Solution Manual for Chemistry, 9th Edition

Download the full version and explore a variety of test banks
or solution manuals at https://testbankmall.com
Solution Manual for Chemistry, 9th Edition
_____ Follow the link below to get your download now _____
https://testbankmall.com/product/solution-manual-for-
chemistry-9th-edition/
Access testbankmall.com now to download high-quality
test banks or solution manuals

We have selected some products that you may be interested in
Click the link to download now or visit testbankmall.com
for more options!.
Solution Manual for Chemistry 9th Edition by Zumdahl
https://testbankmall.com/product/solution-manual-for-chemistry-9th-
edition-by-zumdahl/
Solution Manual for Introductory Chemistry A Foundation
9th by Zumdahl
https://testbankmall.com/product/solution-manual-for-introductory-
chemistry-a-foundation-9th-by-zumdahl/
Test Bank for Chemistry, 9th Edition
https://testbankmall.com/product/test-bank-for-chemistry-9th-edition/
Test Bank for Understanding Anatomy & Physiology, 3rd
Edition, Gale Sloan Thompson,
https://testbankmall.com/product/test-bank-for-understanding-anatomy-
physiology-3rd-edition-gale-sloan-thompson/

Test Bank for Intermediate Accounting, 10th Edition, David
Spiceland, Mark Nelson, Wayne Thomas, James Sepe
https://testbankmall.com/product/test-bank-for-intermediate-
accounting-10th-edition-david-spiceland-mark-nelson-wayne-thomas-
james-sepe/
Solutions Manual to accompany Water and Wastewater
Technology 7th edition 9780135114049
https://testbankmall.com/product/solutions-manual-to-accompany-water-
and-wastewater-technology-7th-edition-9780135114049/
Solution Manual for Chemistry: The Molecular Nature of
Matter, 7th Edition Neil D. Jespersen Alison Hyslop
https://testbankmall.com/product/solution-manual-for-chemistry-the-
molecular-nature-of-matter-7th-edition-neil-d-jespersen-alison-hyslop/
College Algebra 12th Edition Lial Solutions Manual
https://testbankmall.com/product/college-algebra-12th-edition-lial-
solutions-manual/
Test Bank for Introduction to Criminology: Why Do They Do
It? Second Edition
https://testbankmall.com/product/test-bank-for-introduction-to-
criminology-why-do-they-do-it-second-edition/

Moral Issues in Business 12th Edition Shaw Solutions
Manual
https://testbankmall.com/product/moral-issues-in-business-12th-
edition-shaw-solutions-manual/

d. Water (H2O) is always 1 g hydrogen for every 8 g of O present, whereas H2O2 is always 1
g hydrogen for every 16 g of O present. These are distinctly different compounds, each
with its own unique relative number and types of atoms present.

25

26 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 26

e. A chemical equation involves a reorganization of the atoms. Bonds are broken between
atoms in the reactants, and new bonds are formed in the products. The number and types
of atoms between reactants and products do not change. Because atoms are conserved in
a chemical reaction, mass is also conserved.

21. J. J. Thomson’s study of cathode-ray tubes led him to postulate the existence of negatively
charged particles that we now call electrons. Thomson also postulated that atoms must
contain positive charge in order for the atom to be electrically neutral. Ernest Rutherford and
his alpha bombardment of metal foil experiments led him to postulate the nuclear atom−an
atom with a tiny dense center of positive charge (the nucleus) with electrons moving about
the nucleus at relatively large distances away; the distance is so large that an atom is mostly
empty space.

22. The atom is composed of a tiny dense nucleus containing most of the mass of the atom. The
nucleus itself is composed of neutrons and protons. Neutrons have a mass slightly larger than
that of a proton and have no charge. Protons, on the other hand, have a 1+ relative charge as
compared to the 1– charged electrons; the electrons move about the nucleus at relatively large
distances. The volume of space that the electrons move about is so large, as compared to the
nucleus, that we say an atom is mostly empty space.

23. The number and arrangement of electrons in an atom determine how the atom will react with
other atoms, i.e., the electrons determine the chemical properties of an atom. The number of
neutrons present determines the isotope identity and the mass number.

24. Density = mass/volume; if the volumes are assumed equal, then the much more massive
proton would have a much larger density than the relatively light electron.

25. For lighter, stable isotopes, the number of protons in the nucleus is about equal to the number
of neutrons. When the number of protons and neutrons is equal to each other, the mass
number (protons + neutrons) will be twice the atomic number (protons). Therefore, for
lighter isotopes, the ratio of the mass number to the atomic number is close to 2. For
example, consider
28
Si, which has 14 protons and (28 – 14 =) 14 neutrons. Here, the mass
number to atomic number ratio is 28/14 = 2.0. For heavier isotopes, there are more neutrons
than protons in the nucleus. Therefore, the ratio of the mass number to the atomic number
increases steadily upward from 2 as the isotopes get heavier and heavier. For example,
238
U
has 92 protons and (238 – 92 =) 146 neutrons. The ratio of the mass number to the atomic
number for
238
U is 238/92 = 2.6.

26. Some properties of metals are

(1) conduct heat and electricity;
(2) malleable (can be hammered into sheets);
(3) ductile (can be pulled into wires);
(4) lustrous appearance;
(5) form cations when they form ionic compounds.

Nonmetals generally do not have these properties, and when they form ionic compounds,
nonmetals always form anions.

27 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 27

27. Carbon is a nonmetal. Silicon and germanium are called metalloids because they exhibit both
metallic and nonmetallic properties. Tin and lead are metals. Thus metallic character
increases as one goes down a family in the periodic table. The metallic character decreases
from left to right across the periodic table.

28. a. A molecule has no overall charge (an equal number of electrons and protons are present).
Ions, on the other hand, have extra electrons added or removed to form anions (negatively
charged ions) or cations (positively charged ions).

b.

The sharing of electrons between atoms is a covalent bond. An ionic bond is the force of
attraction between two oppositely charged ions.

c.

A molecule is a collection of atoms held together by covalent bonds. A compound is
composed of two or more different elements having constant composition. Covalent
and/or ionic bonds can hold the atoms together in a compound. Another difference is that
molecules do not necessarily have to be compounds. H2 is two hydrogen atoms held
together by a covalent bond. H2 is a molecule, but it is not a compound; H2 is a diatomic
element.

d.

An anion is a negatively charged ion; e.g., Cl
−
, O
2−
, and SO4
2−
are all anions. A cation is a
positively charged ion, e.g., Na
+
, Fe
3+
, and NH4
+
are all cations.

29.

a.

This represents ionic bonding. Ionic bonding is the electrostatic attraction between
anions and cations.

b.

This represents covalent bonding where electrons are shared between two atoms. This
could be the space-filling model for H2O or SF2 or NO2, etc.

30. Natural niacin and commercially produced niacin have the exact same formula of C6H5NO2.
Therefore, both sources produce niacin having an identical nutritional value. There may be
other compounds present in natural niacin that would increase the nutritional value, but the
nutritional value due to just niacin is identical to the commercially produced niacin.

31. Statements a and b are true. Counting over in the periodic table, element 118 will be the next
noble gas (a nonmetal). For statement c, hydrogen has mostly nonmetallic properties. For
statement d, a family of elements is also known as a group of elements. For statement e, two
items are incorrect. When a metal reacts with a nonmetal, an ionic compound is produced,
and the formula of the compound would be AX2 (alkaline earth metals form 2+ ions and halo-
gens form 1– ions in ionic compounds). The correct statement would be: When an alkaline earth
metal, A, reacts with a halogen, X, the formula of the ionic compound formed should be AX2.

32. a. Dinitrogen monoxide is correct. N and O are both nonmetals, resulting in a covalent
compound. We need to use the covalent rules of nomenclature. The other two names are
for ionic compounds.

b. Copper(I) oxide is correct. With a metal in a compound, we have an ionic compound.
Because copper, like most transition metals, forms at least a couple of different stable
charged ions in compounds, we must indicate the charge on copper in the name. Copper
oxide could be CuO or Cu2O, hence why we must give the charge of most transition

28 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 28

metal compounds. Dicopper monoxide is the name if this were a covalent compound, which
it is not.

c. Lithium oxide is correct. Lithium forms 1+ charged ions in stable ionic compounds.
Because lithium is assumed to form 1+ ions in compounds, we do not need to indicate the
charge of the metal ion in the compound. Dilithium monoxide would be the name if Li2O
were a covalent compound (a compound composed of only nonmetals).

Exercises

Development of the Atomic Theory

33. a. The composition of a substance depends on the numbers of atoms of each element
making up the compound (depends on the formula of the compound) and not on the
composition of the mixture from which it was formed.

b. Avogadro’s hypothesis (law) implies that volume ratios are proportional to molecule
ratios at constant temperature and pressure. H2(g) + Cl2(g) → 2 HCl(g). From the
balanced equation, the volume of HCl produced will be twice the volume of H2 (or Cl2)
reacted.

34. Avogadro’s hypothesis (law) implies that volume ratios are equal to molecule ratios at
constant temperature and pressure. Here, 1 volume of N2 reacts with 3 volumes of H2 to
produce 2 volumes of the gaseous product or in terms of molecule ratios:

1 N2 + 3 H2 → 2 product

In order for the equation to be balanced, the product must be NH3.

35. From the law of definite proportions, a given compound always contains exactly the same
proportion of elements by mass. The first sample of chloroform has a total mass of 12.0 g C
+ 106.4 g Cl + 1.01 g H = 119.41 g (carrying extra significant figures). The mass percent of
carbon in this sample of chloroform is:

12.0 g C
119.41g total

× 100 = 10.05% C by mass

From the law of definite proportions, the second sample of chloroform must also contain
10.05% C by mass. Let x = mass of chloroform in the second sample:

30.0 g C
x

× 100 = 10.05, x = 299 g chloroform

36. A compound will always have a constant composition by mass. From the initial data given,
the mass ratio of H : S : O in sulfuric acid (H2SO4) is:
2.02
:
2.02
32.07
:
2.02
64.00
= 1 : 15.9 : 31.7
2.02

If we have 7.27 g H, then we will have 7.27 × 15.9 = 116 g S and 7.27 × 31.7 = 230. g O in
the second sample of H2SO4.

29 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 29

37. Hydrazine: 1.44 × 10
−1
g H/g N; ammonia: 2.16 × 10
−1
g H/g N; hydrogen azide:
2.40 × 10
−2
g H/g N. Let's try all of the ratios:
0.144
= 6.00;
0.0240
0.216
= 9.00;
0.0240
0.0240
= 1.00;
0.0240
0.216
= 1.50 =
3

0.144 2

All the masses of hydrogen in these three compounds can be expressed as simple whole-
number ratios. The g H/g N in hydrazine, ammonia, and hydrogen azide are in the ratios
6 : 9 : 1.

38. The law of multiple proportions does not involve looking at the ratio of the mass of one
element with the total mass of the compounds. To illustrate the law of multiple proportions,
we compare the mass of carbon that combines with 1.0 g of oxygen in each compound:

compound 1: 27.2 g C and 72.8 g O (100.0 − 27.2 = mass O)
compound 2: 42.9 g C and 57.1 g O (100.0 − 42.9 = mass O)
The mass of carbon that combines with 1.0 g of oxygen is:

compound 1:

compound 2:

27.2 g C
72.8 g O

42.9 g C
57.1 g O

= 0.374 g C/g O

= 0.751 g C/g O
0.751
=
0.374
number.
2
; this supports the law of multiple proportions because this carbon ratio is a whole
1

39. For CO and CO2, it is easiest to concentrate on the mass of oxygen that combines with 1 g of
carbon. From the formulas (two oxygen atoms per carbon atom in CO2 versus one oxygen
atom per carbon atom in CO), CO2 will have twice the mass of oxygen that combines per
gram of carbon as compared to CO. For CO2 and C3O2, it is easiest to concentrate on the
mass of carbon that combines with 1 g of oxygen. From the formulas (three carbon atoms per
two oxygen atoms in C3O2 versus one carbon atom per two oxygen atoms in CO2), C3O2 will
have three times the mass of carbon that combines per gram of oxygen as compared to CO2.
As expected, the mass ratios are whole numbers as predicted by the law of multiple proportions.

40. Compound I:
14.0g R
3.00g Q
=
4.67g R
; compound II:
1.00g Q
7.00 g R
4.50 g Q
=
1.56 g R

1.00 g Q

The ratio of the masses of R that combine with 1.00 g Q is:
4.67
= 2.99  3
1.56
As expected from the law of multiple proportions, this ratio is a small whole number.

Because compound I contains three times the mass of R per gram of Q as compared with
compound II (RQ), the formula of compound I should be R3Q.

30 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 30

41. Mass is conserved in a chemical reaction because atoms are conserved. Chemical reactions
involve the reorganization of atoms, so formulas change in a chemical reaction, but the
number and types of atoms do not change. Because the atoms do not change in a chemical
reaction, mass must not change. In this equation we have two oxygen atoms and four hydrogen
atoms both before and after the reaction occurs.

42. Mass is conserved in a chemical reaction.

ethanol + oxygen → water + carbon dioxide
Mass: 46.0 g 96.0 g 54.0 g ?

Mass of reactants = 46.0 + 96.0 = 142.0 g = mass of products

142.0 g = 54.0 g + mass of CO2, mass of CO2 = 142.0 – 54.0 = 88.0 g

43. To get the atomic mass of H to be 1.00, we divide the mass of hydrogen that reacts with 1.00
g of oxygen by 0.126; that is,
the same division.
0.126
= 1.00. To get Na, Mg, and O on the same scale, we do
0.126

Na:
2.875
= 22.8; Mg:
0.126
1.500
= 11.9; O:
0.126
1.00
= 7.94
0.126

H O Na Mg
Relative value 1.00 7.94 22.8 11.9
Accepted value 1.008 16.00 22.99 24.31

For your information, the atomic masses of O and Mg are incorrect. The atomic masses of H
and Na are close to the values given in the periodic table. Something must be wrong about
the assumed formulas of the compounds. It turns out the correct formulas are H2O, Na2O,
and MgO. The smaller discrepancies result from the error in the assumed atomic mass of H.

44. If the formula is InO, then one atomic mass of In would combine with one atomic mass of O,
or:
A
=
16.00
4.784 g In
, A = atomic mass of In = 76.54
1.000g O

If the formula is In2O3, then two times the atomic mass of In will combine with three times
the atomic mass of O, or:
2 A
=
(3)16.00
4.784 g In
, A = atomic mass of In = 114.8
1.000g O

The latter number is the atomic mass of In used in the modern periodic table.

