400 p-a-doenca-como-linguagem-da-alma

fsfs

1. A DoençacmLieç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
A Doença como 
Linguagem da Alma 
ç
guçudlPgrMuçtgrgçgIgAPãldaMaàuçaàçaàuàlFgsFdràlPgç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
ç
PncDfSRõç
aMlPàçIdálMPMAdç
ç
ç
àadPgAMçtãsPAdpç
uRõçIcfLõç
ç
EbbOç
ç

2. ç
"ç
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Para Margit 

3. i
#i
Sumárioi
Tb4rcusagc 
PRIMEIRA PARTEi
1. Introdução à filosofia da significação dos sintomas 
eGiTb4árUrá4PagciáiNPIcrPagci
õGidámsáOrPiuáiqOi-áq-ciáiUrcéáagci
pGifPIcrPagciucqiqOb4c-Pqi
CGioáqIcâP-áb4ciuáiqOb4c-Pqiá-iusPqiuOráaváqi
5Gi6cr-Piáiâcb4á7uci
8Gi9c-ácUP4OPi
0GiEiécmciuPqiâPsqPqi
hGitbPIcmOPiáiqO-jcIOq-ci
3GidP-UcqiVcr-P4ONcqi
2. Doença e ritual 
eGi O4sPOqiá-ibcqqPiqcâOáuPuái
õGi O4sPOqiuáiUPqqPmá-i
pGi O4sPOqiuPi-áuOâObPi-cuárbPi
CGi O4sPOqiuPi-áuOâObPiPb4OmPi
5GiocábaPiáiUPurgci
8GiçábqP-áb4ciNár4OâPIiáiUrObâFUOcqiUrO-cruOPOqi
0GiocábaPiâc-cirO4sPIi
3. Indicações práticas para a elaboração dos sintomas 
eGi1cqqciNcâPjsIúrOci
õGinO4cqiáiâcb4cqiuáiVPuPqi
pGiEiâP-ObRciuciráâcbRáâO-áb4ciqcjráiciUóIcicUcq4ci
4. Resumo 
eGiçcb4cqiuáiUPr4OuPi
õGiTbq4rsaváqiáiUármsb4PqijúqOâPqi
pGiocábaPiâc-cicUcr4sbOuPuái
 
SEGUNDA PARTEi
1. O esquema cabeça-pé 
2. Câncer 
eGitiO-Pmá-iuciâHbâáriá-ibcqqPiíUcâPi
õGiEiâHbâáribcibFNáIiâáIsIPr 
pGitimêbáqáiuciâHbâári
CGiEqibFNáOqiuáiqOmbOVOâPagciuciáNáb4ciâPbâárFmábci

4. i
-i
5Gi6PqáqiuáiuáqábNcINO-áb4ciuciqOb4c-Pi
8Gi ámráqqgciáiráIOmOgci
0GiEiâHbâáriâc-ciâPrOâP4srPiuáibcqqPiráPIOuPuái
hGidHbâáriáiuáVáqPi
3GiEiâHbâáribciUIPbciqcâOPIi
e,GiAcIsagciÓráuábagcxiuciUrcjIá-PiuciâHbâári
eeGiçrObâFUOcqi4árPUês4Oâcqi
3. A cabeça 
eGiEqiâPjáIcqi
9Orqs4Oq-ci (i ti UáruPi uái 4cucqi cqi UêIcqi uci âcrUci (i )sáuPi uái
âPjáIcqi
õGiEircq4ci
 sjcrOzPagci(i1áNrPImOPiuci4rOmê-ácicsiucráqibárNcqPqibcircq4ci(i
çPrPIOqOPi VPâOPIi csi UPrPIOqOPi bárNcqPi uci rcq4ci (i àrOqOUáIPi VPâOPIi (i
9árUáqiIPjOPIi
fOq4PiáiNOqgci
EsNOuciáiPsuOagci
TinnitusicsirsFucibcqicsNOucqi
"rmgciuciáysOIFjrOciáiáq4PjOIOuPuái
tiNár4Omá-i(inPIiuáiníbOBrái
1PrOziáicIVP4ci
TbVIP-Pagci ucqi qáOcqi uPi VPâái csi qObsqO4ái (i çóIOUcqi(i oáqNOci uái
qáU4ci bPqPIi (i  ObcVO-Pi csi bPrOz jsIjcqci csi bPrOz uái jêjPuci (i
6rP4srPiuciNH-ári
çPIPuPri
4. O sistema nervoso 
eGiocibárNcqOq-ciPciâcIPUqcibárNcqci
õGidc-cagciâárájrPIi
pGinábObmO4ái
CGiAOb4c-PqibásrcIómOâcqi
nPIi uái çPrMObqcbi Ii dcríOPi csi uPbaPi uái Agci 2sOuci (i oárrP-ái (i
àqâIárcqái-7I4OUIPi(iàUOIáUqOPi
5. O pescoço 
eGitiIPrObmái
tiNczJijPrH-á4rciuciHbO-ci(iEiUOmPrrciâc-ciqOb4c-Pi
õGiti4OráóOuái
EijóâOci(i9OUár4OrácOuOq-ci(i9OUc4OrácOuOq-ci

5. i
0i
6. A coluna vertebral 
eGiçrcjIá-PqiuáiuOqâci
õGioáqIcâP-áb4ciuPiUrO-áOrPiNír4ájrPiâárNOâPIi
pGiçrcjIá-PqiuáiUcq4srPi
dOVcqáKiIcrucqáiáiLáqUObRPiáq4OâPuPMi
CGitiâcrâsbuPi
5GitiáqâcIOcqáicsiuáqNOciIP4árPIiuPiâcIsbPi
8GiçPrPIOqOPiâPsqPuPiUcriqáâagciuPi-áusIPi
7. Os ombros 
eGiçrcjIá-Pqiucqic-jrcq 
EijrPaciIsNPuci(itiqFburc-áic-jrc(jrPaci(i.ábqgcibcqic-jrcqi
8. Os braços 
eGiçrcjIá-PqiucqijrPacqi
6rP4srPqiucqijrPacqi(iTbVIP-Pagciucqi4ábuváqi
õGiEiâc4cNáIci
9. As mãos 
eGidcb4rPagciuáiosUsO4rábicsi-gci4crâOuPi
õGitqisbRPqi
TbVIP-PagciuPqisbRPqi
10. O peito 
eGiEi4órPNiqPIOáb4ái
õGiEi4órPNiáq4ráO4ci
pGiLAOb4c-PqMiuciUáO4ci
6rP4srPi uái âcq4áIPqi (i  cbâPri (i çPrPuPi ráqUOrP4órOPiá-i ráâí-(
bPqâOucqicsi-cr4áiObVPb4OIiq7jO4Pi
CGiEiUáO4ciVá-ObObci
dHbâáriuái-P-Pi
11. O ventre 
eGi9árUáq(zcq4árKiPizcbPi
õGi c-UO-áb4cqicsiRírbOPqi
9írbOPis-jOIOâPIi(i9írbOPiObmsObPIi
12. A bacia 
eGi9árUáqimábO4PIi
õGitiUróq4P4PiáiqásqiUrcjIá-Pqi
pGitiPr4OâsIPagciâcNc(Vá-srPIi
13. As pernas 
eGitiPr4OâsIPagciuciécáIRci(içrcjIá-Pqiuái-ábOqâci

6. i
3i
õGitiUPb4srrOIRPiáiqsPqiâgOjrPqi
pGi c-UO-áb4ciuci4ábugciuáitysOIáqi
14. Os pés 
eGiEiPq4rúmPIci
õGiEIRciuáiUáONái
pGi6sbmcqi
CGifárrsmPqibPiqcIPiuciUíi
15. Os problemas da velhice 
eGitiNáIROâáiá-ibcqqPiíUcâPi
õGitimsárrPi-cuárbPiâcb4rPiciUPurgciuPiNOuPi
pGinábcUPsqPiáicq4ácUcrcqái
CGitiârOqáiuPi-áOP(OuPuái
5Gi6rP4srPiuciVê-sri
8GiPPrjPiVá-ObObPicsiPiOb4ámrPagciucqicUcq4cqi
0GioPiP-UIPiNOqgciuPiNáIROâáiQqirsmPqi
hGitiâcriâObzPi
3GiEinPIiuáitIzRáO-ári
Conclusão 
Notas 

7. ç
5ç
 
Introdução 
ç
ç
aeDçcCõQçcâ”QçcçâfVLêTcSRõçDcçânêzeêncçeDêSRõçDeçKrankheit als Weg (A 
Doença  como  CaminhoKç âfVLêTcDõç âeLcç àDê-õncç tfL-nêNKç uRõç IcfLõKç EbbOA, 
TmeoõfçcçmõncçDeçTõC-êCfcnçeçczâLêcnçõç-ezcçDeQTnê-õçCcFfeLeçLêHnõéçgç,c-õçDeç
Ffeç õç TõCTeê-õç -eCmcç eCTõC-ncDõç -cC-cç neQQõCxCTêcKçcç ânêCT“âêõç QõVne-fDõç
eC-neçõQçLeêoõQçêC-eneQQcDõQçeKçTõzçõç-ezâõKçTcDcçHeDçzcêQç-czVBzçeC-neçõQç
ânõ,êQQêõCcêQçDcçzeDêTêCcKçâõDeçQençfzçQêCcLçDcçTneQTeC-eçCeTeQQêDcDeçDeç
fzcçTõzâneeCQRõçDcçDõeCScçFfeçHõL-eçcçfCê,êTcnç,õnzcçeçTõC-eôDõKçTõnâõçeç
cLzcéç
MQçnecSíeQçDeçâcTêeC-eQKçâcn-êTêâcC-eQçDeçQezêChnêõQçeçLeê-õneQç-czVBzç
eNâneQQcHczçcçCeTeQQêDcDeçDeçzcêQçêC-enâne-cSíeQKçeQâeTêcLzeC-eçDcFfeLeQç
QêC-õzcQçFfeçCRõç,õnczçcVõnDcDõQçCõçânêzeênõçLêHnõéçàQQcQçêC-enâne-cSíeQç
QRõç câneQeC-cDcQç coõncç Deç ,õnzcç czâLêcDcéç ueofêCDõçHhnêõQç eQ-“zfLõQç eç
QfoeQ-íeQKç CRõç Qeç eC,c-êDcç cç êzeCQcç FfcC-êDcDeç Deç QêC-õzcQéç Mç êDBêcç ,õêç
câneQeC-hBLõQçDeç-cLçzcCeêncçFfeçcçâeQQõcçc,e-cDcçneTõCmeScçcçDêneSRõçCcç
FfcLçDeHeçTõC-êCfcnçcç-ncVcLmcnéç
ãzcç DcQç TõCQeF >CTêcQç Dõç ânêzeênõç HõLfzeç ,õêç -õzcnçõQç âcQQõQç
êC-enzeDêhnêõQKçDõQçFfcêQçneQfL-czçêC-enâne-cSíeQKçzcêQçeNâL“Tê-õQKçVezçTõzõç
cânõ,fCDcnç õç cQQêzç TmczcDõç LâeCQczeC-õç Hen-êTcLRKç Ffeç eQ-cç Ccç VcQeç Deç
-õDõç eQQeç ânêCTêâêõéç ãzç neTfnQõç Ffeç Qeç neHeLõfç êofcLzeC-eç ô-êLç ezç
TõC,en>CTêcQç ,õêç õç Deç CRõç Q”ç zõQ-ncnç õQç cQâeT-õQç âcn-êTfLcnzeC-eç
êzâneQQêõCcC-eQç Deç fzç QêC-õzcKç zcQç TenThBLõç âõnç HhBnêõQç LcDõQéç PcLHeDç cç
êC-enâne-cSRõç Deç HhnêõQç QêC-õzcQç eç DêcoC”Q-êTõQç êCDêHêDfcêQç Deç fzç zeQzõç
FfcDnõçDêzêCfcçõçâncDençDcçLeê-fncçâõnçâcn-eçDcQçâeQQõcQçCRõçc,e-cDcQKçzcQç
DeQQcçzcCeêncçõç-ncVcLmõçDõQçc,e-cDõQç-õzcBQeçzcêQç,nf-“,enõçeçTõCQeF eC-eéç
lcçzeQzcçLêCmcçDeçâeCQczeC-õKçQfnoênczçCõçeC-ne-ezâõçõQçLêHnõQçDeçVõLQõç
DcçQBnêeçLGeêLeCRçSLtfncnRTKçFfeçcVõnDczçâõnzeCõnêDcDczeC-eçoncCDeQç-ezcQç
-cêQç Tõzõç ânõVLezcQç TõnõChnêõQç eç Deç TênTfLcSRõKç ânõVLezcQç DêoeQ-êHõQç eç
ânõVLezcQçDeçâeQõKç-õnCcCDõçâõQQ“HeLç-cC-õçfzcçTõzâneeCQRõçcânõ,fCDcDcç
DõQçân”ânêõQçQêC-õzcQçTõzõçõçcâneCDêDcDõçDcçêC-enâne-cSRõéç
Icncç êLfzêCcnç zeLmõnç õç Tczâõç Deç cVncCo>CTêcç Deç TcDcç QêC-õzcKç
âneQTêCDêfBQeç Deç fzcç DêHêQRõç Deç cTõnDõç Tõzç cQç ,fCSíeQç -cêQç Tõzõç QRõç

8. s
6s
itã]uéprãs-tkrsqtié]édrOstqsürySusits:qstã7:tqrs]r/tHr2-RóseãsptqrãsiSs
]âd]tus ts Sãs -uS/ktqrãs irs éirits ã)Ss rãs ödé]rãs tú]tHztãOs ãtdiSs
r-utãtdpriSãs prdpSs dSs édé]éSs ]SqSs dSs üédrkós Ktããrs qrdtéurOs Rs -SããBytks
-uS]titusrs:qrstúptdãrsédpuSi:H)Ssrs:qsitptuqédriSsãédpSqrsd)Ssã"stqs
utkrH)Ss rSs ãéq/SkéãqSs iSs "un)Ss rütpriSs qrãs prq/Rqs rSs ãéq/SkéãqSs irs
utné)Ss]Suutã-Sditdptós
es pur/rkaSs -ãé]Sptur-w:pé]Ss -u“pé]Ss ]Sqs tããtãs ]Sd]tépSãs utã:kprurqs drs
rq-kérH)Ss its rkn:dãs -SdpSãs ts drs ]SuutH)Ss its S:puSãós DããéqOs dSs -uéqtéuSs
ySk:qtOs r/rdiSdrqSãs -ru]érkqtdpts rs /rãts irs -u“pé]rsaSqtS-“pé]rOs -Sus
tútq-kSs7:rdiSsãtsut]SqtdiryrsrSsIVás-r]étdpts]Sqs-utãã)Ssruptuérks/réúrs
7:tséqrnédrããtstsüédnéããtsptusyénSuósKtsürpSOspurpr2ãtsdtãpts]rãSsitsrdptãOs
]SdüSuqru2ãts]Sqsrstúénwd]érsiéutprsiSsãédpSqrstOs-SuprdpSOsitsr-utditusrs
r]téprusrsüur7:t4rststútu]éprusrsr/dtnrH)Sstsrsa:qékiritósléndéüé]rpéyrqtdptOs
Ss]rqédaSstqsiéutH)SsrSs-"kSsS-SãpSsãSqtdpts-Sitsutã:kprusirské/turH)Ssirs
túénwd]érsiéutprósoSqsSsptq-SOsSsyénSusã:untsirstdputnrstsirsa:qékiritOsd)Ss
ãtdiSs tdputprdpSs Ss S/jtpéySs -uéq“uéSós Ktié]S:2ãts pSirs :qrs ãtH)Ss Vs éiRérs
aSqtS-“pé]rs -rurs pSudrus qréãs ]kruSs tããts -uéd]é-éSs /“ãé]Sós DSs kriSs iSs
]Sd]tépSs ü:dirqtdprks its 7:ts 8rs iStdHrs tdS/ut]tFOsdtãpts ySk:qts ktyS:2ãts
ãtq-utstqs]SdãéiturH)SsrsüSuqrsãrkyriSursdSs7:tsãtsutütutsrs:qsãédpSqrOsSs
rúéSqrs8rsiStdHrsédié]rsrsprutürsrsãtustút]:prirFósDãs-tun:dprãsrSsüédrksits
]rirs]r-Bp:kSsrkqtjrqsprdpSsSsâq/épSské/turiSs]SqSsr7:tkts7:tsrédirsd)SsüSés
utãSkyéiSós
es ]r-ép:kSs FWdpuSi:H)Ss Vs üékSãSüérs irs ãéndéüé]rH)SsiSãs ãédpSqrãFs Rs
:dé]rqtdpts :qs utã:qSs iSãs -utãã:-SãpSãs /“ãé]Sãós Kt:2ãts :qrs wdürãts
tã-t]érksV7:tktãs-SdpSãs7:tOsitsr]SuiSs]SqsdSããrstú-tuéwd]érOsktyrqsqréãs
üut7Ttdptqtdptsrsqrk2tdptdiéiSãósKtsutãpSOsrs-ruptsnturksitsA Doença como 
Caminho ktyS:2dSãsrstyéprusrãsut-tpéHztãósDsWdpuSi:H)SsrstãptsdSySsySk:qts
tãprs -ru]érkqtdpts éq-utndrirs irãs utrHztãs rSs -uéqtéuSs tOs dtãpts ]rãSOs
-utãã:-zts ã:rs túéãpwd]érós (tqrãs ]Sd]utpSãs préãs ]SqSs F-Skruéirits ts
:déiritFOs F/tqs ts qrkRs ts 8ãSq/urãRs ãSqtdpts ã)Ss pS]riSãs -rurs tq/rãrus
dSySãs]Sd]tépSãspréãs]SqSsSãs]rq-SãsitsitãtdySkyéqtdpSstsSãsuép:réãós
eãsnurditãs]rq-Sãsptq“pé]SãOspréãs]SqSsSs]SurH)SOsSãsdtuySãstsSsüBnriSOs
purpriSãs-SusS:puSskriSsdSs-uéqtéuSsySk:qtsS:sdSãskéyuSãsits/SkãSsirsãRuéts
FätéktdFsSFo:uruFTOsd)Ssã)Ssut-tpéiSãós
otuprqtdpts üSés dt]tãã“uéSs utpSqrus ts rq-kérus ]Sdãéiturytkqtdpts pSiSs Ss
ptqrs iSs ]âd]tuOs ptdiSs tqs yéãprs Ss ]âd]tus qréãs üut7Ttdptsdrãs q:katutãOsSs
]âd]tus its qrqrós (tdiSs ãtuyéiSs Suénédrkqtdpts ]SqSs td]tuurqtdpSs rSs

9.
!
')+) (u+K c '9%u *7 c<$c '(u * $ $* '
+u)%*@ *A ' c)$%* ' cc + *) >$8 * $ *u$ ' **
'$)D K +K+$*'D $$c**:)')+)' **K u% &
8)+K*% B+ )$ +$% FuU %8*$KFu)+')+)u
*u + c +%*%')$c)')K%$ B*%) + $) %8)$)%)(
%)() '27)c K '$% $ * )N c$($c ' %)c)'
c$%)$u % 7 c+ &

10. ç
?ç
Primeira Parte 
ç
ç
1 
Introdução à Filosofia da Significação dos Sintomas 
ç
 
1. Interpretação e valoração 
ç
gç -ê-fLõçA  Doença  como  Caminho LeHõfç cç cLofCQç zcLBeC-eCDêDõQéç àLeç
DeHeçQençeCTcncDõçDeçzcCeêncçcVQõLf-czeC-eçLê-encLçeçQezçFfcLFfençc-nêVf-õç
DeçHcLõnéçMçDõeCScçBçfzçTczêCmõçFfeçâõDeçQençâenTõnnêDõKçCezçVõzçCezç
zcfçezçQêçzeQzõéçgçFfeç,cDençcçneQâeê-õçDeâeCDeçôCêTcçeçeNTLfQêHczeC-eç
Dõçc,e-cDõéçàfçHêHeCTêeêçTõzçfzcçQBnêeçDeçâcTêeC-eQçTõzõçeLeQçâenTõnnenczç
TõCQTêeC-ezeC-eçeQQeçTczêCmõçeçâfDenczçTõCQ-c-cnçne-nõQâeT-êHczeC-eçFfeç
MQefçeNTeQQõçDeçâeQõMKçMQefçêC,cn-õçDõçzêõThnDêõMçõfçc-BçzeQzõçMQefçTxCTenMç
-ncCQ,õnzcnczBQeçezçfzcçoncCDeçõâõn-fCêDcDeéçGõNeçBçâneTêQõçcQQfzênçFfeç
,õêçQefçêC,cn-õçDõçzêõThnDêõçFfeçLeHõfçQcC-cçPeneQcçDeçVHêLcçcçâenTõnnençõç
TczêCmõçFfeçâenTõnneféçucVezõQçFfRõçêC-êzczeC-eçcQçHêQíeQçDeçGêLDeocnDç
HõCç PêCoeCç eQ-cHczç LêocDcQç Qç Qfcç eCNcFfeTcéç àQ-cQç DfcQç zfLmeneQç
eN-ncõnDêChnêcQç eHêDeC-ezeC-eç neTeVenczç cQç zeCQcoeCQç -ncCQzê-êDcQç âõnç
QefQç QêC-õzcQç eç -ncCQ,õnzcnczç QfcQç HêDcQç Deç zcCeêncç eNezâLcnéç Wç êQQõç
eNc-czeC-eç õç Ffeç eNêoeçA  Doença  como  Caminho: câneCDençe TneQTenç cç
âcn-ênçDõQçân”ânêõQçQêC-õzcQéç
ã-êLêDcnçzcLçeQQeçTõCTeê-õçeçcç,êLõQõ,êcçFfeçQfVNcDçcçeLeçBçfzçoncCDeçzcLB
eC-eCDêDõéç gç eQõ-enêQzõç CRõç -ezç CcDcç cç Henç Tõzç cç c-nêVfêSRõç Deç TfLâcKç
-nc-cCDõBQeKç-cLçTõzõçeQ-cçeNâLêTê-cDõçeN-eCQczeC-eçCõçânêzeênõçHõLfzeKçDeç
Ffeç TcDcç âeQQõcç Bç ,fCDczeC-cLzeC-eç TfLâcDcç âõnç -ençQeç QeâcncDõç Dcç
fCêDcDeéç uenç TfLâcDõç CRõç Bç fzcç FfeQ-Rõç Deç âeFfeCcQçõfç oncCDeQç ,cL-cQç
Tõze-êDcQç Ccç HêDcç Tõ-êDêcCcKç zcQç Deç cLoõç ,fCDczeC-cLéç Mç TfLâcç mfzcCcç
ânêzõnDêcLçneQêDeçCõçcVcCDõCõçDcçfCêDcDeçâcncDêQ“cTcéçMçHêDcçCeQ-eçzfCDõç
DeçõâõQ-õQçBçCeTeQQcnêczeC-eçTmeêcçDeç,cL-cQçeçQenHeçâcncçFfeçQeçneeCTõC-neç
õç TczêCmõç Deç HõL-cç Qç fCêDcDeéç tcDcç ,cL-cç eç TcDcç QêC-õzcç QêoCê,êTczç
eLezeC-õQçFfeç,cL-czçâcncçcçâen,eêSRõKç-ncCQ,õnzcCDõBQeçezçõâõn-fCêDcDeQç
DeçDeQeCHõLHêzeC-õéç

11. s
s
KéãpSu]tusSsãéndéüé]riSsirsiStdHrs-rursryrkérusS:purãs-tããSrãsRs:qsqrk2
tdptdiéiSsãS/sy“uéSãs-SdpSãsitsyéãprósmktsd)Ss-Sitsãtuyéus-rursrsrpué/:éH)Ssits
]:k-rOs j“s 7:ts rs ]:k-rs -uéqSuiérks üSés iéãpué/:Birs a“s q:épSs ts d)Ss -ut]éãrs its
dtda:qrs]Skr/SurH)Ssa:qrdrósKrsqtãqrsüSuqrOs-SituBrqSãs]Sdnurp:krusSãs
rütpriSãs-Susã:rãsiStdHrãsityéiSsVãs-Sããé/ékéiritãsitsitãtdySkyéqtdpSsts
r-utdié4riSsdtkrãs]Sdpéirãóseãsrããéqs]arqriSãs8-uéqépéySãFstãp)Ss/rãprdpts
qréãsryrdHriSãs7:tsd"ãsdtããtsãtdpéiSOsj“s7:ts]SdãéiturqsSãsãédpSqrãsirs
iStdHrs]SqSsnSk-tãsiSsitãpédSstqsã:rãsyéirãOstsSãsr]téprqsits/SqsnuriSs
]SqSs -uSyrãós mqs q:éprãs pué/SãOs Ss ]rdiéirpSsrs úrq)s ãSüuts ã:rs iStdHrs its
édé]érH)SOsödé]SsqtéSs7:ts-SitsédpuSi:4é2kSstqsdSySãs]rq-Sãsitstú-tuéwd]érós
Xãsyt4tãstããts-tdãrqtdpSsRsãtn:éiSsitsqrdtéursp)Ss]Sdãt7Ttdpts7:ts:qs
]:urditéuSsãSqtdpts-Sitspurprusr7:tktãsãédpSqrãs7:tstktsqtãqSs-rit]t:s
its]Su-Sstsrkqrósmããrs-Sãp:ursRsüSuHSãrs]rãSsãtstdptdirsSs]:urditéuSs]SqSs
ãtdiSs:qsn:érsitsrkqrãs-tkSãsq:diSãsédptuéSutãOsj“s7:tOsrüédrkOs:qsn:érsits
yérntdãsitytuérs]Sdat]tusitsrdptq)SsSs-rBãsrpuryRãsiSs7:rksn:érsSãsS:puSãós
mdputsd"ãstúéãptqsãSqtdptspurHSãsitããrsqrdtéursits-tdãruósDããéqOstqs
rktq)Ssãtsut]Sdat]tsrs8]:urstdyérirFsIgeschickte Heil, iSskrpéqssalussYsHeil) 
drs -rkryurs itãpédSs ISchicksalA. Ktytu2ãt2érs -tdãrus prq/Rqs drãs -uSyrãs its
qtié]rqtdpSãs iSãs aSqtS-rprãós gtããts ]rãSOs Ss qRié]Ss -tdtpurs its kéyuts ts
tã-SdpâdtrsySdpritsdSsâq/épSsitstú-tuéwd]érãsirsiStdHrs-rursut]Sdat]tusSs
-riu)Ssitsãt:sqtié]rqtdpSOsS:sqtéSsits]:urósmsüédrkqtdptstã-turqSãs]Sqs
ur4)Ss 7:ts :qs -ãé]Sptur-t:prs ptdars yérjriSs túptdãrqtdpts -tkSãs -rBãtãs
rdBqé]Sãs -u"-uéSãs ts ]SktpéySãs ts 7:ts ãré/rs rSdits tãp“s r]Sq-rdardiSs ãt:s
-r]étdptós
D]:ãrusSsürpSsü:dirqtdprksts7:tsdSãs:dtsrspSiSãOsSstãprusiStdptsits:qrs
-tããSrOs :qrs iéüB]éks R-S]rs its r-utdié4riSs ]Sqs rãs ]Suutã-Sditdptãs
S-Sup:déiritãsits]utã]éqtdpSOsd)Ssktyrsrsk:nrusrkn:qósWããSOs-tkSsqtdSãOsd)Ss
ptqs drirs rs ytus ]Sqs 8rs iStdHrs ]SqSs ]rqédaSFOs ts ãéqs ]Sqs Ss itãtjSs its
rpSuqtdprusrkn:Rqós
3:tqs purdãüSuqrs ãt:s itiSs édié]riSus tqs ruqrs tOs 8édptu-utprdiSFs ãt:ãs
ãédpSqrãOséd]uéqédrsS:purãs-tããSrãsS:s]:k-rsrsãésqtãqSstqsutkrH)SsrséããSOs
i“srstdptditusrkRqsiSsqréãs7:ts]Sq-uttdit:sqrkspSiSsSs-uéd]é-éSósesqr:s
:ãSs irs édptu-utprH)Ss ]SqSs éd]uéqédrH)SOs ãtn:diSs Ss ktqrs 8yS]ws tãp“s ]Sqs
-uéã)Ss its ytdputs -Su7:ts Rs :qs putqtdiSs its :qs ryrutdpSZFOs éq-ké]rs dSs
itã]Sdat]éqtdpSsiSs]ru“ptusitsãSq/urs7:tstúéãptstqs]rirsãédpSqrsits:qrs
iStdHrósçSusitüédéH)SOsãSq/ursRsSs7:tsRséd]Sdã]étdpts-rursSsrütpriSósçSus
éããSs qtãqSOs rs -tããSrs éd]uéqédrirs itããrs qrdtéurs d)Ss-Situ“s its qSiSs

12. i
"i
PIms-iPâáO4PriPiOb4árUrá4PagcGiAáiáIPiqcsjáqqáiysáiíiPNPráb4PKibgciRPNárOPiPi
-ábcri rPzgci UP4Pi ysái 4ONáqqái UrOqgci uái Náb4ráGi ti qc-jrPi bgci Pqqs-ái ci
P4PysáGitciâcb4rúrOcKiíiUráâOqciUrcâáuáriâc-iáN4rá-PiâPs4áIPibáq4áiysáiíici
4á-Pi -POqi uOVFâOIi uái bcqqPi áNOq4êbâOPGi Ei PVá4Puci UráâOqPi uái 4cuPi Pi qsPi
ábármOPiáiuái-sO4ciáqUPaciá-i4ár-cqiuáiP-jOáb4áiUPrPKiuáiUáysábciUPqqci
á-iUáysábciUPqqcKiuáqâcjrOriqsPiráIPagciâc-ici4á-PiáNUráqqcibciqOb4c-Pi
uPiucábaPGiçPrPiOqqciPiNPIcrPagciíi4gciUráésuOâOPIiysPb4ciPiOb4árUrá4Pagciíi
qOmbOVOâP4ONPGi
)sá-iâsIUPiPiqOi-áq-ciuáqqPi-PbáOrPiuáONPiOmsPI-áb4áiuáiráâcbRáâári
PqicUcr4sbOuPuáqiuáiâráqâO-áb4ciuPiucábaPGifáriciUIPbciuPiPI-PiP4rPNíqiuci
qOb4c-Pibgci-suPibPuPibá-iuáNOuciQiâsIUPiVsbuP-áb4PIibá-iuáNOuciPcqi
VP4cqiâcbârá4cqiuciUrcjIá-Piá-iysáq4gcGiTqqci4P-UcsâciVPziâc-iysáis-Pi
UáqqcPiqái4c-ái-áIRcricsiUOcr[iáIPiqái4c-Pi7bOâPiáiáNâIsqONP-áb4ái-POqi
qújOPi ái âc-i -POqiconsciência uái ráqUcbqPjOIOuPuáGi dPqci qái Ombcrái áqqái
âcbRáâO-áb4ciáiPiráqUcbqPjOIOuPuáibáIáiO-UIFâO4PKiUcsâci-suPKi4suciâcb4ObsPi
âc-ci Pb4áqGi dPqci âcb4rúrOcKi qái Pqqs-ái Pi ráqUcbqPjOIOuPuái UáIci UróUrOci
uáq4ObcKiPiucábaPi4rPbqVcr-P(qáiá-icUcr4sbOuPuáiáiUcqqOjOIO4PiráqUcbuáriQqi
ObuOâPaváqiuciUróUrOciUPurgcGi
Ei UrcâáuO-áb4ci UPrPi Oqqci bgci íi uái Vcr-Pi PIms-Pi uOVFâOIGi )sPIysári s-i
UcuáiObuOâPribPiqsUárVFâOáiuciâcrUcKicsiqáéPKiâcIcâPriciuáuciqcjráiciIsmPri
ysáiIRáiâPsqPiObâH-cucqGiEicjéá4ONciuáq4áiIONrciíiráIPâOcbPriáqqPiáNUárOêbâOPi
âc-i ci UIPbci PbF-OâcGi tUcb4Pri âc-i ci uáuci âcrUóráci árPi 4gci ójNOci Pb4áqi
ysPb4ciciíiPmcrPGi.rP4P(qáiuáiâcIcâPriciuáucibPiVárOuPiá-iqáb4OuciVOmsrPucGi
TqqciáNOmáiâcrPmá-Ki-Pqibá-i4Pb4PiPqqO-KiUcOqiPiVárOuPiéúiáq4úiIúGiàIPibgci
qsrmáibci-c-áb4ciá-iysáiqáiâcIcâPiciuáuciqcjráiáIPKiqc-áb4áiqái4crbPi
-POqiâcbqâOáb4áGit4rPNíqiuáqqáiUPqqciâcrPécqcicj4í-(qáKiPiIcbmciUrPzcKiPi
UcqqOjOIOuPuáiuáiâsrPr(qáGi
i
 
2. Cegueira de si mesmo e projeção 
 
ti cUcr4sbOuPuái -áq-Pi bgci qái ábâcb4rPi bPi Ob4árUrá4Pagci uái qOb4c-Pqi
PIRáOcqiáiqO-ibPiOb4árUrá4PagciucqiUróUrOcqiqOb4c-PqGiTqqciíiuOVOâsI4PuciUáIPi
cbOUráqáb4ái âámsáOrPi uái qOi -áq-cGi ti UrcjIá-ú4OâPi uPi UrcéáagcKi bcqqPi
4ábuêbâOPi uái 4rPbqUcr4Pri 4suci ci ysái íi ObâH-cuci ái uOVFâOIi UPrPi VcrPi ái Iúi
4P-jí-i áIPjcrú(Ici ái âc-jP4ê(IcKi UrcNPi qári UráésuOâOPIi 4P-jí-i bci ysái qái

13. i
#i
ráVárái Qi Ob4árUrá4Pagci ucqiqOb4c-PqGi tci -áq-ci 4á-Uci ysái ráâcbRáâá-cqi
âIPrP-áb4áiciâOqâcibcicIRciucqics4rcqKiuáijc-imrPuciuáONP-cqiuáiNáriPi4rPNái
ysái4á-cqibcibcqqcGitiáNUárOêbâOPiâc-iA Doença como Caminho ráqsI4csi
á-i s-i UPurgci bc4úNáIGi Xqi Ob4árUrá4Paváqi uái qOb4c-Pqi NárjPIOzPuPqi Ucri
P-OmcqiáiâcbRáâOucqiâcb4rPUvá(qáis-imrPbuáiMnPqMibciysáiqáiráVáráiPcqi
UróUrOcqiqOb4c-PqGiEiysái4ObRPiVsbâOcbPuciuái-PbáOrPi4gciâcbNObâáb4áiâc-i
cqiUPrâáOrcqicsiqcmrcqKiuáiráUáb4áiVPIRPNPGi
Tb4árUrá4PricqiqOb4c-PqiuPiucábaPiíi4rPjPIRPribPqiqc-jrPqiáKiésq4P-áb4ái
UcriáqqPirPzgcKiVráySáb4á-áb4áiuáqPmrPuúNáIGiçcuá(qáiObâIsqONáiâcbâIsOriPi
UPr4OriuOqqciysáiPqiOb4árUrá4PaváqicrPOqi4rcUáaP-ibPiráâsqPiáqUcb4HbáPGiAái
s-PiOb4árUrá4PagciuáiráUáb4áiUPráâáiPmrPuúNáIKiáIPicsibgciíiâcrrá4PicsKiuái
ysPIysáriVcr-PKibgciíiqsVOâOáb4á-áb4áiUrcVsbuPGi1áqqáiâPqcKici-POqiqO-UIáqi
íiPUrábuáriâc-icqiqOb4c-PqiPIRáOcqiáiáb4gciPUIOâPriáqqáqiâcbRáâO-áb4cqiá-i
qOi-áq-cGiEiâcbâáO4ciqc-áb4áiPuysOráiqáb4Ouciâc-ciâcbqáySêbâOPiuáqqái
uOVFâOIi UPqqcGi nPqi áb4gci áIái 4rPbqVcr-P(qái á-i s-i NáruPuáOrci âP-ObRci uái
Ps4c(âcbRáâO-áb4ciáiPs4c(ráPIOzPagcGi
à-iráIPagciPics4rcqiqOq4á-PqiuáiOb4árUrá4PagcKiáqUáâOPI-áb4áiuciH-jO4ci
áqc4írOâcKi ci qO-jcIOq-ci ucqi qOb4c-Pqi 4á-i Pi NPb4Pmá-i uái bgci uáONPri
UrP4OâP-áb4áiysPIysári-Prmá-iUPrPi-PI(áb4ábuOucqiysPb4ciQiúráPiPVá4PuPGi
EirOqâciuáiOb4árUrá4Pris-Pi7IâárPiuciáq4H-Pmciâc-ciqábucis-iqObPIiuáis-i
O-Obáb4áiUrcâáqqciuáiVsI-ObPagciO-áuOP4Piíijá-i-ábcrGiEiâcrUciâcbVOr-Pi
ysáiqái4rP4PiPysOiuáis-Pi4PráVPiuáiPUrábuOzPuciUPIUúNáIKiqsjq4PbâOPI-áb4ái
ábrPOzPuPibci-sbuci-P4árOPIGi
i
i
3. Valoração dos sintomas 
i
XiUrO-áOrPiNOq4PKiPiuOVárábaPi-POqi-PrâPb4áiá-iráIPagciQi-áuOâObPisqsPIiíi
Pi bcqqPi PNPIOPagci UcqO4ONPi ucqi qOb4c-PqGi à-i Názi uáiPIOPr(qái Pci UPâOáb4ái
âcb4rPiqásqiqOb4c-PqKiâc-ciíiâcq4s-áKi4rP4P(qáiuáiPIOPr(qáiPci-áq-ci4á-Uci
PcqiqOb4c-PqiUPrPiráâcbRáâáriciysáiVPI4PiPciUPâOáb4áiáiUráqáb4áú(Ici4Pb4ci
âc-i áqqáqi qOb4c-Pqi âc-ci âc-i Pqi qsPqi âPrêbâOPqGi Ei qOb4c-PKi ysPbuci
IOjárPuciuáiqsPiNPIcrPagcibámP4ONPKiUcuáiqái4rPbqVcr-Priá-is-iáNâáIáb4ái
ObuOâPucriuáiâP-ObRciáimsOPr(bcqiPcqi4á-PqiâPrábâOPOqKiPésuPbuciPiysáibcqi
4c-á-cqi-POqiqPsuúNáOqiáiFb4ámrcqGi
9úi PysOi s-Pi O-ábqPi cUcr4sbOuPuái uái âráqâO-áb4cKi éúiysái 4cuPqi Pqi

14. i
-i
UáqqcPqiPUráqáb4P-iqOb4c-PqGi)sPb4ciPiáq4ái7I4O-ciâcb4cKiO-UárPis-PirPrPi
sbPbO-OuPuáiá-i4cucqicqiâP-UcqiuPi-áuOâObPGiti-áuOâObPiPâPuê-OâPKiâc-i
qásqi-í4cucqiuáiUáqysOqPiâPuPiNázi-POqiráVObPucqKiábâcb4rPiPIms-iuáqNOci
uPi bcr-Pi á-i UrP4OâP-áb4ái 4cucqi cqi qáráqi Rs-PbcqGi tqi áq4P4Fq4OâPqi uái
qP7uá

KiysáiqgcibPiNáruPuáiáq4P4Fq4OâPqiuáiucábaPKiVPIP-is-PiIObmsPmá-i
OmsPI-áb4ái âIPrPGi ti -áuOâObPi bP4srPIKi âc-i qásqi UrcâáuO-áb4cqi uái
uOPmbóq4OâciPObuPi-POqiqábqFNáOqKiéúibgciábâcb4rPi-POqiObuONFuscqiqPsuúNáOqGi
tqiusPqi4ábuêbâOPqiâc-jP4á-iáqqáiáq4PuciuáiâcOqPqKiábysPb4ciPiráIOmOgciái
ciáqc4árOq-ciciPâáO4P-iâc-ciqábucis-PiráPIOuPuáiObáNO4úNáIGiAámsbuciqsPi
âcbâáUagcKi ci qári Rs-Pbci íi s-i sbONárqci UcIPri báâáqqPrOP-áb4ái bgci
qPsuúNáIKiá-ijsqâPiuPisbOuPuáiUáruOuPiysáiáIáiuáONcsibciçPrPFqciysPbuci
á-UráábuásiqásiâP-ObRciuáiuáqábNcINO-áb4cGiWiOb4áráqqPb4áibc4PriysáiPi
-PbáOrPi UáIPi ysPIi Pi qP7uái íi uáVObOuPi UáIPi EnA
"i
ái ysái íi Puc4PuPi UáIPi
-áuOâObPiPâPuê-OâPiIá-jrPiPi4rPuOagciáqc4írOâPGi.rP4P(qáiuáis-iáq4PuciIONrái
uáiqcVrO-áb4ciVFqOâcKiáqUOrO4sPIiáiqcâOPIGidcbqáySáb4á-áb4áKiVcrPiucqiIONrcqiuái
PbP4c-OPiáiVOqOcIcmOPibgciáNOq4áibáq4ái-sbucis-i7bOâciqáriRs-PbciqgcGi
.Pb4ciqáiNá-cqibcqqciáq4PucimárPIiuáiucábaPiâc-cis-iáqâHbuPIciuPqi
UcIF4OâPqi uái qP7uái csi âc-ci qábuci Pi báâáqqúrOPi âcbqáySêbâOPi uái bcqqci
uáqNOciuPiãbOuPuáKiUár-PbáâáiciVP4ciuáiysái4cucqi4á-cqiqOb4c-PqiáKiâc-i
OqqcKi Pi cUcr4sbOuPuái uái âráqâári Pi UPr4Ori uáIáqGi ti ysáq4gci íJi ysárá-cqi
âcb4ObsPri4áb4Pbuciciysái4á-iVrPâPqqPuciRúi-OIêbOcqKicsiqáéPKiáIO-Obú(Icqiuci
-sbucKicsiysárá-cqiVPzáriciáqVcraciuáiráâcbRáâê(Icqiâc-ciObuOâPucráqiuái
âP-ObRciáiqámsO(Icq\i
i
i
4. Deslocamento de sintomas em duas direções 
 
ti-áuOâObPiíiPjqcIs4P-áb4áiPi7bOâPiysáiPâráuO4PiUcuáriáIO-ObPriâcOqPqiuci
-sbucGiEqiysF-OâcqiáicqiVFqOâcqiqPjá-iáiUrcNP-iysáiqc-áb4áiíiUcqqFNáIiPi
4rPbqVcr-Pagciuáis-Pi-PbOVáq4Pagciá-ics4rPKiéP-POqis-iuáqPUPráâO-áb4ci
qá-iráUcqOagcGi
t4rPNíqiuciPysáâO-áb4ciuáis-ijIcâciuáimáIcKi-P4írOPiqóIOuPi4rPbqVcr-P(
qáiá-iúmsPGidPqciâcb4Obsá-cqiPiPysáâê(IPKiciIOysOuciUPqqPiUPrPiPiVcr-Pi
mPqcqPKi4rPbqVcr-Pbuc(qáiá-iNPUcrGit4rPNíqiuciráqVrOP-áb4cKiáqqáiUrcâáqqci
Ucuái qári ráNár4OucKi múqi 4rPbqVcr-Pbuc(qái á-i IFysOuci ysái Ucri qsPi Názi qái
4rPbqVcr-Piá-imáIciqóIOucGiTqqciíiójNOciUPrPibóqKiáiíiáNUIOâPuciUáIPiVFqOâPi

15. i
0i
P4rPNíqiuPiIáOiuPiâcbqárNPagciuáiábármOPKiqámsbuciPiysPIiPiqc-PiuPiábármOPi
Uár-Pbáâáiqá-Uráiâcbq4Pb4áGi1PuPiéP-POqiíiráPI-áb4áiPbOysOIPucGi
tiVFqOâPiábqObPiPObuPiysáiPqiNúrOPqiVcr-Pqiuái-PbOVáq4PagciuPiúmsPiáq4gci
IOmPuPqi Pi uOVáráb4áqi áq4Pucqi uái NOjrPagci uái qsPqi -cIíâsIPqGi 1ci áq4Puci
qóIOucKi cqi âc-Ucbáb4áqi -cIáâsIPráqi júqOâcqi NOjrP-i Pi s-Pi VráySêbâOPi
ráIP4ONP-áb4ái jPONPGi 1ci H-jO4ci IFysOuci áIáqi áq4gci ábármá4OâP-áb4ái -POqi
áq4O-sIPucqiáiNOjrP-i-POqirPUOuP-áb4áGi1ciáq4PucimPqcqciqsPiáq4O-sIPagci
áiâcbqáySáb4á-áb4áiqsPiVráySêbâOPiqgciPqi-POqiPI4PqiUcqqFNáOqGi
Ei áqc4árOq-ci uárONPi s-Pi Ob4árUrá4Pagci âcrráqUcbuáb4ái Pci ráIPâOcbPri ci
qóIOuciPciáIá-áb4ci4árrPKi-P4árOPIKiciIOysOuciQiúmsPiPbF-OâPiáiPiVcr-PimPqcqPi
PciáqUOrO4sPIKiáIá-áb4ciPrGi.rPbqUcq4ciUPrPici4á-Piá-iysáq4gcKiOq4ciqOmbOVOâPi
ciqámsOb4áJiciâcrUcKiâc-ciáNUráqqgciuci-sbuci-P4árOPIKi4á-iPiVráySêbâOPiuái
NOjrPagci-POqijPONPKiciUIPbciPbF-Oâci4á-is-PiVráySêbâOPi-íuOPKiábysPb4cici
UIPbci-áb4PIi4á-iPiVráySêbâOPi-POqiPI4PGiçPrPiysáis-i4á-PiysáiqáiuámrPucsi
Pci UIPbci ObVárOcri uái VráySêbâOPi uái NOjrPagci âc-ci qOb4c-Pi âcrUcrPIi qáéPi
áIáNPuciPcibFNáIiPbF-OâcKiíiUráâOqciObéá4Pr(IRáiábármOPGinPOqiábármOPiPObuPiíi
báâáqqúrOPiUPrPiáIáNú(IciPciUIPbci-áb4PIGi1PiOb4árUrá4PagciucqiqOb4c-PqiuPi
ucábaPKi áqqPi ábármOPi uáNái qsrmOri qcji Pi Vcr-Pi uái âcbqâOáb4OzPagci ái uái
áb4rámPGi
1ci Urcâáqqci âcb4rúrOcKi ci ucisurgimento  da  doençaKi áqqPi ábármOPi VcOi
Pr-PzábPuPGi)sPbucis-i4á-Piâc-iciysPIibgciysárá-cqiIOuPriqáiPUrcNO-Pi
uái bóqKi áâcbc-OzP-cqi ábármOPi Pci uáONPri ysái áIái -ármsIRái bci H-jO4ci
PbF-Oâci áKi -POqi Icbmái PObuPKi bci âcrUcGi tysOIci ysái bgci ysárá-cqi 4ári bPi
âcbqâOêbâOPi áKi OmbcrPbucKiPâráuO4P-cqi uáONPriuái IPucKi P4árrOqqPi uái VP4ciPci
IPuci csKi bPi 4ár-ObcIcmOPi uái dGi 2Gi ]sbmKi bPisombraGi ti qc-jrPi âcbqOq4ái
Ucr4Pb4ci uái 4suci PysOIci ysái bgci Uárâájá-cqi ái bgci PâáO4P-cqKi ái ysái
mcq4PrFP-cqiuáibgciNárGià-iUcqOagciuOP-á4rPI-áb4áicUcq4Piáq4úiciEgo, ysái
âcbqOq4ái uái 4suci PysOIci ysái PâáO4P-cqi á-i bóqi ái âc-ici ysPIi bcqi
Ouáb4OVOâP-cqGi1áq4áiqáb4OucKibgciRúibábRs-iEgo bá-ibábRs-iqáriRs-Pbci
ysáiqáiPIámráiPciráábâcb4rPricqi4á-PqiPâs-sIPucqibPiqc-jrPGi
dc-cKiáb4rá4Pb4cKiPiqc-jrPiíis-PiUPr4áibáâáqqúrOPiuáibcqqPi4c4PIOuPuáKi
qc-áb4ái Ucuá-cqi 4crbPr(bcqi qgcqKi bci qáb4Ouci uái Fb4ámrcqKi P4rPNíqi
ésq4P-áb4áiuáiqsPiOb4ámrPagcGiã-PiUáqqcPiOb4áOrPiâcbqOq4áiuáiámciáiqc-jrPGi
Eqi ucOqi ésb4cqi ráqsI4P-i bci LqOi -áq-cMKi csiself, ysái ráUráqáb4Pi Pi UáqqcPi
Ob4ámrPuPKiysáiráPIOzcsiPisi mesma. tiPâáO4PagciáiPiáIPjcrPagciucqi4á-PqiuPi
qc-jrPi -P4árOPIOzPucqi bcqi qOb4c-Pqi íi âcbqáySáb4á-áb4ái s-i âP-ObRci uái
jsqâPi uái qOi -áq-cGi AOb4c-Pqi qgci -PbOVáq4Paváqi uPi qc-jrPi -sO4ci

16.
3
c**9()*() 8 %%++) *'8u$D * + '
*u'89c)+u$c';K%+ $B* **)+Nc'c)$ )*)$)c *
c +)$ '8)&
8$H+$ *c +$% * *)$%+ * c+ *u * u * )/*
)8$%* 8)c : + )* c c+ N+' c$c% u+ 2c
*%+ c & c$c)% 8) )8u$) ' +)c)$ ' '*)c)
c >+)c Fu $ * c$cu Fu *)$%+ * M)+)$ *M ' % ')
(% ( + +)+u%u & +)c)$ c >+)c K8)N $
c'K*c +$%*)$%+ *% +7=+cK$ %u +$%K$c'&
)$)c +$%K'B*B) )DFu**)$%+ **c +B*;'
;K' c)$%' *'c) )*% *'c) )*% ' *'c) )*% &
Cu+ 'cu +=)c () +=*%) * $(* * *%H+ K
+$% c7 , + ) u+ '*)c8:+ c Fu 'uD u+ **)+
c + *) +$%'*)c(% %)(&**Fu)DFu ) $%
*$(*(% %)(**%H+ '*)Fu=7Fu Fu)+)c +$%K
Fu$%)+'Fu*%H+ , *)+'u** '*)Fu&+
KFu$+)8)c $ $ *)%u '** 8% K%+u+8)%
%+' +$% )+)% & ' ** *u)$% +)c)$ c >+)c *)
*) +$% '*)c(% %)( ' () c)2)c K $ * +*
c*'$$%*$(( **cc)$ *& *,:*, % + )*
' )**% +7=+K +'u% B*u+u)*%**%H+ u% 8 %) &
Fu$N)*%+ )*$'K*% = ;)c %*)+'*Fu $%
+9'K ,: Fu *%H+ )+)$u9 ** + $) c+
'*$% u%* '7+ * )*%)(*& * *** ' *** ()* +
Ncu*)( +$%c'&**)$%+ ***c *' c' K
+*+%+'K' ' $)D$% &
%$ %)( *) *c:B* $ (%)c J ' $ c' '
$9+)cK8)$ +$%K' ' $+$% &$%% $%K' ' ** u+
' $7 )N 8F>$c) ()7 ' u%8F>$c) + )* % =
$c**:) u+ c% Fu $%) $) Fu ';') 8% (
'(& *% c *K +=)c ' u$)c +$% *+'$ ' '
c % )*
#
& + $ , +$% c$*c)$% = '**9( ) + 7u*c *
D/* $9+)c * *%H+ &Fu'**)$ ***%H+ KFu
= Fu * $ Fu $ = )9(K Fu ( *% % u%
) c +$%Fu% 2c *%H+ '*$% \W'**9(K % (=*
'*Fu)* c*'$$%&$c$% 7 *' /*c$*c)>$c)
Fu *% ' %:* * %+ * **)+ *$*)7))D *& *c +$%

17. i
5i
qOb4c-Pqi bPi Nár4OâPIi 4á-i Pi NPb4Pmá-i uái bgci Uár-O4Ori ysái Pi áqâPIPuPi uPi
qOb4c-ú4OâPiâcb4ObsáKi4crbPbuc(PKiPciâcb4rúrOcKiqcI7NáIGi
i
i
5. Forma e conteúdo 
i
Eqi UIPbcqi uci âcrUcKi uPi PI-Pi ái uPi -áb4áKi uOqUcq4cqi Nár4OâPI-áb4ái s-i
qcjráicics4rcKiâcrráqUcbuá-iPcqiH-jO4cqiuPiVcr-Piáiuciâcb4á7ucGiEiâcrUci
ráUráqáb4PiciPqUáâ4ciVcr-PIKiábysPb4ci4Pb4ciPiPI-Piâc-ciciáqUFrO4ciVcr-P-i
ciâcb4á7ucGiociUcb4ciuáiNOq4PiráIOmOcqciáiáqc4írOâciáqqáiUPrPIáIOq-ciíiójNOcKi
qábucKiPciâcb4rúrOcKiáq4rPbRciUPrPiPqiâOêbâOPqibP4srPOqGiçPrPicqiPb4OmcqKi4cuPi
Vcr-PKiáiUcr4Pb4ci4cuPiâcOqPKiárPiPi-PbOVáq4PagciuPiOuíOPiysáiáq4úiUcri4rúqi
uáIPGi2cá4RáiPObuPiVcr-sIcsiqá-iqáriráVs4PucJiM.suciciysáiíi4rPbqO4órOciíi
qc-áb4ái s-Pi -á4úVcrPMGi à-i -sO4Pqi úráPqi uPi NOuPKi uPiPr4ái Qi 4íâbOâPKi Pi
ráIPagci áb4rái Vcr-Pi ái âcb4á7uci íi áNOuáb4ái UPrPi bóqiP4íi RcéáGi 1óqi
PUráâOP-cqis-PiáqâsI4srPiuáinOâRáIPbmáIciUcriPysOIciysáiáIPiáNUráqqPGiçcri
-POqiO-Ucr4Pb4áiysáiqáéPiO4i-P4árOPIKiáIáiNá-iuáUcOqiuciâcb4á7ucGitiIH-UPuPi
uáiPIár4PiysáiqáiPâábuáiá-is-iPUPráIRci4íâbOâcibcqiIáNPiPiObNáq4OmPriPqi
âPsqPqiqsjéPâáb4áqGi1óqiysárá-cqiqPjáriciysáiPiIH-UPuPiPâáqPisignifica. 
àb4rá4Pb4cKi ysPbuci ci âcrUci áNUráqqPi ucIcrcqcqi qObPOqi uái PIPr-PKi -sO4Pqi
UáqqcPqi4áb4P-iqsjésmú(Icqiâc-iâc-UrO-Oucqiqá-iPUrcVsbuPr(qáiá-ijsqâPi
uPqiâPsqPqGiçcriysáiésq4P-áb4áicqiqObPOqiuciâcrUcibgciqOmbOVOâPrOP-ibPuP\i
1cqqPi qP7uái éúi áq4PrOPi P4ábuOuPi qái 4rP4úqqá-cqi ci âcrUci uái -PbáOrPi 4gci
âcbqâOáb4áiâc-ciciVPzá-cqiâc-iysPIysári-úysObPGi
EiáNá-UIciqámsOb4áiUcuáiáqâIPráâáriPiráIPagciáb4ráiPi-áuOâObPiâOáb4FVOâPi
ái Pi -áuOâObPi Ob4árUrá4P4ONPGi AsUcbRP-cqi ysáKi Pci qári Uármsb4Puci qcjrái Pi
7I4O-PiUáaPiuái4áP4rcKis-iâcbRáâOuciráqUcbuPJiMEiUPIâci4ObRPicO4ci-á4rcqiuái
IPrmsrPiUcriysP4rciuáiUrcVsbuOuPuáiáiucOqi-á4rcqiuáiPI4srPGi9PNOPieCiP4cráqKi
uáb4ráiáIáqicO4ci-sIRáráqiáiqáOqiRc-ábqGiEqiVOmsrObcqiVcrP-iVáO4cqiâc-ih8i
-á4rcqi uái IObRci ái C5i -á4rcqi uái qáuPKi ci UPIâci áq4PNPi OIs-ObPuci Ucri p5i
RcIcVc4áqiSGGGTKiá4âGMGi1óqiVOâPrFP-cqijPq4Pb4áiObqP4OqVáO4cqiâc-iáqqPiráqUcq4PKi
-PqiNPIcrOzP-cqi-sO4cis-i-íuOâciysáKiPUóqiciáNP-áKibcqiâc-sbOâPis-Pi
qírOáiuáiuPucqiáiVP4cqiqcjráibcqqciâcrUcGiàqqái-íuOâcKiysáiVIs4sPibciH-jO4ci
Vcr-PIKiuáONPiysáiqásqiUPâOáb4áqiVOysá-iOmsPI-áb4áijcOPbucibciPrGiAc-áb4ái
Pci VObPIKi PUóqi 4cuPi Pi ábs-árPagci uPqi -áuOuPqi ái ucqiráqsI4Pucqi cj4OucqKi
ysPbuciáIáiuOzKiUcriáNá-UIcKiysáiM4suciOqqciâRP-P(qáiUbás-cbOPMKiíiysáici

18. i
6i
UPâOáb4áiqáiqáb4áis-iUcsâci-POqiáqâIPráâOucGitmcrPici-íuOâciOb4árUrá4csi
qásqi b7-árcqi ái qásqi ráqsI4PucqKi ái PysOIci ysái áNUráqqP-i O-áuOP4P-áb4ái
PuysOráiqáb4OuciUPrPiciPVá4PucGi
1áq4áiUcb4cKibcqqciUrObâFUOcisbOâP-áb4áiuúi-POqiPImsbqiUPqqcqiPuOPb4áGi
çcOqi bP4srPI-áb4ái íi UcqqFNáIi UrcqqámsOri s-i Ucsâci -POqi báq4Pi uOráagci
significativa âc-iP Uármsb4PJiciysáiqOmbOVOâPiUbás-cbOP\iEiIcâPIibcqiuúici
ráqUáâ4ONciUIPbciPVá4PucGiEqiUsI-váqiqgciciórmgciuPi4rcâPiuáimPqáqKiâc-i
qsPiPésuPibóqi4P-jí-ibcqiâc-sbOâP-cqKiUcOqiPiIObmsPmá-iqsrmáiP4rPNíqiuPi
-cusIPagci uci VIsNci ráqUOrP4órOcGi .cucqi bóqi ráqUOrP-cqi ci -áq-ci Pri áKi
Ucr4Pb4cKiáq4P-cqiá-iâcb4P4cisbqiâc-icqics4rcqiP4rPNíqiucqiUsI-váqGi1ci
âcrUcKi cqi ucOqi UsI-váqi IOmP-i ci IPuci áqysáruci ái ci uOráO4cKi PqqO-i âc-ci Pi
ráqUOrPagci4P-jí-iIOmPiPiâcbqâOêbâOPiâc-iciObâcbqâOáb4áGi1ábRs-Pics4rPi
Vsbagci crmHbOâPi 4á-i Pâáqqci Pcqi ucOqi UIPbcqi uái -PbáOrPi 4gci áysONPIáb4áGi
dc-iciórmgciUsI-gciíiábsbâOPuci4P-jí-iciUIPbciuciUrcjIá-Piáici4á-Piuci
âcb4P4cKi uPi âc-sbOâPagcGi .PIi âc-ci uá-cbq4rP-i ObqOq4áb4á-áb4ái cqi
ráqsI4PucqiuPi-áuOâObPiPâPuê-OâPKis-PiObVIP-Pagciíis-iâcbVIO4cijíIOâcKis-Pi
msárrPGi Eqi Pb4OâcrUcqi Is4P-i âcb4rPi ci Pmáb4ái âPsqPucrKi ysái íi Pr-PucKi
âc-jP4OucKi -cr4ci ái NábâOucGi dcbqáySáb4á-áb4áKi âc-i s-Pi Ubás-cbOPi
SObVIP-Pagci ucqi UsI-váqTi bóqi ábâPrbP-cqi s-i âcbVIO4ci bci H-jO4ci uPi
âc-sbOâPagcGi tUóqi áqqPi Ob4árUrá4PagcKi ysái éú NPOi s-i Ucsâci -POqi IcbmáKi
Ucuá(qái UrcqqámsOri ái âcb4ObsPri Ob4árUrá4PbucJi Ucri ysái ésq4P-áb4ái âc-OmcKi
ésq4P-áb4ái OqqcKi ésq4P-áb4ái PmcrP\i Ei ysái íi ysái Oqqci O-UáuáKi Pi ysái -ái
VcraP\i
oái ysPIysári -PbáOrPKi Ob4árUrá4Paváqi ráPI-áb4ái Pâár4PuPqi ráqsI4P-i
qc-áb4áiysPbuciciâcb4áN4ciObuONOusPIiíiuáIO-O4PuciáiPiqOb4c-ú4OâPKiqá-Urái
áqUáâOVOâPKiáiIáNPuPiá-iâcbqOuárPagcGitiOb4árUrá4Pagciuáidiagnósticosiá-i
UrcâáuO-áb4cqi qs-úrOcqKi 4PIi âc-ci éúi Pâcb4áâásKi íi 4gci ObáVOâPzi âc-ci ci
UróUrOciuOPmbóq4OâcGitObuPiPqqO-iVPziqáb4OuciOb4árUrá4PriuOPmbóq4OâcqKiá-jcrPi
Oqqci âcb4rOjsPi PUábPqi âc-i PIms-Pqi UáurObRPqi bPi âc-UcqOagci uci mrPbuái
-cqPOâciysáiíiciysPurciuPiucábaPGiAáéP-iáIáqiâcbq4O4sFucqiuáiNcâújsIcqi
IP4ObcqicsKi-POqiráâáb4á-áb4áKiá-iObmIêqKiPiUrO-áOrPiâcOqPiysáiqáiráâc-ábuPi
íi Pi 4rPusagcGi ti 4rPusagci uci uOPmbóq4Oâci qá-Urái écmPi PIms-Pi Iszi qcjrái ci
qOb4c-PGitImsbqiuOPmbóq4OâcqiqO-UIáq-áb4áiO-UIcuá-KiUáruábuciPqqO-iUáIci
-ábcqiqsPiâPUPâOuPuáiuáiPqqsq4PrGiçPâOáb4áqiPjPIPucqiUcuá-iráâcjrPrici
HbO-cKiUcriáNá-UIcKiP4rPNíqiuPi4rPusagciuciMNáráuOâ4cMiçdç
-
JiPcIOiÓ-sO4Pqxi
tr4rO4ái ÓObVIP-Pagci uPi Pr4OâsIPagcxiCrHbOâPi Óuái áNcIsagci Iáb4PxiPrO-úrOPi
ÓuáquáiciObOâOcxGi1gciíiUráâOqci-íuOâciPIms-iUPrPi4PIiuOPmbóq4OâcGiEiUróUrOci

