1000 महत्त्वपूर्ण पर्यायवाची शब्द – Most Important Hindi Synonyms for Competitive Examination

10,376 views 50 slides Dec 15, 2020
Slide 1
Slide 1 of 50
Slide 1
1
Slide 2
2
Slide 3
3
Slide 4
4
Slide 5
5
Slide 6
6
Slide 7
7
Slide 8
8
Slide 9
9
Slide 10
10
Slide 11
11
Slide 12
12
Slide 13
13
Slide 14
14
Slide 15
15
Slide 16
16
Slide 17
17
Slide 18
18
Slide 19
19
Slide 20
20
Slide 21
21
Slide 22
22
Slide 23
23
Slide 24
24
Slide 25
25
Slide 26
26
Slide 27
27
Slide 28
28
Slide 29
29
Slide 30
30
Slide 31
31
Slide 32
32
Slide 33
33
Slide 34
34
Slide 35
35
Slide 36
36
Slide 37
37
Slide 38
38
Slide 39
39
Slide 40
40
Slide 41
41
Slide 42
42
Slide 43
43
Slide 44
44
Slide 45
45
Slide 46
46
Slide 47
47
Slide 48
48
Slide 49
49
Slide 50
50

About This Presentation

1000 महत्त्वपूर्ण पर्यायवाची शब्द – Most Important Hindi Synonyms for Competitive Examination. हम 1000 महत्त्वपूर्ण पर्यायवाची शब्द के लिए बात करेंगे – प्�...


Slide Content

1000 महवपूणx पयायवाची शद – Most

Important Hindi Synonyms for
Competitive Examination

हम 1000 महवपूणx पयायवाची शद के लए बात करगे – तयोगी पर ा के लए सबसे महवपूणx

?हंद पयायवाची। Paryayvachi Shabd ?हंद याकरण म सबसे महवपूणx वषय है। यह वाय के

साथ-साथ ?हंद याकरण का सबसे अछा और महवपूणx वषय है। यह वषय UPTET या CTET जैसी

सभी तयोगी पर ाओं के लए सबसे महवपूणx है। आपके पुलस पर ा या अय राय क नौकरय

के लए, Paryayvachi Shabd इन पर ाओं म आता है।

1) कसान का पयायवाची शद या होगा?

– खेतहर, हलधर, जोतकर, कातकार, कृषक

2) कताब के तीन पयायxवाची शद बताईये ?

– पुतक,पोथी, थ

3) चड़या का पयायवाची शद या होगा ?

खग, पी, वहंग, पखे?

4) गाय का पयायवाची शद या होगा ?


कयाणी , धेनु, सुरभ, गौ

5) दवाई का पयायxवाची शद या होगा बताइये ?

औषध, दवा, औषध

6) हाथी का पयायxवाची शद बताइये ?

गज, मतंग, वरद, कुंजर

7) राजा के चार पयायवाची शद बताइये ?

नृप, भूपाल, महप, नरपत, साट, नर

8) लमी का पयायवाची शद या होगा ?

कमला, रमा, पदमा, ी, इंदरा

9) पुी का पयायवाची शद या होगा ?

बेट, आमजा, सुता, लड़क आद,

10) पता के पयायवाची शद या हगे ?


बाप, वालद, तात, जनक

11) दूध का पयायवाची शद बताइये ?


दुध, पय, अमृत, छर,

12) बरसात का पयायवाची शद या होगा ?


वषा, चौमास, बारश

13) सूयx का पयायवाची शद या होगा ?


दनकर, दवाकर, भाकर, सूरज

14) पेड़ का पयायवाची शद या हगे ?

वृ, त, पादप

15) पानी का पयायवाची शद या हगे ?


जल, नीर, सलल, वार आद

16) आकृत का पयायवाची शद या होगा?

आकर, चेहरा, नैन नश, डील डॉल

17) गना के तीन पयायवाची शद बताईये?

ईख, ऊख, रसाल, पडी, रसद,

18) आधुनक शद का पयायवाची बताइये?

नवीन, नूतन, अवाचीन, वतxमानकालन,

19) इ धनुष के पयायवाची शद बताइये?

शचाप, सुरचाप, इ धनु

20) मनोकामना का पयायवाची शद या होते है?

इछा, लालसा, कामना, मनोरथ, आकांा, अभलाषा,

Paryayvachi Shabd in Hindi
ये बहुत महवपूणx ह Paryayvachi Shabd in Hindi। हमने सभी तयोगी पर ाओं के लए सभी

महवपूणx Paryayvachi Shabd दए ह। मूल ?प से, इस कार के न भारत के सभी राय के लए

सभी कार क पर ाओं जैसे क UP Police, CTET, UPTET, PGT, TGT म आते ह। इसलए हम

आपको Jankarihub के सभी पाठक से सलाह देते ह क आप इन Paryayvachi Shabd को अवय

तैयार कर।

This not only for UP police exam but also these are best for UPET, CTET, PGT, TGT
PRT, etc exams. Aspirant should prepare all important paryayvachi shabd in Hindi. If we
narrate these topics that are called synonyms. Means you can call this synonym in
Hindi. At the end of this article, we would provide you paryayvachi shabd in Hindi pdf
format to download. This is the best method to learn paryayvachi shabd for your
competitive exams.
Best Paryayvachi shabd in English
Students should prepare the best and significant Hindi synonyms to attend the exam
coming. We recommend to all candidates who are preparing for the paryayvachi list in
Hindi and English.
1000 महवपूणx पयायवाची शद

21) घुमकड़ का पयायवाची शद या होगा?

रमता, सैलानी, पयxटक, वचरणशील

22) नद का पयायवाची शद बताइये?

सरता, तटनी, वाहनी, तरंगणी, नझxरणी, शैलजा, जलमाला,

23) कपड़ा के पयायवाची शद बताइये?

चीर, परधान, व , वसन,

24) पथर के तीन पयायवाची शद बताइये?

पाषाण, शला, शैल, तर,

25) गुनाह का पयायवाची शद बताइये?

अधमx, पाप, अपराध, कुकमx

26) बंदर का पयायवाची शद बताइये?

वानर, कप, कपीश, मकxट

27) यमुना के पयायवाची शद बताइये?

कृणा, अकxजा, रवतनया,

28) तलवार के पयायवाची शद बताइये?

अस, करवाल, कृपाण, खडग, शायक,

29) खून के चार पयायवाची शद बताइये?

लहू, धर, रत

30) शरर के पयायवाची शद बताइये?

अंग, गात, तन, देह, तनु, काया,

31) चूहा के पयायवाची शद बताइये?

मूसा, मूषक, मुसटा, उंदुर

32) चावल के पयायवाची शद बताइये?

धान, भात, तंदुल

33) गद का पयायवाची शद बताइये?

अंक, ोड़, गोद

34) घमंड का पयायवाची शद या होता है?

गवx, अभमान, घमंड, मान


Buy Now>>
35) असमानता का पयायवाची शद बताइये?

भनता, असमानता, भेद, फकx

36) अंधकार के पयायवाची शद बताइये?

तम, अँधेरा, तमस, अंधयारा

37) ववाह के तीन पयायवाची शद बताइये?

शाद, गठबंधन,याह, पाणहण, परणय

38) साधु के महवपूणx पयायवाची शद या होगा?

भ, सय, शट

39) समु के तीन पयायवाची शद बताइए?

नीरनध, अणxव, पयोनध,सागर, पयोध,

40) हाथ के पयायवाची शद बताइये?

बाहु, भुजा, हाथ, कर, पाण

Paryayvachi Shabd for TET Exam​:
These Hindi sysnoyms for your coming exams. These paryayvachi shabd is very
prominent for your all types tet exams. You can prepare these important paryayvachi
shabd for UPTET or other teachers exam. You can check these paryayvachi shabd will
assist you in securing good number in your exam.
41) हंस का पयायवाची शद का वणxन किजये?

मराल, सपप, कलकंठ

42) दय के पयायवाची शद बताइये?

छाती, व, व थल, हय

43) सरवती शद के पयायवाची शद बताइये?

गरा, शारदा, भारती

44) लंकापत शद के पयायवाची बताइये?

रावण, दशानन, लंकेश,दशकंध

45) जमाना का पयायवाची शद बताइये?

युग, जुग, दौर, मवंतर, काल

46) यादात का पयायवाची शद बताइये?

मृत, मरण, मरण-शित, सुध

47) भरोसा का पयायवाची या होगा?

यकन, ऐतबार, आथा, ववास

48) मुगा का पयायवाची शद बताइये?

अणशखा, ताचूड़, कुकुट

49) शराब का पयायवाची शद बताइये?