The Nature of the Atom

45. From section 2.5, the nucleus has “a diameter of about 10
−13
cm” and the electrons “move

31 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 31

about the nucleus at an average distance of about 10
−8
cm from it.” We will use these

32 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 32

−13

statements to help determine the densities. Density of hydrogen nucleus (contains one proton
only):

4 4
− −
Vnucleus =  r
3

3
= (3.14)(5  10
14
cm)
3
= 5  10
40
cm
3

3

−24

d = density =
1.67  10 g
5  10
−40
cm
3

= 3  10
15
g/cm
3

Density of H atom (contains one proton and one electron):

4
− −
Vatom = (3.14)(1  10
8
cm)
3
= 4  10
24
cm
3

3

−24

−28
d =
1.67  10 g + 9  10 g

4  10
−24
cm
3

= 0.4 g/cm
3

46. Because electrons move about the nucleus at an average distance of about 1 × 10
−8
cm, the
diameter of an atom will be about 2 × 10
−8
cm. Let's set up a ratio:
diamet er of nucleus
=
1 mm
=
1  10 cm

; solving:
diameterof atom diameterof model 2  10
−8
cm

diameter of model = 2 × 10
5
mm = 200 m

47. 5.93  10
−18
C 
1 elect roncharge

1.602  10
−19
C

= 37 negative (electron) charges on the oil drop

48. First, divide all charges by the smallest quantity, 6.40 × 10
−13
.

2.56  10
−12

6.40  10
−13

= 4.00;

7.68
0.640

= 12.0;

3.84
0.640

= 6.00

Because all charges are whole-number multiples of 6.40 × 10
−13
zirkombs, the charge on one
electron could be 6.40 × 10
−13
zirkombs. However, 6.40 × 10
−13
zirkombs could be the
charge of two electrons (or three electrons, etc.). All one can conclude is that the charge of
an electron is 6.40 × 10
−13
zirkombs or an integer fraction of 6.40 × 10
−13
zirkombs.

49. sodium−Na; radium−Ra; iron−Fe; gold−Au; manganese−Mn; lead−Pb

50. fluorine−F; chlorine−Cl; bromine−Br; sulfur−S; oxygen−O; phosphorus−P

51. Sn−tin; Pt−platinum; Hg−mercury; Mg−magnesium; K−potassium; Ag−silver

52. As−arsenic; I−iodine; Xe−xenon; He−helium; C−carbon; Si−silicon

53. a. Metals: Mg, Ti, Au, Bi, Ge, Eu, and Am. Nonmetals: Si, B, At, Rn, and Br.

33 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 33

3
Na F O
23 19 16

b. Si, Ge, B, and At. The elements at the boundary between the metals and the nonmetals
are B, Si, Ge, As, Sb, Te, Po, and At. Aluminum has mostly properties of metals, so it is
generally not classified as a metalloid.

54. a. The noble gases are He, Ne, Ar, Kr, Xe, and Rn (helium, neon, argon, krypton, xenon,
and radon). Radon has only radioactive isotopes. In the periodic table, the whole number
enclosed in parentheses is the mass number of the longest-lived isotope of the element.

b. Promethium (Pm) has only radioactive isotopes.

55. a. transition metals b. alkaline earth metals c. alkali metals
d. noble gases e. halogens

56. Use the periodic table to identify the elements.

a. Cl; halogen b. Be; alkaline earth metal
c. Eu; lanthanide metal d. Hf; transition metal
e. He; noble gas f. U; actinide metal

g. Cs; alkali metal

17
57. a. Element 8 is oxygen. A = mass number = 9 + 8 = 17;
8 O

b. Chlorine is element 17.
37
17 Cl c. Cobalt is element 27.
60
27 Co

d. Z = 26; A = 26 + 31 = 57;
57
Fe e. Iodine is element 53.
131
26

f. Lithium is element 3.
7
Li

58. a. Cobalt is element 27. A = mass number = 27 + 31 = 58;

58
27 Co
53 I
10
b.
5 B c.
23
12 Mg d.
132
53 I e.
47
20 Ca f.
65
29 Cu

59. Z is the atomic number and is equal to the number of protons in the nucleus. A is the mass
number and is equal to the number of protons plus neutrons in the nucleus. X is the symbol
of the element. See the front cover of the text which has a listing of the symbols for the
various elements and corresponding atomic number or see the periodic table on the cover to
determine the identity of the various atoms. Because all of the atoms have equal numbers of
protons and electrons, each atom is neutral in charge.

a.
11

b.
9

c.
8

60. The atomic number for carbon is 6.
14
C has 6 protons, 14 − 6 = 8 neutrons, and 6 electrons in
the neutral atom.
12
C has 6 protons, 12 – 6 = 6 neutrons, and 6 electrons in the neutral atom.
The only difference between an atom of
14
C and an atom of
12
C is that
14
C has two additional
neutrons.

34 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 34

c.
50

61. a.
79
35 Br: 35 protons, 79 – 35 = 44 neutrons. Because the charge of the atom is neutral,
the number of protons = the number of electrons = 35.

81
b.
35 Br: 35 protons, 46 neutrons, 35 electrons

239

94 Pu: 94 protons, 145 neutrons, 94 electrons

133
d.
55 Cs: 55 protons, 78 neutrons, 55 electrons

3
e.
1 H: 1 proton, 2 neutrons, 1 electron

56
f.
26 Fe: 26 protons, 30 neutrons, 26 electrons

62. a.
2 3 5
92 U: 92 p, 143 n, 92 e b.
27
13 Al: 13 p, 14 n, 13 e c.
57
26 Fe: 26 p, 31 n, 26 e
2 0 8
d.
82 Pb: 82 p, 126 n, 82 e e.
86
37 Rb: 37 p, 49 n, 37 e f.
41
20 Ca: 20 p, 21 n, 20 e

63.

a.

Ba is element 56. Ba
2+
has 56 protons, so Ba
2+
must have 54 electrons in order to have a
net charge of 2+.

b.
c.
d.
e.
f.
g.
Zn is element 30. Zn
2+
has 30 protons and 28 electrons.
N is element 7. N
3−
has 7 protons and 10 electrons.
Rb is element 37, Rb
+
has 37 protons and 36 electrons.
Co is element 27. Co
3+
has 27 protons and 24 electrons.
Te is element 52. Te
2−
has 52 protons and 54 electrons.
Br is element 35. Br
−
has 35 protons and 36 electrons.

64. a.
24
Mg: 12 protons, 12 neutrons, 12 electrons
12

b.
24
Mg
2+
: 12 p, 12 n, 10 e c.
59
Co
2+
: 27 p, 32 n, 25 e

12 27

d.
59
Co
3+
: 27 p, 32 n, 24 e e.
59
Co: 27 p, 32 n, 27 e

27 27

f.
79
Se: 34 p, 45 n, 34 e g.
79
Se
2−
: 34 p, 45 n, 36 e

34 34

h.
63
Ni: 28 p, 35 n, 28 e i.
59
Ni
2+
: 28 p, 31 n, 26 e

28 28

65. Atomic number = 63 (Eu); net charge = +63 − 60 = 3+; mass number = 63 + 88 = 151;
151
symbol:
63 Eu
3+

Atomic number = 50 (Sn); mass number = 50 + 68 = 118; net charge = +50 − 48 = 2+;
symbol:
118
Sn
2+

35 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 35

Symbol

Number of protons in
nucleus

Number of neutrons in
nucleus

Number of
electrons

Net
charge

53
Fe
2+

26

26

27

24

2+

59 3+

26
Fe

26

33

23

3+

210 −

85
At

85

125

86

1–

27 3+

13
Al

13

14

10

3+

128 2−

52
Te

52

76

54

2–

66. Atomic number = 16 (S); net charge = +16 − 18 = 2−; mass number = 16 + 18 = 34;
34
symbol:
16 S
2−

Atomic number = 16 (S); net charge = +16 − 18 = 2−; mass number = 16 + 16 = 32;
32
symbol:
16 S
2−

67.

Symbol

Number of protons in
nucleus

Number of neutrons in
nucleus

Number of
electrons

Net
charge

238
92
U

92

146

92

0

40
20 Ca
2+

20

20

18

2+

51

23 V
3+

23

28

20

3+

89
39
Y

39

50

39

0

79
Br
−

35

35

44

36

1−

31
P
3
−

15

15

16

18

3−

68.

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 35 35 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

69. In ionic compounds, metals lose electrons to form cations, and nonmetals gain electrons to
form anions. Group 1A, 2A, and 3A metals form stable 1+, 2+, and 3+ charged cations,
respectively. Group 5A, 6A, and 7A nonmetals form 3−, 2−, and 1− charged anions,
respectively.
a. Lose 2 e
−
to form Ra
2+
. b. Lose 3 e
−
to form In
3+
. c. Gain 3 e
−
to form P
3−
.

d. Gain 2 e
−

to form T e
2−
. e. Gain 1 e
−

to form Br
−
. f. Lose 1 e
−

to form Rb
+
.

70. See Exercise 69 for a discussion of charges various elements form when in ionic compounds.

a. Element 13 is Al. Al forms 3+ charged ions in ionic compounds. Al
3+

b. Se
2−
c. Ba
2+
d. N
3−
e. Fr
+
f. Br
−

Nomenclature

71. a.
c.
e.
sodium bromide
calcium sulfide
SrF2
b.
d.
f.
rubidium oxide
aluminum iodide
Al2Se3

g. K3N h. Mg3P2

72.

a.

mercury(I) oxide

b.

iron(III) bromide

c. cobalt(II) sulfide d. titanium(IV) chloride

e.
g.
Sn3N2

HgO
f.
h.
CoI3

CrS3

73.

a.

cesium fluoride

b.

lithium nitride
c. silver sulfide (Silver only forms stable 1+ ions in compounds, so no Roman numerals are
needed.)

d. manganese(IV) oxide e. titanium(IV) oxide f. strontium phosphide

74. a.

b.
ZnCl2 (Zn only forms stable +2 ions in compounds, so no Roman numerals are needed.)

SnF4 c. Ca3N2 d. Al2S3

e. Hg2Se f. AgI (Ag only forms stable +1 ions in compounds.)

75.

a.

barium sulfite

b.

sodium nitrite

c. potassium permanganate d. potassium dichromate

76.

a.
c.

Cr(OH)3

Pb(CO3)2

b.
d.

Mg(CN)2

NH4C2H3O2

77.

a.

dinitrogen tetroxide

b.

iodine trichloride

c. sulfur dioxide d. diphosphorus pentasulfide

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 36 36 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

4 3
3
4
2

78. a.
c.
B2O3

N2O
b.
d.
AsF5

SCl6

79.

a.

copper(I) iodide

b.

copper(II) iodide

c.

cobalt(II) iodide

d. sodium carbonate e. sodium hydrogen carbonate or sodium bicarbonate

f.
i.
tetrasulfur tetranitride
barium chromate
g.
j.
selenium tetrachloride
ammonium nitrate
h. sodium hypochlorite

80.

a.

acetic acid

b.

ammonium nitrite

c.

cobalt(III) sulfide

d. iodine monochloride e. lead(II) phosphate f. potassium chlorate

g. sulfuric acid h. strontium nitride i. aluminum sulfite

j. tin(IV) oxide k. sodium chromate l. hypochlorous acid

Note: For the compounds named as acids, we assume these are dissolved in water.

81. In the case of sulfur, SO4
2−
is sulfate, and SO3
2−
is sulfite. By analogy:

SeO4
2−
: selenate; SeO3
2−
: selenite; TeO
2−

: tellurate; TeO
2−

: tellurite

82. From the anion names of hypochlorite (ClO
−
), chlorite (ClO2
−
), chlorate (ClO
−
), and
perchlorate (ClO4
−
), the oxyanion names for similar iodine ions would be hypoiodite (IO
−
),
iodite (IO2
−
), iodate (IO3
−
), and periodate (IO
−
). The corresponding acids would be
hypoiodous acid (HIO), iodous acid (HIO2), iodic acid (HIO3), and periodic acid (HIO4).

83. a. SF2 b. SF6 c. NaH2PO4

d. Li3N e. Cr2(CO3)3 f. SnF2

g. NH4C2H3O2 h. NH4HSO4 i. Co(NO3)3
j. Hg2Cl2; mercury(I) exists as Hg
2+
ions. k. KClO
3 l. NaH

84. a. CrO3 b. S2Cl2 c. NiF2

d. K
2HPO
4 e. AlN

f. NH3 (Nitrogen trihydride is the systematic name.) g. MnS2

h. Na2Cr2O7 i. (NH4)2SO3 j. CI4

85.

a.

Na2O

b.

Na2O2

c.

KCN

d.

g.
Cu(NO3)2

PbS
2
e.

h.
SeBr4

CuCl
f. HIO2

i. GaAs (We would predict the stable ions to be Ga
3+
and As
3−
.)
j. CdSe (Cadmium only forms 2+ charged ions in compounds.)

k. ZnS (Zinc only forms 2+ charged ions in compounds.)

l. HNO2 m. P2O5

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 37 37 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

2

86. a. (NH4)2HPO4 b. Hg2S c. SiO2

d. Na2SO3 e. Al(HSO4)3 f. NCl3

g. HBr h. HBrO2 i. HBrO4

j. KHS k. CaI2 l. CsClO4

87. a. nitric acid, HNO3 b. perchloric acid, HClO4 c. acetic acid, HC2H3O2

d. sulfuric acid, H2SO4 e. phosphoric acid, H3PO4

88. a. Iron forms 2+ and 3+ charged ions; we need to include a Roman numeral for iron.
Iron(III) chloride is correct.

b. This is a covalent compound, so use the covalent rules. Nitrogen dioxide is correct.

c. This is an ionic compound, so use the ionic rules. Calcium oxide is correct. Calcium only
forms stable 2+ ions when in ionic compounds, so no Roman numeral is needed.

d. This is an ionic compound, so use the ionic rules. Aluminum sulfide is correct.

e. This is an ionic compound, so use the ionic rules. Mg is magnesium. Magnesium acetate
is correct.

f. Phosphide is P
3−
, while phosphate is PO4
3−
. Because phosphate has a 3− charge, the
charge on iron is 3+. Iron(III) phosphate is correct.

g. This is a covalent compound, so use the covalent rules. Diphosphorus pentasulfide is
correct.
h. Because each sodium is 1+ charged, we have the O
2−
(peroxide) ion present. Sodium
peroxide is correct. Note that sodium oxide would be Na2O.

i. HNO3 is nitric acid, not nitrate acid. Nitrate acid does not exist.

j. H2S is hydrosulfuric acid or dihydrogen sulfide or just hydrogen sulfide (common name).
H2SO4 is sulfuric acid.

Additional Exercises

89. Yes, 1.0 g H would react with 37.0 g
37
Cl, and 1.0 g H would react with 35.0 g
35
Cl.

No, the mass ratio of H/Cl would always be 1 g H/37 g Cl for
37
Cl and 1 g H/35 g Cl for
35
Cl.
As long as we had pure
37
Cl or pure
35
Cl, the ratios will always hold. If we have a mixture
(such as the natural abundance of chlorine), the ratio will also be constant as long as the
composition of the mixture of the two isotopes does not change.

90. Carbon (C); hydrogen (H); oxygen (O); nitrogen (N); phosphorus (P); sulfur (S)

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 38 38 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

26

For lighter elements, stable isotopes usually have equal numbers of protons and neutrons in
the nucleus; these stable isotopes are usually the most abundant isotope for each element.
Therefore, a predicted stable isotope for each element is
12
C,
2
H,
16
O,
14
N,
30
P, and
32
S. These
are stable isotopes except for
30
P, which is radioactive. The most stable (and most abundant)
isotope of phosphorus is
31
P. There are exceptions. Also, the most abundant isotope for
hydrogen is
1
H; this has just a proton in the nucleus.
2
H (deuterium) is stable (not radioactive),
but
1
H is also stable as well as most abundant.

91.
53
Fe
2+
has 26 protons, 53 – 26 = 27 neutrons, and two fewer electrons than protons (24
electrons) in order to have a net charge of 2+.