19. s
!s
-r]étdpts ãr/ts 7:ts itãits Ss -uéd]é-éSs q:éprãs rupé]:krHztãs ]SqtHrurqs
ktdprqtdptsrsãtsédükrqruós
oSdüuSdprusüSuqrsts]SdptöiSs-Sitsrj:irusrstã]krut]tusSs7:rdpSsrq/Sãs
ã)Sséq-Suprdptãósgtda:qrs-tHrsitsptrpuSsür4sãtdpéiSsãtqs:qs-rk]Sstsãtqs
rpSutãOstkrsdSsqBdéqSs]r:ãruérs:qrséq-utãã)Ss-tdSãrs]rãSsd)SsaS:ytããts
üén:uédSãOsãtqsék:qédrH)SsSsãtdpéiSs-tuqrdt]tuérsdt]tããruérqtdptsS/ã]:uSós
(Sirãstããrãs]Séãrãsã)Sséq-SuprdptãOsqrãstkrãsd)Ssã)Ssp:iSósDsãép:rH)SsRs
rd“kSnrstqsutkrH)SsrSãsiérnd"ãpé]SãstsiriSãsqRpué]SãsiSs]Su-Sósmktãsã)Ss
édiéã-tdã“ytéãs -rurs rs itã]uéH)Ss iSãs rã-t]pSãs üSuqréãOs ts d"ãs S/yérqtdpts
prq/Rqs Sãs :ãrqSãs ]SqSs -SdpSs its -rupéirós mktãs -Sããé/éképrqs Ss -uéqtéuSs
-rããSstspSudrq2ãts]SqséããSs]SdiéH)Ssdt]tãã“uérs-rursSsãtn:diSOstd]Sdpurus
SsãtdpéiSOsS:sãtjrOsrsédptu-utprH)SósArãstktãsdrp:urkqtdptsd)Ssrsã:/ãpép:tqós
Ds qtié]édrs r]riwqé]rOs -SuprdpSOs üSudt]ts :qrs /rãts éq-SuprdptOs ts rs
qtié]édrsédptu-utprpéyrsd)SsrspSudrsã:-Ruük:rOsrq-kérdiS2rssubstanciakqtdptós
g)Ssa“s-SuprdpSs7:rk7:tusrpr7:tsü:dirqtdprksrstkrsitsdSããrs-ruptósKtsürpSOs
rq/rãs rãs ptdiwd]érãs pwqs rs qtãqrs /rãtOs Ss ]Su-Ss a:qrdSOs qrãs ãt:ãs
âq/épSãs-uéd]é-réãsitsrpéyéiritstãp)Sstqs-krdSãsiéütutdptãós
Ds qtié]édrs r]riwqé]rs utãpuédné:2ãts rSs ]Su-SOs ts dSs âq/épSs irãs
ut]Sdãpép:éHztãs utrké4rs q:éprãs yt4tãs ytuiritéuSãs qékrnutãós Aréãs
ut]tdptqtdptOstkrsitéúS:srs-utS]:-rH)Ss]Sqsrsrkqrs-rursrs-ãé]SkSnérOstsrs
ptSkSnérs a“s q:épSs td]ruutnS:2ãts iSs tã-BuépSós 3:tqs rpr]rs rs qtié]édrs
r]riwqé]rs-Susd)Ss]:urusã:rsrkqrsür4s]SqSsr7:tkts7:tsyéãéprs:qrs-éã]édrs
-ö/ké]rstsãts7:téúrs-Su7:tsd)Ssptqsyéãprs-rursSsqruósg)Sskats-uSqtpturqs
éããSOs rããéqs ]SqSs rs qtié]édrs aSjts d)Ss -uSqtpts qréãs rs ]:urs iSs ]Su-SOs irs
rkqrs ts iSs tã-BuépSOs kéqéprdiS2ãts qSitãprqtdpts rs :qs/Sqs pur/rkaSs its
ut-rurH)SsdSsâq/épSsiSs]Su-Sós
Dsqtié]édrsr]riwqé]rs]Sq-rupékarsrsutpéurirsiSs-krdSsédptu-utprpéySs]Sqs
rsqréSuérsirãs-u“pé]rãsdrp:urkéãprã
0
&
s
Dq/rãsã)SsqréãsãtqtkardptãsiSs7:tstqs
nturks ãts ã:-ztOs -Séãs -ruptqs irs qtãqrs yéã)Ss qt]âdé]rs iSs q:diSós mkrãs
-uS]:urqsrãs]r:ãrãsdSs-rããriSsts]Sq-tptqs-rursytus7:rkstd]Sdpursrsqréãs
-uSü:dirs ts tkéqédrs Sãs ãédpSqrãs irs qrdtéurs qréãs tütpéyrós mkrãs ã)Ss qréãs
-rut]éirã
3
siSs7:tsriqéptqsrpRsqtãqSsdrstã]Skarsirãsruqrãós3:tqsãrésSs
]rq-Ss ]Sdpurs Sãs ãédpSqrãs -ut]éãrs its ruqrãs ts tyéitdptqtdpts itütdits Ss
-SdpSsitsyéãprsrkS-“pé]SOs7:tsyéãrsSsS-Sdtdptstsptdprsdt:purké4“2kSs]SqsSãs
qtkaSutãsrdpBiSpSãós
3:rdiSsqRié]Sãsdrp:urkéãprãsrpr]rqsrsqtié]édrsr]riwqé]rs-Su7:tstkrs
:péké4rs rs ]SupéãSdrs ]Sqs itqrãérirs üut7Twd]érOs itytu2ãt2érs -tdãrus 7:ts rs

20. i
"?i
âcr4OqcbPi íi s-i Rcr-HbOci VPjrOâPuci UáIci UróUrOci âcrUcKi ái ysáKi Ucri
âcbqáySêbâOPKiUár4ábâáiObáysONcâP-áb4áiQibP4srázPKi-POqiáqUáâOVOâP-áb4áiQi
bcqqPiUróUrOPibP4srázPGiEiUráUPrPuciUPrPiciâcrPagciUráVárOuciUáIPi-áuOâObPi
PâPuê-OâPKidigitalisKibgciíics4rPiâcOqPiysáis-PiUIPb4PiâséPibP4srPIOuPuáibgci
Ucuái qári âcb4áq4PuPGi çcri 4rúqi P4íi -áq-ci uci UrO-áOrci ái -POqi s4OIOzPuci
Pb4OjOó4OâcKi Pi UábOâOIObPKi áq4úi ciAspergillus  penicillinumKi s-i âcms-áIcGi çcri
cs4rci IPucKi Pi Rc-ácUP4OPi bgci íi PjqcIs4P-áb4ái bP4srPIGi ]P-POqi câcrrái
bP4srPI-áb4ái s-Pi âcbâáb4rPagci 4PIi âc-ci s-Pi di p,i csis-Pi oi õ,,Gi ti
Rc-ácUP4OPiíis-PiUrú4OâPiPr4OVOâOPIKiáicqiPb4Omcqi-íuOâcqiRc-ácUP4Pqibgciqái
PâPbRP-iá-iâPrPâ4árOzú(IPiáiUrP4Oâú(IPiâc-ciPr4áGi
i
i
6. Homeopatia 
 
ti Rc-ácUP4OPi ái qsPi âc-Uráábqgci uci -sbuci cUvá(qái uOP-á4rPI-áb4ái
4Pb4ci Qi -áuOâObPi PâPuê-OâPi âc-ci Qi -áuOâObPi bP4srPIKi Vcr-Pbuci Pi jPqái
áqUOrO4sPIi UPrPi s-Pi -áuOâObPi ráPI-áb4ái PI4árbP4ONPiysái 4P-jí-i áq4úi
âc-Urc-á4OuPi âc-i bcqqci UrObâOUOcGi 1gci qái 4rP4Pi PysOi uái âc-jP4ári s-i
qOb4c-Pi âc-i qási âcb4rúrOcKi -Pqi qO-i uái PIOPr(qái Pci qOb4c-Pi ái á-i 7I4O-Pi
Obq4HbâOPi P4íi -áq-ci PUcOú(Ici á-i qsPi 4áb4P4ONPi uái 4rPzári s-i UrObâOUOci
âPrábâOPIiQiNOuPiuciucáb4áGi
EiqF-jcIciuPi-áuOâObPKiPiqárUáb4áiysáiqcjáiUáIcijPq4gciuáiàqâsIúUOcKi
uá-cbq4rPi ysái crOmObPI-áb4ái Pi -áuOâObPi áq4PNPi UrcVsbuP-áb4ái ábrPOzPuPi
báqqPi-PbáOrPiuáiUábqPrGiàqâcIROuciâc-ciqF-jcIci-íuOâciobrigatório UáIPi
ErmPbOzPagcinsbuOPIiuáiAP7uáiqc-áb4áibcqiPbcqi5,K áqqáiqF-jcIci4á-is-Pi
ROq4órOPiysáirá-cb4PiPcqiUrO-óruOcqiuPiRs-PbOuPuáGi1ciçPrPFqciíiPiqárUáb4ái
ysáKi âc-ci s-i UrcIcbmP-áb4ci uci jrPaci uci uá-HbOcKi IáNPi ci Rc-á-i Pci
âP-ObRciuciuáqábNcINO-áb4cGiàIPiíioiqF-jcIciuci-sbuciUcIPriucqicUcq4cqiái
qárUáb4áOPiUáIcqiucOqiUóIcqiuPiráPIOuPuáiUPrPiqámsOriPuOPb4áGiàIPiáq4úiUráqPiQi
4árrPi âc-ci bábRs-i cs4rci PbO-PIKi 4Pb4ci uáNOuci Pci jPbO-áb4ci uONObci
câPqOcbPuciUáIciUáâPucicrOmObPIiâc-ciUcriqsPiVcr-PGiEiVOIóqcVciuPiráIOmOgci
9ár-Pbi^áOuáIábáriuOziysái4cuPiáIPiíiUí
5
&
i
àIPiábmcIáiqsPqiNO4O-PqiOb4áOrPqKi
âc-ci ci ráObci ucqi -cr4cqKi uci ysPIi 4P-jí-i íi qF-jcIcGitIí-i uái qásqi ucOqi
uáb4áqiysáiObéá4P-iNábábcKiáIPi4á-i4P-jí-iPiIFbmsPijOVsrâPuPKis-iqF-jcIci
uPiuáqIáPIuPuáKiuPiuOqâóruOPiáiuPiuáqsbOgcGiàIPi4á-iPObuPiPiâPUPâOuPuáiuái
uáONPrirPuOâPI-áb4áiUPrPi4rúqiciNáIRciáiciéúiNONOuciáiPiâPuPiPbcKiPci4rcâPriuái

21. s
" s
-tktOstãpr/tkt]ts :qs édB]éSs pSprkqtdptsdSySós Arãs tkrs ptqs r]éqrs its p:iSsSs
ytdtdSOs7:ts-Sitsqrprusts]:uruósDs-rkryursédnktãrsgiftsSytdtdSTOs7:tsprq/Rqs
7:tusié4tus-utãtdptOsiSqOsut-utãtdprsq:épSs/tqstããrsutkrH)Ss]Sdpuriép"uérsits
ãéndéüé]riSãós
(rks ]SqSs drs Ddpén:éiritOs 7:rdiSs rs ãtu-tdpts turs qrdpéirs dSs ptq-kSs
ãrnuriSsitsmã]:k“-éSsIDãhkt-éSãOstqsnutnSáOsrsqéãã)Ssqréãs]rur]ptuBãpé]rsts
dS/utsiSs qRié]SsRs purdãüSuqrus Ss ytdtdS
6s
irs -Skruéirits tqs:qs -utãtdptOs
]Sqs Ss 7:rks Ss -r]étdpts -Sits ]utã]tus ts ]:uru2ãtós Ds qtié]édrs aSqtS-“pé]rs
ãtn:tstããts]rqédaSsitãitsSsédB]éSstqsã:rsqrdtéursits-tdãrustsrnéustsrpRs
qtãqSsdrs-uSi:H)Ssitsãt:ãsqtié]rqtdpSãósDsaSqtS-rpérsür/ué]rsutqRiéSãs
rs -rupéus its ytdtdSãs préãs ]SqSs ruãwdé]Ss ts ,r]atãéã
!
Os kéyurdiS2Sãs -S:]Ss rs
-S:]Ss its ã:rs qrptuérkéirits rpuryRãs irs rnéprH)Sós mããrs rããéqs ]arqrirs
-Sptd]érH)Ssd)SsRs:qrsiék:éH)SOsqrãs:qrsrnéprH)SsS:siédrqé4rH)SOsprks]SqSs
tdürpé4rqsSãsaSqtS-rprãósKtããrsqrdtéurOsrs]rirstpr-rsitsiédrqé4rH)Ssrs
ã:/ãpâd]érs S:s pédp:urs Suénédrks Rs uti:4éirs rs :qs iR]éqSs I-Spwd]érs Ks -rurs
it]éqrkás S:s :qs ]tdpRãéqSs I-Spwd]érs os -rurs ]tdptãéqrkás ts rs ]rirs tpr-rs
purdãütuts ãt:s -riu)Ss -rurs Ss ãSkytdpts rpuryRãs irs iédrqé4rH)S
?
ós DpuryRãs
itãpts qRpSiSOs -Spwd]érãs ã:-tuéSutãs rs Ks vbs j“s d)Ss ]Sdpwqs drirs irs
ã:/ãpâd]érs SuénédrkOs ]SdãtuyrdiSs ã:rs édüSuqrH)Ss pSprkqtdpts kéyuts irs
pSúé]éirits Suénédrkós mããrs édüSuqrH)Ss -tuptd]ts rSs -krdSs tã-éuép:rkOs ptdiSs
ã:-turiSsSs-krdSsqrptuérkOs7:tsptqs:qrsüut7Twd]érsitsyé/urH)Ssqréãs/réúrós
,é/turirsitsã:rsqrptuérkéiritstspurdã-Suprirsrs:qs-krdSsã:-tuéSuOstkrs-Sits
rnéus]SqSs:qsytuiritéuSsutqRiéSósmkrsi“srSs-r]étdpts:qrsédüSuqrH)Ss7:ts
katsürkprOspSudrdiS2Ssrããéqsqréãsã)Sós
eãs qtié]rqtdpSãs aSqtS-“pé]Sãs ã)Ss itã]S/tupSãs rpuryRãs irãs -uSyrãs
qRié]rãsj“sqtd]éSdrirãósgtkrãOsqRié]Sãsã)SãspSqrqsSãsqtié]rqtdpSãstqs
-Spwd]érãs/réúrãOsts7:ts-SuprdpSs]Sdpwqsrsã:/ãpâd]érOsutnéãpurqsSãsãédpSqrãs
-uSyS]riSãs -Sus tktãós orãSs :qs -r]étdpts ptdars Sãs qtãqSãs ãédpSqrãOs S:s
ãédpSqrãsãtqtkardptãOstktsdrsqréSuérsirãsyt4tãspSqrsSsqtié]rqtdpSstqs
:qrs-Spwd]érsqréãsrkprOskéyutsirsã:/ãpâd]érósoSqSsédüSuqrH)Ss-:urOstkrs-Sits
rnSurs ]Sdpué/:éus -rurs ã:rs ]:urOs ]SdprdpSs 7:ts Ss 7:riuSs iSs qtié]rqtdpSs
]Suutã-SdirsrSs7:riuSsitsãédpSqrãós
orirsãédpSqrsRsrstú-utãã)Ssits:qrséiRérs7:tsrü:diS:sdSs]Su-SOsãtdiSs
-SuprdpSs:qs-riu)Ss7:tsürkprsVs]Sdã]éwd]érósmkts-SitsãtuspurpriSs]Sqs:qrs
édüSuqrH)Ss qtié]rqtdpSãrs S:s tã-éuép:rks ãtqtkardptósgSs -uéqtéuSs ]rãSs
ürkrqSãs its aSqtS-rpérOs dSs ãtn:diSOs its ]Sdã]étdpé4rH)Ss iSs -riu)Ss S:s
édptu-utprH)SsiSãsãédpSqrãósKtsr]SuiSs]Sqsã:rsdrp:ut4rOsrsédüSuqrH)Sstãp“s

22. i
""i
á-i s-i UIPbci uái NOjrPagci qsUárOcri Pci uci UrcjIá-Pi âcrUcrPIGi )sPbuci qái
âcbqámsáiIáNPriPiUrcjIá-ú4OâPiPiáqqáiUIPbciqsUárOcrKiciNábábciqái4rPbqVcr-Pi
á-i Uráqáb4áGi ti -PbOVáq4Pagci uPi qc-jrPi bPi qOb4c-ú4OâPi IáNPi Qi qsPi
OIs-ObPagcKiPiucábaPi4rPbqVcr-P(qáiá-iâP-ObRciuáiPs4c(âcbRáâO-áb4cGi
i
i
7. O jogo das causas 
 
EiâcbâáO4ciuáiâPsqPIOuPuáiáq4PibciâP-ObRciuPi-áuOâObPi4Pb4cibciysáiqái
ráVárái Pci âcb4á7uci âc-ci Qi -ábqPmá-i 4rPbq-O4OuPi UáIcqi qOb4c-PqGi tqqO-i
âc-ci Pqi âOêbâOPqi bP4srPOqKi áIPi âRámcsi Qi âcbâIsqgciuái ysái 4suci 4á-i s-Pi
âPsqPiysáiqáiábâcb4rPibciUPqqPucGiAásicjéá4ONciíiábâcb4rú(IPiáiáIO-Obú(IPGi
oáVábqcráqiuáics4rcqiUrObâFUOcqiâcq4s-P-iP4PâPriPi-áuOâObPiPâPuê-OâPiUcri
bgci qári âOáb4FVOâPKi s-Pi ârF4OâPi ysái qái NcI4Pi âcb4rPi áIáqi -áq-cqKi âc-ci qái
NárúGi
Ei ysái -POqi âRP-Pi Pi P4ábagci báqqái âcbâáO4ci uái âPsqPIOuPuái íi qsPi
IO-O4PagcGiàIáiqóiUcuáiObNáq4OmPriá-is-PiuOráagcKicsiqáéPKibciUPqqPucKiáiPi
Uármsb4PistandardKiLçcriysê\MKiqc-áb4áiUcuáiqáriVáO4Pis-Picsibci-úNO-ci
usPqiNázáqGi1P4srPI-áb4áiqáiUcuárOPiUáqysOqPriá-ics4rPqiuOráaváqiâcb4ObsPri
Uármsb4Pbuci 4Pb4ci ysPb4ci qái ysáOrPGi çcri ysái 4ábRci s-i ráqVrOPuc\i ã-Pi
ráqUcq4PiPâPuê-OâPiPâáO4úNáIiUcuárOPiqárJiLçcrysáiâcb4rPOiciPmáb4áiâPsqPucri
Rúi ucOqi uOPqMGi nPqi Ucri ysái âcb4rPFi ci Pmáb4ái âPsqPucr\i (i Mçcri ysái -ási
qOq4á-Pi O-sbcIómOâci áq4PNPi uájOIO4PucMGi tysOi 4P-jí-i Ucuá(qái âcb4ObsPri
Uármsb4PbucJiçcriysáiciqOq4á-PiO-sbcIómOâciáq4PNPiuájOIO4Puc\ià-iPIms-i
-c-áb4ci Pi ráqUcq4Pi qái ráVárOrúi Qi RárPbaPi mábí4OâPKiqámsObuci ci ráVrgcJi
MçcrysáiásiRáruáOiáqqáiqOq4á-PiuáiuáVáqPiuái-ásqiUPOqMGinPqiUcriysái-ásqi
UPOqi-ái4rPbq-O4OrP-iáNP4P-áb4áiáq4áiáysOUP-áb4ciO-sbcIómOâc\itiráqUcq4Pi
áb4gciuOrOmá(qáiPcqiPNHqKiysáibcNP-áb4áiciRáruPrP-iuáiqásqiUPOqKiá4âGitci
VObPIi âRámP(qái Pi tugci ái àNPi ái Qi Uármsb4PJi Mçcri ysáicqi UrO-áOrcqi qáráqi
Rs-PbcqiObâcrUcrPrP-is-i4PIiqOq4á-PiO-sbcIómOâc\Midc-iPi-áq-Pi4íâbOâPi
uáiUármsb4PqKiUcuárFP-cqiâRámPriMâOáb4OVOâP-áb4áMiPciPOmiPPbmGioáiysPIysári
-PbáOrPKiPiráqUcq4PiQiUármsb4PiqámsOb4áiUár-Pbáâáiá-iPjár4cJiçcriysái(i
pelo amor de Deus-  RcsNáiáqqPiáNUIcqgciObOâOPI\i
Ei UrObâOUOci uái âPsqPIOuPuái qc-áb4ái Pmái uái -PbáOrPi 4gci âcbNObâáb4ái Qi
UrO-áOrPiNOq4PKi-cq4rPbuciVrPysázPqiáNOuáb4áqiPis-icIRPri-POqiP4áb4cGiAsPi
-POcriVrPysázPiíiysáiáIáiâc-UrcNPuP-áb4áibgciqáiPésq4PiQiráPIOuPuáKiâc-ci

23.
"#
$*+$*% 89*)c +$ &$ c)>$c) $ %u + )* ( $ K
u% ' **u *8$%) *u+ ()*+u$+c $)c)*% 7 * $
')$c)') c u* ) 8u% &
*89*)c*c + *%'$%% $*)Kc)*)($ '$ *'
+)c)$ K'*Fu)* $ *+)$2*cu *' %9cu *$)$%):%+&*
*c7) + Fu % * * ' %9cu *K %= +*+ 8;%$ uDK'**u+
u+ )+ + + *' $ '; '*%

&

c ' %9cu N)*%
'% $%u+ ' %9cu >+ KFu=N % +$%c$%:) +%u&
+=%N')+$% *u$Fu u+ *u *' %9cu *>+ *
*u% $%*=*%)+u $Fu $% u% =)N +' D+% 7%
)$*%)$& *c$c% $% = Fu * c+'(u Fu $ ++$%
+u $ *% ' %9cu *%)+u u% K$B*%)+u K% +7=+
* +)8)c ( K % + $) Fu +7 * c$%)$u ( + + ';* '*%*&
)* **+7* )$ =Fu +7 * *+)8)c /*c) +$+*+
++$%K*c % $ **)+Fu Fu8+ % $*+)**)$8+ /*
c+N')c &
1)$ +$% )$>* ]$ P 'H '( + %+ %)c +$% Fu
' %9cu *u+ %+)$ 8$%Kc + *' %9cu *8 *8c K
*%) *' *+'K*$Fu)** c$%cu+ + $) $
c u* KFu$'*c$c7) )c +$%&%+ P: )$
+ )*u+' **'( Fu)*%$=(:)*+$%' *+)$2*cu *
' %9cu * *u7 %H+)c *K *$ u+ ) & + )**K ')$c9')
c u* ) 8) 8u% 7 )N u+ + N')c Fu
*+$%'+)%u+ 7 + 'N)+ ) &
$*) $FuK c c+ c)>$c) K $**u$)(* *u)u
u+ N'*K c + P) P $K $c** ) +$% %+ Fu *
c$*%)%u)' %9cu **%)% +$%) *u+ *Q*u% *&=N % +$%
)**Fu% % + **c)%u ** *)$%&* *)$u**
u% *Pu)*+*c(+ ) c+*% $'+ $$%+$%
) +%***u* *'c%* %***u*u%* *'c%*&+7
, + ) * 89*)c* '*$%+ *u% * Fu ' c+ )u +$%
+% 89*)c*K$*% % u+ 'N)+ c$c)+$%+$
$%)K% c+*c*%u+ 8)+ K+ *u+ 'N)+ u$) % '
' % *c)>$c) *$ %u )* c$c)+$% %+' c$%)$*% % *
* 7) &
* * c u* ) = 8u% K '+ $c 'u$% J ' Fu
c$%)$u %$B* \ c$*u)+* ()( %% +$% *+

24.
"-
c u* ) K Fu Fu 8+ $ $*% *c)
"
K 'Fu $**
'$* +$% *%: )+'$ c u* ) %= $ )$u + @c+
+$*% 'N+'*% 8 *A&$%% $%K$:$$u+ D'
8 B* u+ 8+ )$8))+)% '$* +$%c u* K% c+
*)*%+ c)$%)8)c& + *)';%**K'+* +') c u* )
' u%))D:B c+ +) 'N)+ u$)(* Fu L c$%cM
*)$c$)c +$%K % c+ ,: 8D )*%;%*& ( $% + *u
c+'$* + )* +' c u* ) %$ B* ()$% **)+ Fu
cc +* c)$%)8)c +$% *7 u' u+ 8$H+$ *)+'* % c+ u+
c$%c)+$%*'%)(&%=+*+ c) c++%* ** )$ =
$ + )*K'c)* +*'% $%c% u+ 'Fu$ *K% (D
&X'u$% c)$%)8)c ' JFu = c u* ' Fu**'%)*% *
* '$ + c '$%)$ +$%\ u+ *'*% c)$%)8)c +$%
c)%:(J%) & %u ' ** ' '*$%K*+'
c$%c'*'uD)&
$%% $%KFu Fuu+Fu$%$ u+'uc %%)*+8)c :'uc
* %)*8)%c+** N')c &$%)$)c :Fu c u* '
' %) **'%)*% *=*u*, $ u+ + u& *
u+ ($%u ()%;) $c$% B* )$ $ 8u%uK $ *$ '% $%
c)%:( c+ c u* ' c)>$c) & u$ c$c' )*%;%*K
% +7=+ N)*% u+ c u* B' ' %:* c c$%c)+$%&
c) c++%* **K*) + * *,&*% *K'N+'K
'97+Fu*u*u+ 7)c)c% uu%+) uN))$'+)%)&
( K**'%)*% **+$%* 7++Fu)(+ *
' Mc++%* **MKFuN)*%:+u)%%+'&1)$ +$%K:
)$ 7 *+ %) uc u* *Fu*$c$% +$ * ) *K$*+2*cu*K
%c&KFu% +7=+* c)% *' c)>$c) &+Fu %c u* *+(D
u+ K )$ $8 D+*,u*%) Q ) K+ **% +*+ )*'%&*
Fu Fu+ $) $N)*%c u* u+ +2%)+ )$*%<$c) K(B*
'+)%) Fu * c+'% u+ c+ %>* u% [& *+'u+* ** *
Fu %c u* *' )$%'% **)$%+ *K Fu '*$% '
+)c)$ c >+)c $ * %$ K *$ *+$% c+'%
+') &
() :7)%Qcu) *)+*+K c$%c+u)% *(D*Fu
'** * 8u) $* 7 * +$c u* ) 7)%u ,u*% +$%
Fu $ * % % )+'% $%* *)$%+ * ';')*& '$u+$) ';') =
$% %)7u9 u$)c +$% $% c u* K ' %) 9 $ *

25. i
"0i
Uármsb4Pi-POqibPuPGià-iâPuPiâPqciuáiUbás-cbOPiRúibP4srPI-áb4áiPmáb4áqi
âPsqPucráqiá-iécmcKiáIáqiVcrbáâá-iPiâPsqPiysáiP4sPiPiUPr4OriuciUPqqPucGi
.PINáziciVP4ciuáiysáiPi-POcrOPiuPqiUáqqcPqiqPqiPjrOmsá-iá-iqásqiUsI-váqi
cqiPmáb4áqiâcrráqUcbuáb4áqiqá-iysáiUcriOqqciPucáaP-iâc-UrcNáiysáiáIáqi
bgci qgci cqi 7bOâcqi ráqUcbqúNáOqGi dPqci Pi UáqqcPi qáéPiOqcIPuPi á-i s-Pi
sbOuPuáiuái4árPUOPiOb4ábqONPiuáNOucKiUcriáNá-UIcKiPis-imrPNáiPâOuáb4áiuái
âPrrcKicqi-áq-cqiPmáb4áqiUcuá-i4crbPr(qáiqsjO4P-áb4áiP4ONcqGiEiUárOmciuái
âcb4rPOri s-Pi Ubás-cbOPi á-i s-Pi sbOuPuái uái 4árPUOPi Ob4ábqONPi bgci íi 4gci
mrPbuái UáIci VP4ci uái RPNári 4Pb4cqi Pmáb4áqKi Pci âcb4rúrOcKi á-i bábRs-i cs4rci
IsmPri áIáqi qgci 4gci UárqámsOucqi ái uOzO-PucqGi ti NáruPuáOrPi rPzgci áq4úi bci
âcbVIO4ciuáiâc-sbOâPagciysáiqáiáq4PjáIáâáiPqqO-iysái4cuciâcb4P4ciqc-áb4ái
câcrráiP4rPNíqiuái4sjcqiuáiUIúq4OâcGitqqO-iâc-ciqá-Uráiqáiábâcb4rPis-Pi
âPsqPi VsbâOcbPIKi qá-Urái qsrmOrúi 4P-jí-i s-Pi âPsqPi uái cjéá4ONci csi uái
qOmbOVOâPucKijá-iâc-cis-iUPurgciá-iysái4cuciciPâcb4áâO-áb4cicâcrráGi
i
i
8. Analogia e simbolismo 
 
tObuPiysáiráâcrrP-cqiQqiysP4rciâPsqPqiuáitrOq4ó4áIáqKiPiVOIcqcVOPiuáiA 
Doença como Caminho áq4úijPqáPuPi-sO4ci-POqibciUábqP-áb4ciPbPIómOâci
ysái bci UábqP-áb4ci âPsqPIGi 1cNP-áb4áKi íi Pi VFqOâPi ysái Ucuái PjrOr(bcqi ci
âP-ObRciUPrPiáqqPiNOqgciuái-sbucGiEqiVFqOâcqiâcIcâPrP-iPiqO-á4rOPibciIsmPri
uPiâPsqPIOuPuáKiáNUIOâPbuciysáiPqi7I4O-PqiIáOqiysáiUcuá-iqáriâcbâájOuPqi
Ucri bóqi qgci 4ácrá-Pqi qO-í4rOâcqGi Ei UábqP-áb4ci PbPIómOâci uPi -áuOâObPi
Pb4OmPKi 4PIi âc-ci áNUráqqci bPi UrcUcqOagci uái çPrPâáIqci M-Oârcâcq-cqi Yi
-Pârcâcq-cqMicsibPi4áqáiVsbuP-áb4PIiuái4cuciciáqc4árOq-ciMPqqO-iá-iâO-Pi
âc-ci á-jPONci ái PqqO-i uáb4rci âc-ci VcrPMKi PUrcNO-P(qái uáqqPi âcbâáUagci
qO-í4rOâPGi àq4P-cqi -POqi UróNO-cqi uPi ráPIOuPuái ysPbuci Ná-cqi Vcr-Pi ái
âcb4á7ucKiâcrUciáiPI-P
#
KiqáriRs-Pbciái-sbuciuái-PbáOrPiPbúIcmPiuciysái
jsqâPbuciâPsqPqKiUcOqiPiVFqOâPiUrcNPiysáici-sbucibgciáq4úiâcbq4O4sFuciuái
VP4cqiysáiqáiqsâáuá-Ki-PqiuáiVP4cqiqObârHbOâcqiésq4PUcq4cqGi
tiâRPNáiUPrPiáq4Piâc-Uráábqgciuci-sbucibgciáq4úibPiPbPIOqáKi-Pqibci
qO-jcIOq-cGi àq4ái 4P-jí-i qái ábâcb4rPi bci âáb4rci uPi Ob4árUrá4Pagci ucqi
qOb4c-PqGi AOb4c-Pqi qgci O-PmábqiuPiucábaP[iPqqO-i âc-ci cs4rPqi O-PmábqKi
áIáqibgciUcuá-iqáriâc-UráábuOucqiP4rPNíqiuPiPbúIOqáiuci-P4árOPIKi-PqiUcri
-áOciuPicjqárNPagciâcb4á-UIP4ONP
-
iuáiqsPi4c4PIOuPuáGitiáNUráqqgciuáis-Pi

26. s
"3s
éqrntqsdSãstã]r-rs7:rdiSsptdprqSãstd]Sdpu“2krsdrsrd“kéãtsiSsqrptuérkOs-Sus
qréãsutüédrirs7:tstãprsãtjrósDSsüédrksS/ptqSãsrkn:dãsiriSãsd:qRué]SãsãS/uts
rs]Sq/édrH)Ssits-énqtdpSãOsqrãs-tuitqSãsSsrq/étdptsS:pSdrkósmãptstãp“s
qréãs dSs ãéq/SkéãqSs irãs ]Sutãs 7:ts tqs ã:rs 7:Bqé]rós çrurs 7:ts -SããrqSãs
édptu-utprus:qrséqrntqOspSiSãsSãsitprkatãsitytqs:déu2ãtstqs:qrséq-utãã)Ss
nturkósespSiSsRsqréãs7:tsrsãSqrsitsã:rãs-ruptãós
gSããrs-rkryursFãBq/SkSFsituéyrsirs-rkryursnutnrssymballein, 7:tsãéndéüé]rs
rknSs]SqSsj:dpruOsut:déuósçrurs]Sq-uttditusrsédptu-utprH)SsiSãsãédpSqrãsiSs
ãtus a:qrdSs tqs ã:rs pSprkéirits Rs dt]tãã“uéSs j:dprus pSirãs rãs éq-utããztãs
édiéyéi:réãstqs:qs-riu)SOsS:sãtjrOsut:déuspSiSãsSãs-t7:tdSãsãBq/SkSãstqs
:qsödé]SsãBq/SkSsr/urdntdptós
D-tãrus irs ktnépéqrH)Ss S/péirs nurHrãs Vs üBãé]rs qSitudrOs Ss -tdãrqtdpSs
rdrk"né]Ss -rããrs ür]ékqtdpts rSs ãtn:diSs -krdSs tqs utkrH)Ss rSs -tdãrqtdpSs
rdrkBpé]SósDédirsrããéqOstktséq-utndrsdSããrãsyéirãstqsq:épSsqréSusqtiéirs
7:tsrs7:tstãprqSãsiéã-SãpSãsrsriqépéuós3:rdiSstd]SdpurqSãs:qrs-tããSrs
-tkrs -uéqtéurs yt4Os üSuqrqSãs :qrs éqrntqs itkrs 7:ts ãtsr-"érs tqs :qrs
]Sq-uttdã)Ssãéq/"ké]rstsrdrk"né]rósDédirs7:tsSsédptkt]pSsdSãs7:téursã:ntuéus
7:tsrs-uéqtéurséq-utãã)SsRstdnrdSãrOsãr/tqSãs7:tsd)SsRsrããéq. orãSsdSãs
üétqSãsirsur4)SOs-ut]éãrqSãsüut7Ttdptqtdptsitsq:épSsptq-Ss-rurs]atnrusVs
]Sd]k:ã)Ss its 7:ts p:iSs j“s tãpryrs k“s itãits Ss Wdé]éSósDããéqs 7:ts yéãéprqSãs
rkn:Rqstqsã:rs]rãrOsüSuqrqSãs:qrséqrntqsirs]rãrstsirs-tããSrOsSsqtãqSs
r]Sdpt]tdiSs 7:rdiSs tkts ãrés its ãt:s ]ruuSós (:iSs éããSs/rãtér2ãts tqs :qrs
]Sq-uttdã)Ss ãéq/"ké]rs qréãs S:s qtdSãs ]Sdã]étdptós (Sirãs rãs utütuwd]érãs
utkénéSãrãsprq/Rqstãp)Ss/rãtrirãsdSsãéq/SkéãqSstsdrsrdrkSnéróslSqtdpts
itããrs qrdtéurs -Sit2ãts tdptditus rãs ]Sq-rurHztãós 3:rdiSOs dSs -ré2dSããSOs
ut4rqSãsFltjrsütéprsrsl:rsySdpritOsrããéqsdrs(tuurs]SqSsdSs]R:FOs:péké4rqSãs
:qrsS:pursüSuq:krH)Ss-rursSsFrããéqstqs]éqrs]SqSstq/réúSF[stãprqSãsdSãs
qSytdiSsãS/utsSsãSkSsirsrdrkSnérós
Ds:qsSkarusqréãsrptdpSOsrpRsqtãqSsrãs]éwd]érãsdrp:uréãs/rãtérq2ãtsdSs
-tdãrqtdpSs ]Sq-rurpéySOs j“s 7:ts 7:rk7:tus ütd5qtdSs qtdã:u“ytks Rs :qrs
]Sq-rurH)Ss ts :qs -uS]tããSs its tãpr/tkt]tus utkrHztãOs S:s ãtjrOs its ]uérus
rdrkSnérãós(rdpSsür4sãtsqtiéqSãs:qrsiéãpâd]érOsrsptq-turp:ursS:srs-utãã)SOs
ãSqSãsãtq-utsutqtpéiSãsVs]Sq-rurH)Ss]Sqs:qrstã]rkrsitsrütuéH)SósoSqSs
rãs qtiéirãs ã)Ss rs /rãts irãs ]éwd]érãs drp:uréãOs tqs ökpéqrs édãpâd]érs tkrãs
prq/Rqstãp)Ss/rãtrirãsdSs-tdãrqtdpSs]Sq-rurpéySós
çSit2ãts ut]Sdat]tus rédirs qréãs ]krurqtdpts Ss 7:rdpSs rs qtié]édrs tãp“s
-u"úéqrsiSs-tdãrqtdpSs]Sq-rurpéySsdSsâq/épSsirstãprpBãpé]rOs:qrsitsã:rãs

27. i
"5i
uOqâOUIObPqi UráVárOuPqGi àq4P-cqi qá-Urái bcqi uáUPrPbuci âc-i 4áb4P4ONPqi uái
áN4rPOriUrcNPqiuáiáq4P4Fq4OâPqGi.rP4P(qáiuáis-i-í4cuciâcbRáâOuciái4áb4PucrGi
çármsb4P(qáiPie,,iRárcObH-PbcqiqáiáIáqiPb4áqi4ObRP-iâcbqs-OuciUrcus4cqi
uárONPucqi uPiCannabis 4POqi âc-ci ci RPNONái ái Pi -PâcbRPGi )sPbuci 3,_i
ráqUcbuá-iâc-is-iMqO-MKiUrcusz(qáiPiMUrcNPMiuáiysáiPiCannabis íiPiurcmPi
uái ObOâOPagci Pci âcbqs-ci uái RárcFbPGi Ei ysái qcPi 4gci IómOâci bgci UrcNPi
áb4rá4Pb4ci PjqcIs4P-áb4ái bPuPGi nsuPbuc(qái Pi Uármsb4PKi Ucuá(qái MUrcNPrMi
áq4P4Oq4OâP-áb4áiysáiciIáO4áiíiPiurcmPiuáiObOâOPagci-POqiUárOmcqPiuci-sbucKi
éúiysáie,,_iucqiRárcObH-Pbcqiái4cucqicqiPIâcóIP4rPqiâc-áaPrP-iâc-iáIáGi
1gciqái4rP4PiPysOiuái-PbáOrPiPIms-PiuáiuOq4crâáriPqiáq4P4Fq4OâPqiáiqO-KiPci
âcb4rúrOcKiuáiráPjOIO4PriciUábqP-áb4ciâc-UPrP4ONciysáiáq4úiá-iqsPijPqáGiti
áq4P4Fq4OâPi Ucuái áNUráqqPri âcOqPqi qsjq4PbâOPOqKi -Pqi éP-POqi Ucuárúi UrcNPri
PImcKiUcOqiqsPqiâcrráIPaváqibgci4ê-ibPuPiPiNáriâc-iPiâPsqPIOuPuáGi.Pb4cicqi
VábH-ábcqi-ábqsrúNáOqiâc-ciPqiáq4P4Fq4OâPqi-cq4rP-iâc-ciciUábqP-áb4ci
PbPIómOâciáq4úiuOVsbuOucGiEiVP4ciuáiysáibgciciysáOrP-cqiUárâájáribgci-suPi
-sO4PiâcOqPGi
Ei qO-jcIOq-ci âcb4ObsPi 4ábuci s-i qOmbOVOâPuci uáâOqONci UPrPi Pi UróUrOPi
-áuOâObPi -cuárbPGi .PIi âc-ci PObuPi qái -cq4rPrúKi RcéáKi 4Pb4ci ysPb4ci
Pb4OmP-áb4áKi cqi qF-jcIcqi ái cqi rO4sPOqi ysái qái crmPbOzP-i Pi UPr4Ori uáIáqi
uáqá-UábRP-ibPiqPbOuPuáis-iUPUáIiuc-ObPb4áiysáKiáb4rá4Pb4cKiUPqqPiá-i
mrPbuáiUPr4áiuáqUárâájOucGiTqqciáq4úijá-iéúiUcriáqqPi-áq-PirPzgcKiUcIiysái
cqi qOb4c-Pqi 4P-jí-i qái âc-Uvá-i uái qF-jcIcqi ái âc-UáIá-i Pi Ps4êb4Oâcqi
rO4sPOqGi
i
i
9. Campos formativos 
 
dc-ci bgci áNOq4ái bábRs-Pi âsI4srPi Pb4OmPi bá-i 4P-Ucsâci ysPIysári
qcâOáuPuái -cuárbPi qá-i rO4sPOqKi Ucuá(qái uáuszOri ysáiáIáqi VcracqP-áb4ái
VPzá-iUPbáiuPiNOuPiRs-PbPGià-iUrcUcragciQiqsPiuOqqá-ObPagcKiPi-PbáOrPi
âc-ciP4sP-iPObuPiíiUcsâciâcbRáâOuPGiAc-áb4áibPi7I4O-PiuíâPuPiábâcb4rcs(
qái s-i UrObâOUOci áqâIPráâáucrKi âc-i Pi 4ácrOPi uái ARáIurPMái qcjrái âP-Ucqi
-crVcmábí4OâcqicsiVcr-P4ONcqGit4rPNíqiuáiáNUárO-áb4cqKiARáIurPMáiâcbVOr-csi
ysái Rúi ráIPaváqi áb4rái uOq4Ob4cqi qáráqi NONcqi ysái áqâPUP-i Pi áNUIOâPaváqi
IómOâPqGi àIái Ucq4sIcsi cqi âRP-Pucqi âP-Ucqi Vcr-P4ONcqKi ysái qárNá-i uái
-áuOPucráqiUPrPiáqqPqiIOmPaváqiqá-iPibáâáqqOuPuáiuái4rPbq-O4Ori-P4írOPicsi

28. s
"6s
édüSuqrHztãósC“uérãstú-tuéwd]érãs]Sq-uSyrqs7:tsãtutãsyéySãstqs:qs]rq-Ss
]Sq:qs tãp)Ss kénriSãs :dãs rSãs S:puSãs its qrdtéurs édtú-ké]“ytkOs its qrdtéurs
q:épSsãtqtkardptsVãs-rupB]:krãsnwqtrãsiSãsüBãé]Sãsrp5qé]Sãósmktãsyé/urqsrSs
qtãqSsptq-SsdSsqtãqSs-krdSsitsyé/urH)Ssts]Sq-Suprq2ãts7:rãts]SqSsãts
üSããtqsumsãtuOs]Sq-ru“ytksprkyt4srs:qsnurdits]rui:qtsits-téútãsS:s:qs
]rq-Ss its puénSs ãS/uts Ss 7:rks Ss ytdpSs ãS-urós grãs ãép:rHztãs 7:ts üSurqs
S/ãtuyrirãOsd)SsaryérsdtqsqtãqSsptq-Ss-rurs7:tsãts]Sq:dé]rããtqstdputs
ãésdSsãtdpéiSspurié]éSdrkós
es rqtué]rdSs oSditds -5its itã]S/uéus rknSs ãtqtkardpts tdputs ãtutãs
a:qrdSãós mkts üékqS:s its -tuüéks ts tqs ]âqrurs ktdprs -tããSrãs 7:ts ãts
]Sq:dé]ryrqósoSqséããSs]SdãprpS:2ãts7:tsprdpSsrs-tããSrs7:tsürkrs]SqSsSs
S:yédpts tãp)Ss kénriSãs dSs qtãqSs édãprdpts -Sus qSyéqtdpSãs qédöã]:kSãOs
]arqriSãsqé]uSqSyéqtdpSãósmãptsyé/urus:qs]SqsSsS:puSstãp“s-utãtdptstqs
pSiSãsSãsãtutãsa:qrdSãOs]Sqstú]tH)Ssirãs]uérdHrãsr:péãprãósmãp“2ãtsr7:ésdrs
-éãprsits:qrs]Sdtú)Ss7:tOsdSsâq/épSsirsyéirsSunâdé]rOs]Suutã-Sditsr7:tkrs
édtú-ké]“ytksts]rur]ptuBãpé]rs]Sdtú)Ssirãs-rupB]:krãsüBãé]rãstktqtdprutãós
3:rk7:tus:qs-Sitsür4tus:qstú-tuéqtdpSsitspréãs]rq-Sãsédit-tditdptãs
dSsptq-SstsdSstã-rHSstqs:qrsãrkrsits]Sd]tupSãOsSditsutédrs:qrsaruqSdérs
édtú-ké]“ytks ãtn:diSs ]uépRuéSãs purié]éSdréãós oSqSs Rs -SããBytkOs -Sit2ãts
-tun:dprus édntd:rqtdptOs 7:ts prdpSãs qöãé]Sãs iéütutdptãs ]Sqs ptq-Sãs its
utrH)Ss p)Ss iéütutdptãs pS7:tqs pSiSãs dSs qtãqSs rdirqtdpS\s mktãs
drp:urkqtdptstãp)SspSiSãsSkardiSs-rursSsqtãqSsutntdptOsqrãsityéiSsrSãs
ptq-SãsitsutrH)Ssédiéyéi:réãOs]rirs:qsitktãsitytuérspurdã-SusSãsãédréãs-rurs
ãt:sédãpu:qtdpSstqsptq-SãsiéütutdptãósDsur4)SsitséããSsd)Ssãtusrããéqstãp“sdSs
-riu)Ss yéd]:krdptsirs qöãé]rós mqs k:nrus iSs ]rSãs 7:ts kSné]rqtdpts ãtuérs its
tã-turuOs-Sitsutã:kprus:qrsãédüSdérOs:qsãSrus]Sdj:dpSOs-Su7:tsSãsqöãé]Sãs
pSudrq2ãts:qsdSs-riu)Sstsrp:rqs]SqSs:qsödé]SsãtuóseãsS:yédptãsprq/Rqs
-SitqsédpuSi:4éu2ãtsdtããts-riu)SstspSudru2ãts:qsdrsqöãé]rOs]SqsSsutntdptOs
Sãs qöãé]Sãs ts Sãs S:puSãs S:yédptãós mããts Rs :qs qéãpRuéSs 7:ts dtqs qtãqSs rs
qtkaSusut-uSi:H)SspR]dé]rs-SããBytksiSs]Sd]tépSs-Sitsã:/ãpép:éuós
mú-tuéwd]érãs -u“pé]rãs ]Sqs tããtãs ]rq-Sãs 7:ts d)Ss -Sitqs ãtus
]Sq-uttdiéiSãs kSné]rqtdptOs dtqs yéãpSãOs qrãs 7:ts -Sitqs ãtus ãtdpéiSãOs
-tuqéptqsprq/RqsrsqtiéprH)Sósmqs7:rãtspSiSãsSãsqSãptéuSãsaryérsãrkrãsits
SurH)Ss 7:ts turqs qrdpéirãs tú]k:ãéyrqtdpts ]Sqs tããts -uS-"ãépSOs -rurs d)Ss
-tup:u/rus rs rpqSãüturós 3:tqs j“s qtiépS:s tqs :qs ]kr:ãpuSs Sdits ãSqtdpts rs
qtiéprH)SsüSés-urpé]rirsdSãsökpéqSãsqéksrdSãs]Sdat]tsrstú-tuéwd]érósD7:éOs
tdpur2ãtstqstãpriSsitsqtiéprH)Ssqréãsür]ékqtdptstsqréãs-uSü:dirqtdpts7:ts

29. s
"!s
dSsiSuqép"uéSsits]rãrsS:srpRsqtãqSsyérjrdiSsitsryé)Sós.urditãsnu:-Sãs7:ts
tãp)Sstqs:dBããSdSsprq/Rqs]uérqs:qs]rq-Ss7:ts-SitsãtusãtdpéiSósgSs(ré2
oaéOs :qrs rdpénrs qtiéprH)Ss ]aédtãrs ütéprs rpuryRãs itsqSyéqtdpSãOs tkts Rs
tã-t]érkqtdpts-tu]t-pBytkósl:unts:qrstdSuqtstdtunérs7:rdiSs:qsnu:-Ssãts
qSyéqtdprs ]SqSs ãts üSããts :qs ödé]Ss ãtuós cqrs rdpénrs tú-tuéwd]érs qéképrus
rüéuqrs7:tsRsqréãsü“]éksqru]arusrSsqtãqSsptq-SósçSit2ãtsytus7:)Ssnurdits
rstdtunérsiSs:dBããSdSOsirsutããSdâd]érs-SitsãtspSudrus7:rdiSsãtsãr/tsiSs
-tuénSsIitsitãr/rqtdpSás7:tsrãs]Sk:drãstqsqru]arsut-utãtdprqs-rursrãs
-Sdptãós
çrursék:ãpurus]SqSstããtãs]rq-Sãs-SitqsãtsüSuqrusrSsqtãqSsptq-Ssrs
nurditãsiéãpâd]érãOsptqSãsSsürpSsits7:tsüut7Ttdptqtdptsrãsitã]S/tuprãsã)Ss
ütéprãsrSsqtãqSsptq-Sstqsiéütutdptãs-ruptãsiSsq:diSsts7:tsrãsqtãqrãs
éiRérãsã:untqsdSsqtãqSsédãprdptstqsk:nrutãsiéütutdptãósmããrstú-tuéwd]érs
-Sits-ut]é-épru2ãtsrpRsqtãqSsdrs-SkBpé]rósDstdtunérsits:qs]rq-Ssits-riu)Ss
yéntdptsüé]S:sitqSdãpurirsdrs7:tirs7:rãtsãéd]u5dé]rsiSãsutnéqtãsiSs/kS]Ss
t:uS-t:sSuétdprkóslt:sptq-SspédarsãtstãnSpriSstsrpRsqtãqSsSãsprd7:tãOs7:ts
i:urdpts iR]rirãs pédarqs -utãtuyriSs rs -r4s iSãs ]tqépRuéSãOs ut-tdpédrqtdpts
d)Ss-Siérqsür4tusqréãsdrirósmq/SursSsédptkt]pSOsqSytdiS2ãts-Sus]rqédaSãs
tãputépSãOs rédirs -Sããrs -uS]:urus S:purãs tú-ké]rHztãs-rurs pSiSãs tããtãs
tútq-kSãOsa“s:qrstú-tuéwd]érsiu“ãpé]rs7:tsdtããtsãtdpéiSsut-utãtdprs-rurs
tkts:qs-uS/ktqrsédãSköytkóslt-ruS:2ãts:qrs]ritkrspoodle itsãt:ãsüékaSptãs
7:tsüSurqsktyriSãsrsqékarutãsits7:ék5qtpuSãsitsiéãpâd]érstqs:qsã:/qruédSs
rp5qé]SósXsqtiéirstqs7:tstktãsérqsãtdiSsãr]uéüé]riSãsrstã-rHSãsitsptq-Ss
itptuqédriSãOsrsq)tsFutrnérFsitsqrdtéursqtdã:u“ytkósDs-rkryursFutrnéuFsd)Ss
RsitsürpSsr-uS-uérirs-rurstãpts]rãSOs-Séãsd)Ssaryérs7:rk7:tusur4)Ss-rurs7:ts
rsq)tsutrnéããtsrs7:rk7:tus]Séãr[stkrsdrsytuiritstãpéyrskénrirsrsãt:ãsüékaSptãs
tqs :qs ]rq-Sós Ds utrH)Ss ut7:tus ptq-SOs ãtdiSs 7:ts r7:ésp:iSs ã:]tiérs
ãéq:kprdtrqtdptós
md7:rdpSs rédirs r]utiéprqSãs 7:ts ã)Ss rãs qréãs iéytuãrãs ]r:ãrãs 7:ts
qrdpwqs Ss q:diSs tqs qSyéqtdpSOs rs üBãé]rs qSitudrs -uSyrs j:ãprqtdpts Ss
]Sdpu“uéSósdrsutrkéiritOsãSqSãsutnéiSãs-Sus:qrsãéd]uSdé]éiritsédtú-ké]“ytkOs
d)Ss -rããrdiSs rs ]r:ãrkéirits its :qs t7:ByS]SOs rédirs 7:ts -kr:ãBytkós eãs
ütd5qtdSãs 7:ts tqtuntqs dSãs ]rq-Sãs üSuqrpéySãs S]Suutqs its qrdtéurs
ãéd]u5dé]rs ts d)Ss -Sitqs qréãs ãtus tú-ké]riSãs its qrdtéurs ]r:ãrkós mãprqSãs
]SqtHrdiSs rs ã:ã-téprus 7:ts rs üBãé]rs ts rs /éSkSnérs tãp)Ss drs -éãprs ir7:tkrs
utrkéiritsqréãs-uSü:dirs7:tsdrãstã]uép:urãsãrnurirãsiSseuétdptsRsitã]uéprs
]SqSs :qs nurdits -riu)Ss S]SuutdiSs its qrdtéurs ãéd]u5dé]rs tqs -krdSãs

30. s
#?s
iéütutdptãOsSditsp:iSsptqsãt:sk:nruOstãp“sutkr]éSdriSstdputsãéOsqrãsd)Sstãp“s
itsqSiSsrkn:qsutkr]éSdriSsitsqrdtéurs]r:ãrkósDsiS:puédrsrdrk"né]rsRsrs7:ts
qréãs ]Séd]éits ]Sqs rãs dSHztãs iSãs ]rq-Sãs üSuqrpéySãósgtãpts ãtdpéiSs Rs
]Sq-uttdãBytks7:tstdãédrqtdpSãsrdpénSãspréãs]SqSsitsçrur]tkãSOsits7:tsSs
aSqtqstsSsq:diSsã)Ss:q
0
OsySkptqsrsãtusktyriSãstqs]SdãéiturH)Sós
=rkprs -S:]Ss -rurs 7:ts ãts utkr]éSdts Ss tütépSs iSãs uép:réãs ]Sqs Sãs ]rq-Sãs
üSuqrpéySãóseãsuép:réãsã)SsSs]rqédaSsqréãsiéutpSs-rurs]Sdãpu:éustããtãs]rq-Sãs
tsrd]Su“2kSãsdrsutrkéiritósDsã:ã-téprspurdãüSuqr2ãtstqs]tupt4rs7:rdiSsãts
]SdãéitursSãsrdpénSãsuépSãsitsédé]érH)Sstsits]:urósgSãsuép:réãsirs-:/tuirits
d)Ssãtstú-ké]rsrSãsriSktã]tdptãsSsq:diSsiSãsri:kpSãstsã:rãsutnurãOsqrãs
rpuryRãs irs tút]:H)Ss iSãs -uS]tiéqtdpSãs uép:réãs tktãsãts pSudrqs -rupts iSs
qtãqSsãtqs-ut]éãrustdptditus]Séãrsrkn:qróscqrsyt4 édpuSi:4éiSãsdSs]rq-Ss
irs dSyrs tãüturOs pSirãs rãs ã:rãs -Sããé/ékéiritãs r/utq2ãts -rurs tkts
r:pSqrpé]rqtdptós g"ãOs 7:ts d)Ss r]utiéprqSãs qréãs tqs uép:réãs ts -Sus tããrs
ur4)Ss prq-S:]Ss ]Sdãpu:BqSãs ]rq-Sãs üSuptãOs qrks -SitqSãs éqrnédrus rknSs
ãtqtkardptós

31. ç
# ç
 
2 
Doença e Ritual 
 
ç
1. Rituais em nossa sociedade 
ç
MQçcC-êocQçTfL-fncQçFfeçTõCmeTezõQç-êCmczKçQezçeNTeSRõKçfzcçTõêQcçezç
TõzfzJçcçâcn-ênçDeçQ“zVõLõQKçeLcQçTnêcHczçnê-fcêQçCRõçQ”çâcncçcQçânêCTêâcêQç
,cQeQçDeç-ncCQêSRõçDcçHêDcKçzcQç-czVBzçâcncçõçDêcBcBDêcçeçQfcQçeNêo>CTêcQéç
uõzeC-eç õç mõzezç zõDenCõç cTneDê-cç âõDenç Qeofênç cDêcC-eç Qezç nê-fcêQKç
TõCQêDencCDõBõQçTneCDêTeQçNhçQfâencDcQéçtõC-ncçeQ-eçâcCõçDeç,fCDõKçBçDeç
cDzêncnçcêCDcçzcêQçõçoncCDeçCôzenõçDeçnê-fcêQçFfeç,õnczçTõCQenHcDõQçezç
CõQQcç eQTLcneTêDcç BâõTcéç aeQâenTeVêDõQç õfç ânõâõQê-cDczeC-eç êoCõncDõQKç
eLeQç TõC-êCfczç DõzêCcCDõç cç êzcoezç Dcç QõTêeDcDeéç MõçLcDõç DõQç âõfTõQç
nê-fcêQç Ffeç âenDfncnczç TõCQTêeC-ezeC-eKç -cêQç Tõzõç õç Vc-êQzõKç cç ânêzeêncç
TõzfCmRõKç cç TnêQzcKç õç zc-nêzHCêõç eç õç QeâfL-czeC-õKçmhç êCôzencQç cSíeQç
QezêTõCQTêeC-eQçeçêCTõCQTêeC-eQçFfeçHêHezçDeçQefçTcnh-ençnê-fcLéçIeFfeCõQç
nê-fcêQçõVnêoc-”nêõQçâneeCTmezçõçTõ-êDêcCõKçTõzõçQeçneâeC-êCczeC-eçâeQQõcQç
cDfL-cQç CRõç âfDeQQezKç Qezç eLeQKç DeQeCHõLHenç QeF >CTêcQç Deç âcQQõQç
ân”ânêcQçDeC-nõçDõçâcDnRõçDcçzcnTmcçDêhnêcKçQeNcçcçTõzâfLQRõçDeçTõC-cnçcQç
TõLfCcQçFfeçâcQQczçncâêDczeC-eçâeLcçNcCeLcçeCFfcC-õçHêcNczõQçDeçze-nHKç
FfcCDõçQeç-ezçFfeçHenê,êTcnçTêCTõçHeDeQçQeçõçTcnnõçeQ-hçnecLzeC-eç,eTmcDõKç
Qeç cç âõn-cç Dcç TcQcç eQ-hç -ncCTcDcKç Qeç õQç câcneLmõQç eQ-Rõç DeQLêocDõQç Dcç
-õzcDcçeçcQQêzçâõnçDêcC-eéçPõDõQçeQQeQçânõTeDêzeC-õQçCRõç->zçFfcLFfenç
QeC-êDõç L”oêTõç câneeCQ“HeLKç -nc-cCDõBQeç fCêTczeC-eKç -cLç Tõzõç Bç -“âêTõç DõQç
nê-fcêQKç Dcç cSRõç âõnç Qêç zeQzcéç Mõç LcDõç DeQQeQç nê-fcêQç Tõ-êDêcCõQç eç
câcneC-ezeC-eç QeTfCDhnêõQKç mhç -czVBzç oncCDeç CôzenõçDeç nê-fcêQç
êzâõn-cC-eQéç
lõQQcç NfQ-êScç enofeBQeç QõVneç õç âneQQfâõQ-õç Deç Ffeç õQç zezVnõQç Dcç
QõTêeDcDeçneTõCmeTezçeçcTneDê-czçCeQQeçcC-êoõçnê-fcLçFfeçBçcçNfnêQDêSRõéçàzç
TcDcç ânõTeDêzeC-õKç õç Tcnh-enç nê-fcLç -õnCcBQeç TLcnõçezç Qfcç eHõLfSRõç
nêoêDczeC-eçnê-fcLêDcDcéçMçNfnêQDêSRõçTõnneQâõCDeçFfcQeçcçfzcçõnDezKçQeNcç
eLcç neLêoêõQcç õfç LcêTcLéç MQç -õocQç DõQç zcoêQ-ncDõQKçDõQç ânõzõ-õneQç eç DõQç
cDHõocDõQçDeçDe,eQcçQRõçmhVê-õQçnê-fcêQçTmeêõQçDeçQêoCê,êTcDõéçIõnçFfeçõf-ncç
ncDRõçDeHenêcçfzçNfnêQ-cçcDfL-õçfQcnçfzçHeQ-êDõçeçfzcçâenfTcçQeçCRõçâcncç

32.
#"
*())%u +$%Qu* ]u*%) \ c+** c%*K,u)DNc*u
c *+ ( + c$*) *u ';') '** u cu* &
$Fu $%cu' *uc K*;*%:*u7+%)Q* *)%u ,u*%)
)N * u+ '** )$)()u ' %)cu c+ ')$)/*';') * %=
8)$ ,u +$%& * $ c$*) )**K *% $ c+'+%) c+
u% *c)* *Fu$Ncu*)( +$%*)(* )K=cu* '*
' c) &
8c +$% u+ c$% %K c$c)+$% c$*c)$% * 8 %*
% (=* **)$ %u ';')'u$K'$c*c)%=)*u+)%u &
c)* +$%K$='**9( %) 8 uc )+7 $+$ 8
' 'K )$ Fu **)+ 8** + )* 9(& * c* '9%)c*K
c7 %)8)c c+ )%u c$c)+$% c +
*'c) +$% %$& * /* u*u )* $% * '** * % +7=+
*%*u7+%) * *)%u )*Fu%>+'uc*$%)*c$*) *
'$%()*% 8u$c)$ &FuK cu+')+$% u=+K*:,u*% +$%
+ ))% 7% $ 'u$ *Fu 8c \ ** () *%:
%+)$ '*9+7**)$ )*K *c* *u' * %=**)$ )*
%<$*)%& * * 'c)+$%* )%u )* ** %)' *+$% *u7*)*%+
'Fu*c$c)**u)*& **)$ )*%<$*)%$%>+
Fu Fu*$%)+*)+*+*+ *K*')% *'%*Ku +$% +
*+ )*)89c)**)%u /*&)%u )*$*;)c*K+ **)+7;)c*&**
' ' $%&+*K () +*c) *) )+'**9(&
'7+ *%: + Fu )%u )* )$c$*c)$%* $ 8u$c)$ + % 7+
Fu $% Fu* Fu * c$*c)$%*K $ *c) )$u*%) +$
'+)$ u+ 8%%$>$c) Q)$c$*c)>$c) &+ $) c (D+ )*
u u K*)$)8)c *)%u )*'*u+7 * +$%$ c$*c)>$c)
+u $ *+7 & *u'89c)*c) K *8+ **( D) **$%)
$ ++c*%u+*&*%**+ $)8*% +$%'*)*%$%*()
8 %%+*u * 9D*'8u$ *$' Fuu+) 8)c$*c)$%&
)$ Fu *$%) ))$ %$ *) *Fuc) : +u)%K * c*%u+*
*u7*)*%+ c$%)$u + $Q *c) u+ +u &* %$% %)( *
)+)$:B* % (=* 8+ * +u)% * (D* $ u8 + () *u
'8u$$ )D +$%&+u)%7)Fu*(uc)$:)*8 $c**
56!%$ +'*%$ %$% %)( % $*8+ *+ $ 5) *+u+
)%+ c)+ + )* ;)c 'u%)(K )%+ *%$:) *% (
'8u$ +$%$ )D $ ) *7()(uQ(u&
%=+*+Fu $$c$c+*+ )* * 9D*Kc$%)$u $ )$