मदरा, हाला, आसव, मधु, मय,

50) अंधकार का पयायवाची शद बताइये?

तमर, तम, अँधेरा, तमस

51) कसान का पयायवाची शद बताइये?

कसानी, खेतीबाड़ी, कातकार, खेतहर, कृषक, जोतदार, कृषजीवी

52) नाव का पयायवाची शद बताइये?

नौका, नैया, कती, कती

53) कछुवा का या होता है पयायवाची?

कमठ, कछप, कूमx

55) वगx का पयायवाची बताइये?

कंचन, कनक, महारजत

56) अतथ का पयायवाची या होता है?

मेहमान, अयागत, आगतुक, पाहूना

57) रास का पयायवाची या होता है?

नशाचर, दानव, रा चर, रजनीचर, दनुज, दैय

58) अहंकार के तीन मुख पयायवाची बताइये?

मद, घमंड, मान, गवx, अभमान

59) अहंकार का पयायवाची या होता है?

अभमान, गवx, घमंड,अिमता

60) आकाशमंडल का पयायवाची या होगा?

अंतर, खगोल, नभमंडल, गगनमंडल,

Hindi paryayvachi for CTET Exam​:
For cracking the ctet exam or any other teachers competitive exams. You must prepare
for Hindi paryayvachi shabd for your ctet exam. These are the best hindi ke paryayvachi
shabd for ctet exam. Hindi ke paryayvachi shabd is the most important topics to secure
good numbers. We would give you the hindi paryayvachi shabd pdf free download from
the end of this article. You can buy below hindi paryayvachi book to have deep
knowledge about.
61) नेहन का पयायवाची या होता है?

सूरदास, आँधरा, अंधा, िटहन

62) संकप का पयायबची या होता है?

ता, ण, नचय, णसंलप

63) समु का पयायवाची या होता है?

वारश, नदश, रनाकर,

64) संसार का पयायवाची शद या होता है?

दुनया, वव, जग, जगत, लोक,

65) सपx का पयायवाची शद या होता है?

भुजंग, अह, वषधर, सांप, नाग

66) अयाचार का पयायवाची शद या होता है?

जालम, आततायी, नृशंस, बबxर

67) अनपढ़ के तीन महवपूणx पयायवाची शद बताइये?

नरर, अश त, अपढ़

68) अनाड़ी के महवपूणx पयायवाची शद बताइये?

अकुशल, अनभ, अपटु

69) अंेज के पयायवाची शद बताइये?

फरंगी, गोरा, आंलदेशी

70) पेड़ का पयायवाची शद या होता है?

वृ, पादप, कुट, बरवा, भूमह, त, ुम

71) अनुपम का पयायवाची शद या होता है?

अवतीय, अभुत, अनोखा, अतुल

72) घड़ा पयायवाची शद या होता है?

कलश, घट, कुभ

73) तभ पयायवाची शद या होता है?

खभा, तूप, खभ


74) देहाती पयायवाची शद या होता है?


गंवार, उदड, नरकुंश, असय

75) तरकब पयायवाची शद या होता है?

साधन, यन, यन, युित,

76) रावण पयायवाची शद या होता है?

दशानन, लंकेश, लंकापत, दशकंध, दशशीश

77) पथ पयायवाची शद या होता है?

मग, मागx, राह,

78) संसार का पयायवाची शद या होता है?

जग,जहान, वव, जगत,

79) म का पयायवाची शद या होता है?

मीत, सहचर, दोत, सखा,

80) हमालय का पयायवाची शद या होता है?

हमपत, गरराज, हमा , नगराज

81) शा का पयायवाची शद या होता है?

नसीहत, तालम शण, उपदेश, ान,

82) चतुर का पयायवाची शद या होता है?

होशयार, समझदार, बु धमान, ववेकशील

83) डायर का पयायवाची शद या होता है?

रोजनामचा, दैनिदनी , दैनक

84) नरथxक का पयायवाची शद या होता है?

यथx, अथxहन, बेकार, बेमानी

85) अधा का पयायवाची या होता है?

सूरदास, आँधरा, नेहन, िटहन

86) अजनबी का पयायवाची या होता है?

अनजान, अपरचत, नावाकफ

87) अमीर का पयायवाची या होता है?

धनी, मालदार, रईस, दौलतमंद, धनवान

88) अँगूठ का पयायवाची या होता है?

मु का, अंगुिठका, मुा, मुँदर, छला,

89)अंेज का पयायवाची या होता है?

फरंगी, गोरा, आंलदेशी

90) दासी का पयायवाची या होता है?

बाँद, नौकरानी, परचारका

91) शीशा का पयायवाची या होता है?

दपxण, आरसी, आईना

92) दानव का पयायवाची या होता है?

नशाचर, दैवार, असुर, रास,

93) शरर का पयायवाची या होता है?

काया, तन, देह,

94) देवता का पयायवाची या होता है?

अमर, देव, सुर, आकाशचार

95) रता का पयायवाची या होता है?

वाता, लगाव, सबध, नाता

96) नजव का पयायवाची या होता है?

मुदा, ाणरहत, ाणहन, सारहन,

97) यायालय का पयायवाची या होता है?

अदालत, कचहर, कोटx

98) राहगीर का पयायवाची या होता है?

मुसाफर, पथक, बटोह, याी

99) कावट का पयायवाची शद या होता है?

अटकाव, अडंगा, वराम,बाधा, अड़चन,

100) लालच का पयायवाची शद या होता है?

लोभ, लालसा, तृण, लोभन

101) ववाह का पयायवाची शद या होता है?

गठबंधन, परणय, याह, शाद

102) वंदना का पयायवाची शद या होता है?

णाम, अभवादन, नमकार

103) वकास का पयायवाची शद या होता है?

फैलाव, बढ़ाव,सार

104) वातावरण का पयायवाची शद या होता है?

माहौल, परवेश, पयावरण, वायुमंडल, जलवायु

105) अयापक का पयायवाची शद या होता है?

शक, आचायx, गु?

106) शराब का पयायवाची शद या होता है?

वाणी, मदरा, दा

107) मजदूर का पयायवाची शद या होता है?

मक, कामकर, मेहनतकश, मजीवी

108) संह का पयायवाची शद या होता है?

संचय, जवाब, ढेर, समूह

109) मुसीबत का पयायवाची शद या होता है?

संकट, आफत, मुसीबत, वपदा, दुभा य,

110) आंदोलन का पयायवाची शद या होता है?

उपव, सनसनी, हंगामा,हलचल

111) भालू का पयायवाची शद या होता है?

ऋ, रछ, भीलूक,

112) औरत का पयायवाची शद या होता है?

घरनी, महला, नार, घरवाल

113) संतान का पयायवाची शद या होता है?

औलाद, संतत, बाल-बचे

114) उित का पयायवाची या होता है?

कथन, वचन, सूित

115) चि का का पयायवाची या होता है?

कौमुद, चांदनी, योत, उजाला

116) कुबेर का पयायवाची या होता है?

अनद, यराज, धनाधप,

117) कातxकेय का पयायवाची या होता है?

कुमार, षडानन शरभव, कद,

118) वारश का पयायवाची या होता है?

नद, सागर, संधु

119) बाल का पयायवाची या होता है?

कंच, केश, चूल, चकुर,

120) सलल का पयायवाची या होता है?

जल, नीर, अबुज, तोय

121) कुटल का पयायवाची या होता है?

धूतx, दुट, खल, दुजxन

122) अप का पयायवाची या होता है?

यून, जरा, कम, थोड़ा

123) इंदरा का पयायवाची या होता है?

लमी, ी, कमला, रमा

124) आदशx का पयायवाची या होता है?

तप, तमान, मानक,

125) अलल का पयायवाची या होता है?

नलxज, असय, बेशमx,

126) कहानी का पयायवाची या होता है?

कथा, कसा, वृतांत

127) आनंद का पयायवाची या होता है?

मोद, ख़ुशी, उलास, हषx

128) ईवर का पयायवाची या होता है?

जगदश, परमेवर, भगवन, परमांमा,

129) बगीचा का पयायवाची या होता है?

उपवन, वाटका, बाग, उयान

130) ओस का पयायवाची शद या होता है?

हम, पाला, तुहन, तुषार

131) आम का पयायवाची या होता है?

थान, अखाडा, कुट, वहार, मठ

132) कबूतर का पयायवाची शद या होता है?

कपोत, पारापत, पंडुक

133) ता का पयायवाची या होता है?

ण, ता, शपत, सौगंध

134) सयार का पयायवाची या होता है?

गीदड़, शृगाल, जबुक

135) चूहा का पयायवाची या होता है?

मूषक, मूस, गणेशवाहन

136) धरती का पयायवाची या होता है?

