Tagalog - The Proverbs of King Solomon.pdf

The Book of Proverbs is a book in the third section of the Hebrew Bible and a book of the Christian Old Testament.

2. MgaKawikaan
KABANATA1
1AngmgakawikaanniSolomonnaanakniDavid,nahari
saIsrael;
2Upangmalamanangkarununganatturo;upang
maunawaanangmgasalitangpang-unawa;
3Upangtumanggapngturongkarunungan,katuwiran,at
kahatulan,atkatarungan;
4Upangmagbigayngkatalinuhansamusmos,sabinatang
kaalamanatkaunawaan.
5Angpantasaymakakarinig,atmadaragdaganang
pagkatuto;atangtaongmayunawaaymakakamitang
matatalinongpayo:
6Upangmaunawaanangkawikaan,atangkahulugan;ang
mgasalitangpantas,atangkanilangmadilimnapananalita.
7AngpagkatakotsaPanginoonaypasimulangkaalaman:
nguni'thinahamakngmgamangmangangkarununganat
turo.
8Anakko,dingginmoangturongiyongama,athuwag
mongpabayaanangkautusanngiyongina:
9Sapagka'tsila'ymagigingpalamutingbiyayasaiyong
ulo,atmgatanikalasaiyongleeg.
10Anakko,kungakitinkangmgamakasalanan,huwag
kangpumayag.
11Kungkanilangsabihin,Sumamakasaamin,tayo'y
maghintayparasadugo,tayo'ymagkublisawalangsalang
walangkadahilanan:
12Lamuninnatinsilangbuhaygayanglibingan;atbuo,
gayangmgabumababasahukay:
13Atingmatatagpuananglahatngmahalagangpag-aari,
atingpupunuinangatingmgabahayngsamsam:
14Ihagismosaaminangiyongkapalaran;magkaroon
tayonglahatngisangpitaka:
15Anakko,huwagkanglumakadsadaannakasamanila;
pigilinmoangiyongpaasakanilanglandas:
16Sapagka'tangkanilangmgapaaaytumatakbosa
kasamaan,atnagmamadalisapagdanakngdugo.
17Tunaynawalangkabuluhananglambatnainilatagsa
paninginngalinmangibon.
18Atsilaaynagbabantayparasakanilangsarilingdugo;
silaaynagkukubliparasakanilangsarilingbuhay.
19Gayonangmgalakadngbawa'tsakimsapakinabang;
nanag-aalisngbuhayngmgamay-arinito.
20Angkarununganaysumisigawsalabas;binibigkasniya
angkaniyangtinigsamgalansangan:
21Siya'ysumisigawsapinakaunangdakongkapulungan,
samgasiwangngmgapintuang-bayan:sabayanay
binibigkasniyaangkaniyangmgasalita,nanagsasabi,
22Hanggangkailan,kayongmgasimple,iibiginninyoang
kasimplehan?atangmgamanglilibakaynalulugodsa
kanilangpanunuya,atangmgamangmangaynapopootsa
kaalaman?
23Bumalikkayosaakingsaway:narito,akingibubuhos
angakingespiritusainyo,akingipahahayagangaking
mgasalitasainyo.
24Sapagka'tako'ytumawag,atkayo'ytumanggi;Aking
iniunatangakingkamay,atwalangtaongkumilala;
25Nguni'tinyongitinakuwilanglahatngakingpayo,at
hindininyopinansinangakingsaway:
26Akonamanaytatawasainyongkasakunaan;Akoay
mangungutyakapaganginyongtakotaydumating;
27Pagkaanginyongtakotaydumatingnaparangkasiraan,
atanginyongpagkawasakaydumaratingnaparangipoipo;
kapagangkabagabaganatpaghihirapaydumatingsainyo.
28Kungmagkagayo'ytatawagsilasaakin,nguni'thindi
akosasagot;hahanapinnilaakongmaaga,ngunithindinila
akomasusumpungan:
29Sapagka'tkanilangkinapootanangkaalaman,athindi
piniliangpagkatakotsaPanginoon:
30Hindinilaginustoangakingpayo:kanilanghinamak
anglahatngakingsaway.
31Kaya'tsila'ykakainngbungangkanilangsarilinglakad,
atmapupunongkanilangsarilingmgakatha.
32Sapagka'tangpagtalikodngsimpleaypapataysakanila,
atangkasaganaanngmgamangmangaysisirasakanila.
33Nguni'tangnakikinigsaakinaytatahangtiwasay,at
tahimiksatakotsakasamaan.
KABANATA2
1Anakko,kungiyongtatanggapinangakingmgasalita,at
itagoangakingmgautossaiyo;
2Naanopa'tiyongikilingangiyongtaingasakarunungan,
atilapatmoangiyongpusosakaunawaan;
3Oo,kungikawaydumadaingparasakaalaman,atitinaas
moangiyongtinigparasapang-unawa;
4Kungiyonghahanapinsiyanaparangpilak,athahanapin
mosiyanaparangnakatagongmgakayamanan;
5Kungmagkagayo'ymauunawaanmoangpagkatakotsa
Panginoon,atmasusumpunganmoangkaalamanngDios.
6Sapagka'tangPanginoonaynagbibigayngkarunungan:
sakaniyangbibignanggagalingangkaalamanat
pagkaunawa.
7Siya'ynag-iimbakngmagalingnakarununganparasa
matuwid:siya'yisangkalasagsakanilananagsisilakadng
matuwid.
8Kaniyanginiingatanangmgalandasngkahatulan,at
iniingatanangdaanngkaniyangmgabanal.
9Kungmagkagayo'ymauunawaanmoangkatuwiran,at
angkahatulan,atangkarampatan;oo,bawatmabuting
landas.
10Pagkaangkarununganaypumasoksaiyongpuso,at
angkaalamanaykalugud-lugodsaiyongkaluluwa;
11Angkarununganaymag-iingatsaiyo,angunawaay
mag-iingatsaiyo:
12Upangiligtaskasalakadngmasamangtao,sataong
nagsasalitangmgasuwailnabagay;
13Nanag-iiwanngmgalandasngkatuwiran,upang
lumakadsamgadaanngkadiliman;
14Nanagagalaksapaggawangmasama,atnalulugodsa
pagsuwayngmasama;
15Naangkanilangmgadaanaybaluktot,atsila'ysuwail
sakanilangmgalandas:
16Upangiligtaskasakakaibangbabae,samakatuwid
baga'ysaestrangheronanambobolangkaniyangmga
salita;
17Napinabayaanangpatnubayngkaniyangkabataan,at
kinalimutanangtipanngkaniyangDios.
18Sapagka'tangkaniyangbahayaynakakilingsa
kamatayan,atangkaniyangmgalandasaysamgapatay.
19Walangpumaroonsakaniyananakabalik,o
humahawakmansamgalandasngbuhay.

3. MGAKAWIKAAN
20Upangikawaymakalakadsadaanngmabubutingtao,
atmaingatanangmgalandasngmatuwid.
21Sapagka'tangmatuwidaytatahansalupain,atang
sakdalaymananatilidoon.
22Nguni'tangmasamaaymahihiwalaysalupa,atang
mgamananalangsangaymabubunotdoon.
KABANATA3
1Anakko,huwagmongkalimutanangakingbatas;ngunit
ingatanngiyongpusoangakingmgautos:
2Sapagka'tkahabaanngmgaaraw,atmahabangbuhay,at
kapayapaan,aykanilangidaragdagsaiyo.
3Huwagmongpabayaanangawaatkatotohanan:italimo
silasaiyongleeg;isulatmosatapyasngiyongpuso:
4Sagayo'ymakakasumpongkanglingapatmabuting
pagkaunawasapaninginngDiosatngtao.
5MagtiwalakasaPanginoonngbuongpuso;athuwag
kangmanaligsaiyongsarilingkaunawaan.
6Salahatngiyongmgalakadaykilalaninmosiya,at
kaniyanggagabayanangiyongmgalandas.
7Huwagkangmagpakapantassaiyongsarilingmgamata:
matakotkasaPanginoon,athumiwalaykasakasamaan.
8Magigingkagalinganitosaiyongpusod,atutaksaiyong
mgabuto.
9ParangalanmoangPanginoonngiyongpag-aari,atng
mgaunangbunganglahatngiyongani:
10Sagayo'ymapupunoangiyongmgakamaligngsagana,
atangiyongmgapisaanaysasabogngbagongalak.
11Anakko,huwagmonghamakinangpagkastigong
Panginoon;nimagsawasakaniyangpagtutuwid:
12Sapagka'tanginiibigngPanginoonaykaniyang
sinasaway;gayangisangamasaanaknakinalulugdanniya.
13Mapaladangtaonanakakasumpongngkarunungan,at
angtaonanakakakuhangunawa.
14Sapagka'tangkalakalniyaonaymaigikaysakalakalna
pilak,atangpakinabangniyaonkaysadalisaynaginto.
15Siya'yhigitnamahalagakaysamgarubi:atlahatng
mgabagaynaiyongninanaisayhindimaitutuladsakaniya.
16Anghabangmgaarawaynasakaniyangkanangkamay;
atsakanyangkaliwangkamayaykayamananatkarangalan.
17Angkaniyangmgadaanaymgadaanngkaluguran,at
lahatngkaniyangmgalandasaykapayapaan.
18Siya'ypunongkahoyngbuhaysakanilana
nanghahawaksakaniya:atmaligayaangbawa't
nakakapanatilisakaniya.
19ItinatagngPanginoonsapamamagitanngkarunungan
anglupa;sapamamagitanngunawaayitinatagniyaang
langit.
20Sapamamagitanngkaniyangkaalaman,angmga
kalalimanaynawawasak,atangmgaulapaynagpapatak
nghamog.
21Anakko,huwagsilangmawalasaiyongmgamata:
ingatanmoangmabutingkarununganatpagpapasya:
22Sagayo'ymagigingbuhaysaiyongkaluluwa,atbiyaya
saiyongleeg.
23Kungmagkagayo'ylalakadkasaiyongdaannatiwasay,
atangiyongpaaayhindimatitisod.
24Pagkaikawaynahihiga,hindikamatatakot:oo,ikaway
hihiga,atangiyongpagtulogaymagigingmatamis.
25Huwagkangmatakotsabiglangpagkatakot,nisa
pagkapahamakngmasama,kapagitoaydumating.
26Sapagka'tangPanginoonaymagigingiyongtiwala,at
iingatanangiyongpaaupanghindimahuli.
27Huwagmongipagkaitangmabutisakanilananararapat,
kapagnasakapangyarihanngiyongkamaynagawinito.
28Huwagmongsabihinsaiyongkapuwa,Yumaonka,at
bumalikka,atbukasayibibigayko;kapagnasaiyonaito.
29Huwagkangmag-isipngmasamalabansaiyong
kapuwa,yamangsiya'ytumatahangtiwasaysatabimo.
30Huwagkangmakipagtalosaisangtaongwalang
kadahilanan,kunghindikaniyaginawanngmasama.
31Huwagkangmaiinggitsamaniniil,athuwagmong
piliinanganumansakaniyangmgadaan.
32Sapagka'tangsuwailaykasuklamsuklamsaPanginoon:
nguni'tangkaniyanglihimaynasamatuwid.
33AngsumpangPanginoonaynasabahayngmasama:
nguni'tpinagpapalaniyaangtahananngmatuwid.
34Tunaynanililibakniyaangmgamanglilibak:nguni't
binibigyanniyangbiyayaangmapagkumbaba.
35Angpantasaymagmamanangkaluwalhatian:nguni't
kahihiyanangmagigingpagsulongngmgamangmang.
KABANATA4
1Dinggin,ninyongmgaanak,angturongama,at
pakingganninyoangpagkaunawa.
2Sapagkatbinibigyankokayongmabutingaral,huwag
ninyongpabayaanangakingbatas.
3Sapagka'takoayanakngakingama,magiliwattanging
minamahalsapaninginngakingina.
4Tinuruandinniyaako,atsinabisaakin,Panatilihinng
iyongpusoangakingmgasalita:ingatanmoangaking
mgautos,atmabuhayka.
5Kumuhakangkarunungan,kumuhakangunawa:huwag
mongkalimutan;nihumiwalaysamgasalitangaking
bibig.
6Huwagmosiyangpabayaan,atiingatankaniya:ibigin
mosiya,atiingatankaniya.
7Karununganangpangunahingbagay;kaya'tkumuhaka
ngkarunungan:atsalahatngiyongnakuhaaykumuhaka
ngunawa.
8Itaasmosiya,atitataaskaniya:dadalhinkaniyasa
karangalan,pagkaiyongniyakapsiya.
9Ibibigayniyasaiyonguloanghiyasngbiyaya:isang
koronangkaluwalhatianangibibigayniyasaiyo.
10Dingginmo,Oakinganak,attanggapinangakingmga
salita;atangmgataonngiyongbuhayaymagiging
marami.
11Itinurokosaiyoangdaanngkarunungan;Pinatnubayan
kitasamgamatuwidnalandas.
12Pagkaikawayyumaon,angiyongmgahakbangay
hindimakikipot;atkapagtumakboka,hindikamatitisod.
13Panghawakangmahigpitangturo;huwagmosiyang
pabayaan:ingatanmosiya;sapagkatsiyaangiyongbuhay.
14Huwagkangpumasoksalandasngmasama,athuwag
kanglumakadsadaanngmasasamangtao.
15Iwasanmoito,huwagkangdumaandito,lumihiska
doon,atlumisanka.
16Sapagka'thindisilanatutulog,malibankungsila'y
nakagawangkasamaan;atangkanilangpagkakatulogay
inaalis,malibannalamangkungsilaay
makapagpapabagsaksailan.