33. i
##i
PqqO-i NOmáb4áqi Pqi rámrPqi ysái uáIPqi qái crOmObPrP-Ki Uár-Pbáâá-cqi bPi
qámsrPbaPiuciUPurgcGiEi7bOâciUárOmciáq4úiá-iysáiPiâPrmPiPbF-OâPiáq-cráaPi
ésb4ci âc-i Pi âcbqâOêbâOPGi dPqci Pqi rámrPqi qc-áb4ái qáéP-i âs-UrOuPqi
-áâPbOâP-áb4áKi qá-i âcbqâOêbâOPKi áIPqi qái 4rONOPIOzP-Gi )sPbuci qási qáb4Ouci
bgciíi-POqiráâcbRáâOucKiáIPqibcqiUPráâá-iPjqsruPqGiçcriáqqPirPzgcKibóqi
bgciPqiOb4árUrá4P-cqi-POqKiáiáIPqibáâáqqPrOP-áb4áiUáruá-iqOmbOVOâPucGi
i
i
2. Rituais de passagem 
 
tqiá4PUPqiuái4rPbqOagciuPiNOuPiáNOmá-irO4sPOqiáiáIáqiáq4ONárP-iUráqáb4áqi
á-i 4cuPqi Pqi íUcâPqGi àbysPb4ci Pqi âsI4srPqi PrâPOâPqi âcbVOPNP-i bPi ábármOPi
ObOâOú4OâPiucqirO4cqiuPiUsjáruPuáKibóqiuáqNPIcrOzP-cqiá-imrPbuái-áuOuPiPqi
7I4O-PqiráIFysOPqiuáq4áqi7I4O-cqKiPiUrO-áOrPiâc-sbRgciáiPiâcbVOr-PagcGi1gci
áq4Pbuci qsVOâOáb4á-áb4ái âPrrámPucqi uái âcbqâOêbâOPKiáIáqiuámábárPrP-i á-i
âcq4s-áqiysáiUrP4OâP-áb4áiéúibgciUcuá-i-POqiâs-UrOriqsPiVsbagcGiWiuOVFâOIi
UPrPi s-i écNá-i uái Rcéái âráqâári UcOqi VPI4P-(IRái rO4sPOqi uái UPqqPmá-i
âcbqâOáb4áqiysáiciUrábuP-iâc-iqámsrPbaPibcibcNciUPurgciuci-sbuciucqi
PusI4cqKi âc-i qsPqi rámrPqi ái qF-jcIcqi 4c4PI-áb4ái uOVáráb4áqGi tIFi cbuái
PâráuO4úNP-cqi áq4Pr(IRáqi UcsUPbuci ucqi Rcrrcráqi uPqi-POqi qc-jrOPqi
qsUárq4OaváqKi bPi NáruPuái IRáqi rcsjP-cqi qsjq4PbâOPOqi cUcr4sbOuPuáqi uái
P-PusráâO-áb4cGi çcri -POqi usrcqi ái qObOq4rcqi ysái UcqqP-i qári cqi rO4cqi
âcrráqUcbuáb4áqiuPqiâsI4srPqiPrâPOâPqKiuáquáiUPqqPriuOPqiPiVOciPciráIáb4cibci
-P4ci csi á-i áqâsrPqi âPNárbPqi P4íi qPbmráb4Pqi UrcNPqi uái âcrPmá-i ái
ábâcb4rcqiâc-iáqUFrO4cqiysáiâPsqP-iNáruPuáOrci4árrcrKi4rP4PNP(qáiuáiá4PUPqi
NOúNáOqiUPrPiUPqqPriPcibcNciUIPbcGi
dc-ciíiO-UcqqFNáIiVPzê(Iciqá-irO4sPOqKicqiPucIáqâáb4áqiuáiRcéái4ê-iuáiqái
áqVcraPri UPrPi ábâcb4rPri qsjq4O4s4cqGi Ei UrO-áOrci âOmPrrcKi Vs-Puci ysPqái
rO4sPI-áb4ái bci âFrâsIci uái âcrráIOmOcbúrOcqKi íi s-Pi 4áb4P4ONPi âcrráqUcbuáb4áGi
APjábuci-sO4cijá-iysáiPObuPibgciqgciPusI4cqKiáIáqicsqP-iPb4áâOUPr(qáiá-i
s-iucqiPObuPiUrcOjOucqiUrONOIímOcqiuci-sbuciucqiPusI4cqGi)sájrPbuciáqqái
4PjsKiáIáqiObâcbqâOáb4á(-áb4áiáqUárP-iVcraPriPiáb4rPuPibcibcNciUPurgcGiti
Pbm7q4OPiáq4úiUráqáb4áKiuái-PbáOrPiqO-OIPriPcqirO4sPOqiuáiUsjáruPuáiPrâPOâcqGi
EibcNciUIPbciíiUárOmcqcKiáiciUrO-áOrciâOmPrrciciuá-cbq4rPGiti-POcrOPiucqi
UPr4OâOUPb4áqiucirO4sPIiqáb4á-iPiâcrráqUcbuáb4áidiarréia, s-iqObPIiuciysPb4ci
áIáqitêm  as  calças  cheias. nPqi 4cqqObuci âcrPécqPi ái PmráqqONP-áb4áKi áIáqi

34. i
#-i
uáqPVOP-iáqqPqiuOVOâsIuPuáqiObOâOPOqGi
EiáNP-áiUPrPiPicj4ábagciuPiâPr4áOrPiuái-c4crOq4Piíis-irO4sPIiqsjq4O4s4ONci
PObuPi-POqiO-Ucr4Pb4áGiWiUráâOqciráâájáriPiâcrráqUcbuáb4áiIámO4O-PagciUPrPi
4crbPr(qái-á-jrciuáis-PiqcâOáuPuái-c4crOzPuPGitUóqiPiqsUárPagciuáqqPi
NáruPuáOrPiUrcNPiuái-P4srOuPuáKi4ê-iObOâOciPqiUrcNPqiuáiâcrPmá-ibPqirsPqGi
Eib7-árciáici4OUciuáiPâOuáb4áqiysáicâcrrá-ibciUrO-áOrciPbciuáiâPr4Piuái
-c4crOq4Pi uá-cbq4rP-i ysái âcrráqUcbuái qcjrá4suci PcqiRc-ábqi écNábqi
PUrábuáriPiâcbRáâárici-áuciuáqqPi-PbáOrPGi
EiUrcjIá-Piuái4POqiUrcâáuO-áb4cqiqsjq4O4s4ONcqiíiysáiáIáqibgcicVáráâá-i
bábRs-Pi qámsrPbaPi bci bcNci UIPbci uáNOuci Qi VPI4Pi uái âcbqâOêbâOPi áKi
qcjrá4sucKiuáNOuciQiVPI4Piuáis-Pi-gciPsNOIOPriucics4rciIPucKibáqqáiâPqciuci
IPuciPusI4cGioáqqPi-PbáOrPKicqiPucIáqâáb4áqiPâPjP-iVOâPbuciuáUábuáb4áqi
ucqi rO4sPOqi qsjq4O4s4ONcqKi 4crbPbuc(qái Vs-Pb4áqi ObNá4árPucqi ái -c4crOq4Pqi
VsrOcqcqiáiVPb4Pq-PmórOâcqKi-PqibgciPusI4cqGi
tb4OmP-áb4áKicqi écNábqiUrcVOqqOcbPOqi árP-iábNOPucqiá-i UárámrObPagciái
P4íiRúiUcsâcqiPbcqiPqi-caPqiau-pair NOPéPNP-iPciáq4rPbmáOrciUPrPimPbRPri
áNUárOêbâOPi ái Mâcr4Pri Pqi mPrrPqMGi ti qcâOáuPuái PObuPi 4ObRPi âcbqâOêbâOPi uci
ysPb4ci cqi écNábqi OmbcrPb4áqi UcuOP-i 4crbPr(qái UárOmcqcqi âPqci qsPqi mPrrPqi
bgciVcqqá-iâcr4PuPqGi9céáiá-iuOPKiíiVráySáb4áiysáiUrObâOUPI-áb4áiârOPbaPqi
jsrmsáqPqKi IámO4O-PuPqi UáIcqi rámsIP-áb4cqi áusâPâOcbPOqi UrcVsbuP-áb4ái
ráVcr-PucqKi Uár-PbáaP-i á-i âPqPKi 4crbPbuc(qái NáruPuáOrcqi PUêbuOâáqi uci
P-criUP4árbcicsi-P4árbcGitqirsPqiráUráqáb4P-iUcr4Pb4cis-PiqPFuPKiPObuPi
ysáiUárOmcqPGiEqiVOI-áqiuái4árrcrKiâséciboom UcuáiqáriáNUIOâPuciUáIciuíVOâO4i
uái-áucKi4árrcriáiPNáb4srPiysáiáNOq4áiáb4ráicqiécNábqKibgciUcuá-iUráábâRári
ciNúâscKiáIáqiPUábPqiciOIsq4rP-Gi
i
i
3. Rituais da medicina moderna 
 
1Pi tb4OmsOuPuáKi Pi NOuPi âc-áaPNPi âc-i s-i rO4sPIi uái bPqâO-áb4ci ái
4ár-ObPNPiâc-is-irO4sPIiuái-cr4áGi9céáiá-iuOPKiP-jcqiVcrP-i4rPbqVárOucqiá-i
mrPbuáiUPr4áiUPrPiPqiâIFbOâPqKi4rPbqVcr-Pbuc(PqiPqqO-iá-iráV7mOcqiuáirO4cqi
ObâcbqâOáb4áqGi Eqi rO4sPOqi Uráuc-ObPb4áqi bPi -áuOâObPi Ucuá-i PésuPr(bcqi Pi
áb4ráNári ci NPIcri márPIi uPi rO4sPIFq4OâPi UPrPi cqi Urcâáqqcqi uái âsrPKi uáNábuci
Ucr4Pb4ciqáriâcbqOuárPucqiuái-PbáOrPi-POqi-ObsâOcqPGi
dc-i ci báâáqqúrOci cIRPri PmsaPucKi Ucuá(qái ábâcb4rPri bPqi âIFbOâPqi

35. s
#0s
qSitudrãs:qrsitã]Sd]tuprdpts7:rdpéiritsitsq“né]rOsVsrkp:ursits7:rk7:tus
]:urditéuSós mqs ptq-Sãs ru]ré]SãOs 7:rdiSsSãs -r]étdptãs ãts tdputnryrqs rSãs
]:éiriSãsiSãs]:urditéuSãOs-ut]éãrdiSs]SdüérusédptéurqtdptsdSsS:puSsq:diSs
itãptãs ökpéqSãOs tktãs -tuiérqs pSiSãs Sãs iéutépSãs its r:pSitptuqédrH)Ss ts
tdputnryrq2ãtsrsKt:ãstOs-SuprdpSOsrSãsúrq)ãs7:tsSsut-utãtdpryrqósäSjts
tqs iérs d"ãs td]tdrqSãs :qs tütépSs ãtqtkardpts its qrdtéurs rédirs qréãs
SãptdpSãrós es -r]étdpts qSitudSs prq/Rqs r/ié]rs its ãt:siéutépSs Vs
r:pSitptuqédrH)SOstqsnturksj“sdrsut]t-H)Sósmãprs]Sdpéd:rsãtdiSs:qsk:nrus
tããtd]érks its 7:rk7:tus ]kBdé]rOs n:ruirdiSs Ss kéqérus iSs S:puSs q:diSs rããéqs
]SqSsSsür4érqsrdpénrqtdptsrãs-SuprãsiSsptq-kSósKtyéiSsVsã:rsédyéãé/ékéiritsts
Vsptq“pé]rsirsiStdHrOsãtdpéirs-Suspu“ãsitsp:iSOsSsq:diSs7:tstãp“srkRqsirs
ut]t-H)Ss-uSyS]rsrdnöãpérósKtsqrdtéurs]Suutã-SditdptOsd)SsRsuruSs7:tsSãs
-r]étdptãsãtsãédprqsS-uéqéiSãs-SuspSirãsrãs]Séãrãs7:tsywqsrpRstktãsts7:ts
tktãsd)Ss]Sq-uttditqóseãsrdpénSãsityérqsãtdpéu2ãtsitsqrdtéursãtqtkardpts
rSstdpurustqs:qsptq-kSsitsmã]:k“-éSstqs/:ã]rsits]:urOs]SqsrsiéütutdHrsits
7:tsSsür4érqsitsüSuqrsqréãs]Sdã]étdptós
D-"ãsãtutqsutnéãpuriSãsãtn:diSs:qstã7:tqrsuBnéiSOsSãs-r]étdptãsã)Ss
tdyériSãs -rurs rs ]rqrs Ss qréãs ur-éirqtdpts -SããBytkós Dédirs 7:ts tãptjrqs
pSprkqtdpts ã)Sãs ts ]atn:tqs drs dSépts rdptuéSus rs :qs túrqts S:s :qrs
édptuytdH)SOsdSsaSã-éprksSãs-r]étdptãsitytqsitépru2ãtOsD7:ésrs]r/tHrOs7:ts
ut-utãtdprsSs]SqrdiSs]tdpurkOsd)Ss-Sitsãtusqrdpéirstun:éirOsitytdiSs-Sus
-uéd]B-éSsut]kédru2ãtósKtããrsqrdtéursrããtn:ur2ãtsprq/Rqs7:tsSãs-r]étdptãs
tãptjrqsrSãs-RãsiSãsqRié]SãOsrSsqtdSãsüéãé]rqtdptOsqrdéütãprdiS2ãts]Sqs
]krut4rs7:tsiéã]:ããztãsitsén:rks-rursén:rkstãp)SsüSursits7:tãp)SósçrurstktãOs
d)Ss utãprs q:épSs -rurs ]Sdytuãrus ts -urpé]rqtdpts drirs7:ts -Sããrqs it]éiéuós
(rdpSs tqs utkrH)Ss Vs üSuqrs 7:rdpSs rSs ]SdptöiSOs tktãs ã)Ss purdãüSuqriSãs Ss
qréãsur-éirqtdpts-SããBytkstqspacientes. =r4s-ruptsitããtsuép:rksãtus]SkS]riSs
drs]rqrs-Sus:qrstdütuqtéursprks]SqSsãtsüSããtqs]uérdHrãOséããSsit-Séãsits
S/tit]tusVsSuitqsitsãtsitã-éuOsrããéqs]SqSsSsürpSsits7:tsd)Ss-Sitqsqréãs
it]éiéus-SusãésqtãqSãs7:rdiSsitytqséus-rursrs]rqrsts7:rdiSsitytqsãts
ktyrdpruós (tqs édB]éSs Ss utpuS]tããSs rSs dBytks its utã-Sdãr/ékéirits its :qrs
]uérdHrósgrsqréSuérsirãs]kédé]rãs-rããr2ãtsrsqréSus-ruptsiSsptq-SsdSs7:rupSOs
túrprqtdpts]SqSsdrsR-S]rsirsédüâd]érósWããSsr]ruutprsrédirsSstütépSsrié]éSdrks
its7:tsrstdütuqtéursitytsit]éiéus7:rdiSsRsaSursitsiSuqéuOséããSsitãtjrdiSsSs
qtkaSus -rurs rãs F7:tuéirãs ]uérdHrãFOs drp:urkqtdpt6s r-rnrus rs k:4Os üt]arus Sãs
SkaSãZsgrsqrda)sãtn:édptOsr-"ãsrsSuitqsitskryru2ãtOsd)Ssa“sdrirsir7:ékSs
7:ts Sãs -r]étdptãs nSãprqs its ]Sqtus dSs ]rüRs irs qrda)ósgSyrqtdptOs ã)Ss

36.
#3
u%*Fuc)+Fu=+' *&Fu $$c++%uK
* 7 $ +$% '$)* c7+ * * c*'$$%*&
u)% * $8+) * )$ c )c %u + ** *)%u )$c$*c)$%+$%
c )+u+ *'=c)% %)7)% %)$8 $%)FuK )$ Fu )$%$*,
c )$* K )$)c )$ + )* u$)(c +$% ' c)$% ' ' Fu
c*'$&
7 B* Fu)u+ $)*)%u c+2$)c7,%)(% $*8+
**u+ $*+' c)$%*K+ )*'') +$%% $*8+ $B*$(
+c) $ *&u)%*% *c$c+' c$*cu**'c**J
c **' c)$%*Fu) +' ** K%>+8 D>B'), + Kc +)* u
u'7 $K+ *$u$c c+ u%*+ $c)' *$+ )*&*$
'+*% %* u:()* '$%$%)% B*$ c + Fu $
+=)c * ()*)% K u $ ' c)$%+$% * + $)8*% /* *
*+)u**& *%*K 8 %K c)+ + $ +) *%)$ *
' c)$%*K * Fu )* * )$8+ * '$ * * *u% *& * +=)c*K
Fu $ )*cu%+ $% *)K u%))D + u+ )$u + *c% ' %)c +$%
)$c+'$*9(Kc+' $cu( *K:8)c*+) *Fu' c+u+
c88c *%c (*&
* ()*)% * +=)c )% $% +B* ' * )%u )*
9) *& + )) *(D*Kc7 B*u+ )) Fu) &4) Fu) K
% uD) )% +$% K Fu )D M($ Fu = * M&
% B*K'% $%K*+$%u+ c$*F>$c) Fu $c8K$ '$%
) Fu) K($ )N ($ c+*8**u+* c%&
% *)7 *KFu*'**9()*c+ )$8 $% ) $8+)*K*%
7() +$%8 Fu*%$Fu *8&: )+'**
* 7 %u $'c)* 8u$ +$% $ & + 8 $ +$% *
' c)$%*+7 $ *u+' )*(Kc88 +9) &Cu $$*
)$*% + ' *) +*+*K *')% c$*) * )+'*%* c+
>$8 *& *%* %+'* +c:%)c*K * %$% %)( * 7) ) Fu) *
$c$% + *)*%>$c) * '8u$ +$% $ )D *K *'c) +$% $
+)c)$ &
)%u **Kcu) * +$%' $, K%+% +7=+*u *
8 c% * :()*' *' c)$%*FuK'N+'K*( *+*u *
c + * % ' %K )$ Fu '** + c +)$ %= : *+ Fu Fu
'7+ & **$(+*c $* $(+'$* +u)%& +
' c'K' + ' *'9)%=c+$ ,u $ cu &
W'% $%u+ + c$*F>$c) Fu*+=)c*K,:Fu$*';')*

37. s
#5s
-r]étdptãOsit]éirqs7:rdiSstktãs-Sitqs]rqédarus-SusãésqtãqSãstOstdp)SOs
7:rdiSs -Sitqs ySkprus -rurs ]rãrós orãSs Sãs -r]étdptãs d)Ss ut]SdatHrqs Sãs
ãédréãs ts itãtdySkyrqs éiRérãs -u"-uérãOs tktãs ã)Ss -SãpSãs tqs ãt:ãs ityéiSãs
k:nrutãststd7:riuriSãsitdpuSsirãsutnurãs-utyéãprãsrpuryRãsitsãrdHztãós8es
iSsd`sENsRsiéüB]ékFOsutnéãpurqsSãstdütuqtéuSãOstytdp:rkqtdptsédüSuqrdiSsrSãs
ã:-tuéSutãósorãSstktsãtjrsq:épSsiéüB]ékOsSs-u"-uéSs]atütsãtsiéuénéu“srSsiéüB]ékOsits
-utütuwd]érs dSs -k:urks qrjtãp“pé]S6s F3:rks Rs tdp)Ss Ss-uS/ktqrs 7:ts ptqSãs
r7:éóóóRs
Xs qtié]édrOs drp:urkqtdptOs S]Suutqs iéytuãrãs ur4ztãs -rurs pSirãs tããrãs
qtiéirãOstq/Sursrs-rkryursuép:rksjrqréãsãtjrs:péké4riróscqsSkarusRsã:üé]étdpts
-rurs7:tspSirãstkrãsãtsutytktqs]SqSsur]éSdrké4rHztãósKé42ãts7:tsSãsqRié]Sãs
-ut]éãrqs r-utditus krpéqs ã:üé]étdpts -rurs ür4tu2ãts tdptditus prq/Rqs
édptudr]éSdrkqtdptósmqsvx rdSãsitstãp:iSstsits-u“pé]rst:sjrqréãstd]Sdputés
:qs qRié]Ss 7:ts péytããts ]SdytuãriSs tqs krpéqs ]Sqs :qs ]Sktnrs S:s 7:ts -tkSs
qtdSãs tãpéytããts tqs ]SdiéHztãs its ür4w2kSós orãSs rkn:Rqs ptdprããtOs
]tuprqtdpts ãtuérs ]SdãéituriSs kS:]Ss -tkSãs ]Sktnrãós es krpéqs Rs ã:üé]étdpts
r-tdrãs-rurs-SitusqrdptusSs]k:/tsüt]ariSósWãpSsROsrãs-rkryurãsit]éãéyrãsã)Ss
qrdpéirãsüSursiSsrk]rd]tsiSãs-r]étdptãOsrSãs7:réãOs]SqSsVãs]uérdHrãOsd)Ssãts
-Sitsié4tuspSirsrsytuiritós
DknSs ãtqtkardpts r]Sdpt]ts ]Sqs Ss /urd]Ss FtãpRuékFs :ãriSs -tkSs -tããSrks
]kBdé]SOsrSs7:rksd)Ss-Sitsarytusdtda:qrstú]tH)Sós r4ztãsaénéwdé]rãsd)Ss
ürkrqsqréãstqsürySusiSs/urd]Ss7:tOsiénrqSãOsiSsrqrutkSósçSus7:tOstdp)SOsSs
/urd]Ss:déytuãrk\sltu“s7:tséããSOsprkyt4OsptdarsrknSsrsytus]SqsSsürpSsitsSs
çr-rs :ãrus /urd]SOs prks ]SqSs its utãpSs rs qréSuérs iSãs n:u:ã\s ltu“s 7:ts Sãs
ãtqéit:ãtãsprq/Rqs-ut]éãrqsitsuS:-rãsuép:réãs-rursãt:ãsuép:réãsãt]utpSãsts
ãéq-ktãqtdpts d)Ss 7:tutqs riqépé2kS\s ltu“s 7:ts rs yéywd]érs irs qtié]édrs Rs
éq-tdã“ytksãtqsSs/urd]Ss-Su7:tstkts]SdpwqstqsãéspSirãsrãsS:purãs]SutãstsROs
-SuprdpSOsrs]Susirsédptnuéiritstsirs-tuütéH)S\s
A:éprãs]SéãrãOsrããéqs]SqSsprkyt4srsqrnérs7:ts]tu]rsrsaénétdtOsürkrqstqs
ürySus itããrãs ur4ztãs qréãs -uSü:dirãós euénédrkqtdptOséq-SdiSs Ss /urd]Ss
éqr]:kriSs]SdpursyéSktdprsS-SãéH)SsirsruptsqRié]rOsrsaénétdts]uéS:s-rursãés
:qrs-“puérsdrprksdrsuép:rkBãpé]rsã:/ãpép:péyrósäSjtstqsiérstkrsRsitütdiéirsirs
qrdtéursén:rkqtdptsyéSktdprstOsVãsyt4tãOséuur]éSdrkOs]Sqs7:tsüSésSuénédrkqtdpts
rpr]rirós(réãscargas rkprqtdptstqS]éSdréãsã)Sstqsnturks:qsãédrksits7:ts
rknSs qréãs S]:kpr2ãts -Sus pu“ãs its :qs ptqrós gtãpts ]rãSs -Sit2ãts tdputytuOs
/uékardiSs drãs -uSü:dit4rãOs -utã]uéHztãs uép:réãs its kéq-t4rs ts ]tuéq5dérãs its
-:uéüé]rH)SósçSit2ãtsS/ãtuyrusrsaénétdé]rqtdptsãéndéüé]rpéyrs-:uéüé]rH)Ssrs7:ts

38. s
#6s
ãtsã:/qtptqsSãs]éu:unéztãs7:rdiSsãts-ut-rurqs-rurs:qrsS-turH)Sósmktãs
kryrqsrãsq)Sãs-Sksrkn:dãsqéd:pSãsãS/s“n:rs]Suutdpts7:tdptstd7:rdpSsrãs
üué]]éSdrqsrnutããéyrqtdpts]Sqsãr/)Sské7:éiSststã]SyrãósDsi:urH)Ssitããrs
kryrntqs tãp“s -utã]uéprs ]Sqs túrpéi)SOs ãtdiSs -tdSãrqtdpts ãtn:éirs ]Sqs Ss
r:úBkéSsits]uSd5qtpuSãósD-"ãstããts-uS]tiéqtdpSOsrãsq)Sãs]Sdpéd:rqs8ã:jrãROs
j“s7:tsüédrkqtdpts-ut]éãrqsãtusS:pursyt4skryrirãskSdnrqtdpts]Sqs“k]SSksits
rkprs]Sd]tdpurH)Sósmqsãtn:éirOstqsãép:rH)Ssrédirstúputqrqtdpts-ut]“uérsiSs
-SdpSs its yéãprs aénéwdé]SOs tkrãs itytqs ãtus tdüérirãs tqs k:yrãs its /Suur]ars
tãptuéké4rirãós g)Ss a“s uép:rks qréãs iéã-tdiéSãSs -rursrs -:uéüé]rH)Ss irãs q)Sãs
dtqsqtãqSstqs]:kpSãs]Sdã]étdptqtdptsq“né]Sãós
Ktãitstãpts-SdpSsitsyéãprOsSãsq:épSãs-t7:tdSãstútu]B]éSãsits-:uéüé]rH)Ss
7:ts -tu-rããrqs Ss iér2r2iérs its :qrs ]kédé]rs -Sitqs ãtusut]Sdat]éiSãs ]SqSs
uép:réãOsj“s7:tstqsã:rsqréSuérsd)Sspur4tqs7:rk7:tus/tdtüB]éSsaénéwdé]SósDpRsSs
iérsitsaSjtOsSsqRié]Ssãtq-utslava as mãos até que estejam livres de culpa. 
mkts prq/Rqs itãédütprs rs -tkts iSs kS]rks Sdits r-ké]ru“s:qrs édjtH)SOs its :qrs
qrdtéurs 7:tOs prks ]SqSs ãts -uSyS:s a“s q:épSOs d)Ss ptqs 7:rk7:tus ãtdpéiSs iSs
-SdpSsitsyéãprsaénéwdé]SósArãsSãsqRié]SãOs]Sqsur4)SOsd)Ss7:tutqsr/ié]rus
itããts uép:rkOs rSs 7:rks ãts rütéHSrurqós mktãs -utütutqstd]Sdpurus rãs
ur]éSdrké4rHztãs qréãs tãpurdarãs -rurOs Vs qrdtéurs iSãsúrq)ãOs -ut-rurus its
rdptq)SsSskS]rksiSsütuéqtdpSs]SqspurHSãsü:d]éSdrkqtdptsãtqsãtdpéiSsqrãs
7:ts rp:rqs qrné]rqtdptós gtãpts ]rãSOs Ss “k]SSks -uttd]ats prkyt4s rs ü:dH)Ss
itãtq-tdarirs -tkrs “n:rs /tdprs Vs tdpurirs irs énutjrós gtda:qs iSãs iSéãs
-:uéüé]rsiSs-SdpSsitsyéãprsaénéwdé]SOsqrãsrq/Sãs-:uéüé]rqstsr/tdHSrqsitãits
:qs-SdpSsitsyéãprsqréãs-uSü:diSóseãsqRié]SãOs]Sqsur4)SOsrütuurq2ãtsrstããts
uép:rkOstsSãs-r]étdptãOs]Sqsur4)SOsSstã-turqOs-Séãsirsqtãqrsqrdtéurs]SqSs
tqsS:purãs“utrãOsSãsuép:réãsã)Sstúputqrqtdptsdt]tãã“uéSãs-rursrsqtié]édrós
Dédirs7:tsVãsyt4tãsrãsur4ztãsrktnrirãs-rursitütditusrdpénSãsuép:réãs]Sdpurs
utüSuqrãsãtjrqsrknSs-t]:kérutãOsSsü:dirqtdpSs/“ãé]Sstãprs]SuutpSós
Ds-u“pé]rsqRié]rsdSuqrksprq/Rqstãp“séq-utndrirsitsuép:réãspSprkqtdpts
éd]Sdã]étdptãós D-"ãs ãtutqs ktnépéqriSãs tqs üSuqrs its üé]ars -Sus üSuHrãs
r:úékérutãsã:/SuiédrirãOsSãs-r]étdptãsür4tqsj:ãsrSsdSqts-SusqtéSsits:qrs
kSdnrstã-turósmqs:drsrpqSãüturs]ruutnrirsitsptdã)SstqsqtéSsrSãsS:puSãs
iStdptãOstktãstã-turqsrdãéSãrqtdptsSsqSqtdpSstqs7:tsãtu)SsrptdiéiSãós
mktãs Ss tã-turqs ts Ss ptqtqs drs qtãqrs qtiéirs tqs 7:ts a“sqéks rdSãs :qs
-r]étdpts Ss ür4érs tqs utkrH)Ss rSs td]SdpuSs ]Sqs mã]:k“-éSOs Ss it:ãs irs ]:urós
=édrkqtdptsriqépéiSsrSãsqéãpRuéSãsiSsqRié]SOstãptãsitsürpSsutytkrq2ãts]SqSs
ãtdiSs /tqs qéãptuéSãSãós es ãtdpéiSs ts Ss S/jtpéySs iSãs r-rutkaSãs 7:ts ã)Ss

39. s
#!s
pur4éiSãs -tuqrdt]tqs tqs nurdits qtiéirs S/ã]:uSãs -rursSs -r]étdptós Kts
7:rk7:tus qrdtéurOs tktãs ãts purd7Téké4rqs rSs ytus 7:ts Ss iS:pSus tãp“s /tqs
r-rutkariSs -rurs pSiSãs Sãs ]rãSãOs ]Sqs Ss 7:ts rãs q“7:édrãs ts r-tput]aSãs
]:q-utqs ]Sqs ãt:s S/jtpéySs rédirs 7:ts d)Ss ]atn:tqs rs tdpurus tqs rH)Sós es
iS:pSusqtãqSsptqOsdrp:urkqtdptOs-S:]Ssptq-S[sd)SsRs-rursqtdSãOsãtdiSs
tktsp)Sséq-SuprdptZslSqtdptsrséiRérsitsür4w2kSstã-turus:qsqéd:pSOsrstktOs7:ts
dSãs túéné:s :qrs aSurs its -r]éwd]érOs Rs éq-tdã“ytkós =édrkqtdptOs tkts iéuénts rs
-rkryursrSsF-r]étdptFsi:urdpts:qsqSqtdpSsBdüéqSós(tdiS2katsãéiSsiépSs7:ts
tãpryrsiStdptsrdptãOstktsrnSursRsédüSuqriSsiSsürpSs-Sustã]uépSósDSsqtãqSs
ptq-SOsit]utpr2ãts:qsytutié]pSsãS/utsrsiStdHrósmkrsut]t/ts:qsptq-Ssits
i:urH)Ssts:qsutqRiéSOsit-SéãsiéããSsityts]tituósoSqsrsut]téprsSsltdaSus
KS:pSuOs-tkSs-Situsitsãt:s]runSOstãpr/tkt]ts:qs-ur4Ss-rursSs-r]étdptstsãt:s
ãédpSqrós orãSs tãpts itãr-rutHrOs Ss rütpriSs ySkprs r:pSqrpé]rqtdpts rs ãtus
it]utpriSsãr:i“ytkósmããrsrqtrHrsRsiS]:qtdprirsI-SusqtéSsiSsrptãpriSsits
éd]r-r]éirits-rursSspur/rkaSáOstOs]Sqs:qsãtn:diSsrptãpriSOsSs-r]étdptsySkprs
rsãtuské/turiSOstqsnturksur-éirqtdptósmããtãs-r-Réãsã)Ssi:-krqtdpts]éüuriSãOs
-Sus :qs kriSs -Su7:ts rs ktpurs iSs qRié]Ss Rs éktnBytkOs ts-Sus S:puSs -Su7:ts rãs
-rkryurãstsãédréãs-uSywqsitsS:puSs-krdtprósArãsSsüruqr]w:pé]SOsén:rkqtdpts
ytãpéiSsits/urd]SstOs-SuprdpSOs-tuptd]tdptsVsqtãqrs]Su-SurH)Ssitsédé]ériSãOs
it]éüursar/ékqtdptsrsut]tépr
3
ststdputnrsrãsnSprãsS:s-rãpékarãsãrkyriSurãóses
-riu)SsRsp)SsrdpénSs7:rdpSstüé]r4ós
mqs qtéSs rs pSirs tããrs qrnérOs Sãs qRié]Sãs tãpr/tkt]turqs :qrs -SãéH)Ss
utã-tép“ytks 7:ts Rs ]Sdãéiturirs ]SqSs ãtdiSs tã-t]érkqtdpts éq-Suprdpts ts
it]éãéyrós md7:rdpS, drs ytuiritOs ãSqtdpts Kt:ãs it]éits ãS/uts rs yéirs ts rs
qSuptOsdtãpts]rãSspSirs:qrs]Su-SurH)SsqrdS/uS:s-rurs]SkS]ru2ãtsdrãsã:rãs
-uSúéqéiritãós 3:rdiSs ãts ]Sdãéiturs pSiSãs Sãs ]uépRuéSãs 7:ts ür4tqs
túptudrqtdpts :qs úrq)Os Ss utã:kpriSs Rs ãtq-uts :qs qRié]Sós Ds ytãpéqtdprs
]arqrpéyrs Rs ]Sq:qs rs rq/Sãs ts yrés q:épSs rkRqs irãs ]Sutãós Dãs iéütutdHrãs
aétu“u7:é]rãs tãp)Ss ]SdãSkéirirãs rpRs qtãqSs dSs -riu)Ss iSs ]Supts iSs
ãS/utp:iSósäSjtstqsiérsSãstdütuqtéuSãs-SitqsrpRsqtãqSspéurusrãspS:]rãOs
qrãsrésir7:tkts7:tsytãpéus:qsãS/utp:iSs]Sqs]SkruédaSsrkpSOsptdprdiSsrããéqs
]Sq-rupékarus prk -uéyékRnéSs qRié]Sós eãs ytuiritéuSãs úrq)ãs 7:rãts d:d]rs
utd:d]érqsrsiéã-Susãt:ãsrq:ktpSãs]:urpéySãsrSsutiSusiSãs7:tsSs-uS]:urqóseãs
qRié]SãOs tqs k:nrus ir7:tktãOs :ãrqs tãptpSã]"-éSãOs 7:ts tq-utnrqssobre Ss
]SurH)SstsS:puSãs-SdpSãséq-SuprdptãsiSs-r]étdptóseãsúrq)ãsüut7Ttdptqtdpts
:péké4rqs:qrskédn:rntqséd]Sq-uttdãBytks-rursSãsd)Ssédé]ériSãststút]:prqs
rHztãsuép:réãs]:jSsãéndéüé]riSs-uSü:diSsãSqtdptstktãsqtãqSãs]Sdat]tqósmqs

40.
-?
+7* * c **K * +=)c* +$* $ 8)c + %:*& )$)
cu $)N'** B*c+8F>$c) +u+c+'% +$%Fu:'uc
)+'%<$c) * c)* * *% +u$& * '+ '+)%)B* )N *
' c)$%**' $ % %:B* c c+ ')<+) ):Fu)c K
c)+ ' 7 )N& u+Fu*$c$% +K*$ %u +$%$%>+
$ (c+8 %*+ %) )*[u%*c7 +*+u+$%*&*+=)c*
%=,u%))D +)$%$* +$%** *'**)7)) *K+')+)u c+
*' c)$%**u)$)K+*u$u c+*9c)% *+'* *
'u%* 8 + c>u%)c*& c+ *+'K * %>+ ,u $%* Fu
*+'$ + * % 8 * +$* )$ *
5
& )*K 8)$ K * cu $)*
% +7=+ * cc + *9+7* +:)c* Fu )+'/+ *')%K
)+'**)$ + * $B)$)c) * %= +*+ * +$% +& W $*%
c$%N%Fu$% Fu**$((u $ )*%;) $%
* +=)c* *'$%K Fu (97 *cu:') Fu * $*c
')* +$% $ 7 *% +*+ $+& *cu:')K + *
+=)c*K %)$ ' *7 * *'$%* *u )$K ' ) & *
( )* cu $)* * )*%)$u+ ' $) Fu ) ) +K Fu *
+ $)8*% + $) + )*()$%$ 8+ u+ u=
c 7 &*%*$%)K*+=)c*+$**+$%'+8cu+
*u7*%)%u%& * = $%:( c+ *u '%;%)' = '*$% +2%)' *
+ $) * ' 8% +*c;') * %)$ )$)*% *K Fu ' +$*
)+)% u= N)7 ) $%K$ %*% Ku+7) $%*9+7* K Fu
*'FuK,u$% +$%c+* )*uDK % )' *) %$%*
*$B)$)c) *&
)*Fu *c)+%+)H$)cFu( ) uD** $%*
%*% +=)cK% % B* Fu)9Fu) * u% *+=)c*''u
%=+*+*u + + $) KFu$c**)% +u$%+$%8+ *&
( ) K$%% $%Kc$*) '$ *u+ + &Cu $*
7*( u%K% % B*' c$% K% $% $%*c+ K8)c DK
u+ +)c)$ Fu$* 7 +*+ 'Fu8u$c)$ &
$ c$%)$u *$% +7=+**K u%+ %)c +$%( *
'** * u+ '*%u $% )+'%>$c) &'*))D$%
c'(% u Fu $%* ()$%+$%u+'ucucJ$
= () Fu*%: $***'=*K+ *$;*Fu*% +*'*% *8$%
&*%c *KFu Fu8+ $ )$)8)c &'*%u u+)
c+7)$ c+ c + Fu * )$*% u c ' '% B*
' M, 8)% u ($% ZM%+8)%*cu %)(*&$ K'% $%K

41. s
- s
-tuqépts7:tsãtspéutsüRuérãsirstúptd:rdptstsntdturké4rirs-Sãp:ursa:qrdrsits
FltjrsütéprsrsqédarsySdpritZFós3:rdpSsqréãs]Sdã]étdptsRsrsédãpr:urH)SsiSs
tãpriSsitstdputnrstsSs]Sdãt7Ttdpts]rãSséitrksitsa:qékiritOsqréãstüé]r4sRsSs
uép:rksits]:urós
çSus td7:rdpSOs pSirãs rãs ptdprpéyrãs its ]Sd]titus én:rkirits its iéutépSãs ts
tqrd]é-rus Sãs -r]étdptãOs rédirs 7:ts /tq2édptd]éSdrirãOs ]Sdpéd:rqs ãtdiSs
]Sdpur-uSi:]tdptãOsptdiSstqsyéãprsSs-riu)Ss]:urpéySs-uS-uérqtdptsiépSósWããSs
ãtspSudrstã-t]érkqtdptstyéitdptstqs]kBdé]rãs-uéyrirãOsSdits:qspurprqtdpSs
its -uéqtéurs ]krããts d)Ss utã:kprs its üSuqrs rkn:qrs tqs :qrs qtkaSus ]:urós
]:ãprqtdptOsd)Ssãtspurprsits7:tsSs-r]étdpts-uSããénrsdrsãép:rH)SsitsiStdHrOs
r]téprdiS2ãtsãt:sjSnSsits-Situstsã:rãstúénwd]érãóses7:tstkts-ut]éãrsRsptusrs
-Sããé/ékéirits its pSudru2ãts ]Sdã]étdpts irs ãép:rH)Ss ü:dirqtdprkqtdpts
itã-uSptnéirstqs7:tsãtstd]SdpurósDpRsqtãqSsSãsqSitudSãstséd]Sdã]étdptãs
uép:réãsitsaSã-éprksSsrj:irqsdtããtsãtdpéiSós
g)Ss Rs dtqs rs Sunrdé4rH)Ss aétu“u7:é]rs irs ]kédé]rs dtqsSs jSnSs its
tdit:ãrqtdpSs 7:ts dtkrs ptqs k:nrus 7:ts ]SkS]rqs utrkqtdpts tqs -tuénSs rãs
]ard]tãs its ]:urs iSs -r]étdptOs qrãs ãéqs rãs ürdprãérãs its Sdé-Spwd]érs its
qRié]Sãs]tnSãs-rursrsutrkéiritOs7:tsi)Ssrstdptditus7:tseles pwqsp:iSsãS/s
]SdpuSktós grs utrkéiritOs r-tãrus irãs utã-tép“ytéãs ]Sdpué/:éHztãs -rurs rs
]Sdãpu:H)SsirspSuutsirs]éwd]érsqRié]rOsã)Ssj:ãprqtdptstããtãsqRié]Sãs7:ts
jrqréãs td]Sdpurqs rs ytuiritéurs -Sdprs irs aéturu7:érOsSs ãrnuriSós Dédirs 7:ts
aSjts ]Sdãpu:rqs ]Sqs qruüéqOs tktãs tqs rkn:qs qSqtdpSs ]Sq-rupékaru)Ss Ss
itãpédSs its ãt:ãs én:rkqtdpts rpéySãs -utit]tããSutãs dSs]rdptéuSs its S/urãsirs
(Suutsitsβr/tkós
es tütépSs -kr]t/S
6
Os yéãpSs ]Sqs itã]SdüérdHrs -Sus qRié]Sãs 7:ts -tdãrqs
]étdpéüé]rqtdptOstsSsFqRié]SsitsiuSnrãFOsã)Ss-ruptãsédptnurdptãsiSsqSitudSs
uép:rks irs qtié]édrós 3:rdpSs qréãs Sãs -r]étdptãs tãpéytutqs tqs ]SdiéHztãs its
ut]Sdat]tus Ss -utiSqBdéSs iSs ãrnuriSs drs aéturu7:érOs rSs qtdSãs
ãéq/Ské]rqtdptOs qréSutãs ãtu)Ss rãs ã:rãs ]ard]tãs its ]:urós gtãpts ]rãSOs Ss
qRié]SsRs:qrsã:-tuüB]étsits-uSjtH)Ss-rursrsdSãprknérsitsiéutH)SstsSuétdprH)Ss
7:tsywqsiSsrkpSOsiSsqréãsrkpSóscqsqRié]Ss7:tsitéútsKt:ãOséãpSsROsSs-uéd]é-éSs
irs:déiritOsüSursiSsjSnSOs-ut]éãru“sãtq-utsitsit:ãtãsã:/ãpép:pSãOsS:stdp)Ssrs
]:urskatstã]r-ru“spSprkqtdptósesãtqéit:ãsytãpéiSsits/urd]SsRsãSqtdpts:qrs
]rué]rp:urOsqrãsrédirsrããéqsRsqtkaSusiSs7:tsdtda:qsit:ãósDpRsqtãqSsrs
qtié]édrsdrp:urkéãprOs7:tsptdprsqrdptusãt:ãs-uS]tiéqtdpSãsSsqréãsS/jtpéySãs
-SããBytks ts kéyutãs irãs éq-Sditur/ékéiritãs irs rkqrOs d)Ss -Sits utd:d]érus rs
Kt:ãOsãSqtdpts7:ts-rurstkrsãt:sdSqtsts8oéwd]érFósçSustããrsur4)SOsrs]utdHrs

42. i
-"i
á-i s-Pi -áuOâObPi cbOUc4áb4ái ái ObVPIFNáIi âcb4í-i á-i qOi s-Pi âRPbâái uái
ráq4PjáIáâO-áb4ciUPrPiPqiUáqqcPqiysáiacreditam bPi-áuOâObPGi1ciáb4Pb4cKi
4ábuci á-i NOq4Pi ci ysáq4OcbP-áb4ci ái Pi jsqâPi uPi u7NOuPi ysái VPzi UPr4ái uPi
ráIOmOgci âOáb4OVOâPKi áq4Pi íi s-Pi UcqqOjOIOuPuái uái âsrPi NáruPuáOrP-áb4ái
uáqáqUárPuPGi
i
i
4. Rituais da medicina antiga 
 
ti-áuOâObPiucqiPb4Omciqibcqi-cq4rPiciysPb4cicqiâP-UcqiVcr-PucqiUcri
rO4sPOqiqgciáVOâPzáqibciH-jO4ci-íuOâcGiEqiRcqUO4POqiuPysáIPiíUcâPiárP-icqi
4á-UIcqi uci uásqi àqâsIúUOcGi Eqi ucáb4áqi ái cqi ysái UráâOqPNP-i uái PésuPi
NObRP-i uái IcbmáKi á-Uráábuábuci IcbmPqi écrbPuPqGi tUóqi Pi âRámPuPKi áIáqi
UPqqPNP-iUcrirO4sPOqiUráUPrP4órOcqiuáiP-jOáb4PagciáiUsrOVOâPagciáNáâs4Pucqi
UcriqárNOucráqiuci4á-UIcGiti-áuOâObPKibciqáb4OuciysáiIRáiuP-cqiRcéáKibgci
câcrrOPGi1gciqáiVPzOP-icUárPaváqibá-iqáiPUIOâPNP-i-áuOâP-áb4cqiáVOâPzáqi
4PIi âc-ci ci áb4ábuá-cqi P4sPI-áb4áGi oPqi úráPqi ysái bcqi qgci VP-OIOPráqKi
qc-áb4áiPiROmOábáiáiuOá4í4OâPiuáqá-UábRPNP-is-iUPUáIGi
çcri cs4rci IPucKi áqqPqi árP-i âc-UráábuOuPqi uái -PbáOrPi -sO4ci -POqi
PjrPbmáb4áiysáiRcéáiá-iuOPGi
1ciâáb4rciuáqqPi-áuOâObPKiâc-ciáqUPaci-áq-cKiábâcb4rPNP(qáici4á-UIci
uáiàqâsIúUOcGit4rPNíqiuái-sO4cqirO4sPOqiqsrmO(iPysOis-iâP-UcicbuáiPiâsrPi
UcuOPiPâcb4áâárGiEiUPâOáb4áiárPiUráUPrPuciusrPb4áiqá-PbPqiUPrPiNONábâOPriPi
bcO4ái uáâOqONPi uái qsPi áq4PuOPKi ci UárbcO4ái bci 4á-UIcKi PqqO-i âRP-PuPi
ObâsjPagcGi 1áq4Pi bcO4ái áqUáâOPIKi á-i s-i IsmPri áqUáâOPIi uci 4á-UIcKi áIái qái
uáO4PNPiábysPb4ciPiP4-cqVárPiárPiUráUPrPuPiUcri-áOciuPiIsziáiuPqiáqqêbâOPqi
cucrFVOâPqi âcrráqUcbuáb4áqKi ái VObPI-áb4ái Pucr-áâOPGi Ei uáâOqONci Pâcb4áâOPi
usrPb4áiciáq4PuciuáiqcbcKiqámsbuciciuO4PuciuáiysáiREiAábRcriuúiPiâPuPis-i
ciysáiIRáiâcrráqUcbuáiusrPb4áiciqcbcMGiEiUPâOáb4áiqcbRPNPiâc-iPiqcIsagci
uáiqásiUrcjIá-PGiEsiáIáiNOPiuOrá4P-áb4áiO-PmábqiysáiqsrmOP-iuOPb4áiuáiqOKi
csi àqâsIúUOci PUPráâOPi uOPb4ái uáIái ái IRái uPNPi Pi áb4ábuári UPrPi cbuái qási
âP-ObRciqáiuOrOmOPGi
Tqqci qcPi Obmêbsci UPrPi bcqqci -cuárbci áb4ábuO-áb4cKi -Pqi PObuPi PqqO-i
uáNárOPi VOâPri âIPrci ysái 4PIi -áuOâObPi cj4ObRPi êNO4cqi áiencaminhavai âsrPqGi
AámsbucibcqqPiP4sPIiNOqgciUqOâcIómOâPKiuOrFP-cqiysáiVcOiârOPucis-iáqUPaci
cbuáiPiqcIsagciUcuOPiá-ármOriuciObâcbqâOáb4áGi)sPbuciqáiáb4ábuáiPiâsrPiá-i

43. i
-#i
s-i qáb4Ouci UrcVsbucKi bgci qái Nábuci báIPi qc-áb4ái s-PiráUPrPagci csi s-i
âcbqár4cKi 4crbP(qái uáqbáâáqqúrOci câsI4Pri áqqPi -áuOâObPi P4rúqi uPi P4sPIGi tci
âcb4rúrOcKiáIPi 4ObRPi âcbqâOêbâOPi uái Urcâáqqcqi ysái qc-áb4áiPmcrPi áq4P-cqi
ráuáqâcjrObucGiXi-áuOuPiysáiPUrábuá-cqiPi4crbPriâcbqâOáb4áqicqiâP-Ucqi
ysáiqgciUráuc-ObPb4áqiUPrPibóqiáiPiIOuPriâc-iáIáqKiUPqqP-cqi4P-jí-iPi4ári
ráqUáO4ciUáIPi-áuOâObPiucqiPb4OmcqGiàIPiqáiPUcOPNPibPiqPjáucrOPiâcb4OuPibcqi
rO4sPOqGi
9úi -sO4ci VPIPbuci á-i VPNcri uái ysái cqi âP-Ucqi -crVcmábí4Oâcqi
ráUráqáb4P-i Pqi UróUrOPqi áq4rs4srPqi bPqi ysPOqi qái âcbqs-P-i
uáqábNcINO-áb4cqi áKi 4P-jí-Ki âsrPqGi t4íi -áq-ci ci -POcri ucqi
uáqábNcINO-áb4cqi Pi áNcIsagcKi Ucuái qári PqqO-i áNUIOâPucGi Eqi âP-Ucqi
áq4PjáIáâá-iPi-cIusrPiuáb4rciuPiysPIicâcrráiciuáqábNcINO-áb4cGiàb4rá4Pb4cKi
qc-áb4áiâár4cqiysPurcqiPuPU4P-(qáiPis-Pi-cIusrPiáqUáâFVOâPKiáiUcr4Pb4ci
bá-i 4suci íi UcqqFNáIi bPi áNcIsagcKi -Pqi qc-áb4ái PysOIci ysái qái PuáysPi Qi
-cIusrPi Urááq4PjáIáâOuPGi çcri áq4Pi rPzgcKi Pi âsrPi bciqáb4Ouci uái s-i
ráq4PjáIáâO-áb4ci âc-UIá4ci bgci íi PIâPbaúNáIi á-i 4cucqi cqi âPqcqKi -Pqi
qc-áb4áibPysáIáqiysáiáq4gciUráNOq4cqibPibP4srázPiuciPVá4PucKicsiqáéPKiá-i
qásiUPurgc
!
GitiâsrPibciqáb4OuciuáiráuábagcicsiráqmP4áiuciUróUrOciUPurgciíKi
Pciâcb4rúrOcKiqá-UráiUcqqFNáIGi
i
i
5. Doença e padrão 
i
AOb4c-Pqi ráUráqáb4P-i âP-UcqGi dPuPi qOb4c-Pi âcb4í-i bgci PUábPqi qsPi
Vcr-Pi âcrUcrPIi -Pqi 4P-jí-i s-i âP-Uci âOrâsbuPb4ái ucqiUPurváqi uái
âc-Ucr4P-áb4ci ái uPqi áq4rP4ímOPqi uái ÓqcjráxNONêbâOPiâcrráqUcbuáb4áqGi 1ci
ysPurci uái s-Pi ucábaPKi s-Pi âár4Pi ysPb4OuPuái uái ábármOPi VIsOsi UPOi Pi s-Pi
áq4rs4srPirFmOuPiysáiáq4úiUrcVsbuP-áb4áimrPNPuPibciObâcbqâOáb4áiqcjiPiVcr-Pi
uáiUPurgcGiAc-áb4áiciPqUáâ4ciVcr-PIiâRámPiPiqáriNOqFNáIKi4PIiâc-ciPiUcb4Pi
uáis-iiceberg. TqqciVOâPi-sO4ciâIPrciqái4crbP-cqiâc-ciáNá-UIciPqi-PbOPqGiEi
UrcjIá-PiPysOibgciqgcicqiqOb4c-PqiâcrUcrPOqKiysáiUcriqsj4rPagciUcuá-iqári
qsUárPucqi á-i Ucsâcqi uOPqKi -Pqi ci UPurgcKi UrcVsbuci áiO-sbáKi uci ysPIi ci
uáUábuáb4ái bgci Ucuái IONrPr(qáGi .cuPqi Pqi 4árPUOPqi já-(Ob4ábâOcbPuPqi ysái
bgci âRámP-i Pi P4ObmOri ci UIPbci uci UPurgci VsbuP-áb4PIi4rPzá-i Ucsâcqi
jábáVFâOcqiPiIcbmciUrPzcGiWis-Piysáq4gciuái4á-Uc[iá-iPIms-i-c-áb4cici
UPurgci4rPrúiciPVá4PuciuáiNcI4PiPiqásiâP-UciuáiP4rPagcGi]sq4P-áb4áiUPrPicqi

44. s
--s
-r]étdptãsqrdBr]SãOsRséq-Suprdptstã]krut]tus7:tstãpts-riu)Ssd)Ss-Sitsãtus
qSiéüé]riSOs7:tsrsödé]rs]ard]ts]Sdãéãptstqsyéyw2kSsitsS:pursüSuqrós
es ]rq-Ss üSuqrpéySs rkéqtdpr2ãts iSs -riu)Ss -uSü:diSós mãpts -Sits ãtus
]Sq-ruriSs rs :qrs qSki:urs 7:ts riqépts iéytuãrãs éqrntdãs 7:ts rs tkrs ãts
rir-prqOsqrãsitsqSiSsrkn:qspSirãstkrãósDsqSki:urstãpr/tkt]tsSs-uéd]é-éSs
7:ts-Sitstú-utããru2ãtstqsãt:s]rq-Sósmqs:qsitptuqédriSspé-SsitsãSkSOs-Sus
tútq-kSOs-SitqsitãtdySkytq2ãtsy“uérãs-krdprãOsqrãsd)SspSirãósDã-runSãOs
-édatéuSãsts-rkqtéurãs]utã]tqstqsãSkSãsrutdSãSã[sj“sSãsr/tpSãOsd)Sós(Sirãs
rãs-krdprãs7:tsqtiurqsdSsqtãqSspé-SsitsãSkSsitytqsutüktpéusSs-uéd]B-éSs7:ts
tãp“stqsã:rs/rãtOs7:tsdrsrutérs-SituérsãtusSsirsqSiturH)Sós
oSdpuréus :qrs iStdHrs 7:tus ié4tus Ss ãtn:édpt6s :qrs ptq“pé]rs ü:dirqtdprks
]SqSOs -Sus tútq-kSOs :qs -uS/ktqrs its rnutãã)SOs tãpr/tkt]ts rs qSki:urs dSs
-krdSs iSs -riu)Sós grs ã:-tuüB]éts -Sitqs üSuqru2ãts 7:riuSãs r-rutdptqtdpts
q:épSs iéütutdptãOs prkyt4s rktunérãOs -utãã)Ss rkprOs ]“k]:kSãs /ékérutãs S:s rs
]Sq-:kã)SsitsuStusrãs:darãósoSqséããSOstdputprdpSOsãSqtdptsãtsitã]utytsrs
ã:-tuüB]étsiSs-krdSs]Su-SurkósgSs-krdSsiSs]Sq-SuprqtdpSsa“sén:rkqtdpts:qrs
-rktprs its -Sããé/ékéiritãs drãs 7:réãs Ss qtãqSs -riu)Ss -Sits tú-utããru2ãtós
Dpr7:tãs its üöuérs üut7TtdptãOs :qrs utkrH)Ss tdRuné]rs ]Sqs rs -u"-uérs
éq-:kãéyéirits S:s :qrs r-uSúéqrH)Ss Sütdãéyrs its ptqrãsãSq/uéSãs ãtuérqs
rkn:qrãsitããrãs-Sããé/ékéiritãósDkRqsiéããSOsSs-riu)Ssprq/Rqs-Sitsrãã:qéus
üSuqrãsiéütutd]érirãsdSs-krdSsiSs-tdãrqtdpS6sürdprãérãsãtú:réãsrnutããéyrãs
Sütut]tqs :qrs -Sããé/ékéiritOs qrãs prq/Rqs Ss -tdãrqtdpSsradical -:urs ts
ãéq-ktãqtdptOs 7:ts -Sus -uéd]é-éSs ptqs ã:rãs urB4tãs ySkprirãs-rurs :qs âq/épSs
tã]:uSós gSs -krdSs rdBqé]SOs ãtdpéqtdpSãs its r:pS2rnutãã)Ss ãtuérqs :qrs
yruérdptOsS:sürdprãérãsitsr:pS2ükrntkrH)SstsrpRsit-utããztãOsqrãsprq/Rqs:qrs
yéirsitstqSHztãstsãtdpéqtdpSãsurié]réãós
gSãs iéütutdptãs -krdSãs túéãptqs rãs qréãs iéütutdptãs -Sããé/ékéiritãs its
ut-utãtdprH)SOs -tuqrdt]tdiSs pSirãs tkrãs tdputprdpSs itdpuSs iSs 7:riuSs its
-Sããé/ékéiritãs irirãs its rdptq)Ss -tkSs -riu)Ss /“ãé]Sós lSqtdpts :qrs
édytãpénrH)Ss qréãs itprkarirs iSs -riu)Ss -uSü:diSs -tuqépts tã-t]éüé]rus rs
ptq“pé]rósorãSOs-Sustútq-kSOsãtspurptqsitsrnutããztãs7:tsãtsédükrqrqs]Sqs
Sãs tã]:uSãs ptqrãs 8ã:jSãFs irs yéirOs rs tã]Skars utã:qt2ãts Vãs rktunérãós Arãs
qtãqSs rããéqs a“s rédirs q:éprãs -Sããé/ékéiritãs 7:ts ãts utüktptqs dSs nurdits
döqtuSstsué]Ssãéq/SkéãqSsiSãsrktunwdé]Sãós
gSããrsyéirstãp“séq-utndrirsits-riuztãs7:tstãpr/tkt]tqsrãs]SdiéHztãs
irsqSki:urósltn:diSsrs]Sd]t-H)SstãSpRué]rOstktãsã)Sspur4éiSãsrsyéirs-rurs
ãtutqs yéytd]ériSãs ]Sqs Ss -rããrus iSs ptq-Sós es r:pS2]Sdat]éqtdpSs ROs tqs

45. s
-0s
ökpéqrsrd“kéãtOsrs]Sdã]étdpé4rH)SsiSs-riu)SOsrsr:pS2utrké4rH)Ssir7:ékSs7:ts
tkts ã:-zts ts ké/turós oSdãt7TtdptqtdptOs Ss ]rq-Ss its pur/rkaSs iSs r:pS2
]Sdat]éqtdpSsyrésitãitsSãs-krdSãsã:-tuüé]éréãOsSs]Su-SstsSs]Sq-SuprqtdpSOs
rpRs Ss ]tudts iSs ãtus iéyédSOs Ss 8ãés qtãqSRs[self]. mãprus -utãSs rs -riuztãs
éd]Sdã]étdptãsytirsSsr]tããSsrSsytuiritéuSsãtuós
es]rqédaSs-tu]SuuéiSstqsA Doença como Caminho ]SqtHrsdrsã:-tuüB]éts
tsyrésitãitsSãsãédpSqrãs]Su-SuréãsyéãBytéãsts-tu]t-pBytéãsrpRsas tãpu:p:urãs
rdBqé]rãs-uSü:dirãósDsntdRpé]rsüSudt]tsS:puSsqtéSsitsr]tããSsrSs-riu)Ss7:ts
Rs r]tépSs its qrdtéurs nturk
"?
ós es ]"iénSs ntdRpé]Ss iSs KgDs ]SdpRqs pSirs rs
édüSuqrH)Ss ãS/uts d"ãós D7:és tãp)Ss d)Ss ãSqtdpts rãs ]SdiéHztãs irs qSki:urs
]Su-Surks qrãs prq/Rqs rãs 7:ts tãpr/tkt]tqs Ss ]Sq-SuprqtdpSós mqs
]Sdãt7Twd]érOsSãs-riuztãs-uéqSuiéréãsprq/Rqsitytqs-Situsãtustd]SdpuriSãs
r7:éOstq/Sursrs-tã7:éãrsrédirsd)SsptdarsryrdHriSsprdpSós
ltn:diSs dSããSs -SdpSs its yéãprs rs -tun:dprs irs qtié]édr6s F]SdpurBiSs S:s
atuiriSFOs Rs S]éSãrós es -uS/ktqrs tãp“s drãs rkptudrpéyrãs r-rutdptãs 7:ts ãts
utytkrqs ]SqSs ék:ãztãs rs :qrs S/ãtuyrH)Ss qréãs rptdprós(:iSs üSés ]SdpurBiSs
rkn:qrs yt4s tqs rkn:qs qSqtdpSs ts p:iSs tãp“s tãpr/tkt]éiSs dSs -riu)Sós Dãs
rkptudrpéyrãs itãr-rut]tqs 7:rdiSs S/ãtuyrqSãs ]Sqs rkn:qs iéãprd]érqtdpSós
AtãqSs dSs tãp“néSs rp:rks its ]Sdat]éqtdpSãs irs ntdRpé]rOs q:éprs ]Séãrs Rs
tãpr/tkt]éirs drs ]Sd]t-H)Sós oSqs tããts r]Sdpt]éqtdpSOsüSudt]t2ãts :qrs
qSki:urs/rãprdpts]krurósDããéqOstqspSiSãsSãs]rãSãOs:qsãtusa:qrdSsã:untsirs
ütupéké4rH)Ssits:qs"y:kSsa:qrdSósgtããtsqSqtdpSOsrãs-Sããé/ékéiritãs])SsS:s
]rdn:u:sd)Sstãp)Ssqréãs]SdpéirãsdrsqSki:urs-uttãpr/tkt]éirósDédirs7:tsits
édB]éSs d)Ss arjrs túptudrqtdpts 7:rk7:tus iéütutdHrs its:qs ü:p:uSs ])Ss S:s
]rdn:u:OsdSs7:tsãtsutütutsrséããSsSãsiriSãsj“süSurqskrdHriSãóses-riu)Sstãp“s
k“Ostsrãs-Sããé/ékéiritãsitsyéytd]é“2kSsã)Ssri7:éuéirãsrSskSdnSsirsyéirósmkrãs
ocorrem utn:kruqtdpts ]Sqs Ss ptq-SOs itdpuSs irs qSki:urs ir7:ékSs 7:ts tãp“s
-utyéãpSós
cqsS:puSs-krdSstqs7:tsSs-riu)Ssãt pSudrsut]Sdat]BytksRsSsiSãsru7:Rpé-Sãs
prks]SqSsitüédéiSãs-Susoós.ós]:dnósmktãsã)Ssq:épSsãtqtkardptãsrSãs-uéd]B-éSãs
-uéqSuiéréãs 7:ts ãts td]SdpurqOs -Sus tútq-kSOs drs /rãtsirs rãpuSkSnér
"
ós eãs
-uéd]B-éSãs -uéqSuiéréãs ã)Ss ödé]rs ts tú]k:ãéyrqtdpts ru7:Rpé-Sãs q:épSs -:uSãós
mq/Surstúéãprqsdrsytuiritsq:épBããéqSãsru7:Rpé-SãOsdrsqréSuérsiSãs]rãSãs
pur/rkar2ãtsãSqtdpts]SqsãtptsS:sit4
""s
-uéd]B-éSãs-uéqSuiéréãs7:tsut]t/tqsSs
dSqts iSãs -krdtprãós Dãsprutürãs its r-utdié4riSs 7:tsSsãtus a:qrdSsptqs its
ktyrusrs]r/SsrSskSdnSsirsyéirstãp)Sstãpr/tkt]éirãstqs-riuztãóseãs-riuztãOs

46. i
-3i
UcriqsPiNázKiqgciâcbq4rsFucqiPiUPr4OriuáiUrObâFUOcqiUrO-cruOPOqiáiuPqiráIPaváqi
áiáNOq4áb4áqiáb4ráiáIáqGi
1gci íi cjrOmP4órOci uáuOâPr(qái Qi âc-Uráábqgci uPi Ob4árUrá4Pagci ucqi
qOb4c-PqiP4íiciUIPbciucqiUrObâFUOcqiUrO-cruOPOqGiçcrics4rciIPuciáq4áiUPqqcKi
uOVFâOIi ái VPqâObPb4ái Pci -áq-ci 4á-UcKi Ucuái VPâOIO4Pri -sO4Pi âcOqPKi 4PIi âc-ci
áNUárOêbâOPqi á-i qá-ObúrOcqi uái qOb4c-Pqi ci uá-cbq4rP-Gi 1ci H-jO4ci uáq4ái
IONrcKiqc-áb4áiíiUcqqFNáIiIPbaPris-ijráNáicIRPriqcjráiáqqáiUábqP-áb4c
"#
Gi
i
i
6. Pensamento vertical e princípios primordiais 
i
Aámsbuci bcqqPi NOqgci uái -sbucKi Rúi UIPbcqi RcrOzcb4POqi ái Nár4OâPOqi ysái
P4rPNáqqP-i Pi ráPIOuPuáGi Eqi UrObâFUOcqi UrO-cruOPOqi âcrráqUcbuá-i Pcqi
UrObâFUOcqi uái cruábPagci Nár4OâPOqKi âc-UPrúNáOqi 4PINázi Pcqi áIá-áb4cqi
ysF-Oâcqi uPi 4PjáIPi UárOóuOâPGi dc-ci 4suci âcbqOq4ái uái áIá-áb4cqKi áIáqi
UPr4OâOUP-i uPqi NúrOPqi Vcr-Pqi uái -PbOVáq4PagcGi .Pb4ci ci âPrNgci âc-ci ci
uOP-Pb4áiqgciâcbq4O4sFucqiuáiâPrjcbcKiáq4PbuciPqqO-iLNár4OâPI-áb4áMiIOmPucqi
s-i Pci cs4rci Ucri -áOci uáqqái áIá-áb4cKi á-jcrPi uá-cbq4rá-i UcsâPi
qá-áIRPbaPi bci UIPbci uPqi -PbOVáq4PaváqGi Ei 4rPjPIRci âc-i cqi LUIPbcqi
Nár4OâPOqMiíis-iuc-FbOciuPqiuOqâOUIObPqiáqc4írOâPqKiqábuciysáiPicruábPagci
bcqiMUIPbcqiRcrOzcb4POqMiuáqârO4ONcqiíis-Pi4PráVPiâs-UrOuPiUáIPiâOêbâOPGi
Ei uOPmrP-Pi áqysá-P4OzPuci PjPONci Ucuái OIsq4rPri ci âPrú4ári uOq4Ob4ci uái
P-jPqiPqi -PbáOrPqiuái UábqPri Ucri -áOci uái s-Pi UáysábPiuONOqgci á-i 4rêqi
âPuáOPqiuáiPqUáâ4cqiNár4OâPOqiáiNúrOcqiPqUáâ4cqiRcrOzcb4POqKiáiuPris-PijPqái
-POqi UrcVsbuPi UPrPi Pi âc-Uráábqgci uái VábH-ábcqi 4POqiâc-ci ci
uáqIcâP-áb4cKiPiáIPjcrPagciáiciráqmP4áiuáiqOb4c-PqGi