वसुंधरा, जमीन, पृवी, भूम धरा

137) झंडा का पयायवाची या होता है?

नशान, वज, पताका, परचम

138) चोट का पयायवाची या होता है?

मूधा, शीश, सानु, शृंग

139) आम का पयायवाची या होता है?

आ, रसाल, अमृतफल,

140) ाहण का पयायवाची या होता है?

व, वज, भूदेव, महदेव

141) बसंत का पयायवाची या होता है?

मधुमास, माधव, ऋतुराज, कुसुमाकर

142) पैर का पयायवाची या होता है?

पाँव, पद, चरण, पग,

143) नकx का पयायवाची या होता है?

यमलोक, यमपुर, नरक, यमालय,

144) मो का पयायवाची या होता है?

अपवगx, परमधाम, मुित

145) महाजन का पयायवाची या होता है?

सेठ , मालदार, पूंजीपत, धनवान

146) वष का पयायवाची या होता है?

गरल, माहुर, कालकूट, जहर

147) संरण का पयायवाची या होता है?

हफाजत, बचाव, सुरा, तरा, रखवाल

148) मीठा का पयायवाची या होता है?

मृदु, मृदुल, रसीला, रसयुत

149) रवत का पयायवाची या होता है?

कमीशन, बशीश, घूस

150) लोहा का पयायवाची या होता है?

लौह, सार

151) लाचार का पयायवाची या होता है?

मजबूर, असमथx, ववश , बाय

152) साहयकार का पयायवाची या होता है?

ंथकार, रचयता, रचनाकर, लेखक

153) भयानक का पयायवाची या होता है?

वकराल, डरावना, खौफनाक, भीषण

154) वशाल का पयायवाची या होता है?

वकराल, ववप, बड़ा, वराट

155) वतंता का पयायवाची या होता है?

आजाद, वाधीनता, मुित

156) दघxजीवी का पयायवाची या होता है?

आयुमान, चरंजीवी, चरायु,

157) हमला का पयायवाची या होता है?

चढ़ाई, धावा, वार, आघात

158) फैसला का पयायवाची या होता है?

इंसाफ, याय

159) मुित का पयायवाची या होता है?

छुटकारा, नतार, उधार

160) उपजाऊ का पयायवाची या होता है?

उवxर, फ़लद

Paryayvachi Shabd in Hindi
(अ)

अंक – संया, गनती, मांक, ?नश!न, चन, छाप।

अंकुर – कपल, अँखुवा, कला, नवो भ, कलका, गाभा

अंकुश – तबध, रोक, दबाव, ?क!वट, नय ण।

अंग – अवयव, अंश, काया, हसा, भाग, खड, उपांश, घटक, टुकड़ा, तन, कलेवर, शरर, देह।

‘अिन – आग, अनल, पावक, जातवेद, कृशानु, वैवानर, हुताशन, रोहताव, वायुसखा, हयवाहन,

अंचल – पलू, छोर, े, अंत, देश, आँचल, कनारा।

अचानक – अकमात, अनायास, एकाएक, दैवयोगा।

अटल – अडग, िथर, पका, ?–, अचल, नचल, lग?र, शैल, नग।

अठखेल – कौतुक, ड़ा, खेल–कूद, चुलबुलापन, उछल–कूद, हँसी–मज़ाक।

अमृत – अमय, पीयूष, अमी, मधु, सोम, सुधा, सुरभोग, जीवनोदक, शुभा।

अयोय – अनहx, योयताहन, नालायक, न!क!?बल।

अभाय – योजन, आशय, तापयx, मतलब, अथx, मंतय, मंशा, उदेय, वचार

अजुxन – भारत, गुडाकेश, पाथx, सहाजुxन, धनंजय।

अवा – अनादर, तरकार, अवमानना, अपमान, अवहेलना, तौहन।

अव – घोड़ा, तुरंग, हय, बािज, सैधव, घोटक, बछेड़ा, रवसुत,

असुर – रजनीचर, ?नश!चर, दानव, दैय, रास, दनुज, यातुधान, तमीचर।

अवरोध – ?क!वट, वन, यवधान, y?ंगा।

अ?तlथ – मेहमान, पहुना, अयागत, रतेदार, नातेदार, आगतुका.

अतीत – पूवxकाल, भूतकाल, वगत, गत।

अनाज – अन, शय, धाय, गला, खायान।

अनाड़ी – अनजान, अनभ, अानी, अकुशल, अद, अपटु, मूखx, अप, नौसखया।

अनार – सुनील, वकफल, मणबीज, बीदाना, दाडम, रामबीज, शुक य।

अनट – बुरा, अपकार, अहत, नुकसान, हान, अमंगल।

अनुकपा – दया, कृपा, करम, मेहरबानी।

अनुपम – सुदर, अतुल, अपूवx, अ वतीय, अनोखा, अ तम, अभुत, अनूठा, वलण, वच।

अनुसरण – नकल, अनुकृत, अनुगमन।

अपमान – अनादर, उपेा, नरादर, बेइजती, अवा, तरकार, अवमाना।

असरा – पर, देवकया, अण या, सुखवनता, देवांगना, दयांगना, देवबाला।

अभय – नडर, साहसी, नभक, नभxय, निचत।

अभजात – कुलन, सुजात, खानदानी, उच, पूय, ेठ।

अभ – जानकार, व, परचत, ाता।

अभमान – गौरव, गवx, नाज, घमंड, दपx, वाभमान, अिमता, अहं, अहंकार, अहमका, मान,

मयाभमान, दंभ।

अभयोग – दोषारोपण, कसूर, अपराध, गलती, आेप, आरोप, दोषारोपण, इज़ामा।

अभलाषा – कामना, मनोरथ, इछा, आकांा, ईहा, ईसा, चाह, लालसा, मनोकामना।

अयास – रयाज़, पुनरावृ , दोहराना, मक।

अमर – मृयुंजय, अवनाशी, अनवर, अर, अय।

अमीर – धनी, धनाय, सपन, धनवान, पैसेवाला।

अनत – असंय, अपरमत, अगणत, बेशुमार।

अनभ – अानी, मूखx, मूढ़, अबोध, नासमझ, अप, अद, अपटु, अकुशल, अनजान।

अगुआ – अणी, सरदार, मुखया, धान, नायक।

अधर – रदछद, रदपुट, हठ, ओठ, लब।

अयापक – आचायx, शक, गु?, यायाता, अवबोधक, अनुदेशक।

अंधकार – तम, तमर, वात, अँधयारा, तमा।

अनुप – अनुकूल, संगत, अनुसार, मुआफक

अतःपुर – रनवास, भोगपुर, जनानखाना।

अ य – अतयान, तरोहत, ओझल, लुत, गायब।

अकाल – भुखमर, कुकाल, दुकाल, दुभxा।

अशुध – दूषत, गंदा, अपव, अशुच, नापाका।

असय – अभ, अवनीत, अशट, गँवार, उजड।

अधम – नीच, नकृट, पतत।

अपक तx – अपयश, बदनामी, नंदा, अक तx।

अययन – अनुशीलन, पारायण, पठनपाठन, पढ़ना।

अनुरोध – अयथxना, ाथxना, वनती, याचना, नवेदन।

अखड – पूणx, समत, सपूणx, अवभत, समूचा, पूरा।

अपराधी – मुजरम, दोषी, कसूरवार, सदोष।

अधीन – आ त, मातहत, नभxर, परा त, पराधीन।

अनुचत – नाजायज़, गैरवािजब, बेजा, अनुपयुत, अयुत।

अवेषण – अनुसधान, गवेषण, खोज, जाँच, शोध।

अमूय – अनमोल, बहुमूय, मूयवान, बेशकमती।

अज – मा, ईवर, दशरथ के जनक, बकरा।

अंधा – नेहन, सूरदास, अंध, चुवहन, ाचु।

अनुवाद – भाषांतर, उथा, तजुxमा।

अरय – जंगल, कातार, वपन, वन, कानन।

अवनत – अपकषx, गराव, गरावट, घटाव, ास।

अलल – अभ, अध ट, नलxज बेशमx, असय।

आकुल – य, बेचैन, ुध, बेकल।

आकृत – आकार, चेहरा–मोहरा, नैन–नश, डील–डौला

आदशx – तप, तमान, मानक, नमूना।

आलसी – नठला, बैठा–ठाला, ठलुआ, सत, नकमा, काहला

आयुमान् – चरायु, दघायु, शतायु, दघxजीवी, चरंजीव।

आा – आदेश, नदेश, फ़रमान, हुम, अनुमत, मंजूर, वीकृत, सहमत, इजाज़ता

आय – सहारा, आधार, भरोसा, अवलब, य।

आयान – कहानी, वृांत, कथा, कसा, इतवृ?!