92. a.

b.
False. Neutrons have no charge; therefore, all particles in a nucleus are not charged.

False. The atom is best described as having a tiny dense nucleus containing most of the
mass of the atom with the electrons moving about the nucleus at relatively large distances
away; so much so that an atom is mostly empty space.

c.

False. The mass of the nucleus makes up most of the mass of the entire atom.

d.

True.

e.

False. The number of protons in a neutral atom must equal the number of electrons.

93. From the Na2X formula, X has a 2− charge. Because 36 electrons are present, X has 34
protons and 79 − 34 = 45 neutrons, and is selenium.

a.
b.
c.
True. Nonmetals bond together using covalent bonds and are called covalent compounds.
False. The isotope has 34 protons.
False. The isotope has 45 neutrons.

d.

False. The identity is selenium, Se.

94.

a.

Fe
2+
: 26 protons (Fe is element 26.); protons − electrons = net charge, 26 − 2 = 24
electrons; FeO is the formula since the oxide ion has a 2− charge, and the name is
iron(II) oxide.

b.

Fe
3+
: 26 protons; 23 electrons; Fe2O3; iron(III) oxide

c. Ba
2+
: 56 protons; 54 electrons; BaO; barium oxide

d. Cs
+
: 55 protons; 54 electrons; Cs2O; cesium oxide

e. S
2−
: 16 protons; 18 electrons; Al2S3; aluminum sulfide

f. P
3−
: 15 protons; 18 electrons; AlP; aluminum phosphide

g. Br
−
: 35 protons; 36 electrons; AlBr3; aluminum bromide

h. N
3−
: 7 protons; 10 electrons; AlN; aluminum nitride

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 39 39 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

4
4

95. a. Pb(C2H3O2)2: lead(II) acetate b. CuSO4: copper(II) sulfate

c. CaO: calcium oxide d. MgSO4: magnesium sulfate
e. Mg(OH)2: magnesium hydroxide f. CaSO4: calcium sulfate
g. N2O: dinitrogen monoxide or nitrous oxide (common name)

96. a. This is element 52, tellurium. Te forms stable 2 charged ions in ionic compounds (like
other oxygen family members).

b. Rubidium. Rb, element 37, forms stable 1+ charged ions.

c. Argon. Ar is element 18. d. Astatine. At is element 85.

97. From the XBr2 formula, the charge on element X is 2+. Therefore, the element has 88
protons, which identifies it as radium, Ra. 230 − 88 = 142 neutrons.

98. Because this is a relatively small number of neutrons, the number of protons will be very
close to the number of neutrons present. The heavier elements have significantly more
neutrons than protons in their nuclei. Because this element forms anions, it is a nonmetal and
will be a halogen because halogens form stable 1− charged ions in ionic compounds. From
the halogens listed, chlorine, with an average atomic mass of 35.45, fits the data. The two
isotopes are
35
Cl and
37
Cl, and the number of electrons in the 1− ion is 18. Note that because
the atomic mass of chlorine listed in the periodic table is closer to 35 than 37, we can assume
that
35
Cl is the more abundant isotope. This is discussed in Chapter 3.

99. a. Ca
2+
and N
3−
: Ca3N2, calcium nitride b. K
+
and O
2−
: K2O, potassium oxide

c. Rb
+
and F
−
: RbF, rubidium fluoride d. Mg
2+
and S
2−
: MgS, magnesium sulfide
e. Ba
2+
and I
−
: BaI2, barium iodide
f. Al
3+
and Se
2−
: Al2Se3, aluminum selenide

g. Cs
+
and P
3−
: Cs3P, cesium phosphide

h. In
3+
and Br
−
: InBr3, indium(III) bromide. In also forms In
+
ions, but one would predict
In
3+
ions from its position in the periodic table.
100. These compounds are similar to phosphate (PO
3-−
) compounds. Na3AsO4 contains Na
+
ions
and AsO4
3−
ions. The name would be sodium arsenate. H3AsO4 is analogous to phosphoric
acid, H
3PO
4. H
3AsO
4 would be arsenic acid. Mg
3(SbO
4)
2 contains Mg
2+
ions and SbO
3−

ions, and the name would be magnesium antimonate.

101. a. Element 15 is phosphorus, P. This atom has 15 protons and 31 − 15 = 16 neutrons.
b. Element 53 is iodine, I. 53 protons; 74 neutrons

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 40 40 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

c. Element 19 is potassium, K. 19 protons; 20 neutrons
d. Element 70 is ytterbium, Yb. 70 protons; 103 neutrons

102. Mass is conserved in a chemical reaction.

chromium(III) oxide + aluminum → chromium + aluminum oxide
Mass: 34.0 g 12.1 g 23.3 g ?
Mass aluminum oxide produced = (34.0 + 12.1) − 23.3 = 22.8 g
ChemWork Problems

The answers to the problems 103-108 (or a variation to these problems) are found in OWL. These
problems are also assignable in OWL.

Challenge Problems

109. Copper (Cu), silver (Ag), and gold (Au) make up the coinage metals.

110. Because the gases are at the same temperature and pressure, the volumes are directly proportional
to the number of molecules present. Let’s assume hydrogen and oxygen to be monatomic gases
and that water has the simplest possible formula (HO). We have the equation:

H + O → HO

But the volume ratios are also equal to the molecule ratios, which correspond to the
coefficients in the equation:

2 H + O → 2 HO

Because atoms cannot be created nor destroyed in a chemical reaction, this is not possible. To
correct this, we can make oxygen a diatomic molecule:

2 H + O2 → 2 HO

This does not require hydrogen to be diatomic. Of course, if we know water has the formula
H2O, we get:

2 H + O2 → 2 H2O

The only way to balance this is to make hydrogen diatomic:

2 H2 + O2 → 2 H2O

111. Avogadro proposed that equal volumes of gases (at constant temperature and pressure)
contain equal numbers of molecules. In terms of balanced equations, Avogadro’s hypothesis
(law) implies that volume ratios will be identical to molecule ratios. Assuming one molecule
of octane reacting, then 1 molecule of CxHy produces 8 molecules of CO2 and 9 molecules of
H2O. CxHy + n O2 → 8 CO2 + 9 H2O. Because all the carbon in octane ends up as carbon in

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 41 41 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

CO2, octane must contain 8 atoms of C. Similarly, all hydrogen in octane ends up as
hydrogen in H2O, so one molecule of octane must contain 9 × 2 = 18 atoms of H. Octane
formula = C8H18, and the ratio of C : H = 8 : 18 or 4 : 9.

112. From Section 2.5 of the text, the average diameter of the nucleus is about 10
−13
cm, and the
electrons move about the nucleus at an average distance of about 10
−8
cm . From this, the
diameter of an atom is about 2  10
−8
cm .

2  10
−8
cm
1  10
−13
cm

= 2  10
5
;

1 mi
=
1 grape

5280ft
=
1 grape

63,360in
1 grape

Because the grape needs to be 2  10
5
times smaller than a mile, the diameter of the grape
would need to be 63,360/(2 × 10
5
)  0.3 in. This is a reasonable size for a small grape.

113. The alchemists were incorrect. The solid residue must have come from the flask.

114. The equation for the reaction would be 2 Na(s) + Cl2(g) → 2 NaCl(s). The sodium reactant
exists as singular sodium atoms packed together very tightly and in a very organized fashion.
This type of packing of atoms represents the solid phase. The chlorine reactant exists as Cl2
molecules. In the picture of chlorine, there is a lot of empty space present. This only occurs
in the gaseous phase. When sodium and chlorine react, the ionic compound NaCl forms.
NaCl exists as separate Na
+
and Cl
−
ions. Because the ions are packed very closely together
and are packed in a very organized fashion, NaCl is depicted in the solid phase.

115. a. Both compounds have C2H6O as the formula. Because they have the same formula, their
mass percent composition will be identical. However, these are different compounds
with different properties because the atoms are bonded together differently. These
compounds are called isomers of each other.

b.

When wood burns, most of the solid material in wood is converted to gases, which
escape. The gases produced are most likely CO2 and H2O.

c.

The atom is not an indivisible particle but is instead composed of other smaller particles,
called electrons, neutrons, and protons.

d.

The two hydride samples contain different isotopes of either hydrogen and/or lithium.
Although the compounds are composed of different isotopes, their properties are similar
because different isotopes of the same element have similar properties (except, of course,
their mass).

116. Let Xa be the formula for the atom/molecule X, Yb be the formula for the atom/molecule Y,
XcYd be the formula of compound I between X and Y, and XeYf be the formula of compound
II between X and Y. Using the volume data, the following would be the balanced equations for
the production of the two compounds.

Xa + 2 Yb → 2 XcYd; 2 Xa + Yb → 2 XeYf

From the balanced equations, a = 2c = e and b = d = 2f.
Substituting into the balanced equations:

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 42 42 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

X2c + 2 Y2f → 2 XcY2f ; 2 X2c + Y2f → 2 X2cYf
For simplest formulas, assume that c = f = 1. Thus:
X2 + 2 Y2 → 2 XY2 and 2 X2 + Y2 → 2 X2Y

Compound I = XY2: If X has relative mass of 1.00,

Compound II = X2Y: If X has relative mass of 1.00,
1.00
1.00 + 2 y
2.00
2.00 + y

= 0.3043, y = 1.14.

= 0.6364, y = 1.14.

The relative mass of Y is 1.14 times that of X. Thus, if X has an atomic mass of 100, then Y
will have an atomic mass of 114.

117. Most of the mass of the atom is due to the protons and the neutrons in the nucleus, and
protons and neutrons have about the same mass (1.67  10
−24
g). The ratio of the mass of the
molecule to the mass of a nuclear particle will give a good approximation of the number of
nuclear particles (protons and neutrons) present.
7.31  10
−23
g
1.67  10
−24
g

= 43.8  44 nuclear particles

Thus there are 44 protons and neutrons present. If the number of protons equals the number
of neutrons, we have 22 protons in the molecule. One possibility would be the molecule CO2
[6 + 2(8) = 22 protons].

118. For each experiment, divide the larger number by the smaller. In doing so, we get:

experiment 1 X = 1.0 Y = 10.5
experiment 2 Y = 1.4 Z = 1.0
experiment 3 X = 1.0 Y = 3.5

Our assumption about formulas dictates the rest of the solution. For example, if we assume
that the formula of the compound in experiment 1 is XY and that of experiment 2 is YZ, we
get relative masses of:

X = 2.0; Y = 21; Z = 15 (= 21/1.4)

and a formula of X3Y for experiment 3 [three times as much X must be present in experiment
3 as compared to experiment 1 (10.5/3.5 = 3)].

However, if we assume the formula for experiment 2 is YZ and that of experiment 3 is XZ,
then we get:

X = 2.0; Y = 7.0; Z = 5.0 (= 7.0/1.4)

and a formula of XY3 for experiment 1. Any answer that is consistent with your initial
assumptions is correct.

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 43 43 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

The answer to part d depends on which (if any) of experiments 1 and 3 have a formula of XY
in the compound. If the compound in experiment 1 has a formula of XY, then:

21 g XY ×
4.2 g Y
(4.2 + 0.4) g XY

= 19.2 g Y (and 1.8 g X)

If the compound in experiment 3 has the XY formula, then:
21 g XY 
7.0 g Y
(7.0 + 2.0) g XY

= 16.3 g Y (and 4.7 g X)

Note that it could be that neither experiment 1 nor experiment 3 has XY as the formula.
Therefore, there is no way of knowing an absolute answer here.

Integrated Problems

119. The systematic name of Ta2O5 is tantalum(V) oxide. Tantalum is a transition metal and
requires a Roman numeral. Sulfur is in the same group as oxygen, and its most common ion
is S
2–
. There-fore, the formula of the sulfur analogue would be Ta2S5.

Total number of protons in Ta2O5:

Ta, Z = 73, so 73 protons  2 = 146 protons; O, Z = 8, so 8 protons  5 = 40 protons

Total protons = 186 protons

Total number of protons in Ta2S5:

Ta, Z = 73, so 73 protons  2 = 146 protons; S, Z = 16, so 16 protons  5 = 80 protons

Total protons = 226 protons

Proton difference between Ta2S5 and Ta2O5: 226 protons – 186 protons = 40 protons

120. The cation has 51 protons and 48 electrons. The number of protons corresponds to the atomic
number. Thus this is element 51, antimony. There are 3 fewer electrons than protons. Therefore,
the charge on the cation is 3+. The anion has one-third the number of protons of the cation,
which corresponds to 17 protons; this is element 17, chlorine. The number of electrons in this
anion of chlorine is 17 + 1 = 18 electrons. The anion must have a charge of
1−.

The formula of the compound formed between Sb
3+
and Cl
–
is SbCl3. The name of the
compound is antimony(III) chloride. The Roman numeral is used to indicate the charge on Sb
because the predicted charge is not obvious from the periodic table.
121. Number of electrons in the unknown ion:

2.55 × 10
−26
g ×
1 kg

1 elect ron

= 28 electrons
1000g 9.1110
−31
kg

Number of protons in the unknown ion:

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 44 44 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

5.34 × 10
−23
g ×
1 kg

1 prot on

= 32 protons
1000g 1.67 10
−27
kg

Therefore, this ion has 32 protons and 28 electrons. This is element number 32, germanium
(Ge). The net charge is 4+ because four electrons have been lost from a neutral germanium
atom.
The number of electrons in the unknown atom:

3.92 × 10
−26
g ×
1 kg

1 elect ron

= 43 electrons
1000g 9.11  0
−31
kg

In a neutral atom, the number of protons and electrons is the same. Therefore, this is element
43, technetium (Tc).

The number of neutrons in the technetium atom:
9.35 × 10
−23
g ×
1 kg

1 prot on

= 56 neutrons
1000g 1.67 10
−27
kg

The mass number is the sum of the protons and neutrons. In this atom, the mass number is 43
protons + 56 neutrons = 99. Thus this atom and its mass number is
99
Tc.

Marathon Problem

122. a. For each set of data, divide the larger number by the smaller number to determine
relative masses.

0.602
= 2.04; A = 2.04 when B = 1.00
0.295

0.401
= 2.33; C = 2.33 when B = 1.00
0.172

0.374
= 1.17; C = 1.17 when A = 1.00
0.320

To have whole numbers, multiply the results by 3.

Data set 1: A = 6.1 and B = 3.0

Data set 2: C = 7.0 and B = 3.0

Data set 3: C = 3.5 and A = 3.0 or C = 7.0 and A = 6.0

Assuming 6.0 for the relative mass of A, the relative masses would be A = 6.0, B = 3.0,
and C = 7.0 (if simplest formulas are assumed).

CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS 45 45 CHAPTER 2 ATOMS, MOLECULES, AND IONS

2
3
2

b. Gas volumes are proportional to the number of molecules present. There are many
possible correct answers for the balanced equations. One such solution that fits the gas
volume data is:

6 A2 + B4 → 4 A3B
B4 + 4 C3 → 4 BC3
3 A2 + 2 C3 → 6 AC

In any correct set of reactions, the calculated mass data must match the mass data given
initially in the problem. Here, the new table of relative masses would be:
6 (mass A
2
)
=
0.602
; mass A

= 0.340(mass B4)
mass B
4

4 (mass C
3
)
=

0.295

0.401
; mass C

= 0.583(mass B4)
mass B
4

2 (mass C
3
)
0.172

=
0.374
; mass A

= 0.570(mass C3)
3 (mass A
2 ) 0.320

Assume some relative mass number for any of the masses. We will assume that mass B =
3.0, so mass B4 = 4(3.0) = 12.