47. i
-5i
i
Princípio 
Primordial 
Vênus  Marte  Saturno 
Princípio 
ãbOgcKiRPr-cbOPKi
áysOIFjrOci
àbármOPi
dcbâáb4rPagcKi
âcbqcIOuPagci
Plano Anímico t-cri dcrPmá-i çárqáNárPbaPi
Plano Corporal AábqsPIOuPuái 6craPi-sqâsIPri Eqqcqi
Atividade 
Típica 
APjcráPrKiâc-ári ls4PrKiPNPbaPri  áqOq4Ori
Ambiente 
Social 
9c4áIiuáiIsNcKi
jcruáIi
trábPKiysPurPiuáiáqUcr4áqKi
âP-UciuáijP4PIRPqi
çrOqgcKiRcqUO4PIKi
-cq4áOrci
Regiões, 
Órgãos do 
Corpo 
çáIáÓâcb4P4cxKi
bárNcqKiIújOcqi
n7qâsIcqKiqPbmsáKi4áq4PKi
UêbOqi
çáIáiÓVrcb4áOrPxKi
écáIRcqKiáqysáIá4ci
Tendências a 
Doenças 
oOPjá4áKiPâbáKi
cjáqOuPuái
6árO-áb4cqKiObVáâaváqi
PmsuPqi
dúIâsIcqKiUqcrFPqáKi
Pr4rcqái
Comidas  ocâáqi dc-OuPqiârsPqKiâPrbái 2rgcqKibczáqi
i
Ei UábqP-áb4ci MRcrOzcb4PIMKi bPqi âP4ámcrOPqi sqsPOqKi áq4úi -sO4ci -POqi
UróNO-ciuáibcqqPiíUcâPicrOáb4PuPiâOáb4OVOâP-áb4áKiábysPb4ciciUábqP-áb4ci
MNár4OâPIMicsiPbPIómOâcKiPUcOPucibcqiUrObâFUOcqiUrO-cruOPOqKiíi-POqiuOVFâOIiuái
PUráábuárKi UcOqi qái cUvái Q IómOâPi âc-i Pi ysPIi áq4P-cqi Pâcq4s-PucqGi àIái
Uábá4rcsi qc-áb4ái bci âP-Uci uPi UqOâc4árPUOPGi Ei -sbuciuPi UqOysái bgci ái
âc-Ucr4Pi bá-i IómOâPi bá-i ârcbcIcmOâP-áb4á[i PysOi Uráuc-ObP-i Pi
qObârcbOâOuPuáiáiPiPbPIcmOPKiâc-cibcqiuá-cbq4rP-icqiqcbRcqiPiâPuPibcO4áGi
1gciVPzi4Pb4ci4á-UciPqqO-Ki4cucqicqiqáráqiRs-Pbcqiâc-UPr4OIRPNP-iáq4Pi
âc-Uráábqgci MUqFysOâPMi uci -sbucGi nPqi ObâIsqONái Pi Ucragci -ObcrO4úrOPi uPi
Rs-PbOuPuái ysái PjPbucbcsi áqqPi NOqgci uái -sbuci ái Qi ysPIi Uár4ábâá-cqi
áq4úKiuáNOuciQqiPb4OmPqirPFzáqKiOb4sO4ONPiáiqáârá4P-áb4ái-sO4ci-POqiIOmPuPiPi
áIPiuciysáiPu-O4áGiEiqO-jcIOq-ciUrO-O4ONciáq4úiNONcGi1óqi4PINázi4ábRP-cqi
NármcbRPiuáIáiáiciuábsbâOá-cqiâc-ciUráâcbâáO4ciáiqsUárq4OagcKi-Pqibgcici
PjPbucbP-cqGi1á-i-áq-cicqimrPbuáqiécrbPOqiUcuá-iqáiUár-O4OriUráqâObuOri
uáis-iRcróqâcUcKiáiysPb4PqibgciqgciPqiUáqqcPqiysáiciIêá-iqá-iéP-POqi
Pu-O4O(Ic
"-
Gi1óqiâcb4ObsP-cqiâc-UPráâábuciPcqiáb4árrcqiNáq4OucqiuáiUrá4cKi
á-jcrPibgci4ábRP-cqiysPIysáriáNUIOâPagcirPzcúNáIiUPrPiOqqcGi.suciqái4crbPi
Nár-áIRciysPbuciáq4P-cqiOrPucqKiáibgciP-PráIcGifá-cqi4sucibámrciysPbuci
bgci4á-cqi-POqiáqUárPbaPGi)sPbuciPâRP-cqiysáiPImsí-iáq4úiIcsâcKibóqi
IRái-cq4rP-cqis-iUúqqPrciáibgcis-iés-áb4cKiáiqá-UráiciVPzá-cqiObuOâPbuci
Pi âPjáaPKi ái bgci ci écáIRcGi Ei écáIRci ráUráqáb4Pi Pi Rs-OIuPuái ái bgci OuíOPqi

48.
-6
@+ uc *A&;*(+* %$ c) '*$% ''*cu+%uK
$Fu $% '*c u+ c)*$ '*$% <$c) <$c) &
* *% * +u)% * u% * /* * u*u )* ' $;* K $%% $%K
)*'$* +Fu FuN')c c u* & *)*'$* + ;)c u*u K+ *
$% ;)c [ **%7 * *$ $ ) &
)$%+ * * N'** ' /* Fu %>+ 9D*8%+$%
$c * $ + %)D ) & * $c$% + *u N'** + )*
7*% % $' *')$c9')*')+) )**u * /*+2%u *&
)$8u$c) * *)$%+ * + $) u u $ 7 *% 'c
+)8)c /*c*+=%)c *$ *u'89c)&=+)**Ku+*)$%+ $'*
, + )* )+)$ *+ Fu c u+ *u7*%)%u)K ')* ' Fu *
$c$% + *u 7 * $ * ' c *)+'*+$%& + *
)';%**K * *)$%+ * * )$%c +7):()* $% *u *'c%)(
+u &'c)+$% ':%)c +)c)$ c >+)c K% +7=+$
**)+ c + '$* +$% '*)%)(K ') *%: + c7) '
'8u$c++)c +$%*u 8)+ /*7+B)$%$c)$ * ')c *+
' $*+ )**u'8)c) )*&
( ) cu Fu u+ %$ %)( $ +u '
'*% 7c)&)+'*+$%'B* c+*uc$%:)'8 %
u+ 9() cu%' DK + * $ $ ' D%+)$ ' (
'7+ &c+7 %8 Dc+Fuc+7 %)*%$)$(u$% ) +$%
+ )*8%K8+ Fuc+%+'='c)*u+u*c (D+ )*
+ c)*' c$%>B&Cu+c+7 %*ucD+ c+c%)*$ K +$%
)+)$ ' c+ ' % + ) K +'u $ $)
c*'$$%+ )*' 8u$KFu **+'' *'u+/*K$**
*u$;c$% %,u$% +$%c+ '&Cu $%+ )**c+7 %
cD+ $ 'K+ )*%$ '%$c) $ $' $'8u$K
Fuc*c$ +*+ '' *+) *8* &*+ $%
c$%cFu $*c+7 % %)*%D c+' ( * *&'%$c)
'**)( u+$% c+ c + *u'8)c) * **)+ c + *
8)+ /* '*)%)( *& ';* +) * cu% u K )$%'% *
$ +$%c+cu *K%+ ')+)(% +)+ )*% +
u%u &
)$%+ *$ *'+8 %*)$%c +7) *'c$%2*
$9+)c*u' /*c+'% +$%K+ **%*%>+*% c
*'$%()*% *')$c9')*')+) )*Ku*, K * %$ %)( *$
'+ ))$ B* $ '; c$%:)K ($ *% )$*) * $ +*+

49.
-!
c ) *)+7;)c &Fu*8 *u' ')+) K *(+*
+ )**+ $%*'**9(uK)%u% 8+ K*+':%)c *&
' c$uD) $) ' u+ u% c +'K )$ Fu )+ $*
c*'$$%*K=$c**:)'% $% ( )D *)$%+ $ &
+c *)$%+ cu 8% K*%$')+)$ u+)8)c Q
($% $$u+ *& + *u *)$%+ K ' c)$% *%: $8+
*Fu))7 & **, % % ' %)c +$%Ku*, Kc+*uc$%:)K
Fu)97)Fu**% 7))Duc+ ,u *)$%+ ='%u7 &
** ' 8)c + )* c + u+ N+'J Fu+ *8 u+ **%
*$((u+*)$%+ Fucu+' 8u$+ $%*uFu)97)&)*%
c+u+%K% % B*7*) KFu''c)$ u+ c% c +
'%% c$% u+ +7)$% u '**)7))% u+ * %)*8
*u7*%)%u%)( c+K ()$%+$% + FuK % (DK c+% *u)c9)
() u+*8)+$% +*)$c$%:(&Cu $$%* c$*
u+ % % +$% ':%)c ** ' c)$%K u+ )% 9) K cc B*
' c)$%+')$Fu*8 *uFu)97)&'*u c +
u *+ 7% u+ *u7*%)%u% *+ c$*u)u+ u% %)'
* %)*8 &K*7%uK$c$*u Fu)Fu*) )+'*c)$9(K
u*, K +& %u +$%K%)' +c+Fu *$u%K*7
8+ c*KFu%;7() Ncu*)( +$%' ** '*%H+ K$=
u+ *u) K+ * )$ **)+% % B*u+ 7 %+ &
+c*u% *Mc)* *7 *M$*''c)$ $ ( 8%
Fu)Fu +$%*% % K+ * )$ **)+''c)$ B* u+
c)* &+ )% 9) K+*uc *K$c$%)7u)+$ ' *uc)$
'7+ &
+)$)c +':%)c %) '7,%)(8c ' c)$%
u+ ')$c9') *+ $% c+) & ' $ $9+)cK * 8c)
)+) % +$% +c+% * **u *c*'$>$c) *$Fu*8
Q* %)*8 *,&' c)$%'c)* ) '% $%(% $c$% K*
$u+ '** K'+$* Fu'u*** %)*8 D*u $c**)
+&Cu $%)(** '$) %$ c$*c)$%*u*,
c+ c+c+( )' DK)** )$ %) + )**$%)Fu
$2$c) %% &+c*+ $) )$c$*c)$%u*+)c$*c)$%=
u$)c +$%u+ 7 %+ K )$ 'c)+ +u+' $$
'') & *u% + )* *)$)8)c %)( + )* $ c $c *)
'$ + *)+*+&

50. s
0?s
es aSqtqs drã]ts ]Sqs ãt:s -riu)SOs 7:ts ]Sdãéãpts its iéytuãSãs -riuztãs
ã:/SuiédriSãós mkts -Sits ãtus ut]Sdat]éiSs drs aturdHrs ntdRpé]rOs dSãs
ru7:Rpé-SãOsdSsaSu"ã]S-SOsdSãsãédpSqrãsS:stqsS:puSãsdBytéãsits-uSjtH)SósgSs
it]Suutus irs yéirs tããts -riu)Ss pSudr2ãts rp:rks tqs ãt:ãs iéütutdptãs rã-t]pSãs
gédn:Rqs-Sitstyép“2kSOstkts-ut]éãrsãtusutrké4riSOsS:sãtjrOs-uttd]aéiSs]Sqs
yéirósorãSsãtsptdarOs-Sustútq-kSOsut]Sdat]éiSstsyéãpSsrpRsSsü:diSs-ruptsits
ã:rstãpu:p:urOsãtjrs-SusqtéSsitstú-tuéwd]érãsS:sirsptur-érOsrãsrkptudrpéyrãsits
realização pSqrq2ãts-SããBytéãósmããtsédptu]âq/éSOsitdpuSsiSãsdBytéãsytupé]réãOs
Rsrs]ard]ts7:tsutã:kprsirsüékSãSüérs]SdpéirstqsA Doença como Caminho. 
eãsãédpSqrãsã:untqs7:rdiSsptqrãsrdBqé]S2tã-éuép:réãsitãké4rqsiSs-krdSs
]Sdã]étdpts-rurso ]Su-SósgSsãtdpéiSs]Sdpu“uéSOs-Sit2ãtsprq/RqsySkprusrsüékpurus
Sãs ptqrãs rdBqé]S2tã-éuép:réãs rs -rupéus iSãs ãédpSqrãós Ds -rããrntqs -tkrãs
éqrntdãs-:urãsiSãs-uéd]B-éSãs-uéqSuiéréãsür]éképrsSãs-rããSãsã:/ãt7Ttdptãs-Sus
S:puSãsdBytéãsitsut-utãtdprH)Ssitããts-uéd]é-éSósWs:qrsãép:rH)Ss]Sq-ru“ytks
rSs r-utdié4riSs its éiéSqrãós orãSs ãts 7:téurs r-utdituséprkérdSOs tã-rdaSks ts
üurd]wãOs Ss qréãs ãéq-ktãs Rs r-utditus krpéqs rdptãós (SiSãs Sãs S:puSãs -rããSãs
pSudrq2ãtsqréãsü“]téãsrs-rupéusitããrs/rãts]Sq:qós
(ur/rkarusptdr4qtdptstqs-ru]tuérstqsyt4sitsptusd"i:kSãsdtuySãSãsãtuérs
:qrsut]SqtdirH)Ssptur-w:pé]rs/rãtrirsdrséiRérsiSãs-uéd]B-éSãs-uéqSuiéréãós
eãsdtuySãOs/tqs]SqSsrs-ru]tuérOsit-tditqsiSs-uéd]B-éSsitsCwd:ãOsd"i:kSãs
ts -tiurãs it-tditqsiSs -uéd]B-éSs its lrp:udSOsrSs 7:rksãtsrpué/:ésprq/Rqs Ss
pur/rkaSsptdr4óseãsd"i:kSãsdtuySãSãsãéq/Ské4rqsdSs-krdSs]Su-Surksrsrutérsdrs
tdnutdrntqsirs-ru]tuéróseãsrütpriSãs-ut]éãrqstdptditu2ãts]Sqsrq/SãsSãs
-uéd]B-éSãs 7:ts itãké4rurqs -rurs rs ]Su-SurkéiritOs -SitdiSs tã]Skatus
:dé]rqtdptsSs-krdSstqs7:tsSsüru)Sós
Dãs ã:ntãpztãs ptur-w:pé]rãs 7:ts ãtn:tqs tããrs kédars its-tdãrqtdpSs ã)Ss
itãrüériSurãOs qrãs tkrãOs j:ãprqtdptOs üSuHrqs its ySkprs -rurs rs ã:-tuüB]éts irs
]Sdã]éwd]érs Sãs -uéd]B-éSãs 7:ts üSurqs ut-tkéiSãós 3:rdiSs d)Ss ãts Sütut]ts
7:rk7:tusutãéãpwd]érsrs:qsptqrOstktsd)SsRstq-:uuriSs-rursrsãSq/urósArãs
]rãSs ãts ptdars üSuHriSs Ss ptqrs rs ]Su-Surké4ru2ãts ]SqSs -uS/ktqrOs rãs
]Suutã-Sdiwd]érãsrdBqé]rãsprq/Rqsãtu)Ssitãrnuri“ytéãósorãSsd)SsSsãtjrqOs
ityt2ãts ptus ]:éiriSós múéãpts rs ã:ã-téprs its 7:ts rãs ]Suutã-Sdiwd]érãs d)Ss
ãtjrqs]Sd]Suitãós
lS/uts rs /rãts iSãs -uéd]B-éSãs -uéqSuiéréãOs prq/Rqs ãtspSudrs qréãs ü“]éks rs
ãéndéüé]rH)SsiSãs"un)Sãstsirãs“utrãs]Su-SuréãósçSit2ãts-tu]t/tusitsqrdtéurs
q:épSsiéutprs7:tsSs-tã]SHSsptqsrsytus]Sqsrséd]Su-SurH)Ssrs-rupéusitsã:rs
ü:dH)Sstsirãs]Suutã-Sditdptãsédié]rHztãséiéSq“pé]rãspréãs]SqSsGeizkragen 

51. i
0 i
csiGier- áiGeizhals S= PNPráb4cGiGeiz = PNPrázP[iKragen = âcIPrObRc[iGier = 
PNOuáz[iHals = UáqâcacTGi1c4P(qáiysáicqiécáIRcqiáq4gciIOmPucqiQ Rs-OIuPuái
P4rPNíqi uPqi Vsbaváqi uái ucjrPri cqi écáIRcqi ái PécáIRPr(qáKi -Pqi Ucuá(qái
Uárâájári-POqiVPâOI-áb4áiysáicqibárNcqiáq4gciIOmPucqiQiUPrâárOPiPiUPr4Oriuci
âcbRáâO-áb4ciucqiUrObâFUOcqiUrO-cruOPOqGiTqqci4P-jí-iUcuáiqáriuáuszOuciPi
UPr4Ori uPi Vsbagci ucqi bárNcqKi -Pqi UPrPi Oqqci éúi íi báâáqqúrOci PIms-i
âcbRáâO-áb4ciuái-áuOâObPGi
i
i
7. Doença como ritual 
 
tiucábaPiíiPiâcrUcrPIOzPagciUrcjIá-ú4OâPiuáis-iUPurgcGiçcri-áOciuáIPKici
UPâOáb4áiíiVcraPuciPiUPqqPriUcriáqqáiUPurgciPciysPIiráqOq4áiáiysáibgciPâáO4Pi
âcbqâOáb4á-áb4áGi ti NONêbâOPi âcbqâOáb4ái uái s-i UPurgci íi s-i rO4sPIGi ã-i
Pâcb4áâO-áb4ci UP4cIómOâci íKi âcbqáySáb4á-áb4áKi s-i rO4sPIi ObâcbqâOáb4áKi csi
qáéPKi ysái -ármsIRcsi bPi qc-jrPGi EiUrO-áOrci UPqqciá-iuOráagciQi âsrPi íi Ori
jsqâPriáqqáirO4sPIibPiâcbqâOêbâOPGiIO-PiPésuPiqsjq4PbâOPIiUPrPiOqqciíiVPzári
PysOIci ysái ci qOb4c-Pi uái ysPIysári -PbáOrPi bcqi VcraPiPi VPzárKi -Pqi
âcbqâOáb4á-áb4áiáiuáiIONráiáiáqUcb4HbáPiNcb4PuáGi1ciáNá-UIciuPicjáqOuPuái
4rP4PNP(qáKi Ucri áNá-UIcKi uái Uá4OqâPriconscientemente. ti -áuOuPi ysái qái
ObâcrUcrPiuáqUár4PiáiP4áb4P-áb4ái4cucqicqiucâáqiáimsIcqáO-PqKiqsrmáis-i
qáb4O-áb4ciá-iráIPagciPciUrPzáriO-UIFâO4cGiTqqciUcuárOPiráqsI4Priá-is-irO4sPIi
uái Uá4OqâPri uONár4Ouci ái UrPzárcqcGi Ei O-Ucr4Pb4ái íi bgci Uár-O4Ori ysái qsréPi
bábRs-iqáb4O-áb4ciuáiâsIUPGiEiqáb4O-áb4ciuáiâsIUPiNá-iuciUóIciPIcUú4OâciáKi
báq4áiâPqcKiqc-áb4áiUcuárOPiUráésuOâPrGi
)sPbucKiá-iNáziuáiqáiPjPrrc4Priuáiqáb4O-áb4ciuáiâsIUPKiâc-áaP(qáiPi
UrP4OâPrirO4sPOqiâcbqâOáb4áqiuáiUrPzárKiPiUráqqgciuciqOb4c-PiâáuáGiçcris-i
IPucKiâc-iciUrPzáriâcbqâOáb4áiéúibgciíiUráâOqciâc-ári4Pb4c[iUcrics4rcKiPâáO4P(
qái-áIRcriciPs-áb4ciuáiUáqciráqsI4Pb4áGitmcrPiqáiqPjáiciysáiqáiâcbqámsOsi
âc-i PysOIcGi )sPbuci qái -ármsIRPibPi âcrráb4áiuci UrPzárKi cs4rcqi UIPbcqi uái
UrPzári4P-jí-iqáiPjrá-iâc-ciysáiUcriqOi-áq-cqGi1ci áObciuáifêbsqiRúKi
PciIPuciuPimsIPKics4rPqiUcqqOjOIOuPuáqiâcrráqUcbuáb4áqGiEiUrPzáriP4rPNíqiuái
cs4rcqiqáb4OucqiPIONOPiciáq4H-PmciqcjráâPrrámPuciqá-iPjPbucbPrici4á-PiuPi
qábqsPIOuPuáGiEiUrPzáriP4rPNíqiucqicIRcqKiucqicsNOucqKiucibPrOziáiuPiUáIái
UráábâRái-POqicsi-ábcqici-áq-ciUPurgcGidc-ciórmgciuáifêbsqKiPiUáIáKi
báqqáiH-jO4cKiíiqá-iu7NOuPici-POqiPUrcUrOPucKiPciIPuciuciUPIPuPrGiti-áIRcri

52. i
0"i
PI4árbP4ONPiUPrPiâc-áriqárOPiUcr4Pb4ciciUrPzáriqábqsPIiuci4P4cGiPáOéPriUcuái
qsjq4O4sOriuái-PbáOrPijPq4Pb4áiPuáysPuPiPiPNOuáziUcriucâáqKiéú ysáiciUrPzári
PysOiUPr4áiuPi-áq-Pi-sâcqPGidPrFâOPqi4rPbq-O4á-is-iqáb4O-áb4ciuáijá-(
áq4PrKiuái-PbáOrPiqá-áIRPb4áiPiysPbuciqáiPâPrOâOPiPijPrrOmPiPUóqis-PijcPi
ráVáOagcGi
drOPris-irO4sPIiâcbqâOáb4áiPiUPr4OriuciUPurgciObâcbqâOáb4áiuciqOb4c-Piíici
UrO-áOrciUPqqcGiEiUPqqciqámsOb4ái4á-iUcricjéá4ONci4rcâPricqi4rOq4áqiUIPbcqiuái
áIPjcrPagciUcriUIPbcqiuáiráqmP4áiUIábcqiuáiuáqábNcINO-áb4cGiTqqciráqsI4Pi
-POqiVúâOIibPi-áq-Pi-áuOuPiá-iysáiáq4áqi7I4O-cqiqáiPésq4P-iPciUPurgcKicsi
qáéPKiPciUrObâFUOciUrO-cruOPIiPVá4PucGiEiUPurgcibgciqáiuáONPi-cuOVOâPrKi-Pqi
qO-iciUIPbciuáiqsPielaboraçãoicsiresgateGi
àNOq4ái s-i NáruPuáOrci PjOq-ci qáUPrPbuci áqqáqi ucOqi âcbâáO4cqGi ti
elaboração íi qcjrá4suci IPjcrKi csi 4rPjPIRcKi ábysPb4ci ci ráqmP4ái4á-i Pi
NPb4Pmá-iuPiqcIsagciPiqásiVPNcriSá-iPIá-gciEinlösung = ráqmP4áiaiLösung = 
qcIsagcTGi1ciáNá-UIciPb4árOcriuáicjáqOuPuáKiPiáIPjcrPagciuci4á-PKibáq4ái
âPqcibP4srPI-áb4áis-PiáIPjcrPagciUrPzárcqPKiqárOPi4PINázis-iUrcmrP-Piuái
-PqqPmábqiuáiysáiqáiuáqVrs4PiUPrPiPuáysPr(qáiQqiáNOmêbâOPqiuciUrObâFUOciuái
fêbsqGi nPqqPmábqi âPbqP4ONPqi csi ucIcrcqPqi bgci qárOP-i PUrcUrOPuPqi Pci
UrObâFUOciNábsqOPbcGiEiP-crKiysáiObâIsOiciâcrUcKiPiPI-PiáiPi-áb4áiqárOPKiPci
âcb4rúrOcKis-iráqmP4áiáiP4íi-áq-ciPiráuábagciuci4á-PGi
 áqmP4áqi bgci PI-áéP-i s-i cjéá4ONcKi áIáqi bgci Pâcb4áâá-i UPrPi ysái qái
âcbqOmPiPIms-PiâcOqPKi-PqiUPr4á-iuáis-PibáâáqqOuPuáiOb4árOcriáiPVá4P-iPi
UáqqcPi á-i qsPi4c4PIOuPuáGi çcriáqqPi rPzgcKi áIáqi UráábâRá-i ciUrObâOUOciuái
-PbáOrPiPjrPbmáb4áiáiVsbuP-áb4PIGitiáIPjcrPagciâcbqâOáb4áiáq4úiqséáO4PiPci
UárOmci uái uáq4PUPri PUábPqi H-jO4cqi OqcIPucqGi ti -PqqPmá-Ki uPi -áq-Pi
-PbáOrPi ysái Uá4OqâPrKi PVá4Pi qc-áb4ái ci UIPbci uci UrPzári âcrUcrPIGi ti
áIPjcrPagciObâcbqâOáb4ái4P-jí-iUcuáiqá-iu7NOuPiPjrPbmári4cuPiPiUáqqcPKi
-PqiáIPi4câPrúici4á-Piuáis-Pi-PbáOrPi-ábcqiUrcVsbuPGi
dPqciqái4ábRPis-iUrcjIá-PibgciâcbqâOáb4áiâc-iciUrObâOUOciUrO-cruOPIiuái
nPr4áKi Ucuá(qái Ucri áNá-UIci áIPjcrPri qsPi PmráqqONOuPuái âc-ci áqUáâ4Pucri
bcqiâP-UcqiuáiVs4ájcIGinPqi-áq-ciáq4PbuciIúiuáiâcrUciáiPI-PKici4á-Pibgci
qái uáONPi qcIsâOcbPri Ucri -áOci uái mrO4cqi uái jP4PIRPGi)sá-Ki Pci âcb4rúrOcKi
áIPjcrPi qási 4á-Pi uái -PbáOrPi âcbqâOáb4áKi 4á-i Pi NPb4Pmá-i uái âcbRáâê(IcGi
6Pziqáb4OuciysáiciPVá4PucKiUcriáNá-UIcKiuáâOuPiUrP4OâPris-PiNPrOáuPuáiuái
Is4PiUPrPiuPriNPzgciQiqsPiPmráqqONOuPuá[iciUárOmciáq4PiUcrí-iá-iysáiáIái
UPr4OâOUáiPUábPqiâc-iciâcrUcKi-Pqibgciâc-iPiPI-PGiã-iráqmP4áiqárOPiysái
áIái qái uáONPqqái PrrájP4PrKi 4c-Pqqái qsPi NOuPi uái PqqPI4cKi qái âcbVrcb4Pqqái

53.
0#
c ,* +$% c+ * % 8 * '$$%* ()(** *u () + $)
*u% &
1 D' %u+)%u c$*c)>$c) %**' $*$(()*&=+
)**K*)%u )**% $%+ )*8)c D*Fu $%+ )*' $*c+'$+&
)***u% % +7=+ 'uc 8)c:c) %)( $ ' * %
u+%+
"0
& + )) *(D***)$%+ **+$%( +Q 7 K
,:Fu8 % c$*c)>$c) $9+)cB*'))%u & **% *, % D) '
*)$%+ *% $*8+$ *)$%+:%)c $ +u+)%u c$*c)$%
Fu 7 $, %* * ' $* )+')c *K u+$% + * c $c* *
* % %+ &
*% =% +7=+ c (' *8 D* %* ' %)%$% %)( *
7 & N+' c)+ K *) '**9( )c B* + $) %
c$*c)$% Q ( ) u% *c) Fu c ** 7 $
% +7=+ + +$%*%$ ** %+ c) KFu ' %)*u
8)*8) 7 $% () K *u'89c)Q* 9D*&' %) 9c*c:K
c+Fu'*)+*+ Ku+ 7%u + %+ **Fu
%+)$ ' 7) c +)$ ' $) + c) $ % +7=+ + u%*
<+7)%* () ( 8% u* ()(+ $) c ,* &$*
*)$%+ )$c)% + c :%)%u Q() K*c 7 +$*+$%'
u%Bc$c)+$%K+ *% +7=+' u%B )D K,:Fu7,%)(
c +)$ *$(()+$% = % $*8+ % () + u+ )%u
c$*c)$%&

54. ç
0-ç
ç
3 
Indicações Práticas para a Elaboração dos Sintomas 
 
 
1 - Nosso vocabulário 
 
lõçTeC-nõçDcçêC-enâne-cSRõçeQ-hçõçTõzõçIçeçeQâeTêcLzeC-eçcçLêCofcoezç
DõQçQêC-õzcQéçtõzõç-õDõQçõQçQeneQçmfzcCõQç->zçQêC-õzcQKçeLcçBçDeçLõCoeçcç
LêCofcoezçzcêQçDê,fCDêDcçDõçâLcCe-céçàzVõncç,cLcDcçQçâen,eêSRõçâõnç-õDõQKç
QRõç âõfTõQç õQç Ffeç cç TõzâneeCDezç TõCQTêeC-ezeC-eéç CfcC-õç zcêQç
êC-eLeT-fcLêDcDcQçcQçâeQQõcQçQeç-õzczKçzeCõQçneQ-cKçDeçzcCeêncçoencLKçDcç
TõzâneeCQRõçêC-fê-êHcçDeQQcç,õnzcçDeçeNâneQQRõéçWçâõnçeQQcçncDRõçFfeçõQç
cQQêzçTmczcDõQçâõHõQçânêzê-êHõQçeQ-Rõçzfê-õçcHcCScDõQçezçneLcSRõçcçC”Qç
CõçFfeçcçêQQõçQeçne,eneKçcQQêzçTõzõçcQçTnêcCScQçQRõçQfâenêõneQçcçQefQçâcêQéç
MçLêCofcoezçHenVcLKçNfC-czeC-eçTõzçcçLêCofcoezçDõçTõnâõKç-czVBzçâõDeç
Qençzfê-õçô-êLéçIõêQçCRõçBçQõzeC-eçõçTõnâõçFfeç,cLcKçcçLêCofcoezç-czVBzçBç
TõnâõncLéç ãzç oncCDeç Côzenõç Deç eNâneQQíeQç âQêTõQQõzh-êTcQç êLfzêCcç
significativamente õ TõnâõçeçcçcLzcéçãzcçâeQQõcçõVQ-êCcDcç[verstockt] CRõç
eQ-hç[steckt] TmeêcçDeçTõhofLõQ[çezçQeC-êDõç,êofncDõKçQefçân”ânêõç,LfêDõçHê-cLç
eQ-hç,êTcCDõçTõCoeQ-êõCcDõçSêCçStocken nc-eCT[çcLofBzç-eCcDç[verbissen] CRõç
,êCTcçQefQçDeC-eQçTõCTne-õQçezçCcDcç[beissen = zõnDenTKçCezçfzç-eêzõQõç
[hartnäckig] -ezç õQç zôQTfLõQç Dõç âeQTõSõç[Nacken] DfnõQç[hart]. uõzeC-eç
FfcCDõç -cêQç âõQ-fncQç êC-enCcQç CRõç QRõç zcêQç TõCQTêeC-eQç âcncç QefQç
âõQQfêDõneQç Bç Ffeç eLcQç -eCDezç cç Qeç TõnâõncLêDcnéç Iõn-cC-õKç CRõç Bç -Rõç
QfnâneeCDeC-eç Ffeç CõQQõç Tõzõçresponda CRõç câeCcQç cõç -nc-czeC-õç zcQç
-czVBzçcõçQêoCê,êTcDõéç
Mç LêCofcoezç TõLõFfêcLç eNâneQQcç cêCDcç zcêQç TLcnczeC-eç õQç TõC-eN-õQç
TõnneQâõCDeC-eQKç eQâeTêcLzeC-eç Lhç õCDeç Bç onõQQeêncçeç âõfTõç QõTêhHeLéç MQç
eNâneQQíeQçêDêõzh-êTcQçeçõQçânõHBnVêõQçneHeLczçzfê-cQçHeDeQçfzçânõ,fCDõç
TõCmeTêzeC-õçDcçêC-enDeâeCD>CTêcçDõçTõnâõçeçDcçcLzcéçgçDê-cDõçNhçQcVêcçmhç
zfê-õç -ezâõç Ffeç õç czõnç âcQQcç âeLõç eQ-HzcoõKç zfê-õç cC-eQç Ffeç õQç
âQêT”LõoõQçâfDeQQezçânõHcnçFfeçcçTnêcCScçõV->zçzcêQçDõçFfeçTcLõnêcQçCõç
Qeêõç zc-enCõéç àNâneQQíeQç TõzõçKummerspeck SYç DõVncQç Deç oõnDfncTç
SKummer = c,LêSRõKçDeQoõQ-õçaçSpeck = -õfTêCmõTçDeêNczçeC-neHençFfeçzcêQç
-cnDeçõçczõnçcêCDcçâõDeçneoneDênçcõçâLcCõçêC,cC-êLéç

55. i
00i
ti qPjáucrOPi uPi IObmsPmá-i íi -sO4ci -POqi âcbVOúNáIi uciysái márPI-áb4ái
qsUc-cqGiEqiqOb4c-Pqiá-i4rP4P-áb4ciráqUcbuá-ibciqáb4Ouci-POqiNáruPuáOrci
uPiUPIPNrPGiã-PiUPIPNrPiâc-ciKrãnkung SYicVábqPKiPmrPNcTibcqi-cq4rPiysái
cVábqPqKiPciIcbmciuci4á-UcKiVPzá-iâc-iysáiqáiPucáaPKiOqqci-sO4ciPb4áqiysái
áq4sucqiUqOâcqqc-ú4Oâcqiciâc-UrcNPqqá-Gi
ti PésuPi -POqi qsjq4PbâOPIi Ucri UPr4ái u[Oi IObmsPmá-i uci âcrUcKi bci ysái qái
ráVáráiPciâcbRáâO-áb4cKiQiâc-UráábqgciuciqOmbOVOâPuciucqiqOb4c-PqKiUrcNí-i
uáiqsPiRcbáq4OuPuáGiàq4PiNPOi-sO4ciPIí-iuciysáiqáiqsUváKirPzgciUáIPiysPIiPqi
UáqqcPqi-cuárbPqibgciuáONP-iuái4áb4PribPuPKiuáiâcq-í4Oâcqiáiqáqqváqiuái
jrcbzáP-áb4ci Pr4OVOâOPIi Pi Ob4árNábaváqi âOr7rmOâPqKiUPrPi rá4câPri Pi O-Uráqqgci
áNâáqqONP-áb4áiRcbáq4PiysáiqsPiUáIái4rPbq-O4áGiçcriáq4PirPzgciLs-PiUáIái
Rcbáq4PMi Seine  ehrliche  HautT íi s-Pi áNUráqqgci UPrPi UáqqcPqi âríusIPqKi
ObmêbsPqKiysáiRcbáq4PiáiMqsUárVOâOPI-áb4áMiuá-cbq4rP-i4suciciysáiqáb4á-i
bPiUróUrOPiUáIáGi1PiUqOâc4árPUOPibóqis4OIOzP-cqiáqqáiâP-ObRciRcbáq4ciáKiá-i
VPqáqi uOVFâáOqKi bcqi âc-sbOâP-cqi âc-i Pi áUOuár-ái ái 4P-jí-i âc-i Pi
ráqOq4êbâOPiáUOuír-OâPiucqiUPâOáb4áqGi.cucqicqiécmcqiuáiuOqqO-sIPagciáiuái
câsI4P-áb4ci ysái qási UrcUrOá4úrOci UcqqPi 4ári uáqábNcINOuci qgci áq4rPbRcqi Qi
Rcbáq4PiUáIáGi
i
i
2. Mitos e contos de fadas 
 
T-PmábqiuciH-jO4ciuPi-O4cIcmOPicsiuPiNOuPiuáiUárqcbPIOuPuáqiuáq4PâPuPqi
ysáiqái4crbPrP-i-O4ciUcuá-iqáriuáimrPbuáiPésuPiUPrPiPiOb4árUrá4PagcKiuáquái
ysái PUráqáb4á-i qO-OIPrOuPuáqi âc-i ci UróUrOci UPurgcGiEqi âcb4cqi uái VPuPqi
4P-jí-i bcqi âcbVrcb4P-i âc-i -c4ONcqi Prysá4FUOâcqKi qábuci ysái bgci rPrPqi
NázáqKi á-i rcsUPmá-i -cuárbPKi á-ármá-i bPi ábâábPagci uPi UróUrOPi NOuPGi
àqqáqiUPurváqiP4á-UcrPOqKi4PIiâc-ciPUPráâá-iVráySáb4á-áb4ái4P-jí-ibPi
UcáqOPKibgciUPqqP-iuPiáqqêbâOPiUcá4OzPuPiuáiáNUárOêbâOPqiuáiNOuPGiã-iucqi
cjéá4ONcqiuPi4árPUOPiuPiráábâPrbPagciíiUrcâsrPriáqqáqiUPurváqiUPrPiáb4gci
4crbPriâcbqâOáb4áici-O4ciuciUPâOáb4áGi áâcbRáâárici-O4ciuPiUróUrOPiNOuPiái
uáqâcjrOriysáiUPUáIiciUPurgciuPiucábaPiuáqá-UábRPibáIáiíiOmsPI-áb4ái74OIi
UPrPiPiOb4árUrá4PagciucqiqOb4c-PqGi
dPuPiqáriRs-Pbci4á-i4P-jí-iqásiâcb4ciuáiVPuPqKiqábuciObuOVáráb4áiqái
áIáiqcbRPiâcbqâOáb4á-áb4áiâc-iqsPqiO-PmábqicsibgcGioáqâcjrOriáqqáiâcb4ci
Ucuái qári uái mrPbuái PésuPi bci âP-ObRci UPrPi Pi Ob4árUrá4Pagci uci UPurgci uPi

56. i
03i
ucábaPKiPqqO-iâc-ciUPrPiPiâc-UráábqgciuciqOmbOVOâPuciuái4cuciciUPurgciuPi
NOuPGiçcuá(qáiáb4ábuárici-cuáIciuáiâP-PuPqiuciUPurgciPiUPr4Oriucqiâcb4cqi
uáiVPuPqGiEqiâcb4cqiuáiráOqiáiuái-PmOPKi4POqiâc-cicqiâcIá4PucqGiUáIcqiOr-gcqi
2rO--KiráUráqáb4P-ibPiNáruPuáis-imrPbuáiUPurgcKiciâP-ObRciuPiPI-Pirs-ci
Qi UárVáOagcGi Ei RáróOi UráâOqPi Ori á-jcrPi uái âPqPKi ci ysái Qqi Názáqi IRái Wi
VPâOIO4PuciUcri-PurPq4PqiPb4OUú4OâPqicsibáâáqqOuPuáqi-P4árOPOqGitiqámsOrKiáIái
uáNáiqsUárPriPqiUrcNPqiuPiNOuPibci-sbuciPb4áqiuáiVObPI-áb4áiábâcb4rPriqsPi
cs4rPi-á4PuáKisbOr(qáiPiáIPiá-is-iâPqP-áb4ci-Fq4Oâc
"3
iái4crbPr(qáiO-cr4PIGi
àq4áiUPurgcijúqOâciíiâc-s-iQi-POcrOPiucqiâcb4cqiuáiVPuPqiáiráUráqáb4Pici
âP-ObRciPbF-Oâciâc-s-iPi4cucqicqiqáráqiRs-PbcqGiEiqOmbOVOâPuciuái-sO4cqi
âcb4cqiáq4úibcqi-sO4cqiáiNPrOPucqiPrysí4OUcqiObuONOusPOqiysáiqáiqcjráUvá-i
PciUPurgcijúqOâciáiráUráqáb4P-iâP-ObRcqiuáiNOuPiUáqqcPOqGi
i
i
3. O caminho do reconhecimento sobre o pólo oposto 
 
Ei âP-ObRci uái 4rP4P-áb4ci qcjrái ci UóIci cUcq4ci 4PIi âc-ci íi 4áb4Puci bPi
PIcUP4OPibgciUcuáKiPiIcbmciUrPzcKiIáNPriQiqcIsagciuáis-PiUrcjIá-ú4OâPiqái
4áb4Pi4P-jí-imPbRPri4á-Ucibciâsr4ciUrPzcGi1PiOb4árUrá4PagcKiPciâcb4rúrOcKi
uPris-PicIRPuPibciUóIcicUcq4cKibcics4rciáN4rá-cKiUrcNcsiqári-sO4ci74OIGiEqi
cUcq4cqiáq4gci-sO4ci-POqiUróNO-cqis-iucics4rciuciysáibcqqPi-PbáOrPiuái
UábqPri sqsPIi UárâájáGi 1cNP-áb4áKi Pi qPjáucrOPi UcUsIPri Ucuái bcqi uPri
ObuOâPaváqi UPr4ObucKi Ucri áNá-UIcKi uái ysái Lcqi UqOysOP4rPqi áq4gci IcsâcqMKi
qábuci ysái bci O-PmObúrOci jsrmsêqi OuáPIi áIáqi ésq4P-áb4ái uáNárOP-i qári Pqi
UáqqcPqi -POqi qPsuúNáOqKi -áb4PI-áb4ái VPIPbucGi )sPbuci qái UábqPi ysái s-i
UqOysOP4rPiuáâOuOsiUcriIONráiáiáqUcb4HbáPiNcb4PuáiUPqqPri-á4PuáiuáiqsPiNOuPi
á-is-PiObq4O4sOagciUPrPiucáb4áqi-áb4POqKiPiqPjáucrOPiUcUsIPriUcuárOPi-sO4ci
já-i 4ári rPzgcGi ã-Pi UáqqcPi UráâOqPi qáb4Ori s-i ábcr-áiVPqâFbOci UáIcqi
4cr4scqcqiuáqNOcqiuPiPI-PiUPrPiáqâcIRáriáqqPiUrcVOqqgcGinPqiuáicbuáiNOrOPi
áqqPiUráuOIáagcKiqábgciuciVP4ciuáiáq4PriPiUróUrOPiUáqqcPiPVá4PuP\iTqqcibgciíi
bábRs-Pi uáqNPb4Pmá-Ki -Pqi Pi mPrPb4OPi -áq-Pi uPi UcqqOjOIOuPuái uái
ráPIOzPagciuci-íuOâciuáiPI-PqGi
çcriáqqPirPzgcKi4P-UcsâciíiuáiqsrUráábuáriysái-sO4cqi-íuOâcqiáNOjP-i
4rPacqiuáiROUcâcburOPGiàIáqKiuáiIONráiáiáqUcb4HbáPiNcb4PuáKiUPqqP-i-á4Puái
uPiNOuPiá-is-iRcqUO4PIicsiá-is-iâcbqsI4órOcGiàIáqKiáNP4P-áb4áiâc-ciPqi
cs4rPqiUáqqcPqKiciVPzá-iUcrysái4ê-i-áuciuáiáq4Priucáb4áqiái4áriysái-crrárGi

57.
05
W,u*% +$%u+ *%Fu +%)( ' '8)**+=)c*u,
*,)( u+ (D'% *+u$')$c)' +$% *)+*+
$ &** + $) Kc+'+)**$*+c$++*+*7
*c$)/*+ )*)89c)*&
u%* ' /* '8)**)$ )* % +7=+ N)7+ ** Q ')+) ()*%
*u'$$%u$)'*)/*'*% *& *c)+)$ )*% $'$* **
+ $) %c)+)$* c+c)+)$*K, + )*') ' $:B& *
+)**)$:) %)(** $c$% u* + *u c K $ 'c)* )
)$cuc:B + u% * '** * + $) % 7*%)$ & 8u$ *u
c =u+*c$%K c$(%*u%*K%$% c$(% *)
+*+&
Fu * 8 * *)$%+ *K * '*)/* c$%:) * % +7=+ *
)u +& % B*u+2$)c+*+%+ KN % +$%c+c)+)$ )*%
c)+)$*&*'** *Fu*8+')*($%*' c)$%*c+
) =) 7 + + *u* )$%*%)$* %+:%)c '$a*% & Cu $
*8+*'** %) % K' c)$%*c+'**7 )N '+$*
uc) +u)% c)* *')% $** ';') '7+ & c$%
+7**c ***%: Fu*%Fu =*' cu' ' ';')
$) ()% &
***%$ )$ + )*()$%$%+ c$8)% $%c+' %) '
c;)c* 7*%)$$%*
"5
&

+ () +$%%**c'*Fu(>K
u%c$*u %**Fu8 D+&() +7*) u+
%+ J :c& Cu $% Q *u * 2 $9+)cB*'))%u K 7*%)$$% *
$c$% )u +$% + & W ( Fu +u)% *(D* c;)c
cc cu' *u * +)*=) * $* u%*K + * + )$ %+
c$*c)>$c) *u *)%u 'uc* u:(&**=+ )*)89c)$Fu*
8 7*%)$$% *u +7)$%& +$%*%:+u %
'8u$ +$% $ ',K *%: % c$($c) cu' * u%* Fu
$ ' + )* c$c *u ';') '7+ & ) + *u7)+*
%) **7)( u+ $) ()c)u +*+*%)K$
'+ )*(*u';')N%+)*+&
*% 2%)+ N+' ' 8)c c Fu Fu Fuc N%+ +
u+ %+ %+)$ = *u*')% & + )) * c ** =
,u*% +$% 9K$+$**'*u+KFu$*$c$% +*';N)+*
';'*%&

58. ç
06ç
ç
4 
Resumo 
ç
 
1. Pontos de partida 
 
Eéç lRõçQeç-nc-cçezçCeCmfzçTcQõçDeçavaliação, zcQçDeçinterpretação. 
Oéç PõDõQç->zçQêC-õzcQKçâõnFfeç-fDõçCcçHêDcçeCTõC-ncBQeçCcçâõLcnêDcDeKç
QeâcncDõçDcçfCêDcDeKçeçâõn-cC-õçCRõçeQ-hçQRõéç
qéç PõDõçQêC-õzcçBçcçeNâneQQRõçDeçfzc falta, zõQ-ncCDõçcLoõçFfeçfalta 
âcncçcçêC-eonêDcDeéç
véç lcDcçâõDeçDeQcâcneTençDe,êCê-êHczeC-eKçncDRõçâeLcçFfcLKçezç-õDõQç
õQçTcQõQKçQõzeC-eçBçâõQQ“HeLçõçDeQLõTczeC-õçDeçQêC-õzcQéç
èéç óõnzcç eç TõC-eôDõç TõnneQâõCDezç cõç Tõnâõç eç Qç cLzcçeç eQ-Rõç
neLcTêõCcDõQéçMç,õnzcç@õçTõnâõncLAçBçõçCeTeQQhnêõçâõC-õçDeçTõC-c-õçTõzçõç
TõC-eôDõç@cC“zêTõAKçDcçzeQzcçzcCeêncçTõzõçõçâcLTõçBçõçâõC-õçDeçTõC-c-õç
TõzçcçâeScçDeç-ec-nõéç
kéç lRõç eNêQ-ezç TcfQcQç ezç ôL-êzcç êCQ-xCTêcéç àC-ne-cC-õKç FfcCDõç CõQç
ne,enêzõQç cç eLcQKç âcncç cânõNêzcnBCõQç ezç âeCQczeC-õçDcç necLêDcDeKç -ezç
QeC-êDõçâcn-ênçDcQçFfc-nõçTcfQcQçTLhQQêTcQçDõQçcC-êoõQJçCausa efficiens @Ffeç
c-fcç cç âcn-ênç Dõç âcQQcDõAKçCausa  finalis @Ffeç HêQcç fzç õVNe-êHõAKçCausa 
formalis @TcfQcBâcDnRõAKçCausa materialis @TcfQcçzc-enêcLKçõfçQeNcKçTõzçVcQeç
zc-enêcLAéç
úéç MçnecLêDcDeçTõCQêQ-eçDeçâLcCõQçQêzB-nêTõQéçgçâeCQczeC-õçcCcL”oêTõç
TõnneQâõCDeçcçeLcçDeçzcCeêncçzcêQçHenDcDeêncçFfeçõçâeCQczeC-õçTcfQcLéç
:éç PõDõQçõQçâLcCõQçQeçneLcTêõCczçDeçzcCeêncçQêCTnHCêTcKçeçCRõçTcfQcLKç
eç-czâõfTõçLõoêTczeC-eçCõçQeC-êDõçfQfcLKçzcQçcCcLõoêTczeC-eéç
béç gQçnê-fcêQç,õnzczçõçQfâõn-eçVhQêTõçDcçTõCHêH>CTêcçmfzcCcKçQeNcçDeç
zcCeêncçTõCQTêeC-eçõfçêCTõCQTêeC-ezeC-eKçTõzõçfzçâcDnRõBQõzVncéç
E?éç uêC-õzcQçQRõçnê-fcêQBQõzVncçFfeçzcC->zçcQçâeQQõcQçezçeFfêL“Vnêõçeç
Ffeç âõDezç Qenç QfVQ-ê-f“DõQç âõnç nê-fcêQç TõCQTêeC-eQçDõç zeQzõç âcDnRõç
ânêzõnDêcLéç
ç

59. i
0!i
i
2. Instruções e perguntas básicas 
 
tqi ysP4rci MâPsqPqMi Ucuá-i âcb4rOjsOri UPrPi uáâOVrPri ci rO4sPIi Pci ysPIi ci
qOb4c-Pi bcqi VcraPGi çPrPi OqqcKi ci âP-Uci á-i ysái ci PVá4Puci NONái uáNái qári
qcbuPucGitqiUármsb4PqiâPsqPOqiqárOP-Ji
i
eGi oáicbuáiNá-iciqOb4c-P\i)sPIiíiqsPijPqáiVsbâOcbPI\i áqUcq4PiUPrPi
ciáNá-UIciLmrOUáMJiqO4sPagciucOqiuOPqiPb4áqKiysPbuciciPVá4PuciqáiráqVrOcsKi
contraindo ciNFrsqiuPimrOUáGi
õGi oái ysái jPqái -P4árOPIi UPr4ái ci qOb4c-Pi ái ci ysái ráNáIPi ci órmgci
PVá4Puc\i
àNá-UIcJicqiórmgcqiuciáqUPacibPqcVPrFbmáciáicqiórmgcqiucqiqáb4OucqGi
.rP4P(qáiuái4rcâPiái4c-PuPiuáiâcb4P4ciâc-ici-sbuciáN4árOcrGi
pGi à-iysái-cIusrPiciqOb4c-PiqáiáNUPbuá\i)sPOqiqgciPqirámrPqiuáiqási
écmc\i
àNá-UIcJi Pi UáqqcPi bgci ysári -POqi PjrOr(qáKi áb4sqOPq-Pr(qái UáIPi
ráqUáâ4ONPiqO4sPagcKiáq4úiâRáOPKibgciysári-POqiáqâs4PrKibá-iNárGiEiâcb4P4ci
âc-i ci áN4árOcri íi ráâsqPuci qc-áb4ái UPrPi qári ráq4PjáIáâOuci uái Vcr-Pi
PmráqqONPGiàIPi4cqqáiÓPImciUPrPicics4rcxKiáqUOrrPKiVsbmPiáiâcqUáGi
CGi )sPIicicjéá4ONciuciqOb4c-P\içPrPicbuáiáIáiysáriIáNPriciPVá4Puc\i
àNá-UIciuáiráqUcq4PJiáIáiuáNáiPu-O4Oriysáiéúiáq4úiâRáOciáiysáriIONrPr(qái
uPqiPmráqqváqGi
tiáNcIsagciuciráqVrOPuciLbcr-PIRi-cq4rPicirO4sPIiysáiVcraPiqásiuOráO4ciQi
NOuPiPâO-PiucqiqOb4c-PqiObuONOusPOqGiEiP4ciuáiVáâRPr(qáiíiábâábPucibciUPIâci
uciâcrUcJicqiórmgcqiucqiqáb4OucqiáiuPiráqUOrPagci(icsiqáéPKicqiâPbPOqiuái
âc-sbOâPagci (i qgci jIcysáPucqKi Pqi Pmráqqváqi ráUrO-OuPqi qgci NONábâOPuPqi
âcrUcrPI-áb4áGi Ei P-jOáb4ái ráâcbRáâái áq4áqi qObPOqi ái-PbuPi ci PVá4PucKi
4cqqObuciáicVámPb4áKiUPrPiâPqPGi.á-iObFâOcis-irO4sPIiuáirá4OrPuPiuáiâc-jP4áKi
qábuci ysái ci âc-jP4ái qái uáqábrcIPi qcjrá4suci bcqi 4áâOucqKi ábysPb4ci Pi
rá4OrPuPiqáiráPIOzPiUrObâOUPI-áb4áibciP-jOáb4áiqcâOPIGi
EirO4sPIiUráNêiysáicqimrOUPucqibgciqárgci-POqiPmráuOucqKiUcuábucirá4OrPr(
qáiuái-PbáOrPicruábPuPGidPqcicqics4rcqiUPr4OâOUPb4áqibgciráâcbRáaP-icqi
qObPOqi O-áuOP4P-áb4áKi cqi PVá4Pucqi qái O-Uvá-i uái -PbáOrPi P-Oq4cqP-áb4ái
uOrá4PJiM1gciqáiPUrcNO-áiuái-O-Kiáq4csiráqVrOPucZMiEqimrOUPucqiPu-O4á-iâc-i
4cuPi Pi âPbusrPi ci ysPb4ci áqqái rO4sPIi íi báâáqqúrOci ysPbuci âcbVáqqP-i ysái

60. i
3?i
pegaram a gripe. 1P4srPI-áb4áKiqc-áb4áiqáiUámPiPysOIciuáiysáiqáiUráâOqPGi
i
Perguntas sobre o ritual da doença e sua moldura: 
eGi dc-ciVcOiysáiásiPrrPbéáOiáqqáiUrcjIá-P\i
õGi çcri ysái VcOi Pâcb4áâári ésq4P-áb4ái PmcrP\i à-i Urcâáqqcqi ârHbOâcqJi
ysPbuciOqqci-áiPVá4csiUáIPiUrO-áOrPiNáz\i)sPbuciuái-PbáOrPiáqUáâOPI-áb4ái
Ob4ábqP\i
pGi çcriysáiésq4P-áb4áiáq4áiysPurci-áiPVá4cs\i
CGi tiysPIiUPurgciráUá4O4ONciuái-ObRPiNOuPicirO4sPIiuPiucábaPiVPziPIsqgc\i
i
i
3. Doença como oportunidade 
 
EqiqOb4c-Pqiqá-UráiUcuá-iqáriâcbqOuárPucqiqcjis-iusUIciPqUáâ4cGià-i
UrO-áOrciIsmPrKiáIáqiqáiâc-Ucr4P-iRcbáq4P-áb4áiáibcqi-cq4rP-iPysOIciysái
P4íiáb4gcibgciysOqá-cqiUárâájárGiã-PiUPrPIOqOPiUcuáKiUcriáNá-UIcKiuPriPi
áb4ábuáriPciPVá4PuciciysPb4ciáIáiíiÓqái4crbcsxiPIáOéPuciáiO-óNáIibciH-jO4ci
PbF-Oâc(áqUOrO4sPIGià-iqámsbuciIsmPrKiâPuPiqOb4c-Pi4á-is-iqáb4OuciáiráNáIPi
s-Pi 4PráVPGi ti UPrPIOqOPi UcuárOPi 4PINázi uáONPri áb4ráNári ysái NPIái Pi UábPi
PVrcsNPricqiâcb4rcIáqiâcbqâOáb4áqiáiáb4rámPr(qáiPciuáqâPbqcGiEiPNOc-PiMPi
ucábaPi 4crbPi Pi UáqqcPi Rcbáq4PMi -cq4rPi ci UIPbci uci UPurgci PObuPi bgci
ráqmP4PucKi ábysPb4ci P4rPNíqi uái LPi ucábaPi -cq4rPi Pi 4PráVPMi 4crbP(qái âIPrci
PysáIáiUPurgciysáiéúiciVcOGi
oái Pâcruci âc-i ci UrO-áOrci Ucb4ci uái NOq4PKi -PbOVáq4P(qái s-i UPurgci uái
qcVrO-áb4ci ái s-Pi áNcIsagci uPi ucábaPi ysái bgci áq4gci Uráqáb4áqi bPi
âcbqâOêbâOPGi ti PâáO4Pagci uáqqái UPurgci ái qsPi -ábqPmá-i Ucuái IáNPri Pci
qámsbuciUIPbciái4rPbqVcr-PriPiáNUárOêbâOPiucIcrcqPiá-is-irO4sPIiysái4crbái
UcqqFNáIiciâráqâO-áb4cGi
tImsí-iuáqOb4áráqqPucKicjqárNPbuciuáiVcrPKibgciUcuáiéP-POqiPVOr-Priá-i
ysáiUIPbciáiá-iysáiVPqáicqiPVá4Pucqiéúiáq4gcGiã-PiáNsjárHbâOPiâcrUcrPIi
PUPráb4ái íi VráySáb4á-áb4ái Pi âc-UábqPagci UPrPi s-Pi VPI4Pi uái ráPIOzPagci
Ob4árbPKiqámsbucici-c4cJiLPqqO-iuáb4rciâc-ciVcrPMGinPqiLPqqO-iuáb4rciâc-ci
VcrPMiáIPiUcuárOPi4P-jí-iráVIá4OriPiráPIOzPagciOb4árbPGitObuPiysáiáq4ái7I4O-ci
âPqciqáéPi-POqirPrcKibá-iUcriOqqciuáONPiuáiqáriUcqqFNáIGi)sPbuciUábqP-cqi
bciPsuPKiObâIObP-c(bcqiPiqsUcriysáiPiPjsbuHbâOPiáN4árbPKiPqiPI-cVPuPqiuái
mcrusrPiqcjráiPqiysPOqiáIáiráUcsqPKiqgciáNUráqqgciuáiqsPiráPIOzPagciOb4árbPGi

61.
3
(, 7+KPu)*+' %')$c9')Fu%*u+ $% D+*)
$ %uD Pu &**c+$( (%>$c) ' Fuu++ ()*
+c $)*+ u%Bc$c)+$%$$++))*%)7u)
cu' * % (=* ( K +)**,u9D*( &

62. ç
3"ç
Segunda Parte 
 
 
1 
O Esquema Cabeça-Pé 
 
ç
PncDêTêõCcLzeC-eç cç zeDêTêCcç QfVDêHêDeç õç õnocCêQzõç ezç fCêDcDeQç
,fCTêõCcêQKç âcncç cQç FfcêQç mhç Qezâneç fzç zBDêTõç Tõzâe-eC-eéç MQQêzKç õç
ocQ-nõeC-enõLõoêQ-cçeQ-hçeQâeTêcLêDcDõçCõç-nc-õçocQ-nõêC-eQ-êCcLKçõçCe,nõLõoêQ-cç
CõQç nêCQç eç õç CefnõLõoêQ-cçCõQç CenHõQéç gç âcTêeC-eKç cõç TõC-nhnêõKç HêHeCTêcç õç
õnocCêQzõç Tõzõç fzcç fCêDcDeéç Pnc-cBQeç Deç fzcç Q”ç TõêQcKç QeofCDõç Qfcç
zcCeêncçDeçHenKçâõêQçcçnêoõnçcQçfCêDcDeQç,fCTêõCcêQçCRõçQeçDeêNczçQeâcncnKç
-fDõçeQ-hçDezcQêcDõçneLcTêõCcDõçTõzç-õDõçõçneQ-õéçgQçCenHõQçeçõQçHcQõQç
QcCo “CeõQçeQ-Rõçezçânc-êTczeC-eç-õDõçõçTõnâõKçeç”noRõQçêCDêHêDfcLêDcDõQç
-cêQçTõzõçõç,“ocDõçõfçõQçnêCQçc-fczçQezâneçezç-õDõçõçõnocCêQzõçMçHêQRõç
êC-eoncDõncç eQ-hç âõn-cC-õç zcêQç ân”Nêzcç Dõç LeêoõKç Nhç Ffeç eLeç HêHeCTêcç QefQç
cTmcFfeQçTõzõçâen-fnVcSíeQçDõçVezBeQ-cnçTõzõçfzç-õDõéçrfê-cQçHeDeQçeLeç
QõzeC-eçâõDeçâenTeVençDeçzcCeêncçHcocçDeçFfcLçneoêRõçâcn-eçõçêCTHzõDõéçMç
DêHêQRõKç-cC-õçezçTêTLõQç,fCTêõCcêQçTõzõçezçneoêíeQçcâneQeC-cçHcC-coeCQKç
zcQç TõCQêDencnç õQç QêC-õzcQç DeQDeç fzç âõC-õç Deç HêQ-cçneoêõCcLç ânõHõfç Qenç
zcêQçânõDf-êHõçâcncçcçcHcLêcSRõçêC-eoncLçDõQçQêC-õzcQéçCfcCDõçêC-enâne-czõQç
õQçQêC-õzcQçcçâcn-ênçDeçQfcçneoêRõKçTõzeSczõQçTõzçQfcçVcQeKçõfçQeNcKçõç
âcLTõçQõVneçõçFfcLç-õzcçTõnâõçõçDnczcçcC“zêTõBeQâênê-fcLéçlcçâCefzõCêcKçõQç
âfLzíeQç zõQ-nczç õç âLcCõç ezç Ffeç Qeç DeQeCnõLcç õç TõC,Lê-õéç lõç eC,êQezcç
âfLzõCcnKçõçzeQzõçâLcCõçDeçTõzfCêTcSRõçeQ-hçc,e-cDõKçzcQçTõzçõçeNTeQQõç
Deç HeC-êLcSRõç DõQç cLHBõLõQç eç Dcç ,õnzcSRõçDeçfzç âeê-õç êCTmcDõKç Bç õf-ncç cç
âeScçFfeçeQ-hç-eCDõçLfocnçCeQQeçzeQzõçâcLTõéçInõVLezcQçTõzâLe-czeC-eç
Dê,eneC-eQçâõDezçâõn-cC-õç-ençfzcçVcQeçTõzfzçcçâcn-ênçDcçzeQzcçneoêRõéç
Icncç-õnCcnçêQQõçzcêQçTLcnõKçcçâcn-ênçDeçcoõncçõQçânõVLezcQçeQâeT“,êTõQç
QenRõç-nc-cDõQçDeçTêzcçâcncçVcêNõKçQezâneç,õTcLêDcCDõçezçânêzeênõçLfocnçcç
neoêRõçc,e-cDcéçgQçQêC-õzcQçFfeçcQQêzçezenoezçQenRõçeC-RõçêC-enâne-cDõQç
DeçcTõnDõçTõzçQefçQêoCê,êTcDõçeç,neF >CTêcKçDeQDeçFfeçêQQõçCRõç-eCmcçQêDõç
,eê-õçcC-eQéç
rfê-cQçTfL-fncQçTõzâneeCDenczçeçêCDêTcnczçQçQfcçzcCeêncçõQçTeC-nõQçDõç