आधुनक – अवाचीन, नूतन, नय, वतxमानकालन, नवीन, अधुनातन।

आवेग – तेज़ी, फूतx, जोश, वरा, ती, फुरती, चपलता।

आलोचना – समीा, टका, टपणी, नुताचीनी, समालोचना।

आरभ – ीगणेश, शुआत, सूपात, ारभ, उपम।

आवयक – अनवायx, अपरहायx, ज़र, बायकार।

आद – पहला, थम, आरिभक, आदमा

आप – वपदा, मुसीबत, आपदा, वप ।

आकाश – नभ, अबर, अतर, आसमान, योम, गगन, दव, यौ, पुकर, शूय।

आचरण – चाल–चलन, चर, यवहार, आदत, बताव, सदाचार, शटाचार।

आडबर – पाखड, ढकोसला, ढग, पंच, ?दख!व!।

आँख – अ , नैन, ने, लोचन, ?ग, चु, ई ?, वलोचन, े ?, िट।

आँगन – ांगण, बगड़, बाखर, अिजर, अँगना, सहन।

आम – रसाल, आ, फलराज, पकबधु, सहकार, अमृतफल, मधुरासव, अंब।

आनद – आमोद, मोद, वनोद, उलास, सनता, सुख, हषx, आहलाद।

आशा – उमीद, तवको, आस।

आशीवाद – आशीष, दुआ, शुभाशीष, शुभकामना, आशीवxचन, मंगलकामना।

आचयx – अचभा, अचरज, वमय, हैरानी, ताजुब।

आहार – भोजन, खुराक, खाना, भय, भोय।

आथा – ववास, धा, मान, कदर, मह?व, आदर।

आँसू – अु, नेनीर, नयनजल, नेव!?र, नयननीर।

(इ)

इिदरा – लमी, रमा, ी, कमला।

इछा – लालसा, कामना, चाह, मनोरथ, ईहा, ईसा, आकांा, अभलाषा, मनोकामना।

इ – महे , सुरे , सुरेश, पुरदर, देवराज, मधवा, प!क?रपु, पाकशासन, पुरहूत।

इ ाणी – शची, इ वधू, महे , इ ा, पौलोमी, शतावर, पुलोमजा।

इनकार – अवीकृ?त, ?नषेध, मनाह, यायान।

इछुक – अभलाषी, ल!ल!?यत, उकिठत, आतुर

इशारा – संकेत, इंगत, ?नदश।

इ धनुष – सुरचाप, इ धनु, शचाप, सतवणxधनु।

इ पुर – देवलोक, अमरावती, इ लोक, देवे पुर, सुरपुर।

(ई)

ईख – गना, ऊख, रसडंड, रसाल, पड़ी, रसद।

ईमानदार – सचा, नकपट, सयनठ, सयपरायण।

ईवर – परमामा, परमेवर, ईश, ओम, म, अलख, अन!?द, अज, अगोचर, जगदश।

ईया – मसर, डाह, जलन, कुढ़न, वेष, पधा।

(उ)

उचत – ठक, सयक्, सह, उपयुत, वािजब।

उकषx – उनत, उथान, अयुदय, उमेष।

उपात – दंगा, उपव, फ़साद, हुड़दंग, गड़बड़, उधम।

उसव – समारोह, आयोजन, पवx, योहार, मंगलकायx, जलसा।

उसाह – जोश, उमंग, हौसला, उ?ेजना।

उसुक – आतुर, उकिठत, य, उकणx, च, ?झ!न।

उदार – उद!?, स?दय, महामना, महाशय, द?रय!?दल।

उदाहरण – मसाल, नमूना, टात, ?नदशxन, उधरण।

उदेय – योजन, येय, लय, ?नgम?, मकसद, हेतु।

उयत – तैयार, तुत, तपर।

उमूलन – ?नरसन, अत, उसादन।

उपकार – (1) परोपकार, अछाई, भलाई, नेक। (ii) ?हत, उधार, कयाण

उपिथत – वयमान, हािज़र, तुत।

उकृट – उ?म, ेठ, कृट, वर।

उपमा – तुलना, मलान, सा य, समानता।

उपासना – पूजा, आराधना, अचxना, सेवा।।

उयम – परम, पु?ष!थx, म, मेहनत।

उजाला – काश, आलोक, भा, योत।

उपाय – युित, ढंग, तरकब, तरका, यन, जुगत।

उपयुत – उचत, ठक, वािज़ब, मुनासब, वांछनीय।

उटा – तकूल, वलोम, वपरत, jव?nध!.

उजाड़ – ?नजxन, वीरान, सुनसान, ?बय!व!न।

उ – तेज़, बल, चड

उनत – $ग?त, तरक, वकास, उथान, बढ़ोतर, उठान, उ मण, चढ़ाव, आरोह

उपवास – नराहार, त, अनशन, फाँका, लंघन।

उपेा – उदासीनता, वरित, अनासित, वराग, उदासीन, उलंघन।

उपहार – भट, सौगात, तोहफ़ा।

उपालभ – उलाहना, शकवा, शकायत, गला।

उलू – उलूक, लमीवाहन, कौशक

(ऊ)

ऊँचा – उच, शीषxथ, उनत, उ?ुंग।

ऊजा – ओज, फू?तx, शित।

ऊसर – अनुवxर, सयहन, अनुपजाऊ, बंजर, रेत, रेह।

ऊमा – उणता, तपन, ताप, गम।

ऊँट – लबोठ, महाीव, मेलक, उ ।

ऊँघ – तंा, ऊँचाई, झपक, अ धना, अलसाई।

(ऋ)

ऋष – मु?न, मनीषी, महामा, साधु, सत, संयासी, म टा।

ऋ ध – बढ़ती, बढ़ोतर, वृ ध, सपनता, समृ ध।

(ए)

एकता – एका, सहम?त, एकव, मेल–जोल, समानता, एक?पत!, एकसूता, ऐय, अभनता।

एहसान – आभार, कृतता, अनुह।

एकांत – सुनसान, शूय, सूना, ?नजxन, वजन।

एकाएक – अकमात, अचानक, सहसा, एकदम।

(ऐ)

ऐश – वलास, ऐयाशी, सुख–चैन।

ऐवयx – वैभव, भुता, सपनता, समृ ध, सपदा।

ऐिछक – वेछाकृत, वैकिपक, अितयार।

ऐब – खोट, दोष, बुराई, अवगुण, कलंक, खामी, कमी, ु?ट।

(ओ)

ओज – दम, ज़ोर, पराम, बल, शित, ताकत।

ओझल – अतयान, तरोहत, अ य, लुत, गायब।

ओस – तुषार, हमकण, ?हमस"कर, हमबदु, तुहनकण।

ओंठ – हठ, अधर, ओठ, दतछद, रदनछद, लब।

(औ)

और – (i) अय, दूसरा, इतर, भन (ii) अधक, यादा (ii) एवं, तथा।

औषध – दवा, दवाई, भेषज, औषध

(क)