Mass C3 = 0.583(12) = 7.0, mass C = 7.0/3

Mass A2 = 0.570(7.0) = 4.0, mass A = 4.0/2 = 2.0

When we assume a relative mass for B = 3.0, then A = 2.0 and C = 7.0/3. The relative
masses having all whole numbers would be A = 6.0, B = 9.0, and C = 7.0.

Note that any set of balanced reactions that confirms the initial mass data is correct. This
is just one possibility.

Other documents randomly have
different content

bij gevangen exemplaren heeft opgemerkt, een lengte van hoogstens 10 cM. bereiken.
De jonge Zalmen blijven in ’t geheel minstens één jaar op hun geboorteplaats en zijn dan
(d.w.z. 16 maanden nadat zij als ei het lichaam van de moeder verlieten) ongeveer 40
cM. lang. Omstreeks dezen tijd wordt het parr-kleed vervangen door het zoogenaamde
smolt-kleed (gekenmerkt door zilverwitte kleur zonder dwarsbanden of roode stippen; de
borstvinnen zijn geheel, de rugvin en de staartvin gedeeltelijk zwart) en openbaart zich
bij hen de lust tot trekken. De meeste Smolts begeven zich op éénjarigen leeftijd naar
zee. Langzaam zwemmen zij den stroom af en blijven daarna nog weken lang in den
mond der rivier, voordat zij zich in het zoutwater begeven: een te snelle overgang schijnt
voor hen gevaarlijk te zijn. Volstrekt noodig is het tijdelijk verblijf in de zee voor de
Zalmen niet, ofschoon het hun een groot voordeel verschaft. Ongetwijfeld vinden zij hier
een buitengewoon grooten overvloed van voedsel, daar hun lengte en gewicht in zeer
korten tijd merkwaardig snel toenemen. Dit is gebleken door jonge Zalmen, na ze
gemerkt te hebben (b.v. met een ring aan een der vinnen of door het afsnijden van de
vetvin), de vrijheid te hergeven; die, welke na hun terugkomst uit zee op nieuw
gevangen werden, waren in den tusschentijd 2 à 7 KG. zwaarder geworden, hoewel de
meeste niet langer dan 8 weken afwezig waren geweest.
Naar het schijnt, begeven niet alle éénjarige Zalmen zich naar zee; sommige Smolts
blijven nog een jaar langer in het zoetwater en zwemmen dan—met die van de volgende
voortplantingsperiode (of iets vroeger)—in ’t voorjaar de rivier af. De eerstbedoelde
komen na een tweejarig verblijf in de zee als Groote Zomerzalmen in het zoetwater
terug; de laatstbedoelde blijven slechts één jaar in de zee en begeven zich dan als Kleine
Zomerzalmen stroomopwaarts. De jongen uit de eieren, die in ’t laatst van den paartijd
(in Januari) gelegd worden, zijn bij het vertrek van de overige Smolts, in Maart of April
van ’t volgende jaar, nog niet bestand tegen de vermoeienissen van de reis; zij trekken
eerst in ’t najaar naar zee en komen op ruim tweejarigen leeftijd, na een verblijf van ruim
8 maanden in het zoutwater, in Juli of Augustus als Jakobjes in de rivier terug. Bij ’t
opstijgen in ’t volgende jaar zijn zij Zomerzalmen geworden. Dit is althans de
aannemelijkste verklaring, die men van het bestaan van de genoemde drieërlei vormen
kan geven1.
Tal van gevaren bedreigen de Zalmen gedurende alle tijdperken van hun leven. Geheel
weerloos zijn de eieren en de vischjes, die nog een dooierblaas bezitten. De Forellen en
de Zalmen, die reeds gepaaid hebben, verslinden er een menigte van; andere gaan door
ijsgang, droogte enz. te gronde. De Parrs, hoe goed zij zich ook verbergen kunnen,
worden voor een groot deel de prooi van allerlei visschenetende dieren. Niet minder
groot zijn de bezwaren, die de Smolts bij hun reis naar zee te overwinnen hebben en die
aan vele dezer vischjes het leven kosten, hoeveel haast zij ook maken om het einddoel
van hun reis te bereiken. Hun vlugge beweging kan niet verhoeden, dat vóór hun
aankomst in zee onder hen een groote slachting wordt aangericht door verschillende
roofvisschen, dezelfde als die, welke op onze andere riviervisschen jacht maken. Vooral

geldt dit van den Snoek, eenigszins misschien ook van den Snoekbaars, welke in Oder
en Weichsel thuis behoorende, zeer goed smakende en niet trekkende Visch eenige jaren
geleden in den Rijn gepoot werd, een proefneming, die later gestaakt is, op grond van
het gevaar, dat men er voor de Zalmen van duchtte. Het zal misschien zelden
voorkomen, dat meer dan 10 van de 100 gelegde Zalmeieren zich tot Visschen van
behoorlijke grootte ontwikkelen. De ergste vijand van den Zalm is natuurlijk de mensch.
Verreweg de meeste visschers kunnen er maar niet toe komen om te rechter tijd hun
bedrijf te staken, dat in de rivieren van bergstreken juist gedurende den
voortplantingstijd het grootste voordeel oplevert. De kuitschietende wijfjes, die zich
zonder moeite uit het water laten lichten, worden soms niet eens gespaard. In Groot-
Brittannië hebben de groote grondeigenaars zich beijverd een overeenkomst te treffen
om de Zalmen gedurende den daar wettelijk vastgestelden gesloten tijd (1
o
September
tot 1
o
Januari) een degelijker bescherming te verschaffen, dan de bestaande wetten hen
konden verleenen; algemeen is men daar echter tot de overtuiging gekomen, dat een
volslagen staking van de zalmvisscherij gedurende vijf opeenvolgende jaren noodig zou
zijn om de rivieren weder op een behoorlijke wijze te bevolken. Zulk een maatregel zou
echter nagenoeg onuitvoerbaar zijn, o. a. ook, omdat verscheidene van de
belanghebbenden een zeer groot deel van hunne inkomsten aan de zalmvisscherij
ontleenen; enkelen zouden hierdoor niet minder dan 20000 pond sterling per jaar schade
lijden.
De Zalm wordt te recht als een van de voortreffelijkste inheemsche Visschen
beschouwd, hoewel hij minder hoog geschat wordt dan de Meerforel en de Zalmforel,
die op hun beurt achterstaan bij de Rivierforel, de Houting en den Vlagzalm, terwijl over
’t algemeen aan de Roode Forel de eerste rang wordt toegekend. Het vleesch van de
Zalmen, die de rivier opzwemmen, is roodachtig van kleur en vet, dat der naar zee
terugkeerende exemplaren heeft een witte kleur en een geringe waarde; door sommige
wordt het zelfs voor de gezondheid schadelijk genoemd.
De Zalm was vroeger (met de Elft en de Steur) te Dordrecht, Gorkum, Schoonhoven en
andere plaatsen waar de riviervisscherij op groote schaal werd uitgeoefend, bekend
onder den naam van „Roode Visch”. Als een bewijs, dat deze Visch in het midden van de
vorige eeuw op de genoemde plaatsen veelvuldig en laag in prijs was, wordt vaak
aangehaald een mededeeling voorkomende in Beverïiàck’ë „Beschrijving van
Dordrecht”, volgens welke dienstboden destijds, als zij zich verhuurden, het beding
maakten, dat haar niet meer dan tweemaal per week „Roode Visch” zou worden
voorgezet. Betrouwbare opgaven omtrent de zalmvangst in vroegeren tijd ontbreken
echter ten eenenmale. „Voor de zalm-statistiek”, schrijft Dr. Hoek, „duurt de
vóórhistorische tijd ongeveer tot het jaar 1870. Gaan wij verder terug, dan komen wij in
den tijd der mythen, den tijd der legendarische dienstmeid, die zich niet alleen in
Dordrecht en Gorkum, maar ook in Keulen, in Danzig en andere plaatsen van
Duitschland verhuurde op voor den zalmvangst van dien tijd—niet voor de zalmprijzen

van die dagen—zoo gunstig getuigende voorwaarden.” Sedert 1870 is dit echter anders
geworden; er wordt nauwkeurig aanteekening gehouden van de ter markt aangevoerde
Visschen. Verreweg de voornaamste markt voor Zalm en andere Zalmachtige Visschen is
en blijft het Kralingsche Veer. Deze markt geeft een trouw beeld van de zalmvangsten op
onze beneden-rivieren. Bovendien worden echter ook op andere plaatsen, met name te
Ammerstol, Dordrecht, Gorinchem, Hardinxveld en Woudrichem, een niet
onbeteekenende hoeveelheid van de bedoelde Visschen aangebracht, waarbij echter niet
uit het oog moet worden verloren, dat er onder de op bovengenoemde plaatsen
aangevoerde Zalmen een aantal zijn, die op het Kralingsche Veer andermaal verkocht
worden; hoe groot dit aantal is kan niet worden nagegaan. „Gedurende de jaren 1883–
1888,” schrijft Dr. Hoek, „werden aan de genoemde markt 511934 Zalmen afgeslagen,
gemiddeld per jaar dus (gedurende deze 6 jaren) meer dan 85000. Dat waren
buitengewoon gunstige jaren, zooals aanstonds blijkt, wanneer wij het gemiddelde
berekenen van het aantal dat in de jaren 1870–1896 aan die markt is aangevoerd: dit
gemiddelde bedraagt ruim 56000 stuks. Het gemiddelde aantal werd slechts gedurende
11 jaar door den aanvoer overtroffen, was gedurende 3 jaren er aan gelijk en bleef
gedurende 13 jaar er beneden.” Van de laatste jaren leverde 1893 het grootste aantal
Zalmen (ruim 75000); dit bleef echter nog aanmerkelijk beneden het voordeeligste van
de laatste 27 jaren, n.l. 1885, met een aanvoer van ruim 104000 Zalmen. In 1896 was de
aanvoer te Kralingen 48264 stuks, gezamenlijk wegende 359877 KG., te weten: 25991
Kleine Zomerzalmen, 12029 Winterzalmen, 4739 Groote Zomerzalmen en 5505 St.
Jakobszalmen en Hengsten. De grootste aanvoeren hadden plaats in Juni en Juli. De
hoogste prijs per ½ KG. bedroeg ƒ4. Te Ammerstol bedroeg in 1896 de aanvoer van
Zalmen 3845, te Dordrecht 1204, te Gorinchem 1588, te Hardinxveld 1885, te
Woudrichem 470 stuks.
Voor de zalmvangst dienen bij ons vooral drijfnetten (die niet dieper mogen zijn dan 2½
M.), treknetten of zegens (handzegens en zalmzegens met vaste spil) en zalmsteeken, in
andere landen ook eigenaardige vallen. Soms zijn deze van een schel voorzien, die de
vangst van een Visch aankondigt; vaak worden zij aangebracht aan de
stroomopwaartsche zijde van een versperring en geraakt de Visch er in bij zijne
pogingen om over de versperring heen te springen; de val moet dan zóó ingericht zijn,
dat de Visch er krom in komt te liggen, wijl hij dan bij het opspringen niet zooveel
kracht kan ontwikkelen. Elders wordt de Zalm des nachts gestoken met een speer,
waaraan verscheidene spitsen voorkomen, na eerst gelokt te zijn door het op de
visschersboot brandende vuur. In alle gevallen is trouwens de nacht de geschiktste tijd
om deze Visschen te verschalken; over dag weten zij dikwijls het gevaar te vermijden en
onder de netten door of er bij langs te zwemmen; bij helderen zonneschijn is de vangst
gewoonlijk gering. De bepaling van het Kon. Besl. van 10 Oct. 1871, waarbij gedurende
6 uren van iederen nacht de vangst verboden is, redt dan ook aan vele Zalmen het leven.
Bovendien strekt tot het tegengaan van het doodvisschen van het vischwater, de sluiting
van de zalmvisscherij met de zegen gedurende 2½ maand in ieder jaar, n.l. van half

Augustus tot half October en van Zaterdagavond 6 uur tot Zondagavond 6 uur. Van niet
minder belang is het weren van sommige vischtuigen. Terecht staat b.v. de kleine
vischzegen onder den naam van „moordzegen” bekend, daar de mazen van dit net zoo
eng zijn, dat men er zelfs de kleinste vischjes mede vangt. Dat ook in de ankerkuil
menige naar zee terugkeerende Smolt het leven verliest, blijkt uit het door Dr. Hoek in
1896 uitgebracht „Rapport.” Zeer nadeelig is voorts voor het vischwater de
schutwantvisscherij: Een bij eb geheel of gedeeltelijk droogvallend terrein wordt door
een aaneenschakeling van netten bij hoog water afgezet, zoodat de Visch, die hier met
den vloed gekomen is, niet weg kan en op het droge achterblijft of zich verzamelt in de
met water gevuld blijvende kuilen, waaruit men ze met de handzegen opschept. De
verkoopbare vischjes worden bijeengezocht, de overige (dus verreweg de meeste)
blijven liggen en sterven, voordat het reddende vloedtij aangebroken is.—De meeningen
zijn nog verdeeld over de vraag, in hoeverre de ontvolking van het zalmvischwater kan
worden tegengegaan door het loslaten van door kunstmatige vischteelt verkregen
éénjarige Zalmen in den bovenloop der rivieren. Dat dit niet in haar benedenloop moet
geschieden en dat jongere vischjes voor dit doel ongeschikt zijn, heeft de ervaring vrij
duidelijk aangetoond.
Meerforel (Salmo lacustris) noemt men een Zalmvisch, die zich nooit naar de zee
begeeft, maar alle groote en diepe meren der Alpen en Vooralpen tot op 1500 M. hoogte
bewoont en de hierin uitmondende rivieren opzwemt. De romp van het geslachtsrijpe
dier is bijna cilindervormig; de snuit kort en stomp; de voorste plaat van het
ploegschaarbeen is kort, driehoekig en met 3 of 4 tanden op den dwarsgerichten
achterrand bezet; de zeer lange steel van dit been is aan zijn ondiep uitgeholde
benedenvlakte van een hooge, tandendragende, overlangsche lijst voorzien; de hierop
voorkomende tanden zijn zeer dik: de voorste staan meestal op één rij, de achterste
meestal op 2 rijen. De groengrijze of blauwgrijze rug en de zilverglanzige zijden zijn
meer of minder sterk gevlekt; de vlekken zijn rond of hoekig en zwart van kleur; soms
hebben zij een uitvloeienden, oranjegelen rand; de onderdeelen zijn zilverwit. De rugvin
en de staartvin zijn grijs of nog donkerder; gene is steeds (en duidelijk) met vele zwarte
vlekken geteekend; deze is effen, soms echter van enkele uitvloeiende stippels voorzien.
De overige vinnen zijn lichter van kleur. Exemplaren van 12 à 15 KG. (80 cM. lang) zijn
niet zeldzaam; soms bereiken zij een lengte van 1 M. en een gewicht van 25 à 30 KG.
Naar het schijnt, komt dezelfde soort in de grootste en diepste meren van Schotland
voor; ook rekent men hiertoe een kleinere, anders gekleurde vorm in de Bodensee en
eenige andere meren (Meiforellen, Zweefforellen).
In de Alpenmeren houdt de Meerforel zich in den regel in waterlagen van aanzienlijke
diepte op, omdat de Houtingen, die zij hier vindt, op een zekeren leeftijd haar liefste