4. MGAKAWIKAAN
17Sapagka'tsila'ykumakainngtinapayngkasamaan,at
umiinomngalakngkarahasan.
18Nguni'tanglandasngmatuwidayparangliwanagna
nagniningning,nalalongsumisikathanggangsaganapna
araw.
19Anglakadngmasamaayparangkadiliman:hindinila
nalalamankunganoangkanilangnatitisod.
20Anakko,pakingganmoangakingmgasalita;Ikiling
moangiyongtaingasaakingmgasalita.
21Huwagsilangmawalasaiyongmgamata;ingatanmo
silasagitnangiyongpuso.
22Sapagka'tsila'ybuhaysanangakakasumpongsakanila,
atkalusugansakanilangbuonglaman.
23Ingatanmoangiyongpusongbuongsikap;sapagkat
mularitoangmgaisyungbuhay.
24Ilayomosaiyoangmasamangbibig,atangmgasuwail
nalabiayilayosaiyo.
25Angiyongmgamataaytuminginnangmatuwid,atang
iyongmgatalukapaytuminginnangmatuwidsaharapmo.
26Isipinmomabutianglandasngiyongmgapaa,at
hayaananglahatngiyongmgalakadaymatatag.
27Huwagkanglumikosakananosakaliwa:ilayomoang
iyongpaasakasamaan.
KABANATA5
1Anakko,pakingganmoangakingkarunungan,atikiling
moangiyongpakinigsaakingkaunawaan:
2Upangiyongmapansinangpagpapasya,atupangang
iyongmgalabiaymakapagingatngkaalaman.
3Sapagka'tangmgalabingkakaibangbabaeay
pumapataknaparangpulot-pukyutan,atangkaniyang
bibigaymakiniskaysalangis:
4Ngunitangkanyangwakasaymapaitnaparang
wormwood,matalasnaparangtabaknamaydalawang
talim.
5Angkaniyangmgapaaaybumababasakamatayan;ang
kanyangmgahakbangayhumahawaksaimpiyerno.
6Malibannaiyongpag-isipananglandasngbuhay,ang
kaniyangmgalakadaynagagalaw,upanghindimo
malaman.
7Dingginmoakongayon,Ohkayongmgaanak,athuwag
humiwalaysamgasalitangakingbibig.
8Ilayomoangiyonglakadsakaniya,athuwagkang
lumapitsapintuanngkaniyangbahay:
9Bakaibigaymoangiyongkarangalansaiba,atang
iyongmgataonsamalupit:
10Bakaangmgaestrangheroaymapunongiyong
kayamanan;atangiyongmgapagpapagalaymapuntasa
bahayngisangestranghero;
11Atikawaymagdadalamhatisahuli,kapagangiyong
lamanatangiyongkatawanaynatupok,
12Atiyongsabihin,Paanongkinapootankoangturo,at
hinamakngakingpusoangsaway;
13Athindikosinunodangtinigngakingmgaguro,o
ikinilingmanangakingpakinigsakanilananagtuturosa
akin!
14Akoayhalosnasalahatngkasamaansagitnang
kongregasyonatkapisanan.
15Uminomkangtubigsaiyongsarilingbalon,atngtubig
naumaagosmulasaiyongsarilingbalon.
16Hayaangkumalatangiyongmgabukal,atangmgailog
ngtubigsamgalansangan.
17Hayaanangmgaitoaysaiyolamang,athindisamga
estrangheronakasamamo.
18Pagpalainnawaangiyongbukal:atmagalakkasa
asawangiyongkabataan.
19Hayaangmaginggayasiyangmapagmahalnausaat
masayangusa;hayaangmabusogkangkanyangmga
dibdibsalahatngoras;atlagikangmabighanisakanyang
pag-ibig.
20Atbakitikaw,anakko,aymabibighanisaisangdi-
kilalangbabae,atyayakapinangdibdibngisang
estranghero?
21Sapagka'tangmgalakadngtaoaynasaharapngmga
matangPanginoon,atkaniyangpinagbubulay-bulayang
lahatngkaniyanglakad.
22Angkaniyangsarilingmgakasamaanangkukuhasa
masama,atsiya'yhahawakanngmgatalingkaniyangmga
kasalanan.
23Siyaaymamamataynawalangturo;atsakadakilaanng
kaniyangkamangmanganaymaliligawsiya.
KABANATA6
1Anakko,kungikawaymananagotparasaiyong
kaibigan,kungikawaynakipagkasundongiyongkamaysa
isangestranghero,
2Ikawaynasilongmgasalitangiyongbibig,ikaway
nahulingmgasalitangiyongbibig.
3Gawinmoitongayon,anakko,atiligtasmoangiyong
sarili,pagkaikawaydumatingsakamayngiyongkaibigan;
humayoka,magpakumbabaka,atsiguraduhinmoang
iyongkaibigan.
4Huwagmongbigyanngtulogangiyongmgamata,ni
antokmanangiyongmgatalukap.
5Iligtasmoangiyongsarilinaparangusasakamayng
mangangaso,atgayangibonsakamayngmanghuhuli.
6Pumaroonkasalanggam,ikawnatamad;isaalang-alang
angkanyangmgalakad,atmagingpantas:
7Nawalangpatnubay,tagapangasiwa,opinuno,
8Inihahandaangkaniyangpagkainsatag-araw,at
tinitiponangkaniyangpagkainsapagaani.
9Hanggangkailankamatutulog,Ohtamad?kailankaba
babangonsaiyongpagkakatulog?
10Kauntipangtulog,kauntingantok,kaunting
paghahalukipkipngmgakamayupangmatulog:
11Sagayo'ydaratingangiyongkaralitaannaparang
naglalakbay,atangiyongkakulangannaparanglalaking
maysandata.
12Angtaongpilyo,angmasamangtao,aylumalakadna
maysuwailnabibig.
13Siya'ykumikindatngkaniyangmgamata,siya'y
nagsasalitangkaniyangmgapaa,siya'ynagtuturong
kaniyangmgadaliri;
14Angpagsuwayaynasakaniyangpuso,siya'y
kumakathangkasamaanpalagi;naghahasiksiyangalitan.
15Kaya'tangkaniyangkasakunaanaydaratingnabigla;
biglasiyangmadudurognawalanglunas.
16Anganimnabagaynaitoaykinapopootanng
Panginoon:oo,pitoaykasuklamsuklamsakaniya:
17Isangmapagmataasnatingin,isangsinungalingnadila,
atmgakamaynanagbubuhosngwalang-salanadugo,

5. MGAKAWIKAAN
18Isangpusonakumakathangmasasamanghaka,mga
paanamatulinsapagtakbosakasamaan,
19Isangbulaangsaksinanagsasalitangkasinungalingan,
atsiyangnaghahasikngalitansagitnangmagkakapatid.
20Anakko,ingatanmoangutosngiyongama,athuwag
mongpabayaanangkautusanngiyongina:
21Italimongpalagisaiyongpuso,atitalimosaiyong
leeg.
22Pagkaikawayyumaon,itoangmangungunasaiyo;
pagkaikawaynatutulog,iingatankanito;atkapagikaway
nagising,itoaymakikipag-usapsaiyo.
23Sapagka'tangutosayilawan;atangbatasayliwanag;
atangmgasawayngturoaydaanngbuhay:
24Upangingatankasamasamangbabae,mulasa
pambobolangdilangkakaibangbabae.
25Huwagmongpagnasaanangkaniyangkagandahansa
iyongpuso;nihayaankangkuninngkanyangmgatalukap.
26Sapagka'tsapamamagitanngisangpokpoknababae
angisanglalakeaydinadalasaisangkapirasongtinapay:at
angmangangalunyaayhahanapinangmahalagangbuhay.
27Makakakuhabaangisangtaongapoysakaniyang
sinapupunan,atangkaniyangmgadamitayhindi
masusunog?
28Maaaribangpumuntaangisangtaosamaiinitnabaga,
atangkaniyangmgapaaayhindimasusunog?
29Ganundinangsumipingsaasawangkaniyangkapuwa;
sinumanghumiposakanyaayhindimagiginginosente.
30Hindihinahamakngmgataoangmagnanakaw,kung
siya'ymagnanakawupangmabusogangkaniyangkaluluwa
pagkasiya'ynagugutom;
31Nguni'tkungsiya'ymasumpungan,siyaaymagsasauli
ngmakapito;ibibigayniyaanglahatngpag-aaring
kaniyangbahay.
32Nguni'tangnangalunyasaisangbabaeaywalang
unawa:anggumagawanitoaysumisirangkaniyang
sarilingkaluluwa.
33Isangsugatatkahihiyanangmatatamoniya;atang
kanyangkadustaanayhindimapapawi.
34Sapagka'tangpaninibughoayangpootngisanglalaki:
kaya'thindisiyamagpapatawadsaarawngpaghihiganti.
35Hindiniyaisasaalang-alanganganumangpantubos;ni
hindisiyamakukuntento,bagamanikawaymagbigayng
maramingregalo.
KABANATA7
1Anakko,ingatanmoangakingmgasalita,atitabimo
angakingmgautossaiyo.
2Ingatanmoangakingmgautos,atmabuhayka;atang
akingkautusannaparangmansanasngiyongmata.
3Italimosaiyongmgadaliri,isulatmosatapyasngiyong
puso.
4Sabihinmosakarunungan,Ikawayakingkapatid;at
tawaginangunawanaiyongkamag-anak:
5Upangmaingatankanilasakakaibangbabae,sa
estrangheronanambobolangkaniyangmgasalita.
6Sapagkatsabintanangakingbahayaydumungawakosa
akingsilong,
7Atnamasdankosagitnangmgamusmos,akingnakilala
sagitnangmgakabataan,isangbinatangwalangunawa,
8Dumadaansalansangannamalapitsakaniyangsulok;at
pumuntasiyasadaanpatungosakanyangbahay,
9Sadapit-hapon,sagabi,samadilimatmaitimnagabi:
10At,narito,sinalubongsiyangisangbabaenamay
pananamitngisangpokpok,attusosapuso.
11(Siyaaymaingayatmatigasangulo;angkaniyangmga
paaayhinditumatahansakaniyangbahay:
12Ngayonaynasalabassiya,ngayonaynasamga
lansangan,atnakaabangsabawatsulok.)
13Sagayo'yhinuliniyasiya,athinagkansiya,atsinabisa
kaniyanamaywalanghiyanamukha,
14Mayroonakongmgahandogtungkolsakapayapaan;sa
arawnaitoaytinupadkoangakingmgapanata.
15Kaya'tako'ylumabasupangsalubunginka,namasikap
nahanapinangiyongmukha,atnasumpungankita.
16Akingpinalamutianangakinghigaanngmgapantakip
natapiserya,ngmgalarawanginukit,ngmainamnalino
ngEgipto.
17Pinabanguhankoangakinghigaanngmira,aloe,at
kanela.
18Halika,puspusinnatinangatingpag-ibighanggangsa
kinaumagahan:tayo'ymagpakaaliwsaatingsarilingmga
pagibig.
19Sapagka'tangmabutingtaoaywalasabahay,siya'y
umalissaisangmahabangpaglalakbay:
20Siya'ynagdalangisangsupotngsalapi,atuuwisa
takdangaraw.
21Sapamamagitanngkaniyangmapang-akitnapananalita
aykaniyangpinahintulutansiya,sapamamagitanng
pagmamapuringkaniyangmgalabiaykaniyangpinilit
siya.
22Siya'ysumunodsakaniyakaagad,gayangbakana
papuntasakatayan,oparangmangmangsapagtutuwidng
mgakadena;
23Hanggangsatumagosangisangpalasosakanyangatay;
gayangibonnanagmamadalisapatibong,athindi
nalalamannaitoayparasakaniyangbuhay.
24Dingginninyoakongayon,Ohkayongmgaanak,at
pakingganninyoangmgasalitangakingbibig.
25Huwaghumiwalayanginyongpusosakaniyangmga
daan,huwagkayongmaligawsakaniyangmgalandas.
26Sapagka'tkaniyangibinagsakangmaraminasugatan:
oo,maramingmalalakasnalalakeangnapatayniya.
27Angkaniyangbahayaydaansaimpiyerno,pababasa
mgasilidngkamatayan.
KABANATA8
1Hindibasumisigawangkarunungan?atangpag-unawa
aynaglalabasngkanyangtinig?
2Siya'ynakatayosataluktokngmatataasnadako,sadaan
samgadakongmgalandas.
3Siya'ysumisigawsamgapintuang-bayan,sapasukanng
bayan,sapagpasoksamgapintuan.
4Sainyo,Omgatao,akoaytumatawag;atangakingtinig
aysamgaanakngtao.
5Ohkayongmgamusmos,unawainninyoangkarunungan:
at,kayongmgamangmang,kayo'ymagingmaunawainang
puso.
6Pakinggan;sapagkatmagsasalitaakongmgamahuhusay
nabagay;atangpagbukasngakingmgalabiaymagiging
matuwidnamgabagay.
7Sapagka'tangakingbibigaymagsasalitangkatotohanan;
atangkasamaanaykasuklamsuklamsaakingmgalabi.

6. MGAKAWIKAAN
8Lahatngmgasalitangakingbibigaynasakatuwiran;
walangsuwailomalisakanila.
9Lahatsilaaymalinawsakaniyananakakaunawa,at
matuwidsakanilananakakasumpongngkaalaman.
10Tanggapinniyoangakingturo,athindiangpilak;at
kaalamankaysapinilingginto.
11Sapagka'tangkarununganaymaigikaysamgarubi;at
anglahatngmgabagaynamaaaringninanaisayhindi
maihahambingdito.
12Akoangkarununganaytumatahannamaykasinupan,
atnakasusumpongngkaalamansamgamatalinong
imbensyon.
13AngpagkatakotsaPanginoonayangpagkapootsa
kasamaan:kayabangan,kahambugan,atmasamanglakad,
atsuwailnabibig,ayakingkinapopootan.
14Angpayoayakin,atmabutingkarunungan:ako'y
unawa;akoaymaylakas.
15Sapamamagitankoaynaghahariangmgahari,atang
mgaprinsipeaynaghahatolngkatarungan.
16Sapamamagitankoaynamumunoangmgaprinsipe,at
mgamarangalnatao,samakatuwidbaga'yanglahatng
mgahukomsalupa.
17Iniibigkoangmgaumiibigsaakin;atyaongmga
naghahanapsaakinngmaagaaymakakasumpongsaakin.
18Angkayamananatkarangalanaynasaakin;oo,matibay
nakayamananatkatuwiran.
19Angakingbungaaymaigikaysaginto,oo,kaysa
dalisaynaginto;atangakingkitakaysasapilingpilak.
20Ako'ypumapatnubaysadaanngkatuwiran,sagitnang
mgalandasngkahatulan:
21Upangakingmaipamanaangmgaumiibigsaakin;at
pupunuinkoangkanilangmgakayamanan.
22InariakongPanginoonsapasimulangkaniyangdaan,
bagoangkaniyangmgagawanoonguna.
23Akoayitinayomulasawalanghanggan,mulasa
pasimula,okailanmanbagoanglupa.
24Nangwalapangmgakalaliman,akoayinilabas;noong
walapangmgabukalnasaganasatubig.
25Bagoangmgabundokaynilagay,bagoangmgaburol
ayinilabasako:
26Samantalanghindipaniyaginawaanglupa,oangmga
parang,oangpinakamataasnabahagingalabokng
sanglibutan.
27Nangkaniyangihandaanglangit,ako'ynandoon:nang
siya'ymaglagayngpalibotsaibabawngkalaliman:
28Nangkaniyangitatagangmgaulapsaitaas:nang
kaniyangpalakasinangmgabukalngkalaliman:
29Nangkaniyangibigaysadagatangkaniyangpasiya,na
angtubigayhuwagmakalampassakaniyangutos:nang
kaniyangitinakdaangmgapundasyonnglupa:
30Nangmagkagayo'ynasatabiniyaako,nagayang
pinalakinakasamaniya:atako'yaraw-arawnakaniyang
kaluguran,nanagagalaknalagingnasaharapniya;
31Nagsasayasamatitirhangbahagingkanyanglupa;at
angakingmgakaluguranaykasamangmgaanakngtao.
32Ngayonnga'ydingginninyoako,Ohkayongmgaanak:
sapagka'tmapaladsilangnagsisiingatngakingmgadaan.
33Dingginmoangturo,atmagpakapantaska,athuwag
mongtanggihan.
34Mapaladangtaonanakikinigsaakin,nanagbabantay
araw-arawsaakingmgapintuang-daan,nanaghihintaysa
mgahaligingakingmgapintuan.
35Sapagka'tangnakakasumpongsaakinay
nakakasumpongngbuhay,atmakakamitanglingapng
Panginoon.
36Nguni'tsiyananagkakasalalabansaakinaygumagawa
ngmasamasakaniyangsarilingkaluluwa:silanglahatna
napopootsaakinayumiibigsakamatayan.
KABANATA9
1Itinayongkarununganangkaniyangbahay,kaniyang
inukitangkaniyangpitonghaligi:
2Pinatayniyaangkaniyangmgahayop;hinaloniyaang
kanyangalak;inayosdinniyaangkanyangmesa.
3Kaniyangsinugoangkaniyangmgadalaga:siya'y
sumisigawsamgamatataasnadakongbayan,
4Sinomangsimple,aypumuntasiyarito:tungkolsakanya
nakulangsaunawa,sinabiniyasakanya,
5Halina,kumainkangakingtinapay,atuminomngalak
naakinghinalo.
6Iwanmoangmangmang,atmabuhayka;athumayosa
daanngpang-unawa.
7Siyangsumasawaysamanglilibakaynakakakuhasa
kaniyangsarilingkahihiyan:atsiyangsumasawaysa
masamangtaoaynakakakuhangdungissakaniyangsarili.
8Huwagmongsawayinangmanglilibak,bakakapootan
kaniya:sawayinmoangpantas,atiibiginkaniya.
9Bigyanmongturoangpantas,atsiya'ymagiginglalong
pantas:turuanmoangmatuwidnatao,atsiya'ylalagosa
pagkatuto.
10AngpagkatakotsaPanginoonaypasimulang
karunungan:atangpagkakilalasabanalaypagkaunawa.
11Sapagka'tsapamamagitankoaydadamiangiyongmga
araw,atangmgataonngiyongbuhayaydadami.
12Kungikawaypantas,ikawaymagigingpantasparasa
iyongsarili:nguni'tkungikawayhumahamak,ikaw
lamangangmagtataglaynito.
13Angmangmangnababaeaymaingay:siya'ysimple,at
walangnalalaman.
14Sapagka'tsiya'ynakauposapintuanngkaniyangbahay,
saisangupuansamatataasnadakongbayan,
15Upangtawaginangmgapasaheronapumupuntasa
kanilangmgalandas:
16Sinomangsimple,aymagtungosiyarito:attungkolsa
kanyanakulangsaunawa,sinabiniyasakanya,
17Angninakawnatubigaymatamis,atangtinapayna
kinakainnglihimaykaaya-aya.
18Ngunithindiniyaalamnaangmgapatayaynaroroon;
atangkanyangmgabisitaaynasakailalimanngimpiyerno.
KABANATA10
1AngmgakawikaanniSolomon.Angpantasnaanakay
nagpapasayasaama:nguni'tangmangmangnaanakay
angkabigatanngkaniyangina.
2Angmgakayamananngkasamaanaywalangpakinabang:
nguni'tangkatuwiranaynagliligtassakamatayan.
3HindipahihintulutanngPanginoonnamagutomang
kaluluwangmatuwid:nguni'titinataponniyaangpag-aari
ngmasama.
4Siya'ynagigingdukhanagumagawangmaytamadna
kamay:nguni'tangkamayngmasipagaynagpapayaman.