कपड़ा – चीर, व , वसन, अबर, पट, पोशाक चैल, दुकूल।

कमल – सरोज, सरोह, जलज, पंकज, नीरज, व!?रज, अबुज, अबोज, अज, सतदल, अरवद,

कुवलय, अभोह, राजीव, नलन, पम, तामरस, पुडरक, सरसज, कंज।

कणx – अंगराज, सूयxसुत, अकxनदन, राधेय, सूतपु, रवसुत, आदयनदन।

कल – मुकुल, जालक, तापलव, कलका, कुडमल, कोरक, नवपलव, अँखुवा, कपल, गुंचा।

कपवृ – कपत, कपशाल, कपुम, कपपादप, कपवटप।

कया – कुम!?रक!, बालका, कशोर, बाला।

क?ठन – दुबध, ज?टल, दु?ह।

कंगाल – ?नधxन, गरब, अकंचन, दर।

कमज़ोर – दुबxल, ?नबxल, अशत, ीण।

कु?टल – छल, कपट, धोखेबाज़, चालबाज़।

काक – काग, काण, वायस, पशुन, करठ, कौआ।

कु?! – कुकर, वान, शुनक, कूकुर।

कबूतर – कपोत, रतलोचन, हारत, पारावत।

कृ म – अवातवक, नकल, झूठा, ?दख!वट#, बनावट।

कयाण – मंगल, योगेम, शुभ, ?हत, भलाई, उपकार।

कूल – कनारा, तट, तीर।

कृषक – कसान, कातकार, हलधर, जोतकार, खे?तहर।

िलट – दु?ह, संकुल, क?ठन, दुःसाय।

कौशल – कला, हुनर, फ़न, योयता, कुशलता।

कमx – कायx, कृय, या, काम, काज।

कंदरा – गुहा, गुफा, खोह, दर।

कथन – वचार, वतय, मत, बयाना

कटाे – आेप, यंय, ताना, छंटाकशी।

कुप – भदा, बेडौल, बदसूरत, असुदर।

कलंक – दोष, दाग, धबा, लांछन, कलुषता।

कोमल – मृदुल, सुकुमार, नाजुक, नरम, सौय, मुलायम।

करण – रिम, केतु, अंशु, कर, मर च, मखूख, भा, अचx, पुंज।

कसक – पीड़ा, ददx, टस, दुःख।

कोयल – कोकल, यामा, पक, मदनशलाका।

कायरता – भीता, अपौष, पामरता, साहसहनता।

कंटक – काँटा, शूल, खार।

कामदेव – मनोज, कदपx, आमभू, अनंग, अतनु, काम, मकरकेतु, पुपचाप, मर, ममथ

कातxकेय – कुमार, पावxतीनदन, शरभव, कध, षडानन, गुह, मयूरवाहन, शवसुत, षवदन।

कटु – कठोर, कड़वा, तीखा, तेज़, तीण, चरपरा, ककxश, खा, , पष, कड़ा, सा

कला – दुगx, कोट, गढ़, शवर

कंचत – (i) कतपय, कुछ एक, कई एक (ii) कुछ, अप, ज़रा।

कताब – पुतक, ंथ, पोथी।

कनारा – (i) तट, मुहाना, तीर, पुलन, कूल। (ii) अंचल, छोर, सरा, पयxत।

कमत – मूय, दाम, लागता

कुबेर – राजराज, कनरेश, धनाधप, धनेश, यराज, धनद।

कुमुदनी – नलनी, कैरव, कुमुद, इदुकमल, च या।

कृण – नदनदन, मधुसूदन, जनादxन, माधव, मुरार, कहैया, वारकाधीश, गोपाल, केशव,

नदकुमार, नदकशोर, बहार।

कृत – आभार, उपकृत, अनुगृहत, ऋणी, कृताथx, एहसानमंद।

केला – रभा, कदल, वारण, अशुमफला, भानुफल, काठला।

ोध – गुसा, अमषx, रोष, कोप, आोश, ताव।

कणा – दया, तरस, रहम, आमीयभाव।

(ख)

खग – पी, चड़या, पखे?, वज, पंछ, वहंग, शकु?न।

खंजन – नीलकठ, सारंग, कलकठ।

खंड – अंश, भाग, हसा, टुकड़ा।

खल – शठ, दुट, धूतx, दुजxन, कु?टल, नालायक, अधम।

खूबसूरत – सुदर, सुरय, मनो, ?पव!न, सौरय, रमणीक।

खून – धर, लहू, रत, शोणत।

खभा – खभ, तूप, तभ।

खतरा – अंदेशा, भय, डर, आशंका।

खत – चठ, प, पी, पाती।

खामोश – नीरव, शात, चुप, मौन।

खीझ – झुंझलाहट, झलाहट, खीझना, चढ़ना।

(ग)

गड़ – खगेवर, सुपणx, वैतनेय, नागातका

गौरव – मान, समान, मह?व, बड़पन।

गभीर – गहरा, अथाह, अतला

गाँव – ाम, मौजा, पुरवा, बती, देहात।

गृह – घर, सदन, भवन, धाम, ?नकेतन, आलय, मकान, गेह, शाला।

गुफा – गुहा, कदरा, ववर, गवर।

गीदड़ – शृगाल, सयार, जबुका

गुत – ?नभृत, अकट, गूढ, अात, परो।

ग?त – हाल, दशा, अवथा, िथत, चाल, रतार।

गंगा – भागीरथी, देवस?रत!, मंदाकनी, वणुपद, पथगा, देवापगा, जाहनवी, देवनद, ुवनदा,

सुरस?र, पापछालका।

गणेश – लबोदर, मूषकवाहन, भवानीनदन, वनायक, गजानन, मोदक य, जगव य, हेरब,

एकदत, गजवदन, वननाशका

गज – हती, संधुर, मातंग, कुभी, नाग, हाथी, वतुड, कुंजर, कर, वपा

गधा – गदहा, खर, धूसर, गदxभ, च वाहन, रासभ, लबकणx, बैशाखनदन, बेसर।

गाय – धेनु, सुरभ, माता, कयाणी, पयिवनी, गौ।

गुलाब – सुमना, शतप, थलकमल, पाटल, वृतपुप

गुनाह – गलती, अधमx, पाप, अपराध, खता, ु?ट, कुकमx।

(घ)

घड़ा – कलश, घट, कुभ, गागर, ?नप, गगर, कुट।

घी – घृत, हव, अमृतसार।

घाटा – ह!?न, नुकसान, टोटा।

घन – जलधर, व!?रद, अंबुधर, बादल, मेघ, अबुद, पयोद, नीरद।।

घृणा – जुगुसा, अ च, ?घन, बीभस।

घुमकड़ – रमता, सैलानी, पयxटक, घुमतू, वचरण शील, यायावर।

?घन+न! – घृय, घृणापद, बीभस, गंदा, घृणत।

Ghumantu/घुमंतू – बंजारा, घुमकड़

(च)

चंदन – मंगय, मलयज, ीखड।

चाँद – रजत, ?प!, रौय, ?पक

चर – आचार, सदाचार, शील, आचरण।

चता – फ़, सोच, ऊहापोह।

चौकदार – आरी, पहरेदार, हर, गारद, गतकार।

चोट – शृंग, तुंग, शखर, परक*?ट।

च – प?हय!, चाक, चका।

चकसा – उपचार, इलाज, दव!द!?।

चतुर – कुशल, नागर, वीण, द, ?नपुण, योय, होशयार, चालाक, सयाना, वा

च – सोम, राकेश, रजनीश, राकापत, चाँद, ?नश!कर, ?हम!2शु, मयंक, सुधांशु, मृगांक, च मा,

कला–?नlध, ओषधीश।

चाँदनी – चि का, यो ना, कौमुद, कुमुदकला, जुहाई, अमृतवषxणी, च ातप, च मर च।

चपला – वयुत्, ?बजल#, चंचला, दामनी, तड़ता

चमा – ऐनक, उपने, सहने, उपनयन।

चाटुकार – खुशामद, चापलूसी, मया शंसा, चरौर, चमचागीर।

चन – तीक, ?नश!न, ल ?, पहचान, संकेत।

चोर – रजनीचर, दयु, साहसक, कभज, खनक, मोषक, तकर।

(छ)

চল্প। – वयाथ, शाथ, शय।

छाया – साया, तबब, परछाई, छाँव।

छल – पंच, झाँसा, फ़रेब, कपट।

छटा – आभा, क!2?त, चमक, सौदयx, सुदरता।

छानबीन – जाँच–पड़ताल, पूछताछ, जाँच, तहककात।

छेद – ?छ!, सूराख, रंा

छल – ठग, छमी, कपट, कैतव, धूतx, मायावी।

छाती – उर, व, वःथल, ?दय, मन, सीना।

(ज)

जननी – माँ, माता, माई. मइया. अबा, अमा।

जीव – ाणी, देहधार, जीवधार।

िजासा – उसुकता, उकंठा, कुतूहल।

जंग – युध, रण, समर, लड़ाई, संाम।

जग – दु?नय!, संसार, वव, भुवन, मृयुलोक।

जल – सलल, उदक, तोय, अबु, पानी, नीर, व!?र, पय, अमृत, जीवक, रस, अप।

जहाज़ – जलयान, वायुयान, वमान, पोत, जलवाहन।

जानक – जनकसुता, वैदेह, मैथल, सीता, राम या, जनकदुलार, जनकनिदनी।

जुटाना – बटोरना, संह करना, जुगाड़ करना, एक करना, जमा करना, संचय करना।

जोश – आवेश, साहस, उसाह, उमंग, हौसला।

जीभ – िजवा, रसना, रसा, चंचला।

जमुना – सूयxतनया, सूयxसुता, कालंद, अकxजा, कृणा।

योत – भा, काश, लौ, अिनशखा, आलोक

(झ)

झंडा – वजा, केतु, पताका, ?नस!न।

झरना – सोता, ोत, उस, ?नझxर, जलपात, वण, पात।

झुकाव – ?झ!न, वृ , वणता, उमुखता।

झकोर – हवा का झका, झटका, झक, बयार।

झुठ – मया, मृषा, अनृत, असत, असय।

(ट)