voedsel uitmaken; zelden verschijnt zij op een afstand van minder dan 40 M. van den
waterspiegel. Jongere exemplaren voeden zich hoofdzakelijk met Alvertjes.
Tegen het begin van September verlaten zij de meren en zwemmen de rivieren op om
kuit te schieten. Hoewel deze reis langzaam plaats heeft, strekt zij zich ver uit: in het
Rijngebied tot op een hoogte van 800 M. boven den zeespiegel, in het gebied van den
Inn nog verder, daar zij hier nog leven in meren, die bijna 1600 M. hoog liggen.
Geruimen tijd na het eieren leggen keeren zij naar de meren terug en brengen hier den
winter en den zomer door. De jongen, die in dit of in het vorige jaar geboren werden,
blijven gedurende de lente en den zomer in de rivieren en begeven zich eerst in den
tweeden winter van hun leven naar de meren.
Deze Visch heeft in vergelijking met de Rivierforel een taai leven, sterft buiten het water
niet zoo spoedig als deze en is daarom beter geschikt om verzonden en in andere wateren
overgeplant te worden; hij gedijt zeer goed in vijvers met talrijke wellen en een uit grint
bestaanden bodem.
De Meerforellen worden wegens hun smakelijk vleesch zeer hoog geschat en in groote
hoeveelheid gevangen.
De Zalmforel (Salmo trutta) vertoont zeer veel overeenkomst met de vorige soort,
doch is eenigszins plomper gebouwd; de muil is niet verder dan tot onder de oogen
gespleten en heeft minder krachtige tanden; de schubben zijn grooter. De zwarte vlekken
op den blauwgrijzen rug en de zilverkleurige zijden zijn minder talrijk en ontbreken
soms geheel; de buikzijde is zuiver wit; de parige vinnen en de aarsvin zijn kleurloos, de
borstvinnen bij oude dieren grijs; op de rugvin, die, evenals de staartvin, donkergrijs is,
komen enkele zwarte vlekken voor. Deze Visch kan 1 M. lang en 15 KG. zwaar worden.

1) Meerforel (Salmo lacustris). N⁄NM v. d. ware grootte.—2) Donau-zalm (Salmo hucho). N⁄NR v. d.
ware grootte.
In den nazomer houdt de Zalmforel zich in de zee op, van hier begeeft zij zich
stroomopwaarts in de rivieren om kuit te schieten. Haar verbreidingsgebied is veel
uitgestrekter dan dat van de Meerforel. Zij bewoont de Oostzee, het noordelijke deel van
den Atlantischen Oceaan, met inbegrip van de Britsche zeeëngten en kanalen, de
Noordzee en de IJszee tot aan de Witte Zee. Aan onze kust komt zij niet voor, wel bij die
van Duitschland; in buitengewoon grooten getale ontmoet men haar echter aan de
Skandinavische, Engelsche, Schotsche, Iersche, Laplandsche en Russische kusten en in
de hier uitmondende rivieren. Gewoonlijk zwemt zij in Mei, Juni en Juli
stroomopwaarts, doch minder ver dan de Zalm: in den bovenloop der rivieren treft men
haar zelden aan. Het kuitschieten heeft in November en December, de terugreis naar de
zee na het smelten van het ijs plaats.
In Duitschland wordt de Zalmforel minder hoog geschat, althans minder duur betaald
dan de Zalm; in Skandinavië is men (en, mijns inziens, te recht) een andere meening

toegedaan. De vangst van dezen Visch is daarom een niet onbelangrijk en ook
winstgevend bedrijf. Hierbij komt nog, dat de Zalmforel bijna even gemakkelijk als de
Rivierforel in groote meren of zelfs in diepe vijvers overgeplant of door kunstmatige
vischteelt aangekweekt kan worden, zoodat zij waarschijnlijk mettertijd een grootere rol
in het visschersbedrijf zal spelen dan thans.
Van alle inheemsche Zalmvisschen heeft de Gewone Forel of Rivierforel
(Salmo fario) den meest ineengedrongen lichaamsbouw. Haar romp is min of meer
zijdelings samengedrukt, de snuit kort en zeer stomp. Het is volstrekt onmogelijk van de
kleur dezer Visschen een algemeen geldige beschrijving te geven. Tëchudi vergelijkt de
Forel in dit opzicht met een Kameleon, maar had hierbij kunnen voegen, dat zij nog veel
meer kleurswisselingen vertoont dan dit uit dien hoofde beroemd Reptiel. Waarschijnlijk
is men niet ver van de waarheid verwijderd, als men aanneemt, dat de zoo
uiteenloopende kleur van de Forel niets anders is dan een nabootsing van de heerschende
kleur van haar omgeving, dat men dus bij dezen Visch hetzelfde verschijnsel waarneemt
als bij de Schol, die haar kleur wijzigt in verband met die van den zeebodem. Dikwijls is
de met zwartachtige vlekken geteekende rug olijfkleurig grijs, de rugvin gestippeld en
met een witten rand omgeven, terwijl de zijden groenachtig geel zijn met roode stippels
en goudkleurigen weerschijn, de onderdeelen witachtig grijs, de buikvinnen hooggeel.
Dikwijls heeft over ’t geheele lichaam een donkere (zelden een geheel zwarte) kleur de
overhand. Dikwijls, o.a. bij vele exemplaren, die in de meren der Alpen gevangen
worden, zijn de stippels zwart, rood en wit, waarmede trouwens een wijziging van den
vorm van ’t lichaam en van de kleur der oogringen gepaard gaat. Soms is de kleur
grootendeels geelachtig, soms witachtig. Deze afwijkingen hebben aanleiding gegeven
tot verschillende namen, zonder dat het mogelijk geweest is de hierdoor aangeduide
verscheidenheden scherp te begrenzen wegens de tallooze overgangsvormen, die er
nevens voorkomen. In den regel echter is de Forel op den rug donker, op de zijden
lichter en gestippeld, op den buik het lichtst van kleur. De visschers meenen, dat de kleur
hoofdzakelijk afhangt van het water, waarin de Forel zich ophoudt en in hetzelfde water
tamelijk standvastig is: in de Engelberger Aa b.v. vindt men geregeld Forellen met
blauwe vlekken, terwijl die van de hierin uitmondende Erlenbach rood gevlekt zijn. Hoe
zuiverder het water, des te helderder is meestal de kleur. Ook aan het vleesch merkt men
verschil van kleur op: bij de licht gekleurde, goudgeel en rood gestippelde
„Goudforellen” is het roodachtig, bij andere verscheidenheden geelachtig, in den regel
echter sneeuwwit; deze kleur ondergaat bij ’t koken geen verandering. De grootte staat,
evenals de kleur, met de verblijfplaats in verband. In kleine, snel stroomende beken,
waar de Forel zich met weinig water behelpen moet, bereikt zij ternauwernood een
lengte van 40 cM. en een gewicht van hoogstens 1 KG. In diepe wateren, in meren en
vijvers, kan de lengte van onze Forel toenemen tot meer dan 90 cM. en haar gewicht tot
5 of 6 KG. Yarreää maakt melding van verscheidene reusachtige vertegenwoordigers

van deze soort: van een mannetje, dat bij 73 cM. lengte slechts 5.5 KG. zwaar was, van
een wijfje, welks lengte 88 cM. bedroeg en dat een gewicht van 15 KG. bereikt.
Vaäencienneë spreekt zelfs van een exemplaar, dat 104 cM. lang was. Dat zulke reuzen
een hoogen leeftijd hebben bereikt, staat vast. De visschers zeggen gewoonlijk, dat de
hoogste leeftijd van de Forel 20 jaar is; men kent evenwel feiten, waaruit blijkt, dat zij
veel ouder kan worden.
Tot dusver is men nog niet in staat om het verbreidingsgebied van den Forel nauwkeurig
te omschrijven; men weet echter, dat zij op voor haar geschikte plaatsen in geheel
Europa, van de Noordkaap tot aan Kaap Tarifa, te vinden is, zoo ook in Klein-Azië en
waarschijnlijk bovendien in andere Aziatische landen. Helder, stroomend, zuurstofrijk
water is een noodzakelijke voorwaarde voor haar aanwezigheid en haar leven. Men treft
haar daarom in alle wateren van het gebergte aan, het meest in rivieren en beken, doch
ook in meren, die met versch water voorzien worden door rivieren, die er doorstroomen,
of door rijke wellen, die er in ontspringen. Hier komt n.l. een groot deel van het water
door de sterke beweging die het heeft, telkens weer met de buitenlucht in aanraking,
waardoor het beter dan elders in de gelegenheid is om koolzuur af te staan en zuurstof op
te nemen. Uit de kweekingsproeven, die in den laatsten tijd op zoovele plaatsen
genomen zijn, is voldoende gebleken, dat gefiltreerd water, wanneer het geregeld in
beweging gebracht wordt, geschikt is om tot woonplaats te dienen voor de Forel, en dat
het er niet op aan komt, of dit water aan frissche bronnen of aan beken en zelfs aan
vijvers ontleend wordt. In de hooge bergstreken stijgt zij tot in den Alpengordel omhoog.
Op een hoogte van meer dan 2100 M. boven de oppervlakte der zee vindt men haar
buiten Grauwbunderland niet; hier echter komt zij nog op een hoogte van 2400 M. voor.
In Tirol stijgt zij nog 300 à 500 M. hooger en in de beken van den Sierra Nevada heeft
men haar nog op een hoogte van 3000 M. gevonden, omdat hier de sneeuwgrens hooger
ligt.
Bij ons komt zij tegenwoordig nog slechts in enkele beken van Gelderland voor; zij is
hier hoogst zeldzaam, doch was in vroegeren tijd algemeener. Ook vindt men haar in het
riviertje de Geul bij Maastricht. Door het overbrengen van de jonge vischjes uit de
inrichtingen voor kunstmatige vischteelt naar onze rivieren worden echter ook in andere
deelen van Nederland nu en dan Forellen gevangen. Deze zijn bij de visschers onder den
naam van „Schotsche Zalmpjes” bekend.

Forel (Salmo fario).
Wat behendigheid en snelheid van beweging betreft, wordt de Rivierforel hoogstens
door enkele van hare verwanten, misschien echter door geen anderen riviervisch
overtroffen. Waarschijnlijk moet men haar tot de Visschen met nachtelijke levenswijze
rekenen; alle waargenomen feiten pleiten althans ten gunste van de stelling, dat zij eerst
tegen den avond haar hoogste mate van beweeglijkheid openbaart en vooral gedurende
den nacht haar belangrijksten arbeid verricht, d. w. z., voor haar voeding zorgt. Over dag
verschuilt zij zich gaarne onder overhangende steenen aan den oever of in andere holen
en schuilhoeken, die door de steenmassa’s van het door haar bewoonde water gevormd
worden. Wanneer echter op dien tijd in haar omgeving een volslagen stilte heerscht,

vertoont zij zich ook dan in ’t open water. Steeds den kop stroomopwaarts gericht
houdend, „staat” zij soms een kwartier of langer op dezelfde plaats, schijnbaar
bewegingloos, hoewel zij in werkelijkheid door beweging van de vinnen zich op
dezelfde plaats moet houden. Soms schiet zij plotseling pijlsnel door het water, met
bewonderenswaardige behendigheid steeds den hoofdstroom vindend, zoodat zij in
ondiepe beken haar weg kan vervolgen, zelfs op plaatsen waar het zwemmen onmogelijk
schijnt te zijn. Wanneer zij opgeschrikt wordt, tracht zij, voor zoover hiertoe gelegenheid
bestaat, steeds weer een schuilhoek te bereiken en zich hierin te verbergen: zij is een van
de voorzichtigste en schuwste Visschen. Om stroomafwaarts te komen, laat zij zich
soms, den kop tegenstroom gericht, langzaam drijven; soms echter schiet zij met
inspanning van al hare krachten zoo vlug door het water, dat de snelheid van haar
beweging die van den stroom ver overtreft. Zoolang zij stil staat, loert zij op buit en
overziet zorgvuldig haar jachtgebied, het water naast en vóór haar, de waterspiegel of de
lucht boven haar. Wanneer een Insect, hetzij klein of groot, haar uitkijkplaats nadert,
wacht zij, zonder eenige beweging te maken, totdat het op den gewenschten afstand
gekomen is, doet dan buitengewoon snel één of meer krachtige slagen met de staartvin
en springt, door het water voortschietend of boven de oppervlakte zich verheffend, op
den begeerden buit toe. De jonge Forel maakt bij voorkeur jacht op Insecten, Wormen,
Bloedzuigers, Slakken, Vischlarven, kleine Visschen en Kikvorschen. Zoodra zij echter 1
à 1.5 KG. zwaar geworden is, wedijvert zij in vraatzucht met iederen roofvisch van haar
grootte, doet althans voor den Snoek weinig onder en overvalt ieder levend wezen, dat
zij overmeesteren kan, haar eigen kroost niet uitgezonderd.
De voortplantingsverrichtingen van de Forel nemen een aanvang in het midden van
October en houden soms aan tot in December. Het kuitschieten heeft plaats in ondiep
water op grintgrond of achter groote steenen, voor zoover hier een snelle strooming
voorkomt. Vóór het leggen maakt het wijfje door vlugge beweging van den staart een
meer of minder groote, ondiepe kuil in den bodem, laat hierin de eieren vallen, bedekt ze
door opnieuw den staart te bewegen en laat ze vervolgens aan hun lot over. De jongen,
die na ongeveer 6 weken uitkomen, blijven in het eerst eenigen tijd bewegingloos liggen
op de broedplaats; hoogstens bewegen zij hunne kleine borstvinnen; dit duurt totdat zij
den inhoud van den dooierzak verbruikt hebben en behoefte aan ander voedsel beginnen
te gevoelen. Aanvankelijk zijn zij tevreden met de allerkleinste waterdiertjes, later
maken zij ook wormpjes buit, vervolgens Insecten en pas geboren vischjes. Met hun
grootte neemt ook hun roofzucht toe. Drie maanden nadat zij als vormelooze
schepseltjes uit het ei kwamen, zijn zij welgevormde, sierlijke vischjes geworden, die,
evenals de meeste overige Zalmvisschen, een jeugdkleed dragen, waarop donkerbruine
dwarsbanden zichtbaar zijn. Omstreeks dezen tijd gaan de broers en zusters uiteen, om
plaatsen op te zoeken waar zij op dezelfde wijze werkzaam kunnen zijn als hunne
ouders.