63. s
3#s
]Su-Sstsã:rãsutã-t]péyrãsutkrHztãósD7:ékSs7:tsSãs]aédtãtãsitã]utytqs]SqSs
qtuéiérdSãsRs]arqriSsitsnadis -tkSãsaédi:ãósA:épSãs-SySãsru]ré]Sãsprq/Rqs
itãtdySkyturqs :qs éq-utããéSdrdpts ]Sdat]éqtdpSs ãS/utsSãs ]rqédaSãs its
]Sq:dé]rH)SsitstdtunérsiSs]Su-Sós,:nrutãsSditsrstdtunérstãp“s]Sd]tdpurirOs
]Sdat]éiSãs ]SqSs ]arhurãs -tkrs ]:kp:urs édiérdrOs ã)Ss qtd]éSdriSãs tqs
iéytuãrãspuriéHztãósgSseuétdptOsptq2ãtsãtptsitããtãs]arhurãs-uéd]é-réãs]SqSs
-SdpSsits-rupéiróseãsiSéãsã:-tuéSutãstd]Sdpurq2ãtsdrs]r/tHrOsSãsédütuéSutãs
drs-tkytOsSsptu]téuSstãp“sdrs-rããrntqsirsutné)Ssirs-tkyts-rursrsutné)SsiSs
ytdputOs Ss 7:édpSs drs utné)Ss iSs -tã]SHSOs ãtdiSs 7:ts Ss7:rupSOs ]tdpurkOs Rs Ss
]arhursiSs]SurH)SósKtãprsqrdtéurOsiSs-SdpSsitsyéãprstdtunRpé]Sstúéãptqspuwãs
-SdpSãs-uéd]é-réãsdSsSunrdéãqS6srs]r/tHrs]SqSs-"kSsS-SãpSsirs-tkytststdputs
SãsiSéãOsdSsqtéSOsSs-tépSs]Sqsrs“utrsiSs]SurH)Sósmq/SursSs]Sdat]éqtdpSs
ãS/utstããtãspuwãs]tdpuSãs-uéd]é-réãs-Sããrsãtustd]SdpuriSstqs-urpé]rqtdpts
pSiSsSsq:diSOsSãs-SdpSãs-uéd]é-réãsã)Ssiéã-SãpSãsitsqrdtéursq:épSsiéütutdptós
DSs kSdnSs its ãt:s itãtdySkyéqtdpSOs Sãs -SySãs ntuqâdé]Sãs iSs dSupts
r-utditurqsrstdürpé4rusrs]r/tHrOstd7:rdpSsSãs-SySãsqtiéptuuâdtSãsyéytqs
qréãs rs -rupéus iSs ]SurH)S[s j“s rãs rqtrHrirãs ]:kp:urãsSuétdpréãs irs bdiérs
r/rdiSdrq2ãtsVsãtdãrH)Ss7:ts-uSyRqsiSsytdputósmqs]Sq-rurH)Ss]SqsSs
wúépSsitsS:purãs]:kp:urãOstktãstd]Sdpurq2ãtsitsürpSstqsãép:rH)SsitsytuiritéuSs
abandono. D-SériSãs tqs ã:rãs édãpép:éHztãOs tktãs d)Ss -:iturqs ür4tus üutdpts
dtqsrSãs-SySãsitsãrdn:ts7:tdptsirsmã-rdarstsitsçSup:nrksdtqsVsur4)Ss
rnutããéyrsirãs]:kp:urãsd"uié]rãós
ltsdSsédé]éSsirsaéãp"uérsut]Sdat]éirs-Susd"ãsrsa:qrdéiritOs/rãtrdiS2ãts
drsãtdãrH)SsiSsytdputstsãt:ãsédãpédpSãOsyéyérstqstãputéprsutkrH)Ss]SqsrsA)ts
(tuurOsSs]tdpuSsiSs]SurH)Ss-rããS:srsãtus-utiSqédrdptsrs-rupéusiSsiSqBdéSsiSs
q:diSs -Sus tã-rda"éãs ts -Sup:n:tãtãs -rurs ãtus üédrkqtdpts ã:/ãpép:BiSs -tkSs
-Situsédptkt]p:rksirs]r/tHrósoSqSsédãpâd]érsã:-tuéSusiSs]Su-SOsrSskSdnSsirs
aéãp"uérs rs ]r/tHrs r-utdit:s rs iSqédrus Sãs S:puSãs ]tdpuSãós Dãs ]:kp:urãs 7:ts
tdürpé4rqs rs ]r/tHrs ã:/j:nrurqs rs (tuurós Arãs r7:ékSs 7:ts r]Sdpt]t:s dSs
q:diSs ptyts k:nrus prq/RqOs -rurktkrqtdptOs dSs ]Su-Ss tsdrs rkqrós Ds ]r/tHrs
ã:/qtpt:sSs]SurH)SstsSsytdputstsptytsédB]éSs:qséq-étiSãSsiSqBdéSsirsur4)Sós
oSqsSkaSãOsS:yéiSãOsdrué4sts-r-ékrãsn:ãprpéyrãOstkrsiéã-ztsits:qsqSdS-"kéSs
-urpé]rqtdpts r/ãSk:pSs irs édüSuqrH)S
"6
[s rkRqs iéããSOs ptdiSs Ss ]Rut/uSs dSs
]tdpuSOsriqédéãpurstããtsük:úSsitsédüSuqrH)Ssrsãt:s/tk2-ur4tuósKtãits7:tsSs
aSqSstut]p:ãsergueu a cabeça, tkts-rããS:srsptusd)Ssr-tdrãsSãsqtq/uSãs
rdptuéSutãs kéyutãs -rurs ]:éirus its ãt:ãs édptutããtãOs tkts -5its prq/Rqs
purdãüSuqrus ãt:s ]Rut/uSs tqs :qs "un)Ss qréSuós mãptOs tqs ]Sdãt7Twd]érOs

64. s
3-s
purdãüSuqS:2ãtsdrsqréSus-Spwd]érsit]éãéyrsiSs]Su-SOspSqrdiSsrsédé]érpéyrsits
iSqédrustsiSqtãpé]ruspSiSãsSãsS:puSãs"un)SãósFes-RsitytsIãtn:diSsSsiépriSás
éus-rursSditsrs]r/tHrs7:tuFósltdiSsSsk:nrusSditsS]Suut:sprks]Sd]tdpurH)Ssits
-SituOs rs ]r/tHrs pSqS:2ãtscapo, ]atüts -uéd]é-rkOs rs ]Séãrscapital IiSs krpéqs
capita Ys]r/tHrásirsyéirós(rks]SqSsrs]r-éprksits:qs-réãs]tdpurkéãprOstkrsutnts
rãs-uSyBd]érãsiSs]Su-SósoSd]tépSãs]SqSscabec)  tscapit)S Ss]Sq-uSyrqós
Krs qtãqrs qrdtéurs ]SqSs Ss ]r-ép)Ss utnts Ss dryéSOs Sscapital, 7:ts utnts Ss
q:diSOsRs S:purs itqSdãpurH)Ss its 7:tqs Rs Ss ãtdaSusirs ]rãrós eãs uSqrdSãs
nSytudryrqs ãt:s éq-RuéSs q:diérks rs -rupéus iSsCapit"kéSO ts Sãs rqtué]rdSãs
utntqs rs qréSus -rupts iSs q:diSs rs -rupéus its ^rãaédnpSdOs 7:ts tktãs prq/Rqs
]arqrqsitsF]r-éprkFós
oSdãpu:édiSs]Sqsiékénwd]érs(industria tqskrpéqástsur4)SOsSãsaSqtdãsirãs
]:kp:urãsédi:ãpuéréãs-tuqépéurqsrédirs7:tsrs]r/tHrs:péké4rããtsãt:sqSdS-"kéSs
ãS/uts Sãs "un)Sãs iSãs ãtdpéiSãs -rurs ut-uéqéus rs ãtdã:rkéiritós es SkürpSOs
SuénédrkqtdptsiSqédrdptsj“s7:tsrãã:qérOstdputsS:purãOsrsü:dH)Ssits-tu]t/tus
Ss ruSqrs irs ]SqéirOs üSés Ss -uéqtéuSs rs ãtus /rdéiSós es -rkrirus kats tãp“s
tã-t]érkqtdpts-u"úéqSOsts]Sdãt7Ttdptqtdptsprq/Rqs-tuit:sãéndéüé]riSóses
nurdits ts rdpénSs uédStd]RürkSOs 7:ts ]SqSs ãéãptqrs kBq/é]Ss tãp“s rnSurs
utkr]éSdriSs Vs tkr/SurH)Ss irãs ãtdãrHztãOs rédirs aSjtsRs ptãptq:dars itããts
-rããriSósDsr:iéH)Ssprq/Rqsptytsits-rããrusrs:qsãtn:diSs-krdSstqsutkrH)Ss
rSãsSkaSãs7:tOsrs-rupéusiSsqSqtdpSstqs7:tsSsaSqtqsãtstun:t:sãS/utsrãs
-tudrãs purãtéurãOs -rããrurqs rs S]:-rus Ss k:nrus qréãs tktyriSs its pSiSãs Sãs
"un)SãsiSãsãtdpéiSãstsüSurqsSãsödé]Sãs7:tsãrBurqsnrdardiSs]Sqsrsri7:éuéirs
]r-r]éirits its yéã)Ss nturkós eãs S:puSãs ãtdpéiSãOs drs ytuiritOs ãSüuturqs
itãyrdprntdãOsj“s7:tsüé]rurqsqréãsrürãpriSãsitsã:rãsüSdptãsitsédüSuqrH)Sós
eãs SkaSãOs dSs tdprdpSOs itã]S/uéurqs :qrs pSuutdpts its édüSuqrHztãs its kSdnSs
rk]rd]ts tOs rããéqékrdiS2rãOs ãt:s rã-t]pSs ãtdã:rks üSésiéqéd:édiSs
-uSnutããéyrqtdptós
estãpriSstqs7:tsaSjtsãtstd]Sdpursrs(tuursã:/j:nrirsRsp)Ss]SqSytdpts
]SqSs Ss tãpriSs tqs 7:ts ãts td]Sdpurs Ss ]Su-SOs prq/Rqs ã:/j:nriSs tqs ã:rs
qréSus -ruptOs édié]rdiSs 7:ts Ss iSqBdéSs :dékrpturks irs]r/tHrs -Situérs ãtus
prq/Rqs:qs/t]SsãtqsãrBirósD-tãrusirsédptkénwd]érsrkprqtdptsitãtdySkyéirs
iSãs]r-SãOsSãs-uS/ktqrãs]utã]tqsqréãsur-éirqtdpts7:tsrãsãSk:HztãOsj“s7:ts
d)Ss]Sdprs]SqsSssentido ]Sq:qstqsã:rãsüéktéurãós
çtããSrãsãtdã:réãstãp)Ssqréãsr/tuprãs-rursSãsqSyéqtdpSãsiSs]SurH)SOs
7:ts-Susã:rsvez rqtrHrqsrsqSdru7:érsirs]r/tHrós3:rdiSOs-Sustútq-kSOs
tqs tãpriSs its -réú)SOs rs üuérs ]r/tHrs ã"s -Sits S/ãtuyrus éq-Sptdpts ]SqSs Ss

65. s
30s
7:tdpts ]SurH)Ss rãã:qts Ss -Situós Arãs tkrs d)Ss -Sits ãéq-ktãqtdpts r]téprus
tãpts ürpSs ts ]SqtHrs éqtiérprqtdpts rs iéãpué/:éus ]:k-rOs rüéuqrdiSs 7:ts S:puSs
ptuérsvirado a cabeça itsãt:s-uS-uétp“uéSOs7:tstãptsüé]S:scego tstdp)Ssperdeu 
a cabeça. WããSsd)Ss-Situérsr]Sdpt]tus]rãSsrs]r/tHrstãpéytããtsü:d]éSdrdiSs
dSuqrkqtdptósDdptãs7:tsSsrütpriSs-tu]rs]Sq-ktprqtdptsrsur4)SOsS:sãtjrOs
rdptãs 7:ts tãprs -tu]rs ã:rs -uéqr4érOs Ss édptkt]pSs purpru“s its ]Sdãpu:éus rãs
rüéuqrHztãsqréãstãpurdarãs-rurs-5usüéqsrstãptsiéyédSstãpriSs7:ts-rurstktsRs
p)Ss rqtrHriSuós 3:rãts ãtq-utOs ã)Ss ãt:ãs run:qtdpSãs ur]éSdréãs 7:ts
-tup:u/rqs ts itãpuStqs Ss rqSuOs ptuqédrdiSs ]Sqs Ss -rããtéSs -tkSs utédSs iSs
]SurH)SósDédirs7:tsrs]r/tHrsptdarsitsãSüutusrkn:qrãsituuSprãsdSsfront iSs
]SurH)SOs tkrs ]tuprqtdpts qrdpRqs rs édp:éH)Ss iSs ytdputs üéuqtqtdpts ãS/s
]SdpuSktós lSqtdpts Ss éuur]éSdrks ãtdpéqtdpSs -S-:krus Rs ]Sdat]éiSs rédirs -Sus
-tuqépéu2ãtsytus]SqsSs]SurH)Sstsyéytusitsr]SuiSs]SqsrãsãtdãrHztãsiSsytdputós
mqsiépriSãspréãs]SqSsFrqSustsur4)Ssururqtdpts]rqédarqsj:dpSãFsS:sF7:rdiSs
Ss]SurH)Ss7:téqrOsrs]r/tHrs-ut]éãrs/:ã]rus“n:rFOstú-utããr2ãtsrsuéyrkéirits
tdputsrs]r/tHrOsSs]SurH)SstsrãsãtdãrHztãósDsFqtié]édrFs-S-:krusãr/ts7:tsFSs
üSnSsiSs]SurH)Sstã7:tdprsrs]r/tHrFOsts:qrscabeça quente, drp:urkqtdptOs
i"éós
A:éprãsyt4tãsSãsédptkt]p:réãsd)Ss]Sdãtn:tqsit]éiéusãtsrs]r/tHrsRsiSdrs
irs-tããSrstqs7:tãp)SsS:sãtsRstãprs7:tsRsiSdrsirs-u"-uérs]r/tHrósltjrsk“s
]SqSs üSuOs -rurs Sãs aSqtdãs qSitudSãs tkrs Rs rs utné)Ss ã:-tuéSus ts qréãs
éq-SuprdptOs ]Sqs rs 7:rks dSãs S]:-rqSãs ts -utS]:-rqSãs irs qrdtéurs qréãs
édptdãrós Ds qréSuérs irãs -tããSrãs tq-utnrqs qréãs ptq-Ssiéã-tdãrdiS2kats
]:éiriSãs7:ts]SqspSiSsSsutãpSsiSs]Su-SósgSspur/rkaSstsdSsptq-SskéyutOsd"ãs
dSãs ãtuyéqSãs -uéd]é-rkqtdpts irs ]r/tHrOs ]SdüérdiSs dSs ]SqrdiSs ]tdpurksits
ãt:s]Rut/uSós
Ktsã:rstktyrirs-SãéH)SOs7:tsRs-Susrããéqsié4tus]SqSsrs]SuSrsirs]Sk:drs
ytupt/urkstutprOsdSpr2ãts7:tsSs-r-tksits]atütsitsürpSskats]rés/tqósl:rsüSuqrs
utiSdirOs -u"úéqrs irs tãüturs éitrkOs édié]rs prq/Rqs rs -SãéH)Ss tã-t]érks 7:ts
S]:-rós D-tãrus iéããSOs itytuBrqSãs -tun:dprus ãts Ss pB-é]Ss aSqtq2]r/tHrs its
dSããrs]:kp:ursrédirsptqs]Sdã]éwd]érsits7:tsSãsS:puSãs]tdpuSãsprq/Rqsã)Ss
itséq-Supâd]érsyéprkstsits7:tsVs]r/tHrs]r/tsãSqtdptsSs-r-tksitsF-uéqtéuSs
tdputsén:réãFósβrãprsS/ãtuyrusrskédn:rntqs-rursS:yéus7:tsrs]r/tHrsãSqtdpts
-SitsrüéuqrusS/thaupttd / Haupt = ]r/tHrTOsqrãsd)Ssr-uttdituósçrurséããSs
tkrs-ut]éãrsirãsq)SãósDpRsqtãqSsã:rãsrüéuqrHztãsüé]rqsdSsrustd7:rdpSsd)Ss
üSutqs ü:dirqtdprirãs S/egründtp as .u:dis Ys ]a)STós es -uéqtéuSs k:nrus
]Suutã-SditsVs]r/tHrOsprks]SqSsitqSdãpursrsrdrpSqérOsqrãstkrsd)Ssãtuérs

66. s
33s
drirsãtqsrs/rãtsiSs]Su-SsãS/utsrs7:rksãtsr-"érósDsyS4s-S-:krusãr/ts7:tsFSs
]SurH)Ssãt]rs7:rdiSsã"srs]r/tHrsiSqédrFósltdiSsrããéqOsd)SsRsitstãpurdarus
7:tsrãs iStdHrãs ]SuSd“uérãs tOsitãprãOs tã-t]érkqtdptsSs édürupSsiSs ]SurH)SOs
rãã:qrqs ]Sqs üSknrs Ss -uéqtéuSs k:nrus drãs tãprpBãpé]rãs its qSuprkéiritós gSs
édürupSOspurpr2ãtsits:qrsürkprsitséuuénrH)SsãrdnTBdtrsiSs]SurH)Ss2sRs]SqSsãts
tãptsqSuutããtsitsüSqtós
D-tãrus iSãs q:épSãs ]SurHztãs 7:ts nuéprqs its iSus ts /rptqs
itã]SdpuSkrirqtdptOsrs]tdpurksirs]r/tHrsRs7:tsut]t/tOsitskSdntOsrsqréSuérs
itsdSããrãsrptdHztãósg"ãsdSãsrüéuqrqSãs]Sqsrs]r/tHrOsdSããSsS/jtpéySsqréãs
tktyriSsRsqrdpw2krsrkprsdrsk:prs-tkSs-Situs7:tsptqsk:nrusdrsãS]étiritósgrirs
pode  passar  por  cima  de  nossas  cabeças, ts rés ir7:tkts 7:ts irdHrs ãS/uts
dSããrãs ]r/tHrãós FArdptus rs ]r/tHrs tun:éirZFOs rdéqrqSãs rs d"ãs qtãqSãs
7:rdiSsrkn:qrs]Séãrsd)Ssi“s]tupSOsS:6sFg)Ss-SitqSãsdSãsut/réúruZFsg)Ss
7:tutqSãsptusdtda:qs]SdprpSs]Sqsrãs4SdrãsédütuéSutãósms7:rdiSstãprqSãs
]Sqsrs]r/tHrs-tãrirOsq:éprãsyt4tãsktq/urqSãs:dãsrSãsS:puSãs7:tsRs-ut]éãSs
d)Ss r/réúrus rs ]r/tHrFOs -utytdédiS2dSãs rããéqs ]Sdpurs:qrs ut]rBirs dSãs
I/Sdã\ás ytkaSãs ptq-Sãs tqs 7:ts rs ]r/tHrs d)Ss turs Ss d`sEs r/ãSk:pSós
oSdytd]éiSãs its ãtus rs ]SuSrH)Ss irs ]uérH)SOs iéuénéqSãs -utütutd]érkqtdpts Ss
SkarusVsdSããrs]SuSrósDsüut7Twd]érstsrsiéããtqédrH)Ssirstdúr7:t]rsitéúrqs
tdputytus7:tstããrsédãéãpwd]érstú]tããéyrsd)SsRsq:épSsãr:i“ytkós
mqs]Sdãt7Twd]érsitsdSããrsrq/éH)SOs7:tstdürpé4rsrs]r/tHrOsq:éprs]Séãrs
dSãssubiu  a  cabeça, purdãüSuqrdiS2rs tqs :qrs iSkSuSãrs ]réúrs puSrdpts 7:ts
q:éprãs yt4tãs -rut]ts 7:ts yrés ruut/tdpruós D7:ékSs 7:tsãtsmete  na  cabeça 
-tuqrdt]tsdrs]r/tHrOstsd)SsRsuruSs7:tsrpuryRãsiSsr]öq:kSsrs-tããSrsãts
pSudtstdp)Ss:qsytuiritéuSs]r/tHr2i:urósg)Ssa“s-urpé]rqtdptsqréãsdtda:qrs
-tããSrs tqs dSããrs ãS]étirits 7:ts d)Ss ]SdatHrs rs ãtdãrH)Ss its ptus :qrs
]r/tHrsi:ur[sirsqtãqrsqrdtéurOsd)Ssa“s:qsã"sqtq/uSsits:qrsirãs]:kp:urãs
]arqrirãs its -uéqépéyrãs 7:ts -Sããrs éqrnédrus rknSs -rut]éiSós mq/Surs d)Ss
ãtjrqSãscabeças ocas, q:éprãsyt4tãsd)Ssãr/tqSãsqréãsonde estamos com 
a cabeça. çtããSrãs7:tsd)Sstãp)SsSsptq-SspSiSsquebrando a cabeça, 7:ts
d)Sspwqsrsptdiwd]érsitsbater com a cabeça na parede, 7:tsd)Ss-ut]éãrqs
rüéuqru2ãtsSãé]as/thaupttd / Haupt = ]r/tHrTsS:s]atnrusVs]Sd]k:ã)Ssits7:tsSs
q:diSsãSqtdptsãtsitãtdySkyts]Suutprqtdpts7:rdiSsp:iSsS]Suutsde acordo 
com a sua cabeça, tããrãs-tããSrãsd)Ssãr/tqsSs7:tsRs:qrsiSusits]r/tHrós
D/uénriSãs -tkrs ]Sdã]éwd]érs its 7:ts its 7:rk7:tus qrdtéurs rs ]uérH)Ss ãts
itãtdySkytsitsr]SuiSs]SqsSs-krdSsitsKt:ãOstktãsd)Sspwqs:qrsp“/:rsiérdpts
irs ptãprs[Brett  vorm  Hirn  haben  = ãtus S/p:ãSOs -ruySTOs ]Séãrs 7:ts

67.
35
* +$% Fu)+ % $%* ** u+ $* +$*& '** Fu
cc +**7$;*+*+* **u+)+*' '*$***
c) K '**)$ B$* +u)% * (D* $ Fu )c+ cu, ,u $*
8)+ +*&+ $) ' Fu + )) **)$%+ *u$*u% +**
*)%u *Fu)97) 8% +c'')+)N'** B*$*+$%
$)$%) c 7 + *% +7=+8 K$*%&
( (+$% (+* Q Nc**)( $8 %)D c 7 $ *; *
* $c)$ $%* c+ % +7=+ + ) ' % % * * +=*%) *
'*)c**+:%)c *KFu*%% +$%*c$c) *' * **)+c + *
cu%u * c )c *K Fu ()(+ ';N)+ * Q $ %uD '*c)$+ %
)$%c%u ) & '* *% c$c)+$%K 8 D 'uc *$%) 7 )N
c 7 K = + )* * u:( )$%'% * ';')* *)$ )* +
*7c ''c)$ u% *)/*c'*)$)8)c Fu*
c*'$&
$%* )$)c) *% % 8 *c+* %=$** * 9D*$%
*Fu+ c 7 B'=K(+* 7 %+ c<$c&)$)8)c %)( +$%K
)** c 8 *Fu+ c 7 B'=K 'Fu c<$c ' 8%
' %)c +$%%**;*%c)*& +7=+$*%c **c+$
*%u ) 8% $%* )c B* c ')%u *u)$%K Fu
7 c<$c+ $)
"!
&

68. ç
36ç
ç
2 
Câncer 
ç
ç
1. A imagem do câncer em nossa época 
 
Iõnç-nhQçDõçDêcoC”Q-êTõçLTxCTenMçõTfL-cBQeçum oncCDeçâcDnRõçFfeçâõDeçQeç
eNâneQQcnçezçfzcçoncCDeçHcnêeDcDeçDeçQêC-õzcQéçtcDcçfzçDeLeQçc,e-cç-õDcç
cçeNêQ->CTêcçDcçâeQQõcKçCRõçêzâõn-cCDõçezçFfcLç”noRõç-eCmcçQeçõnêoêCcDõéç
leQ-eçâõC-õKçõçcTõC-eTêzeC-õçDõçTxCTençBçDezcQêcDõçTõzâLeNõçâcncçeQ-cnç
neLcTêõCcDõçcâeCcQçTõzçõç”noRõçc,e-cDõéçufcç-eCD>CTêcçDeçânõâcocnBQeçâõnç
-õDõçõçTõnâõçzõQ-ncçFfeçQeç-nc-cçDeç-õDcçcçâeQQõcéçgçTxCTenKçQõVçcç,õnzcçDeç
,cC-cQzcç Ffeç cQQõzVncç CõQQcç BâõTcKç -õTcç CRõç câeCcQçcFfeLeQç Ffeç QRõç
Dêne-czeC-eç c,e-cDõQKç zcQç -õDcç cç QõTêeDcDeKç Ffeç õç -ncCQ,õnzõfç ezç -cVfç
TõzõçCeCmfzçõf-nõçQêC-õzcéçMCfcLzeC-eçzõnnezçO??çzêLçâeQQõcQçDeçTxCTenç
CcçMLezcCmcKçeçâcncçEbbEçeQâencHczBQeçqq?çzêLçCõHõQçDõeC-eQéçrcêQçDcç
ze-cDeçDõQçc,e-cDõQçzõnnezKçeçcç-cNcçezçCôzenõQçcVQõLf-õQçDeçzõn-eQçâõnç
TxCTençTõC-êCfcçQfVêCDõKçcâeQcnçDõQç>Nê-õQçTõCQeofêDõQçâeLcçzeDêTêCcéç
M-Bç cç DeQTõVen-cç DõQçhunzaKç CRõç Qeç TõCmeTêcç CeCmfzcç TfL-fncç Ffeç
-êHeQQeçQêDõçêC-eênczeC-eçâõfâcDcçDõçTxCTenéçMDzê-eBQeçFfeçQõzeC-eçeQ-eç
âeFfeCõç âõHõç zõC-cCm>Qç Dõç GêzcLcêcKç c-Bç õç TõC-c-õç Tõzç cç TêHêLêDcSRõç
zõDenCcKçezçzecDõQçDeQ-eçQBTfLõKçNczcêQçQõfVeçõçFfeçencçõçTxCTenéçgQç
-ncSõQç DeQQeç QêC-õzcç eCTõC-nczBQeç mõNeç âõnç -õDcç âcn-eKç âõDeCDõç Qenç
De-eT-cDõQç c-Bç Cõç âcQQcDõç oncScQç cõQç zõDenCõQç ânõTeDêzeC-õQç Deç
âeQFfêQcéç Mç âneQeCScçDeç -fzõneQç ,õêç TõzânõHcDcç c-BçzeQzõç ezç zôzêcQç
êCTcQç Tõzç è??ç cCõQç Deç êDcDeéç MâeQcnç DeQQcç DêQQezêCcSRõç fCêHenQcLKç õç
TxCTenç-õnCõfBQeçfzcçzcnTcçDêQ-êC-êHcçDcQçCcSíeQçêCDfQ-nêcLêDcDcQçzõDenCcQéç
àLeçCRõçocCmõfç-enneCõçDeçzcCeêncç-Rõç,fLzêCcC-eçezçCeCmfzçõf-nõçLfocnéçgç
cnofzeC-õçDeçFfeçeLeçQõzeC-eçBçzcêQç,neF eC-eçCcQçCcSíeQçêCDfQ-nêcLêDcDcQç
DeHêDõçcõç,c-õçDeçFfeçcQçâeQQõcQçFfeçCeLcQçHêHezçc-êCoezçfzcçêDcDeçzcêQç
cHcCScDcç Bç Tõnne-õç Cõç Ffeç Qeç ne,eneç cç cLofzcQç TfL-fncQKç zcQç CRõç Qeç
QfQ-eC-cçâõnçânêCTêâêõKçâõDeCDõçQençneVc-êDõçezçHhnêõQçâõC-õQéçIõnçfzçLcDõKç
mhç-êâõQçDeçTxCTençFfeçc-êCoezçõçhâêTeçCõQçcCõQçDeçNfHeC-fDeKçâõnçõf-nõçcç
ân”ânêcçzeDêTêCcç-ncDêTêõCcLçDezõCQ-ncçFfeçDe-enzêCcDõQç-êâõQçDcçTxCTenKç-cLç
Tõzõç õç TxCTenç DõQç âfLzíeQKç eQ-Rõç neLcTêõCcDõQçDeçzcCeêncç fC“HõTcç Tõzç

69. i
3!i
RújO4cqi ái Nábábcqi uái bcqqPi âONOIOzPagcGi nPqKi qcjrá4sucKi RPNOPi âsI4srPqi
Pb4OmPqiysáiUcqqOjOIO4PNP-is-PiIcbmPiáNUáâ4P4ONPiuáiNOuPiâc-is-ijPONcirOqâci
uái âHbâárGi 1Pi âsI4srPi âRObáqPi uái crOáb4Pagci 4PcFq4PKi ci âHbâári árPi
áN4rá-P-áb4áirPrcKiá-jcrPiPiáNUáâ4P4ONPi-íuOPiuáiNOuPiuPqiUáqqcPqiVcqqáiPi
-áq-PiuPidRObPiP4sPIifONáriâá-iPbcqiárPiâcbqOuárPucibcr-PIGi
APjá(qái ysái Pb4áqi uái qárá-i qsj-á4OucqKi cqi ObuFmábPqi ysái RPjO4PNP-i
crOmObPI-áb4ái Pi t-írOâPi NONOP-i -POqi ysái bPqi íUcâPqiMâONOIOzPuPqMi
Ucq4árOcráqGiàIáqiUrP4OâP-áb4áibgciâcbRáâOP-iciâHbâáriPb4áqKi-PqiPiUPr4Ori
uáiáb4gciUPqqPrP-iPiUPmPri4P-jí-iáqqái4rOjs4cGiã-Pics4rPiUrcNPiuáiysPb4ci
ciâHbâári4crbcs(qáis-Piuáq4PâPuPiP-áPaPiQiqP7uáiá-ibcqqPiíUcâPiíiciVP4ci
uái qári áIáKi uáb4rái 4cuPqi Pqi ucábaPqKi Pi ysái bcqi ObVsbuái -POcri 4árrcrGi ti
uáqârOagciuPiucábaPiéúi4rPziciqáIciuáibcqqPiPNPIOPagcJi-PIOmbcGiEiObVPr4ciuci
âcrPagcKiysáiâáOVPi-POqiNOuPqiáiâcbVrcb4PiPqiUáqqcPqiâc-iPi-POqiUPNcrcqPi
ucri ysái qái âcbRáâáKi bgci uáqUár4Pi qá-áIRPb4ái RcrrcrGi Ei âHbâári
báâáqqPrOP-áb4ái bcqi âcbVrcb4Pi âc-i s-i 4á-Pi ysái áq4Pi-ármsIRPuci PObuPi
-POqiUrcVsbuP-áb4áibPiqc-jrPiysáiPiucriáiysáiPiUróUrOPi-cr4áGitIí-iuOqqcKi
bábRs-ics4rciqOb4c-Pi4crbPi4gciâIPrPiPiráIPagciáb4ráiâcrUcKiPI-PKi-áb4áiái
qcâOáuPuáiâc-ciciâHbâárGi)sáriUPr4P-cqiucibFNáIiâáIsIPrKiuPiáq4rs4srPiuPi
UárqcbPIOuPuái csi uPi qO4sPagci qcâOPIKi Ucri 4cuPi UPr4ái ábâcb4rP-cqi UPurváqi
qá-áIRPb4áqiysáiâcbRáâá-cqi-sO4cijá-KiysáibcqiâRcâP-iáiysáibgciUcuá-i
qáriáIO-ObPucqiUcrysáiqgcicqiUróUrOcqiUPurváqiUrO-cruOPOqGi
i
 
2. O câncer no nível celular 
 
ti -PbáOrPi -POqi qámsrPi uái uOPmbcq4OâPri ci âHbâári ábâcb4rPuPi UáIPi
-áuOâObPiíibcqimrsUcqiuáiâíIsIPqGidíIsIPqiâPbâárFmábPqiuOVárábâOP-(qáiuPqi
âíIsIPqi qPsuúNáOqi Ucri qási âráqâO-áb4ci uáqcruábPuci ái âPó4OâcGi 1Pi âíIsIPi
ObuONOusPIKiO-UráqqOcbPicimrPbuái4P-PbRciucib7âIácGi.PIiâc-ciqáiVcqqáiPi
âPjáaPiuciá-UráábuO-áb4ciâíIsIPKiáIáiâcb4ê-i4cuPiPiObVcr-PagcibáâáqqúrOPi
UPrPi qási âc-UIOâPuci VsbâOcbP-áb4cGi àIái âcb4rcIPi ci -á4PjcIOq-cKi ci
âráqâO-áb4ci ái Pi uONOqgcGi ti UárNárqOuPuái ysái mPbRPi áNUráqqgci bci b7âIáci
qsUáruO-ábqOcbPuci4á-iqsPiâPsqPibPiábcr-áiP4ONOuPuáiuONOqórOPiuPiâíIsIPKi
ysáibgci-POqiuáqá-UábRPiqsPqi4PráVPqiá-iâcbésb4ciâc-iPqics4rPqiâíIsIPqiái
UPqqPiPiP4sPriqcjrá4sucibPi-sI4OUIOâPagciuáiqOi-áq-PGiàbysPb4cicib7âIáciíi
bPiNáruPuáiUáysábcibci-á4PjcIOq-cibcr-PIKiâc-iPiâPó4OâPiuONOqgciâáIsIPri

70.
5?
($% c $c9$ c*c ' =+ *) +*+ $ + )* 'u
*$%) ' ( K 8$c$ u+ ',% %:* u% ' *u
*c$>$c) &%=+*+*'c***$ $)$%)c'
cu *)N *' %:*+8 ( )$c** $%'u$( *
/*c=u *&
*% c+'% +$% +7 * c=u * ,($*K u *, K + *%
+7)$:)K Fu $ 7,%)( = c)+ %u c*c)+$%
+u%)')c &*c=u * +;u K Fu + c=u *+Fu
() u+ $ * c$c$% ')$c9')K $ %>+ )$ Fu *+'$
Fu Fu% 8 *'c) )D Kcu) $*+$%*u +u%)')c & *
8 D+)** % (=* $)+ *)()*/**'c%)(c*c)+$%&)$
**)+K )** c + $) + )* ) Fu c+ * *c$*) *
c=u *c $c9$ *&=+*$2c*cu **u')+$*)$ **u
N %$>$c) Q)()*K )$)8$c) *c=u *% +7=++7
* 8+ * ')+) % ' K )$ $ + u *& +*u 9)
'' **cu) ++u)% *u% *c)* *K'$+u)% *(D*
c ' c) Ncu% c+')c * 'c*** +% 7;)c* % )* c+
N) &$Fu $%K'u+ K)+Q')+)%)( % ' '' %;)
8+$% K'u% *cu' + c ' c) 'uD)*u7*%<$c) *
Fu*+$%c=u *+7)$:) *8% )*'**u+&+)c)$ c + **
$( *'% ** %)( $* * ')+) * 8 **
*$(()+$% $ ' *) &FuN%$ +$%**u'/*u+c *
8 D *$%) '$% ()*% c<$c& cu' c ' c) *
')+) )*' )**)+)$ *'c) )D &%=+*+** )+)$
'*$% u+ ( $% +&W( Fu N) K'N+'K=+ )*
8)c)$%Fu 8+$% K+ **% =+ $+) )$'$$%
8$c*&$Fu $% *c=u *$+ )*'$+ *') '
8$c)+$%K () * $u 8*cK N)>$)K u+ c=u Fu * )+)% Q
8+$% =+ $+) u%H$+ &
$*F$%+$%K c=u c $c9$ %+ +$* $c**)
c+u$)c B*c+*u *()D)$ *KFu=( $% ,**c$*) +**u *
'=**)+ * /*()D)$ $ &$Fu $% *c=u *$+ )*%>+Fu*
c + )$)7) c$% %K Fu *u*'$ *u c*c)+$% Fu $
$c$% +u%*c$*cu *K *c=u *c $c9$ **c+'% +
N % +$% c$%:)&%$8$%) *' *')% K *)$( +
%)%;)**% $)*c+7u% ) &Wc+'$*9(FuKc+)**K *
*'%+ *%)) ()D)$ $ &*c7)uB*:'ucFu *c=u *

71.
5
c $c9$ *$* c $ +$++*++( ) +$%*c ()D
u% * c=u *& + * + *) ')+)%)( * ' Ncu% 'c***
+% 7;)c* )8$c) *K * u%))D + c=u * $+ )* * ')( + *
8u%**u% 7 &c=u c $c9$ $%+*c2'u**+$%
* 'cu' K + $) + )* 9*% K c+ *u c*c)+$%K )** %=
+*+ + Q *u ';') '>$)K 8+ N % +$% Q *u
)+ +& u)% * (D*K % +7=+K * ';')* ' )* 8)c + $ c +)$K
*u' * ' *$(()+$% 8u)* ')( * '()*;)*&
$c$% +B*K8F$%+$%Kc=u *+% *K$c* *K$)$%)*
%u+*K )$)c $ *)+7)c +$% Fu +$* + c$% ** $(
c*c)+$%= +%&
** c=u c $c9$ u+' () $%)+*% B
*% +7=++*u %)%u' *)% & %+ %u Fu)Fu'c$*u)
+ )+$% $) *+ *% )*'*% + %c u
' %)c)' * % 8 * *c) )* Fu c+ + Fu Fu $)*+& K
**)+K N u+ %)' c+'% +$% Fu )$ = '') '
c=u * +7)$:) *& ()$%+$%K $ $% $%K Fu) Fu * % +
u+ c) $ 'Fu$ %$ B*u+'7+ +u+ u%&
)$ % * * 8$%) *K ( & * u+ u% ' ** %:*& **)+
c+ * c) $ * '$+ 'uc 'uc *')% )+)%*K + *u
'c** + uc)+$%)8$c) *c=u *% +7=+ '$+
*')% *%u%u * * '+ $c$% +u '()*% '
*&*c=u *c $c9$ *K c$%:)K* + +u )N +'
%:*%uFu '$ + $ (u& *$'+c$%
$+ 8$%) * ()% )*K $+ * $* *%u%u * c'& * '+
%% +$% Fu' ' Fu 8 +*%)$ *))$ +$%&+
c=u *c% +uc* $+ )$%*%)$*)()):u+ u% (D
' %$Q*$c**) *u+ $)*++ )K)$%*%)$K+ *$
*c ' : +u '()*% ' *u * )u )*K *' $B* '
)$%*%)$&c=u )$%*%)$ Fu$ +c<$c +$%*$ K
+u *'=c)K 7 $$ %uFu=*'c)8)c)$%*%)$*u*u
';')c +)$9*% &' )$%*%)$Fu8) $%+%+ B
* + *) *%)% ' K Fu $% * % *7 *u * 8$%) *
+ $) %(uc)$:) c+*%u%)( &
X +) Fu * c +'* +8$=%)c* +$c)$ * $%* 8+
*$ '*Fu)* *K '**)(+$% * c : u+ c+'$* + )*
'8u$ '7+:%)c c<$c&**)+c+('7+ B$' $

72. i
5"i
mábí4Oâci(iá-isrbPi-s4PagcKi4á-iOmsPI-áb4áiqáb4OuciPjcruú(IciPiUPr4Oriuci
HbmsIciâOb4OIPb4áiucqiâP-UcqiVcr-P4ONcqGiEiUrcjIá-Piáb4gciUPqqPiPiáq4Pribci
PjPbucbciuPi-cIusrPiUrááq4PjáIáâOuPGidc-iOqqcKiciUrcjIá-Piqáiáq4ábuárOPi
UPrPiPIí-iuPiâíIsIPiObuONOusPIKi4crbPbuc(qáis-iUrcjIá-Piuci4áâOucicsiórmgci
PVá4PucKi ysái bgci áq4Pi -POqi á-i UcqOagci uái O-Ucri qásiUPurgci Pi 4cuPqi Pqi
âíIsIPqiObuONOusPOqGiàq4áiUrObâOUOciUcuárOPiâc-UIá4PriPiáNUIOâPagcimábí4OâPKiéúi
ysáiá-iP-jcqicqiâPqcqiáNUráqqP(qáibPi-áq-Pi-áuOuPici4á-PiuPiáNPqgci
uPqibcr-Pqiáq4PjáIáâOuPqGioáiVP4cKiciâHbâáriíi4Pb4cis-iUrcjIá-Piuci-áOci
âc-ciuPiâíIsIPiObuONOusPI
#?
Gi
tqi4ábuêbâOPqiuáirámráqqgciPiysáibcqiráVárO-cqiPUPráâá-iP4íi-áq-cibci
bc-áKi éúi ysái âHbâári íi PysáIái PbO-PIi âcbRáâOuci UrObâOUPI-áb4ái Ucri PbuPri
UPrPi4rúqGiEiâPrPbmsáécKiysái4P-jí-iíiPâsqPuciâc-ciqábuciráqUcbqúNáIi
UáIci jP4Oq-cKi 4P-Ucsâci qái -cNO-áb4Pi UPrPi Pi Vráb4áKiái qO-i uái IPucGi tqi
áNUráqqváqi“krabbeln" ái"herumkrebsen" SYi PrrPq4Pr(qáTKi s4OIOzPuPqi UPrPi
PysáIáqi Uábcqcqi áqVcracqi ysái bgci IáNP-i PuOPb4áKi uábc4P-i 4OUcqi uái
-cNO-áb4ci UPrPi Pi Vráb4ái ysái bgci qgci uáqqá-áIRPb4áqiucqi -cNO-áb4cqi
áNáâs4Pucqi UáIcqi UPâOáb4áqi Pb4áqi uPi ársUagci uci âHbâárGi 1gci qái Ucuái
áNUIOâPriPicrOmá-iucibc-áiMâHbâárMiuái-PbáOrPiObáysFNcâPGinPqiP4íi-áq-ci
PiuárONPagciPUráqáb4PuPiUáIPi-áuOâObPKiPiuáis-PiVcr-PiuáiâHbâáriuPi-P-Pi
âséPqiâíIsIPqiuáNcrP-ici4áâOuciâc-UcbuciPiVcr-Piuáis-PiUObaPKi-áq-ciOqqci
PUcb4PiUPrPis-PiuOráagciqá-áIRPb4á
#
&
i
)sá-iysáriysái4ábRPiâsbRPuciáqqái
bc-áKiábâcb4rcsiPiáqqêbâOPiuPiO-Pmá-iuPiucábaPGi
 
 
3. A gênese do câncer 
 
1ci ysái qái ráVárái Qi mêbáqái uci âHbâári bci bFNáIi âáIsIPrKi P4sPI-áb4ái cqi
UáqysOqPucráqiqgciUrP4OâP-áb4áisbHbO-áqiá-iráâcbRáâáriysáiPqi-s4Paváqi
câsUP-iciUrO-áOrciUIPbc
#"
GitiUPIPNrPiNá-iuciIP4O-iáiqOmbOVOâPi-cuOVOâPagcGi
dPqci s-Pi âíIsIPi qáéPi áq4O-sIPuPi usrPb4ái 4á-Uci qsVOâOáb4áKi Ucuái qcVrári
-cuOVOâPaváqi urúq4OâPqi ysái 4ê-i crOmá-i bci bFNáIi uci -P4árOPIi mábí4OâcGi Eqi
áq4F-sIcqi ysái UráUPrP-i áqqái âP-ObRci Ucuá-i qári cqi -POqi NPrOPucqJi
-áâHbOâcqKiysF-OâcqicsiVFqOâcqGiçráqqgciUrcIcbmPuPKiciPIâP4rgciucqiâOmPbcqi
csirPuOPagcipenetrante qgciPIms-PqiuPqiUcqqOjOIOuPuáqGi
tqi âíIsIPqi uci 4áâOuci âcrráqUcbuáb4ái Ucuá-i âcbqámsOri qsUcr4Pri Pi
áq4O-sIPagciâcb4ObsPiUcri-sO4ci4á-UcKi-Pqiá-iPIms-i-c-áb4cis-PiuáIPqiíi

73. i
5#i
qsUáráq4O-sIPuPiáiuámábárPGiàIPKibci-POqiUsrciqáb4OuciuPiUPIPNrPKi-cuOVOâPi
qásqimábáqiáiqámsáiqásiUróUrOciâP-ObRciysáKibciáb4Pb4cKiIáNPibPiNáruPuáiPi
s-Piego-trip. àIPi âc-áaPi PImci 4c4PI-áb4ái bcNci UPrPi qsPqi âOrâsbq4HbâOPqKi
uáuOâPbuc(qáiPciâráqâO-áb4ciáiQiPs4c(ráPIOzPagcGiã-iucqibc-áqi-íuOâcqi
UPrPiciâHbâáriíibácUIPq-PGiàIáiáNUráqqPiáqqáiMbcNciâráqâO-áb4cMGitysOIci
ysáiUPrPiiâcrUciráUráqáb4Pis-iUárOmciuáiNOuPiíKiUPrPiPiâíIsIPi-Pr4OrOzPuPiUcri
4Pb4ci4á-UcKis-iP4ciuáiIOjár4PagcGitmcrPi4suciuáiUábuáiuáiciâcrUciuOqUcriuái
qsVOâOáb4ái áq4PjOIOuPuái ái Ucuári uái uáVáqPi UPrPi uárrc4Pri Pi ObqsrráOagci uPqi
âíIsIPqGi9céáiá-iuOPicqiUáqysOqPucráqiUPr4á-iuciUrObâOUOciuáiysáiâíIsIPqi
uámábárP-iâc-iráIP4ONPiVráySêbâOPKi-Pqi4crbP-(qáiObcVábqONPqimrPaPqiPis-i
jc-iqOq4á-PiuáiuáVáqPGitiVrPysázPiuPqiuáVáqPqiucicrmPbOq-ci4á-iUcr4Pb4ci
s-iqOmbOVOâPuciuáâOqONciUPrPiciqsrmO-áb4ciuciâHbâárGioáiVP4cKiíiVráySáb4ái
ábâcb4rPriá-irá4rcqUáâ4cis-iâcIPUqciuPqiuáVáqPqiésq4P-áb4áibPiíUcâPiá-i
ysái qái Uráqs-ái ysái ci 4s-cri 4ábRPi qsrmOucGi oái ysPIysári -PbáOrPKi bá-i
qá-UráiíiVúâOIiáqâIPráâáriáqqáiUcb4cGitirPUOuáziuciuáqábNcINO-áb4ciuáUábuái
bPiNáruPuáiuci4OUciuái4s-crKi-PqiUcrics4rciIPuciVIs4sPi4P-jí-iá-i4s-cráqi
uci-áq-ci4OUcKiuáUábuábuciuPiqO4sPagcimárPIGinsO4PqiNázáqKis-i4s-criéúi
áNOq4áiRúiPbcqibci-c-áb4ciá-iysáiíiuáqâcjár4cKi4ábucis-iUáqciuáiâárâPi
uái s-i mrP-Pi ái âcbqOq4Obuci uái -OIRváqi uái âíIsIPqGi oáq4ái Ucb4ci uái NOq4PKi
bObmsí-iUcuáiqPjáriâc-iâár4ázPiqái4á-iâHbâáricsibgcGi1óqiUrcNPNáI-áb4ái
áq4P-cqiqá-Urái4ábuciâHbâárKiqóiysáiciqOq4á-PiO-sbcIómOâciâcb4ObsPiqábuci
qábRcriuPiqO4sPagcGiTq4ci4P-jí-iUcuáiqáris-PirPzgciUPrPici4árrcriObPsuO4ci
ysáici4á-PiâHbâáriObVsbuáGi
i
i
4. Os níveis de significação do evento cancerígeno 
 
Ei âc-Ucr4P-áb4ci uPi âíIsIPi âPbâárFmábPi -cq4rPi s-Piproblemática  de 
crescimento âc-ci 4á-Pi uái VsbucGi tUóqi -sO4Pi âcbqOuárPagci ái âPs4áIPKi Pi
âíIsIPi uáâOuái VPzári ci âcb4rúrOcGi dráqâO-áb4ci âPó4Oâci ái 4rPbqjcruPb4ái qá-i
âsOuPuciáiqá-iâcbqOuárPagciysáibgciUcsUPibá-i4árrO4órOcqiáq4rPbRcqibá-iPi
UróUrOPijPqáiuPiNOuPGià-iâcbqáySêbâOPKiPqiIáOqiuciâráqâO-áb4ciqPsuúNáIiqgci
OmbcrPuPqGitiâíIsIPiâPbâárFmábPiqáiâcIcâPiPâO-PiuPqirámrPqiuáiâcbNONêbâOPi
bcr-PIi uáb4rci uPi PqqcâOPagci uái âíIsIPqi áKi qá-i UsucrKi rc-Uái 4Pjsqi uái
O-Ucr4HbâOPiNO4PIGià-iIsmPriuáiPqqs-OriciIsmPriysáiIRáiVcOiuáqOmbPuciáiâs-UrOri
âc-iqásiuáNárKiáIPiqPOiUárOmcqP-áb4áiucqiIO-O4áqiáiuPiáqUíâOáGioáuOâPbuc(

74. i
5-i
qáiPis-PiqáTNPmá-iáiámcâêb4rOâPiP4ONOuPuáiuONOqórOPKiáIPiqáiuONOuáiUPrPi4cucqi
cqi IPucqGi ti NOzObRPbaPi ái P4íi -áq-ci Pqi rámOváqi -POqiPVPq4PuPqi uci âcrUci
âc-áaP-i Pi qáb4Ori qsPi Pmráqqgci jrs4PIGi tiego-trip Vcr-P(qái uáNOuci Pi s-Pi
êbVPqáiáNâáqqONPibPiâPjáaPiuPqiâíIsIPqKiáqqáqib7âIácqiqsUáruO-ábqOcbPucqKi
áqqáqiâáb4rcqiROurcâáVúIOâcqiâc-iqsPiP4ONOuPuáiVrábí4OâPGioáiVP4cKi4suci4á-i
uái Pâcb4áâári bPi âPjáaPi uPi âíIsIPi âPbâárFmábPKi 4cuPiqsPi uáqâábuêbâOPi íi
Vcr-PuPiáNP4P-áb4áiQiqsPiO-Pmá-GitqqO-KiáIPiíi4c4PI-áb4áiPs4úrysOâPiáiârOPi
qásqiVOIRc4áqiqá-iPésuPiáN4árbPKiNOrmá-iUcriPqqO-iuOzárGidc-iáqqPiUrcIáKiáIPi
NPOiuáiâPjáaPiâcb4rPiPiUPráuáKibci-POqiNáruPuáOrciqáb4OuciuPiUPIPNrPGi1á-i
-áq-ciPqi-á-jrPbPqijPqPOqKicqi-POqiO-Ucr4Pb4áqi-srcqiVrcb4áOrOacqiáb4rái
cqi4áâOucqKiUcuá-iráqOq4OriQqiqsPqiPmráqqváqGi
ti âíIsIPi âPbâárFmábPi uá-cbq4rPi uPi -áq-Pi -PbáOrPi ârsPi qási ábcr-ái
problema  de comunicação, ráuszObuci 4cuPqi Pqi ráIPaváqi uái NOzObRPbaPiPi
s-PiUcIF4OâPiuPiâc4cNáIPuPiPmráqqONP-áb4áiráUrO-OuPGidc-iPiábármOPibPqâOuPi
uáiqsPiO-P4srOuPuáiNOrmObPIKiáIPibgci4á-iáqâr7UsIcqiá-iVPzáriNPIáriPiIáOiuci
-POqiVcr4áiáKiáqUrá-ábuciqásqiNOzObRcqi-POqiVrúmáOqiâcb4rPiPiUPráuáKiáIPicqi
uáq4róOicsicqi4rPbqVcr-Piá-iáqârPNcqGiàIPiqPârOVOâPiciPâáqqciPciUPurgciuPqi
áq4rs4srPqiPusI4Pqiá-iVPNcriuPiObuáUábuêbâOPGiàIPiuáqOq4OsiuPiâc-sbOâPagci
âc-iciâP-UciuáiuáqábNcINO-áb4ciUPrPiciysPIisbRPiqOuciuáq4ObPuPiá-iVPNcri
uciámcFq-ciáiuáiráONObuOâPaváqiuáicbOUc4êbâOPiáiO-cr4PIOuPuáGiEiUrcjIá-Pi
uáiâc-sbOâPagcimPbRPiáNUráqqgciqO-jóIOâPibPiráqUOrPagciâáIsIPriuáq4rsFuPKi
éúiysáiPiráqUOrPagciráUráqáb4PiciOb4ár(âH-jOciáiciâcb4P4cGi
i
i
5. Fases de desenvolvimento do sintoma 
 
ti O-Pmá-i uáIObáPuPi P4íi PmcrPi UPráâái VPzári ésq4OaPi qc-áb4ái Pi s-Pi
UáysábPiUPr4áiucqiUPâOáb4áqiuáiâHbâáriUcOqiáq4áqKiuáis-Pi-PbáOrPimárPIKi
PUráqáb4P-is-iUPurgciuáiâc-Ucr4P-áb4ciysáiUPráâáiPb4áqiciâcb4rúrOcGiTqqci
qáiuáNáiPiysáiciUPurgciráUrO-OuciuciâHbâáriysPqáiqá-UráKiUcris-iIPucKi
âc-UábqPKi ái Ucri cs4rci uáqâráNái 4POqi UárVOqi uái UárqcbPIOuPuái bPi íUcâPi
Pb4árOcri Pci qsrmO-áb4ci uci qOb4c-PGi nPqi báq4Pi VPqái ci âcrUci 4P-jí-i
PUráqáb4Pis-PiO-Pmá-i-sO4ciuOVáráb4áGiWiciáq4úmOciuPiáNâO4Pagciâcb4FbsPKi
ysáicqi4áâOucqiáiqsPqiâíIsIPqi4cIárP-iqá-iráPmOrGiàIPqi4áb4P-iqáiUrc4ámáriái
ármsári jPrráOrPqi bPi -áuOuPi uci UcqqFNáIi UPrPKi P4rPNíqi uPi O-cjOIOuPuáKi
qcjráNONárKi csi qáéPKi qsUcr4Pri Pi uáqPmrPuúNáIi qO4sPagcGi dPqci s-Pi âíIsIPi

75.
50
N')+$%7 B*c$% *%)+u '$ %$%*u)*u
';') c +)$K $ $K * )$ *'=c)K ** )$*u) =
)+) % +$%')+) '*)*%+ )+u$;)c&
*% ' K Fu c*'$ Q ')+) 8 * $ K 8)c
c c%)D '*$ ) %9')c c<$c&'** *N%+ +$%
'% * Fu %$% + ()( + $) + )* *'c7) '**9(K
Fu $B* Q* $+ * , + )* )$c+ $ u=+c+ * ';') *
N)>$c) *& * + $ +) )$ + * * 8)* ' c*c
*'))%u +$%' *$(()+$% $9+)cK,:Fu+ $) u+
Fu+*N'&u () ='uc*%)+u $%+u+u'*$%)J'u+
* ()% +K *+' Fu '**9(K N')>$c) * $( * Fu ') +
+()+$% *u () K ,: Fu + * %(+ 'N)+ B* *u *
8$%) *& * % % + )$ * 'uc* *%9+u* Fu +'+ *u
cu 8$*)( & '** * '**)7)) * N')>$c) *B)+)%
8%B*)+'c'%)(+$%$ )$%u' %)() 8$*)( c'K
Fu+ $%>+%u*u +$%*7c$%&N')>$c) *Fuu% ' ** +
*)+)%*u*)+'*+$% u+ )$8$*)( 'u cc **u8c *
)$ +=+$' K Fu Fu'K+ $% *)%u c*%u+) c+
*+'&
u*u)$% *c +*% c+**''* %J=
Fu $ c$% )+'u** c*c)+$% *% $c u $% $*
+' )Fu '** D *c$% +$% () %=
*% +$%&';*+')+$%)FuK$:$+(% $+' &
c' $ B* QFu u% N%+ Fu %= $% %)$ ')+)
7$ +$%&1F$%+$%8$H+$ '**+*% B*% $%
$ )*%;) $9+)c () c+$ )*%;) *$ *c'&=
$c$% *c + * $ +$**( D) *Ku*, KFu 8% $
'*$% ( +$*)$%+ $* %==c * $%**u)+$%
c<$c&FuQ')+) ()*% ' cu+ * 2)+ cu K( B*c+
)* '** u+ + )* %$%& *+$% * *()*
$9+)c* $+ K * *()* c' )* % +7=+ 8 + %% +$%
')+)*& ** c$%N%K '*)cB$c)*% ^8 P$%) 8
M$+' %) MFu $ %B*9) )$8N)(+$%Q*$+ *% $*8+ B
*+$ &Fu') ' cc+c$%$*)+':%)c u$7K
'*$ ( '**)+'u**()% )*K+2%)+ )$*%<$c) K()
$()() &**)+c+ c=u *7*%)+u 8%c$*% $%8 D%u
Fu'' c$%)$u *+'$ $*u(c+c=u )$%*%)$

76. s
53s
S:s iSs -:kq)SOs Sãs -r]étdptãs prq/Rqs ptdprqs -tuãtyturus dSs ]:q-uéqtdpSs
ãrpéãürp"uéSsitsãt:ãsitytutãs]SqSsüékarOsüékaSOsq)tOs-réOsã:/SuiédriSOstp]óOstqs
itpuéqtdpSs its ã:rãs dt]tããéiritãs édiéyéi:réãós es -u"-uéSs itãtdySkyéqtdpSs
itytsüé]rus-rurspu“ãOs]SqSsr]Sdpt]ts]Sqsrs]Rk:krsqrupéué4rirós
Kts qrdtéurs ]Suutã-SditdptOs rs ptdiwd]érs ü:dirqtdprksitããrs yéirs Fd)Ss
yéyéirFsRsprq/Rqsut-uéqéirósA:éprãsyt4tãsSsrütpriSsd)Ssptqs]Sdã]éwd]érsits
ã:rs iéã-SãéH)Ss it-utããéyrs krptdptOs irs qtãqrs qrdtéurs ]SqSs d)Ss Rs
]Sdã]étdpts irs ut-utãã)Ss irãs ptdprpéyrãs its édã:uutéH)Ss iSs ]Su-Sós es qtéSs
rq/étdptsd)Ss-tu]t/tsdrirOsj“s7:tstktsd)SsqSãpursdtda:qrséd]kédrH)Ssrs
participar iéããSOsitqSdãpurdiSsqtdSãsrédirs7:rk7:tusiéã-SãéH)Ssrsutrkqtdpts
]Sq-rupékarusã:rsyéirs]SqsS:puSãósWsãSqtdpts7:rdiSsSsié7:tsRsuSq-éiSstsrs
yéirs ut-uéqéirs éuuSq-ts 7:ts rs iéã-SãéH)Ss its -rupé]é-rus ytqs Vs kBdn:rs its
qrdtéurskéyutstsyttqtdptós
grsürãtsiSsã:unéqtdpSsiSsãédpSqrOsSãsrütpriSãsj“sã)SsitsürpSsF-r]étdptãFOs
tktãsã)SsãSüutiSutãsrããSq/uSãrqtdpts-r]étdptãósWdit-tditdptãstqsnurdits
qtiéirsiSsqtéSs7:tsSãs]tu]rststqs-uSksirãs/SrãsutkrHztãsitsyé4édardHrOs
tktãsSsptq-SspSiSsi)SsqSãpurãsitsrqén“ytks]SdãéiturH)SósDkRqsiéããSOstktãs
ã)Ss-tããSrãs]Sdüé“ytéãs]Sqs7:tqsãts-Sits]SdpruOstq/Surstãptjrqsut-tkédiSs
Sãs éq-:kãSãs its q:irdHrs rédirs tqs nRuqtdós mqs ãt:s tãüSuHSs -rurs d)Ss
éd]SqSirustsd)Ssãtus:qsüruiSs-rursdédn:RqOsd)SsRsiéüB]éks-rursSãs-r]étdptãs
ür4tusrqénSãósArãséããSséq-tits7:tsãtsüSuqtqsrqé4ritãs-uSü:dirãOsj“s7:ts
tktãsd)Ss]Sdat]tqsdtqsrsãésqtãqSãstqsã:rsédiéyéi:rkéiritstsd)Ss-Sitqs
dtqs qtãqSs qSãpuru2ãts utrkqtdptós oSqSs tktãs d)Ss r-"érqs rs ãés qtãqSãOs
-rut]ts ü“]éks rSãs S:puSãs tãprus rs ãt:s kriSós mdp)SOs 7:rdiSs dSs it]Suutus irs
iStdHrsr-rut]tqspurHSãsits]ru“ptusqréãs-uSü:diSãOs-Su7:tstktãs]SsqtHrqsrs
rüéuqrusã:rs-u"-uérsyéirOsd)SsRsü“]éksdtqs-rursSãs-r]étdptãsdtqs-rursSsqtéSs
]éu]:dirdpts r]téprus tããrãs ür]tprãs pSprkqtdpts édtã-turirãós eãs -r]étdptãs
dSuqS-rprãspwqsüut7Ttdptqtdptsrsãt:sutiSus-tããSrãs7:tstãp)SstqsiByéirs
-rurs]SqstktãósoSqSstktãsãtq-utsãtstãüSuHrurqs-rursür4tusp:iSsiéutépSsts
itéúrurqs -rurs pu“ãs Ss -u"-uéSs ]utã]éqtdpSOs -tããSrãs ]Sqs :qrs utããSdâd]érs
]Suutã-Sditdpts-rããrqsrstãprusrnSursrsãt:skriSós
es]Sq-SuprqtdpSsãS]érksiSãs-r]étdptãs-Sitsãtusitã]uépSstútq-kruqtdpts
rs-rupéusiSs]Sq-SdtdptsãS]érksrs7:ts]arqrqSãsFqréSuérsãéktd]éSãrFOsVs7:rks
tktãs qtãqSãs -tuptd]tqs q:éprãs yt4tãós oSqs ur4)Ss tktãsãts ]Sdãéiturqs
-ékrutãsirsãS]étiritósmdputprdpSOs-Suspu“ãsitããrsür]arirsitsSuitqsqSitkrus
tã-utéprqspSirãsr7:tkrãs]rur]ptuBãpé]rãs]Sdpu“uérãs7:tsãtspSqrqstyéitdptãs
dSsdBytksã:/ãpép:pSOsdSs]Su-SOs7:rdiSsSsãtn:diSstãp“néSsiSsã:unéqtdpSsiSs

77. s
55s
]âd]tusãtsédãpr:uróses7:tsjrqréãsüSésytdpékriSsdrs]Sdã]éwd]érstd]SdpursrnSurs
ãt:s-rk]SOs:qs-rk]SsSditsr]Sdpt]tqsãS/utp:iSsiurqrãOsS:sãtjrOs8jSnSãsits
ãSq/urFós
eãs éq-:kãSãs its q:irdHrs 7:ts üSurqs ut-tkéiSãs rSs kSdnSs iSãs rdSãs ãts
tãptditqs-tkSs]Su-SsãS/srsüSuqrsitsq:prHztãósmã7:t]t2ãtsSs7:tsãtsür4sS:s
ãtsitéúrsitsür4tuOsrnSursrsödé]rs]Séãrs7:tsédptutããrsRsrs-u"-uérsego-trip. Ds
-tuütéprs rir-prH)Ss ãS]érks purdãüSuqr2ãts tqs -rurãépéãqSs tnSBãprs 7:ts d)Ss
utã-téprsdtqsrspuriéH)SsdtqsSãsiéutépSãsrkatéSãósmsãtsrdptãsrs-tããSrsd)Ssãts
-tuqépé:s:qrsödé]rsS-édé)Ss-u"-uérOstqtuntsrnSursirãsãSq/urãsrskSdnrqtdpts
ut-uéqéirs-utptdã)SsitsirusüSuqrsrspSiSsSsq:diSsI]Su-Sásãtn:diSsrs-u"-uérs
éqrntqósesSunrdéãqSsRsãrp:uriSsit filiaeOsrã üékarãs-SupriSurãsirsqSuptósDs
ãtqtdptéursrdBqé]rsutpéirs-SuskSdnSsptq-SstqtuntsrnSurs]Su-Surkqtdptstqs
ptq-Ss ut]Suits ts qSãpurs ]SqSs turs üSupts Ss itãtjSs rpRstdp)Ss d)Ss yéyéiSs its
r:pS2utrké4rH)Sstsitséq-SãéH)SsiSãs-u"-uéSãsédptutããtãós
Ds tu:-H)Ss iSs ãédpSqrs -Sits pSqrus yéãBytks :qrs nurdits-rupts irãs
utéyédié]rHztãs ut-uéqéirãs iSs tnSOs tqs ]Sdpurãpts ]SqsSs ]Sq-SuprqtdpSs iSs
-r]étdptós 3:rdiSs tããtãs ]Sq-Sdtdptãs ãSq/uéSãs ãrtqs Vsã:-tuüB]étOs Rs
-uéd]é-rkqtdpts Ss qtéSs ]éu]:dirdpts 7:ts üé]rs riqéuriSós çtããSrãs rpRs tdp)Ss
-r]rprãs túéntqs ut-tdpédrqtdpts 7:ts p:iSs néuts tqs p:udSs itkrãs ts its Fã:rs
iStdHrFós (tdiSsSs iérnd"ãpé]Ss ]SqSs “ké/éOs tkrãs rnSurs ãts rputytqs rs yéurus rs
qtãrstsitéúrus7:tsSãsS:puSãsird]tqsãtn:diSsã:rsqöãé]rósDs]SdptdH)SstOs
képturkqtdptOsSs]Sq-rããSs-SitqsrnSursãtusrpéuriSãsãS/utsrsrq:urirs-rurs
ãtutqs ã:/ãpép:BiSãs -Sus ãSdãs pSprkqtdpts dSySãós çtããSrãs éitrkqtdpts
rir-prirãs ut-tdpédrqtdpts ãrtqs irs urérs ts -:krqs rs ]tu]rós çSus qréãs
itãrnuri“ytks 7:ts prks rpép:its -Sããrs ãtus -rurs Ss qtéSs]éu]:dirdptOs a“s déããSs
:qrs nurdits S-Sup:déirits -rurs Ss rütpriSós orãSs rs -rupéus its rnSurs Sãs
-uéd]B-éSãsitspurdãüSuqrH)SOsitsr:pS2utrké4rH)Sstsits]Sdãt]:H)Ss-rããtqsrs
ãtusyéyéiSãsdSs-krdSsrdBqé]S2tã-éuép:rkstsãtspSudtqsyéãBytéãsdSsdBytksãS]érkOsSs
-krdSs ]Su-Surks Rs rkéyériSósmdputprdpSOs q:épSãs -r]étdptãs üSurqs p)Ss kSdntsdSs
-r-tks its ]:q-uéiSus irãs dSuqrãs 7:ts ]atnrqs rs qrdptus Ss -r-tks its q“upéus
qtãqSstqsür]tsirsqSuptósltqsSsrkByéSsiSs-krdSsrdBqé]SOsSs-uéd]B-éSsiSstnSs
-tuqrdt]ts ySkpriSs tú]k:ãéyrqtdpts -rurs Ss-rk]Ss iSs]Su-SósDãs ]ard]tãs its
acabar com o câncer ã)Ssq:épSsqtkaSutãs7:rdiSspSirsrs-tããSrsriqéptsSs
]SdüuSdpSs ts d)Ss tdyérs :dé]rqtdpts Ss ]Su-Ss ]SqSs ãt:s ut-utãtdprdpts drs
/rprkarósçrursr]r/rusutrkqtdpts]SqsrknSOsRsdt]tãã“uéSs-uéqtéuSsriqépé2kSós
D-"ãsrs-uéqtéursürãtsits]SdptdH)Sstsrsã:/ãt7Ttdptstu:-H)SsiSs]âd]tuOs
ürãts7:tsq:éprãsyt4tãsi:ursiR]rirãOs]SdüuSdprsSs-r]étdptsrsökpéqrstpr-rOsits