टका – भाय, वृ , ववृ?त, याया, भाषांतरण।

टकर – भडंत, संघट, समाघात, ठोकर।

टोल – समूह, मडल, जथा, झुड, चटसाल, पाठशाला।

टस – साल, कसक, शूल, शूत, चसक, ददx, पीड़ा।

टेढा – (i) बंक, कु?टल, ?तरछ!, वा (ii) क?ठन, पेचीदा, मुिकल, दुगxम।

टंच – सूम, कृपण, कंजूस, नठुर।

(ठ)

ठंड – शीत, ?ठठुरन, सद, जाड़ा, ठंडक

ठेस – आघात, चोट, ठोकर, धका।

ठौर – ?ठक!न!, थल, जगह।

ठग – जालसाज, वंचक, वंचक, तारक।

ठाठ –आडबर, सजावट, वैभवा

ठठोल – मज़ाक, उपहास, फ़बती, यंय, यंयोित।

ठगी – तारणा, वंचना, मायाजाल, फ़रेब, जालसाज़।

(ड)

डगर – बाट, मागx; राह, राता, पथ, पंथा

डर – ास, भ"?त, दहशत, आतंक, भय, खौफ़

डेरा – पड़ाव, खेमा, शवर

डोर – डोर, रजु, तांत, रसी, पगहा, ततु।

डकैत – डाकू, लुटेरा, बटमार।

डायर – दै?नक', दैनिदनी, रोज़नामचा।

(ढ)

ढठ – धृट, गभ, अवनीत, गुताख।

ढग – वाँग, पाखड, कपट, छल।

ढंग – पnध?त, वध, तरका, र त, णाल, करना।

ढाढ़स – आवासन, तसल, ?दल!स!, धीरज, सांवना।

ढगी – पाखडी, बगुला भगत, रंगासयार, कपट, छल।

(त)

तन – शरर, काया, िजम, देह, वपु।

तपया – साधना, तप, योग, अनुठान।

तरंग – ?हल*र, लहर, ऊमx, मौज, वीच।

त? – वृ, पेड़, वटप, पादप, ुम, दरत।

तलवार – अस, खडग, सरोह, च हास, कृपाण, शमशीर, करवाल, करौल, तेग।

तम – अंधकार, वात, ?तgमर, अँधेरा, तमसा।

तणी – युवती, मनोा, सुंदर, यौवनवी, मदा, रमणी।

तारा – नखत, उडगण, न , तारका

तबू – डेरा, खेमा, शवर।

तवीर – च, फोटो, तबब, तकृ?त, आकृ?त।

तालाब – जलाशय, सरोवर, ताल, सर, तड़ाग, जलधर, सरसी, पमाकर, पुकर

तारफ़ – बड़ाई, शंसा, सराहना, शित, गुणगाना

तीर – नाराच, बाण, शलमुख, शर, सायक।

तोता – सुवा, शुक, दाडम य, कर, सुगा, रततुंड।

तपर – तैयार, क?टबnध, उयत, सनध।

तमय – मन, तलन, लन, यानमन।

तालमेल – समवय, स2ग?त, सामंजय।

तरकार – शाक, सजी, भाजी।

तूफान – झंझावात, अंधड़, आँधी, भंजना

ु?ट – अशु ध, भूल–चूक, गलती।

(थ)

थकान – लाित, ाित, थकावट, थकन।

थोड़ा – कम, ज़रा, अप, वप, यून।

थाह – अत, छोर, सरा, सीना।

थोथा – पोला, खाल, खोखला, रत, छूछा।

थल – धरती, ज़मीन, पृवी, भूतल, भूम।

(द)

दपxण – शीशा, आइना, मुकुर, आरसी।

दास – चाकर, नौकर, सेवक, प?रच!रक, प?रचर, कंकर, गुलाम, अनुचर।

दुःख – लेश, खेद, पीड़ा, यातना, वषाद, य णा, ोभ, कट

दूध – पय, दुध, तय, ीर, अमृत।

देवता – सुर, आदय, अमर, देव, वसु।

दोत – सखा, म, नेह, अतरंग, ?हतैषी, सहचर।

ोपद – यामा, पाँचाल, कृणा, सैर ी, यासेनी, ुपदसुता, नययौवना।

दासी – बाँद, सेवका, कंकर, प?रच!?रक!।

दपक – आदय, दप, दप, दया।

दुगा – संहव!?हन", कालका, अजा, भवानी, चिडका, कयाणी, सुभा, चामुडा।

दय – अलौकक, वगxक, लोकातीत, ल*क*?र।

दपावल – दवाल, दपमाला, दपोसव, दपमालका।

दामनी – ?बजल#, चपला, तड़त, पीत–भा, चंचला, वजय, वयुत्, सौदामनी।

देह – तन, रपु, शरर, घट, काया, गात, कलेवर, तनु, मू?तx।

दुलxभ – अलभ, नायाब, वरल, दु ाय।

दशxन – भट, सााकार, मुलाकाता

दंगा – उपव, फ़साद, उपात, उधम।।

वेष – बैर, शुता, दुमनी, खार, ईया, जलन, डाह, मासयx।

दरवाज़ा – कवाड़, पला, कपाट, वार।

दाई – धाया, धाी, अमा, सेवका।

देवालय – देवमिदर, देवथान, मिदर।

?– – पुट, मज़बूत, पका, तगड़ा।

दुगxम – अगय, वकट, क?ठन, दुतर।

वज – ामण, मानी, वेदव, पिडत, वा

?दन!2क – तारख, ?तlथ, gम?त।

(ध)

धनुष – चाप, धनु, शरासन, पनाक, कोदड, कमान, वशखासन।

धीरज – धीरता, धीरव, धैयx, धारण, धृ?त।

धरती – धरा, धरणी, पृवी, त, वसुधा, अवनी, मे?दन"।

धवल – वेत, सफ़ेद, उजला।

धुंध – कुहरा, नीहार, कुहासा।

वत – नट, ट, भन, खिडत।

धूल – रज, खेहट, मट, गदx, धूला

धंधा – ?–, अटल, िथर, निचत।

धनुधxर – रोज़गार, यापार, कारोबार, यवसाय

धाक – धवी, तीरंदाज़, धनुषधार, ?नष2ग"।

धका – रोब, दबदबा, धस। टकर, रेला, झका।

(न)

नद – स?रत!, द?रय!, अपगा, त?टन", सलला, ोतिवनी, कलोलनी, वाहणी।

नमक – लवण, लोन, रामरस, नोन।

नया – ‘नवीन, नय, नूतन, आधुनक, अभनव, अवाचीन, नव, ताज़ा।

नाश – (i) समाित, अवसान (i) वनाश, संहार, वंस, नट– ट।

नय – हमेशा, रोज़, सनातन, सवxदा, सदा, सदैव, चरंतन, शावत।

नयम – वध, तरका, वधान, ढंग, कानून, र त।

नीलकमल – इंदवर, नीलाबुज, नीलसरोज, उपल, असतकमल, कुवलय, सौगिधत।

नौका – तरणी, डगी, नाव, जलयान, नैया, तर।

नार – ी, महला, रमणी, वनता, वामा, अबला, औरत।

नदा – अपयश, बदनामी, बुराई, बदगोई।

नैसगxक – ाकृतक, वाभावक, वातवक

नरेश – नरे , राजा, नरपत, भूपत, भूपाल

नप – उदासीन, अलग, नरपे, तटथ।

नयत – भाय, ारध, वध, भावी, दैय, होनी।

न – तारा, सतारा, खयोत, तारक

नाग – सपx, वषधर, भुजंग, याल, फणी, फणधर, उरग।

नग – भूधर, पहाड़, पवxत, शैल, गर।

नरक – यमपुर, यमलोक, जहनुम, दौजख।

नध – कोष, खज़ाना, भडार।

नन – नंगा, दगबर, नवx , अनावृत।

नीरस – रसहन, फका, सूखा, वादहन।

नीरव – मौन, चुप, शात, खामोश, नःशद।

?नरथxक – बेमानी, बेकार, अथxहन, यथ

नठा – धा, आथा, ववास

नणxय – नकषx, फ़ैसला, परणाम।

नठुर – ?नदxय, ?नमxम, बेददx, बेरहमा

(प)

