Ежелгі_Орыс_өнері[1].pptxЕжелгі_Орыс_өнері

Ежелгі_Орыс_өнері

1. Ежелгі Орыс Өнері: Терең тарихқа саяхат Ежелгі Орыс өнері — бұл тек тарихи жәдігерлер жиынтығы емес, сонымен қатар ұзақ уақыт бойы қалыптасқан рухани және мәдени дамудың бай хроникасы. Бұл өнер христиан дінінің қабылдануымен тығыз байланысты, ол Византия өнерінің қуатты ықпалымен басталып, кейіннен өзіндік, терең ұлттық сипатқа ие болды. Бұл презентацияда біз осы таңғажайып өнердің негізгі кезеңдерін, Киев Русінің бастауларынан бастап, Мәскеу патшалығының гүлденуіне дейінгі ерекшеліктерін қарастырамыз. Біз икона жазудың, фрескалардың, сәулет өнерінің және декоративті-қолданбалы өнердің негізгі жетістіктеріне тоқталамыз.

2. Кіріспе: Ежелгі орыс өнерінің маңызы Рухани Өрлеу Ежелгі орыс өнерінің басты мақсаты — рухани дүниені бейнелеу. Ол адамдарды Құдайға жақындатуға, киелі оқиғаларды суреттеуге және моральдық құндылықтарды насихаттауға бағытталған. Бұл өнер арқылы діни ілімдер халыққа жеткізілді. Мәдени Синтез Бұл өнер Византия, Скандинавия және жергілікті славян дәстүрлерінің бірегей қоспасы. 988 жылы христиан діні қабылданғаннан кейін, Византия мәдениеті негіз болғанымен, уақыт өте келе орыс шеберлері оны жергілікті эстетикаға бейімдеп, өзіндік стиль қалыптастырды. Тарихи Құжат Иконалар, фрескалар және сәулет ескерткіштері ежелгі орыс мемлекеттерінің саяси, әлеуметтік және экономикалық өмірін көрсететін баға жетпес тарихи деректер болып табылады. Олар бізге сол дәуірдің эстетикасы мен дүниетанымы туралы мәлімет береді. Ежелгі орыс өнерінің маңыздылығы оның эстетикалық құндылығымен қатар, тарихи және діни контекстінде жатыр. Ол Ресейдің ұлттық өзіндік санасын қалыптастыруда шешуші рөл атқарды.

3. Киев Русі дәуірінің өнері: Бастауы және ерекшеліктері Киев Русінің (X–XII ғасырлар) өнері ежелгі орыс мәдениетінің іргетасын қалады. 988 жылы Ұлы Владимирдің христиан дінін қабылдауы орыс өнерінің дамуына түбегейлі өзгеріс әкелді. Алғашқы өнер туындылары, әсіресе сәулет және икона жазу, тікелей Византия шеберлерінің қатысуымен жасалды. Сәулет өнерінің бастамасы Десятинная шіркеуі (989-996 жж.) : Киевте салынған алғашқы тас ғимарат, Византия үлгісіндегі крест-күмбезді храмдардың бастауы болды. София соборы (Киев, XI ғ.) : Бұл ғимарат Киев Русінің монументалды сәулет өнерінің шыңы болып саналады. Оның бес нефті, көп күмбезді құрылымы және бай фрескалары князьдық биліктің қуатын көрсетті. Плинт және кірпіш қолданысы : Алғашқы ғимараттарда византиялық плинт (жұқа, кең кірпіш) және опус микстум (тас пен кірпіштің кезектесуі) техникасы қолданылды. Икона жазу және мозаика өнері де Византиядан келді. Киевтік София соборының мозаикалары (мысалы, "Оранта Құдай Анасы") өздерінің тереңдігімен және түс гаммасымен ерекшеленеді. Киев Русі өнерінің ерекшелігі – діни мазмұнның салтанатты және монументалды түрде берілуі. Бұл князьдық биліктің және жаңа діннің қуатын паш етуге қызмет етті.

4. Византия ықпалы: Икона жазу және фрескалар Ежелгі орыс өнерінің ең маңызды сипаты – Византиядан мұраланған діни кескіндеме, яғни иконалар мен фрескалар. Бұл екі өнер түрі де теологиялық терең мазмұнға ие болды. Икона Жазудың Қағидалары Иконалар — бұл киелі бейнелерді бейнелейтін, канонға қатаң бағынатын шығармалар. Олар «терезе» ретінде қабылданып, киелі дүниемен байланыс орнатты. Кері перспектива және алтын фонның қолданылуы дүниенің киелі, мәңгілік сипатын көрсетті. Монументалды Фрескалар Фрескалар шіркеу қабырғаларын қасиетті тарихты суреттеу үшін қолданылды. Олар Византия мозаикаларының орнын басты. Киев пен Владимир-Суздаль князьдықтарындағы фрескалар бай түстерімен және композициялық шешімдерімен ерекшеленеді. «Владимир Құдай Анасы» Иконасы XI ғасырда Византияда жазылып, кейін Киевке, содан соң Владимирге жеткізілген бұл икона ежелгі орыс өнеріндегі ең қастерлі және көркем туындылардың бірі болып табылады. Ол нәзіктік пен тереңдіктің үлгісін көрсетті. Византия шеберлері әкелген кескіндеме әдістері орыс шеберлерінің негізіне айналды. Бірақ, уақыт өте келе орыс иконалары византиялық қатаңдықтан аздап алыстап, лиризм мен жылылықты қосты.