7. MGAKAWIKAAN
5Siyangnag-iiponsatag-arawaypantasnaanak:nguni't
siyangnatutulogsapagaaniayanaknanagdudulotng
kahihiyan.
6Angmgapagpapalaaynasaulongmatuwid:nguni't
tinatakpanngkarahasanangbibigngmasama.
7Angalaalangmatuwidaypinagpala:nguni'tang
pangalanngmasamaaymabubulok.
8Angpantassapusoaytatanggapngmgautos:nguni't
angmadaldalnahangalaymabubuwal.
9Siyanglumalakadngmatuwidaylumalakadngsigurado:
nguni'tsiyangsumisirangkaniyangmgalakaday
makikilala.
10Siyangkumikindatngmataaynagdudulotng
kalungkutan:nguni'tangmadaldalnahangalay
mabubuwal.
11Angbibigngmatuwidaybalonngbuhay:nguni't
tinatakpanngkarahasanangbibigngmasama.
12Angpagkapootaypumupukawngmgaalitan:nguni't
angpagibigaynagtatakipnglahatngkasalanan.
13Samgalabingmayunawaaynasusumpunganang
karunungan:nguni'tangpamaloayparasalikodniyana
walangunawa.
14Angmgapantasaynag-iimbakngkaalaman:nguni't
angbibigngmangmangaymalapitsapagkawasak.
15Angkayamananngmayamanayangkaniyangmatibay
nabayan:angpagkawasakngdukhaayangkanilang
karalitaan.
16Anggawangmatuwidaynauuwisabuhay:angbunga
ngmasamaaysakasalanan.
17Siya'ynasadaanngbuhaynanagiingatngturo:nguni't
siyangtumatanggisasawayaynagkakamali.
18Siyangnagtatagongpagkapootsapamamagitanngmga
sinungalingnalabi,atsiyangnagsasalitangpaninirang-
puri,ayisangmangmang.
19Sakaramihanngmgasalitaayhindinagkukulangng
kasalanan:nguni'tsiyangnagpipigilngkaniyangmgalabi
aypantas.
20Angdilangmatuwidayparangpilingpilak:angpuso
ngmasamaaymaliitnahalaga.
21Angmgalabingmatuwidaynagpapakainngmarami:
nguni'tangmgamangmangaynamamataydahilsa
kakulanganngkarunungan.
22AngpagpapalangPanginoon,aynagpapayaman,at
hindiniyadinaragdaganngkadalamhatian.
23Isanglarosamangmangangpaggawangkasamaan:
nguni'tangtaongmayunawaaymaykarunungan.
24Angtakotngmasamaaydaratingsakaniya:nguni'tang
naisinngmatuwidayipagkakaloob.
25Kungpaanoangipoipoaydumaraan,gayondinang
masamaaywalana:nguni'tangmatuwidaywalang
hanggangpundasyon.
26Kungpaanoangsukasamgangipin,atkungpaanoang
usoksamgamata,gayonangtamadsamganagsugosa
kaniya.
27AngpagkatakotsaPanginoonaynagpapahabangmga
araw:nguni'tangmgataonngmasamaaypaiikliin.
28Angpagasangmatuwidaykagalakan:nguni'tang
pagasangmasamaaymawawala.
29AngdaanngPanginoonaykalakasansamatuwid:
nguni'tkapahamakanaysamgamanggagawangkasamaan.
30Angmatuwidayhindimaaaliskailanman:nguni'tang
masamaayhinditatahansalupa.
31Angbibigngmatuwidaynaglalabasngkarunungan:
nguni'tangsuwailnadilaaypuputulin.
32Angmgalabingmatuwidaynakakaalamkunganoang
katanggap-tanggap:nguni'tangbibigngmasamaay
nagsasalitangkalikuan.
KABANATA11
1AngmalingtimbanganaykasuklamsuklamsaPanginoon:
nguni'tangmatuwidnatimbanganaykaniyangkaluguran.
2Pagkadumaratingangkayabangan,dumaratingngaang
kahihiyan:nguni'tnasamapagkumbabaangkarunungan.
3Angintegridadngmatuwidaygagabaysakanila:nguni't
angkalikuanngmgamananalangsangangsiyangsisirasa
kanila.
4Angkayamananayhindipakinabangsaarawngpoot:
nguni'tangkatuwiranaynagliligtassakamatayan.
5Angkatuwiranngsakdalaymagdidirektangkaniyang
lakad:nguni'tangmasamaaymabubuwalsakaniyang
sarilingkasamaan.
6Angkatuwiranngmatuwidaymagliligtassakanila:
nguni'tangmgamananalangsangaymahuhulisakanilang
sarilingkalikuan.
7Pagkaangmasamangtaoaynamatay,angkaniyangpag-
asaaymawawala:atangpag-asangmgataongmasamaay
nawawala.
8Angmatuwidaynaliligtassakabagabagan,atang
masamaaydumaratingnakahaliliniya.
9Angmapagkunwarisapamamagitanngkaniyangbibig
aysumisirasakaniyangkapuwa:nguni'tsapamamagitan
ngkaalamanaymaliligtasangmatuwid.
10Pagkamabutiangnangyayarisamatuwid,angbayanay
nagagalak:atpagkaangmasamaaynagdurusa,may
hiyawan.
11Sapamamagitanngpagpapalangmatuwidaynaitataas
angbayan:nguni'tnabubuwalsapamamagitanngbibigng
masama.
12Siyangwalangkarununganayhumahamaksakaniyang
kapuwa:nguni'tangtaongmayunawaaytumatahimik.
13Angmadaldalaynaghahayagngmgalihim:nguni't
siyangmayespiritungtapataynagkukublinglihim.
14Kungsaanwalangpayo,angmgataoaynabubuwal:
nguni'tsakaramihanngmgatagapayoaymaykaligtasan.
15Siyangnananagotsaisangtagaibanglupaay
mahihirapandahildito:atsiyangnapopootsapaniniguro
aytiyak.
16Angmapagbiyayangbabaeaynagpapanatiling
karangalan:atangmalalakasnalalakiaynagpapanatiling
kayamanan.
17Angtaongmahabaginaygumagawangmabutisa
kaniyangsarilingkaluluwa:nguni'tsiyangmalupitay
bumabagabagsakaniyangsarilinglaman.
18Angmasamaaygumagawangkadayaan:nguni'tsa
kaniyananaghahasikngkatuwiranaymaytiyakna
gantimpala.
19Kungpaanongangkatuwiranayhumahantongsabuhay:
gayonanghumahabolsakasamaanayhumahabolsa
kaniyangsarilingkamatayan.
20Silangmaysuwailnapusoaykasuklamsuklamsa
Panginoon:nguni'tyaongmgamatuwidsakanilanglakad
aykaniyangkaluguran.

8. MGAKAWIKAAN
21Bagamanangkamayaymagkahawak-kamay,ang
masamaaysiguradongpaparusahan:nguni'tangbinhing
matuwidaymaliligtas.
22Kungpaanoanghiyasnagintosangusongbaboy,
gayonangmagandangbabaenawalangmabuting
pagpapasya.
23Angnaisngmatuwidaymabutilamang:nguni'tang
pag-asangmasamaaypoot.
24Maynagkakalat,atdumaramipa;atmayroong
nagpipigilnghigitkaysanararapat,ngunititoaynauuwisa
karalitaan.
25Angmapagbigaynakaluluwaaytataba:atang
nagdidiligaydidiligandinnaman.
26Siyangnagkakaitngmais,susumpainsiyangbayan:
nguni'tangpagpapalaaymapapasauloniyananagbebenta
nito.
27Siyangmasikapnahumahanapngmabutiay
makakakuhanglingap:nguni'tsiyanghumahanapng
kasamaan,itoaydaratingsakaniya.
28Siyangnagtitiwalasakaniyangmgakayamananay
mabubuwal:nguni'tangmatuwidaymamumukadkadna
parangsanga.
29Siyangbumabagabagsakaniyangsarilingsangbahayan
aymagmamananghangin:atangmangmangaymagiging
tagapaglingkodngpantassapuso.
30Angbungangmatuwidaypunongbuhay;atsiyana
nakakaakitngmgakaluluwaaypantas.
31Narito,angmatuwidaygagantihansalupa:lalonghigit
angmasamaatangmakasalanan.
KABANATA12
1Angumiibigngturoayumiibigngkaalaman:nguni't
siyangnapopootsasawayaytampalasan.
2AngmabutingtaoaynagtatamonglingapngPanginoon:
nguni'tangtaongmaymasamangkathaaykaniyang
hahatulan.
3Angtaoayhindimatatatagsapamamagitanngkasamaan:
nguni'tangugatngmatuwidayhindimakikilos.
4Angmabutingbabaeaykoronasakaniyangasawa:
nguni'tangnagpapahiyaayparangkabulukansakaniyang
mgabuto.
5Angmgapagiisipngmatuwidaymatuwid:nguni'tang
mgapayongmasamaaypagdaraya.
6Angmgasalitangmasamaaynaghihintayparasadugo:
nguni'tililigtassilangbibigngmatuwid.
7Angmasamaaynababagsak,atwalana:nguni'tang
bahayngmatuwidaymananatili.
8Angtaoaypupurihinayonsakaniyangkarunungan:
nguni'tsiyangmaysuwailnapusoayhahamakin.
9Siyanahinahamak,atmaytagapaglingkod,aymaigikay
sanagpaparangalsakaniyangsarili,atnagkukulangng
tinapay.
10Isinasang-alangngmatuwidangbuhayngkaniyang
hayop:nguni'tangmagiliwnakaawaanngmasamaay
mabagsik.
11Siyangnagbubukidngkaniyanglupainaymabubusog
ngtinapay:nguni'tsiyangsumusunodsamgataongwalang
kabuluhanaywalangunawa.
12Ninanasangmasamaanglambatngmasasamangtao:
nguni'tangugatngmatuwidaynagbubunga.
13Angmasamaaynasilosapagsalangsangngkaniyang
mgalabi:nguni'tangmatuwidaylalabassakabagabagan.
14Angtaoaymabubusogngmabutisapamamagitanng
bungangkaniyangbibig:atangkabayaranngmgakamay
ngtaoayibibigaysakaniya.
15Anglakadngmangmangaymatuwidsakaniyang
sarilingmgamata:nguni'tsiyangnakikinigsapayoay
pantas.
16Angpootngmangmangaynakikilalaagad:nguni'tang
taongmasinopaynagtatakipngkahihiyan.
17Siyananagsasalitangkatotohananaynagpapakitang
katuwiran:nguni'tangsinungalingnasaksiaynagdaraya.
18Maynagsasalitanaparangmgatusokngtabak:nguni't
angdilangpantasaykagalingan.
19Anglabingkatotohananaymatatatagmagpakailanman:
nguni'tangsinungalingnadilaaysandalilamang.
20Angpagdarayaaynasapusongmganag-iisipng
kasamaan:nguni'tsamgatagapayongkapayapaanay
kagalakan.
21Walangmasamangmangyayarisamatuwid:nguni'tang
masamaaymapupunongkasamaan.
22Angmgasinungalingnalabiaykasuklamsuklamsa
Panginoon:nguni'tsilangnagsisigawangtunayay
kaniyangkaluguran.
23Angtaongmasinopaynagkukublingkaalaman:nguni't
angpusongmgamangmangaynaghahayagng
kamangmangan.
24Angkamayngmasipagaymamumuno:nguni'tang
tamadaymapapailalim.
25Angkabigatansapusongtaoaynagpapayukodnito:
nguni'tangmabutingsalitaaynagpapasayadito.
26Angmatuwidaylalongmahusaykaysakaniyang
kapuwa:nguni'tanglakadngmasamaaynagdarayasa
kanila.
27Hindiiniihawngtamadangkaniyangkinuhasa
pangangaso:nguni'tangpag-aaringtaongmasipagay
mahalaga.
28Nasadaanngkatuwiranangbuhay;atsalandasniyaon
aywalangkamatayan.
KABANATA13
1Angpantasnaanakaynakikinigsaturongkaniyangama:
nguni'tangmanglilibakayhindinakikinigngsaway.
2Angtaoaykakainngmabutisabungangkaniyangbibig:
nguni'tangkaluluwangmgamananalangsangaykakainng
karahasan.
3Angnagiingatngkaniyangbibigaynagiingatng
kaniyangbuhay:nguni'tsiyangnagbubukangmaluwangng
kaniyangmgalabiaymagkakaroonngkapahamakan.
4Angkaluluwangtamadaynagnanais,atwala:nguni't
angkaluluwangmasipagaytataba.
5Angtaongmatuwidaynapopootsapagsisinungaling:
nguni'tangmasamangtaoaykasuklamsuklam,at
napapahiya.
6Iniingatanngkatuwiranangmatuwidsadaan:nguni't
angkasamaanaynagpapabagsaksamakasalanan.
7Maynagpapayaman,gayonma'ywala:may
nagpapakadukha,gayonma'ymaymalakingkayamanan.
8Angpantubossabuhayngtaoayangkaniyangmga
kayamanan:nguni'tangdukhaayhindinakikinigngsaway.