पथर – पाहन, तर, संग, अम, पाषाण।

प?त – वामी, कात, भतार, बलभ, भता, ईश।

पनी – दुल?हन, अधा गनी, गृहणी, या, दारा, ज*?, गृहलमी, सहधमxणी, सहचर, जाया।

पथक – राह, बटाऊ, पंथी, मुसाफ़र, बटोह।

पिडत – ववान्, सुधी, ानी, धीर, कोवद, ाा

परशुराम – भृगुसुत, जामद य, भागxव, परशुधर, भृगुनदन, रेणुकातनय।

पवxत – पहाड़, अचल, शैल, नग, भूधर, मे?, महधर, lग?र।

पवन – समीर, अ?नल, म!?त, वात, पवमान, वायु, बयार।

पव – पुनीत, पावन, शुध, शुच, साफ़, वछ

पावxती – भवानी, अिबका, गौर, अभया, lग?रज!, उमा, सती, शव या।

पता – जनक, बाप, तात, गु?, फ़ादर, वालद।

पु – तनय, आमज, सुत, लड़का, बेटा, औरस, पूता

परणय – शाद, ववाह, पाणहण।

पूय – आराय, अचxनीय, उपाय, वंय, वंदनीय, पूजनीय।

पुी – तनया, आमजा, सुता, लड़क, बेट, दु?हत!।

पृवी – वसुधा, वसुधरा, मे?दन", मह, भू, भूम, इला, उव, ज़मीन, त, धरती, धाी।

काश – चमक, योत, युत, दित, तेज़, आलोक।

भात – सवेरा, सुबह, वहान, ातःकाल, भोर, ऊषाकाला

था – चलन, चलन, र त–रवाज़, परपरा, परपाट, ढ़।

लय – कयामत, वलव, कपात, गज़ब

सध – मशहूर, नामी, यात, नामवर, वयात, यात, यशवी, मकबूला

ाथxना – वनय, वनती, नवेदन, अनुरोध, तुत, अयथxना, अचxना, अनुनय।

या – यतमा, ेयसी, सजनी, दलबा, यार।

ेम – ीत, नेह, दुलार, लाड़–यार, ममता, अनुराग, णय।

पैर – पाँव, पाद, चरण, गोड़, पग, पद, पगु, टाँग

भा – छव, दित, युत, आभा।

पंथ – राह, डगर, पथ, मागx।

परत – पराधीन, परवश, परा त।

परवार – कुल, घराना, कुटुब, कुनबा।

परछाई – तछाया, साया, तबब, छाया, छव।

पी – वहग, नहंग, खग, अडज़, शकुत।

पल – ण, लहा, दमा

पचााप – अनुताप, पछतावा, लान, संताप।

पाश – जालबंधन, फंदा, बंधन, जकड़न।

पराग – रंज, पुपरज, कुसुमरज, पुपधूल।

परवतxन – ांत, हेर–फेर, बदलाव, तदल।

पड़ोसी – हमसाया, तवासी, तवेशी।

पुरातन – ाचीन, पूवxकालन, पुराना।

पूजा – आराधना, अचxना, उपासना।

कांड – अ?तशय, वपुल, अधक, भार।।

ा – बु ध, ान, मेधा, तभा।

चड – भीषण, उ, भयंकर।

णय – नेह, अनुराग, $"?त, अनुरित।

ताप – भाव, धाक, बोलबाला, इकबाल।

ता – ण, वचन, वायदा।

ेागार – नायशाला, रंगशाला, अभनयशाला, ेागृह।

ौढ़ – अधेड़, बुध।

पलव – कसलय, घणx, प?", पात, कोपल, फुनगी।

पांडुलप – हतलपी, मसौदा, पांडुलेख।

फणी – सपx, साँप, फणधर, नाग, उरग।

फ़ौरन – तकाल, त ण, तुरता

फूल – सुमन, कुसुम, गुल, सून, पुप, पुहुप, मंजर, लतांता

फौज़ – सेना, लकर, पटन, व!?हन", सैय।

फणी – शेषनाग, वासुक, उरग!lधप?त, सपxराज, नागराज।

(ब)

बलराम – हलधर, बलवीर, रेवतीरमण, बलभ, हल, यामबधु।

बाग – उपवन, व!?टक!, उयान, ?नकुंज, फुलवाड़ी, बगीचा।

बदर – कप, वानर, मकxट, शाखामृग, कश।

बटा – घाटा, ह!?न, टोटा, नुकसान।

बलदान – कुबानी, आमोसगx, जीवनदान।

बंजर – ऊसर, परती, अनुपजाऊ, अनुवxर।

?बछ*ह – वयोग, जुदाई, बछोड़ा, वलंभ।

?बय!व!न – ?नजxन, सूनसान, वीरान, उजाड़।

बंक – टेढ़ा, ?तयxक्, ?तरछ!, व

बहुत – यादा, चुर, भूत, वपुल, इफ़रात, अधक।

बु ध – ा, मेधा, ज़ेहन, समझ, अकल, ग?त।

मा – वध, चतुरानन, कमलासन, वधाता, वरंच, पतामह, अज, $ज!प?त, वयंभू।

बादल – मेघ, पयोधर, नीरद, व!?रद, अबुद, बलाहक, जलधर, घन, जीमूत।

बाल – केश, अलक, कुतल, रोम, शरोह, चकुर।

?बजल# – तड़त, दामनी, वयुत, सौदामनी, चंचला, बीजुर।

बसंत – ऋतुराज, ऋतुप?त, मधुमास, कुसुमाकर, माधव।

बाण – तीर, तोमर, वशख, शलमुख, नाराच, शर, इषु।

ब!?रश – पावस, वृिट, वषा, बरसात, मेह, बरखा।

बालका – बाला, कया, बची, लड़क, कशोर।

(भ)

भगवान – परमेवर, परमामा, सववर, भु, ईवर।

भगनी – दद, जीजी, ब?हन

भारती – सरवती, ामी, वया देवी, शारदा, वीणावादनी।

भाल – ललाट, मतक, माथा, कपाल।

भरोसा – सहारा, अवलब, आय, य।

भाकर – चमकला, आभामय, दितमान, काशवान।

भुगतान – भरपाई, अदायगी, बेबाक।

भोला – सीधा, सरल, नकपट, नछल।

भूखा – बुभु त, ुधातुर, ुधालु, ुधात।

भँवरा – मर, ग, मधुकर, मधुप, अल, वरेफ।

भाई – अज, अनुज, सहोदर, तात, भइया, बधु।

भाँड – वदूषक, मसखरा, जोकर।

भुक – भखमंगा, भखार, याचक

(म)

मछल – मीन, म य, सफर, झष, जलजीवन।

मज़ाक – दलगी, उपहास, हँसी, मखौल, मसखर, यंय, छंटाकशी।

मदरा – शराब, हाला, आसव, मय, सुरा।

महादेव – शंकर, शंभू, शव, पशुप?त, च शेखर, महेवर, भूतेश, आशुतोष, गरश

मखन – नवनीत, दधसार, माखन, लौनी।

मंगनी – वादान, फलदान, सगाई।

मनीषी – पिडत, वचारक, ानी, ववान्।

मुँह – मुख, आनन, बदन।

म – सखा, दोत, सहचर, सु?द।

माँ – मातु, माता, मातृ, म!त?र, मैया, महतार, अब, जननी, जन?य", जमदाी।

मेघ – धराधर, घन, जलचर, व!?रद, जीमूत, बादल, नीरद, पयोधर, जगलवन, अबुद।

मैना – स!?रक!, चलोचना, कलह या।

मंथन – ?बल*न!, वलोड़न, आलोड़न।

महक – प?रमल, वास, सुवास, खुशबू, सुगंध, सौरभ।

मृयु – देहावसान, देहात, पंचतवलन, ?नधन, मौत, इंतकाल।

माँझी – मलाह, नावक, केवट।

माया – छल, छलना, पंच, तारणा।

माधुर – माधुयx, मठास, मधुरता।

मानव – मनुज, मनुय, मानुष, नर, इंसान।

मोती – सीपज, मौितक, मुता, शशभा।

मदकं – दादुर, ददुxर, मडूक, वषा य, भेका

मोर – मयूर, नीलकठ, शखी, केक, कलापी।

मो – मुित, नवाण, कैवय, परमधाम, परमपद, अपवगx, सदग?त।

म2?दर – देवालय, देवथान, देवगृह, ईशगृह।

मधु – शहद, बसंत–ऋत. भसमासव, मकरंद, पुपासव।

(य)

यम – सूयxपु, धमxराज, ाधदेव, कनाश, शमन, दडधर, यमुनााता।

यन – यन, चेटा, उयम

यामनी – ?नश!, रजनी, राका, वभावर।

योय – कुशल, सम, कायxम, क!?बल!