5. Новгород және Псков мектептері: Стильдік айырмашылықтар Монғол шапқыншылығынан кейін, оңтүстік князьдықтар құлдыраған кезде, солтүстіктегі Новгород пен Псков өнердің жетекші орталықтарына айналды. Бұл мектептер өзіндік стилімен және тәуелсіздік рухымен ерекшеленді. Новгород мектебі Түс палитрасы : Новгород иконаларының басты ерекшелігі – ашық, қанық түстер (қызыл, сары, ақ) және батыл контрасттар. Бұл жергілікті халықтың қуатты мінезі мен өмірге деген құштарлығын көрсетті. Композиция : Динамикалық, кейде аздап қарабайыр, бірақ әрдайым экспрессивті. Бейнелер қарапайым, бет-әлпеттері өміршең және жарқын. Шеберлер : Феофан Грек (шамамен 1340–1405), Новгород өнеріне Византияның экспрессивті стилін енгізді. Оның фрескаларындағы психологиялық тереңдік ерекше назар аударады. Псков мектебі Стиль : Новгородқа қарағанда әлдеқайда лирикалық және драмалық. Түстері тұнық, терең, көбіне көк және жасыл реңктер басым. Бейнелер : Әулиелердің бейнелері мұңды, қайғылы, терең ойға батқан кейіпте суреттеледі. Олар рухани азап пен қайта тірілу тақырыбын көрсетеді. Сәулет : Кішігірім, бірақ қуатты, төртбұрышты храмдар. Қабырғаларында декорация аз, бірақ күмбездерінің пішіні ерекше. Псков өнері ұстамдылық пен шынайы сенімді бейнеледі.

6. Мәскеу өнерінің гүлденуі: Андрей Рублевтің мұрасы XV ғасырда Мәскеу біртұтас орыс мемлекетінің орталығына айналған кезде, мұндағы өнер де жоғары деңгейге көтерілді. Бұл кезеңнің ең көрнекті тұлғасы — Андрей Рублев (шамамен 1360–1430). Рублевтің Стилі Рублевтің өнері византиялық экспрессия мен новгородтық динамиканы біріктірді, бірақ оған ерекше рухани тыныштық, үйлесімділік және жұмсақтық қосты. Оның туындыларындағы түстер жұмсақ, ал сызықтар ағынды. «Қасиетті Үштік» Рублевтің ең атақты шығармасы – «Қасиетті Үштік» (Троица) иконасы. Бұл икона теологиялық терең мазмұнға ие және композициялық кемелдікпен ерекшеленеді. Үш періштенің үйлесімділігі мен шеңбер тәрізді композициясы мәңгілік бірлікті бейнелейді. «Алтын Ғасыр» Рублевтің өнері орыс икона жазуының «Алтын ғасырының» бастамасы болды. Оның ізбасарлары (мысалы, Даниил Черный) осы эстетикалық қағидаларды жалғастырды, өнерді гуманистік және жарқын бағытта дамытты. Мәскеу өнерінің гүлденуі орыс руханиятының орталықтануын және ұлттық бірегейліктің нығаюын көрсетті. Рублевтің шығармашылығы әлемдік діни өнердің үздік үлгілерінің бірі болып саналады.

7. Ағаш сәулет өнері: Кижи сияқты ғажайыптар Ежелгі Русьте тастан жасалған монументалды ғимараттармен қатар, ағаш сәулет өнері де жоғары дамыды. Ағаштан салынған храмдар мен үйлер, әсіресе Солтүстік Русьте, ерекше өнер туындылары болып табылады. Технологияның Ерекшелігі Орыс ағаш сәулетшілері бірде-бір шеге қолданбай, тек балтамен және арамен жұмыс істеудің шеберлігімен танымал болды. Құрылыстар «кесілген» әдіспен, бөренелерді бір-біріне тығыз орналастыру арқылы салынды, бұл олардың беріктігін арттырды. Кижидегі Преображенский Шіркеуі Карелиядағы Кижи архитектуралық ансамблі — ағаш сәулет өнерінің шыңы. 1714 жылы салынған Преображенский шіркеуі 22 ағаш күмбезден тұрады. Бұл күмбездер ағаш «лемех» (ағаш тақташалар) арқылы жабылған және күн сәулесінде жарқырап көрінеді. Тұрғын Үйлер мен Қорғандар Ағаштан тек шіркеулер ғана емес, сонымен қатар изба (дәстүрлі орыс үйі), қалалық қорғандар мен мұнаралар да салынды. Бұл ғимараттар функционалдық пен эстетикалық безендіруді, әсіресе ою-өрнекті карниздер мен терезе жақтауларын үйлестірді. Ағаш сәулет өнері орыс халқының табиғатпен байланысын және құрылыс техникасындағы жоғары шеберлігін көрсетеді.