9. MGAKAWIKAAN
9Angliwanagngmatuwidaynagagalak:nguni'tang
ilawanngmasamaaypapatayin.
10Sakayabanganlamangdumaratingangpagtatalo:
nguni'tangkarununganaynasamabutingpagpapayo.
11Angkayamanannanatamosawalangkabuluhanay
mababawasan:nguni'tsiyangnag-iiponsapamamagitanng
paggawaaylalago.
12Angpag-asanaipinagpalibanaynagpapasakitsapuso:
nguni'tpagkaangnaisinaydumating,ito'ypunongkahoy
ngbuhay.
13Sinomanghumahamaksasalitaaymawawasak:nguni't
siyangnatatakotsautosaygagantimpalaan.
14Angkautusanngpantasaybukalngbuhay,upang
humiwalaysamgapatibongngkamatayan.
15Angmabutingpagkaunawaaynagbibigaynglingap:
nguni'tangdaanngmgamananalangsangaymahirap.
16Bawa'tmasinopnataoaygumagawangmaykaalaman:
nguni'tinilalantadngmangmangangkaniyang
kamangmangan.
17Angmasamangsugoaynahuhulogsakasamaan:nguni't
angtapatnasugoaykalusugan.
18Angkaralitaanatkahihiyanaysasakaniyana
tumatanggisaturo:nguni'tsiyangnagpapahalagangsaway
aypararangalan.
19Angnaisnanatupadaymatamissakaluluwa:nguni't
kasuklamsuklamsamgamangmanganghumiwalaysa
kasamaan.
20Siyanglumalakadnakasamangpantasaymagiging
pantas:nguni'tangkasamangmgamangmangay
mawawasak.
21Hinahabolngkasamaanangmgamakasalanan:nguni't
angmatuwidaygagantimpalaan.
22Angmabutingtaoaynag-iiwanngmanasamgaanak
ngkaniyangmgaanak:atangkayamananngmakasalanan
ayinilalaanparasamatuwid.
23Maramingpagkainangnasapagbubungkalngdukha:
nguni'tmayroongnawasakdahilsakawalanngkahatulan.
24Siyangnag-iingatngkaniyangpamaloaynapopootsa
kaniyanganak:nguni'tsiyangumiibigsakaniyaay
pinarurusahansiyangmaaga.
25Angmatuwidaykumakainhanggangsaikabubusogng
kaniyangkaluluwa:nguni'tangtiyanngmasamaay
magkukulang.
KABANATA14
1Bawa'tpantasnababaeaynagtatayongkaniyangbahay:
nguni'tibinabagsakngmangmangsapamamagitanng
kaniyangmgakamay.
2Siyanglumalakadsakaniyangkatuwiranaynatatakotsa
Panginoon:nguni'tsiyangsuwailsakaniyangmgalakaday
humahamaksakaniya.
3Sabibigngmangmangaymaypamalongkayabangan:
nguni'tangmgalabingpantasaymag-iingatsakanila.
4Kungsaanwalangbaka,angkulunganaymalinis:nguni't
maramingpakinabangaysapamamagitannglakasngbaka.
5Angtapatnasaksiayhindimagsisinungaling:nguni'tang
sinungalingnasaksiaymagsasabingmgakasinungalingan.
6Angmanglilibakayhumahanapngkarunungan,athindi
nasusumpungan:nguni'tangkaalamanaymadalisakaniya
nanakakaunawa.
7Umaliskasaharapanngtaonghangal,kunghindimo
namamalassakaniyaangmgalabingkaalaman.
8Angkarununganngmasinopayumunawangkaniyang
lakad:nguni'tangkamangmanganngmgamangmangay
pagdaraya.
9Tinutuyangmgamangmangangkasalanan:nguni'tsa
matuwidaymaylingap.
10Nalalamanngpusoangkaniyangsarilingkapaitan;at
angestrangheroayhindinakikialamsakaniyangkagalakan.
11Angbahayngmasamaaymawawasak:nguni'tang
tabernakulongmatuwidaymamumukadkad.
12Maydaannatilamatuwidsatao,nguni'tangwakas
niyaonaymgadaanngkamatayan.
13Kahitsapagtawaangpusoaynalulumbay;atangwakas
ngkasayahangiyonaykabigatan.
14Angtumatalikodsapusoaymapupusposngkaniyang
sarilingmgalakad:atangmabutingtaoaymasisiyahansa
kaniyangsarili.
15Angsimpleaynaniniwalasabawa'tsalita:nguni'tang
masinopnataoaytumitinginngmabutisakaniyanglakad.
16Angpantasaynatatakot,athumihiwalaysakasamaan:
nguni'tangmangmangaynagngangalit,atnagtitiwala.
17Siyangmadalingmagalitaygumagawang
kamangmangan:atangtaongmaymasamangkathaay
napopoot.
18Angsimpleaynagmamanangkamangmangan:nguni't
angmasinopaykinokoronahanngkaalaman.
19Angmasamaayyumuyukosaharapngmabuti;atang
masamasamgapintuanngmatuwid.
20Angdukhaaykinapopootanmagingngkaniyang
sarilingkapuwa:nguni'tangmayamanaymaraming
kaibigan.
21Siyanghumahamaksakaniyangkapuwaaynagkakasala:
nguni'tsiyangnaaawasadukha,siyaaymasaya.
22Hindibanagkakamaliangmgakumakathangkasamaan?
nguni'tkahabaganatkatotohananangsasakanilana
kumakathangmabuti.
23Salahatngpaggawaaymaypakinabang:nguni'tang
pananalitangmgalabiaynauuwilamangsakahirapan.
24Angkoronangpantasayangkanilangkayamanan:
nguni'tangkamangmanganngmgamangmangay
kamangmangan.
25Angtotoongsaksiaynagliligtasngmgakaluluwa:
nguni'tangmagdarayanasaksiaynagsasalitangmga
kasinungalingan.
26SapagkatakotsaPanginoonaymatibaynapagtitiwala:
atangkaniyangmgaanakaymagkakaroonngdakong
kanlungan.
27AngpagkatakotsaPanginoonaybukalngbuhay,upang
humiwalaysamgapatibongngkamatayan.
28Sakaramihanngmgataoayangkarangalannghari:
nguni'tsakakulanganngmgataoayangkapahamakanng
prinsipe.
29Siyangmakupadsapagkagalitaymaydakilang
kaunawaan:nguni'tsiyangnagmamadalisaespirituay
nagtataasngkamangmangan.
30Angmabutingpusoaybuhaynglaman:nguni'tang
inggitaykabulukanngmgabuto.
31Siyangumaapisadukhaaydumudustasakaniyang
Maylalang:nguni'tsiyangnagpaparangalsakaniyaay
naaawasadukha.

10. MGAKAWIKAAN
32Angmasamaayitinataboysakaniyangkasamaan:
nguni'tangmatuwidaymaypagasasakaniyangkamatayan.
33Angkarununganaynananahansapusoniyaongmay
unawa:nguni'tangnasagitnangmgamangmangay
nakikilala.
34Angkatuwiranaynagtataassaisangbansa:nguni'tang
kasalananaykahihiyansaalinmangbayan.
35Anglingapnghariaynasamatalinonglingkod:nguni't
angkaniyangpootaylabansanagdudulotngkahihiyan.
KABANATA15
1Angmalumanaynasagotaypumapawingpoot:nguni't
angmgamasasakitnasalitaaypumupukawnggalit.
2Angdilangpantasaygumagamitngkaalamansa
wastongparaan:nguni'tangbibigngmgamangmangay
nagbubugangkamangmangan.
3AngmgamatangPanginoonaynasabawa'tdako,na
tumitinginsamasamaatsamabuti.
4Angmabutingdilaaypunungkahoyngbuhay:nguni't
angkalikuandoonaypagkasirangespiritu.
5Hinahamakngmangmangangturongkaniyangama:
nguni'tsiyangkumikilingsasawayaymasinop.
6Sabahayngmatuwidaymaramingkayamanan:nguni't
samgapakinabangngmasamaaykabagabagan.
7Angmgalabingpantasaynagkakalatngkaalaman:
nguni'tangpusongmangmangayhindigumagawang
gayon.
8AnghainngmasamaaykasuklamsuklamsaPanginoon:
nguni'tangdalanginngmatuwidaykaniyangkaluguran.
9AnglakadngmasamaaykasuklamsuklamsaPanginoon:
nguni'tiniibigniyaangsumusunodsakatuwiran.
10Angpagwawastoaymabigatsakaniyanatumalikodsa
daan:atsiyangnapopootsasawayaymamamatay.
11Angimpyernoatangkapahamakanaynasaharapng
Panginoon:gaanopakayaangmgapusongmgaanakng
mgatao?
12Angmanglilibakayhindiumiibigsasumasawaysa
kaniya:niparoroonmansiyasapantas.
13Angmasayangpusoaynagpapasayasamukha:nguni't
sakalungkutanngpusoaynadudurogangdiwa.
14Angpusoniyaongmayunawaayhumahanapng
kaalaman:nguni'tangbibigngmgamangmangay
kumakainngkamangmangan.
15Lahatngmgaarawngnagdadalamhatiaymasama:
nguni'tsiyangmaymasayangpusoaymaytuloy-tuloyna
piging.
16MaigiangkauntinamaypagkatakotsaPanginoon,kay
samalakingkayamanannamaykasamangkaguluhan.
17Maigianghapunannagulaykungsaannaroroonang
pag-ibig,kaysasabakanamaypagkapoot.
18Angtaonggalitnagalitaypumupukawngalitan:
nguni'tsiyangmakupadsapagkagalitaynagpapatahimik
ngpagkakaalit.
19Angdaanngtamadayparangbakodngmgatinik:
nguni'tangdaanngmatuwidaynagingpatag.
20Angpantasnaanakaynagpapasayasaama:nguni't
hinahamakngmangmangangkaniyangina.
21Angkamangmanganaykagalakansakaniyanawalang
karunungan:nguni'tangtaongmayunawaaylumalakadng
matuwid.
22Kungwalangpayoaynabibigoangmgalayunin:
nguni'tsakaramihanngmgatagapayoaynatatatag.
23Angtaoaymaykagalakansasagotngkaniyangbibig:
atangsalitanasinalitasakapanahunan,gaanoito
napakabuti!
24Angdaanngbuhayaynasaitaassapantas,upangsiya'y
makalayosaimpyernosaibaba.
25SisirainngPanginoonangbahayngmayabang:nguni't
kaniyangitatataganghanggananngbabaingbalo.
26Angmgapagiisipngmasamaaykasuklamsuklamsa
Panginoon:nguni'tangmgasalitangpuroaymgasalitang
kaaya-aya.
27Siyangsakimsapakinabangaybumabagabagsa
kaniyangsarilingbahay;ngunitangnapopootsamga
kaloobaymabubuhay.
28Angpusongmatuwidaynag-aaralngisasagot:nguni't
angbibigngmasamaaynagbubuhosngmasasamang
bagay.
29AngPanginoonaymalayosamasama:nguni'tdinirinig
niyaangpanalanginngmatuwid.
30Angliwanagngmgamataaynagpapasayasapuso:at
angmabutingbalitaaynagpapatabangmgabuto.
31Angtaingananakikinigsasawayngbuhayay
nananatilisagitnangpantas.
32Siyangtumatanggisaturoayhumahamaksakaniyang
sarilingkaluluwa:nguni'tsiyangdumirinigngsawayay
nagtatamongunawa.
33AngpagkatakotsaPanginoonayturongkarunungan;at
bagoangkarangalanayangpagpapakumbaba.
KABANATA16
1Angpaghahandangpusosatao,atangsagotngdila,ay
mulasaPanginoon.
2Lahatnglakadngtaoaymalinissakaniyangsariling
mgamata;ngunittinitimbangngPanginoonangmga
espiritu.
3IbigaymoangiyongmgagawasaPanginoon,atang
iyongmgapagiisipaymatatatag.
4GinawangPanginoonanglahatngbagayparasa
kaniyangsarili:oo,samakatuwidbaga'yangmasamapara
saarawngkasamaan.
5Bawa'tmaymayabangnapusoaykasuklamsuklamsa
Panginoon:bagamanangkamayaymagkahawak-kamay,
siyaaypaparusahan.
6Sapamamagitanngkagandahang-loobatkatotohananay
nalilinisangkasamaan:atsapamamagitanngpagkatakot
saPanginoonayhumihiwalayangmgataosakasamaan.
7Pagkaangmgalakadngisangtaoaynakalulugodsa
Panginoon,kaniyangginagawamagingangkaniyangmga
kaawaynamakipagpayapaansakaniya.
8Maigiangkauntinamaykatuwiran,kaysamalakingkita
nawalangtama.
9Angpusongtaoangkumakathangkaniyanglakad:
nguni'tangPanginoonanggumagabayngkaniyangmga
hakbang.
10Angbanalnahatolaynasamgalabinghari:ang
kaniyangbibigayhindisumasalangsangsakahatulan.
11AngmatuwidnatimbangattimbanganaysaPanginoon:
lahatngpanimbangngsupotaykaniyanggawa.