याा – मण, देशाटन, पयxटन, सफ़र, घूमना।

याद – सुध, मृ?त, याल, मरण।

यं – औज़ार, कल, मशीन।

यती – संयासी, वीतरागी, वैरागी।

युध – रण, जंग, समर, लड़ाई, संाम।

याचका – आवेदन–प, अयथxना, ाथxना प।

(र)

रत – खून, लहू, धर, शोणत, ल*?हत, रोहत।

राधा – जरानी, हर या, राधका, वृषभानुजा।

रानी – राी, म?हष", राजपनी।

रावण – लंकेश, दशानन, दशकंठ, दशकंधर, ल2क!lधप?त, दैये ।

रायपाल – ातपत, सूबेदार, गवनxर।

राय – मत, सलाह, समत, मंणा, परामशx

ढ़ – था, दतूर, रम।

रा – बचाव, स2र ?, हफ़ाजत, देखरेख।

रमा – कमला, इिदरा, लमी, हर या, समुजा, चंचला, ीरोदतनया, पमा, ी, भागxवी।

रसना – जीभ, जबान, रसेि य, िजवा, रसीका।

रववार – इतवार, आदय–वार, सूयxवार, रववासर।

राजा – नरे , नरेश, नृप, भूपाल, राव, भूप, महप, नरप?त, साट।

रामच – रघुवर, रघुनाथ, स"त!प?त, कौशयानदन, अमताभ, राघव, रघुराज, अवधेश

रात – रैन, रजनी, ?नश!, वभावर, यामनी, तमी, तमिवनी, शवxर, वभा, पा, रा

?रपु – बैर, दुमन, वपी, वरोधी, $?तव!द#, अम, शु।

रोना – वलाप, रोदन, ?दन, ंदन, वलपन।

(ल)

लमण – अनंत, लखन, सौम।

लन – संलन, सबध, संयुता

लजा – शमx, हया, लाज, ीडा।

लहर – लहर, ?हल*र, तरंग, उमx।

लालसा – तृणा, अभलाषा, लसा, लालच।

लगातार – सतत, नरतर, अज, अनवरत।

लता – बेल, वलर, ल?तक!, तान, व"?ध।

लघु – थोड़ा, यून, हका, छोटा।

लमी – ी, कमला, रमा, पमा, हर या, ीरोद, इिदरा, समुजा।

(व)

वषा – बरसात, मेह, ब!?रश, पावस, चौमास।

व – सीना, छाती, व थल, उदरथला

वन – अरय, अटवी, कानन, वपन।

व – प?रध!न, पट, चीर, वसन, कपड़ा, पोशाक, अबर।

वकार – वकृ?त, दोष, बुराई, बगाड़!

वष – गरल, माहुर, हलाहल, कालकूट, ज़हर।

jव?द – शित, क तx, यशोगान, गुणगान।

ववध – नाना, कणx, वभन।

वभोर – मत, मुध, मन, लना

व – भूदेव, ामण, महसुर, पुरोहत, पिडत।

वभा – भा, आभा, क!2?त, शोभा।

वशारद – पिडत, ानी, वशेष, सुधी।

वलास – आनद, भोग, सतुिट, वासना।

यसन – लत, वान, टेक, आसित।

वृ – ुम, पादप, त?, वटप।

ववाद – अनबन, झगड़ा, तकरार, बखेरा।

वंक – टेढ़ा, व, कु?टल।

वपरत – उलटा, तकूल, खलाफ़, jव?nध।

ण – घाव, फोड़ा, ज़म, नासूर।

वेया – गणका, वारांगना, पतु?रय!, रंडी, तवायफ़

वसत – मधुमास, ऋतुराज, माधव, कुसुमाकर, कामसखा, मधुऋतु।

वया – ान, शा, गुण, इम, सरवती।

वध – शैल, तरका, ?नयम, र त, पnध?त, णाल, चाल।

वमल – वछ, ?नमxल, पव, पावन, वशुध।

वणु – नारायण, केशव, गोवद, माधव, जनादxन, वशभर, मुकुद, लमीपत, कमल!प?त।

(श)

शपथ – कसम, ता, सौगध, हलफ़, स।

शहद – मधु, मकरंद, पुपरस, पुपासव।

शद – वन, नाद, आव, घोष, रव, मुखर।

शरण – संय, आय, ाण, रा।

शट – शालन, भ, संात, सौय, सजन, सय।

शेर – संह, नाहर, केह?र, वनराज, केशर, मृगेद, शादूxल, या।

शरा – नाड़ी, धमनी, नस।

शुभ – मंगल, कयाणकार, शुभंकर।

शा – नसीहत, सीख, तालम, $gश ?, उपदेश, gश ?, ान।

वेत – सफ़ेद, धवल, शुल, उजला, सता

शंकर – शव, उम!प?त, शभू, भोलेनाथ, पुरार, महेश, देवाधदेव, कैल!शप?त, आशुतोष

शावत – सवxकालक, अय, सनातन, नय।

शकार – आखेटक, लुधक, बहेलया, अहेर, याध

मशान – मरघट, मसान, दाहथल।

(ष)

षयं – सािज़श, दुरभसंध, अभसंध, कुच

(स)

सब – अखल, सपूणx, सकल, सवx, समत, सम, ?नhखल।

संकप – वृत, ?– नचय, ता, ण।

संह – संकलन, संचय, जमावा

संयासी – बैरागी, दंडी, वरत, पराजका

सजग – सतकx, चौकस, चौकना, सावधान।

संहार – अत, नाश, समाित, वंसा

समस!म?यक – समकालक, समकालन, समवयक, वतxमान।

समीा – ववेचना, मीमांसा, आलोचना, नपण।

समु – नदश, वारश, रनाकर, उदध, पारावार।

सखी – सहेल, सहचर, सैरंी।

सजन – भ, साधु, पुंगव, सय, कुलन।

संसार – वव, दुनया, जग, जगत्, इहलोक।

समाित – इती, इत, अंत, समापन।

सार – रस, स, नचोड़, सव।

तन – पयोधर, छाती, कुच, उरस, उरोज।

सुदर – ललता, सुनेा, सुनयना, वलासनी, कामनी।

सूची – अनुम, अनुमणका, तालका, फेहरत, सारणी।

वणx – सुवणx, सोना, कनक, हरय, हेम।

वगx – सुरलोक, धुलोक, बैकुंठ, परलोक, दव।

वछद – नरंकुश, वत , नबंध।

वावलबन – आमाय, आमनभxरता, वाय।

नेह – ेम, ीत, अनुराग, यार, मोहबत, इक।

समु – सागर, रनाकर, पयोध, नदश, सधु, जलध, पारावार, वारश, अणxव, अिध।

सरवती – भारती, शारदा, वीणापाण, गरा, वाणी, महावेता, ी, भाष, वाक्, हंसवाहनी, ानदायनी।

सूयx – सूरज, दनकर, दवाकर, भाकर, रव, नारायण, सवता, कमलबधु, आदय, भाकर, मातxड।

सपूणx – पूणx, सम, सारा, पूरा, मुकमल।

सपx – भुजंग, अह, वषधर, याल, फणी, उरग, साँप, नाग, अह।

सुरपुर – सुलोक, वगxलोक, हरधाम, अमरपुर, देवराय, वगx।

सेठ – महाजन, सूदखोर, साहूकार, याजजीवी, पूँजीपत, मालदार, धनवान, धनी, तालुकदार।

संया – नशारंभ, दनावसान, दनांत, सायंकाल, गोधूल, साँझ।

तु?त – ाथxना, पूजा, आराधना, अचxना।

(ह)

हंस – मुतमुक, मराल, सरवतीवाहन।

हाँसी – िमत, मुकान, हाय।

?हत – कयाण, भलाई, भला, उपकार।

हक – अधकार, वव, दावा, फज़x, उचत प।

?हम!लय – ?हमlग?र, ?हम!?!, गरराज, शैले ।

हनुमान् – पवनसुत, महावीर, आंजनेय, कपीश, बजरंगी, मा तनदन, बजरंग।

हाथ – कर, हत, पाण, भुजा, बाहु, भुजाना

हाथी – गज, कुंजर, वतुड, मतंग, नाग, वरद।

हार – (i) पराजय, पराभव, शकत, मात। (ii) माला, कंठहार, मोहनमाला, अंकमालका।

?हम – तुषार, तु?हन, नीहार, बफ

?हरन – मृग, हरण, कुरंग, सारंग।

होशयार – समझदार, पटु, चतुर, बु धमान, ववेकशील।

हेम – वणx, सोना, कंचन।

ह?र – बंदर, इ , वणु, चं, संह।

()

े – देश, इलाका, भू–भाग, भूखड।

?भ2गुर – अिथर, अनय, नवर, णका

य – तपे?दक, यमा, राजरोग।

ुध – याकुल, वकल, उ वन।

मता – शित, सामयx, बल, ताकत।

ीण – दुबxल, कमज़ोर, बलहन, कृश


Thanks for this, please share and subscribe to my website.