8. Декоративті-қолданбалы өнер: Зергерлік бұйымдар мен қолөнер Ежелгі Русь өнері кескіндемемен немесе сәулетпен ғана шектелмейді; декоративті-қолданбалы өнер де жоғары дамыған. Зергерлік бұйымдар, қолжазбаларды безендіру және тоқыма өнері — мұның бәрі орыс шеберлерінің нәзік талғамын көрсетті. Зергерлік Бұйымдар Киев Русінің зергерлері филигрань (жіңішке сымнан өрнек жасау) және скань (ою-өрнек) техникасын жетік меңгерген. Ең танымал техника — эмаль (финифть). Көп түсті эмаль бұйымдары діни және зайырлы мақсатта қолданылды, олар князьдық биліктің байлығын көрсетті. Қолжазбаларды Безендіру Христиан дінімен бірге кітап мәдениеті де келді. Дәстүрлі орыс қолжазбалары Византия үлгілері бойынша безендірілді, бірақ біртіндеп оларға славян элементтері қосылды. Қолжазбалардың миниатюралары (кішігірім суреттер) тарихи және діни оқиғаларды баяндады. Тоқыма Өнері және Киімдер Шіркеулік тоқыма бұйымдарында, әсіресе плащаница (Исаның денесін жабатын мата) және діни киімдерде күрделі алтын және күміс жіптермен кестелеу техникасы қолданылды. Бұл кестелерде киелі бейнелер мен діни жазулар бейнеленді. Бұл қолөнер туындыларының әрқайсысы ежелгі орыс шеберлерінің жоғары техникалық шеберлігі мен көркемдік талғамын дәлелдейді.

9. Ежелгі орыс өнерінің қазіргі заманға әсері Ежелгі орыс өнерінің мұрасы қазіргі мәдениет пен өнерге үлкен әсер етіп келеді. Оның принциптері мен эстетикасы жаңашыл ойларға шабыт береді. Сәулеттегі Дәстүр Ежелгі орыс сәулетінің элементтері — шатырлы төбелер, күмбездер және кокошниктер қазіргі Ресейдегі ғимараттардың жобаларында жиі қолданылады. Олар ұлттық бірегейлікті сақтауға мүмкіндік береді. Көркем Өнерге Ықпалы XX ғасырдың басындағы орыс авангардының суретшілері (мысалы, Кандинский, Малевич) икона өнерінің символизм және түс теориясынан шабыт алды. Иконаның лаконикалық формалары мен қанық түстері жаңа өнер формаларының қалыптасуына әсер етті. Мұражай Құндылығы Третьяков галереясы, Орыс мұражайы сияқты ірі мұражайлардағы ежелгі иконалар коллекциясы әлемдік өнер тарихындағы ең маңызды экспонаттар қатарына кіреді. Олар миллиондаған туристер мен зерттеушілерді тартады. Ежелгі орыс өнері — бұл тек өткеннің көрінісі емес, сонымен қатар қазіргі заманғы адамның рухани ізденістері үшін маңызды қайнар көз. Оның терең философиясы мен эстетикасы әлі күнге дейін өзекті.

10. Қорытынды: Мұраны сақтау және болашаққа жеткізу Ежелгі орыс өнері — бұл мәдениеттің, діннің және тарихтың үздіксіз байланысын көрсететін үлкен рухани қазына. Ол Византияның монументалдылығынан басталып, Новгородтың экспрессиясы мен Мәскеудің лиризмі арқылы өзінің бірегей жолын тапты. Тарихи Қайта Құру Көптеген ежелгі храмдар мен иконалар уақыттың және саяси оқиғалардың әсерінен зақымдалды. Қазіргі реставраторлардың жұмысы бұл туындылардың бастапқы сұлулығын қалпына келтіруге және оларды сақтауға бағытталған. Ғылыми Зерттеулер Өнер тарихшылары мен теологтар бұл өнердің символизмін, техникасын және тарихи контекстін зерттеуді жалғастыруда. Әрбір жаңа ашылым ежелгі шеберлердің әлеміне тереңірек енуге мүмкіндік береді. Болашаққа Мұра Бұл өнерді сақтау және насихаттау келесі ұрпақтар үшін маңызды. Мультимедиялық жобалар мен цифрлық технологиялар ежелгі өнерді кең аудиторияға қолжетімді етуге көмектеседі. Ежелгі өнер мәңгілік шабыт көзі Ежелгі орыс өнерінің құндылығы — оның мәңгілік рухани ізгілік пен эстетикалық кемелдікке деген ұмтылысында. Бұл мұраны ұмытпау — біздің қазіргі және болашақ ұрпақ алдындағы міндетіміз.