11. MGAKAWIKAAN
12Kasuklamsuklamsamgaharianggumawangkasamaan:
sapagka'tangluklukanaynatatagsapamamagitanng
katuwiran.
13Angmatuwidnalabiaykaluguranngmgahari;at
iniibignilasiyananagsasalitangmatuwid.
14Angpootnghariaygayangmgasugongkamatayan:
nguni'tangpantasaymagpapatahimiknito.
15Nasaliwanagngmukhanghariangbuhay;atang
kaniyanglingapayparangulapnghulingulan.
16Gaanopangakabutiangmakakuhangkarunungan
kaysaginto!atupangmakakuhangunawasahalipna
piliinkaysasapilak!
17Anglansanganngmatuwidayangpaglayosakasamaan:
siyangnagiingatngkaniyanglakadaynagiingatng
kaniyangkaluluwa.
18Angkayabanganaynauunasapagkawasak,atang
mapagmataasnadiwaaynauunasapagkahulog.
19Maigiangmagingmapagpakumbabangespiritukasama
ngmababa,kaysahatiinangsamsamnakasamang
mayabang.
20Siyanghumahawakngisangbagaynamatalinoay
makakasumpongngmabuti:atangnagtitiwalasa
Panginoon,siyaaymasaya.
21Angpantassapusoaytatawagingmasinop:atang
katamisanngmgalabiaynagdaragdagngpagkatuto.
22Angkaunawaanaybukalngbuhaysakaniyana
nagtataglaynito:nguni'tangturongmgamangmangay
kamangmangan.
23Angpusongpantasaynagtuturosakaniyangbibig,at
nagdaragdagngpagkatutosakaniyangmgalabi.
24Angmaligayangsalitaayparangpulot-pukyutan,
matamissakaluluwa,atkalusugansamgabuto.
25Maydaannatilamatuwidsaisangtao,nguni'tang
wakasniyaonaymgadaanngkamatayan.
26Siyangnagpapagalaynagpapagalparasakaniyang
sarili;sapagka'tangkaniyangbibigaynananabiksakaniya.
27Angmasamangtaoayhumuhukayngkasamaan:atsa
kaniyangmgalabiaymayparangnagniningasnaapoy.
28Angtaongsuwailaynaghahasiknghidwaan:atang
bulongaynaghihiwalayngmgapangunahingkaibigan.
29Angmarahasnataoayumaakitsakaniyangkapuwa,at
inaakaysiyasadaannahindimabuti.
30Kaniyangipinipikitangkaniyangmgamataupang
kumathangmgabagaynasuwail:sapaggalawng
kaniyangmgalabiaykaniyangipinasasakatuparanang
kasamaan.
31Angulongmayubanaykoronangkaluwalhatian,kung
masusumpungansadaanngkatuwiran.
32Siyangmakupadsapagkagalitaymaigikaysa
makapangyarihan;atsiyangnagpupunosakaniyang
espiritukaysasumasakopsaisangbayan.
33Angpalabunutanayinihagissakandungan;ngunitang
buongpagtataponniyaonaysaPanginoon.
KABANATA17
1Maigiangtuyongkakauntingsuboatmaykatahimikan,
kaysabahaynapunongmgahainnamaypagtatalo.
2Angmatalinongtagapaglingkodaymamumunosaanak
nanagdudulotngkahihiyan,atmagkakaroonngbahaging
manasagitnangmgakapatid.
3Angpalayoknapangpinoaysapilak,atanghurnoaysa
ginto:nguni'tsinusubokngPanginoonangmgapuso.
4Angmasamangmanggagawaaynakikinigsamgamaling
labi;atangsinungalingaynakikinigsapilyonadila.
5Sinomangtumutuyasadukhaaydumudustasakaniyang
Maylalang:atsiyangnagagalaksamgakasakunaanay
siguradongmapaparusahan.
6Angmgaapoaykoronangmatatanda;atang
kaluwalhatianngmgaanakayangkanilangmgaama.
7Angmainamnapananalitaayhindinararapatsa
mangmang:lalonghindiangmgasinungalingnalabisa
isangprinsipe.
8Angregaloayparangmahalagangbatosamgamata
niyaongnagtataglaynito:saanmanlumiko,itoay
umuunlad.
9Siyangnagtatakipngpagsalangsangayhumahanapng
pagibig;ngunitangumuulitngisangbagayay
naghihiwalayngmgamagkakaibigan.
10Angsawayayhigitnapumapasoksaisangpantaskaysa
saisangdaanghampassaisangmangmang.
11Angmasamangtaoaynaghahanaplamangng
panghihimagsik:kaya'tisangmabagsiknasugoay
susuguinlabansakaniya.
12Hayaanangisangosonaninakawanngkaniyangmga
anakaymakatagpongisangtao,kaysaisanghangalsa
kaniyangkamangmangan.
13Sinomanggumagantingmasamasamabuti,ang
kasamaanayhindihihiwalaysakaniyangbahay.
14Angsimulangpagkakaalitaygayangkungangisaay
naglalabasngtubig:kaya'tiwanmoangpagtatalo,bagoito
makialam.
15Siyangumaaringganapsamasama,atsiyanghumahatol
samatuwid,silangdalawaaykasuklamsuklamsa
Panginoon.
16Bakitmayhalagasakamayngmangmangupang
makakuhangkarunungan,dangangwalasiyangpusopara
dito?
17Angkaibiganayumiibigsalahatngpanahon,atang
isangkapatidayipinanganakparasakahirapan.
18Angtaongwalangunawaaynakikipagkamay,at
nagigingtagapanagotsaharapanngkaniyangkaibigan.
19Siya'yumiibigngpagsalangsangnaumiibigsaalitan:at
siyangnagtataasngkaniyangpintuang-daanayhumahanap
ngkapahamakan.
20Siyangmaysuwailnapusoayhindinakasusumpongng
mabuti:atsiyangmaysuwailnadilaaynahuhulogsa
kasamaan.
21Siyangnagkaanakngmangmangaygumagawanitosa
kaniyangkadalamhatian:atangamangmangmangay
walangkagalakan.
22Angmasayangpusoaygumagawangmabutinaparang
gamot:nguni'tangwasaknadiwaaynakatutuyongmga
buto.
23Angmasamangtaoaykumukuhangregalomulasa
sinapupunanupangilihisangmgadaanngkahatulan.
24Angkarununganaynasaharapniyanamayunawa;
ngunitangmgamatangmangmangaynasamgadulong
lupa.
25Angmangmangnaanakaykapighatiansakaniyang
ama,atkapaitansananganaksakaniya.
26Gayundinangparusahanangmatuwidayhindimabuti,
oangsaktanangmgaprinsipeparasakatuwiran.

12. MGAKAWIKAAN
27Siyangmaykaalamanaynag-iingatngkaniyangmga
salita:atangtaongmayunawaaymaymahusaynadiwa.
28Magingangmangmang,pagkasiya'ytumahimik,ay
ibibilangnapantas:atsiyangnagpipikitngkaniyangmga
labiayitinuturingnataongmayunawa.
KABANATA18
1Sapamamagitanngnaisinngisangtao,nahumiwalay
angkanyangsarili,ayhumahanapatnakikihalubilosalahat
ngkarunungan.
2Angmangmangaywalangkaluguransapagkaunawa,
kundiangkaniyangpusoaymatuklasanangkaniyangsarili.
3Pagkaangmasamaaydumarating,dumaratingdinang
paghamak,atkasamangkahihiyanangkakutyaan.
4Angmgasalitangbibigngtaoayparangmalalimna
tubig,atangbukalngkarununganayparangumaagosna
batis.
5Hindimabutingtanggapinangpagkataongmasama,
upangibagsakangmatuwidsakahatulan.
6Angmgalabingmangmangaypumapasoksapagtatalo,
atangkaniyangbibigaytumatawagngmgahampas.
7Angbibigngmangmangaykaniyangkapahamakan,at
angkaniyangmgalabiaysilongkaniyangkaluluwa.
8Angmgasalitangmadaldalayparangmgasugat,at
bumababasamgapinakaloobnabahagingtiyan.
9Siyarinnamannatamadsakaniyanggawainaykapatid
niyaongmalakingmang-aaksaya.
10AngpangalanngPanginoonaymatibaynatore:
tinatakbuhanngmatuwid,atsiyaayligtas.
11Angkayamananngmayamanayangkaniyangmatibay
nabayan,atgayangisangmataasnakutasakaniyang
sarilingpagpapalagay.
12Bagoangpagkawasakangpusongtaoaymayabang,at
bagoangkarangalanayangpagpapakumbaba.
13Angsumasagotngisangbagaybagoniyaitomarinig,
kamangmanganatkahihiyanitosakaniya.
14Angespiritungisangtaoayumaalalaysakanyang
kahinaan;ngunitangisangsugatangespirituaysinong
makatitiis?
15Angpusongmasinopaytumatanggapngkaalaman;at
angtaingangpantasaynaghahanapngkaalaman.
16Angregalongisangtaoaynagbibigayngpuwangsa
kaniya,atdinadalasiyasaharapngmgadakilangtao.
17Siyanaunasakanyangsarilingkapakananaytila
matuwid;ngunitdumaratingangkanyangkapitbahayat
sinisiyasatsiya.
18Angpalabunutanaynagpapatigilngmgapagtatalo,at
naghahatisapagitanngmakapangyarihan.
19Angkapatidnanasaktanaylalongmahirapmakuhakay
saisangmatibaynabayan:atangkanilangmgapagtatalo
ayparangmgabarasngisangkastilyo.
20Angtiyanngtaoaymabubusogngbungangkaniyang
bibig;atsabungangkaniyangmgalabiaymabubusogsiya.
21Kamatayanatbuhayaynasakapangyarihanngdila:at
silangnagsisiibignitoaykakainngbunganiyaon.
22Sinomangnakasumpongngasawaaynakakasumpong
ngmabutingbagay,atnagtatamonglingapngPanginoon.
23Angdukhaaygumagamitngmgapakiusap;ngunitang
mayamanaysumasagotngmaykagaspangan.
24Angisangtaonamaymgakaibiganaydapatmagpakita
ngkaniyangsarilinapalakaibigan:atmayisangkaibigan
nalalongmalapitkaysaisangkapatid.
KABANATA19
1Maigiangdukhanalumalakadsakaniyangintegridad,
kaysasuwailsakaniyangmgalabi,atisangmangmang.
2Gayondin,naangkaluluwaaywalangkaalaman,itoay
hindimabuti;atangnagmamadalisakaniyangmgapaaay
nagkakasala.
3Angkamangmanganngtaoaysumisirangkaniyang
lakad:atangkaniyangpusoaynababalisalabansa
Panginoon.
4Angkayamananaygumagawangmaramingkaibigan;
ngunitangdukhaayhiwalaysakanyangkapwa.
5Angsinungalingnasaksiaysiguradongpaparusahan,at
angnagsasalitangkasinungalinganayhindimakakatakas.
6Maramiangmamamanhiknglingapngprinsipe:atang
bawa'ttaoaykaibiganniyananagbibigayngmgaregalo.
7Lahatngmgakapatidngdukhaaynapopootsakaniya:
gaanopakayaangkaniyangmgakaibigannalalayosa
kaniya?hinahabolniyasilangmgasalita,gayonma'y
nagkukulangsilasakaniya.
8Siyangnakakakuhangkarununganayumiibigsa
kaniyangsarilingkaluluwa:siyangnag-iingatng
kaunawaanaymakakasumpongngmabuti.
9Angsinungalingnasaksiaysiguradongpaparusahan,at
angnagsasalitangkasinungalinganaymapapahamak.
10Angkaluguranayhindinararapatsamangmang;lalong
hindiparasaisanglingkodnamagkaroonngpamamahala
samgaprinsipe.
11Angpag-iingatngtaoaynagpapalibanngkaniyang
galit;atitoaykanyangkaluwalhatiannapalampasinang
isangpagsalangsang.
12Angpootnghariayparangungalngleon;ngunitang
kanyanglingapayparanghamogsadamo.
13Angmangmangnaanakaykasakunaanngkaniyang
ama:atangmgapagtatalongisangasawangbabaeay
tuloy-tuloynapagtulo.
14Bahayatkayamananaymanangmgaama:atang
masinopnaasawaaymulasaPanginoon.
15Angkatamaranaynagdudulotngmalalimnapagtulog;
atangisangwalangginagawanakaluluwaaymagdaranas
nggutom.
16Angtumutupadngutosaynag-iingatngkaniyang
sarilingkaluluwa;ngunitanghumahamaksakanyangmga
lakadaymamamatay.
17SiyangnaaawasadukhaaynagpapautangsaPanginoon;
atyaongibinigayniyaaybabayaranniyangmuli.
18Paluinmoangiyonganakhabangmaypag-asa,at
huwagmongpabayaanangiyongkaluluwanamagreserba
sakaniyangpag-iyak.
19Angtaongmaymalakingpootaymagdaranasng
kaparusahan:sapagka'tkungiyongiligtassiya,gayonma'y
dapatmonggawinitomuli.
20Dingginmoangpayo,attumanggapngturo,upang
ikawaymagingpantassaiyonghulingwakas.
21Maramingmgakathasapusongtao;gayonma'yang
payongPanginoon,aymananatili.
22Angnaisngtaoayangkaniyangkagandahang-loob:at
angdukhaaymaigikaysasinungaling.

13. MGAKAWIKAAN
23AngpagkatakotsaPanginoonaynauuwisabuhay:at
siyangnagtataglaynitoaytatahangnasisiyahan;hindisiya
dadalawinngkasamaan.
24Angtamadnataoaynagkukublingkaniyangkamaysa
kaniyangsinapupunan,athindiniyaibabaliksakaniyang
bibig.
25Saktanmoangmanglilibak,atangsimpleaymagiingat:
atsawayinmoangmayunawa,atkaniyangmauunawaan
angkaalaman.
26Siyananag-aaksayasakaniyangama,atnagtataboysa
kaniyangina,ayisanganaknanagdudulotngkahihiyan,at
nagdadalangkadustaan.
27Itigilmo,anakko,angpakikinigsapagtuturona
nagdudulotngpagkaligawmulasamgasalitangkaalaman.
28Angmasamangsaksiayhumahamaksakahatulan:at
angbibigngmasamaaylumalamonngkasamaan.
29Angmgakahatulanayinihandaparasamga
manglilibak,atmgahampassalikodngmgamangmang.
KABANATA20
1Angalakaymanunuya,angmatapangnainuminay
nagngangalit:atsinomangnalinlangniyaonayhindipantas.
2Angtakotnghariayparangungalngleon:sinomang
nagmumungkahisakaniyasagalitaynagkakasalalabansa
kaniyangsarilingkaluluwa.
3Isangkarangalansataoanghumintosapagkakaalit:
nguni'tbawa'tmangmangaymakikialam.
4Angtamadayhindimag-aararodahilsalamig;kaya't
siyaaymanglilimossapag-aani,atwala.
5Angpayosapusongtaoayparangmalalimnatubig;
ngunitangtaongmayunawaaybubunutinito.
6Karamihansamgataoaymaghahayagngbawa'tisang
kaniyangsarilingkabutihan:nguni'tsinong
makasusumpongngtaongtapat?
7Angmatuwidnataoaylumalakadsakaniyangintegridad:
angkaniyangmgaanakaypinagpapalapagkataposniya.
8Angisangharinanakauposaluklukanngkahatulanay
ikinakalatngkaniyangmgamataanglahatngkasamaan.
9Sinongmakapagsasabi,Niliniskoangakingpuso,
malinisakosaakingkasalanan?
10Iba'tibangpanimbang,atiba'tibangpanukat,kapuwa
silaaykasuklamsuklamsaPanginoon.
11Kahitnaangbataaynakikilalasapamamagitanng
kaniyangmgagawa,kungangkaniyanggawaaymalinis,
atkungitoaymatuwid.
12Angnakikinignatainga,atangnakakakitangmata,
silangdalawaayginawangPanginoon.
13Huwagmongibiginangpagtulog,bakaikaway
dumatingsakaralitaan;idilatmoangiyongmgamata,at
mabubusogkangtinapay.
14Itoaywalangkabuluhan,itoaywalangkabuluhan,sabi
ngmamimili;ngunitkapagsiyaayumalissakanyang
lakad,kungmagkagayo'ysiyaaynagyayabang.
15Mayginto,atmaramingrubi:nguni'tangmgalabing
kaalamanaymahalaganghiyas.
16Kuninmoangkaniyangkasuutannapanatagsaisang
estranghero:atkuninmoangisangsanglasakaniyaparasa
isangkakaibangbabae.
17Angtinapayngpagdarayaaymatamissatao;ngunit
pagkataposangkanyangbibigaymapupunonggraba.
18Bawatlayuninaynatatatagsapamamagitanngpayo:at
samabutingpayoaymakipagdigma.
19Siyanglumalakadnaparangmadaldalaynaghahayag
ngmgalihim:kaya'thuwagkangmakihalubilosakaniya
nanambobolangkaniyangmgalabi.
20Sinomangsumumpasakaniyangamaosakaniyangina,
angkaniyangilawanaypapatayinsamadilimnakadiliman.
21Angisangmanaaymaaaringmakuhangmadaliansa
pasimula;ngunitangwakasnitoayhindipagpapalain.
22Huwagmongsabihin,Akoaygagantingkasamaan;
kundimaghintaykasaPanginoon,atililigtaskaniya.
23Angiba'tibangpanimbangaykasuklamsuklamsa
Panginoon;atangmalingbalanseayhindimabuti.
24AnglakadngtaoaysaPanginoon;paanong
maiintindihanngtaoangkaniyangsarilingdaan?
25Isangsilosataonalumalamonngbanal,atpagkatapos
ngmgapanataaymagtanong.
26Angpantasnahariaykinakalatangmasama,at
dinadalaanggulongsakanila.
27AngespiritungtaoayilawanngPanginoon,na
sinisiyasatanglahatnapinakaloobnabahagingtiyan.
28Kaawaanatkatotohananangnag-iingatsahari:atang
kaniyangluklukanayitinataguyodngawa.
29Angkaluwalhatianngmgabinataayangkanilanglakas:
atangkagandahanngmatatandaayanguban.
30Angbughawngsugataynaglilinisngkasamaan:gayon
dinangmgaparusasamgapinakaloobnabahagingtiyan.
KABANATA21
1AngpusonghariaynasakamayngPanginoon,gayang
mgailogngtubig:kaniyangibinabalingsaanmanniyaibig.
2Bawa'tlakadngtaoaymatuwidsakaniyangsarilingmga
mata:nguni'tpinagbubulay-bulayngPanginoonangmga
puso.
3Angpaggawangkatarunganatkahatulanayhigitna
kalugud-lugodsaPanginoonkaysasakripisyo.
4Angmataasnatingin,atmayabangnapuso,atangpag-
aararongmasama,aykasalanan.
5Angmgapagiisipngmasipagaynauuwilamangsa
kasaganaan;nguni'tsabawa'tnagmamadaliaysa
kakulanganlamang.
6Angpagkuhangmgakayamanansapamamagitanng
sinungalingnadilaaywalangkabuluhannainihagis
paroo'tparitosamganagsisihanapngkamatayan.
7Angpagnanakawngmasamaaywawasakinsila;dahil
tumatanggisilanggumawangpaghatol.
8Anglakadngtaoaysuwailatkakaiba:nguni'ttungkolsa
malinis,angkaniyanggawaaymatuwid.
9Maigiangtumahansaisangsulokngbubungan,kaysa
kasamangpalaawaynababaesamaluwangnabahay.
10Angkaluluwangmasamaaynagnanaisngkasamaan:
angkaniyangkapuwaayhindinakakasumpongnglingap
sakaniyangmgamata.
11Pagkaangmanglilibakaypinarurusahan,angsimpleay
nagigingpantas:atpagkaangpantasaytinuruan,siyaay
tumatanggapngkaalaman.
12Angtaongmatuwidaynagiisipnamaykatalinuhan
ukolsabahayngmasama:nguni'tibinabagsakngDiosang
masamadahilsakanilangkasamaan.