De jonge Forellen worden door vele vijanden bedreigd en in gevaar gebracht. Nog
voordat zij het ei verlaten hebben, richten de op den bodem levende Visschen, vooral de
Kwabben, een groote slachting onder hen aan; de Waterspreeuw pikt er ook wel een
aantal van op; zelfs de onschuldige Kwikstaart zal er vermoedelijk eenige verslinden.
Van de zelfstandig geworden jongen vallen er verscheidene ten buit aan de reeds
genoemde Kwabben en aan andere roofvisschen, vooral aan de oudere Forellen. Als het
vischje zoo ver ontwikkeld is, dat het zelf rooven kan, heeft het nog in de
Waterspitsmuis, de Waterrat en den Vischotter vijanden, waartegen het niet opgewassen
is.
De gegronde klachten over de vermindering van het aantal onzer zoetwatervisschen,
hebben ongelukkig ook betrekking op de Forellen; de mogelijkheid bestaat echter om
wateren, die voor deze Visschen geschikt zijn, er weder mede te bevolken: men kan ze
op doeltreffende wijze kweeken en opvoeden. Geen andere soort van Zalmvisch is zoo
goed als de Forel geschikt om gefokt te worden; zij gedijt in bronnenrijke vijvers even
goed als in beken, groeit snel en brengt een hoogen prijs op.
Een te recht buitengewoon hoog geschat lid van het Zalmengeslacht—de Roode
Forel (Salmo salvelinus)—bewoont in meer of minder groot aantal de meren van de
Middel-Europeesche, Noord-Russische en Skandinavische bergstreken. Haar
langwerpige en zijdelings eenigszins samengedrukte romp is in verband met verschil van
leeftijd, sekse en verblijfplaats zeer ongelijk van vorm; de vinnen zijn tamelijk lang, de
buikvinnen onder de rugvin aangehecht. Ook de kleur is aan veel afwisseling
onderhevig. Bij vele exemplaren gaat de blauwgrijze kleur van den rug op de zijden
langzamerhand in wit over, dat meer of minder geelachtig kan zijn en op den buik
vervangen wordt door een levendig oranjeroode kleur, die vooral gedurende den paaitijd
duidelijk uitkomt; aan de zijden van den romp bevinden zich dikwijls ronde, lichte
plekken, die in de nabijheid van den buik, al naar de kleur die deze heeft, soms
witachtig, soms geelachtig, soms oranjerood zijn; zulke vlekken treft men soms ook op
het onderste deel van de rugvin aan. Bij jonge exemplaren raken deze vlekken elkander
soms, waardoor een gemarmerde teekening ontstaat. Ook donkerder kleuren komen
voor; de buik kan vermiljoenrood, de rug bruinachtig groen zijn. De Roode Forel kan
een lengte van 80 cM. bereiken en 10 KG. zwaar worden; gewoonlijk is haar lengte niet
grooter dan 30 cM., haar gewicht ongeveer O.5 KG.
Deze soort bewoont uitsluitend meren van echte bergstreken; in de Alpen wordt zij op
geen geringer hoogte dan 2000 M. boven den waterspiegel aangetroffen; in den regel
bezoekt zij de rivieren, die in deze meren uitmonden, niet eens gedurende den paaitijd.
Evenals de Houtingen brengt de Roode Forel in diepe waterlagen het grootste deel van
haar leven door; evenals deze voedt zij zich hoofdzakelijk met kleine wezens, vooral met

verschillende Schaaldieren. Ook kleine Visschen worden trouwens niet door haar
versmaad; waarschijnlijk voeden de zeer groote exemplaren zich grootendeels met deze
prooi. Het kuitschieten neemt tegen het einde van October een aanvang en duurt tot in
het einde van November; in enkele meren misschien nog langer. In dezen tijd stijgen de
Roode Forellen omhoog naar het minder diepe water bij den oever, waar de broedplaats
is van hare eieren. Zij vermenigvuldigen zich tamelijk sterk, maar groeien minder snel
dan de Gewone Forellen. Beide soorten bewonen dikwijls hetzelfde meer; toch heeft er
in de vrije natuur nooit kruising plaats. In de inrichtingen voor kunstmatige vischteelt
evenwel is het in de laatste jaren dikwijls gelukt van Forellen en Roode Forellen
hybriden te verkrijgen, die, naar men zegt, zich door voortreffelijke eigenschappen
onderscheiden, sneller groeien dan de Roode Forel en smakelijker zijn dan de Gewone.
Door kunstmatige vischteelt heeft men het aantal van deze Visschen in enkele meren
aanmerkelijk doen toenemen. Men vangt de Roode Forel hoofdzakelijk gedurende den
paaitijd, meestal in groote vleugelnetten, die door vier mannen in twee schuiten aan land
getrokken worden en dikwijls een groote hoeveelheid visch opleveren. Het vleesch van
deze soort wordt hooger geschat dan dat van eenigen anderen Zalmvisch.
De Donau-zalm (Salmo hucho), heeft een langwerpigen, rolvormigen romp; de
groenachtige, donkerbruine of blauwachtig grijze kleur van den bovenkop en den rug
gaat op de zijden langzamerhand over in de zilverwitte kleur van den buik; de kop en de
romp zijn in meerdere of mindere mate met kleine donkergrijze of zwartachtige
stippeltjes bezet, waartusschen (vooral op den kruin, het kieuwdeksel en den rug)
grootere, zwarte vlekken voorkomen; deze vlekken nemen verder naar achteren en naar
onderen een halvemaanvormige gedaante aan. Bij zeer oude Visschen is de grondkleur
lichtrood. De vinnen zijn witachtig en ongevlekt, de rugvin en de staartvin onzuiver van
kleur. De lengte bedraagt 1.5 à 2 M., het gewicht 20 à 50 KG.
Hoewel de Donauzalm, volgens Paääaë, ook de stroomen, die in de Kaspische Zee
uitmonden, bewoont, hebben latere onderzoekers hem uitsluitend in het stroomgebied
van den Donau waargenomen; het is trouwens twijfelachtig, of hij zich wel naar de zee
begeeft, veel waarschijnlijker daarentegen, dat hij voortdurend in den hoofdstroom en
zijne uit de Alpen afkomstige bijrivieren blijft. Wel heeft men soms ook in de rivieren,
die uit het noorden naar den Donau stroomen, enkele Donauzalmen gevangen; dergelijke
gevallen moeten echter als uitzonderingen worden beschouwd. Het is wel mogelijk, dat
hij gedurende den paaitijd uit den hoofdstroom in de bijrivieren overgaat en deze
opzwemt, waarschijnlijk begeeft hij zich echter niet tot grooter hoogte dan 1000 M. Zijn
aard is die van een echten Zalm; in verband met zijn aanzienlijke grootte is hij echter
vraatzuchtiger dan al zijne verwanten. In tegenstelling met deze besteedt hij de maanden
April en Mei aan de voortplanting; bij gunstige weersgesteldheid neemt het kuitschieten
echter reeds in Maart een aanvang. Tegen dezen tijd verlaten de Donauzalmen het sterk

stroomend water, waarin zij zich bij voorkeur ophouden, zoeken ondiepe plaatsen op,
welker bodem met grint bedekt is, en maken hierin met den staart een groeve, die tot
bergplaats dient van de eieren. Gedurende het leggen letten zij zoo weinig op hetgeen er
in hun omgeving voorvalt, dat men met een boot over hen heen kan varen zonder ze te
verjagen.
Het witachtige vleesch van dezen Visch is veel minder smakelijk dan dat van den Zalm
en wordt lager geschat dan dat van de Zalmforel. Men vangt den Donauzalm in groote
netten of met den hengel; soms kan men hem, terwijl hij rustig in een diepe waterlaag
staat, met een harpoen of met een kogel dooden. Indien hij niet zoo vraatzuchtig was en
niet zoo dikwijls te lijden had van een bij de Visschen veel voorkomende huidziekte, zou
het zeer wel mogelijk zijn hem te kweeken in vijvers, die een aanhoudenden toevoer van
zacht water ontvangen, daar hij hierin goed gedijt.
*
De Spieringzalmen (Osmerus) hebben kleine of middelmatig groote, glanslooze,
spoedig losgerakende schubben op hun doorschijnend lichaam; de lange
bovenkaaksbeenderen reiken tot onder den achterrand van het oog; de mondspleet is dus
zeer wijd; alle beenderen van den bek, ook de vleugelbeenderen en de tong, dragen
tanden; deze zijn het grootst op het voorste uiteinde van het zeer korte ploegschaarbeen
en van het tongbeen, zeer fijn aan den rand van tusschen- en bovenkaak, waar zij op een
enkele rij staan; de ver vooruitstekende onderkaak heeft, behalve een buitenste rij zeer
fijne, een binnenste rij van grootere tanden. De valsche kieuwen zijn aanwezig, maar
rudimentair.
Bij de belangrijkste soort van dit geslacht, die de Spiering of Spierling, in
Friesland Spjirring wordt genoemd (Osmerus eperlanus), zijn de omtrek van romp
en kop, de grootte en de kleur zeer verschillend. De bovendeelen zijn gewoonlijk grijs,
de zijden zilverkleurig met blauwachtigen of groenachtigen weerschijn, de onderdeelen
roodachtig. De lengte bedraagt meestal 13 tot 20 cM., bij uitzondering 25 à 30 cM.
Vele kuststreken van Noord-Europa en de oostkust van Noord-Amerika zijn zeer rijk aan
Spieringen. In Europa schijnen zij zich voornamelijk op te houden in de Noordzee en de
Oostzee; men vindt hen echter ook in het Kanaal niet zelden; ook bewonen zij de haffen
en groote zoetwatermeren langs de Oostzeekust in meer of minder grooten getale.
Sommige dierkundigen onderscheiden een Zee- en een Zoetwater-spiering. Gene zwemt
om kuit te schieten de rivieren op, waar zijne jongen geruimen tijd blijven. Volgens Van
den Ende zwemmen de Spieringen van de Zuiderzee den IJsel op in Februari en Maart;

in de lente en den zomer worden zij op deze rivier tot voorbij Zutfen, doch nooit hooger
dan Doesburg gevangen; na een zeer langdurigen winter treft men niet voor April te
Zutfen Spiering aan. Dat er het geheele jaar door op het Hollandsch Diep Spiering wordt
gevischt, schijnt te pleiten voor de opvatting, dat men hier met een in zoetwater
blijvenden vorm te doen heeft; het is althans nooit gebleken, dat hij een uit zee
binnenvallende trekvisch zou zijn. Bijzonder overvloedig verschijnt de zoogenaamde
Zeespiering in de monden van de Elbe en den Wezer, zelden op de kusten van Holstein,
Mecklenburg en Pommeren, in buitengewoon groot aantal daarentegen in het Kurische
Haf. Dit haf wordt ook bewoond door de Zoetwaterspiering, die nergens anders de zee
bezoekt en vooral in de zoetwatermeren van Oost-Pruisen, Pommeren, Brandenburg,
Mecklenburg en Holstein voorkomt. Beide vormen zijn steeds tot talrijke gezelschappen
vereenigd, die zich gedurende den winter in de diepte verborgen houden en zich eerst in
Maart en April in de bovenste waterlagen vertoonen, om met het oog op de voortplanting
stroomopwaarts te reizen. De Spieringscholen trekken nooit zoover als de overige
Zalmvisschen, hoewel zij zich tot diep in het binnenland begeven, in de Elbe tot Anhalt
en Saksen, in den Wezer tot Minden, in de Seine tot Parijs den stroom opzwemmen.
Nadat zij in het begin van April hunne kleine, gele eieren op zandige plaatsen hebben
gelegd, keeren zij naar de zee of de meren terug.
„Gedurende vele maanden van het jaar,” schrijft Dr. Hoek, „is op het Hollandsch Diep
en Haringvliet voor den ankerkuil en de staalboomen de vangst van Spiering hoofdzaak:
met name is dit het geval in den winter en voorjaarsmaanden, terwijl gedurende de
zomermaanden, althans voor de „eigen” schokkers, de aasvisscherij de spieringvangst
geheel verdringt. De kantoren blijven echter het geheele jaar door—de maanden van den
gesloten tijd (1 April tot 15 Juni) natuurlijk uitgezonderd—Spiering vangen en ten
verkoop opzenden. Hoewel van Mei tot Juli of Augustus het aantal Spieringen niet groot
is, ontbreken zij echter ook in dezen tijd niet. De grootste op het Hollandsch Diep
gevangen Spieringen, die wij zagen, waren 25 à 26 cM. lang. De waarde van de Spiering
is aan zeer groote schommelingen onderhevig. Bij zeer hooge markt, zoowel te Parijs als
te Londen, maakten de kantoren voor één grooten Spiering 6 à 8, soms zelfs 10 à 12
cents. Als de hoeveelheid Spiering niet aanzienlijk genoeg is om ze te verzenden, wordt
zij in de plaatsen, waar de visschers thuis behooren, verkocht. Ook dan wisselt de prijs
zeer sterk af. Als de prijs laag is, brengt de groote Spiering 60 à 75 cents de honderd op,
terwijl voor een mandje van ongeveer 100 stuks kleine Spiering (10 à 12 cM. lang) 10 à
15 cents wordt betaald.” Van Juni tot Februari is de Spiering zeer menigvuldig in de
Zuiderzee, waar in sommige jaren meer dan 1 millioen KG. van dezen Visch gevangen
wordt, o.a. in 1895 toen de opbrengst van de Zuiderzee-spieringvisscherij ruim ƒ55000
bedroeg.
Den naam Osmerus en ook den Duitschen naam „Stint” dankt de Spiering aan zijn
eigenaardige lucht, welke met die van bedorven augurken vergeleken wordt. Toch wordt
dit vischje als zeer smakelijk geroemd en is op vele plaatsen zeer gezocht. Soms vangt

men de Spieringen in zulk een ontzaglijke hoeveelheid te gelijk, dat men ze voor een
groot deel als mestspecie moet gebruiken. Men geeft ze ook wel aan kostbare, in vijvers
gekweekte Visschen als voedsel.
Een van de kleinste Zalmvisschen, de Kapelaan (Mallotus villosus), bewoont in
ontzaglijke hoeveelheid de IJszee en is van zeer groot belang voor de visscherij aldaar.
Het geslacht der Lodden, waarvan hij de eenige vertegenwoordiger is, kenmerkt zich
door een slanke gestalte, kleine schubben, zeer groote, ronde borstvinnen, ver naar
achteren verschoven rugvinnen en zwakke, borstelvormige tanden op de kaken, het
gehemelte en de tong. De kleur van den rug is donkergroen met bruinachtigen
weerschijn, die van de zijden en van den buik zilverwit met vele zwarte stippels; de
vinnen zijn grijs en hebben een zwarten rand. De mannetjes en wijfjes vertoonen een vrij
aanzienlijk verschil. De lengte wisselt af van 14 tot 18 cM.
Het verbreidingsgebied van den Kapelaan ligt tusschen 64 en 75° N.B. Men vindt hem
bij de kust van Finmarken, IJsland en Groenland; in wonderbaarlijke menigte verschijnt
hij echter gedurende den paaitijd op de Bank van Newfoundland. Evenals hunne
verwanten houden deze Visschen zich gedurende den winter in de diepten der zee op en
beginnen eerst in Maart op te stijgen naar de ondiepere paaiplaatsen. Zij vereenigen zich
daarbij tot scholen, die 50 zeemijlen lang en breed zijn. Deze dringen met gesloten
gelederen in alle bochten en riviermonden door, zoodat de bovenste waterlagen geel
gekleurd worden door hunne eieren, die dikwijls bij hoopen op het strand worden
geworpen; met korte netten kan men ze letterlijk bij millioenen uit de zee scheppen; voor
de arme bewoners van Groenland zijn zij nagenoeg even belangrijk, als voor ons het
brood is. In Noorwegen wordt de Kapelaan in ’t geheel niet gebruikt wegens zijn geringe
grootte en zijn onaangename lucht; op IJsland eet men hem in verschen toestand,
wanneer er geen andere Visschen zijn: in Groenland echter vormen deze Visschen, na in
de lucht gedroogd te zijn, een belangrijk deel van den leeftocht voor den winter. Nog
belangrijker is de Kapelaan als aas voor de vangst van Kabeljauwen. Behalve door
Meeuwen, Zeezwaluwen en Zeehonden worden zijne scholen gevolgd door allerlei
roofvisschen, die zich met dezen buit voeden en zoolang de paaitijd van de Lodden
duurt, niets anders eten. Voor de helft van de Kabeljauw, die men op de Bank van
Newfoundland vangt, dient de Kapelaan als lokaas; millioenen Visschen zijn hiervoor
noodig; bovendien worden er millioenen gezouten, in de zon gedroogd, in tonnen gepakt
en later voor ’t zelfde doel gebruikt.
De middelmatig groote en kleine Zalmvisschen, die men in het geslacht van de
Houtingen (Coregonus) samenvat, hebben een zijdelings eenigermate
samengedrukten romp, een kleinen, nauwen mond, die tandeloos is of met zeer fijne,
licht uitvallende tanden gewapend, middelmatig groote, spoedig uitvallende schubben,

