีวิตจริง สถาณการณ์จริง