78. i
56i
caquexia, âc-is-i4árâáOrciUPurgcGiEiâc-ciqáiáb4rámPiQiuáNcrPagciuáiqsPqi
ábármOPqiUáIciâHbâárGi1ciqáb4Ouci-POqiNáruPuáOrciuPiUPIPNrPKiáIáiqáiuáONPi
uáNcrPriqá-icVáráâáriráqOq4êbâOPGitiuáNcagciáiPiáb4rámPiPciâsrqciuciuáq4Obci
qgciNONOucqiqsjq4O4s4ONP-áb4áiUáIciâcrUcGitciVObPIKi4cuciUPâOáb4áiNONábâOPiáq4ái
4á-PGiâcbqâOáb4á-áb4áKiysPbuciâcbqámsái4rPzáriPi4á-ú4OâPiuáiNcI4PiPcibFNáIi
áqUOrO4sPIKi csi ObâcbqâOáb4á-áb4ái âPqci ci âcrUci qáéPiPjPbucbPuci á-i qsPi
P4O4suáiuáiáb4rámPiáiciUPâOáb4áiâcb4ObsáiIs4Pbuciâcb4rPiciObáNO4úNáIGiçPráâái
RPNáriPysOis-Piâcb4rPuOagcKiéúiysáiO-Us4P-cqiPciPVá4PuciciVP4ciuáiáIáibgci
Is4PriciqsVOâOáb4áKiuáONPbuc(qáiâcbuszOriUáIPiNcb4Puáiucqics4rcqGi1áq4áiUcb4ci
Rúi s-i ábâcb4rci uái ucOqi UIPbcqKi ucqi ysPOqi bcqi câsUPrá-cqi bci UróNO-ci
âPUO4sIcGiçcris-iIPucKiciUPâOáb4áiuáiVP4ciIs4Pi-sO4ciUcsâcKiUcrics4rciIPuciáIái
Is4Piá-iuá-PqOPGià-iráIPagciPiqásiP-jOáb4áKiysáiciuámrPuPiPiuá4ár-ObPuPqi
VsbaváqKiáIáiuáâOuOuP-áb4áiIs4PiUcsâcGiçPrPiOqqciáIáiqáiuáVábuái4Pb4ci-POqi
uái qsPqi 4PráVPqi NO4POqKi qási âP-ObRci ái qási uáq4ObcGiàIái UcuárOPi PjPbucbPri
áqqPi ráqOq4êbâOPi âc-i 4cuPi Pi âcbVOPbaPGi à-i ysPIysáriâPqcKi qási qOb4c-Pi ci
VcraPiPiOqqcKiUcOqi4Pb4ciNábâábuciciâHbâáriâc-ciqábuciNábâOuciUcriáIáKiPi
VPqáiuáirábuOagcicâcrrárú
##
Gi
i
i
6. Regressão e religião 
 
çPrPIáIP-áb4áiQysOIciysáiVcO uO4ciP4íiPmcrPKi4crbP(qáiâIPrcibPirámráqqgci
s-i cs4rci -c4ONci júqOâci uci PucáâO-áb4ci Ucri âHbâári ysáKi OmsPI-áb4ái
-ármsIRPuci bPqi qc-jrPqKi íi NONOuci uái -PbáOrPi qsjq4O4s4ONPi UáIci âcrUcGi
 ámráqqgciíiPiNcI4PiPcqiObFâOcqKiQicrOmá-GiEqiPVá4PucqiUáruárP-iciâcb4P4ci
âc-i qsPi crOmá-i UrO-úrOPKiPqi âíIsIPqi uci 4s-cri 4ê-i uái NONári ci 4á-Pi á-i qOi
-áq-Pqi ái ci VPzá-i âcrUcrPI-áb4ái Qi qsPi -PbáOrPi Iá4PIGi ti UáqqcPi
áNOuáb4á-áb4áiUráâOqPiuciráIPâOcbP-áb4ciNONciâc-iqsPqirPFzáqKiPire-ligio. 
nPqiOqqcibgciqOmbOVOâPiPUábPqiciUPqqciP4rúqi-Pqi4P-jí-is-Pirá4c-PuPGi
Ac-áb4áiciUPqqciP4rúqiysáiqái4c-Pis-PiráIOmPagci4crbPiciUrcmráqqciráPIi
UcqqFNáIGi àqqPi PUPráb4ái âcb4rPuOagci íi áNUráqqPi 4P-jí-i bPi O-Pmá-i uci
âHbâárGi çcri s-i IPuci Pqi âíIsIPqi ugci s-i UPqqci P4rúqi ái rá4rcâáuá-i Qqi
UrO-O4ONPqi Vcr-Pqi ésNábOqi ái Ucri cs4rcKi âc-i Pi 4ábuêbâOPi Qi cbOUc4êbâOPi ái Qi
O-cr4PIOuPuáKiUrcmrOuá-iVsrOcqP-áb4áGi
.PIi âcb4rPuOagci qc-áb4ái Ucuái qári ráqcINOuPi UáIci qáb4Ouci UrO-úrOci uPi
ráIOmOgcGiReligio ysáriuOzáriráIOmPagciâc-iPicrOmá-Kiâc-iPisbOuPuáGiçcrics4rci

79. s
5!s
kriSOs tãprs :déirits ]arqrirs its çrurBãSs -tkrs ]uéãprdiritOs Rs prq/Rqs Ss
S/jtpéySs iSs ]rqédaSs its itãtdySkyéqtdpSs ]uéãp)Sós ltn:diSs rs βB/kérOs Sãs
aSqtdãs-uSywqsiSsçrurBãSsts:qsiérsitytqsySkprus-rursk“ósWsSs]rqédaSs7:ts
yrés irs :déirits éd]Sdã]étdpts -rurs rs :déirits ]Sdã]étdptós Ds tú-:kã)Ss iSs
çrurBãSs Rs ]Sq-ktprirs -tkSs utpSudSs iSs üékaSs -u"iénSsVs ]rãrs its ãt:s -réós
çSitqSãsytus7:)Ss-uSü:dirqtdptstãpts-riu)Ssru7:tpB-é]Sstãp“stduré4riSsdSs
ãtusa:qrdSs-tkSsürpSsitsrsutkéné)Ssaédi:sitã]utytusSs]rqédaSsitsqrdtéurs
/rãprdptsrd“kSnr6s8Kr7:és-rursr7:éRósesrdpénSsãBq/SkSsiSs:uS/SuSOsrsãtu-tdpts
7:ts qSuits rs -u"-uérs ]r:irOs Rs rs éqrntqs qréãs S-Sup:drs itãpts -riu)Ss
ytuiritéurqtdpts r/urdntdptós Dãs utkénéztãs ãtq-uts itã]utytqs Ss ]rqédaSs
u:qSsVsék:qédrH)SOsS:sãtjrOsu:qSsVséqSuprkéiritOs]Sqs:qrs]rqédarirs-rursrs
üutdptstqsiéutH)SsVsãrBirOstsSs]rqédaSs]SqSs:qsqSyéqtdpSs]éu]:kruOsS:sãtjrOs
tqstã-éurkósoSdãéiturH)Ssts]:éiriSsã)Ssén:rkqtdptsdt]tãã“uéSãstsyéãrqsSs
qtãqSsS/jtpéySOsrs:déiritós
gSãs-r]étdptãsits]âd]tuOsrsut]:-turH)Ssirs]Sdã]éwd]érsirsSuéntqs]Sqsrs
-tun:dprs FKts Sdits ytdaS\FOs rããéqs ]SqSs rs -tuã-t]péyrs ü:p:urOs ]Sqs rs
-tun:dprs Fçrurs Sdits yS:\FOs ãrBurqs irs ]Sdã]éwd]érs -rurs qtun:karus drãs
ãSq/urãOs -rããrdiSs rs ãtus ut-utãtdprirãs ]Su-Surkqtdptós es ]:éiriSs ts
]SdãéiturH)Ss túrnturiSãs ]Sqs 7:ts Sãs rütpriSãs ãts qrdpwqs dSãs tãputépSãs
kéqéptãsirsyé4édardHrstsiSsü:p:uSs]Sd]utpSãsqSãpurqs]SqSstktãsãtspSqrurqs
qBS-tãs-rursSsãéndéüé]riSsiéutpSsirãs-tun:dprãósmktãspwqsprdprs]SdãéiturH)Ss
-rurs ]Sqs rãs S:purãs -tããSrãOs ã:rs qSurks ts ã:rãs utnurãs its yéirs ts y)Ss rSs
td]SdpuSsiSsrqrda)stsitsp:iSsSs7:tsRsdSySstsiéãprdpts]SqsprdpSs]:éiriSOs
7:ts d)Ss ãS/urs tã-rHSs rkn:qs -rurs rãs nurditãs 7:tãpztãsiSs -rããriSs ts iSs
ü:p:uSóses-uS]tããSs]rd]tuBntdSOs]Sqsã:rsutnutãã)SsrSsr/éãqSstsãt:sryrdHSs
itãtã-turiSOsWs:qstã-tkaSsp)SsptuuBytks]SqSsüétksirsãép:rH)Sós
es utpSqSsconsciente rSs édé]éSOs ]Sqs ã:rãs -Sããé/ékéiritãs ékéqéprirãOs ts rs
/:ã]rsitsyrkSutãstptudSãOsã)Ss]rqédaSãspSprkqtdptsyrkéiSãósesitãkS]rqtdpSs
-rursSséd]Sdã]étdptOsrSs]Sdpu“uéSOsktyrsVs8iStdHrs]SqSs]rqédaSFósmsprq/Rqs
tããts]rqédaSsRsãtq-uts:qs]rqédaSs7:tOsqtãqSsãtdiSsptuuBytkOspur4stqsãésrs
-Sããé/ékéiritsitsirusüu:pSãósWsrknSsrããéqs]SqSs:qrsökpéqrsãr]:iéirs-rurs7:ts
ãtsitã-tupts-rursrãs-u"-uérãsdt]tããéiritãós
Ws rBs 7:ts ãts td]réúrs rs tú-tuéwd]érs -ãé]Sptur-w:pé]rsits 7:ts
üut7TtdptqtdptsSãs-r]étdptãsits]âd]tusã)Ss-uSü:dirqtdptsFruutkénéSãSãFósms
rédirs 7:ts q:épSãs -tuüéãs its -tuãSdrkéirits -rutHrqs ]Sdpurié4tus éããSs ts
tdürpé4tqs rs utkénéSãéirits ts rs itySH)Ss rSs itãpédSOs purpr2ãts drs qréSuérs irãs
yt4tãsir7:tkrs]utdié]tsitsénutjrs7:tsd)Ssptqsdtda:qs-SdpSsits]SdprpSs]Sqs

80. i
6?i
Pireligio, -PqiysáiuáONPiysáiPiNOuPiqáéPiPu-ObOq4rPuPiáirámsIP-áb4PuPiUáIPi
Ps4crOuPuái áâIáqOúq4OâPGi tVárrPr(qái Pi UráqârOaváqi ráIOmOcqPqi íi bPi NáruPuái ci
âcb4rPrOci uPireligio ái uáONPi ci âcrPagci VrOci ái NPzOcGi Ei ysái UPráâái s-Pi
O-UráqqOcbPb4áiNOuPiráIOmOcqPiUPrPiciáN4árOcrKiáNOuáb4á-áb4áiUcuáiqáricâcibci
Fb4O-cGi ti VPI4Pi uái NOuPi bci âáb4rci uái s-Pi P4ONOuPuáiáN4árbPi áNPmárPuPi íi
ráUráqáb4PuPi PbP4c-OâP-áb4ái Ucri -sO4cqi 4s-cráqi ysái4ê-i qásqi âáb4rcqi
báârcqPucqiÓYiUPr4áqi-cr4PqxGioái-PbáOrPiqá-áIRPb4áKiPiuáNcagcKiPiáb4rámPi
Pciuáq4Obciuáqâcjár4PiUáIcqiqcâOóIcmcqiuPi-áuOâObPibgciuáNáiqáriâcbVsbuOuPi
âc-iPiUcq4srPiráIOmOcqPiuciMAáéPiVáO4PiPiAsPiNcb4PuáZMGi1Pi-POcrOPiuPqiNázáqKi
4rP4P(qáiuáiráqOmbPagciá-iráIPagciPis-iuáq4Obciqáb4Ouciâc-ciqsUárOcrKi-Pqi
ysái bgci qái PâáO4PGi 1ci -POqi UrcVsbuci Ob4O-cKi Pi jPqáiuPi áb4rámPi bgci íi Pi
âcbVOPbaPibPiârOPagciuáioásqKi-PqiqO-iciuáqáqUárciáiPiO-Uc4êbâOPGià-iNázi
uáiáb4rámPr(qáiQiNOuPiáiQqiqsPqiUcqqOjOIOuPuáqKicqiUPâOáb4áqiUc4ábâOPOqiuái
âHbâáriáq4gciáb4rámsáqiPiqásqiâsOuPucqiáiâcbqOuárPaváqiPiâsr4ciUrPzciáiPi
s-i-áuciVsbuP-áb4PIiuPiáNOq4êbâOPGi
i
i
7. O câncer como caricatura de nossa realidade 
 
 áIP4cqiqcjráiUáqqcPqiâc-iâHbâáriysáiVcrP-idObáqUárPuP-áb4áiâáOVPucqi
uPiNOuPiUáIPiUírVOuPiucábaPibPiVIcriuPiOuPuáKibciPsmáiuáiqsPqiâPrráOrPqiáiuái
qsPqiráqUcbqPjOIOuPuáqMiUPráâá-iâcb4rPuOzê(IciuOP-á4rPI-áb4áGi)sPbuciqái
cjqárNP-iPqiROq4órOPqiuáiNOuPiysáiáq4gcicâsI4PqiUcri4rúqiuOqqcKi4PIiVcr-Piuái
VPIPriráVIá4áis-PiPqqc-jrcqPiâámsáOrPiUPrPi4á-Pqiqc-jrOcqGiã-icIRPri-POqi
P4áb4ciráNáIPiysáiciPâcb4áâO-áb4cibgciqáiuásiuáiVcr-PiPqqO-i4gciráUáb4ObPi
ái qá-i UríNOcqi qObPOqi uái PIPr-áGi ]sq4P-áb4ái Pi VPI4Piuái ysPIysári ráPagci
âcrUcrPIiáiysPIysáriqOb4c-Piíis-iqObPIiuáiMbcr-cUP4OPMGi
ti êbVPqái bPqi mrPbuáqi ráqUcbqPjOIOuPuáqKi ysPbuci áNP-ObPuPi âc-i
UráâOqgcKiráNáIPiysáiciPVá4Puciâs-UrOPiâc-iciqásqiuáNáráqiqá-iqáiysáONPrGi
 áqUcbqPjOIOuPuáKiPciâcb4rúrOcKiqOmbOVOâPiPiâPUPâOuPuáiuáiuPris-PiráqUcq4Pi
Qqi báâáqqOuPuáqi uPi NOuP
#-
Gi nPqi cqi UPâOáb4áqi Uc4ábâOPOqi uái âHbâári bgci
Ucqqsá-iáqqPiâPUPâOuPuáGidc-ciáIáqibgciUcuá-iO-UcriIO-O4áqiái-PIiUcuá-i
uOzári bgcKi áIáqi VPâOI-áb4ái qái uáONP-i qcjráâPrrámPriâc-i cjrOmPaváqGi çcri
cs4rciIPucKiáIáqiPqiPqqs-á-iuáijc-imrPucKiUPrPiuPris-iqáb4OuciáN4árbciPi
qsPqiNOuPqi(ibPiVPI4Piuáis-iqáb4OuciOb4árbcGiEqiIcmrcqiáiêNO4cqicj4Oucqiqgci
Ucr4Pb4cijcbqiuOqVPrâáqi(iUcri4rúqiucqiysPOqiUsIsIP-iqáb4O-áb4cqiuáiVPI4Piuái

81.
6
*$%)'**/*&
'*)Fu) %) c$cc+'** ( Fu *'**/*'%:*
* Fu )* * cu% + *)$%+ * 89*)c*& c *) c$%c)+$%
c $c9$K$= $c$% '**/*cu% * %:*>N)%N%$&
Fu)K ( =%) +% % c$*) ' *c) Fu$*'
$+ +*+ '$* + u+ *)$%+ & 7 +u)%* '$%* ()*% K %9')c
'*$ ) c $c9$ = c$*) + & = ( $% $
**)( K Fu)% ' c)$%K %u + $) Fu))7 % *)+':%)c
'Fu $ = 9*% K =+ )** = *)$%** *)c)% K '$%u
+%;)c $8 % ' %)c +$%$$u+*) )**% *c) K
'% $%$= +) Fu*%, )$%)+ +$%) ***)$%+ &
>N)% *c) K '* u ,u*% +$% () Q ))D )$%$ K '%$c
<+7)%*%9')c*) )**cu$:)*K+ ** ,u*% '8)% +$%Q)+ +
) +++$& +'uc*'$ Fuc<$c7%>+u+
>N)% )+'**)$ $% $ ' $ *u'8)c) & %)c +$% $$u+ u%
$ '*u7,u u+ $)*+ ,u*%:B *u';')**9$)*%
') +$%K $$u+ = % %$ D *)*%$% Q* +) * 8$*)( *
% '>u%)c *&
= +) Fu%$ +*% $%+c<$cK,:Fu$$u+
u% *)$%+ *%: + )* Fu)' ' $* +*% *'& c<$c
'*$)8)c % $*8+ *)$*) )**cu$:)*$';'*%K
')$c)')%% &c )c %u 89*)c **) c*%u+ *(
+ Kc+% c )c %u & **+'Fu% cc+u+ c )c %u
** *%)$K )** $ c$%c 'Fu = 8 * K c$%:)J *
,u*% %=+*+*u' &

82. i
6"i
i
8. Câncer e defesa 
 
ocqi uOPmbóq4Oâcqi ái qOb4c-Pqi -ábâOcbPucqKi ci âHbâári ráUráqáb4Pi s-i
Urcâáqqci uái âráqâO-áb4ci ái rámráqqgci -ármsIRPuci bci âcrUcGi ti áq4áqi ucOqi
qc-P(qái PObuPi s-i 4árâáOrci âc-Ucbáb4áKi Pi uáVáqPGi ti qO4sPagci júqOâPi uci
âHbâáriUcuáiârOPr(qáiPciIcbmciucqiPbcqiqá-iâRámPriQiVcr-Pagciuáis-i4s-crGi
ti-áuOâObPKiáiUrObâOUPI-áb4áiPi-áuOâObPibP4srPIKiâcbRáâá-iáqqPiqO4sPagciPi
âRP-P-iuáiUrí(âPbâárcqPGiEqiUráqqsUcq4cqiPbF-OâcqiuáqârO4cqiUcuá-iáq4Pri
Uráqáb4áqiRúi-sO4ci4á-UcKiPqqO-iâc-cicqiUráqqsUcq4cqiVFqOâcqiqcjiPiVcr-Pi
ucqi áq4Pucqi âPrâObcmêbOâcqi ái uái áq4O-sIPagci âcrráqUcbuáb4áqKi ái PObuPi
PqqO-i ci âHbâári Ucuái qári uOqUPrPuci qc-áb4ái PUóqi Pi câcrrêbâOPi uái
uá4ár-ObPucqi áq4F-sIcqGi t4íi áb4gcKi íi âc-ci qái áIái áq4ONáqqái Uráqci ái
qsjésmPuciUcris-iqOq4á-PiO-sbcIómOâciuc-ObPucrGiAc-áb4áiciâcIPUqciuPqi
uáVáqPqiuciâcrUciIRáiuúis-PiâRPbâáiuáiVcr-Pris-i4s-criUrO-úrOcGiEiâcIPUqci
uciqOq4á-PiuáiuáVáqPiíiuá4áâ4PuciUcri-sO4cqiUPâOáb4áqKiqábuciâPrPâ4árOzPuci
rá4rcqUáâ4ONP-áb4áiâc-cis-PiíUcâPiuáiáq4Pucqiuái4ábqgciáiuáiPbm7q4OPGi
ti áq4ráO4Pi ráIPagci áb4rái ci âHbâári ái ci qOq4á-Pi O-sbcIómOâci íi -cq4rPuPi
PObuPi UáIci VP4ci uái ci âHbâári s4OIOzPri ci qOq4á-Pi uái uáVáqPi ysái bPi NáruPuái
uáNárOPiâc-jP4ê(IciUPrPiáqUPIRPr(qáGiàIáiíiP4PâPuciáiáNUsIqciucqimHbmIOcqi
IObVú4OâcqiUáIcqiIObVóâO4cqiáis4OIOzPicqiâPbPOqiIObVú4OâcqiUPrPiqámsOriPuOPb4áGiEqi
mHbmIOcqi IObVú4Oâcqi qgci IsmPráqi VPNcrO4cqi UPrPi ci P4PysáGi EâsUPbuci Pqi
âPqárbPqiuciáysOUP-áb4ci-OIO4PriuciâcrUciáiPNPbaPbuciUcriqsPqiáq4rPuPqKici
âHbâáriuá-cbq4rPiâc-ciqásiP4PysáiíiâcrPécqciáiysáiáq4úiuOqUcq4ciPicsqPri
4suciá-is-iâcbVrcb4ci4c4PIGiçcrics4rciIPucKiIúi-cq4rP(qái4P-jí-iPiVrPysázPi
uPiuáVáqPGiàIPiáq4úiIO4árPI-áb4áiuái-gcqiP4PuPqGiEiâHbâáriâcbqámsáiVOâPriá-i
4PIiqO4sPagcimrPaPqiPis-PiâP-sVIPmá-iUárVáO4PGitqqO-iâc-ciáq4úiá-iUcqOagci
uái uáqP4ONPri cqi Lmábáqi PI4árPucqMi uái qsPqi âíIsIPqKici âHbâári âcbqámsái
4P-jí-i uáONPri qá-i ábármOPi ci qOq4á-Pi ysái Uár-O4ái ráâcbRáâári Pqi âíIsIPqi
uáquáiciáN4árOcrGiçcri4rúqiuáqqPiâP-sVIPmá-KiPqiâíIsIPqiâPbâárFmábPqiUcuá-i
-á4á-(qái uOrá4P-áb4ái bPi âcNPi uci IágcKi bci âáb4rci uáiuáVáqPKi qá-i qárá-i
ráâcbRáâOuPqiáKiqcjrá4sucKiO-Usbá-áb4áGiàibáq4áiUcb4ciysáiáNOq4áiPiâRPbâái
uái s-Pi 4árPUOPi -íuOâc(jOcIómOâPi bci bFNáIi VsbâOcbPIGi )sPbuci qái âcbqámsái
uáqPr-PriPqiâíIsIPqiâPbâárFmábPqiO-sbcIcmOâP-áb4áKiáIPqiUPqqP-iPiâcrrári
mrPbuáiUárOmcGi
tiysáq4gciuciysáKiá-is-ibFNáIi-POqiUrcVsbucKiIáNPiPcibgc(VsbâOcbP-áb4ci

83. s
6#s
iSsãéãptqrsitsitütãrstsVs]Suutã-Sditdptsãép:rH)Ssitsa:qékarH)SOs-Sitsãtus
utã-Sdiéirs its qrdtéurs nturks ts d)Ss ãts kéqéprs rSs -uS]tããSs ]rd]tuBntdSós es
ütd5qtdSs r-rut]ts tqs ]rirs utãüuériS6s rããéqs 7:ts :qrs -tããSrs tãp“s rpRso 
nariz ts ãts üt]ars rdéqé]rqtdptOs Ss ]Su-SOs ã:/ãpép:péyrqtdptOs r/ut2ãts rSãs
rntdptãs éuuéprdptãs ]Suutã-Sditdptãs ts Ss drué4s ]Sd]utpSs ãts üt]arós mú-utããSs
qtié]rqtdptOs:qrsüur7:t4rsirãsitütãrãsitéúrsSsrütpriSsã:ã]tpBytkós3:rdiSs
rs ]Sdã]éwd]érs ãts üt]ars -rurs Sãs ptqrãs éuuéprdptãOs Ss]Su-Ss -ut]éãrs ãts r/uéus
ã:/ãpép:péyrqtdpts-rursSãséuuéprdptãs]Suutã-SditdptãósDsitütãrséq:dSk"né]rs
pSqr2ãtstdp)Ss]rirsyt4sqréãsüur]rsdrsqtiéirstqs7:tsrsitütãrsdSsdBytksirs
]Sdã]éwd]érsRstúrnturirós
=:dirqtdprkqtdptOs Ss ãtus a:qrdSs tãp“s t7:é-riSs ]Sqs :qrs itütãrs
ãr:i“ytkstqsrq/SãsSãsdBytéãósmyéitdptqtdptOsüutdptsrs:qsq:diSstãpurdaSs
]atéSsits-tuénSãOsRséq-Suprdpts-uSptntusrãsüuSdptéurãsiSs]Su-Ss]Sqsrsrj:irsits
:qs ãéãptqrs éq:dSk"né]Ss yéprkós g"ãs -ut]éãrqSãs én:rkqtdpts its :qrs ]tuprs
itütãrs rdBqé]rOs -rurs d)Ss ãtuqSãs éd:diriSãs -Sus éq-utããztãs itqrãériSs
üSuptãs7:tsdSãsüruérqs]réusdrs-ãé]SãtósesS/jtpéySOstqsrq/SãsSãsdBytéãOsRsSs
-SdpSsqRiéSstdputsrsr/tup:urspSprkstsSsüt]arqtdpS
#0
sr/ãSk:pSósorãSsãtsy“s
kSdnts itqréãs tqs :qs iSãs dBytéãOs Ss S:puSs Rs itãt7:éké/uriSs drs iéutH)Ss
]Sdpu“uérós3:tqsãtsüt]arsitqréãsdrs]Sdã]éwd]érOsãtdiSs-SuprdpSsitqrãériSs
rytããSsrSãs]SdüképSãOsüSuHrsrsr/tup:urs-rursrãsãSq/urãOststkrstdp)Sstqtunts
dSs]Su-SsãS/srsüSuqrsitsã:ã]tpé/ékéiritsrSãsrntdptãs-rpSk"né]Sãós
estãpriSséitrks]rur]ptué4r2ãts-Sus:qrsrq-krsr/tup:ursrdBqé]rsrããtdprirs
ãS/uts:qrs/rãtsitsüSuHrósçSit2ãtsitéúrustdpurusp:iSsSs7:tsãtséqrnédtsãtqs
-ut]éãrusptqtus-tkrs-u"-uérsãröitsrdBqé]rósWããSsRs-SããBytksãS/utsrs/rãtsits
:qrs itütãrs -Sptd]érkqtdpts üSuptOs 7:ts rkRqs iéããSs d)Ss tdpurs tqs rH)Ss
-urpé]rqtdptsd:d]rósorãSséããSsãtjrsdt]tãã“uéSOsãt:s-uS-uétp“uéSs-Sits]Sdüérus
tqsãt:s-Situsits-tdtpurH)Sós]:ãprqtdpts-Su7:ts-Sitsié4tusd)Ssitsqrdtéurs
it]éiéirs ts rããéqs -uSptntus ãt:s tã-rHSs yéprkOs tkts ururqtdpts rs dt]tããéprós Ds
itütãrs7:tskats]Suutã-SditOsnurHrãsrsãt:s/SqsputédrqtdpSOstkéqédrs7:rk7:tus
rntdpts-rpSk"né]Sststãp“sVsrkp:ursits7:rk7:tustúénwd]érósmúrprqtdpts-Susd)Ss
ãtus-S:-rirOs]SdüuSdprdiS2ãts]Sqsq:épSãsitãrüéSãstqs:qrsyéirs]SurjSãrOs
tkrstãp“sãtq-uts-uSdprs-rursrsk:prstsãtn:ursirsyép"uérósDs-uéd]é-rksur4)Ssits
tkrsd)Ss]SuutusSsuéãsSsitsã:]:q/éusrSãsrntdptãs-rpSk"né]Sãsityt2ãtsrs7:tstkrs
d)SsRstdüur7:t]éirs-tkSs-krdSsrdBqé]Sós3:tqsãtsitéúrsrpr]rusdrs]Sdã]éwd]érs
tsãtsitütditsk“sqtãqSOsd)Ss-ut]éãrstq-:uurusSsptqrs-rursSs]Su-Sós
es üt]arqtdpSs túrnturiSs drs ]Sdã]éwd]érs ts rs ]Sdãt7Ttdpts r/tup:urs
nurditsitqréãsdSs]Su-SsRsq:épSsqréãsüut7Ttdptstqs:qsq:diSs7:tsS/pRqsrs

84.
6-
+ )' %*u cu%u *u c)()) ()% $*c$8)%*&Cu $
$B'B)DB$Fu()% *c$8)%*+u $c'K(% %$ B
*()*9(*7 8+ )$c ' c) )+)% B*&N')>$c) ()
c%)) $ c$8)+ *% ')$c)')& + '** Fu $8$% ()
7% +$%@()% A)*'/u+ 8* c' * u:(K*$'% $%
+$*''$* )$8c/*&+ '** *%)% K+* KM' :M+ )*
$%* ' %;)c* cu%)( : * *8) * c*'$$%* + )*
8F$%+$%() *u+ Fu)' +$%8* &c$%:)Ku+
'** $%u*) *+ KFu*)$8 + c+u+%+ K' %)c +$%$'
**8) K$+u+ *)%u % 7% &*%)( + N')>$c)
u+ c)D 8u+)$ $%Fu* ' c'*)+*+ ';* '** ' **
u * * **)*%)$c+$%u*) *+u+8)+*u*'$*&+$%
8)$ 8)+KFu $*+7 Fu$ )D*% ( *c$K=Fu$ )D
(% *$c&
W$c**:)Fu7Fu)8c +$%*, ++u)%'8u$*'
Fuc '* 8* *, %c+'% '$%'+)%)*u)+$%
u+%u+& )*c$*% /* 8 +Fu $u+ '** $* 7
+ )*' u+ *'c%**$c) *u () & ***c$% %,:*%, '
u+8)*%*+' 7u*c +$%K=c+*8) () *+'**&
*u+ '** '**)( Fu' %)c +$%$*c+u$)c + )*c+
+)c)cu$ $%'c 2$)c '** c+Fu+* c)$ K)**'
+$% c$%c& + $' %)c)' + )* 8uN () *+ **
'** K '*cu* c)% u+ ' %*''*)% &u
8* $9+)c u+$% $ +*+ +) + Fu 8c *u
c$*c)>$c) ' ' 8* c' $% + c '*& **)+K
*)*%+ )+u$;)c' ** *u+ $2$c) 7%u ()% ) &
+' c)$%*Fu*8+ u+%)''**K%uFu%$
** *)%u % (:%) ' ( u+ $8 Fuc)+$% c)*)(
*)*%+ )+u$;)c&+)**u++'Fu%)$ *% $*8+
$';')c$%2 () '7 *% Kuu+ c'8)$)%)( c+u+
*;c) ';* $*$ $& %)$*u' )$%$K%9')c' c)$%
c<$cc*%u+ *$((+% )**)%u /*&)* '% K =+
)**K')+)K(% u+ u% (D *cc *7'**' )*c
u+ $( %$% %)( ()()8)c & u+ ** *%$% %)( '%+
*$* 7*u+ $%) *7c$% %u *'$ *Ku+
$( 8c +$% '$%)$ ' *$c u' $ & *
' c)$%* c<$c Fu %>+ >N)% % +7=+ $c$% +)$2+ *

85. i
60i
UcqqOjOIOuPuáqiUPrPiVáâRPr(qáiQiábármOPiuPiNOuPGi)sPIysáriâcOqPiysáiâcIcysái
á-iysáq4gciPi-úqâPrPiuáiqsPiuáUráqqgcKiciqsâáqqcKiáq4úiPU4PiUPrPiOqqcGi
i
i
9. O câncer no plano social 
 
tiâíIsIPiâPbâárFmábPiysári4c-Pri4cucici-sbuciÓâcrUcxiuáiPqqPI4ciáiVPzári
4suci Qi qsPi -PbáOrPGi Wi Ucri áqqPi rPzgci ysái áIPi Uábá4rPi á-i 4cuPi UPr4áKi
ábNOPbuciqásqiPmráqqONcqiM-OqqOcbúrOcqMiP4íicqiráâPb4cqi-POqiPVPq4Pucqiuci
UPFqiÓâcrUcxGiti-áuOâObPiPqiâRP-Piuáifiliae ÓIP4O-JiVOIRPqxicsi-á4úq4PqáqGiàq4Pi
7I4O-PiUPIPNrPiíimrámPiáiysáriuOzári4rPbqVcr-PagcKi4rPbqUIPb4áicsi-OmrPagcGi
tiUrá4ábqgciuáiUcuáriM-á4ár(qáRiP4íi-áq-cibPqiUPr4áqi-POqiPVPq4PuPqiuci
âcrUci áq4úi VáO4Pi qcji -áuOuPi UPrPi Pi âíIsIPi á-jrOcbúrOPKi ysái á-i qsPi
ObuOVárábâOPagci PObuPi 4rPzi á-i qOi 4cuPqi Pqi UcqqOjOIOuPuáqGi 1ci áb4Pb4cKi
uáqábNcINO-áb4ciqOmbOVOâPKiáb4ráics4rPqiâcOqPqKiIO-O4PagciáiáqUáâOPIOzPagcGiti
âíIsIPiâPbâárFmábPiqsUárcsicsiUáruásiuáiNOq4PiPiP-jPqGi
tiâc-UPrPagciuciâc-Ucr4P-áb4ciPusI4ciáiObVPb4OIiráNáIPiPiO-P4srOuPuáiuái
4PIiUcq4srPGitiârOPbaPiPObuPi4á-iciuOráO4ciuáiNár(qáiá-i4cuPqiPqiUrcVOqqváqiái
4cuPqiPqiVcr-PqiuáiNOuPiáiuáiPâráuO4PriysáiqásiUPUPOKiqábucis-iPs-áb4ciuái
qásiUróUrOciásKiUcuái4sucGiàIPiUcuáiqcbRPriysáiNOPéPiUcri4cucici-sbuciqá-i
UráâOqPri UrácâsUPr(qái âc-i ysáq4váqi âcbârá4Pqi 4POqi âc-ci Pi cj4ábagci ucqi
-áOcqibáâáqqúrOcqGiAsPiráONObuOâPagciuáijrObâPriá-i4cucqicqijrObysáucqiuci
playground áKiPIí-iuOqqcKiUPr4OâOUPriuái4cucqicqiécmcqiUcuáiOrrO4PricqiUPOqKi
-PqibgciâRámPiPiqáris-iUrcjIá-PibáqqPiVPqáGiã-iPusI4ciysáiVOzáqqáiáqqPqi
áNOmêbâOPqKi Pci âcb4rúrOcKi âRámPrOPi rPUOuP-áb4ái Pi s-i O-UPqqái âc-ici -áOci
âOrâsbuPb4áKi uáONPbuci PUábPqi usPqi PI4árbP4ONPqJi csiáIái csi ci -áOci
âOrâsbuPb4áGiàIáiíiâcbNábâOucicsicjrOmPuciUáIci-áOciPiPuPU4Pr(qáiPiqsPqi
áNOmêbâOPqKiciysáiciVcraPiPis-PiáqUíâOáiuáiP-PusráâO-áb4ciUráâcâáKiysái
âcrráqUcbuáiQi4áb4P4ONPiuáiráqqcâOPIOzPagcibciâs-UrO-áb4ciuPqiUábPqKicsi
áb4gciáIáiíiâcbVObPuciuáVObO4ONP-áb4áGi
tiqámsbuPiUcqqOjOIOuPuáKiPiuáiysáiáqqPiUáqqcPiUráNPIáaPiqcjráiqási-áOci
ái O-UcbRPi qsPi Ncb4PuáKi íi -POqi rPrPGi 1ci UIPbci PbF-Oâc(áqUOrO4sPIKi Pqi
4áb4P4ONPqi âcrráqUcbuáb4áqi qgci âcbqOuárPuPqi -ámPIc-PbOPKi ysPqái qá-Urái
qsjésmPuPqi ái âcbVObPuPqi Mâc-i êNO4cMi á-i s-Pi Obq4O4sOagci UqOysOú4rOâPGi ài
ráIP4ONP-áb4ái rPrci ysái s-i MIcsâcMi âcbqOmPi ráPI-áb4ái 4c-Pri ci UcuárGi 1ci
H-jO4ci UcIF4OâcKi Pqi 4áb4P4ONPqi âcrráqUcbuáb4áqi qgciâc-jP4OuPqi âc-ci

86. s
63s
ptuuSuéãqSs ts 7:rãts ãtq-uts ã:/qtpéirãs -Sus qtéSs irs yéSkwd]érOs ts ã"s q:épSs
ururqtdpts rpuryRãs iSs -Situs its -tuã:rã)Sós eãs ptuuSuéãprãs ]arqrqs rs ãés
qtãqSãs its utySk:]éSd“uéSãOs Vãs yt4tãs prq/Rqs ürkrqs itscélulas 
utySk:]éSd“uérãOsqrãs-rursSstãpriSsrütpriSsã)Ss]SdãéituriSãs]uéqédSãSãs7:ts
d)Ss itytqs tã-turus dtqs itqwd]érs dtqs ]SdãéiturH)Sós orãSs ytdHrqOs ãt:s
-Situsãtu“sutã-tépriSOs-Séãstktãsãtu)SsSãsdSySãsãtdaSutãsiSs-réãós
gSsâq/épSst]Sd5qé]SOsSãsut-utãtdprdptãsirsrpép:its]Suutã-Sditdptsã)Ss
r-kr:iéiSãsitãitsSsédé]éSOsj“s7:tsSs]âd]tustyéitd]érsrsrpép:its7:tsür4sSswúépSs
tq-utãruérkós es tq-uttditiSus pB-é]Ss irs -uéqtéurs ürãts iSs ]r-éprkéãqSs
:kpur-rããrs rãs üuSdptéurãs tãpr/tkt]éirãs ts rpr]rs rs ]Sd]Suuwd]érs ãtqs
]Sq-réú)SOs tú-:kãrdiS2rs irs “utrOs j“s 7:ts ]Sqs Ss -Situs its ãt:ãs ]SpSytkSãs
-utããéSdr2rs]Sdpursrs-rutitstsrspéursiSsdtn"]éSOsqédrsSsãt:sptuutdSsS:s-tkSs
qtdSãs ãts édüékpurs tqs ãt:ãs qtu]riSãós mqs k:nrus its qtp“ãprãtãOs ã:]:uãréãOs
filiaespSudrq2ãtsr7:ésüékéréãOstq-utãrãsrüékérirãsã)Ssü:dirirãósgSs-uéd]é-éSsrs
qrpué4Os]SqSsSsp:qSus]Suutã-SditdptOs]utã]ts-rursrkRqsitsãésqtãqrOstdp)Ss
tkrsãtsédüékpursdrsyé4édardHrs-rursüédrkqtdptspSudru2ãtsrpéyrs-SuspSiSsSs-réãstOs
éitrkqtdptOs dSs q:diSs pSiSós mãprus -utãtdpts tqs pSirs -rupts ts ptus p:iSs ãS/s
]SdpuSktósmãptsRsSs]utiSsiSs]r-éprkéãqSstsSs]Sq-SuprqtdpSspurié]éSdrksirãs
nurditãs tq-utãrãós myéitdptqtdptOs -uS]tit2ãts its qrdtéurs rnutããéyrs ts
itã]Sdãéiturirós
Dãs qtp“ãprãtãs iSs ]âd]tus ts rãs ã:]:uãréãs irãs tq-utãrãs pwqs S/jtpéySãs
rd“kSnSãósmkrãsãtstãüSuHrqs-rurs]SkS]rusSsq“úéqSs-SããBytksitsãt:s-u"-uéSs
-uSnurqrs ãtqs irus rs qtdSus ]ard]ts Vãs üSuHrãs kS]réãós es qSitkSs éitrks iSs
]âd]tuspSqr2ãtstú-kB]épSsdSsqr-r2qödiéstqs:qstã]uép"uéSstq-utãruérkóscqs
nuSããSs]Bu]:kSsytuqtkaSsdSsqtéSsrããédrkrsrskS]rké4rH)Ssirstq-utãrsqrpué4Os
7:ts ãts édüékpurs drãs utnéztãs ]éu]:dirdptãs ]Sqs -t7:tdrãsfiliais qru]rirãs
prq/Rqs tqs ytuqtkaSOs -SuRqs qtdSutãós mãprãs qtp“ãprãtãs iéqéd:tqs tqs
döqtuSsVsqtiéirstqs7:tsdSãsr-uSúéqrqSãsirs-tuéütuérósDkn:dãs-rBãtãsrédirs
tãp)Ss kéyutãOs td7:rdpSs tqs S:puSãs a“s nurditãs ]Sk5dérãs 7:ts -Sus ã:rs yt4s
iéããtqédrqs üékéréãs rs ãt:s utiSuós eãs qr-rãs rããédrkriSãs itããrs qrdtéurs ã)Ss
rããSq/uSãrqtdptsãtqtkardptãsVãséqrntdãsits]Su-SãspSqriSãs-tkSs]âd]tus
S/péirãs-Sus-uS]tiéqtdpSãsitsiérnd"ãpé]Sspréãs]SqSsrs]édpékSnurüérós
ä“s:qsS:puSs-rurktkSsrSsr]Sdpt]éqtdpSs]rd]tuBntdSOsqtdSãs]ruutnriSsits
tqSH)Ss -Su7:ts j“s ã:-turiSs -tkrs aéãp"uérOs 7:ts Rs Ss iSs ]SkSdérkéãqSós Ds
üSuqrH)Ssits]Sk5dérãsüSursiSs-u"-uéSs-réãOs]SdãéiturirsiSs-SdpSsitsyéãprsits
]rirs éq-RuéSOs turs :qrs tãpurpRnérs ]rd]tuBntdrós grs qtiéirs iSs -SããBytkOs
7:tutu2ãt2érs]SkS]rusSsq:diSsédptéuSsãS/srs-u"-uérsédük:wd]érststktãósitsüSuqrs

87. s
65s
rkn:qrs ãtdpérq2ãts ]SdãpurdnéiSãs tqs édyriéus yéSktdprqtdpts rãs üuSdptéurãs ts
rpr]rus /u:prkqtdpts ]:kp:urãs tqs ã:rs qréSuérs édpr]prãOs ãSqtdpts 7:ts qtdSãs
rnutããéyrãósDãs]SdiéHztãsitsyéirsd)Ssturqsdtqsutã-téprirãsdtqs-S:-rirãOs
tsrãs-tããSrãs7:tsãtstd]Sdpuryrsturqsit]krurirãsqédSuérãststã]uryé4rirãós
orirséq-RuéSstãpryrsitsprksqrdtéurs]Sdytd]éiSsirs-u"-uérsqtnrkSqrdérsrs
-SdpSsits7:tutuskrdHrustqspSiSsSsq:diSsnurditãsS:s-t7:tdrãstiéHztãsirs
WdnkrptuurOsirsmã-rdarOsitsçSup:nrkOsirs=urdHrsS:sirsDktqrdaróslSqtdptsSãs
S:puSãs éq-RuéSãOs én:rkqtdpts ]rd]tuSqSuüSãOs ]SkS]ryrqs kéqéptãs rs ãt:s
]utã]éqtdpSsédyrãéySós(rks]SqSsãt:spendant rdrp5qé]SOsSãsutqSãs]SkSdéréãs
üut7Ttdptqtdpts pédarqs -uS/ktqrãs its r/rãpt]éqtdpSOs qrãs purpryr2ãts
ãS/utp:iSsitstú-rdã)SOstsq:épSsqtdSãsirsürkprsitsédüur2tãpu:p:ursdt]tãã“uérs
-rursprkósDããéqs]SqSsdSãsp:qSutãOs-Sit2ãtstd]SdpurusdSãsutãpSãOsiénrqSãOs
iSséq-RuéSs]SkSdérks-Sup:n:wãOs:qrsdSp“ytks]ruwd]érsitsédüur2tãpu:p:urósoSqs
tããrs tã-R]éts its ]utã]éqtdpSs édiéütutd]ériSOs q:épSs ytéSs r/réúSs prdpSs drãs
]Sk5dérãsqtprãp“pé]rãs]SqSsdrsqrpué4sirãsd:qtuSãrãsüékarãsqrkyrirãósmqs
:qsitptuqédriSsqSqtdpSOsp:qSutãsqrpué4tãsqédöã]:kSãspréãs]SqSsçSup:nrks
S:s rs Wdnkrptuurs pédarqs -tditdptãs its ãés éq-RuéSãs nénrdptã]SãOs 7:ts
]Sdpéd:ryrqsrsãtstú-rdiéustsrs]Sdã:qéustdtunérósDsWdnkrptuursr-uSúéqS:2ãts
tã-t]érkqtdpts irs éqrntqs iSs ]âd]tus ]Sqs ã:rãs ]Sk5dérãs pSprkqtdpts
tqrd]é-rirãsiSs8p:qSusqrpué4FsImcDOsordri“OsD:ãpu“kérOs SiRãérsS:sVüué]rs
iSsl:káósDsaéãp"uérsirsR-S]rs]SkSdérksitéúrs]kruSs7:tOsdSs7:tsãtsutütutsrSãs
p:qSutãsdr]éSdréãOspurpryr2ãtsq:épSsqréãsitstú-rdã)SstsSãptdprH)Ssits-Situs
7:ts its ]SqRu]éSs ts édptu]rq/éSós Kts qrdtéurs ãtqtkardpts rs ]r/tHrãs
aéiuS]tü“ké]rãOs riqédéãpurHztãs ]SkSdéréãs édükrirãs -rurãépryrqs -rBãtãs
t]SdSqé]rqtdpts édiéntdptãs ]:jrs tãpu:p:urs -u"-uérs pédars ãéiSs ãr7:trirOs
r-SérdiS2ãtsdrãs]SãprãsitsF-uéqépéySãFstã]uryé4riSãs]:jSs]ru“ptus]tuprqtdpts
jrqréãs rpédné:s Ss nur:s its -uéqépéyéãqSs ir7:tktãs 7:tsSãs ]SkSdé4ryrqós Dãs
]Rk:krãs ]rd]tuBntdrãOs ]Sqs ãt:ãs dö]ktSãs ã:-tuiéqtdãéSdriSãs túé/tqOs tqs
utkrH)Ssrsãt:stdpSudSOs:qstú]tããSsits-uéqépéyéãqSsãtqtkardptós
es-riu)SsiSs]âd]tusd)Ss]SdüéuqrsSsitsdSããSsq:diSsr-tdrãstqsnurditãs
purHSãOs-SitdiSsãtusãtn:éiSstqsitprkats-rursr7:tktãs7:tspwqsSkaSãs-rursyw2
kSós es ]utã]éqtdpSs irãs nurditãs ]éiritãs qSitudrãs Sütut]ts :qrs éqrntqs
tú-kB]éprsitsâdãérsitstú-rdã)Ssitspé-Ss]rd]tuSqSuüSósDãsüSpSãs/urirãs-Sus
ãrpRképtãsqSãpurqs]SqSstkrãsitySurqsts:k]turqsrs-réãrntqs]éu]:dirdptós(rks
]SqSs :qs p:qSus ]rd]tuSãSOs tkrãs ]Sdüérqs dSs ]utã]éqtdpSs itãrkSjriSus ts
édüékpurdptOstd7:rdpSsrSsqtãqSsptq-Sstqéãã“uéSãséãSkriSãsã)SstdyériSãsãS/s
rsüSuqrsits]éiritã2ãrpRképtãOs]éiritã2iSuqép"uéSOs4Sdrãsédi:ãpuéréãstsS:purãs

88. s
66s
rpéyéiritãsqtprãp“pé]rãós
3:rdiSsãts]Sdãéitursrs(tuurs]SqSs:qspSiSOsrsqrdtéurs]SqSs-SuspSirs
-rupts tkrs Rs ]rd]tuéntdrqtdpts itySurirOs ãr7:trirs éq-étiSãrqtdpts ts
-uéyrirsitsã:rs]r-r]éiritsitsutrH)SOsrséqrntqs]Suutã-SditsV7:tkrsits:qs
]Su-Ss7:tsã:]:q/é:srSs]âd]tuós3:rdpSsVsryrkérH)SsiSstãp“néSstqs7:tstkrsãts
td]SdpurOs ãts rédirs -Sits k:prus -rurs itütditu2ãts S:s ãts j“s tãp“s tqs tãpriSs
ptuqédrkOsSãst]SdSqéãprãOs/é"kSnSãOspt"kSnSãstsS:puSãs8éãprãFstsF"kSnSãFsd)Ss
]atnrurqsrs:qsr]SuiSóses]Suutã-SditdptstãpriSsitsutãéndrH)SsiSs]Su-Ss
üutdptsVstdtunérsyéprksj:ytdéksiSs]âd]tus]arqr2ãts]r7:túérósmktsãtstdputnrsVs
]Sdã:qrH)SOsitqSdãpurdiSstqsã:rsrpép:itsitstdputnrs7:tstãp“sr/tupSs-rurs
-rããrusrSsS:puSsq:diSósoSqSsrsdSããrs(tuurs]Sdpéd:rsptdprdiSsutntdturu2ãts
ts ãts itütdits tdtuné]rqtdpts iSs -:k:krdpts nwdtuSs a:qrdSOs rédirs a“s
tã-turdHrs-rurstkrós
Arãsd)SsãSqtdptsSãs-uéd]B-éSãsitsdSããrsqrdtéursits-tdãrusdSs7:tsãts
utütuts Vs (tuurs rããtqtkarq2ãts V7:tktãs irs ]Rk:krs ]rd]tuBntdrOs d"ãs
]Sq-rupékarqSãs prq/Rqs :qs kr-ãSs it]éãéySOs S:s ãtjrOs d)Ss qtiéqSãs rãs
]Sdãt7Twd]érãs its dSããSs ]Sq-SuprqtdpS6s rs qSupts its pSiSs Ss SunrdéãqSs
éq-ké]rs édtyéprytkqtdpts drs qSupts its pSirãs rãs ã:rãs ]Rk:krãOs éd]k:ãéyts rãs
]Rk:krãs iSs ]âd]tuós lSqtdpts Ss ]SqtHSs its pSiSs Ss tq-uttdiéqtdpSs Rs
-uSqéããSus -rurs rãs ]Rk:krãs iSs ]âd]tuós mkrãs ]Sdãtn:tqs ké/turu2ãts its ãt:s
rq/étdptstsr-uSúéqru2ãtsiSséitrksitsr:pru7:érOsSdé-Spwd]érstsSdé-utãtdHrós
(rks]SqSs:qsSunrdéãqSs:dé]tk:kruOs7:tsit-tdits:dé]rqtdptsitsãésqtãqSOs
]Sd]tdpurdiSspSirãsrãsü:dHztãstqs:qsödé]Ss]Su-SOstkrãsãtspurdãüSuqrqstqs
:qs n:tuutéuSs ãSkép“uéSs -urpé]rqtdpts édit-tditdpts tqs qtéSs Vs ]Sq:déirits
]tk:kruós mkrãs puS]rqs ã:rãs ar/ékéiritãs rkprqtdpts tã-t]érké4rirãs -tkrs
éqSuprkéirits -Sptd]érkOs prks ]SqSs -Sãã:és Ss SunrdéãqSs :dé]tk:kruós eãs
SunrdéãqSãs :dé]tk:krutãs ts rãs ]Rk:krãs ]rd]tuBntdrãs -tuqrdt]tqs yéySãs
td7:rdpSsa“srkéqtdpSsã:üé]étdptós(SirãsrãsS:purãs]Rk:krãsSunrdé4rirãstãp)Ss
kénrirãs rs :qrs tú-t]prpéyrs its yéirs drp:urkOs tãpr/tkt]éirs tqs ãt:s qrptuérks
ntdRpé]SósDãs]Rk:krãsiSs]âd]tusitãrpéyrurqstããrskéqéprH)Sstsd)SsqSãpurqs
dtda:qrsptdiwd]érsrSstdytkat]éqtdpSOs]SqSsSsitqSdãpurs:qstú-tuéqtdpSs
qr]r/uSós Dãs ]Rk:krãs its :qs p:qSus ]:jSs -uS-uétp“uéSs qSuut:s dSãs rdSãs vxO 
j:ãprqtdpts ityéiSs rs tããts p:qSuOs yéytqs ts ãts iéyéitqsrpRs aSjts tqs :qrs
ãSk:H)Ssd:puétdptsãtqsqSãpurus7:rk7:tusãédrksitstdytkat]éqtdpSsS:s]rdãrHSós
esürpSsitsrãs]Rk:krãs]rd]tuBntdrãsdSuqrkqtdptsqSuututqskSnSsr-5ãsrsqSupts
its ãt:s aSã-titéuSs ityt2ãts rSs tãnSprqtdpSs iSs ã:-uéqtdpSs its rkéqtdpSs ts
tdtunérósmd7:rdpSsSsSunrdéãqSs:dé]tk:krusutrkqtdpts-tui:ursédit-tditdptsts

89.
6!
)+% +*u+u$ Fu:%)c*u' 7u$<$c) K c=u c $c9$
$'c7Fu= '$ *'%$c) +$%)+% ,:$'%$ B*
)$'$$%&N % +$%c+*u+ $$+u$K*u*%)$*% :
*+') c'+Fu()(&
c )c %u $***) )*'*$% 'c<$c)N c Fu
$**' $% ,: %)$)u 8 *u' $ & )*c'c)$ $%
)$ K$$% $%K=)$cH+c$c)+$%Fu$;*+*+**+*
c<$c & +*+ +K c*c)+$% $** c)>$c) = %
+$%c+c<$c&*9$)c*c*c)+$%*$+*K+ *
+'$)+$% $ %+ $$u+ 7,%)( Fu '** * c $ &
7,%)('**=+ )*'** **)+K'')$c)')Kc +)$ u+
8u%u' 8 $** c $c&c<$c% +7=+%+u+7,%)(
'uc )*% &*%*$c$% +*u *+7 = u9$ $)*+&
8H**+* + )* $*%*K %9 +* +)%) Fu 7,%)( 8)$
$**'**=)u +$% u9$ $)*+ &P *% ) Fu*
')** *,* * '9%)c* * %+ **+ ) * ' )** +
*$(()+$%* 9**+ % *%c$;)c+Fu*$c$% +'
Fu ,: + c) *%' $% c7**u+'+% &+
%c *K'B*8)c % $F)+ )**K,:Fu****,*
$ * ( * c+ +u)% *) & $%% $%K Fu* *,* Fu
)$*)*%+ + u+ '** )$ ' $** ' % +u$ *
%% +$%K*%>+ $ K,:Fucc + *'=c)+
)*c&+ c$*c)>$c) $** )+$ $ %uD *+%u+7,%)(
$<+7)%*'))%u Kc+*')$*%$ +*u+c<$cFu$
' + )* * c$% & ;* ,: '$c+* %** '=BFu)*)%*
$c**:)*' % &
Cu $** $ + )$ +*% *u 8 c%9(K$* **u*% +*
'Fuc$c+* $;*+*+*&Fu+*(B$*+ $) %
$*% K cu* +* u+ *' % $9%)& u+ $) %+ )** +
c+u+c+%**' c)$%*&

90. i
!?i
i
10. Solução (redenção) do problema do câncer 
 
dc-i jPqái á-ibcqqPi UárUIáNOuPuái Ucri s-i IPucKi ái bcqqPi NPIcrPagciUcri
cs4rcKiíiuOVFâOIiNáriPObuPis-PiÓuOqxqcIsagcibPiráUráqáb4PagciuciâHbâárGidc-ci
âc-sbOuPuáKi4á-cqi-sO4ci-áuciuPqibcqqPqiUróUrOPqiVcraPqiáiuPqiábármOPqi
ysáiáq4gciPucr-áâOuPqiá-ibóqGit-UPrPucqiUcriOb7-árcqiúIOjOqiqcâOPOqKibóqi
Pqiá-UsrrP-cqiUPrPiPiqc-jrPGià-jcrPiPiqcâOáuPuái4ábRPiáq4OIOzPuciPiIONrái
-PbOVáq4PagciuciObuONOusciáiPiIONráiá-UráqPiâc-ciqábucicicjéá4ONci-úNO-ciPi
qári P4ObmOucKi Pi -POcrOPi uái qásqi -á-jrcqi ObuONOusPOqi íi P4cr-áb4PuPi Ucri
-áucqi ái Pbm7q4OPqi âcbqOuárúNáOqi bci ysái Pi Oqqci qái ráVáráGi Eqi FbuOâáqi uái
âráqâO-áb4ci PbF-Oâc(áqUOrO4sPIi âcb4ObsP-i qábuci -sO4ci -POqi jPONcqi ysái cqi
FbuOâáqi uái âráqâO-áb4ci âOáb4FVOâcGi ti Icbmci UrPzcKi bcqqci mrPbuOcqci Urcus4ci
bPâOcbPIijrs4cibgciUcuáiâc-UábqPriPiVPI4PiuáiâráqâO-áb4ciOb4árOcrGidc-ici
PUcOciuPiqcâOáuPuáKi-PqiUcriObOâOP4ONPiUróUrOPKi-sO4PqiUáqqcPqiâcbqámsá-i
jIcysáPri Pi -PbOVáq4Pagci uái qási ásKi ábâPONPbuc(qái á-i áq4rs4srPqi
Uráuá4ár-ObPuPqi âc-i VPâOIOuPuái csKi -sO4Pqi Názáqi 4P-jí-i Qi VcraPGi
2rP4OVOâPaváqi áN(4árbPqi PIONOP-i Pi ráb7bâOPi Pci uáqábNcINO-áb4ci uPi
ObuONOusPIOuPuáiáiUrc-cNá-iPi-PqqOVOâPagciuPiUáqqcPGitUábPqis-iUáysábci
UPqqciqáUPrPiciObuONFusci-PqqOVOâPuciuciMbcr-cUP4PMGi
dc-ciPiPs4c(ráPIOzPagciíiUPr4áiuciâP-ObRciuáiuáqábNcINO-áb4ciuciqári
Rs-PbcKi áIPi bgci Ucuái qári áIO-ObPuPi uci -sbucKi Ucuábuci bci -úNO-ci qári
Ucq4PiuáiIPucGi)sPbuciá-UsrrPuPiUPrPiciIPucKiáIPiP4árrOqqPibPiqc-jrPGiàq4Pi
4á-iusPqiUcqqOjOIOuPuáqiuáiáNUráqqgcibci-sbuci-P4árOPIJici-sbuciâcrUcrPIi
Ob4árOcriÓ-Oârcâcq-cqxiáici-sbuciÓ-áOciP-jOáb4áxiáN4árOcriÓ-Pârcâcq-cqxGi
dcbqáySáb4á-áb4áKiciâP-ObRciucqiUrcâáqqcqiuáiâráqâO-áb4ciráUrO-OucqiNPOi
uPi âcbqâOêbâOPi UPrPi ci -sbuci uái qc-jrPqi uci ObâcbqâOáb4áKi ái uPIOi UPrPi ci
UIPbciâcrUcrPIicsiUPrPici-sbuciáN4árOcrGidc-ciciUrObâFUOciíiâcbqárNPuciPi
âPuPiUPqqciáiUráâOqPiPuPU4PriqsPqiUcqqOjOIOuPuáqiuáiáNUráqqgciPciUIPbciá-i
ysái qái -PbOVáq4PKi áIái Ucuái qári ábâcb4rPuci Ucri 4cuPiUPr4áKi qáéPi á-i qsPi
-PbOVáq4Pagci ráuO-OuPi csi á-i qsPi Vcr-Pi bgc(ráuO-OuPGi )sPb4ci -POqi áIái íi
ráUrO-OucKi-ábcqiráuO-OuciáIáiqáiPUráqáb4PKi-Pqi-áq-ciqcjiPiVcr-Pi-ábcqi
ráuO-OuPiuáNáiqáriUcqqFNáIiNOqIs-jrPriPObuPiciUIPbciráuO-OucGi
1óqi á-i márPIi âcbqOuárP-cqi ci UIPbci -P4árOPIi âc-ci bgc(ráuO-OucKi ái ci
UIPbci PbF-Oâc(áqUOrO4sPIi âc-ci ráuO-OucGi 1ci Pâcb4áâO-áb4ci uci âHbâárKi bóqi
âcbqOuárP-cqi-PIOmbciPysOIciysáiá-iqáb4OuciVOmsrPucibcqiUPráâái4c4PI-áb4ái

91.
!
*,:(J')$c9')N' $*&c<$cu% ' ** % * *8$%) *
7*%:cu*K*%$B*'%uK'$% +%uK' %)c)' %uKu$B*
%uK %= *%u%u * ) *K$*%=+) $%$ K$'*
%) ' ' %)c +$% $ K = Fu * )+% $ %+ $+ +*+
+%& c<$c = N' $* Fu +uu $ * *+7 * @ c'A&
$*F$%+$%K % % B* N' $) c$*c)>$c) K *c7)
)$8)$)%u )+% ) + & (9 +* $* +) Fu
')$c)')+ )*( ' ')$%+=)+ )*+ )$%**
*)$%+ *&*+7 + )**cu *+'+)% uD+ )*7) $%&+
u%B )D K $ c<$cK Fu +uu $ * *+7 * = %+ Fu
'cu %)$)7,%)(8)$ %*$(()+$%JM*)+*+R&
+7 +)*, 7,%)(8)$ K$)$9c)c +)$=$c**:)
c$8) +*)+*+)' *N%+*&Cu $)*%)DJM, Fu$%
u8)K+$ucu*'))MK*%:8 $*7u+ % ' c +)$&W