een kleine vetvin en een hooge rugvin, waarvan de aanhechtingsplaats een weinig vóór
die van de buikvinnen gelegen is. De 40 soorten van dit geslacht bewonen de zee langs
de kust en het zoetwater van het noordelijk halfrond en komen in gestalte en levenswijze
zoozeer overeen, dat het in vele gevallen zeer moeielijk is voor deze vormen en hunne
verscheidenheden kenmerken op te geven, waardoor men ze met zekerheid kan
onderscheiden. In Nederland vindt men twee, in Duitschland minstens 6 soorten van dit
geslacht; de Houtingen, die de meren van Groot-Brittannië, Skandinavië en Rusland
bewonen, worden meestal tot andere soorten gebracht.
De Blauwe Houting, het Blaufelchen (Coregonus Wartmanni), is slanker
gebouwd dan al zijne Duitsche verwanten. De bovenloop en de rug vertoonen op
lichtblauwen grond een zilveren weerschijn; de zijden van kop en romp zijn zilverwit; de
zijdestreep is zwart gestippeld; de vinnen zijn geelachtig wit met breeden, zwarten
zoom. Gemiddeld, wordt hij 30 à 50 cM. lang en 2 à 3 KG. zwaar; hij kan echter een
lengte van 60 cM. bereiken. Zoowel de vorm als de kleur varieeren zeer sterk.
De Blauwe Houting bewoont de meeste groote Zwitsersche, Beiersche en Oostenrijksche
meren, die aan de noordzijde van de Alpen gelegen zijn. In den regel houden deze
Visschen zich, evenals de meeste van hunne verwanten, in de diepste plaatsen der meren
op, niet zelden op een diepte van 200 M. onder den waterspiegel, slechts bij uitzondering
in waterlagen van 40 à 100 M. diepte. Bij onweders en warme regenbuien naderen zij,
naar men zegt, de oppervlakte tot op een afstand van 20 of nog minder M., om zich,
zoodra het koeler wordt, weer naar de diepte te begeven. In de rivieren gaan zij nimmer
over en trekken dus ook niet van het eene meer naar het andere. Hun voedsel bestaat
hoofdzakelijk uit zeer kleine waterdieren, die op groote diepte leven en die de
natuuronderzoekers voor een deel eerst door het onderzoek van den inhoud der maag
dezer Visschen hebben leeren kennen. Bovendien eten de Blauwe Houtingen de
slijmerige stof, die den bodem van het meer bedekt en uit allerlei lagere dieren en
planten in hunne eerste ontwikkelingstoestanden bestaat. Tot hun buit behooren ook vele
kleine Schaaldieren, Waterslakken, Wormen en larven van Insecten.
Gedurende den paartijd gedragen de Blauwe Houtingen zich op soortgelijke wijze als de
Haringen. Van het midden van November (iets vroeger of iets later, al naar de
weersgesteldheid) tot in December, dus gedurende een tijdperk van 3 weken, verschijnen
zij in tallooze scholen aan de oppervlakte der meren; soms begeven zij zich zoo ver naar
boven, dat hunne rugvinnen zichtbaar zijn; soms blijven zij, afgeschrikt door de lage
temperatuur der bovenste waterlagen, door sneeuwvlagen, ijsschotsen, enz.,
verscheidene meters onder den waterspiegel. Zij dringen er zoo dicht opeen, dat hun
huid door het tegen elkander schuren beschadigd wordt, een deel van haar buitenste laag
en zelfs een aantal schubben verliest, welke huidwoekeringen het water over een

aanmerkelijke uitgestrektheid bedekken en troebel maken. Zelfs loopt het leven dezer
dieren gevaar door de drukking, die zij van elkander ondervinden.
De Blauwe Houting is voor het Bodenmeer, wat de Haring is voor de Noordzee. Beider
vangst brengt een groote bedrijvigheid teweeg. Gedurende den zomer varen dagelijks
een groot aantal uitsluitend voor de vangst van dezen Visch bestemde booten het meer
op; waarschijnlijk maakt iedere boot gemiddeld wel 100 Houtingen buit. Bij koud weder
is trouwens de opbrengst aanmerkelijk minder; zeer slecht weder maakt deze visscherij
geheel onmogelijk, omdat de Blauwe Houtingen zich dan begeven naar diepten,
waarvoor men nog geen geschikte netten heeft vervaardigd. In den paaitijd maakt men
gebruik van groote diepgaande netten, waarmede deze Visschen bij honderden in één
trek worden opgehaald. De prijs van deze vischsoort mag in verhouding tot haar
kwaliteit gering heeten.
De Witte Houting of Bodenrenke (Coregonus fera) bewoont dezelfde meren
als de vorige soort; zij onderscheidt zich van deze door een stomperen, korteren snuit en
een korteren, meer gedrongen staart; de kleur stemt over ’t geheel genomen met die van
de Blauwe Houting overeen, met dit verschil, dat de donkere kleur van den rug niet zoo
levendig is en minder ver op de zijden afdaalt. Deze soort kan een lengte van minstens
60 cM. en een gewicht van meer dan 3 KG. bereiken en wordt dus aanmerkelijk grooter
dan de vorige.
De Witte Houting is een van de beste Visschen, die in de Zwitsersche meren leven; van
groot belang is hij ook door zijn veelvuldigheid; men kan hem het geheele jaar door
vangen, ook in den winter, als er geen Blauwe Houtingen gevischt worden. In den winter
maakt men voor dit doel gebruik van netten; in den zomer, vooral in Mei en Juni, van
den hengel. De gevangen exemplaren sterven bijna oogenblikkelijk, zelfs wanneer men
ze zorgvuldig uit het water schept.
Over de kwaliteit van dezen Visch zijn de meeningen verdeeld. Eenigen geven aan den
Witten Houting de voorkeur boven den Blauwen; anderen oordeelen juist andersom.
Nog heeft men niet met zekerheid kunnen uitmaken of de Marene (Caregonus
maraena), die het Madu-meer tusschen Stettin en Stargard en het Schaalmeer in
Lauenburg bewoont en die uit het eerstgenoemde water in verscheidene meren van
Brandenburg en Pommeren is overgeplant, als een afzonderlijke soort moet worden
beschouwd of slechts een verscheidenheid van den Witten Houting is. De overeenkomst
in vorm en levenswijze schijnt voor de laatstgenoemde meening te pleiten; het verschil

tusschen deze beide verwante Visschen is gering en bepaalt zich hoofdzakelijk tot den
vorm van den snuit. Beide hebben nagenoeg dezelfde kleur: de rug is blauwachtig, de
buik zilverwit, de zijdestreep met witte stippels geteekend. De lengte bedraagt 60 of
meer cM., het gewicht 7 à 8 KG.
Evenals de Witte Houting leeft de Marene steeds op zeer aanzienlijke diepten, die zij
eerst in ’t midden van November, haar paartijd, verlaat; ook zij kiest voor ’t kuitschieten
betrekkelijk ondiepe plaatsen op geringen afstand van den oever. Haar voedsel bestaat
uit soortgelijke dieren als door de andere Houtingen gegeten worden.
Het meest vangt men dezen Visch des winters onder het ijs in zeer groote netten; in
sommige jaren is deze visscherij ook in de lente, in andere in den herfst van beteekenis.
Hoewel de Marenen sterven, zoodra zij uit het water gehaald zijn, kan men ze in sneeuw
en ijs gepakt tamelijk ver verzenden; ook worden zij wel, evenals de Witte Houting,
gezouten en gerookt. In de lente wordt deze Visch als bijzonder lekker geprezen.
In de Zuid-Duitsche meren leeft ook de Winterhouting of Kilch (Caregonus
hiemalis), zoo geheeten, omdat hij in den winter kuitschiet. Zijn lengte bedraagt
hoogstens 40 cM., meestal minder, en is dus aanmerkelijk geringer dan die van zijne
reeds genoemde verwanten, van welke hij zich bovendien onderscheidt door de kortheid
van den romp en de sterkere kromming van den rug. De kleur van den bovenkop is
geelachtig wit, die van de zijden en van de kieuwdeksels zilverwit; de overige deelen
van den romp zijn licht bruinachtig grijs, de vinnen kleurloos, maar, met uitzondering
van de borstvinnen, zwartachtig gezoomd.
Vóór de onderzoekingen van Von Sieboäd kende men den Winterhouting alleen als
bewoner van de Bodensee; de genoemde onderzoeker vond hem ook in de Ammersee en
is van oordeel, dat men hem ook in andere Alpenmeren zal aantreffen. Verklaarbaar
wordt onze onbekendheid met dezen Visch, als men bedenkt, dat hij zich steeds op een
diepte van 70 à 90 M. ophoudt en slechts tegen het einde van September in hoogere
lagen komt om kuit te schieten. Zijn voedsel stemt, naar uit het onderzoek van den
inhoud van maag en darm gebleken is, volkomen overeen met deze levenswijze. Zijn
voedsel bestaat uitsluitend uit Slakjes, Mossels en slijmerige stoffen, die hij van den
bodem van het meer opneemt.
„Daar de Winter-houting,” zegt Von Sieboäd , „naar het schijnt, diepere gedeelten van
de meren bewoont dan onze Houtingen, zal hij eerder dan deze in opgeblazen toestand
verkeeren, wanneer men hem met een net uit zijne diepe verblijfplaatsen ophaalt.
Wegens deze eigenschap is hij in de omstreken van de Bodensee bekend onder den naam
van Krophouting (Kropffelchen). Op een diepte van 80 M. is de Winterhouting en zijn

met lucht gevulde zwemblaas aan een waterdrukking van ongeveer 7½ atmospheren
blootgesteld. Gedurende het ophalen van den Visch neemt deze drukking zeer schielijk
af om geheel op te houden, zoodra hij aan den waterspiegel is gekomen, waar alleen de
dampkringsdrukking op hem werkt. In dezelfde reden als de spanning van de lucht in de
zwemblaas vermindert, zal haar volume toenemen, daar de zwemblaas en de voor een
deel zeer dunne wanden van de buikholte geen weerstand kunnen bieden aan de
uitzetting. Hierdoor zal de buik van den Visch een wanstaltige vervorming ondergaan;
het rekken en verschuiven van de buikingewanden en de vermeerderde drukking op de
bloedvaten veroorzaken den schielijken dood van den trommelzuchtig geworden Visch.”
1) Kleine Marene (Coregonus albula). ⅓ v. d. ware grootte.—2) Marene (Coregonus maraena). ⅕
v. d. ware grootte.
Aan het vooruitsteken van de onderkaak, waardoor de kin de spits van den snuit vormt,
onderscheidt men de Kleine Marene (Coregonus albula) van al hare Middel-
Europeesche verwanten. In kleur stemt zij er mede overeen: de bovendeelen zijn
blauwachtig grijs, de zijden en de buik glanzig zilverwit, de rugvin en de staartvin grijs,
de overige vinnen witachtig. Haar lengte bedraagt gewoonlijk slechts 15 à 20, maar kan
bij uitzondering stijgen tot 25 cM. en nog iets hooger.

In Duitschland wordt de Kleine Marene vooral in de meren van Posen, Oost- en West-
Pruisen, Silezië, Brandenburg, Mecklenburg en Holstein gevonden; hoogst
waarschijnlijk behoort echter de Houting, die op het Skandinavische schiereiland en in
Noord-Rusland aangetroffen wordt, ook tot deze soort. In enkele meren van Schotland,
die zij eveneens bewoont, werd zij, volgens de overlevering, door Maria Stuart
ingevoerd. In de Oostzee vindt men haar, volgens Möbiuë en Heincke , niet zelden in de
Stockholmer Scheren en in de Botnische Golf. In de Finsche Golf komt zij weinig voor.
Een exemplaar werd in de haven van Kiel gevangen. Door Dr. Hoek werd er in ’t laatst
van Nov. 1886 één aangetroffen in den ankerkuil van een schokker, die in de Nieuwe
Merwede vischte.
Door levenswijze en gewoonten gelijkt de Kleine Marene op de Houtingen, die, evenals
zij, de meren bewonen. Buiten den paaitijd houdt zij zich steeds in diepe waterlagen van
de meren op; in de maanden November en December verschijnen deze Visschen in dicht
opeengedrongen scholen aan de oppervlakte, bewegen zich met ver hoorbaar gedruisch;
ook trekken zij wel, door de grootere watervlakte aangetrokken, van het eene meer naar
het andere. Hunne eieren laten zij in het open water vallen.
Te recht wordt de kleine Marene als een buitengewoon smakelijke Visch beschouwd,
welks vangst wel eenige moeite waard is. In Pommeren en Mecklenburg wordt zij
gewoonlijk ’s winters van onder het ijs opgehaald, in Masuren meestal bij ’t trekken van
het eene meer naar het andere opgevischt.
De Houting, die bij verscheidene Nederlandsche schrijvers den naam Adelvisch
draagt (Coregonus oxyrhynchus), leeft in de zee en begeeft zich van hier gedurende den
paaitijd geregeld naar de rivieren. Hij is gemakkelijk te herkennen aan de ver vóór de
onderkaak uitstekende, van voren in een weeken, kegelvormig verlengden snuit
overgaande bovenkaak. Hij is 40 à 50, hoogstens 60 cM. lang en O.7 à 1 KG. zwaar. Zijn
kleur is blauwachtig, gedurende den paaitijd blauwachtig zwart.
De Noordzee en de Oostzee moeten als het woongebied van den Houting beschouwd
worden. Van hier begeeft hij zich in Mei, dus reeds lang voor het begin van den paaitijd,
die, naar gezegd wordt, in de maanden September tot December valt, in meer of minder
grooten getale in de haffen, stroomen en rivieren, die met de zee in gemeenschap staan,
en zwemt stroomopwaarts. Naar het schijnt, geschiedt dit trekken met een zekere
regelmatigheid en plaatsen de reizigers zich als Kraanvogels in den vorm van een
driehoek, komen zeer langzaam vooruit, zoodat de weg, die door een school wordt
afgelegd, in 24 uur weinig meer dan 4 KM. bedraagt. Bij ongunstige weersgesteldheid
zoeken de Houtingen de diepte op om uit te rusten en vereenigen zich later weer om de
reis voort te zetten. Deze strekt zich veel minder ver uit dan die der Zalmen; in de Elbe