14. MGAKAWIKAAN
13Sinomangnagtatakipngkaniyangmgapakinigsadaing
ngdukha,siyarinnamanaydadaing,ngunithindi
didinggin.
14Angkaloobsalihimaynagpapatahimiknggalit:atang
gantimpalasadibdibngmatindingpoot.
15Kagalakansamatuwidangpaggawangkahatulan:
nguni'tangkapahamakanaymagigingsamga
manggagawangkasamaan.
16Angtaonglumihissadaanngunawaaymananatilisa
kapisananngmgapatay.
17Angumiibigsakalayawanaymagigingdukha:ang
umiibigsaalakatlangisayhindiyayaman.
18Angmasamaaymagigingpantubossamatuwid,atang
mananalangsangsamatuwid.
19Maigiangmanirahansailang,kaysasaisangpalaaway
atgalitnababae.
20Maykayamanannanaisinatlangissatahananngpantas;
ngunitsinasayangitongtaongmangmang.
21Angsumusunodsakatuwiranatawaaynakakasumpong
ngbuhay,katuwiran,atkarangalan.
22Sinusukatngpantasangsiyudadngmakapangyarihan,
atibinabagsakanglakasngtiwalaniyaon.
23Angnagiingatngkaniyangbibigatngkaniyangdilaay
nagiingatngkaniyangkaluluwasamgakabagabagan.
24Mayabangatmapagmataasnamanglilibakang
kaniyangpangalan,nagumagawasamayabangnapoot.
25Angnaisinngtamadaypumapataysakaniya;sapagka't
angkaniyangmgakamayaytumatangginggumawa.
26Siya'ynagiimbotngkasakimanbuongaraw:nguni'tang
matuwidaynagbibigayathindinagaaksaya.
27Anghainngmasamaaykasuklamsuklam:gaanopa
kayakungdinadalaniyaitongmaymasamangpagiisip?
28Angsinungalingnasaksiaymapapahamak:nguni'tang
taongnakikinigaynagsasalitangtuloy-tuloy.
29Angmasamangtaoaynagpapatigasngkaniyangmukha:
nguni'ttungkolsamatuwid,kaniyangitinutuwidang
kaniyanglakad.
30Walangkarunungan,ounawa,opayomanlabansa
Panginoon.
31Angkabayoayinihandalabansaarawngdigmaan:
nguni'tangkaligtasanaysaPanginoon.
KABANATA22
1Angmabutingpangalanayhigitpanapiliinkaysa
malakingkayamanan,atangmapagmahalnalingapkaysa
pilakatginto.
2Angmayamanatdukhaaynagsasalubong:ang
Panginoonangmaygawasakanilanglahat.
3Nakikitangmasinopnataoangkasamaan,atnagkukubli:
nguni'tangsimpleaydumadaan,atpinarurusahan.
4AngpagpapakumbabaatangpagkatakotsaPanginoonay
kayamanan,atkarangalan,atbuhay.
5Mgatinikatmgasiloaynasadaanngsuwail:siyang
nagiingatngkaniyangkaluluwaaymalalayosakanila.
6Sanayinmoangbatasadaannadapatniyanglakaran:at
pagkasiya'ytumanda,hindiniyaitohihiwalayan.
7Angmayamanaynamumunosadukha,atang
nanghihiramaytagapaglingkodngnagpapahiram.
8Siyananaghahasikngkasamaanaymag-aaningwalang
kabuluhan:atangpamalongkaniyanggalitaymabibigo.
9Siyanamaymasaganangmataaypagpapalain;sapagka't
ibinibigayniyaangkaniyangtinapaysadukha.
10Palayasinmoangmanglilibak,atangpagtataloay
lalabas;oo,angalitanatkadustaanaytitigil.
11Siyangumiibigsakalinisanngpuso,dahilsabiyayang
kaniyangmgalabianghariaymagigingkaniyangkaibigan.
12AngmgamatangPanginoonaynag-iingatngkaalaman,
atkaniyangibinabagsakangmgasalitangmananalangsang.
13Angtamadnataoaynagsasabi,Mayisangleonsalabas,
ako'ymamamataysamgalansangan.
14Angbibigngmgakakaibangbabaeayisangmalalimna
hukay:siyangkinasusuklamanngPanginoonay
mahuhulogdoon.
15Angkamangmanganaynakatalisapusongisangbata;
ngunitangpamalongpagtutuwidaymagpapalayasnitosa
kanya.
16Siyanapumipighatisadukhaupangdagdaganang
kaniyangkayamanan,atsiyangnagbibigaysamayaman,
aysiguradongmagkukulang.
17Ikilingmoangiyongtainga,atdingginmoangmga
salitangpantas,atilapatmoangiyongpusosaaking
kaalaman.
18Sapagkatitoayisangkaaya-ayangbagaykungiyong
iingatanangmgaitosaloobmo;silaaykakabitsaiyong
mgalabi.
19UpangangiyongpagtitiwalaaymapasaPanginoon,
akingipinakilalasaiyosaarawnaito,saiyonga.
20Hindibaakosumulatsaiyongmgadakilangbagaysa
mgapayoatkaalaman,
21Upangakingmaipaalamsaiyoangkatiyakanngmga
salitangkatotohanan;upangiyongmasagotangmgasalita
ngkatotohanansakanilananagsusugosaiyo?
22Huwagmongpagnakawanangdukha,sapagka'tsiya'y
dukha:nipighatiinmanangdukhasapintuang-bayan:
23Sapagka'tipaglalabanngPanginoonangkanilang
usapin,atsisirainangkaluluwaniyaongnagsisisamsamsa
kanila.
24Huwagkangmakipagkaibigansataonggalit;atsaisang
taonggalitnagalitayhuwagkangsasama:
25Bakamatutunanmoangkaniyangmgadaan,at
makakuhangsilosaiyongkaluluwa.
26Huwagkangmagingisasamgahumahampasngkamay,
osamganananagotsautang.
27Kungwalakanganomangbabayaran,bakitniyaaalisin
angiyonghigaansailalimmo?
28Huwagmongalisinangmatandangpalatandaan,na
itinakdangiyongmgaama.
29Nakikitamobaangisangtaonamasipagsakaniyang
negosyo?siyaaytatayosaharapngmgahari;hindisiya
tatayosaharapngmgahamaknatao.
KABANATA23
1Pagkaikawaynauupoupangkumainnakasamangisang
pinuno,pag-isipanmongmabutikunganoangnasaharap
mo:
2Atlagyanmongpatalimangiyonglalamunan,kung
ikawaytaongmaganangkumain.
3Huwagkangmagnanaissakaniyangmgamasarapna
pagkain:sapagka'tsilaaymapanlinlangnapagkain.
4Huwagkangmagtrabahoupangyumaman:humintokasa
iyongsarilingkarunungan.

15. MGAKAWIKAAN
5Itutuonmobaangiyongmgamatasawala?sapagkatang
kayamananaytiyaknagumagawangkanilangsariling
mgapakpak;lumilipadsilangparangagilapatungosa
langit.
6Huwagmongkakaininangtinapayniyaongmay
masamangmata,ninaisinmomanangkaniyangmasarap
napagkain:
7Sapagka'tkunganoanginiisipniyasakaniyangpuso,ay
gayonsiya:Kumainkaatuminom,sabiniyasaiyo;ngunit
angkanyangpusoaywalasaiyo.
8Angsubonaiyongkinainayiyongisusuka,atmawawala
angiyongmgamatatamisnasalita.
9Huwagkangmagsalitasapakinigngmangmang:
sapagka'tkaniyanghahamakinangkarununganngiyong
mgasalita.
10Huwagmongalisinanglumangpalatandaan;athuwag
pumasoksamgaparangngulila:
11Sapagka'tangkanilangmanunubosaymakapangyarihan;
ipaglalabanniyaangkanilangusapinsaiyo.
12Ilagakmoangiyongpusosaturo,atangiyongmga
taingasamgasalitangkaalaman.
13Huwagmongipagkaitangsawaysabata:sapagka't
kungiyonghampasinsiyangpamalo,hindisiya
mamamatay.
14Iyonghahampasinsiyangpamalo,atililigtasmoang
kaniyangkaluluwasaimpiyerno.
15Anakko,kungangiyongpusoaypantas,angaking
pusoaymagagalak,magingangakin.
16Oo,angakingmgakaloobloobanaymagagalak,pagka
angiyongmgalabiaynagsasalitangmgatamangbagay.
17Huwagmainggitangiyongpusosamgamakasalanan:
ngunitikawaymatakotsaPanginoonbuongaraw.
18Sapagka'ttiyaknamaywakas;atangiyongpag-asaay
hindimahihiwalay.
19Dingginmo,anakko,atmagpakapantaska,at
patnubayanmoangiyongpusosadaan.
20Huwagkangmakisamasamgaumiinomngalak;sa
mgamagulonakumakainnglaman:
21Sapagka'tanglasenggoatangmatakawaydaratingsa
karalitaan:atangantokaymagbibihissataongmga
basahan.
22Dingginmoangiyongamanabumuhaysaiyo,at
huwagmonghamakinangiyonginakapagsiyaay
matandana.
23Bilhinangkatotohanan,athuwagipagbili;gayundin
angkarunungan,atpagtuturo,atpagkaunawa.
24Angamangmatuwidaymagagalaknamainam:atsiya
nananganakngisangmatalinonganakaymagkakaroonng
kagalakansakanya.
25Angiyongamaatangiyonginaaymatutuwa,atsiyang
nanganaksaiyoaymagagalak.
26Anakko,ibigaymosaakinangiyongpuso,at
obserbahanngiyongmgamataangakingmgalakad.
27Sapagka'tangpokpokayisangmalalimnahukay;at
angkakaibangbabaeayisangmakipotnahukay.
28Siyarinaynag-aabangupangmangbiktima,at
dinaragdaganangmgamananalangsangsagitnangmga
lalaki.
29Sinoangmayaba?sinoangmaykalungkutan?sinoang
maymgapagtatalo?sinoangmadaldal?sinongmaymga
sugatnawalangdahilan?sinoangmaypamumulangmata?
30Silananananatilingmatagalsaalak;silang
nagsisiparoonupanghumanapnghalo-halongalak.
31Huwagmongtingnanangalakkapagitoaymapula,
kapagitoaynagbibigayngkanyangkulaysatasa,kapag
itoaykumikilosnangmatuwid.
32Sawakasitoaykumakagatnaparangahas,at
tumutusoknaparangulupong.
33Angiyongmgamataaymakakakitangmgakakaibang
babae,atangiyongpusoaymagsasalitangmgamasamang
bagay.
34Oo,ikawaymagiginggayaniyananakahigasagitnang
dagat,ogayaniyananakahigasatuktokngisanglayag.
35Sinaktannilaako,sasabihinmo,athindiakonagkasakit;
hinampasnilaako,athindikonaramdaman:kailanako
magigising?Hahanapinkopaitoulit.
KABANATA24
1Huwagkangmainggitlabansamasasamangtao,ni
magnaisnamakasamasila.
2Sapagka'tangkanilangpusoaynag-aaralng
kapahamakan,atangkanilangmgalabiaynagsasalitang
kasamaan.
3Sapamamagitanngkarununganayitinayoangisang
bahay;atsapamamagitanngpag-unawaitoayitinatag:
4Atsapamamagitanngkaalamanaymapupunoangmga
silidnglahatngmahalagaatkaaya-ayangkayamanan.
5Angpantasaymalakas;oo,angtaongmaykaalamanay
nagdaragdagnglakas.
6Sapagka'tsapamamagitanngmatalinongpayoay
makikipagdigmaka:atsakaramihanngmgatagapayoay
maykaligtasan.
7Angkarununganaynapakataasparasamangmang:hindi
niyaibinubukaangkaniyangbibigsapintuang-bayan.
8Siyangkumakathanagumawangkasamaanay
tatawagingpilyonatao.
9Angpagiisipngkamangmanganaykasalanan:atang
manglilibakaykasuklamsuklamsamgatao.
10Kungikawaymanglupaypaysaarawngkahirapan,ang
iyonglakasaymaliit.
11Kunghindimoiligtassilangnangadalasakamatayan,at
yaongmgahandangpatayin;
12Kungiyongsasabihin,Narito,hindinaminnalalaman;
hindibaniyanaiisipangpuso?atsiyananag-iingatng
iyongkaluluwa,hindibaniyanalalaman?athindibaniya
igagantiangbawattaoayonsakanyangmgagawa?
13Anakko,kumainkangpulot,sapagka'titoaymabuti;at
angpulot-pukyutan,namatamissaiyonglasa:
14Sagayo'ymagkakaroonngkaalamanngkarunungansa
iyongkaluluwa:pagkaiyongnasumpungan,ay
magkakaroonnganggantimpala,atangiyongpagasaay
hindimahihiwalay.
15Huwagkangmaghintay,Ohmasamangtao,labansa
tahananngmatuwid;huwagmongsirainangkaniyang
pahingahangdako:
16Sapagka'tangmatuwidaynabubuwalnamakapito,at
bumabangonuli:nguni'tangmasamaaymahuhulogsa
kasamaan.
17Huwagkangmagalakpagkaangiyongkaawayay
nabuwal,athuwagmagalakangiyongpusokapagsiyaay
natitisod:

16. MGAKAWIKAAN
18BakamakitangPanginoon,atmagalitsiya,atkaniyang
ihiwalayangkaniyangpootsakaniya.
19Huwagkangmabalisadahilsamasasamangtao,ni
mainggitsamasama;
20Sapagka'twalanggantimpalasamasamangtao;ang
kandilangmasamaaypapatayin.
21Anakko,matakotkasaPanginoonatsahari:athuwag
kangmakialamsakanilananagbabago:
22Sapagka'tangkanilangkasakunaanaybiglang
babangon;atsinongnakakaalamngkapahamakannilang
dalawa?
23Angmgabagaynaitoaynauukoldinsamatalino.Hindi
mabutinamagkaroonngpaggalangsamgataosapaghatol.
24Siyananagsasabisamasama,Ikawaymatuwid;
susumpainsiyangmgatao,kapopootansiyangmgabansa:
25Nguni'tsakanilanasumasawaysakaniyaaymagiging
kaluguran,atisangmabutingpagpapalaangdaratingsa
kanila.
26Bawattaoayhahagkanangkaniyangmgalabina
nagbibigayngmatuwidnasagot.
27Ihandamoangiyonggawasalabas,atgawinmong
angkopsaiyongsarilisaparang;atpagkataposayitayomo
angiyongbahay.
28Huwagkangmagingsaksilabansaiyongkapwanang
walangdahilan;athuwagkangmagdayangiyongmgalabi.
29Huwagmongsabihin,Akinggagawinsakaniyaang
gayangkaniyangginawasaakin:akingigagantisataoang
ayonsakaniyanggawa.
30Dumaanakosatabingbukidngtamad,atsatabing
ubasanngtaongwalangpang-unawa;
31At,narito,anglahataytinutubuanngmgatinik,at
tinabunanngmgakulitisangibabawniyaon,atangpader
nabatoniyaonaynabagsak.
32Nangmagkagayo'yakingnakita,atpinagisipankong
mabuti:akingtiningnan,attumanggapngturo.
33Kauntipangtulog,kauntingantok,kaunting
paghahalukipkipngmgakamayupangmatulog:
34Sagayo'ydaratingangiyongkaralitaannaparang
naglalakbay;atangiyongkakulanganbilangisang
armadongtao.
KABANATA25
1ItorinangmgakawikaanniSolomon,nakinopyang
mgataoniHezekiahnaharisaJudah.
2KaluwalhatianngDiosangmaglihimngisangbagay:
nguni'tangkarangalanngmgahariayangpagsiyasatng
isangbagay.
3Anglangitsakataasan,atanglupasalalim,atangpuso
ngmgahariayhindimasasaliksik.
4Alisinmoangdumisapilak,atlalabasangsisidlanpara
satagapaglinis.
5Alisinmoangmasamasaharapnghari,atangkaniyang
luklukanaymatatatagsakatuwiran.
6Huwagmongilagayangiyongsarilisapresensiyang
hari,athuwagkangtumayosadakongmgadakilangtao:
7Sapagka'thigitnamabutinasabihinsaiyo,Pumuntaka
rito;kaysaikawayibababasaharapanngprinsipena
nakitangiyongmgamata.
8Huwagkanghumayonamadalianupangmakipaglaban,
bakahindimomalamankunganoanggagawinsawakas
niyaon,pagkainilagaykasakahihiyanngiyongkapuwa.
9Ipaglabanmoangiyongusapinsaiyongkapwa;at
huwagtumuklasnglihimsaiba:
10Bakamapahiyakangnakarinignito,athindimaalisang
iyongkahihiyan.
11Angsalitangangkopnabinigkasayparangmga
mansanasnagintosamgalarawangpilak.
12Kungpaanoanghikawnaginto,atgayaknadalisayna
ginto,gayonangpantasnamananawaysamasunuring
tainga.
13Kungpaanoanglamigngniyebesapanahonngpag-
aani,gayonangtapatnasugosakanilananagsusugosa
kaniya:sapagka'tkaniyangpinapaginhawaangkaluluwa
ngkaniyangmgapanginoon.
14Angsinumangnagmamalakisakanyangsarilisaisang
huwadnaregaloayparangmgaulapathanginnawalang
ulan.
15Sapamamagitanngmahabangpagtitiisaynahihikayat
angisangprinsipe,atangmalambotnadilaaynakakabali
ngbuto.
16Nakasumpongkanabangpulot?kumainkangsapat
lamangparasaiyo,bakamapunokaniyaon,atmaisukamo.
17Ilayomoangiyongpaasabahayngiyongkapuwa;
bakasiyaaymapagodsaiyo,atsagayonaykapootanka.
18Angtaonasumasaksingkasinungalinganlabansa
kaniyangkapuwaayisangmartilyo,atisangtabak,atisang
matalasnapalaso.
19Angpagtitiwalasataonghinditapatsapanahonng
kabagabaganayparangbalingngipin,atpaanabalisa
kasukasuan.
20Kungpaanosiyananag-aalisngdamitsamalamigna
panahon,atkungpaanoangsukasanitro,gayonsiyana
umaawitngmgaawitsamabigatnapuso.
21Kungangiyongkaawayaymagutom,bigyanmosiya
ngtinapaynamakakain;atkungsiyaaynauuhaw,bigyan
mosiyangtubignamaiinom:
22Sapagka'tikawaymagbubuntonngmgabagangapoy
sakaniyangulo,atgagantimpalaankangPanginoon.
23Anghanginghilagaaynagtataboysaulan:gayondin
anggalitnamukhasadilangmapanirang-puri.
24Maigiangmanirahansasulokngbubungan,kaysa
kasamangpalaawaynababaeatsamaluwangnabahay.
25Kungpaanoangmalamignatubigsaisangnauuhawna
kaluluwa,gayonangmabutingbalitamulasamalayong
bansa.
26Angmatuwidnataonanabuwalsaharapngmasamaay
parangmabagsiknabukal,atisangsiranabukal.
27Hindimabutiangkumainngmaramingpulot:kaya't
angpaghahanapngmgataosakanilangsariling
kaluwalhatianayhindikaluwalhatian.
28Siyanawalangkapangyarihansakaniyangsariling
espirituaygayangisangbayannanawasak,atwalangmga
pader.
KABANATA26
1Kungpaanoangniyebesatag-araw,atkungpaanoang
ulansapag-aani,gayonangkarangalanayhindinararapat
saisangmangmang.
2Kungpaanoangibonsapagala-gala,kungpaanoang
swallow(isanguringibon)sapaglipad,gayonangsumpa
nawalangdahilanayhindidarating.

17. MGAKAWIKAAN
3Isanglatigoparasakabayo,isangharnesparasaasno,at
isangpamaloparasalikodngmangmang.
4Huwagmongsagutinangmangmangayonsakaniyang
kamangmangan,bakaikawaymagingkatuladniya.
5Sagutinmoangmangmangayonsakaniyang
kamangmangan,bakasiya'ymagingpantassakaniyang
sarilingpag-iisip.
6Siyangnagpapadalangmensahesapamamagitanng
kamayngmangmangaypumuputolngmgapaa,at
umiinomngpinsala.
7Angmgabintingpilayayhindimagkakapantay:gayon
angtalinghagasabibigngmgamangmang.
8Kungpaanosiyananagtatalingbatosaisangtirador,
gayonsiyananagbibigayngkarangalansaisang
mangmang.
9Kungpaanongangtinikaytumutusoksakamayngisang
lasing,gayonangtalinghagasabibigngmgamangmang.
10AngdakilangDiosnalumikhanglahatngbagayay
gumagantisamangmang,atgumagantisamga
mananalangsang.
11Kungpaanongangasoaybumabaliksakaniyangsuka,
gayonangisangmangmangaybumabaliksakaniyang
kamangmangan.
12Nakikitamobaangisangtaongpantassakaniyang
sarilingkayabangan?masmaypag-asaangtangakaysasa
kanya.
13Angtamadnataoaynagsasabi,Mayisangleonsadaan;
isangleonangnasalansangan.
14Kungpaanongangpintoaypumipihitsakaniyangmga
bisagra,gayonangtamadsakaniyanghigaan.
15Ikinublingtamadangkaniyangkamaysakaniyang
sinapupunan;nalulungkotsiyangdalhinitomulisa
kanyangbibig.
16Angtamadayhigitnamarunongsakaniyangsariling
kaisipankaysapitonglalakingmakapagbibigayng
katwiran.
17Siyangnagdaraan,atnakikialamsapagkakaalitnahindi
sakaniya,aygayangkumukuhangasosamgatainga.
18Gayangisangtaongbaliwnanaghahagisngmgaapoy,
mgapalaso,atkamatayan,
19Gayonangtaonanagdarayasakaniyangkapuwa,at
nagsasabi,Hindibaakonasalaro?
20Kungsaanwalangkahoy,doonnamamatayangapoy:
kaya'tkungsaanwalangmadaldal,angalitanaytumitigil.
21Kungpaanoangmgaulingsanagniningasnabaga,at
angkahoysaapoy;gayonangtaongpalaawayna
magpapaningasngalitan.
22Angmgasalitangmadaldalayparangmgasugat,at
bumababasamgapinakaloobnabahagingtiyan.
23Angnagniningasnamgalabiatangmasamangpusoay
parangmgabubogngpalayoknanababalutanngduming
pilak.
24Siyangnapopootaynagpapakunwaringkaniyangmga
labi,atnag-iimbakngkarayaansaloobniya;
25Pagkasiyaaynagsasalitangmabuti,huwagmosiyang
paniwalaan:sapagka'tmaypitongkasuklamsuklamsa
kaniyangpuso.
26Naangkaniyangpagkapootaynatatakpanngpagdaraya,
angkaniyangkasamaanaymahahayagsaharapngbuong
kapisanan.
27Sinomanghumuhukaynghukayaymahuhulogdoon:at
siyanggumugulongngbato,iyonaybabaliksakanya.
28Angsinungalingnadilaaynapopootsamganapighati
nito;atangmapangbolanabibigaygumagawang
kapahamakan.
KABANATA27
1Huwagmongipagmalakiangiyongsarilisabukas;
sapagka'thindimonalalamankunganoangidudulotng
isangaraw.
2Hayaangpurihinkangibangtao,athuwagngiyong
sarilingbibig;isangestrangehro,athindiangiyongsariling
mgalabi.
3Angbatoaymabigat,atangbuhanginaymabigat;ngunit
angpootngmangmangaymasmabigatkaysasakanilang
dalawa.
4Angpootaymabagsik,atanggalitaymapangahas;
nguni'tsinoangmakatatayosaharapnginggit?
5Anghayagangpagsawayaymasmabutikaysasalihim
napag-ibig.
6Tapatangmgasugatngkaibigan;ngunitangmgahalik
ngisangkaawayaymapanlinlang.
7Angbusognakaluluwaaynasusuklamsapulot-pukyutan;
ngunitsagutomnakaluluwaangbawatmapaitnabagayay
matamis.
8Kungpaanoangisangibonnagumagalamulasa
kaniyangpugad,gayonangisangtaonagumagalamulasa
kaniyangdako.
9Angunguentoatpabangoaynagpapagalaksapuso:
gayonangkatamisanngkaibiganngtaosapamamagitan
ngmainamnapayo.
10Angiyongsarilingkaibigan,atangkaibiganngiyong
ama,ayhuwagmongpabayaan;nipumuntasabahayng
iyongkapatidsaarawngiyongkasakunaan:sapagka't
mabutiangkapitbahaynamalapitkaysakapatidna
malayo.
11Anakko,magpakapantaska,atpasayahinmoangaking
puso,upangakingmasagotangdumudustasaakin.
12Nakikitangmasinopnataoangkasamaan,at
nagkukubli;nguni'tangsimpleaydumadaan,at
pinarurusahan.
13Kuninmoangkaniyangkasuutannapanatagsaisang
estranghero,atkuninmoangisangsanglasakaniyaparasa
isangkakaibangbabae.
14Siyangnagpapalasakaniyangkaibigansamalakasna
tinig,nabumabangonngmaagasakinaumagahan,itoay
mabibilangnasumpasakaniya.
15Angpatuloynapagpataksamaulannaarawatang
palaawaynababaeaymagkatulad.
16Sinomangnagkukublisakaniyaaynagtatagonghangin,
atangpamahidngkaniyangkanangkamay,nanagtataksil
ngkaniyangsarili.
17Angbakalaynagpapatalasngbakal;gayonpinapatalas
ngtaoangmukhangkaniyangkaibigan.
18Angnag-iingatngpunongigosaykakainngbunga
niyaon:atangnaghihintaysakaniyangpanginoonay
pararangalan.
19Kungpaanongsatubigaysinasagotngmukhaang
mukha,gayonangpusongtaosatao.
20Angimpiyernoatangpagkawasakayhindinapupuno;
gayonangmgamatangtaoayhindinakokontento.
21Gayangpalayoknapanlinissapilak,atanghurnosa
ginto;gayonangtaosakaniyangpapuri.