+) c+ c+'+)** ' Fu ( * 7 $$ & Fu) *%:
% 8 + )*)89c) '$)D ' c)$%c<$c&***$%)K
% $F) +)B%+ $ Fu $+' % * c+u $ = 8+
u+ u+u 8)$)%)(&+u +$) +)KFu)+' =
u+ +$) ' $%&*@M+ )$ *MA$) *$*()*9()*K
+ **u () $ **+7 *=% $%+ )*)$%$* &$+' % , + )*8):
u=+ c+ u+ $ 9*% *c+'+)** K + * % +'uc 8 :
u=+8)Dc+u+*)+)$c$)c)$ &**cu' '+ $$%+$%
' *u N)*%>$c) K + * $ * )( cu' ')+) @ *'
u$) A& K ' >$c) = + )* )+'% $% Fu *& $%% $%K
% % B*+2%)+ )$*%<$c) *K'% $%$$c$% ' D8)$ $
cH+ +)K u+ c +)$ % $ Fu $c$% 'uFu9**)+
*)*%>$c) Ku*, K ' DFu'$c$% Fu)$= +$% ' D
8)$)%)( &
')+)9**)+ c)* Fu ( 8 D = c+ * +(K
c*cK *% $*8+ **$((&1 D' %K% +7=+K '$
)D $K %c% ()( *u* *,* 9*% *KN')+$% 7 B*
c$% * 9) *K *c ' *%u%u * + *) *%)% *K c
'% '% + )* * u%*K 'u 8$%) *K)$ )+)% /*K ()(
% * * c)* * FuK c * c$%:)K c+ $ * *+7 * c+
c$%c)+$%c $c9$&+(D+u% /*$$9(cu K')
(+% +8**$*<+7)%* $9+)cK*'))%u *c) [+(D* )
*'=c) @$ AK ') 'u cc @+ *) '** A&

92.
!"
% B*% ( c$c)+$%c+';')K )$ K')$c)' +$%K
Fu $$=u+*% c c$%+'<$K'** DK$% D
+u)% )*%)$ +)c)cu$ $%&+(D* ) *'=c)K% % B*
$c$% ';') *'=c)& + (D *' K Fu * 'cu =
c$%)$u) *'$* 7)) '*)+*+&
)$% % '>u%)c ))*% +)c $ )+$%$ ( )
$** ) u+ + $) +u)% c' & )+$%$K c+ 7 *% $%
*uc**K )N Fu *u* ' c)$%* $%+ ) ) +$% + u+ u
+2%)' &++)% /*))) *K*c+7 %+c<$c$$9(cu
c+ *u **)() Fu c 7 * *c7% & *)*%+
)+u$;)c= ') +*u u% ' N)*%>$c) c+)+ $*)$%$ *
8 $% *) * c) * ' )+ )$ K **)+ ** % $ +$%
')+) ** *()() &X')+) ()*% K+ **+$%Q')+) ()*% K
c$*c+7 %c<$c %cu*%' c*% +c$% )
c+ ')$c9') +':%)c& + **)( c<$cK = ,u*% +$%
**Fu=+':%)c ')*% % B*u++=)*+ $%&
+7 *% * ')+) * % ' * *'% ' *';') *
$c**) **, % +7=++u)%)+'% $%$'** **u7*%)%u9 K
c +)$$ ': )& L*, Fu$%u8)&&&M c)*% = )$()%:(K + *
*$(()+$% c$%)$u K $%K 8)$ +$% % % B* J M u=+
') *u 8 c *Fu K 8cB ))% M&** * u * 8 **
c$% )%;) *,:c) ++u)% ''N) K'Fu*8+ )8$%*
% ' * c +)$& W ,u*% +$% $*% '$% Fu = ')* c$%)$u
*c(K')**u$%) * *N')>$c) *K,u*% +$% Fu*' c)$%*
Fu )$ %>+) +u)%'+u)%%+'c+*' ****c)%* %=
K ** **)( *) +*+*K %$+ 8u) B*
') +$% $* M' $* + )* ( *M& %:* )** *%: *u'*)
Fu)(c Fu )D u+%+ %*u7)+c+ +( :
8 c)+$% Q )7% K ,u$% +$% c+ *u * $) * **)( *&
* Fu $ * * % u * 7 $$ c+ + *) ')D u+ ' $
$%)K' $*u)$%$%+ +$c $c&* $ $ *
u=+ M+$MK ' 'u c( ) K 8c 8 c ))% ';* %+
' *Fu & + $% * % $*8+ : + u+ *$%)+$%
+$K * ( +)'c)*) &+' c)$%c<$c$'*
uNc+%% )**K*Fu )* )$ MuD + c$
$U * 'N)+ +u)%&
'* ')*)$c++ B$%$)*K=$c**:),:%

93. s
!#s
tqs yéãprs :qs S/jtpéySOs rédirs 7:ts tãptjrs q:épSs iéãprdptós Arãs Sãs -rããSãs ts
prutürãs ãtn:édptãs-utãã:-ztqs Ss iSqBdéSs iSãs -rããSãs rdptuéSutãOs -Séãs ]rãSs
]Sdpu“uéSs tktãs ãts purdã2üSuqrqs ür]ékqtdpts tqs :qs /:qturdn:tOs prks ]SqSs
itqSdãpururqs rãs tú-tuéwd]érãs ]Sqs Ss ]r-ép:kSs ãS/uts ]âd]tus iSs -uéqtéuSs
ySk:qtós
çSusqréãséq-Suprdpts7:tsãtjrsrstúé/éH)SsirãstdtunérãsiSstnSsi:urdptsSs
-tu]:uãSOs tkrs d)Ss -Sits ãtus Ss S/jtpéySs üédrkós es ]rqédaSs rs ãtn:éus ts Ss ãt:s
S/jtpéySstãp)Ssãtq-utséq-kB]épSãsdSs-u"-uéSsr]Sdpt]éqtdpSs]rd]tuBntdSósmqs
yt4s its ]utã]éqtdpSs ]Su-SurkOs purpr2ãts its ]utã]éqtdpSs rdBqé]S2tã-éuép:rkós es
ãtusa:qrdSs]utã]tsüéãé]rqtdptsi:urdpts]tu]rsitsyédptsrdSã[sit-SéãsiéããSstkts
-ut]éãrs ]Sdpéd:rus ]utã]tdiSs rdBqé]rs ts tã-éuép:rkqtdptOs S:s tdp)Ss Ss
]utã]éqtdpSs rü:dirs drs ãSq/urós mããts ]utã]éqtdpSs -Sits ãts irus dSs q:diSs
túptuéSus i:urdpts q:épSs ptq-SOs -SitdiSOs -Sus tútq-kSOs r-uSytéprus rãs
-Sããé/ékéiritãs]Suutã-Sditdptãsits:qsdtn"]éSstqstú-rdã)SósArãstqsrkn:qs
qSqtdpSstktsptu“s-SusS/jtpéySsrsr:pS2utrké4rH)Sstqs:qsãtdpéiSsqréãstktyriSós
mqs ökpéqrs édãpâd]érOs purpr2ãts its pSudru2ãts :qs ]Sqs Ss pSiSOs utpSudrus rSs
çrurBãSOsS:sãtjrOsitéúrus7:tsSst:stsrãsãSq/urãsrükSutqsdSsselfósmããtstãpriSOs
7:ts ut]t/ts prdpSãs dSqtãs iéütutdptãs tqs iéütutdptãs ]:kp:urãs ts 7:ts qtãqSs
rããéqs7:tusié4tusãtq-utsrsqtãqrs]SéãrOsd)Ss-Sitsãtusut-utãtdpriSs]Sqs
túrpéi)Ssrs-rupéusiSsq:diSsirs-Skruéiritósçrkryurãs]SqSstptudéiritOsdéuyrdrOs
utédSs iSãs ]R:ãOs utédSs its Kt:ãOs -rurBãSOs ãtus S:s qtéSs ã)Ss ãSqtdpts
r-uSúéqrHztãóses-uS/ktqrOsd)Ssã"siSãs-r]étdptãsits]âd]tusqrãsitspSiSãsSãs
ãtutãsa:qrdSãOsã)SsSãs-rããSãs7:tsktyrqsrstããtsS/jtpéySstsVsã:rsãt7Twd]érós
Ds utnutãã)Ss utpurprirs -tkSs -uS]tããSs ]rd]tuBntdSOs 7:ts ]Su-Surké4rs rs
/:ã]rsirsSuéntqOsédié]rsSs]rqédaSósmqsyt4sitsutnutãã)SsdSs]Su-SOspurpr2ãts
itsreligiosdSsâq/épSsrdBqé]S2tã-éuép:rkóses]utã]éqtdpSsitntdturiSsts]r"pé]Ss
tqspSirãsrãsiéutHztãsqSãpursSs-tuénSOs7:tsSs-uSnutããSsãtqsS/jtpéySsptuqédrs
drs qSuptós ASuutuOs prq/RqOs 7:ts -réurs rqtrHriSurqtdpts ãS/uts Ss
r]Sdpt]éqtdpSs]rd]tuBntdSOsRs:qrsüSuqrsitsutpéurirsiSsq:diSs-Skrus-rursrs
:déiritós(Sirãsrãsédié]rHztãsr-Sdprqs-rurs:qsödé]Ss-SdpSOsrs:déiritósArãs
éããSsd)Ss-Sitsãtusutrké4riSs]SqsrãsüSuHrãsiSstnSósDããéqs]SqSsRséq-Suprdpts
-rursSs -r]étdpts itã]S/uéusãt:s tnSOs qréãs pruits ãtu“sén:rkqtdpts éq-Suprdpts
]utã]tus-rursrkRqsitktósKt-Séãs7:tstktspéytusr-utdiéiSsrsãtséq-SuOs]atnr2ãts
rSs-"kSsS-SãpSsiSs-krdSsitsr-utdié4riS6sr-utditusrsédãtuéu2ãtsdrs:déirits
qréSuós çuéqtéuSs -Sits ãtus éq-Suprdpts -uSptãprus ]Sdpurs rãs utnurãs tãpuéprãs irs
yéirskr/SurksS:sãS]érkOsut]Sdat]tus7:tsSs-u"-uéSs]atütsd)SsRsdtda:qsit:ãós
Arãs7:rdiSsSstnSstãp“sitãtdySkyéiSststqs-ktdrs-Sããtãã)SsiSs-Situs-tkSs

94. s
!-s
7:rksk:pS:OsRs-ut]éãSsut]Sdat]tus7:tsSs]rqédaSsiSstnSsktyrsVs]rp“ãpuSütsprdpSs
]SqSsã:rsut-utãã)SósKt-Séãs7:tsrs-t7:tdrsSuitqsirãsutnurãsqtã7:édarãs
üSés ãrkprirOs Rs -ut]éãSs td]Sdpurus rs nurdits ts r]tép“2krós 8ltjrs ütéprs rs l:rs
ySdpritFOs ié4s Ss -ré2dSããSOs ts éããSs d)Ss 7:tus ié4tuOs ]SqSs rdptãOs Ss ã:-tuéSus
aétu“u7:é]SsS:sSsã"]éSsS:sSst:OsqrãsKt:ãOsS:sãtjrsk“s]SqSsãts7:téurs]arqrus
rs:déiritós
Wsdtãpts-SdpSs7:tstãp“sSs-uéd]é-rkstdnrdSsiSs]âd]tuOststktsySkprsrsãtus:qs
tã-tkaSs -tuütépSs iSs -uéd]é-rks tdnrdSs irs a:qrdéiritsqSitudrós Ds ]Rk:krs
]rd]tuBntdrsptdprsrk]rdHrusrséqSuprkéirits-SusãésqtãqrstsVs]:ãprsiSsutãpSsiSs
]Su-Sós=r4tdiSséããSOstkrsd)Ssyws7:tstããts]rqédaSOstqsökpéqrsédãpâd]érOsrs
qrpru“s j:dprqtdpts ]Sqs Ss ]Su-SOs rããéqs ]SqSs rs a:qrdéirits d)Ss yé:s rpRs
rnSurs 7:ts ã:rsego-trip Q ]:ãprs iSs q:diSs ãSqtdpts -Sits ptuqédrus ]Sqs Ss
dr:üu“néSs]Sdj:dpSósg)Sstúéãpts7:rk7:tusédit-tdiwd]érsirs:déiritsqréSusVs
7:rks ãts -tuptd]tós Dãs j:ãprãs rq/éHztãs its r:pS2utrké4rH)Ss ts éqSuprkéirits
ãSqtdpts-Sitqs]:kqédrusdSs]Sdat]éqtdpSstã-éuép:rksits7:tsSsödé]SsS/jtpéySs
RsSsãésqtãqSOsrs:déirits]Sqsp:iSósmãprsd)Sstú]k:ésdrirsdtqsdédn:RqOsts-Sus
ãés qtãqrs d)Ss ãts itéúrs ]Sd7:éãprus -tããSrkqtdpts its qrdtéurs tnSBãprós mkrs
]SdpRqsprdpSsrsédiéyéi:rkéirits]SqSsrsSuitqsqréãstktyrirósmkrsãtstd]Sdpurs
dSs-u"-uéSsqtéSOsdSsits]rirs]Rk:krstsdSsits]rirsãtusa:qrdSstsrédirsrããéqsRs
ãSqtdptsSs:qósg)SstúéãptsdtqsSsqt:sselfsdtqsSsãt:sself, ãSqtdptso self. 
Ws-ut]éãSstd]Sdpurusrs:déiritOsrséqSuprkéiritsirsrkqrstqsãésqtãqSOsts
ut]Sdat]tus7:ts Ss pSiSs j“stãprstqs d"ãs qtãqSãs rããéqs ]SqSs d"ãs qtãqSãs
tãprqSãs dSs pSiSós mãptOs tdputprdpSOs RsSs -SdpSs üédrkós S:s qtkaSuOs Ss -SdpSs iSs
qtéSOs 7:ts ãSqtdpts -Sits ãtus r/tupSs -tkSs rqSuós ms éããSs prq/Rqs j“s tãp“s
ãéq/Ské4riSs dSs r]Sdpt]éqtdpSs iSs ]âd]tuós Dããéqs ]SqSsSs rqSuOs Ss ]âd]tus
prq/Rqs:kpur-rããrspSirãsrãsüuSdptéurãOs]S/utspSirãsrãsiéãpâd]érãOsrpurytããrs
pSirãsrãs/ruutéurãOsã:-turspSiSãsSãsS/ãp“]:kSãsrããéqs]SqSsSsrqSustktsd)Ss
ãtsitpRqsiérdptsitsdrirOstãptdit2ãts-Susp:iSOs-tdtpurstqspSiSãsSãsâq/épSãs
irs yéirOs iSqédrs pSirs rs yéir[s rããéqs ]SqSs Ss rqSuOs Ss ]âd]tus /:ã]rs rs
éqSuprkéiritstsdtããrs/:ã]rOsrããéqs]SqSsSsrqSuOsd)SsptqtsdtqsqtãqSsrs
qSuptóses]âd]tuOs-SuprdpSOsprq/RqsRsitsürpSs:qsrqSus7:tsqtun:kaS:sdrãs
ãSq/urãós
s

95. i
!0i
i
11. Princípios terapêuticos 
 
ti-áIRcri4árPUOPiâc-áaPiâáucKiâc-iPiâc-UráábqgciuáiysáiciysPurciuái
bcr-cUP4OPiéúiíis-iqOb4c-PKiPObuPiysáiqáiPUrcNO-áiuciOuáPIiuáibcqqPiíUcâPGi
tciâcb4rúrOcKiuPOiqáiâcbâIsOiysáiáq4PiíUcâPiqcbRPis-iqcbRciysáiVc-áb4Pici
âHbâárGi Eqi Pmáb4áqi âPbâárFmábcqi uáqâcjár4cqi uOPrOP-áb4áKi ysPbuci
âc-UPrPucqi Pi áq4ái âcbRáâO-áb4cKi qgci ObcVábqONcqGi )sPbuci qái âc-áaPi Pi
âP-ObRPriá-iuOráagciQiObuONOusPagciéúibáqqáqiUrO-áOrcqiáq4úmOcqKiUcuár(qá(OPi
sqPri uái VP4ci Pi UPIPNrPi UráNábagci qá-i uá4srUú(IPi âc-i ci qáb4Ouci sqsPIi uái
uOPmbóq4Oâci Uráâcâá
#3
&
i
1áq4Pi á4PUPKi PObuPi qárOPi UcqqFNáIi uPri cqi UPqqcqi
báâáqqúrOcqiqá-iuá-PqOPuPiUráqqgcGi)sPbuciciuOPmbóq4Oâciéúiâcbq4P4csiPi
ucábaPKiPiUráqqgciíi-cbq4rscqPGinPqiáIPiUcuáibgciPUábPqicUrO-OrKiUcuái
4P-jí-i uPri âcrPmá-i ái Urc-cNári ci uáqábNcINO-áb4cGi àb4rá4Pb4cKi -sO4cqi
UPâOáb4áqiNONábâOP-iPiábsbâOPagciuciuOPmbóq4OâciLâHbâárMiâc-ciqáiVcqqáiPi
uáârá4Pagciuáis-Piqáb4ábaPiuái-cr4áGiAásiâP-ObRciuáiNcI4Piáq4úiáb4gcibPi
ráqOmbPagcKi áIáqi Ucri PqqO-i uOzári bgci qsjqâráNá-i -POqi áq4Pi NOuPGi tImsbqi
VPIP-i P4íi -áq-ci uái s-i âár4ci PIFNOcKi UcOqi âc-i Oqqci 4cuPqi Pqi
ráqUcbqPjOIOuPuáqi IRáqi qgci rá4OrPuPqGi Es4rcqi UPâOáb4áqi 4c-P-i ci uáqPVOci
qámsbuciciIá-PiMâc-áaPriPiVPzáriPqiâcOqPqiâár4PqMGiEiuOPmbóq4OâciP4sPiUPrPi
áIáqiâc-ciPiObOâOPagciUPrPis-PibcNPiá4PUPiuPiNOuPiysáiuáNái4rPbqâcrráriuái
Pâcruciâc-ics4rPqiIáOqGitysOIciysáiUPrPiciUrO-áOrcimrsUciíiciVO-iuái4sucKi
UPrPiáIáqiíiciâc-áacGiàibgciíirPrciysáiPFiáq4áéPiciUrObâOUOciuáis-PibcNPi
NOuPGiAámsbuciPiáNUárOêbâOPiuPiUróUrOPi-áuOâObPiPâPuê-OâPKiciUrcmbóq4Oâci
-íuOâci áNárâái -sO4ci -ábcqi ObVIsêbâOPi qcjrái Pi áNUáâ4P4ONPi uái NOuPi ysái Pi
P4O4suái Ob4árbPGi .rP4P(qái uáâOuOuP-áb4ái uái qPjári qái cqi PVá4Pucqi PObuPi
áqUárP-iPImciuPiNOuPKiUcOqiysPbuciáqqáiíiciâPqciáIáqi4P-jí-iáqUárP-is-i
Ucsâci -POqGi tci âs-UrOri qásqi eõi 4rPjPIRcqKi ysái âcrráqUcbuá-i Qqi 4PráVPqi
Prysá4FUOâPqi uci zcuFPâcKi 9írâsIáqi íi -cruOuci Ucri s-i4árrFNáIi âPrPbmsáéci
ysPbuciáq4úiIs4Pbuciâcb4rPiPi9OurPGià-iNáziuáiráâsPriPqqsq4PucKiáIáiIs4Piáici
PbOysOIPiPb4áqiuáiNábâáriPi9OurPGi
tUóqi Pi âcbq4P4Pagci uci uOPmbóq4OâcKi íi UráâOqci ráâcr4Pri 4Pb4cqi UPqqcqi
ysPb4ciVcriUcqqFNáIiuciH-jO4ciuPqiqc-jrPqGitysOIciysáiíiqá-Urái-Pb4Ouciái
NONábâOPucibPiâcbqâOêbâOPibgciUráâOqPiqáriráUráqáb4PucibciUPIâciuciâcrUcGi
ã-iUráqqsUcq4ciUPrPiOqqciíicIRPriRcbáq4P-áb4áiUPrPiPiUróUrOPiqO4sPagciP4íi
âRámPriQiâc-UráábqgciuáiysáibPuPiPâcb4áâáiUcriPâPqcKi-Pqiysái4suciVPzi

96. s
!3s
ãtdpéiSOsqtãqSstqs:qsãédpSqrsp)SsaSuuBytkósesitãtã-tuSs7:tsSsiérnd"ãpé]Ss
F]âd]tuFské/tursãSqtdpts-Sitsãtusyéytd]ériSs]Sqs/rãtsdtããtsü:dirqtdpSós
çSusi:uSs7:tséããSs-SããrsãSruOspurpr2ãtsitsrknSstããtd]érks-rurs7:tsãts-Sããrs
irusS:puSãs-rããSãóscqrsqtié]édrs7:tsS]:kprsSsiérnd"ãpé]SsiSs-r]étdptstskats
qtdptsF-rursãt:s-u"-uéSs/tqFs-Sits-rut]tusqréãsa:qrdrósçSusS:puSskriSOstkrs
/kS7:térspSirãsrãs]ard]tãsitsitãtdySkyéqtdpSs7:tsrédirs-Sããrqstúéãpéuós
mdputsrãs-Sããé/ékéiritãsitsutpéurusiSs]Su-SsSs7:tsdrsytuiritsRsprutürsirs
rkqrOstãp“spSiSsSstã-t]puSsitséqrntdãsVãs7:réãsSs]âd]tusüSuHrsSsSunrdéãqSOs
itãits ãrkprus rs ]tu]rs rpRs rs rnutãã)Ss qréãs ãtkyrntqOs-rããrdiSs -tkSs
]utã]éqtdpSs yéprkós (urpr2ãts its puS]rus rs -SãéH)Ss qSudrs -tkrãs rkp:urãs ts
-uSü:dit4rãs irs -u"-uérs yéirós (Sirs rs ]uérpéyéirits itãtdüutrirs 7:ts ãts
tú-utããrsdSsr]Sdpt]éqtdpSs]rd]tuBntdSsitytsãtusktyrirs-rursSstã-rHSsyéprks
]Sdã]étdptOsiSsâq/épSs]Su-Surks-rursSsâq/épSsrdBqé]S2tã-éuép:rkósDãsq:prHztãs
tãp)SsVstã-turOstsut7:tutqs]SurntqósmkrãspwqsqréãsãtdpéiSstqs7:rk7:tus
S:puSs k:nrus 7:ts d)Ss ãtjrs Ss ]Su-Sós md7:rdpSs rs tySk:H)Ss /éSk"né]rs S]Suut:s
rpuryRãsitsq:prHztãs]Su-SuréãOsrstySk:H)Ssédiéyéi:rksitytsãtusktyrirs-Sus:qs
]rqédaSs its purdãüSuqrHztãs rdBqé]S2tã-éuép:réãós Dããéqs ]SqSs rs ]Rk:krs iSs
]âd]tusür4srknSsitsãésqtãqrOsSãs-r]étdptãsitytqsür4tusrknSsitsã:rãsyéirãósms
Rs-ut]éãSs7:tsãtjrsrknSs-u"-uéSs2s7:tsãtsr-uSúéqtsirãs-utptdãztãsr:p“u7:é]rãs
iSs ]âd]tuós es -u"-uéSs -r]étdpts ityts yéytus rs ütupékéirits irãs ]Rk:krãs
]rd]tuBntdrãósmqsp:iSséããSOsqSãpur2ãts]SdãéiturH)Ss-tkrãs-u"-uérãsurB4tãs2s
prkyt4s ãtjrs képturkqtdpts dt]tãã“uéSs utd:d]érus Vs ü:dH)Ss rkprqtdpts
tã-t]érké4rirs 7:ts ãts rãã:qé:s drs ãS]étiritOs drs üéuqrs S:s drs ürqBkérOs -rurs
ySkprus rs ãts pSudrus :qs ãtus a:qrdSs ]Sqs dt]tããéiritãs -u"-uérãs ts éiRérãs
qrk:]rãós
(SiSãsSãs-r]étdptãs7:tOs-Sus:qrsyt4srédirOsyéururqsrs-“nédrOs]Sdprqs
7:ts ã:rãs yéirãs q:irurqs urié]rkqtdpts rpuryRãs irs iStdHrós mqs yt4s iSs
]SdãtdpéqtdpSs iSãs S:puSãOs -rããrs rs arytus r:pS2rüéuqrH)SOs tqs k:nrus irs
ã:/qéãã)Ss iSs ã:/rkptudSOs rs ut/tké)Ss it]krurirós oSqsSãs -r]étdptãs
ãS]érkqtdpts/tq2ã:]tiéiSãOs-Sitsr]Sdpt]tus7:tsrsego-trip yéyéirsqrãsd)Ss
yéãprs-tkSs-u"-uéSs-r]étdptsptdarsitsãtusédptnurirsVs]Sdã]éwd]érósoSdãprpr2ãts
tdp)Ss7:tsa“sS:purs]Séãrsq:épSsqréãstããtd]érkós
eãs ]uépRuéSãs r-utãtdpriSãOs its qrdtéurs /rãprdpts rd“kSnrOs ã)Ss y“kéiSãs
prq/Rqs-rursrãsptur-érãsiéuénéirãsrSs]Su-SOsiSãstútu]B]éSãs/éStdtunRpé]Sãs
7:tsqS/éké4rqsrstdtunérsyéprksVãsédjtHztãósltq-uts7:tsrãsptur-érãsrãã:qtqs
Sãs -uéd]B-éSãs 7:ts Ss ]âd]tus yéyts its ürpSOs ã:rãs ]ard]tãs r:qtdprqs
]SdãéiturytkqtdptósDããéqOsrsqtié]édrsrdpuS-Sã"üé]rOs-Sustútq-kSOs:péké4rsSs

97. s
!5s
yéã]S
#5
s -rurs ]SkS]rus tqs jSnSs :qrs tú]utã]wd]érs 7:ts ]Suutã-Sdits
-ru]érkqtdptsrSs]utã]éqtdpSsiSsp:qSuósDkRqsiéããSOsrãsédjtHztãsktyrqsrs:qrs
tãpéq:krH)Ss iSs SunrdéãqSs 7:ts Ss éd]éprs Vs k:prós es j“sqtd]éSdriSs pé-Ss its
-ãé]Sptur-érs-urpé]riSs-SusléqSdpSd
#6
sprq/Rqsãtstd]réúrsr7:éOsãts/tqs7:ts
tkrs qrprs iSéãs ]StkaSãs ]Sqs :qrs ã"s ]rjririrOs j“s 7:ts ktyrs Sãs -r]étdptãs rs
yéytd]érusã:rãsrnutããztãsts]SqséããSOsrSsqtãqSsptq-SOsqédrsSsptuutdSsiSs
p:qSuós mdputprdpSOs rSs k:prus ]Sdpurs rãs ]Rk:krãs ]rd]tuBntdrãs Rs -ut]éãSs ptus
]:éiriSs-rurs7:tsrsk:prs]Sdpursrãs]Rk:krãs]rd]tuBntdrãsd)SsãtspurdãüSuqtstqs
:qrs k:prs ]Sdpurs Ss -u"-uéSs itãpédSós Ddptãs its ]rirs ]:urs a“s :qrs tpr-rOs
dt]tãã“uérOsitsr]téprH)S[s/uénrus]SqsSsitãpédSsktyrsVsiéutH)Ss]Sdpu“uér
#!
ós
mqsökpéqrsédãpâd]érOspurpr2ãtsitsirus:qrsrj:irsVsyéprkéiritstsVs]uérpéyéiritsiSs
-r]étdptOstsd)SsqréãsS:sqtdSãsãSptuu“2krãsrpuryRãsitsFrHSOsuréSãsts7:Bqé]rFós
3:rdiSOsrédirsrããéqOstããrãs]Séãrãsityrqsãtus:ãrirãOsürHrqsãtdpéiSsS:sd)SOs
préãsqtiéirãsitytuérqsãtus]Sdãéiturirãs:dé]rqtdpts:qsnrdaSsitsptq-Ss-tkSs
7:rks ãts -rnrs q:épSs ]ruSOs ãtdiSs rãs qtiéirãs 7:ts r:qtdprqs rs yéprkéirits
édpuSi:4éirãs rSs qtãqSs ptq-Ss tOs -uéd]é-rkqtdptOs it-Séãós ARpSiSãs ]SqSs Ss its
léqSdpSdOs -Sus tútq-kSOs ã)Ss prq/Rqs "péqSãs ã:/ãBiéSãs-rurs r-Sérus :qrs
7:éqéSptur-érs S:s :qrs uriéSptur-érós Kts 7:rk7:tus qrdtéurOs Ss ]Sdpu“uéSs d)Ss Rs
ytuiritéuSós Ds utã-éurH)Ss Rs :qs -SdpSs tããtd]érkós  tã-éurH)Ss Rs ]Sq:dé]rH)Ss ts
tãprOsdSs]âd]tuOsüSésrpéurirs-rurs:qs-krdSs-uéqépéySstsurié]rkósDpRstãpts-SdpSOs:qrs
ptur-érs utã-éurp"uérs urié]rks Rs :qrs /Srs -Sããé/ékéiritOs prdpSs qréãs 7:ts rs ]rirs
ãtãã)Ss Ss ]Su-Ss Rs éd:diriSs its SúénwdéSós WããSs j“s ãts pSudS:s :qs qRpSiSs its
purprqtdpSsits]âd]tusriSpriSs-tkrsqtié]édrsrkptudrpéyrósDkRqsiéããSOstqsq:épSãs
-r]étdptãsits]âd]tusrsutã-éurH)SOsãtdiSs:qrstú-utãã)SsiSsük:úSsirsyéirOstãp“s
kéqéprirs ts -utj:ié]rirós ä“s drs ]utã]tdpts ké/turH)Ss irs utã-éurH)Ss :qrs nurdits
S-Sup:déiritsitsySkprusrsr/uéu2ãts-rursSsük:úSsirsyéirós
Ds q:prH)Ss dSs dBytks ]tk:krus td]Sdpurs ]Suutã-Sdiwd]érs drs qtprqSuüSãts iSs
dBytksrdBqé]S2tã-éuép:rkósmd]Sdpur2ãtsdtãpts]rqédaSsp:iSsSs7:tsutüSuHrsrsutkrH)Ss
]Sqsrsreligio ts7:ts-tuqéptsSsr]tããSsiSãsrütpriSãsrsãt:ãsdBytéãsqréãs-uSü:diSãós
D-"ãs pSirs rs dt]tãã“uérs ut/tké)Ss ]Sdpurs ãt:s S-Sup:déãprs jSnSs ãS]érkOs ptdiSs
td]SdpuriSsãt:ãsytuiritéuSãsk:nrutãstsptdiS2Sãsrãã:qéiSsits]Su-SstsrkqrstktãOs
tqs7:rk7:tus]rãSOsytd]turqósWããSstdp)Ssãéndéüé]rsdSyrqtdptsSsüéqsitspSirãsrãs
ptdprpéyrãsitsãtusrknSstã-t]érkOsSsüéqsitspSiSsSstnSBãqSósmktãsut]Sdat]tqs7:ts
tãp)SsdSsk:nrus]tupSsts7:tsã)Ss:qs]Sqsp:iSósWããSsãtuérsprq/RqsrsIiéãáãSk:H)Ss
-rursrs]Rk:krs]rd]tuBntdr6sd)Ssrãã:qéusãt:sk:nrus]SqsutãéndrH)Ssts-Susürkprsits
rkptudrpéyrãOs qrãs rãã:qé2kSs ]Sdã]étdptqtdpts ts ut]Sdat]tus ã:rs :déirits ]Sqs
pSiSsSs]Su-Sós
çãé]Sptur-érãsutytkriSurãs-SitqsãtusitsyrkSusit]éãéySsdtããts]rqédaSOsitãits

98. s
!6s
7:ts tdySkyrqs Sãs dBytéãs iSs ]Su-Ss ts iSãs ãtdpéqtdpSãs ts d)Ss ãts kéqéptqs rSãs
F-tdãrqtdpSãsirs]r/tHrFósDsnurditsS-Sup:déiritstãp“stqsit]éüurusSs-riu)Ssits
yéirs dSs 7:rks Ss ]âd]tus pSudS:2ãts dt]tãã“uéSós Ds S:purs Rs :qrs 7:tãp)Ss its
a:qékiritstsitsitqwd]érósçSéãsSsrqSus7:tsp:iSsr/urdntOsãtdiSsrs]arytsirs
éqSuprkéiritOs d)Ss -Sits ãtus ]Sq-uSyriSs ts dtqs qtãqSs ãtus its ürpSs :péké4riSs
ptur-t:pé]rqtdptósçSit2ãts:dé]rqtdpts-ut-rurusrkn:Rqs-rurs7:tstãptjrsrktuprs
7:rdiSs éããSs kats r]SdptHrós mqs pSirãs rãs R-S]rãs rkn:dãs -r]étdptãs its ]âd]tus
r-uSytéprurqs rs -Sããé/ékéirits Sütut]éirs -tkSs ürpSs its tãprutqs qSuprkqtdpts
iStdptãs -rursabrir-se -rurs tããts nurdits -rããSós mq/Surs prq/Rqs ptdarqs
]SqtHriSs ]SqSs dSuqS-rprãs tktãOs ãS/s rs -utãã)Ss its ãt:s ãédpSqrOs
purdãüSuqrurq2ãtstqsãtutãsa:qrdSãs7:tséq-utããéSdryrqsSãsS:puSãs:dé]rqtdpts
]Sqsã:rs-utãtdHrós
 
Perguntas 
Eós CéySsqédarsyéirsS:sitéúSs7:tstkrsãtjrsitptuqédrirsiSstúptuéSu\s
vós m:sruuéã]Ss-tuitusqédars]r/tHrsS:srãã:qSspSiSspé-Ssits]Sq-uSqéããSs
-rursüé]rustqs-r4\s
bós KtéúSstã-rHSs-rursqédarãstdtunérãsS:sãtq-utsrãsã:/SuiédSsrsutnurãsts
itptuqédrHztãs-uttãpr/tkt]éirã\s
[s m:s qts -tuqépSs tú-utããrus rãs rnutããztãs S:s n:ruiSs p:iSs -rurs qéqs
qtãqSsts]SqénSsqtãqS\s
Gós 3:ts-r-tksitãtq-tdarqsrãspurdãüSuqrHztãstqsqédarsyéir\s(tdaSsrs
]Surntqsitstãptditu2qtstqsdSySãs]rq-Sã\slS:süu:pBütuSsts]uérpéyS\s
Lós Ds]Sq:dé]rH)Ssts:qsyéySsédptu]âq/éSsS]:-rqs:qsk:nrusitsitãpr7:tstqs
qédarsyéirOsS:st:sqtstdptdiSsqtkaSus]SqénSsqtãqS\s
Ns m:sqts-tuqépSs-:krusrs]tu]rsitsyt4stqs7:rdiSOsS:s-rursqéqsSsqtkaSusRs
rir-pru2qtsrsp:iS\s
Pós AédarãsitütãrãsrdBqé]rãstsüBãé]rãstãp)SstqsaruqSdérOsS:sãtu“s7:tsrs
itütãrs]Su-Surkstãp“stdüur7:t]éirstqsürySusirsitütãrsrdBqé]r\s
fs 3:ts -r-tks itãtq-tdarqs tqs qédars yéirs rãs i:rãs -tun:dprãs
ü:dirqtdpréã6sKtsSditsytdaS\sçrursSditsyS:\s
Exs ltu“s 7:ts Ss nurdits rqSus 7:ts p:iSs r/urdnts ptqs rkn:qrs ]ard]ts tqs
qédarsyéir\s
EEós 3:ts-r-tksitãtq-tdarstqsqédarsyéirsSs]rqédaSs7:tsãtn:tsSsãtn:édpts
ktqr6sFoegämomsDs(WsAmlAesMsçD Ds3cmsçellDlsoegämom sDsKmclF\s
s

99. ç
!!ç
ç
3 
A Cabeça 
 
 
1. Os cabelos 
 
FêQ-õQç cCc-õzêTczeC-eKç õQç TcVeLõQç LõTcLêDczBQeç Ccç âcn-eç zcêQç cL-cç Dõç
TõnâõçeçTõVnezçõçLcDõçQõzVnêõçõfçCõ-fnCõçDeçCõQQõçoLõVõç-enneQ-neçâeQQõcLéç
lõQQcç,õnScçeçCõQQõçVnêLmõçne,Le-ezBQeçezçQfcç,õnScçeçezçQefçVnêLmõéçCfcCDõç
eQ-czõQç ezç ,õnzcç eç QcfDhHeêQKç eLeQç -czVBzç õç eQ-Rõéçufcç LêCofcoezç
QêzV”LêTcçneHeLcçzfê-õQç-ezcQçcabeludos. àLeQç,êDenczçmêQ-”nêcçTõzõçQ“zVõLõç
DcçLêVenDcDeéçMçBâõTcçhippie, TõzçQfcQçLeCDcQçQfnoêDcQçezç-õnCõçDcçàncçDeç
MFfhnêõç eç Dõç zfQêTcLç MGcênMKç DezõCQ-ncç âLcQ-êTczeC-eç cç neLcSRõç eC-neç õç
õnofLmõçTcâêLcnçeçcçneêHêCDêTcSRõçDeçLêVenDcDeéçgçâ”LõçõâõQ-õçDõQçhippiesçDcç
àncçDeçMFfhnêõçTõCQ-ê-f“DõçâeLõQçQõLDcDõQçDeç-õDcQçcQçBâõTcQçeçDeç-õDõQçõQç
âc“QeQéçIõnçzcêQçcC-coHCêTcQçFfeçcQçêDeõLõoêcQçâõQQczçQenKçeLcQçLf-czKçeçcõç
,cD>BLõç Qezâneç QcTnê,êTczç cLoõç[Haar Yç TcVeLõç açHaare  lassen  müssen Yç
QcTnê,êTcnç cLoõç TõC-ncç cç HõC-cDeTç Iç -cC-õç Lê-encLzeC-eç Tõzõç ezç QeC-êDõç
,êofncDõéçPõDõQçõQçeNBnTê-õQçneofLcneQçQRõçfCxCêzeQçezçncâcnçõçTcVeLõçDeç
QefQç neTnf-cQéç IõêQç cQQêzKç NfC-czeC-eç Tõzç QefQç TcVeLõQKç Tõn-cBQeç
QêzVõLêTczeC-eç-czVBzçQfcçLêVenDcDeéçàCTõC-ncBQeçõçzeQzõç,eCHzeCõçCõQç
zõCoeQçDeCKçezVõncçneCfCTêezçcõQçTcVeLõQçeçQçLêVenDcDeçeN-enCcçFfeçeLeQç
QêzVõLêDczçâõnçLêHneçeçeQâõC-xCecçHõC-cDeçeçTõCQTêeC-ezeC-eéçuefçõVNe-êHõç
Bç cFfeLcç LêVenDcDeç êC-enCcç zcêQç ânõ,fCDcç Cõç xzVê-õçeQâênê-fcLKç âcncç TfNcç
necLêDcSRõç cQç LêVenDcDeQç eN-enCcQç Qenêczç QõzeC-eç fzç eQ-õnHõéç rcQç
õVQenHcCDõçTõzçDêQ-cCTêczeC-õKçõQçzõCoeQçDeCçDeHezçneCfCTêcnçQçân”ânêcç
HõC-cDeç Deç zcCeêncç -Rõç eQ-nê-cç Tõzõç õQç QõLDcDõQéç MçõVeDê>CTêcç Hezç ezç
ânêzeênõç LfocnKç eç âcncç êQQõç õQç ân”ânêõQç TcTmõQç SLockenT eç cQç QeDfSíeQç
SLockungenT DõçzfCDõKçQêzVõLêTczeC-eKçc-ncâcLmcnêczéçIcncçõQçofenneênõQçDcç
LêVenDcDeKçêCDêH“DfõQçneQâõCQhHeêQçâõnçQêçzeQzõQçFfeçLf-czçâõnçQefçâc“Qçeç
âõnçQfcçêCDeâeCD>CTêcKçõQçTcVeLõQçCRõçc-ncâcLmczçDeç,õnzcçcLofzcéçàLeQç
VfQTczçeNâneQQczeC-eçcçLêVenDcDeçeN-enCcKçõfçQeNcKçâõL“-êTcéçMõQçQenHõQKçcõç
TõC-nhnêõKç eQ-cHcç HeDcDõç õç fQõç Deç fzcç õnofLmõQcç TcVeLeêncéç àLeQç enczç
MncâcDõQMKç -cLç Tõzõç õç DezõCQ-ncç c-Bç mõNeç cç eNâneQQRõç VhHcncç
TõnneQâõCDeC-eéç àLcç eNâL“Tê-cç cêCDcç cç DeâneTêcSRõç Ffeç cQç âeQQõcQç MQezMç

100. s
??s
]r/tkSãs pédarqs its ã:-Suprus drs R-S]rOs ts 7:ts q:épSãs F]rut]rãFs ãSüutqs rpRs
aSjtós
eãs ]r/tkSãs ã)Ss :qs iSãs ]rq-Sãs its /rprkars ürySuépSãs -rurs rãs k:prãs
ãéq/"ké]rãs -tkrs ké/tuiritós grs oaédrOs tuéné:2ãts pSirs :qrs Suitqs ãS]érkOs
képturkqtdptOs ]Sqs rãs purdHrãós Dédirs aSjts d"ãs ]SuprqSãs ãéq/Ské]rqtdpts rãs
ytkarãspurdHrãósmqsã:rsSuitdrH)SstãpuéprOsrstúéãpwd]érsirspurdHrsit-tditsits
7:ts]rirsqt]arsptdarstsqrdptdarstúrprqtdptsSsãt:sk:nruóses-u"-uéSsrpSsits
ür4tusrspurdHrsj“sRs:qsrpSsitsiéã]é-kédrósorãSsãts]Sqt]tspSiSãsSãsiérãs]Sqs
tããrs r:pSiéã]é-kédrs ãéq/"ké]rOs rs yéirs ri7:éuts :qrs qSki:urs SuitdrirOs qrãs
prq/RqsiSkSuSãrqtdpts]SdpuSkrirósgtda:qsüéSsits]r/tkSs-Sitsãtn:éusãt:s
-u"-uéSs]rqédaSOs]rirsqt]arstãp“süéuqtqtdptsãS/s]SdpuSktósgtããtsãtdpéiSOs
]SuprusrãspurdHrãsRsrpRsaSjts-rursq:éprãsqtdédrãs:qsrpSsitské/tuprH)Sstsits
tqrd]é-rH)SósmqsR-S]rãsqréãsrdpénrãOsSãs]r/tkSãskSdnSãsd)SsturqsprdpSs
:qsãBq/SkSsitské/tuirits-rursrãsq:katutãOs-Séãsturqs:qrsS/yétiritósçSus
tãprsur4)SOs7:t/urustããrsutnursturs:qsrpSsitstqrd]é-rH)SOsts]SqséããSsrs
q:katus7:tuérsitsürpSské/tupru2ãtsiSspB-é]Ss-r-tksütqédédSOs7:tsãts-Sus:qskriSs
rskéyuryrsirãs-utS]:-rHztãs]Sqsrsã:/ãéãpwd]érOs-SusS:puSskéyuryr2rsprq/Rqs
its7:rk7:tusutã-Sdãr/ékéiritsãS]érkós
esãtkyrntqs]utã]éqtdpSsiSãs]r/tkSãsirsnturH)SsitsD7:“uéSs-SitsptusãéiSs
ãSqtdpts :qs /utyts utkâq-rnSs ãts Ss ]Sq-rurqSãs ]Sqs rs pSuqtdprs 7:ts ãts
itãtd]ritS:s 7:rdiSs rãs -uéqtéurãs q:katutãs r/rdiSdrurqs ã:rãs kSdnrãs ts
Suitdrirãs]r/tktéurãs-rurOs]Sqs-tdptriSãs-rntqstsVsWrsgarçon, rãã:qéusrãs
ké/tuiritãsiSsq:diSsiSãsaSqtdãósmqsrq/SãsSãs]rãSãOspurpryr2ãtsitséq-Sus
rs-u"-uérs]r/tHrstsd)SsqréãsirdHrusitsr]SuiSs]Sqsrsqöãé]rsiSãsS:puSãósçSus
pu“ãsiSsktqr6s8es]r/tkSsRsqt:Rstãp“Ositsqrdtéursrédirsqréãsit]éiéir6sFm:s
ptdaSsqédars-u"-uérs]r/tHrsts-SããSsitptuqédrusitsqrdtéursédit-tditdptsSs
7:ts]utã]tsãS/utstkrstsSs7:tsr]Sdpt]tsitdpuSsitkrZRós
eãs -tdptriSãs utüktptqs -Sãp:urãs édptkt]p:réãós DããéqOs Sãs rupéãprãs
üut7Ttdptqtdpts ptditqs rs :ãrus -tdptriSãs túpuryrnrdptãs td7:rdpSs rãs
-tããSrãs7:tstãp)Ss]Sq-uSqtpéirãs]SqsrãsdSuqrãsirsãS]étiritsptditqsrs
:ãrus-tdptriSãs:déüSuqtãOsdSuqréãsts-S:]SsürdprãéSãSãóseãs8]S7:tãFOs7:ts
-Sitqs ãtus td]SdpuriSãs ururqtdpts dSs ]rq-SOs ã)Ss :qs ]rãSs rédirs qréãs
túputqSs7:tsSsirãspurdHrãós(:iSstãp“siriSsitsrdptq)SsdrsüSuqrsuBnéirOsdtqs
:qsödé]SsüéSsits]r/tkSs-Sitsktyrdpru2ãtOsd)Ssa“sk:nrusdtqs-rursrské/tuirits
dtqs -rurs rs ]uérpéyéiritOs ãtjrs drs ]r/tHrs S:s drs yéirós gSs -"kSs S-SãpSOs Sãs
-tdptriSãs iSãspunks ã)Ss :qs ãédrks iriSs ]Sdã]étdptqtdpts its 7:ts tktãs
rãã:qtqs pSirãs rãs ké/tuiritãs ts d)Ss 7:tutqs ptus qréãs drirs rs ytus ]Sqs rs

101. i
? i
uOqâOUIObPiáiPicruá-iqO-jcIOzPuPqiUáIcqiUáb4áPucqisqsPOqGi
AábuciPqqO-KiPiUáIáiuPiâPjáaPiíis-ijc-iUPIâciUPrPiPiâcbq4P4Pagciuci
UPUáIi ysái qái áq4úi uáqá-UábRPbuci báq4Pi NOuPGi àb4rá4Pb4cKi Rcéái íi UráâOqci
UábqPriPObuPibPiUcqqOjOIOuPuáiuPiâc-UábqPagcGi1PiíUcâPiuáilsFqiDfKis-i
cUárúrOci bgci 4ObRPi Pi UcqqOjOIOuPuái uái -áIRcrPri áN4árOcr-áb4ái qsPi UcqOagci
qcâOPIisqPbucis-PiUársâPiuáiâPâRcqiá-UcPucqGi9céáiá-iuOPKiPciâcb4rúrOcKi
ysPIysáris-iUcuáiábâábPriciqcbRciuáiqsPiNOuPiqcjráiPiâPjáaPiqá-iysáiOqqci
âcrráqUcbuPibáâáqqPrOP-áb4áiQiqsPiNOuPiâcbârá4PGi)sá-iPmSáb4Pis-PiNOuPi
uáirP4ciâObzáb4ciá-is-iáqârO4órOciâObzáb4ciUcuáKiâc-is-PiIcsâPiâPjáIáOrPiuái
âPâRcqi Nár-áIRcqKi ObuOâPri ysái cs4rcqi 4á-Pqi -sO4ci uOVáráb4áqi áqUárP-i qári
uáqâcjár4cqGi náq-ci ysái Oqqci PObuPi qáéPi s-i qcbRci uOq4Pb4áKi cqi qObPOqi
âcrráqUcbuáb4áqi éúi VcrP-i uPucqGi ti qáINPmárOPi ucqi âPâRcqi Ucuái qári áb4gci
âc-UábqPagciUPrPis-PiNOuPi-cbó4cbPKiâIPrciysáiUcuábuciáq4PriPbsbâOPbuci
4P-jí-iPqiâcrráqUcbuáb4áqiráONObuOâPaváqiá-iráIPagciPciVs4srcGiEiqcbRci
bgciNONOuci4crbP(qáiáqUáâOPI-áb4áiâRP-P4ONciáiqOb4c-ú4OâciysPbuci4Pb4ciPi
âcri âc-ci Pi Vcr-Pi qgci UrcuszOuPqi Pr4OVOâOPI-áb4áGi 1áq4ái âPqcKi ysár(qái
ráPI-áb4ái âcbysOq4Pri bcNPqi 4árrPqGi dPqci Pi Uc-UPi qáéPKi Pci âcb4rúrOcKi
Ps4êb4OâPKiíiUrcNúNáIiysáiqáiáq4áéPiObuOâPbuciH-jO4cqiysáiNê-ibP4srPI-áb4ái
QiUáqqcPiáiysáKibáq4áiâPqcKi4P-jí-iqáiOrgciâc-iPi-áq-PiVPâOIOuPuáGi
ã-ics4rcibFNáIiuáiqOmbOVOâPuciucqiâPjáIcqimOrPiPciráucriuci4á-Pipoder. 
çcuá(qái UábqPri PysOi bPi ROq4órOPi jFjIOâPi uái APbqgcKiysái Pci Uáruári qásqi
Vcr-OuúNáOqiâPjáIcqiUáruási4P-jí-iPiàbármOPiáiciUcuáriâcrráqUcbuáb4áqKi
csi bcqi ráOqi VrPbâcqi uPi TuPuái níuOPGi Aási Ucuári OIO-O4Puci ái qsPi
ObNsIbárPjOIOuPuái uáUábuOPKi bgci Ucri PâPqcKi uái Icbmcqi âPjáIcqi ysái éP-POqi
4ONáqqá-i qOuci 4câPucqi Ucri s-Pi VPâPGi çáqqcPqi uPqi -POqi NPrOPuPqi âsI4srPqi
4ábuá-i Pi áb4rá4áâári Ucraváqi qsUIá-áb4Práqi uái âPjáIci UPrPirealçar qsPi
PUPrêbâOPGiçPrPiPqiâsI4srPqiysáiUábqP-iqO-jcIOâP-áb4áKibgciíibáâáqqúrOci
bá-i -áq-ci ysái qái 4rP4á-i uái âPjáIcqi NáruPuáOrcqKi 4POqi âc-ci bcqqPqi
UársâPqiáiPUIOysáqKiPqiUáqqcPqi4P-jí-imcq4P-iuáiPucrbPr(qáiâc-i-P4árOPOqi
áiplumas alheias. EqiâcâPráqiucqiFbuOcqiqámsá-iciáNá-UIciuPiUIs-Pmá-i
ucqiUúqqPrcqGitiâPjáaPiuáis-iâRáVáiá-cIusrPuPiUcris-iVcr-OuúNáIiâcâPi
áNUráqqPiVcraPKiUcuáriáiuOmbOuPuáKijá-iâc-ciUrcNO-OuPuáiuciâísGi
1PijP4PIRPKicqimsárráOrcqiâáI4PqiâcbVOPNP-iObiqásqiUáb4áPucqiuáimsárrPKi
bcqiysPOqicqiâPjáIcqiPqqs-OP-iVcr-PqiPI4FqqO-PqiáiO-UráqqOcbPb4áqGidc-ci
qái Vcqqái s-Pi áqUíâOái uái VONPucri UrO-O4ONcKi áIáqi sqPNP-i IP-PGi dc-i cqi
âPjáIcqiPqqO-i4rPbqVcr-Pucqiá-i-cb4PbRPqKiáIáqi-cq4rPNP-iPcqiObO-Omcqi
ysáiPIí-i uái 4ári âPjáIcqi bPi âPjáaPKi bgci 4ObRP-i UêIcqi bPi IFbmsPGi dc-ci Pi

102. i
?"i
uá-cbq4rPagciuáiUcuáriáq4úiqá-UráiIOmPuPiPci-áucKiVOâPiâIPrcibáq4áiâPqci
ysáiâc-i4PIiáqUá4úâsIcicqiâPjáIcqiucqiObO-Omcqi4P-jí-ificassem em pé. Eqi
UúqqPrcqi PrráUOP-i Pqi UIs-Pqi ái cqi PbO-POqi árOaP-i cqiUêIcqi ysPbuci
uá-cbq4rP-i Ucuári ái ysPbuci 4ê-i jcPqi rPzváqi UPrPi qáb4Ori -áucGi à-i
qO4sPaváqi âcrráqUcbuáb4á-áb4ái uOVFâáOqi cqi qáráqi Rs-Pbcqi PrrPbâP-i cqi
UróUrOcqiâPjáIcqKiciysáiUcris-iIPuciáNUráqqPiuáqáqUárciUcrics4rciâcbVárái
s-Pi PUPrêbâOPi -POqi O-UráqqOcbPb4áGi)sPbuci bgci qái 4câPi Lbá-i á-i VOciuái
âPjáIcMi uái s-Pi UáqqcPKi uáONP(qái Ob4Pâ4cqi qási Ucuáriái qsPi uOmbOuPuáGi
)sPbucKiPciâcb4rúrOcKiusPqiUáqqcPqise agarram pelos cabelos, cicjéá4ONciuái
âPuPis-iiRs-OIRPriáiqsUárPricics4rcGiEicUcbáb4áiuáNáiqáridepenado, áiUPrPi
Oqqcitira-se  pêlo  da  cara uáIáGi Tqqci Ucuái IáNPri Qi uOqâsqqgci Ucri âPsqPi uái
-Ob7âOPqiSHaarsUPI4áráOiaiHaar YiâPjáIciaiSpalt YiVábuPTiáKiPIí-iuOqqcKiVPzi
âc-i ysái á-i 4cuci âPqci qáiencontre  um  cabelo  na  sopa SEiniHaar  in  der 
Suppe finden YiuáUPrPr(qáiâc-iPImciuáqPmrPuúNáITGi
EiUóIcicUcq4ciuciUcuári-cq4rP(qáibPiUáruPiuáiâPjáIcGitqiráâIsqPqiáiPqi
-sIRáráqiysái4ObRP-iucr-Ouciâc-iqcIuPucqiObO-Omcqi4ObRP-iqsPqiâPjáaPqi
rPUPuPqKi ci ysái IRáqi rá4OrPNPi 4Pb4ci Pi IOjáruPuái âc-ci qási Ucuári ái ábármOPi
Vá-ObObcqKiUPrPi-Prâú(IPqiáiUsbO(IPqGitb4OmP-áb4áKici-áq-ci4rP4P-áb4ciárPi
uOqUábqPuciQqiLjrsNPqMKiéúiysáiqásqiâPjáIcqiUráVárábâOPI-áb4áirsONcqiárP-i
s-i qObPIi uci Ucuári Vá-ObObci âc-i ci ysPIi áIPqi VPzOP-i âc-i ysái MRc-ábqi
Obcâáb4áqMiUáruáqqá-iPiâPjáaPGi
ã-PiNPrOPb4ái-POqiqsPNáiuáqqPiNOcIPagciíiciLUsNPricqiâPjáIcqMKiâc-s-i
P4íicqiuOPqiuáiRcéáGitIí-iuciPqUáâ4ciuáiUsbOagcKiâc-iOqqciObuOâP(qái4P-jí-i
ucIcrcqP-áb4ái Pi -POqi PjqcIs4Pi O-Uc4êbâOPGi )sPbuci ciUrcVáqqcri ármsái ci
PIsbci uái qási Pqqáb4ci UsNPbuc(ci Ucri qási qF-jcIci uái UcuárKi uOmbOuPuái ái
IOjáruPuáKi áIái uá-cbq4rPi âc-i Oqqci ci UróUrOci Ucuári ái Pi O-Uc4êbâOPi uái qsPi
NF4O-PGi )sPbuci PImci íi MUsNPuci UáIcqi âPjáIcqMei Setwas  an  den  Haaren 
herbeiziehen aiUsNPriPImciUáIcqiâPjáIcqiYiuOq4crâáriPiNáruPuáiuáiPâcruciâc-i
PiUróUrOPiâcbNábOêbâOPTiPiNáruPuáiíiNOcIPuPiái4crâOuPiP4íiVOâPriuciéáO4ciysáiqái
ysárGi
EqiUáb4áPucqiPI4cqiuáiqcjárPbPqibciáq4OIciuái1áVár4O4Oisbá-ici4á-Piuci
Ucuári âc-ici 4á-PiuPidignidade. ã-iUáb4áPuci PI4ci ái qábRcrOIi VrOqPi PObuPi
-POqi ci járaci bcjráGi oái -PbáOrPi âcrráqUcbuáb4áKi ái á-i âcbqcbHbâOPi âc-i
qsPqiUcr4PucrPqKicqiUáb4áPucqiP4íiRcéái4ábuá-iPiPIâPbaPriPI4srPqiâPuPiNázi
-POqi áIáNPuPqGi )sá-i árOmái qásqi âPjáIcqi á-i s-Pi Vcr-Pi O-UráqqOcbPb4áKi
qPârOVOâPbuciUPrPiOqqci4á-UciáiuObRáOrcKiUábqPiPI4ciáiáqUárPiysái4Pb4ciqási
crbP-áb4ciâc-ciqásiObNáq4O-áb4ciNPIRP-iPiUábPGitqqO-KiciPI4cibPqâO-áb4ci

103. s
?#s
ts rãs rkprãs rq/éHztãs tãp)Ss -u"úéqSãOs ts d)Ss Rs uruSs 7:ts -tdptriSãs rkpSãs
ut-utãtdptqs S/jtpéySãs ]Suutã-Sditdptãós es r:qtdpSs irs ]Sdã]éwd]érs its ãés
qtãqSsprq/Rqsitãtq-tdars:qs-r-tksdSs]SdptúpSsiSs-SitustsirsiéndéiritOs
Ss 7:ts Rs -tu]t/éiSs -Sus 7:rk7:tus riSktã]tdpts 7:ts ]:éiriSãrqtdpts kryrs S:s
-tdptérsãt:spS-tptsrdptãsirsütãprs-rursr-rut]tus:qs-S:7:édaSsqréãós
ltdiSs :qs r-wdié]ts irs -tktOs Sãs ]r/tkSãs prq/Rqs ]SkS]rqs tqs jSnSs
7:rkéiritãs ytd:ãérdrãOs prkyt4s 7:rdiSs tktãOs pédnéiSãs ]Sqs rs -u"-uérs ]Sus its
Cwd:ãOspurdãüSuqrqsrs]r/tHrstqs:qsüruSksS:stúé/tqs:qrsãtkyrntqsj:/rsits
kt)Ss ãti:pSurqtdpts qr]érós eãs ]r]aSãs SLockenTs pwqs rknSs its td]rdpriSus
SlocktdiTO rpurédiSsSlocken = rpuréuTsS:puSãs-rupé]é-rdptãsitsqrdtéursutkrúrirs
SlockersYsüuS:úSOsüSüSOsutkrúriSáóseãs]r/tkSãs]r]atriSãsSLockenhS-üsashS-üsYs
]r/tHrTsut-utãtdprqsrsédit-tdiwd]érsdSsãtdpéiSsqréãsytuiritéuSsirs-rkryurs
j“s7:ts]rirs]r]aSOs]Sdpurs7:rk7:tusSuitqstãpr/tkt]éirOsãtn:tsãt:s-u"-uéSs
]rqédaSs]uérpéySós]:/rãsd)Ss-Sitqsdtqs-ut]éãrqsãtus-tdptrirãOsrnép“2krãsRs
ã:üé]étdptósorãSsrkn:RqsS:ãtsptdprusiSqrus:qsprksnrpSs-utiriSustsãtkyrntqOs
Sãs kSdnSãs ]r/tkSãs ]r]atriSãs -Sitqs utytkru2ãts prq/Rqs qténSãs ts
édãéd:rdptãóslt:s/uékaSsãtiSãSstú-utããrsã:rsyéprkéiritós
mdputprdpSOs:qrs/tkrsts]atérs]r/tktéurs-Sitsprq/Rqsr-SdprusdrsiéutH)Ss
]Sdpu“uérs7:rdiSsSãs]r/tkSãOsiéyéiéiSãsrSsqtéSs]SqsqSiRãpérsitsAriSdrOs
]rtqs kéãSãs ãS/uts Sãs Sq/uSãós Ds tdtunérs ts rs iéndéirits prq/Rqs tãp)Ss
tyéitd]érirãsr7:éOsqrãsSs]rqédaSsSuitdriSs7:tstkrãsãtn:tqstsrsiéyéã)Ss
t7:éké/urirsiSs]r:irksür4s]Sqs7:tsãtjrqs]SdãéiturirãsiSs-SdpSsitsyéãprsirs
aruqSdérósms-rurséq-utããéSdrus]Sqstããts]r/tkSOsRsdt]tãã“uéSstqspSiSs]rãSs
:qs tdSuqts ySk:qtOs j“s 7:ts Sãs ]r]aSãOs -Sus ã:rs -u"-uérs drp:ut4rOs S]:-rqs
qréãstã-rHSósgSs-"kSsS-SãpSOsrsutdöd]érsySk:dp“uérsrSsriSudSsiSãs]r/tkSãs
itéúrs]kruSs]SqSsrs-tããSrsür4s-S:]Ssirséq-utãã)Ss7:tstútu]tsãS/utsSsãtúSs
S-SãpSósmkrsitytuérsãtusédiéütutdpts-rursSãsqSdntãOstsS:purãs]Séãrãstãp)Ss
-uSnurqrirãs-rursSãsãSkiriSãOsqtãqSs7:tsãtspurptsits:qsSüé]érkósK:urdptsSs
ãtuyéHSs qéképrus tktãs ãtuytqs rs ã:rs -“puérOs ts -rurs éããSs Ss tnSs -ut]éãrs ãtus
S/képturiSstsrské/tuirits-tããSrkstsSstütépSs7:tsãtstútu]tsitytqs-rããrus-rurs
Ssãtn:diSs-krdSós
Ds-uS/ktq“pé]rsiSstd]rdt]éqtdpSsiSãs]r/tkSãsãtu“spurprirsdSsüédrkOsj:dpr2
qtdpts]SqselsãédpSqrãsirsytkaé]tóslSqtdptsSãs-u"-uéSãsrütpriSãs-Sitqs
it]éiéusãtsSs]éd4tdpSstúptudSsutüktptsSs]éd4rsédptudSsS:sãtsrs/urd]:ursiSãs
]r/tkSãsutüktptsãr/tiSuérsS:sr-tdrãsrsãéq:króses7:tsRsit]éãéySsRsãr/tusãts
tktãsãSüutqsãS/sSstütépSsitããrs]SkSurH)SósesãSüuéqtdpSsãtq-utsdSãsié4s7:ts
rknSsãré:sirs]Sdã]éwd]érstsüSéstq-:uuriSs-rursSs]Su-Ss-rurstdp)SspSudru2ãts