komen de Houtingen hoogstens tot in de buurt van Maagdenburg en Torgau, in den
Wezer tot aan het vereenigingspunt van Werra en Fulda, in den Rijn tot op de hoogte van
Spiers. Na het kuitschieten keeren zij vroeger of later naar de zee terug; als de jongen
een lengte van 8 cM. bereikt hebben, volgen zij hunne ouders en verschijnen eerst in
geslachtsrijpen toestand weer in de rivier. Bij ons is de Houting menigvuldig in de
Zeeuwsche stroomen en in de Beneden-Maas; hij gaat de Merwede, den Rijn en de Waal
op, komt ook in den Dollard, de Zuiderzee en den IJsel voor en verdwaalt soms in
geringen getale door de sluizen tot in den Rijn bij Leiden.
Het witte, malsche en smakelijke vleesch van den Houting wordt zeer geschat en versch
zoowel als gezouten en gerookt gegeten. Voor de visscherij met de handzegen is deze
soort niet onbelangrijk; zij begint op onze rivieren, zoodra de elftvisscherij heeft
opgehouden; ook in Noord-Duitschland houdt men zich overal ijverig met deze vangst
bezig.
*
De zeer groote, ver vóór de buikvinnen beginnende, opmerkelijk hooge en lange rugvin,
de middelmatig groote, stijve, vastzittende schubben, de kleine mondspleet en de fijne
tandjes op de kaakranden en op de ploegschaar- en gehemeltebeenderen worden
beschouwd als de kenteekenen van de Vlagzalmen (Thymallus). De vijf soorten van
dit geslacht bewonen de rivieren van de noordelijke koude en gematigde aardgordels. In
onze wateren wordt het vertegenwoordigd door den ver verbreiden Vlagzalm of
Esch (Thymallus vulgaris). Zijn kop is klein, de bovenkaak steekt voorbij de
onderkaak uit; de rugvin is tweemaal zoo lang als de aarsvin. De kleur wisselt in verband
met verblijfplaats, jaargetijde en leeftijd aanmerkelijk af. Het groenachtig bruin, dat op
de bovenzijde gewoonlijk de overhand heeft, gaat op de zijden in grijs, op den buik in
glinsterend zilverwit over; de kop is van boven bruinachtig, aan de zijden op
geelachtigen grond zwart gevlekt; deze teekening breidt zich van voren ook over een
deel van den romp uit of vormt met de reeksen van schubben bruinachtig grijze,
overlangsche strepen. De rugvin prijkt met prachtige kleuren en draagt aanmerkelijk bij
tot verfraaiing van dezen Visch; haar grondkleur is schitterend purperrood; dit vormt als
’t ware een spiegel, die door 3 of 4 reeksen van zwarte vlekken nog duidelijker uitkomt;
de parige vinnen hebben een vuil geelroode, de aarsvin en de staartvin een paarse kleur.
Meestal bedraagt de lengte weinig meer dan 30 cM.; zij kan echter tot 60 cM. toenemen.
Het gewicht wisselt af van 0.7 tot 1.5 KG.
De Vlagzalm is onder de Europeesche Zalmvisschen een van de meest verbreide
soorten; in geheel Middel- en Oost-Europa, in de wateren van de Alpen, zoowel als in
die van de Noordduitsche en Russische vlakte, op het vasteland en in Groot-Brittannië
en ook in het Ob-gebied treft men hem aan. Hij kiest ongeveer dezelfde wateren tot

verblijf als die, waaraan de Forel de voorkeur geeft; toch komen niet in alle beken, die
Forellen bevatten, Vlagzalmen voor, en omgekeerd. In Zwitserland zegt men, dat de
Vlagzalm de Forel verdrijft. In Nederland heeft men hem alleen in het Limburgsche
riviertje de Geul aangetroffen.
De Vlagzalm is een echte riviervisch, die meren en groote vijvers vermijdt en zelfs
volgens proeven, die in Engeland genomen zijn, in stilstaand water volstrekt niet gedijt,
althans niet geslachtsrijp wordt. In de wateren van het gebergte ontbreekt hij zelden; in
de vlakte daarentegen ontmoet men hem alleen in heldere, niet al te diepe rivieren of
beken met steenachtigen bodem. Hij houdt van rivieren, welker water zoo min te koud is
als te warm, waarin plaatsen met snellen stroom en met stil water onderling afwisselen.
Zijne gewoonten gelijken veel op die van de Rivierforel. Evenals deze zwemt hij
buitengewoon snel, als hij zich beweegt; evenals deze blijft hij vaak uren achtereen op
dezelfde plaats en houdt dan den kop tegen stroom gericht; dikwijls „staat” hij hier zoo
rustig, dat men hem met de handen uit het water kan nemen. Zijn voedsel bestaat uit
allerlei waterinsecten en hunne larven; bovendien verslindt hij kleine Slakken en
Mossels, versmaadt Wormen niet en eet met smaak pasgeboren vischjes. Evenals de
Forel ziet men hem boven den waterspiegel opspringen om voorbijsnorrende Insecten te
grijpen; hij kan daarom zonder moeite met den hengel gevangen worden. Gedurende den
paaitijd prijkt hij met een bruiloftskleed, dat zich onderscheidt door den hoogeren gloed
van alle kleuren en den goudgroen iriseerenden glans van de geheele
lichaamsoppervlakte. In een vroeg warme lente begint hij reeds in Maart eieren leggen;
bij ongunstig weer geschiedt dit eerst in het laatst van April. Het mannetje en het wijfje,
die thans meestal bijeenblijven en in een betrekkelijk klein gebied op en af zwemmen,
graven op zandgrond met den staart een groeve, waarin het wijfje eieren legt, die door
beide gemeenschappelijk met zand en kleine steentjes bedekt worden. De jongen komen
gewoonlijk in Juni uit en vertoeven aanvankelijk op de ondiepste plaatsen van het water,
waarin zij geboren zijn, groeien echter zeer snel en nemen spoedig de levenswijze van
hunne ouders aan.
Vele vijanden maken jacht op de Vlagzalmen; vooral de grootere leden van hun eigen
soort en verscheidene watervogels vervolgen hen bijna even ijverig als de mensch, die
hun vleesch met dat van de Forel gelijk stelt en het te recht als een buitengewone
lekkernij beschouwt.
„Behalve een groot aantal andere Visschen,” verhaalt Schomburgk , „brachten de
Indianen ons ook den reusachtigsten zoetwatervisch van Guyana, den Arapaima; met
verbazing maakten wij kennis met dit ontzaglijke dier, dat bijna den geheelen corial (of
boot) vulde, omstreeks 3 M. lang en stellig 100 KG. zwaar was. De eenige rivier van
Britsch-Guyana, die door de bedoelde Visschen bewoond wordt, is de Roepoenoeni; hier

echter ontmoet men ze in aanzienlijken getale. Naar men zegt, zijn zij eveneens
veelvuldig in de Rio Branco, de Rio Negro en den Amazonenstroom.
„De Arapaima wordt met den hengel gevangen of met boog en pijl gedood. De vangst
van deze Visschen is een zeer aantrekkelijk en opwekkend jachtbedrijf; meestal komen
met dit doel verscheidene corials bijeen, die dan over de rivier verdeeld worden. Zoodra
de gezochte buit zich vertoont, wordt een teeken gegeven, waarop de corial, die met de
beste schutters bemand is, zonder gedruisch tot op een boogschot afstands nadert; de pijl
vliegt van het koord en verdwijnt met den Visch. Nu begint de algemeene jacht. Zoodra
de vaan van de pijl aan den waterspiegel zichtbaar wordt, zijn alle armen gereed tot het
spannen van den boog; de Visch verschijnt en begeeft zich weer naar de diepte na
nogmaals gewond te zijn door een aantal pijlen; een kortere tijdruimte verloopt, voordat
hij zich opnieuw vertoont en weder door eenige pijlen getroffen wordt; eindelijk valt hij
den jagers ten buit. Deze vlotten hem nu naar een ondiepte, schuiven den corial onder
het logge lichaam, scheppen het water, dat tegelijkertijd naar binnen drong, uit de boot
en keeren met gejuich naar de nederzetting terug.” Het vleesch van dit dier is, volgens
Schomburgk , in verschen toestand zeer smakelijk. Andere reizigers oordeelen er minder
gunstig over. Gezouten en gedroogd wordt het bij duizenden van centenaars langs den
Amazonenstroom vervoerd en van Para tot aan de Peruaansche grens algemeen door
Indianen, Mestiezen en blanken gegeten. Daar de middelen tot het voorkomen van
bederf in den regel niet het gewenschte gevolg hebben, wordt deze spijs te recht door
sommigen afschuwelijk genoemd. Het lange, met scherpe tanden bezette tongbeen wordt
als rasp gebruikt.

Arapaima (Arapaima gigas). N⁄OM v. d. ware grootte.
De Arapaima (Arapaima gigas) behoort tot de slechts 5 bekende soorten omvattende
familie der Beentongvisschen (Osteoglossidae). Deze is tot de
keerkringsgewesten beperkt; hare leden hebben een reusachtigen romp, welks
mozaïekvormig kleed uit harde schubben bestaat; de kop is met beenige schilden bedekt;
de rugvin en de aarsvin zijn op den staart geplaatst en reiken bijna tot aan de staartvin;
de kieuwspleet is wijd.
De Arapaima is, volgens Schomburgk , zeer bont van kleur; niet slechts de schubben,
maar ook de vinnen iriseeren en glinsteren, waardoor de meest verschillende tinten en
overgangen van donkergrijs, rood en blauwachtig rood ontstaan. Sommige exemplaren
zijn meer dan 4 M. lang en wegen bijna 200 KG.

Het woord Haring is voldoende om ieder de belangrijkheid van de Visschen voor de
huishouding van den mensch duidelijk voor den geest te doen komen. Zonder stokvisch
kan men leven; van de Schollen en de meeste andere zeevisschen hebben in den regel
alleen de kustbewoners genot en voordeel; de zoetwatervisschen leveren op den disch
van den bewoner van het binnenland een betrekkelijk zeldzaam gerecht; de Haring en
zijne verwanten echter brengen den zegen van den oogst der zee tot in de eenzaamste
hut. Zoo eenige Visch als voedsel voor den arme aangemerkt kan worden, dan mag de
Haring zoo heeten, daar hij, wegens zijn lagen prijs voor den behoefstigste nog
bereikbaar, in vele woningen het vleesch moet vervangen. Geen Visch is onontbeerlijker
dan deze.
Naar hem is de 60 soorten omvattende familie der Haringvisschen (Clupeidae)
benoemd. Deze hebben een langwerpig, veelal zeer sterk zijdelings samengedrukt
lichaam, dat aan den buik meestal scherp uitloopt en, behalve aan den kop, met dunne,
licht uitvallende schubben bedekt is. Alle vinnen worden door gelede stralen gesteund;
een vetvin komt bij hen niet voor; de rugvin neemt gewoonlijk het midden van den
rugrand in; de hieronder geplaatste buikvinnen zijn klein en ontbreken bij sommige
uitheemsche soorten zelfs geheel. De kieuwspleten zijn wijd, de oogen groot; de
bovenrand van de meestal ver achterwaarts verlengde mondspleet wordt in het midden
door de tusschenkaaks-, aan de zijden door de bovenkaaksbeenderen gesteund. De graten
zijn fijn en talrijk, de zwemblaas is groot.
Niet alle Haringvisschen bewonen uitsluitend de zee; sommige leden van deze familie
zwemmen geregeld van zee uit de rivieren op om hier kuit te schieten en hebben dus een
andere levenswijze dan hunne verwanten. Van de belangrijkste vertegenwoordigers der
groep kan men zeggen, dat zij in hoofdzaken met de Houtingen overeenkomen, die in de
meren tot op zekere hoogte hetzelfde leven leiden als de Haringen in de zee. Buiten den
paartijd leven zij op groote diepten; de geslachtsdrift noopt hen naar de bovenste
waterlagen op te stijgen. Alle zonder uitzondering schijnen roofvisschen te zijn, die niet
slechts kleine waterdieren, maar ook Visschen buitmaken. Hoewel zij niet zeer
vruchtbaar zijn, is, wegens hun buitengewone talrijkheid, het aantal geboorten in ieder
jaar zeer groot. Een niet minder belangrijke slachting staat hier echter tegenover, zoodat
er thans reeds voldoende reden bestaat om te overwegen, op welke wijze de mensch kan
medewerken om de gevolgen, die van het ontzaglijk groote verbruik van deze Visschen
te duchten zijn, af te wenden door maatregelen tot bevordering van hun
vermenigvuldiging. Inderdaad bestaan er goede gronden voor de vrees, dat de rijkdom
van de zee, waaraan wij sedert eeuwen voortdurend zulk een overvloedigen oogst
ontleenen, verminderen zal, en zelfs dat wij, op dezelfde wijze voortgaande als tot
dusver, weldra met een steeds afnemende opbrengst tevreden zullen moeten zijn.
Ook aan de Haringen—die hun naam ontleenen aan de ontzaglijke heiren (legers), welke
zij vormen—zullen wij door de instelling van een voor de vischvangst gesloten tijd de

Welcome to our website – the perfect destination for book lovers and
knowledge seekers. We believe that every book holds a new world,
offering opportunities for learning, discovery, and personal growth.
That’s why we are dedicated to bringing you a diverse collection of
books, ranging from classic literature and specialized publications to
self-development guides and children's books.
More than just a book-buying platform, we strive to be a bridge
connecting you with timeless cultural and intellectual values. With an
elegant, user-friendly interface and a smart search system, you can
quickly find the books that best suit your interests. Additionally,
our special promotions and home delivery services help you save time
and fully enjoy the joy of reading.
Join us on a journey of knowledge exploration, passion nurturing, and
personal growth every day!
testbankmall.com

Solution Manual for Chemistry, 9th Edition

About This Presentation

Slide Content

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

Solution Manual for Chemistry, 9th Edition

About This Presentation

Slide Content

Slide 1

Slide 2

Slide 3

Slide 4

Slide 5

Slide 6

Slide 7

Slide 8

Slide 9

Slide 10

Slide 11

Slide 12

Slide 13

Slide 14

Slide 15

Slide 16

Slide 17

Slide 18

Slide 19

Slide 20

Slide 21

Slide 22

Slide 23

Slide 24

Slide 25

Slide 26

Slide 27

Slide 28

Slide 29

Slide 30

Slide 31

Slide 32

Slide 33

Slide 34

Slide 35

Slide 36

Slide 37

Slide 38

Slide 39

Slide 40

Slide 41

Slide 42

Slide 43

Slide 44

Slide 45

Slide 46

Slide 47

Slide 48

Slide 49

Slide 50

Slide 51

Slide 52

Slide 53

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

Earthquakes_Type of Faults_Science G8.pptx

Quiz #1 Science 10 in the first quarter for jhs

Astronomy history from long ago till doday

Great history of astronomy from long ago till today

EARTHQUAKE-DRILL.powerpoint.............

History of astronomy from old times to the present times