18. MGAKAWIKAAN
22Bagamaniyongbayuhinangisangmangmangsaisang
gilingankasamangtrigo,gayonma'yhindihihiwalaysa
kaniyaangkaniyangkamangmangan.
23Magingmasipagkangalaminangkalagayanngiyong
mgakawan,atpagmasdanmongmabutiangiyongmga
bakahan.
24Sapagka'tangmgakayamananayhindimagpakailan
man:atangkoronabaaynananatilisabawa'thenerasyon?
25Angdayamiaylumilitaw,atangsariwangdamoay
nagpapakitangkaniyangsarili,atangmgahalamang
gamotsamgabundokaynapupulot.
26Angmgatupaayparasaiyongdamit,atangmga
kambingayanghalagangparang.
27Atmagkakaroonkanggatasngkambingnasapatpara
saiyongpagkain,parasapagkainngiyongsangbahayan,
atparasaikabubuhayngiyongmgadalaga.
KABANATA28
1Angmasamaaytumatakasnangwalanghumahabol:
nguni'tangmatuwidaymatapangnaparangleon.
2Dahilsapagsalangsangngisanglupainaymaramiang
mgaprinsipeniyaon:nguni'tsapamamagitanngisang
taongmayunawaatkaalamanaymagtatagalang
kalagayanniyaon.
3Angdukhanapumipighatisadukhaayparangulanna
walanginiwannapagkain.
4Silangnagsisiiwanngkautusanaypumupurisamasama:
nguni'tangmganagsisiiingatngkautusanaynakikipagtalo
sakanila.
5Angmasasamangtaoayhindinakakaunawangkahatulan:
nguni'tsilangnagsisihanapsaPanginoonaynakakaunawa
nglahatngmgabagay.
6Maigiangdukhanalumalakadsakaniyangkatuwiran,
kaysasuwailsakaniyangmgalakad,bagamansiya'y
mayaman.
7Angnagiingatngkautusanaypantasnaanak:nguni't
siyangkasamangmgamasasamangtaoayhumihiyasa
kaniyangama.
8Siyanasapamamagitanngtuboatdimatuwidna
pakinabangaynagpaparamingkaniyangpag-aari,
kaniyangtitipuninitoparasakaniyanamahahabagsa
dukha.
9Siyangnaglalayongkaniyangpakinigsapagdinigng
kautusan,magingangkaniyangdalanginaymagiging
kasuklamsuklam.
10Sinomangnagpapaligawsamatuwidsamasamang
lakad,siya'ymahuhulogsakaniyangsarilinghukay:
nguni'tangmatuwidaymagkakaroonngmabubuting
bagaysapag-aari.
11Angtaongmayamanaymatalinosakaniyangsariling
pag-iisip;ngunitangdukhanamayunawaaysumisiyasat
sakanya.
12Pagkaangmgamatuwidaynagagalak,maydakilang
kaluwalhatian:nguni'tpagkaangmasamaaybumangon,
angtaoaynakatago.
13Siyangnagtatakipngkaniyangmgakasalananayhindi
giginhawa:nguni'tsinomangnagpapahayagatiiwanang
mgayaonaymagkakaroonngkaawaan.
14Masayaangtaonalagingnatatakot:nguni'tsiyang
nagpapatigasngkaniyangpusoaymahuhulogsakasamaan.
15Gayangumaatungalnaleon,atngumuungolnaoso;
gayondinangmasamangpinunosamahihirapnatao.
16Angprinsipenanagkukulangngunawaayisaring
dakilangmamimighati:nguni'tsiyangnapopootsa
kasakimanaymagpapahabangkaniyangmgaaraw.
17Angtaonggumagawangkarahasansadugong
sinomangtaoaytatakassahukay;huwaghayaang
panatilihinsiyangsinuman.
18Anglumalakadngmatuwidaymaliligtas:nguni'tsiyang
suwailsakaniyangmgalakadaymabubuwalkaagad.
19Siyangnagbubukidngkaniyanglupainaymagkakaroon
ngsaganangtinapay:nguni'tsiyangsumusunodsamga
taongwalangkabuluhanaymagkakaroonngsapatna
karalitaan.
20Angtaongtapataysasaganangmgapagpapala:nguni't
angnagmamadalingyumamanayhindimagigingwalang
sala.
21Angpagtatangisamgataoayhindimabuti:sapagka't
parasaisangpirasongtinapayangtaongyaonay
sasalangsang.
22Siyangnagmamadalingyumamanaymaymasamang
mata,athindiinaakalanaangkaralitaanaydaratingsa
kaniya.
23Siyangsumasawaysaisangtaopagkataposay
makakasumpongnghigitnalingapkaysanambobolang
dila.
24Sinomangmagnanakawsakaniyangamaosakaniyang
ina,atmagsasabi,Itoayhindipagsalangsang;siyarinang
kasamangisangmaninira.
25Siyangmaymayabangnapusoaypumupukawng
pagkakaalit:nguni'tsiyangnaglalagakngkaniyangtiwala
saPanginoonaypatatabain.
26Siyangnagtitiwalasakaniyangsarilingpusoayisang
mangmang:nguni'tanglumalakadnamaykarunungan,ay
maliligtas.
27Siyangnagbibigaysadukhaayhindimagkukulang:
nguni'tsiyangnagkukublingkaniyangmgamataay
magkakaroonngmaramingsumpa.
28Pagkaangmasamaaybumangon,angmgataoay
nagkukubli:nguni'tpagkasila'ynamamatay,angmga
matuwidaydumarami.
KABANATA29
1Siya,namadalasnasinasawayaynagpapatigasng
kaniyangleeg,aybiglangmawawasak,atwalang
kagamutan.
2Pagkaangmatuwidaynasakapamahalaan,angbayanay
nagagalak:nguni'tpagkaangmasamaaynamumuno,ang
bayanaynagluluksa.
3Angumiibigsakarununganaynagpapagalaksakaniyang
ama:nguni'tsiyangnakikisamasamgapokpokay
gumugugolngkaniyangpag-aari.
4Angharisapamamagitanngkahatulanaynagtatatagng
lupain:nguni'tsiyangtumatanggapngmgakaloobay
bumabagsakdito.
5Angtaonanambobolasakaniyangkapuwaaynaglalatag
nglambatsakaniyangmgapaa.
6Sapagsalangsangngmasamangtaoaymaypatibong:
nguni'tangmatuwidayumaawitatnagagalak.
7Isinasaalang-alangngmatuwidangdahilanngdukha:
nguni'thindiitopinapansinngmasama.

19. MGAKAWIKAAN
8Angmgamanglilibakaynagdadalasaisangbayansa
isangpatibong:nguni'tangmgapantasaynag-aalisng
poot.
9Kungangpantasaymakipagtalosaisangmangmang,
nagagalitmansiyaotumatawa,walangkapahingahan.
10Anguhawsadugoaynapopootsamatuwid:nguni't
hinahanapngmatuwidangkaniyangkaluluwa.
11Binibigkasngmangmanganglahatngkaniyang
pagiisip:nguni'tiniingatanitongpantashanggang
pagkatapos.
12Kungangisangpinunoaynakikinigsakasinungalingan,
lahatngkaniyangmgalingkodaymasama.
13Angdukhaatangmagdarayanataoaynagsasalubong:
nililiwanagngPanginoonangkanilangmgamata.
14Angharinatapatnahumahatolsadukha,angkaniyang
luklukanaymatatatagmagpakailanman.
15Angpamaloatsawayaynagbibigayngkarunungan:
nguni'tangbatanapinababayaansakaniyangsariliay
nagpapahiyasakaniyangina.
16Pagkaangmasamaaydumami,angpagsalangsangay
dumarami:nguni'tmakikitangmatuwidangkanilang
pagkahulog.
17Sawayinmoangiyonganak,atbibigyankaniyang
kapahingahan;oo,bibigyanniyangkaluguranangiyong
kaluluwa.
18Kungsaanwalangbisyon,angbayanaynagdudusa:
nguni'tsiyangtumutupadngkautusan,siyaaymasaya.
19Angtagapaglingkodayhindimaitatamasa
pamamagitanngmgasalita:sapagka'tbagaman
nauunawaanniyaayhindisiyasasagot.
20Nakikitamobaangisangtaonanagmamadalisa
kaniyangmgasalita?masmaypag-asapaangtangakaysa
sakanya.
21Siyangmaingatnanagpapalakisakaniyang
tagapaglingkodmulasapagkabata,aymagigingkaniyang
anaksakahabaanngpanahon.
22Angtaonggalitaypumupukawngpagkakaalit,atang
taonggalitnagalitaynananaganasapagsalangsang.
23Angkayabanganngtaoaymagpapababasakaniya:
nguni'tangkarangalanangmagtataassa
mapagpakumbabangespiritu.
24Sinomangnakikisamasaisangmagnanakaway
napopootsakaniyangsarilingkaluluwa:siya'ynakakarinig
ngmura,athindiinilalantad.
25Angpagkatakotsataoaynagdadalangpatibong:
nguni'tangnaglalagakngkaniyangtiwalasaPanginoonay
maliligtas.
26Maramiangnaghahanapngpaborngpinuno;ngunit
angkahatulanngbawattaoaynagmumulasaPanginoon.
27Angtaonghindimatuwidaykasuklamsuklamsa
matuwid:atsiyangmatuwidsadaanaykasuklamsuklamsa
masama.
KABANATA30
1AngmgasalitaniAgurnaanakniJakeh,samakatuwid
baga'yanghula:anglalakeaynagsalitakayIthiel,kay
IthielatkayUcal,
2Tunaynaakoayhigitnahangalkaysasinumangtao,at
walaakongunawangtao.
3Hindiakonatutongkarunungan,nimaykaalamanman
sabanal.
4Sinoangumakyatsalangit,obumaba?sinongnagtipon
nghanginsakaniyangmgakamao?sinongnagbigkisng
tubigsaisangdamit?sinongnagtatagnglahatngwakasng
lupa?anoangkaniyangpangalan,atanoangpangalanng
kaniyanganak,kungiyongmasasabi?
5Bawa'tsalitangDiosaydalisay:siya'yisangkalasagsa
kanilananagsisitiwalasakaniya.
6Huwagkangmagdagdagsakaniyangmgasalita,baka
sawayinkaniya,atikawaymasumpungangsinungaling.
7Dalawangbagayanghinilingkosaiyo;huwagmong
ipagkaitsaakinbagoakomamatay:
8Ilayomosaakinangwalangkabuluhanatmga
kasinungalingan:huwagmoakongbigyanngkahirapano
kayamananman;pakaininmoakongpagkainna
maginhawaparasaakin:
9Bakaako'ymabusog,atikailaka,atsabihin,Sinoang
Panginoon?obakaakoaydukha,atmagnakaw,atgamitin
angpangalanngakingDiyossawalangkabuluhan.
10Huwagmongakusahanangalipinsakaniyang
panginoon,bakasiyaaysumpainka,atikaway
masumpungangnagkasala.
11Mayisanghenerasyonnasinusumpaangkanilangama,
athindipinagpapalaangkanilangina.
12Mayisanghenerasyonnamalinissakanilangsariling
mgamata,atgayonma'yhindinahuhugasansakanilang
karumihan.
13Mayisanghenerasyon,Opagkataasngkanilangmga
mata!atangkanilangmgatalukapaynakataas.
14Mayisanghenerasyon,naangmgangipinayparang
mgatabak,atangkanilangmgapangaayparangmga
kutsilyo,upanglamuninangdukhamulasalupa,atang
mapagkailangansagitnangmgatao.
15Anghorseleachaymaydalawanganaknababae,na
sumisigaw,Bigyan,bigyan.Maytatlongbagaynahindi
kailanmannakokontento,oo,apatnabagaynahindi
nagsasabi,Itoaysapatna:
16Anglibingan;atangbaognasinapupunan;anglupana
hindinapupunongtubig;atangapoynahindinagsasabi,
Itoaysapatna.
17Angmatanananunuyasakaniyangama,athumahamak
nasumunodsakaniyangina,aypupulutinngmgauwaksa
libis,atkakaininngmgabatangagila.
18Maytatlongbagaynatotoongkamangha-manghapara
saakin,oo,apatnahindikonalalaman:
19Angdaanngagilasahimpapawid;angdaanngahassa
ibabawngbato;angdaanngbarkosagitnangdagat;at
angparaanngisanglalakisaisangdalaga.
20Ganyananglakadngbabaengmangangalunya;siya'y
kumakain,atnagpupunasngkaniyangbibig,atnagsasabi,
Walaakongginawangkasamaan.
21Satatlongbagayanglupaaynababagabag,atdahilsa
apatnahindiniyakayangtiisin:
22Parasaisangtagapaglingkodkapagsiyaaynaghahari;
atangmangmangkapagsiyaaybusogsakarne;
23Parasaisangkasuklam-suklamnababaekapagsiyaay
mayasawa;atisangtagapaglingkodnababaena
tagapagmanangkanyangmaybahay.
24Mayapatnabagaynamaliitsalupa,ngunitsilaay
totoongmatatalino:
25Anglanggamaybayanghindimalakas,gayonma'y
naghahandasilangkanilangpagkainsatag-araw;

20. MGAKAWIKAAN
26Angmgakunehoayisangmahinangbayan,gayonma'y
ginagawanilaangkanilangmgabahaysamgabato;
27Angmgabalangaywalanghari,gayonma'y
nagsisilabassilanglahatnapulutong;
28Anggagambaayhumahawakngkaniyangmgakamay,
atnasamgapalaciongmgahari.
29Maytatlongbagaynamabuti,oo,apatnamagandasa
paglakad:
30Isangleonnapinakamalakassamgahayop,athindi
tumatalikoddahilsakaninoman;
31Isanggreyhound;isanglalakingkambingdin;atisang
hari,nalabansakaniyaaywalangbumabangon.
32Kungikawaygumawangkamangmangansa
pagmamataasngiyongsarili,okungikawaynag-isipng
masama,ilagaymoangiyongkamaysaiyongbibig.
33Tunaynaangpaghahalonggatasaynaglalabasng
mantekilya,atangpagpigasailongaynaglalabasngdugo:
sagayo'yangpagpilitsapootaynagdudulotngpagtatalo.
KABANATA31
1AngmgasalitangharingLemuel,anghulanaitinurosa
kanyangkanyangina.
2Ano,anakko?atano,anganakngakingsinapupunan?at
ano,anganakngakingmgapanata?
3Huwagmongibigayangiyongkalakasansamgababae,
oangiyongmgalakadmansayaongsumisirasamgahari.
4Hindiparasamgahari,OLemuel,hindiparasamgahari
anguminomngalak;niparasamgaprinsipeangmatapang
nainumin:
5Bakasila'ymagsiinom,atmakalimutanangkautusan,at
ibaluktotangkahatulanngsinomansanagdadalamhati.
6Bigyanmongmatapangnainuminsiyanahandang
magdusa,atalaksamgamabigatangpuso.
7Painuminsiya,atkalimutanangkaniyangkahirapan,at
huwagnangalalahaninangkaniyangkalungkutan.
8Ibukamoangiyongbibigparasapipisausapinnglahat
naitinalagaparasakapahamakan.
9Ibukamoangiyongbibig,humatolkangmatuwid,at
ipaglabanmoangusapinngdukhaatmapagkailangan.
10Sinoangmakakatagpongisangbirtuosonababae?
sapagka'tangkaniyanghalagaayhigitpasamgarubi.
11Angpusongkaniyangasawaayligtasnanagtitiwalasa
kaniya,naanopa'thindisiyamangangailanganngsamsam.
12Gagawanniyasiyangmabutiathindikasamaansalahat
ngmgaarawngkanyangbuhay.
13Siya'yhumahanapngbalahibongtupa,atlino,at
gumagawangkusangkaniyangmgakamay.
14Siyaaygayangmgabarkongmgamangangalakal;
dinadalaniyaangkanyangpagkainmulasamalayo.
15Siya'ybumabangonnamansamantalanggabipa,at
nagbibigayngpagkainsakaniyangsangbahayan,atbahagi
sakaniyangmgadalaga.
16Siya'ynagmamasidngisangbukid,atbinibiliniyaon:sa
pamamagitanngbungangkaniyangmgakamayay
nagtatanimsiyangubasan.
17Binibigkisanniyaangkaniyangmgabaywangnglakas,
atpinalalakasangkaniyangmgabisig.
18Nauunawaanniyanaangkaniyangkalakalaymabuti:
angkaniyangilawanayhindinamamataysagabi.
19Kaniyanginilalagayangkaniyangmgakamaysa
kaliskisan,atangkaniyangmgakamayayhumahawaksa
pangkalinya.
20Iniunatniyaangkaniyangkamaysadukha;oo,iniunat
niyaangkanyangmgakamaysanangangailangan.
21Hindisiyanatatakotsaniyebeparasakaniyang
sangbahayan:sapagka'tangkaniyangbuongsangbahayan
aynararamtanngpula.
22Siya'ygumagawaparasakaniyangsarilingmga
panakipnatapiserya;angkanyangpananamitaysedaat
lila.
23Angkaniyangasawaaykilalasamgapintuang-bayan,
pagkasiya'ynauuposagitnangmgamatandasalupain.
24Siya'ygumagawangmainamnalino,atipinagbibiliito;
atnagbibigayngmgapamigkissamangangalakal.
25Lakasatkarangalanangkanyangdamit;atsiyaay
magagalaksapanahongdarating.
26Ibinubukaniyaangkaniyangbibignamaykarunungan;
atnasakanyangdilaangbatasngkagandahang-loob.
27Siya'ytumitinginnamabutisamgalakadngkaniyang
sangbahayan,athindikumakainngtinapayngkatamaran.
28Angkaniyangmgaanakaynagsisibangon,attinatawag
siyangmapalad;angkaniyangasawarin,atsiya'ypinupuri
niya.
29Maramingmgaanaknababaeanggumawangmay
kabanalan,nguni'tikawayhigitsakanilanglahat.
30Anglingapaymagdaraya,atangkagandahanaywalang
kabuluhan:nguni'tangbabaenanatatakotsaPanginoon,
siyaaypupurihin.
31Bigyanmosiyangbungangkaniyangmgakamay;at
purihinsiyangkaniyangsarilingmgagawasamga
pintuang-bayan.