104. i
?-i
ObâH-cuci IúGi )sPb4ci Pcqi âPjáIcqitingidos  artificialmente, áq4P-cqi -POqi
UróNO-cqiuciUIPbciuPiâc-UábqPagcGiEqipunks, uái-PbáOrPi-sO4ciáNOuáb4áKi
IáNP-i UPrPi qásqi Uáb4áPucqi Pq âcráqi uái ysái qáb4á-i VPI4Pi bPi NOuPGi )sá-i
Pâráqâáb4Pi s-i UPOi uái -áâRPqi Pi qásqi âPjáIcqi uái âcri sbOVcr-ái ysári
áNOuáb4á-áb4ái s-i Ucsâci uái NPrOPagci bPi -cbó4cbPi sbOVcr-OuPuái uái qsPqi
âPjáaPqGi Tqqci Ucuái qái uPri âc-ci âc-UábqPagcKi -Pqi 4P-jí-i uái -PbáOrPi
UrcmrP-ú4OâPKiqábuciáb4gciPâc-UPbRPuciuPqi4áb4P4ONPqiâcrráqUcbuáb4áqiuái
4P-jí-iáNUráqqPriáqqPiNPrOPagciá-ics4rcqiUIPbcqGi
1ciécmciuPqiâcráqKiciysái-ábcqiqáiUáuáiíiPi-íuOPGidPjáIcqiáqâsrcqiqgci
4ObmOucqiuáiUráVárêbâOPiuáibámrciPzáNOâRáKiábysPb4ciUPrPiciâPq4PbRc(âIPrci
UráVárá(qáici-POqiIs-ObcqciIcsrcGiEiPbéciIcsrc(csrcUáIiáiPi-Oq4árOcqPibcO4ái
áqâsrPi qgci âc-UPuráqGi ti 4ábuêbâOPi Pcqi áN4rá-cqi áN4árbcqi bgci rPrci
âcb4rPq4P-iâc-is-PiuOqUcqOagci-crbPibciOb4árOcrGitiVrPqáiuáidrOq4cJiLAáéPi
ysáb4áicsiVrOcKici-crbciásiâsqUOráOMiráVárá(qáijPq4Pb4áisbONcâP-áb4áiQiPI-PKi
-Pqiíi-POqiqO-UIáqiáiâH-cuciPUIOâú(IPiáN4árbP-áb4áGi
6ObPI-áb4áicqiâPjáIcqKiâc-ciPUêbuOâáiuPiUáIáKiVsbâOcbP-i4P-jí-iâc-ci
Pb4ábPqi Pi qárNOaci uPi UárâáUagci áN4árbPi ái uPi NOmOIHbâOPGi 1áqqái âPqcKi
UábqP-cqibcqijOmcuáqiucqimP4cqiáibcqiUêIcqi-POqiVObcqiuciâcrUciRs-PbcGi
ã-PiUáqqcPiqá-iUêIcqKiUcr4Pb4cKibgci4á-iPb4ábPqiNcI4PuPqiUPrPiVcrPGiàb4rái
cqi qcIuPucqKi ci OqcIP-áb4ci qO-jóIOâci uci -sbuci áN4árOcri íi uáqáéúNáIi
áNUráqqPbuc(qái4P-jí-ibciOb4árbP-áb4ciuPiâPqárbPGi]úiáb4ráicqi-cbmáqi
zábKicirá4rPO-áb4ciuPqiPb4ábPqiáN4árbPqiUcri-áOciuciráâcIRO-áb4cibPiqcIOugci
uci-cq4áOrci4á-is-iqOmbOVOâPuciPObuPi-POqiUrcVsbucGi
çêIcqibciUáO4ciáibPqiUárbPqKiUcriVO-KiUár-O4á-iáb4ráNáris-iqO-jcIOq-ci
Rs-Pbc(PbO-PIáqâcKiáNcâPbuciciUPqqPuciuPiROq4órOPiuPiáNcIsagcKiâRáOciuái
ábármOPiáNsjárPb4áiáiqáINPmárOPiPbO-PIGiEqiUêIcqiuáijPrjPibPqiVPâáqiáibci
ysáONcKiUcriqsPiNázKiqgciâcbqOuárPucqiPucrbcqiâIPqqOâP-áb4ái-PqâsIObcqGi
ã-i âPNPbRPysái Ucuái Pâáb4sPri ci PqUáâ4ci uPi VcraPi uái Ncb4Puái ái uPi
âPUPâOuPuái uái qái O-UcrKi ábysPb4ci s-Pi jPrjPi âRáOPi Ucuái 4P-jí-i
bP4srPI-áb4áicâsI4ú(IPqKicsiqáéPKiuáONú(IPqibciáqâsrcGiàbysPb4cicqiRc-ábqi
ysáiIá-jrP-ibcqqciUáIsuciUPqqPuciUrO-cruOPIimcq4P-iuáiqáiNPbmIcrOPrKicqi
PâáqqórOcqi âcrráqUcbuáb4áqi qgci ObqsUcr4úNáOqi UPrPi Pqi -sIRáráqGi çêIcqi uái
jPrjPiáiâPjáIcqibciUáO4ciPrrsFbP-iPiPsrPiVá-ObObPiáiqgciPrrPbâPucqis-iPi
s-Gi ti Rcbáq4Pi bP4srázPKi áb4rá4Pb4cKi íi 4áO-cqPKi ái Pqiexcrescências 
-PqâsIObPqiqá-UráiNcI4P-iPiâráqâárGitqiáNUráqqváqiUIábPqiuáiqOmbOVOâPuci
âcrráqUcbuáb4áqiáysONPIá-iQiâPUPâOuPuáiuáiráqOq4êbâOPiucicrmPbOq-cGi
i

105. ç
?0ç
Hirsutismo 
 
gç QfnoêzeC-õç Deç â>LõQç TõnâõncêQç onõQQõQç -êâêTczeC-eç zcQTfLêCõQç ezç
zfLmeneQç ânõDfDç fzç Qõ,nêzeC-õç TõCQêDenhHeLéç àQ-eç QêC-õzcç CõQç âenzê-eç
neTõCmeTençTõzçTLcneDcçFfeçTõzâõCeC-eQçzcQTfLêCõQç,õnczç,õnScDõQçâcncçcç
QõzVncçeKçDeçLhKç-eC-czç-õnCcnBQeçDõzêCcC-eQçCõçTõnâõéçMçQê-fcSRõçmõnzõCcLKç
Tõzç fzcç âneâõCDenxCTêcç Deç TõzâõCeC-eQç zcQTfLêCõQKç zcêQç ne,Le-eç õç
,eCHzeCõç Ffeç õç eNâLêTcéç MQç zfLmeneQç c,e-cDcQç HêHezçeç DeQTõVnezç QfcQç
âne-eCQíeQçeçTõzâõCeC-eQçcC“zêTõQçzcQTfLêCõQçêCTõCQTêeC-eQçCcçQfâen,“Têeç
DcçQêCTencçâeLeéçaeç,c-õKç-õDcQçcQçzfLmeneQç->zçcçõVnêocSRõçDeçDeQTõVnênçeç
DeQeCHõLHenç Qefç â”Lõç zcQTfLêCõKç TmczcDõç Deçanimus âõnç ]fCoéç rcQç êQQõç
DeHenêcçõTõnnençCcçTõCQTê>CTêcKçeçCRõçCõçTõnâõéçWçeQâeTêcLzeC-eçCõQçcCõQçDeç
âfVenDcDeçFfeçeQQcç-ezh-êTcçc,LõncKçeçeQQcçBâõTcçeQ-hçâneDeQ-êCcDcçâcncçcç
zcCê,eQ-cSRõç ,“QêTcç Dcç zcQTfLêCêDcDeç FfcCDõç CRõç QeçDhç CeCmfzcç TmcCTeç
âcncçcçzcQTfLêCêDcDeçcC“zêTõBeQâênê-fcLéç
Mç enfâSRõç Dcç eCenoêcç zcQTfLêCcç Cõç TneQTêzeC-õç Dcç VcnVcç neHeLcç cç
neêHêCDêTcSRõçêCTõCQTêeC-eçDeç,õnScçDeçHõC-cDeçeçTcâcTêDcDeçDeçQeçêzâõnéç
ãzcç âeLfoezç eQâeQQcç Cõç Tõnâõç DeêNcç eC-neHenç fzç TõzâõCeC-eç cCêzcLéç
tcQõçõQçc,e-cDõQçQõ,nczçTõzçeQQeQçQêC-õzcQKçmhçzfê-õç,cLcCDõçezç,cHõnçDeç
Ffeç eLeQç HêHezç zfê-õç âõfTõç Qefç LcDõç Deç cCêzcLç mfzcCõKç -eCDõç Ffeç
eNâneQQhBLõç Cõç Tõnâõéç tcQõç CRõç mcNcç CeCmfzç Qõ,nêzeC-õç ezç NõoõKç TõêQcç
TõzfzçeC-neçõQçmõzeCQKçõçeN-enêõnçne,Le-eçõçêC-enêõnéçgçTcQõçeN-nezõKçFfeç
CRõçQeçLêzê-cçQQçzfLmeneQKçQenêcçõçDõQçTmczcDõQçMhomens-cãoMKçezçFfeçcç
êC-eoncSRõç Dcç âcn-eç cCêzcLç cDFfêneç ânêzcDêcéç CfcCDõç fzç mõzezç -õnCcBQeç
TRõKçêQQõçFfençDêDençFfeçeLeçTmeoõfçcõçâõC-õçzcêQçVcêNõéçlõçFfeçQeçne,eneçQç
mêencnFfêcçDcçeHõLfSRõKçêQQõç-czVBzçBçHhLêDõçâcncçõQçmõzeCQçâeLfDõQçFfeç
QRõç TõC,nõC-cDõQç Tõzç Qefç âcQQcDõç cCêzcLéç CfcCDõKç Cõç mênQf-êQzõKç
eQ-cVeLeTeBQeç fzç âcDnRõç Deç â>LõQç âôVêTõQç zcQTfLêCõQKç cç Heêcç ,hLêTcç
coneQQêHcç CRõç DeTLcncDcç Bç cTeC-fcDcéç gQç QêCcêQç Deç LzcTmê,êTcSRõMç
@HênêLêDcSRõKç Dõç Lc-êzçvir  = mõzezAç Ffeç zfê-cQç HeDeQç Qeç QõVneâíezç cõç
TneQTêzeC-õçDeçâ>LõQçcâõC-czçCcçzeQzcçDêneSRõéçIcncçõQçõf-nõQKç-õnCcBQeç
êzeDêc-czeC-eçTLcnõçFfeçeQQcçzfLmençBçfzcçLzfLmenBzcTmõMKçõfçQeNcKçfzcç
âeQQõcçFfeçCRõçQeçâõDeç-nc-cnçcQQêzçDeçFfcLFfençzcCeêncçeçFfeçeLcçCRõçeQ-hç
âcncçVnêCTcDeêncQéçgçQêC-õzcçFfençFfeçeLcçzeQzcçõçâenTeVcéç
Mç-cne,cçDeçcâneCDêDcDõçCRõçTõCQêQ-eçezçLf-cnçTõC-ncçõçzcQTfLêCõçeçQêzKç
cõçTõC-nhnêõKçezçQfcçnecLêDcSRõçCcçân”ânêcçHêDcéçàzçHeDçDeçcTeC-fcnçõçFfeêNõç
TõzçfzcçVcnVcKç-nc-cBQeçDeçânõâõnTêõCcnçfzcçHêcçDeçzcCê,eQ-cSRõçâcncçcç

106. ç
?3ç
ân”ânêcçHõC-cDeéçàzçHeDçDeçeCHõLHenBQeçezçfzcçDeCQcçâeLfoezKç-enêcçzcêQç
QeC-êDõçVfQTcnçânõ-eSRõçâõnçzeêõçDõçneQâeê-õéçàzçLfocnçDeçfzcçcâcn>CTêcç
eN-enCczeC-eç zcQTfLêCcKç Ffeç QfnNcç Dõç “C-êzõç fzcç ênncDêcSRõç Deç eCenoêcç eç
âõDenéçàzçHeDçDeçõTfL-cnBQeçDõçzfCDõçQõVçcç,õnzcçDeçfzçQençâeLfDõKç-nc-cB
QeçNfQ-czeC-eçDeçDeêNcnç-õDõçõçzfCDõçQcVençFfeç-czâõfTõçcçzfLmençneTfcç
DêcC-eç Deç Qê-fcSíeQç TcVeLfDcQKç Ffeç -czâõfTõç -ezç â>LõQç Ccç L“Cofcç eç Ffeç
-czVBzçâõDeçeQâe-cnéçãzçTen-õçTõC-ncBenêSczeC-õçBçfzcçDcQçLêSíeQçcçQenezç
câneCDêDcQéç AeCê->CTêcç eç cç TcâcTêDcDeç Deç enêScnBQeçcTeC-fczç cç ân”ânêcç
HõC-cDeçeçcçâõQQêVêLêDcDeçDeçõ,eneTençneQêQ->CTêcçDeçzcCeêncçzcêQçe,êTcDçeç
DfncDõfncç Ffeç fzç TcHcCmcFfeéç gç zcQTfLêCõç Bç fzç DõQç DõêQç â”LõQç Dcç
necLêDcDeKçCRõçmhçcçzeCõnçTmcCTeçDeçeLêzêChBLõçDõçzfCDõçTõzçfzcçâêCScéçMç
ôCêTcçâõQQêVêLêDcDeçTõCQêQ-eçezçneTõCTêLêcnBQeçTõzçeLeéç
ç
A perda de todos o pêlos do corpo 
 
àzçâcTêeC-eQçFfeçQõ,nezçDeQ-eçQêC-õzcKçõçõnocCêQzõç-õnCcçeNâL“Tê-cçDeç
zcCeêncç ncDêTcLç fzcç ,õn-eç -eCD>CTêcç êCTõCQTêeC-eç Deç DeQêQ->CTêcç Dcç -cne,cç
TfzânêDcç âeLcQç cC-eCcQç eN-enCcQéç gQç â>LõQç zõnnezç cçâcn-ênç Dcç ncêDç Qezç
FfcLFfençncDRõçcâcneC-eçeçDeêNczçõçc,e-cDõçLê-encLzeC-eçTcneTcçeçâeLcDõéç
tõzõçeLeQçQeçeCHenoõCmczçDeçcâcneTençezçâôVLêTõçQezçâ>LõQKçõçQêC-õzcç
zfê-cQçHeDeQçLeHcçcçfzçêQõLczeC-õç-õ-cLéçtõzçêQQõKçeC-ne-cC-õKçe,e-fcBQeçcç
DeQêQ->CTêcç Ffeç õQç âcTêeC-eQç CRõç ->zç Tõncoezç Deç LeHcnç cç TcVõç
TõCQTêeC-ezeC-eéç lõç QêC-õzcKç õç Tõnâõç zõQ-ncBLmeQç QêzVõLêTczeC-eç õç
ânõâ”Qê-õçêCTõCQTêeC-eçDeçneTõLmençcQçcC-eCcQçeçêC-ennõzâençõQçTõC-c-õQçTõzç
õçzeêõçTênTfCDcC-eçeçnecLêDcçeQQeçDeQeNõéçGhçzfê-õçNhçFfeçeLeQçQeçQeC-ezçDeç
,c-õç CfQK
ç
DeQânõ-eoêDõQç eç eNâõQ-õQKç Qezç Cõç eC-cC-õç cDzê-êBLõçâcncç Qêç
zeQzõQéçgçQêC-õzcçzõQ-ncçcçHenoõCmcçDõQçâcTêeC-eQçezçDfâLõçQeC-êDõéçMç
âenDcçDõçnõQ-õçQeC-êDcçêCTõCQTêeC-ezeC-eç-czVBzçeQ-hçêzâL“Tê-cKçâõêQçcLBzç
DõQçâ>LõQçâôVêTõQçeçDcQçcNêLcQçeLeQçâenDezç-czVBzçêQçQõVncCTeLmcQçeçõQç
T“LêõQéçCfcCDõçeLeQçcâneCDezçcçQfâencnçcçTcn>CTêcçTõzçcçcNfDcçDeçâenfTcQçeç
zcFfêcoezKç õç QêC-õzcç âenDeç QêoCê,êTcDõç eKç FfcCDõç CcDcç cTõC-eTeç
êC-enCczeC-eKçcçcCoôQ-êcçcfzeC-cçTõzçõçne-õnCõçQçHêDcçezçQõTêeDcDeéç
Mç-cne,cçDeçcâneCDêDcDõçBçeHêDeC-eJç-nc-cBQeçDeçne-êncnBQeçâcncçDeC-nõçDeçQêç
zeQzõçeçneTõLmençcQçcC-eCcQéçgçFfeçeQ-hçQeCDõçeNêoêDõçBçcçmõCeQ-êDcDeçCfcç
eçcçcVen-fncçDeQânõ-eoêDcK
ç
TõzõçcQçDeçfzçVeV>éçPeC-c-êHcQçDeçeCTõVnêzeC-õç
TõQzB-êTõç TõC-nêVfezç Tõzõç -eC-c-êHcç Deç DeêNcnç âcQQcnç êCcDHen-êDcç cç
zeCQcoezçDõçQêC-õzcçeçCRõçâcncçQfcçTfncéç]fC-czeC-eçTõzçõQçTcVeLõQçBç

107. ç
?5ç
ne-êncDcç-czVBzçcçLêVenDcDeKçâõnçeNezâLõçcçLêVenDcDeçDeçzõHenBQeçezçzeêõç
cç õf-ncQç âeQQõcQç Deç zcCeêncç LêHneç eç DeQêzâeDêDcéç ueCDõç cQQêzKç âenDeBQeç
-czVBzç âcn-eç Dõç zcoCe-êQzõç eKç âõn-cC-õKç Dõç âõDenç Ffeç Qeç eNenTeç QõVneç
õf-ncQç âeQQõcQKç eQâeTêcLzeC-eç QõVneç õç QeNõç õâõQ-õéçMç âõQQêVêLêDcDeç Deç
eCTcC-cnç Tõzç õQç TcVeLõQç ,êTcç DeQTcn-cDcKç Nhç Ffeç âeQ-cCcQç Ffeç CRõç eQ-Rõç
zcêQçDêQâõC“HeêQçCRõçâõDezçâêQTcnéç
gçQêC-õzcçneze-eBQeçQçHenoõCmcçCc-fncLçeçzõQ-ncçcçân”ânêcçQê-fcSRõçDeç
DeQczâcnõéç àLeç êC-enLêocç HhnêõQç NõoõQç QõTêcêQç eç QõVne-fDõç õç Nõoõç Dcç
cf-õTõC,êcCScéçàLeçBçêofcLzeC-eçõçâ”LõçõâõQ-õçDõçmênQf-êQzõéçàCFfcC-õçeQ-eç
QfoenêcçêzâõnBQeçâõnçzeêõçDcçeCenoêcçeçDõçâõDençâcncçcQQêzçDeQõVnêocnçõç
Tõnâõç DeQQcç -cne,cKç cç TõzâLe-cç âenDcç Deç â>LõQç ,õnScç cêCDcç zcêQç
ânõ,fCDczeC-eçcçfzçeQ-cDõçDeçDeQczâcnõçêC,cC-êLéç
ç
Queda de
 
cabelos 
 
CfcCDõçcQçcC-eCcQç-RõçTmeêcQçDeçQêoCê,êTcDõKçcDõnCõQçHcLêõQõQKçQ“zVõLõQç
DeçâõDenKçLêVenDcDeçeçHê-cLêDcDeçQRõçâenDêDcQçc-ncHBQçDcçHêLçQêC-õzh-êTcçDcç
FfeDcçDeçTcVeLõQKçDeHeBQeçâeCQcnçezç-õDõQçõQç-ezeQçTê-cDõQçcTêzcéçMLBzç
DêQQõKçQõzczBQeçcçeLeQç-õDcQçcQçQê-fcSíeQçCcQçFfcêQçBçâneTêQõçQcTnê,êTcnçcLoõç
SHaare larsen YçDeêNcnçTcVeLõQTéçtcQõçQeçDeêNeçDeçCõ-cnçcçCeTeQQêDcDeçDeç
fzcçzfDcCScçcC“zêTõBeQâênê-fcLKçõçõnocCêQzõçBç,õnScDõçcçêCTõnâõncnçõç-ezcç
QfVQ-ê-f-êHczeC-eéçtõzõçõQçTcVeLõQçQRõçcâ>CDêTeQçDcçâeLeKçCeQ-eçTõC-eN-õç
QenêcçõçTcQõçDeçQeçâeCQcnç-czVBzçCõçQêzVõLêQzõçDcçzfDcKçeQâeTêcLzeC-eçQeç
FfeDcç Deç TcVeLõQç Hezç cTõzâcCmcDcç Dcç ,õnzcSRõç Deç TcQâcéç Mç QenâeC-eç
cVcCDõCcç Qfcç âeLeç HeLmcç FfcCDõç eQ-hç zcDfncç âcncç fzcç CõHcéç Iõn-cC-õKç
TõLõTcBQeçcçQeofêC-eçFfeQ-RõJçuenhçFfeçefçCeoLêoeCTêeêçDeQâênçzêCmcçHeLmcç
âeLeçeçâenzê-ênçõçTneQTêzeC-õçDeçfzcçCõHc\ç
àNâneQQíeQç -cêQç Tõzõç MDeêNcnç TcVeLõQMç õfç MâeCcQMç SHenç cTêzcJçHaare 
Iarsen] eçLQeC-ênBQeçDeâeCcDõMçDRõçcçeC-eCDençFfeç,õêçâneTêQõçâcocnçcLoõKçõfç
QeNcKç ,cDenç fzç QcTnê,“Têõç Ffeç CRõç Qeç Ffenêcç ,cDenç Deç LêHneç eç eQâõC-xCecç
HõC-cDeéç lRõç Qeç Qcêfç êLeQõç DeQQcç Qê-fcSRõKç zcQç VcQ-cC-eçdepenado  e 
vulnerável. MFfêç Qfnoeç cç FfeQ-RõJç gCDeç eç FfcCDõç efç DeêNeêç Deç âcocnKç õfç
QeNcKçDeçLcDençõçQcTnê,“TêõçCeTeQQhnêõ\ç
Mç-cne,cçDeçcâneCDêDcDõçõTfL-cçQõVçeQ-eçcQâeT-õçDcçFfeDcçDeçTcVeLõQçBKç
TõCQeF eC-ezeC-eKç LêHncnBQeç Deç zcCeêncç TõCQTêeC-eç DcFfêLõç Ffeç Bç HeLmõç eç
Ffeç ,õêç QfâencDõç âeLõç -ezâõç âcncç cVnênç eQâcSõç âcncçõç CõHõéç Pnc-cBQeç
eQQeCTêcLzeC-eçDeçDcnçeQQeçâcQQõçDeçzcCeêncçTõCQTêeC-eKçâcncçcQQêzçLêVencnç

108.
?6
c' % 8 *u7*%)%u%)( *'$)+$%& =+ )**K )+'/B*
)$)c Fu+u)%'uc$((% c*c&Fu %% N)Fu
* )( )c +$%K +$% %= * 9D* @* c 7*AK * (*
%+ *,:*u' *&
u% '**)7)) = +)%) c)% ' )7 Fu *
)$*% uu&c'$%% +'uc): '*$% %+ $( +$%*7
% (**) c + $& Cu+ $%$ Fu *u )7 c$*)*% +
8 Dc$*c)$%+$%)(*'$%<$ ($% Fu)Fu(*
8)%$'c)* %+'*u**9+7*)7 &**=*'c) +$%
)+'% $% + ' * )7 )$()%:()* % )*c+K ' N+'K
%$ B* u%& c)$%*&Fu c+ + ' c 7* ,: $
*c>$c) +$*% +Fu$*%*u8)c)$%+$%c$c)) *c+
8 %%$ B* u%*&c c 'ccK'% $%K+*% u+*%u'&
u+ * 8% *K N%$ +$%K ' c+ 'cc+$%
M$(c)*RK,:Fu c c =u+*)$ * $*L+ u*M&u%
Ku+ %)$ *)+7)c +$%c$c% +7=+ 8 % c 7*
c=+B$ *c)K *'c) +$% * + (D (% + c*c $(*
c 7*K8+ B*u+ *u ('u+N'**Mc c c+ 7u$
u+ 77>M % D Q %$ ** u' *'c%& Cu $ c c ,: +)%
8N*K *u*%:$%$ + uc)+$% $9+)cB*'))%u &u$c
=% + )*' )( B* 'u+ )$8<$c) Ku*, K*c7)
';'))$8 $%))*++u+$9(+ )*( &
u% * ='c * %9')c * ' Fu c 7* * '9 Fu
$%c + %)+H$)K $%* **u+) u+ '*% 8)NK $%* u+
$+ K%c&Fu)(B*'$* $+*+')$c)')J$= *)*%>$c)
c$*c)$% )7 )$'$>$c) Fu cc + + ') *
$* c 7 + *cu)$ + *K + %+)$ * c)cu$*%<$c) *K
)$c$*c)>$c) Fu c+' $ %$% %)( $' ' *( $% $*
Fu * )()$)c *& Cu+ * %$ 8u$c)$:) '27)c c+ )$%$
' )NK')**K 7)c 7+ %+)$ *)7 *K%+
*u*c 7**u*&u)%+ )* + *% Fu+**$% %)*%
*$ *$* % (H + *K () + $ +)%) Fu *$%
) $% N)*%>$c) K$% ' 8u$c)$ )*+'27)c&W'c)*' '
u+% ' **+8 *K'N+'K*$*)+7)c +$%'$ &
*+u $ *$c*c)+$%*c 7*u $% ()D ';*
$ *c)+$% )u+)$ + +*+ %+ ' %) u+ u% '$% ()*% &
u)% * +u* 7%>+ u+ c 7 $* ()% u $% ()DK + *

109. i
?!i
PIms-PqiNcI4P-iPiUáruáriáqqáiacréscimo IcmciPUóqicibPqâO-áb4cGiEiPqUáâ4ci
uciqPârOVFâOciíibF4OucibcibPqâO-áb4cGiçPrPipresentear uma criança com a vida 
Pi-sIRáriUráâOqPiqáUPrPr(qáiuáIPKiáiáIPiPIí-iuOqqciuúis-iUráqáb4áKicsiqáéPKi
áIPiuúiPImciuáiqOi-áq-PGiã-PiVcr4áiysáuPiuáiâPjáIcqiPUóqicibPqâO-áb4ci
câcrráiáqUáâOPI-áb4áiâc-i-sIRáráqiysái4ê-iUrcjIá-Pqiâc-iciuáqá-UábRci
uciUPUáIiuái-gáiáiqásiPqUáâ4ciuáiqPârOVFâOcGiçcris-iIPucKiáIPqiIáNP-iUPrPiPi
âPjáaPi ci qPârOVFâOci ysái bgci VcOi VáO4ci áqUcb4PbáP-áb4áKi ái Ucri cs4rci áIPqi
4P-jí-iNONá-ibciâcrUciciPqUáâ4ciuái4rPbqVcr-PagciysáiqsPqiNOuPqiuáNá-i
qcVráriPUóqicibPqâO-áb4ciuPiârOPbaPGi
1PiysáuPiuáiâPjáIcqiâOrâsIPrKiPiâRP-PuPiAlopecia areataKi4rP4P(qáiuPi
-áq-Pi4á-ú4OâPiráVárObuc(qáiPis-iH-jO4ci-POqiâOrâsbqârO4cGiti4PráVPiPysOiíi
uáqâcjrOriáqqáiH-jO4ciráq4rObmOucKiIONrPr(qáiuáiáq4rs4srPqiqsUárPuPqiáiUár-O4Ori
ysáis-ibcNciO-UsIqciqsréPiá-iqásiIsmPrGi
oáNá(qái VPzári s-Pi uOq4Obagci âc-i Pi ysáuPi ucqi âPjáIcqi -PqâsIObcqi
bPysáIáiIsmPri4FUOâciysáiIá-jrPiPi4cbqsrPiuáis-i-cbmáGiAárúiysáiqái4rP4Piuái
PUrcNO-Pr(qáiuciPrysí4OUciuci-cbmáKiysáiâc-iPiPésuPiuPiqsPi4cbqsrPibci
IsmPriuciâRPMrPiqsUárOcri4áb4PiqObPIOzPriUPrPiciPI4c\iAárúiysáiRúiPysOis-i
âcbNO4ái UPrPi VPzári âc-ci ci -cbmái ái IONrPr(qái 4ábuábâOcqP-áb4ái uci -sbuci
áN4árOcriUPrPiPjrOr(qái-POqiUPrPicqi-sbucqiqsUárOcráq\i
tqiâRP-PuPqiMáb4rPuPqMiugciPiáb4ábuáriPImciqá-áIRPb4áiPciâcbVárOris-Pi
Vrcb4áiuáiUábqPucriáKiPqqO-KiPâáb4sPriciPqUáâ4ciVOIcqóVOâciuciRc-á-Gi1áq4ái
âPqci 4P-jí-i Ucuá(qái PUábPqi Uráqs-Ori qái PImci ysái VcOi bámIOmábâOPuci uci
Ucb4ciuáiNOq4PiPbF-Oâc(áqUOrO4sPIiíiáNUráqqcibciUIPbciâcrUcrPIKicsiqáiPiVrcb4ái
uáiUábqPucriuOq4ObmsáiciUábqPucrGi
i
Perguntas 
eGi àq4csi-áiUsbObuciUcriPImcKicsiási-áiuáONciUsbOr\i
õGi àq4csi qPârOVOâPbuci -ásqi âPjáIcqKi qObPIi uái -ási Ucuári ái uái -ObRPi
uOmbOuPuáKiá-iUábO4êbâOP\ià-iâPqciPVOr-P4ONcKiUPrPiysê\i
pGi àqysáâOiuáiUPmPriUáIPiIOjáruPuáKiuOmbOuPuáiáiUcuáriuáqVrs4Pucq\i
CGi Ebuái VOysáOi Uábuáb4ái uái âcbâáUaváqi uái IOjáruPuáiObVPb4Oqi ái
O-P4srPq\i
5Gi AárúiysáibámIOmábâOáOiuáqVPzár(-áiuáiNáIRPqiáq4rs4srPqiuáiUcuáriéúi
âPusâPq\i
8Gi AárúiysáiásiysOqiVPzáriUárusrPriUcriuá-PqOPuci4á-Uciáq4rs4srPqiuái
uOmbOuPuáiáiâcbqOuárPagciéúiqsUárPuPq\i
0i AárúiysáiPciPVárrPr(-áiPiNáIRPqiáq4rs4srPqiásKiqá-iUárâájárKiUáruOiPi

110. i
?i
IOjáruPuáiráPIKiciNáruPuáOrciUcuáriáiPiâcrráqUcbuáb4áiuOmbOuPuá\i
hGi Ebuái VcOi ysái ási uáONáOi uái Uár-O4Ori ysái bcNcqi O-UsIqcqi ái bcNPqi
ábármOPqiVcqqá-iObéá4Pucqiá-i-ObRPiNOuP\i
i
i
2. O rosto 
 
Ei rcq4ci íi bgci PUábPqi Pi UPr4ái uái bcqqci âcrUci âc-i Pi ysPIi Ná-cqi ci
-sbucKiáIáiíiqcjrá4suciPiUPr4áiuáibóqiysáiPb4áqiuái4cuciciráq4ciNêici-sbuci
UáIPi UrO-áOrPi NázGi T-Pmá-i ái PUPrêbâOPi 4P-jí-i VPzá-iUPr4ái uci écmcGi
)sPIysári4c-PuPiuáiâcb4P4ciâc-áaPiâc-iciqáb4OuciuPiNOqgcKiâc-ibcqqcqi
cIRcqGiàIáqiqgciRcéáibcqqcqiórmgcqiqábqcrOPOqi-POqiO-Ucr4Pb4áqGiEqi4ár-cqi
uáiPNPIOPagciVOâP-iâIPrcqiysPbucKiUPrPiPImciâPrFqqO-cKiuOzá-cqiysáiâsq4Pi
McqicIRcqiuPiâPrPMGi1cqiUrO-óruOcqiuPiRs-PbOuPuáKis-ijc-ibPrOziárPiPObuPi
-POqiO-Ucr4Pb4á[iuáiVcr-PiâcrráqUcbuáb4áKiPiUPr4áiuciâírájrciráqUcbqúNáIi
UáIcicIVP4ciíi-POcriái-POqiPb4OmPGiã-icsNOuciPUsrPuci4P-jí-iárPiO-Ucr4Pb4ái
UPrPiPiqcjráNONêbâOPKiéúiysáiciRc-á-iárPiP-áPaPuciUcriUárOmcqibP4srPOqGi
t4íi-áq-ciciUPIPuPrKiysáibciáb4rá4á-Uci4crbcs(qáiUrP4OâP-áb4áis-iqáb4Ouci
uáiIsNcKiUcuOPiuáâOuOriáb4ráiPiNOuPiáiPi-cr4áiysPbuciárPiUráâOqciqáUPrPricqi
PIO-áb4cqiáq4rPmPucqiucqiâc-áq4FNáOqGitiNOq4Piíiciysái-POqiâRP-PibcqqPi
P4ábagcGi1óqiPNPIOP-cqici-sbuciPiolho. tUáqPriuOqqcKiPiUáruPiuPiPsuOagciíi
PObuPi -POqi mrPNái UPrPi ci já-(áq4Pri PbF-Oâci ysái Pi UáruPi uPi NOqgcKi ci ysái
uá-cbq4rPiysáibPqiUrcVsbuázPqiuPiPI-PiUráuc-ObP-ics4rcqiNPIcráqGi
1gci qc-áb4ái cqi qáb4Oucqi -POqi O-Ucr4Pb4áqi áq4gci IcâPIOzPucqi bci rcq4cKi
bcqqPiqábqsPIOuPuái4P-jí-iqáiáqUáIRPibáIáKiPqqO-iâc-cibáIáiáNUráqqP-(
qáibcqqcqiáq4PucqiuáiHbO-cGiWKiUcr4Pb4cKiâc-UráábqFNáIiysáiUráq4á-cqiPiáIái
bcqqPi -úNO-Pi P4ábagcGi 1óqi 4áb4P-cqi UráqárNPri ci rcq4ci UrP4OâP-áb4ái Pi
ysPIysári UráacKi ái 4á-cqi -áuci uái Uáruê(IcGi à-jcrPKi á-i bcqqci H-jO4ci
âsI4srPIKiqáéPiPi7bOâPiUPr4áiuciâcrUciysáiráNáIP-cqiuáqâcjár4PiPci-sbucKi
PysáIái rcq4ci ysái -cq4rP-cqi qói rPrP-áb4ái íi bcqqci NáruPuáOrci rcq4cGi 1ci
âsrqciuPiNOuPiPuysOrO-cqis-iqá-(b7-árciuái-úqâPrPqiUPrPibgci4ár-cqiuái
PjPbucbPribcqqPiUcqOagcibPiNOuPGiã-PiuPqi-úqâPrPqi-POqiuOVsbuOuPqimczPi
uái mrPbuái PUráaci áb4rái bóqKi PUáqPri uci bc-ái bcr4á(P-árOâPbcJi íi cikeep-
smiling. tâcb4áaPiciysáiPâcb4áâárKiqáiqcrrOGiM6PzárijcPiâPrPiPis-i-PsiécmcMKi
uOziPiNcziUcUsIPriuáqqPiráUráqáb4Pagciuáqcbáq4PKiuPiP-PjOIOuPuáiáiâcNPruOPi
uái s-i âPqP-áb4ci PUPráb4á-áb4ái VáIOzi -Pqi ysái íi 4c4PI-áb4ái ObqP4OqVP4órOci

111. s
s
-rursrsyéirsédpéqrósmsrããéqsãSuuéqSãsrpSuqtdpriSãsSsiérspSiSOsqtãqSs7:ts
d)Ss ptdarqSãs dtda:qrs ur4)Ss -rurs ãSuuéuós mããrs iéã]ut-âd]érs tdputs dSããSs
ytuiritéuSs uSãpSs ts Ss uSãpSs 7:ts qSãpurqSãs Rs utã-Sdã“ytks -Sus édöqturãs
ptdãztãs q:ã]:krutãós gSs 7:ts rs éããSs ãts utütutOs Sãs rãé“pé]Sãs ktyrqs S:purs
yrdprntqsãS/utsd"ãóslSqtdpts:qstã-t]érkéãprs-Sitsié4tusSs7:tsutrkqtdpts
ãtstã]Sdits-Suspu“ãsirsuriérdptsür]arirsitsãt:ãsuSãpSãs-tuqrdtdptqtdpts
ãSuuéitdptãósesutytuãSsirsür]arirsãSuuéitdptsRsrsq“ã]rurs]éu]:dã-t]prsits
7:tqsru]rs]Sqsnurditãsutã-Sdãr/ékéiritãs7:tsSãs-SkBpé]SãsnSãprqsprdpSsits
:ãruós
A:éprãs-tããSrãs:péké4rqsã:rãsiéütutdptãsq“ã]rurãs]Sqsnurditsür]ékéiritOs
-rããrdiSs its :qs ãSuuéãSs ]aruqSãSs rs :qs ]Sq-rããéySOs its :qs Skarus
ãéndéüé]rpéySs rs :qrs tkS7Ttdpts ãtuétirits its r]SuiSs ]Sqs rs dt]tããéiritós
e:puSãspuS]rqsrsq“ã]rursédptéurstOsitsr]SuiSs]SqsrsS]rãé)SOsqSãpurqs:qs
uSãpSs ütké4s S:Os ãts üSus dt]tãã“uéSOs puéãptós çSit2ãtsn:érus rpRs qtãqSs -tkSs
]rktdi“uéSs ts ySkprus rs qSãpurus rs ]rurs its ãtn:dir2ütéurs its qrda)s r-"ãs ptus
:ãriSsrsiSsütuériSsitsiSqédnSósoSqsrs-tun:dprsF-Sus7:tsyS]wstãp“s]Sqs
tããrs]rursaSjt\RsãSqSãsktq/uriSãOstqs]tuprãs]éu]:dãpâd]érãOs7:ts]Sqsprdprs
ãéd]tuéiritsãtsüSéskSdntsitqréãóscqsãr]tuiSptsqtsiéããts7:tspédars:qsuSãpSs
its/rpé4riSOs:qsuSãpSsits]rãrqtdpSsts:qsuSãpSsitstdptuuSósmããrãsq“ã]rurãs
-uSüéããéSdréãs tãp)Ss -tkSs qtdSãs p)Ss iéü:diéirãs 7:rdpSs Sãs :déüSuqtãs
-uSüéããéSdréãós es ãSuuéãSs ür4s -rupts iSs :déüSuqts its rtuSqSHrãs ts nruHSdãOs
td7:rdpSs -rurs j:é4tãs ts ]SytéuSãs tããrs q“ã]rurs ptuérs-S:]rs :pékéiritós eãs
rpSutãOs-SusS:puSskriSOjSnrqsSsjSnSOstqsãésitãSdtãpSOsitsqrdtéursaSdtãprOs
7:rdiSstdpurqsFdrsq“ã]rurFsrdptãsirs]tdrstsãts]rur]ptué4rqs-rursã:/éusrSs
-rk]Sós es uSãpSs qSãpurs Ss 7:rdpSs rp:rqSãs ts ]SqSs td]S/uéqSãs dSããrs
ytuiritéurstú-utãã)Sósä“Os-SuprdpSOsq:éprãsur4ztãs-rursnão mostrar nosso 
rosto verdadeiro. 
mqs:qrsãS]étirits7:tsqtdSã-ut4rsrséiritOsq:éprãs-tããSrãsãtdptq2ãts
éd]SqSirirãs7:rdiSsSsuSãpSs]SqtHrsrstã-tkarusSãspurHSãsirsyéiróseséitrks
ãtuérsS-turusrãsqru]rãsitéúrirãs-tkSsptq-SOstsrkn:dãs]éu:unéztãs-k“ãpé]Sãs
ktyrqs :qrs /Srs yéirs /rãtrirs dtããts qtiSs irs éiritós Ds -Sããé/ékéirits its
tq/tkt4rus rs utrkéirits ]éu:uné]rqtdpts -Sits ãtus dSyrOs qrãs rs éiRérs Rs
rdpé7TBããéqrós oSqs qRpSiSãs -ru]érkqtdpts ãts qru]éréãOs j“s drs ]éd4tdprs -uR2
aéãp"uérsãtsptdpryrqs]SuutHztãsirsptãprOsiSsdrué4stsrpRsqtãqSsirs]r/tHrós
ms tqs dtda:qrs S:purs -rupts ãts iéãüruHrs prdpSs ]SqSs dSsuSãpSOs -Séãs tqs
dtda:qrs S:purs -rupts a“s prdpSs -rurs td]S/uéuós 3:rdiSsãts S:ãrs ktyrdprus rs
q“ã]rurOs-rursurã-rusSsytudé4stsytusSs7:tsa“sãS/srspédprOsrsãéd]tuéiritsRs

112. ç
"ç
âõQ-cçcçDeQTõVen-õéçGhç-õDcçfzcçêCDôQ-nêcçHêHeCDõçDêQQõKç,êCoêCDõçõçFfeçCRõç
BçTõzçTõQzB-êTõQKçVnõCDeczeC-õçcn-ê,êTêcLKçe-TéKçeçõTfL-cCDõçõçFfeçBéç
MâeQcnç Deç -fDõç êQQõKç õQç ne-õFfeQç CRõç DeHezç Qeêç DeQTcn-cDõQç
ncDêTcLzeC-eç@TõzõçDeQõCeQ-õQAéçaeâeCDeçDcçêC-eCSRõéçCfcCDõçfzcçâeQQõcç
cQQfzeçcçâõQêSRõçDõçL”-fQKçcQçnecLêDcDeQçêC-enCcçeçeN-enCcKçDeçzcCeêncçoencLKç
CRõç TõêCTêDezç êC-eênczeC-eéç Mç âen,eê-cç ,õnzcç eN-enCcç eCTõVneç cLoõç Ffeç
@cêCDcAç CRõç eNêQ-eç êC-enCczeC-eéç MâeQcnç DêQQõKç ,cDçQeC-êDõç ânc-êTcnç eQQeQç
cC-êF “QQêzõQç eNenT“TêõQKç Ccç eQâencCScç Deç Ffeç Tõzç õç -ezâõç õç êC-enêõnç Qeç
êofcLeç cõç eN-enêõnéç FêQ-cQç DeQQcç zcCeêncKç cLofzcQç -eC-c-êHcQç TõQzB-êTcQç
TõCQTêeC-eQç-czVBzçcDFfênezçQêoCê,êTcDõéç
gç eQ-fDõç DcQç ,êQêõCõzêcQç DenêHcç êzcoeCQç Dõç Tcnh-ençcç âcn-ênç DcQç
êCDêTcSíeQçDcç,õnzcçDõçnõQ-õéçIcn-eçDeQQeçTõCmeTêzeC-õçQfnoeçCõHczeC-eç
Ccç QcVeDõnêcç eç eNâneQQíeQç âõâfLcneQKç ,cDeCDõç âcn-eçDõç cTenHõç Deç
eNâenê>CTêcQçDõçTõCmeTêzeC-õçmfzcCõçQfVNcTeC-eKçFfcQeçêCTõCQTêeC-eKçzcQç
FfeçBçf-êLêDcDõçâõnçFfcQeç-õDcQçcQçâeQQõcQéçrfê-cQçâeQQõcQçQcVezçeç-õDõQç
QeC-ezçFfeçLhVêõQçonõQQõQçne,Le-ezçfzcçQeCQfcLêDcDeçeQâeTêcLKçeçFfeçfzç
FfeêNõçânõezêCeC-eçDeêNcçeC-neHençfzcçHõC-cDeçeFfêHcLeC-eéçMç-eQ-cçeQ-neê-cç
zõQ-ncç zeCõQç êC-eLeT-õç Ffeç fzcç ,nõC-eç cL-cKç õLmõQç âeFfeCõQç eç ânõ,fCDõQç
DeCõ-czçneTõLmêzeC-õKçeCFfcC-õçõQçQcLêeC-eQçõLmõQçDõQçFfeçQõ,nezçDõçzcLç
Deç PcQeDõUç ->zç cLoõç Deç êCDêQTne-õQç eKç cõç zeQzõç -ezâõKç cQQfQ-cDõnéç Mç
êC-enâne-cSRõçêCTõCQTêeC-eçDõQçâcDníeQçDõçnõQ-õçBçf-êLêDcDcçczâLczeC-eçCcç
HêDcçTõ-êDêcCcéçàLcçDeTêDeçQeçfzcçâeQQõcçBçQêzâh-êTcçõfçcC-êâh-êTcéçgçeQ-cDõç
DeçxCêzõç-czVBzçQeçzcCê,eQ-cçDeç,õnzcçeQâõC-xCecçCcçeNâneQQRõçDõçnõQ-õç
eKçCõHczeC-eKçCRõçQcVezõQçTõzõçêQQõçcTõC-eTeéç
tõzç -cC-cç QêCTenêDcDeç ezç fzç ôCêTõç Lfocnç eç -cC-cQç -eC-c-êHcQç Deç
ezVeLeDhBLcKç CRõç Bç Deç cDzêncnç Ffeç õQç QêC-õzcQç ,nfQ-nezç C“-êDcç eç cLoõç
DõLõnõQczeC-eçõçõTfL-czeC-õçDõQç,c-õQéçWç-czVBzçCõçnõQ-õçFfeçõçõnocCêQzõç
coeçzcêQçc-êHczeC-eçezçneLcSRõçcõç-ezcçDcçQêCTenêDcDeéçCfcCDõç-eC-czõQç
õTfL-cnçTõzç-nfFfeQçõçFfeçeQ-hçeQTnê-õçezçCõQQcçTcncKçõçDeQ-êCõçf-êLêDcçfzç
VfnêLçzcêQçDfnõçâcncç-ncScnçQefQçnêQTõQçCcçzc-nêDçDcçnecLêDcDeKçCeQ-eçTcQõçcç
âeLeçDeçCõQQcç,cTeéç
ç
ç
Ruborizaçãoç
ç
gçDeQ-êCõç-ezçQêCcêQçzcêQçQfcHeQçQçDêQâõQêSRõKçDõQçFfcêQçQeçQenHeçcC-eQç
Deç neTõnnenç cç zeDêDcQç DõLõnõQcQç eç DeQ,êofncDõncQéç Mç nfVõnêDcSRõKç

113. s
#s
üut7TtdptqtdptOsRs:qsütd5qtdSs7:ts7:tuspur4tus:qsptqrsVs]Sdã]éwd]érsiSs
rütpriSsts7:tstãpts/kS7:térósDsãép:rH)SsptqsrknSsitsptrpurkósgrsqréSuérsirãs
yt4tãOs purpr2ãts its :qs ptqrs qrké]éSãSs 7:tOs tdySkyéiSs tqs :qrs -érirOs -Sus
tútq-kSOséq-utndrsSsrusirsãrkróseãsrütpriSãsptdprqséndSurusSsptqrstsrntqOs
-Sustútq-kSOs]SqSsãtsd)SspéytããtqstdptdiéiSsrs-érirstsits7:rk7:tusüSuqrs
d)Sspéytããtqsdrirsrsytus]SqséããSósD-tãrusits7:tstktãsriSuruérqs7:tsSs]a)Ss
ãtsr/uéããtsãS/sãt:ãs-Rãs-rurs7:ts-:itããtqspSudru2ãtsédyéãBytéãOsrsãéd]turs
-tktsIiSsuSãpSásrd:d]érOsrpuryRãsirsu:/Sué4rH)SOs7:tstktãsãéqspwqsrknSsrsytus
]Sqs éããSós Ds F]rurs ]Sus its pSqrptFs rpurés qrné]rqtdptsrs rptdH)Ss -rurs ãéós
3:rdpSsqréãsãt:s-uS-uétp“uéSsutãéãptsrstããts]Sdat]éqtdpSstsptdprsr]rkqru2
ãtOsqréãsytuqtkaSstsqréãs7:tdptsyrésãtspSudrdiSsãt:suSãpSósoSqSs:qsüruSkOs
tktsrd:d]érsrs-tdSãrsytuiritóses-u"-uéSsptqrsRsrk:iéiSsrpRsqtãqSs-tkrãs
Fk:4tãsytuqtkarãFs7:tOsdSsq:diSstúptuéSuOspurdãqéptqsrsqtãqrsqtdãrntqs
7:rdiSs]SkS]rirãsiérdptsiSãstãpr/tkt]éqtdpSãs]Suutã-SditdptãósDs-tktsiSs
uSãpSsür4s]Sqs7:tsãtjrséq-SããBytksitéúrusitsytusr7:ékSs7:tsSãsrütpriSãsd)Ss
7:tutqs-tu]t/tuós
DskéH)Ssrsãtusr-utdiéirstãp“s]krurósDskâq-rirsytuqtkarsãSqtdptsãtsr-rnrs
7:rdiSs rs -tããSrs ãts iéã-zts rs ut]Sdat]tus Ss ptqrs rSs 7:rks d)Ss -utãpS:s rs
ityéirs rptdH)Ssts riqépts ã:rs utkrH)Ss ]Sqs tktós D7:ékSs 7:ts yéytd]érqSãsits
qrdtéurs dSuqrks ts drp:urksd)Ss -Sitsr]tditus rs k:4s irsytunSdars tqs dSããrs
]rurós3:rdiSsüSusutrkqtdpts-SããBytks]Sdprus:qrs-érirs]Suutã-Sditdptsãtqs
qSuutusitsytunSdarOséããSsãéndéüé]rs7:tsSsptqrsüSésédptnuriSOstsrsk:4sitsrkruqrs
üé]rsr-rnrirósesqréãséq-SuprdptsRs7:tsSsâq/épSs7:tsrdptãstursitãrnuri“ytks
tstãpryrs]ruutnriSsitsrdnöãpérs-SitsrnSursãtusyéytd]ériSsr/tuprqtdptOs]Sqs
rktnuérOstsãtusédptnuriSsVsyéirósDpRsqtãqSs:qsãédpSqrsr-rutdptqtdptsp)Ss
-t7:tdSs ts édSütdãéySs tãprs tqs ]SdiéHztãs its utytkrus nurditãs prutürãs its
r-utdié4riSós
s
Perguntas 
Eós 3:réãs âq/épSãs irs yéirs ã)Ss -tdSãSãs -rurs qéq\s Kts 7:ts t:s qts
tdytunSdaS\s
vós 3:réãs ã)Ss Sãs ãtdpéqtdpSãs ts ãtdãrHztãs -tkSãs 7:réãs d)Ss -SããSs
utã-Sditu\s
bós 3:réãsã)Ssrãsãép:rHztãs7:tst:sãtq-utstyépS\s
[ós es 7:ts t:s -Situérs ts itytuérs r-utditus j:ãprqtdpts ]Sqs tããrãs
ãép:rHztã\s
Gós es 7:ts ãéndéüé]rs -rurs qéqs tú-Su2qts rSs -ö/ké]Ss ts ãtus Ss ]tdpuSs irãs

114. ç
-ç
c-eCSíeQ\ç
kéç tõzõç âõDenêcç -ncCQ,enênç õç -ezcç Dõç enõ-êQzõç Dcç TcVeScç âcncç õç
TõncSRõçeçcçneoêRõçoeCê-cL\ç
ç
Neuralgia do trigêmeo ou dores nervosas no rosto 
 
gç-nêo>zeõçBçõçFfêC-õçDõQçDõDeçCenHõQçTeneVncêQçeçBçneQâõCQhHeLKçeC-neç
õf-ncQçTõêQcQKçâeLcQçDeLêTcDcQçQeCQcSíeQçDõçnõQ-õéçàLeç-ezç-n>Qçnczê,êTcSíeQéç
Mç nczê,êTcSRõç Qfâenêõnç õTfâcBQeç Dcç -eQ-cKç cç Dõç zeêõç Bç neQâõCQhHeLç âeLcç
neoêRõç Dõç zcNêLcnç Qfâenêõnç eç cç êC,enêõnç âeLcç neoêRõç Dõç zcNêLcnç êC,enêõnéç Mç
âcLcHncçCefncLoêcçQêoCê,êTcçQeCQcSRõçDõLõnõQcçCõç-ncNe-õçDeçfzçCenHõçeçQfcQç
nczê,êTcSíeQ[çcQçTcfQcQçDcçCefncLoêcçDõç-nêo>zeõçCRõçeQ-RõçTLcncQçâcncçcç
zeDêTêCcéç aeç ,c-õKç cç cSRõç Dõç ,eCHzeCõç QõVneç cç HêDcçDõç c,e-cDõç Bç
QeCQcTêõCcLçBçCõçQeC-êDõçzcêQçDeQconcDhHeLçDcçâcLcHncéçlõçêCêTêõKçcQçDõneQç
Qfnoezç FfcQeç Qezâneç QõVç cç ,õnzcç Deç c-cFfeç eKç zfê-cQç HeDeQKç
fCêLc-encLzeC-eéç àLcQç âõDezç c,e-cnç nczê,êTcSíeQç êQõLcDcQç Dõç CenHõKç zcQç
-czVBzç HhnêcQç DeLcQç cõç zeQzõç -ezâõKç eç âõDezç DeQeCHõLHenBQeç c-Bç Qeç
-õnCcnç fzcç Dõnç ânõLõCocDcç TnHCêTcéç tõzç cQç DõneQç HêõLeC-cQKç õç nõQ-õç Dõç
âcTêeC-eçBç-ncDêDõçQçQfcçTõCQTê>CTêcçDeçzcCeêncçêCQ-cC-xCecçõfçTõCQ-cC-eéç
aeQeCHõLHeBQeçncâêDczeC-eçfzcçmêâenQeCQêVêLêDcDeç@õfçmêâeneQ-eQêcAçDcçâeLeç
Dõç nõQ-õKç QeCDõç Ffeç õQç âõC-õQç Deç âcn-êDcç DõQç CenHõQç -õnCczBQeç
eQâeTêcLzeC-eçDõLõnêDõQéçgQçâcTêeC-eQçQeC-ezçõçzcLBeQ-cnçCRõçQõzeC-eçCcç
âeLeKç eLeQç ->zç HõC-cDeç Deç onê-cnç âõnç -nhQç Dcç zhQTcncéç Icncç eLeQç Bç
êCDêDêHeLzeC-eçDê,“TêLçzcC-ençcçeNâneQQRõçDõçnõQ-õéçXQçHeDeQKçcçTõêQcçTmeocçcç
-cLç âõC-õç Ffeç õQç -ncSõQç CõnzcLzeC-eç TõCQenHcDõQç DeQcâcneTezç âcncç Dcnç
Lfocnç cç fzcç Tcne-cç Tõnnõ“Dcç âeLcç Dõnéç àzç -cêQç Qê-fcSíeQKç FfcCDõç cç
zfQTfLc-fncç-czVBzçnecoeçeçõQç-ncSõQçDõçnõQ-õçDõçâcTêeC-eçQRõçeLêzêCcDõQKç
cçzeDêTêCcç,cLcçDeç-êFfeçDõLõnõQõéçuõzcBQeçcçêQQõçfzcçêC-eCQcçnfVõnêDcSRõç
DõçnõQ-õKçQfõneQçeç,LfNõçDeçLhonêzcQéçgQçâcTêeC-eQçDRõçcçêzâneQQRõçDeçFfenenç
fêHcnKçonê-cnçeçHõTê,encnçcõçzeQzõç-ezâõKçTõzõçQeçeQ-êHeQQezçâneQ-eQçcç-enç
fzçc-cFfeçDeç,ônêcçõfçcLofzçõf-nõç-êâõçDeçc-cFfeçc-ennõnêDcC-eéç
CfezçczecScçâenDençõçTõC-nõLeçDeHêDõçQçDõnçCRõçâõDeçõLmcnçDeçzcCeêncç
DeQTõC-nc“Dcç âcncç cç Tcncç Deç õf-ncQç âeQQõcQç eKç ezç ôL-êzcç êCQ-xCTêcKç Dõç
zfCDõéçàLeçQeçTõC-õnTeçDeçDõnçeçcç,õnzcçFfeçcQQfzeçBçzcêQçcçDeçfzçHenzeç
FfeçcçDeçfzçQençmfzcCõéçMçâõQ-fncçne-õnTêDcçeçõçnõQ-õçDeHõncDõçâeLcçDõnç
êCDêTczçcLoõçFfeçeQ-cçCõçâLcCõçDeç,fCDõéçlõç,fCDõKçcLoõçCRõç,cDçQeC-êDõKçcQç
TõêQcQçCRõçeQ-RõçzcêQçDêneê-cQçeçQêzçTfnHcDcQçeçne-õnTêDcQéç

115. s
0s
es ptqrs irs rnutãã)Ss d)Ss -Sits tãprus q:épSs kSdnts 7:rdiSs rãs iSutãs
itãtq-tdarqs :qs -r-tks p)Ss ]tdpurks Ds -tããSrs rütprirs -tkrs dt:urknérs iSs
puénwqtSsãtdpt2ãtsnSk-trirOstsrsãép:rH)Sstqs7:tsãtstd]SdpursRsitsürpSsrsits
rkn:Rqs7:tstãp“sãtdiSstã/SütptriSs-tkSsitãpédSósDséuu:-H)SsitsiSus]Sqsrs
7:rksSsrütpriSstãp“sãtq-utsrqtrHriSs]Sq-uSyrsén:rkqtdptsrs-uS/ktq“pé]rs
rnutããéyrósAtié]rqtdptsd)Ssür4sãtdpéiSsãr/tusrpRs7:ts-SdpSsrsãédpSq“pé]rs
irsiSusqtkaSuruérsrpuryRãsirsrH)SsitstãpBq:kSãsrnutããéySãósléq/Ské]rqtdptOs
tdputprdpSOsrsutkrH)SstdputsiSustsrnutãã)SsRstyéitdptOsj“s7:tsSsqtãqSsit:ãs
irsn:tuurOsAruptOstãp“s-Suspu“ãsitsrq/rãósA:épSãs-r]étdptãspwqsrsãtdãrH)Ss
its7:tsirusnSk-tãskatãspuruérsrkn:qsrkByéSós
mqs:qrsprksãép:rH)SOsãtuérsptur-t:pé]rqtdptsédptutããrdptsãr/tustqs7:ts
iéutH)SstktãsãtuérqsiriSãós3:tqsqtut]tuérsSãsãS-r-SãsqréãsiSs7:tstktã\s
.Sk-tãs]SdpéiSãsptuqédrqsitsürpSs-SusnSk-trusrs-u"-uérs-tããSrstqsrkn:qs
qSqtdpSós3:tqsãtq-utsãts]SdpwqstsqrdpRqsrsqtãqrs]rurOsityts]Sdprus
]Sqs7:tsrsãép:rH)SsãtsySkpts]Sdpurstktsts-uSyS7:ts]SdpurnSk-tãós(:iSsSs7:ts
Rs utpéiSs -tuqrdt]tOs drp:urkqtdptOs drs -u"-uérs -tããSrós gtããts ãtdpéiSOs Rs
túputqrqtdptsitãrnuri“ytksutptusrknSsp)Ssitãrnuri“ytks]SqSsnSk-tãósçSit2
ãtsytus]SqSstããtstãpriSs]résqrksrSs-r]étdpts7:rdiSstktsãtsruurãprs-tkrãs
-uSúéqéiritãs]SqSs:qs])Sstã-rd]riSstsrüéuqrs7:tsj“sd)SsrnTtdprsqréãós
WããSs 7:tus ié4tus 7:ts tkts d)Ss ã:-Suprs qréãs tããrãs iSutãOs S:s ãtjrOs tããrãs
rnutããztãósDsãSk:H)Sstãp“sk“sSditstktsd)Ss]Sdãtn:tsqréãsãts]Sdptuóslt:s
uSãpSsiSkSuéiSsruits-SusrkByéSstsutkrúrqtdpSósA:éprãsyt4tãséããSsãtsdSprs-S:]Ss
túptudrqtdptOsSãsqöã]:kSãsiSsuSãpSsqrdpwqsrsüSuqrstsrédirsfazem boa cara 
a um mau jogo. ArãsSs-r]étdptsd)Ss-Sitsqréãsã:-SuprusrsãtdãrH)Ss7:tstãp“s
dSsü:diSOs-Suspu“ãsitããrsq“ã]rurósK:urdptsSsrpr7:tOs7:tsãtq-utsRsprq/Rqs
:qrsédãSkwd]érOsrsür]arirsãts7:t/ursiérdptsiSãsSkaSãsitspSiSãststktsd)Ss
-Sitsür4tusS:purs]Séãrs7:tstúé/éusã:rsiSuós
DSs qtãqSs ptq-SOs Ss ãédpSqrs Ss éq-tits its rnTtdprus rédirs qréãs ts
]SdãtuyrusrsüSuqrs-rursSstúptuéSuOstktsSsüSuHrsrsãtusinsolente tsnuéprusrSãs
7:rpuSsytdpSãsrsiSus7:tsdSsü:diSsãtdptósmkts-ut]éãrs]Sq:dé]rusrSstdpSudSsSs
pSuqtdpSsédütudrks7:tsãtdptósKtytspSudru2ãtsrkpSsts-ö/ké]SsSspSuqtdpSs7:tsrs
yéirsãéndéüé]rs-Suspu“ãsirsq“ã]rursts7:tstktsd)Ssyrés]Sdpéd:rusrããéqOs-Su7:ts
tktsd)Ss-SitsrnTtdprusqréãsãtqs]SqtHrusrsiéãpué/:éusnSk-tãsrsãt:sutiSuósWs
-ut]éãSs]Sdfrontru r7:tktãsrs7:tqsãt:ãsnSk-tãsitytuérqsutrkqtdptsrpédnéuOsRs
éããSs7:tsã:rsiSkSuSãrsüuSdptsitãtjrsruitdptqtdptós
mqspSiSs]rãSOs-rupéus-rursrsrH)SsãSqtdptspur4srkByéSs7:rdiSsS]Suuts]Sqs
:qrs]tuprs]Sdã]éwd]érósDséuuéprH)Ssqrk2a:qSurirs7:tsãtsqrdéütãprsVsqtdSus

116. s
3s
S-Sup:déirits ts 7:ts q:éprãs yt4tãs ãts itãtdySkyts ]SqSs]Sdãt7Twd]érs iSs
ãédpSqrsd)SsRs:qrsãSk:H)SósmkrsãSqtdptsqSãpurs]Sqsqréãsãéd]tuéirits7:tqs
drsutrkéiritsqSurs-Suspu“ãsirsür]arirósDsaé-tuãtdãé/ékéiritsirs-tktsiSsuSãpSs
tsrséuu:-H)Ssitsrpr7:tãsitsiSusrSsqtdSustãpBq:kSsutytkrqsrsqéqSãrOs:qrs
-krdprs7:tsãtsüt]arsrSsqtdSuspS7:t[sqréãsiSs7:tstktãsqtãqSãOsã:rsqBqé]rs
Rs7:tstãp“srpSuqtdprirs-Susrnutããztãséd]Sdã]étdptãósDsu:/Sué4rH)SsiSsuSãpSOs
rsã:irH)SOsrãsk“nuéqrãstsSsürpSsits7:tsRs-ut]éãSsp)Ss-S:]Ss-rurs-uSyS]rusrãs
iSutãs utüSuHrqs rs éq-utãã)Ss its 7:ts ãts purprs its :qrs -tããSrs 7:ts üSés
-uSyS]rirstséuuéprirsrpRsSstúputqSsts7:tsd)Ssut]Sdat]tsã:rsãép:rH)Sósmqs
yt4siéããSOsãt:suSãpSsitytséd]Su-Surusrsãép:rH)Sstú-kSãéyróses-u"-uéSs-r]étdpts
ié4s]krurqtdptsSs7:tstãp“sr]Sdpt]tdiS6stkts-ut]éãrsitspSirãsrãsã:rãsüSuHrãs
-rurs]Sdptu2ãtstsd)SsãréusnuéprdiSOstsVãsyt4tãstktãsrüuS:úrqsdSsitãtq-tdaSs
itããrsürpénrdptsprutürós
esürpSsits7:tsrs]arqrirsüSuqrstããtd]érksiSsãédpSqrsrütpts]SqsqréSus
üut7Twd]érsq:katutãs]SqsqréãsitsGxsrdSãsitséiritsrj:ãpr2ãts/tqsrstããrs
éqrntqósmqs:qrsãS]étiritsitsutã:kpriSãsiSqédrirs-tkSãsaSqtdãOsRsqréãs
iéüB]éks -rurs rãs q:katutãs qSãpurutqs ãt:s ytuiritéuSs uSãpSs ts iéãpué/:éus rãs
rnutããztãs7:tstkrãsutrkqtdptsd)Ss-SitqstdnSkéuósoSqsqtiSsitsãtutqstkrãs
-u"-uérãstdnSkéirãsS:sãtutqs-SãprãsitskriSOstkrãsptditqsrSskeep-smiling rpRs
qtãqSs drãs ãép:rHztãs tqs7:ts édptudrqtdpts pwqs ySdprits its :uuruós oSqs rs
éiritsqréãsryrdHrirOs7:rdiSsrs-utãã)SsãtspSudrsédã:-Sup“ytkstkrãOstqsyt4s
itsptusrpr7:tãstúptudSãsitsüöuérOspwqsrpr7:tãsédptudSãsitsiSus7:tsã"sq:épSs
ururqtdpts]atnrqsrsãtusyéãBytéãós
Ds itãéndrH)Ss qRié]rs tããtd]érkeeOs 7:ts q:éprãs yt4tãs r]Sq-rdars
iérnd"ãpé]Sãs ]:jrãs ]r:ãrãs d)Ss tãp)Ss ]krurãOs /tqs ]SqSs rs ]Suutã-Sditdpts
aé-tuptdã)Ss I-utãã)Ss rkprs iSs ãrdn:tás ]SkS]rOs ãtqs 7:tutuOs :qrs ]tuprs
ãéd]tuéiritstqsjSnSósDsãédpSq“pé]rsRsitsürpSstããtd]érks-rursSãsrütpriSãOsj“s
7:ts its ürpSs Rs ã:rs ödé]rs ]ard]ts its tú-utããrus Ss 7:ts tktãs its S:purs üSuqrs
ut-uéqéuérqós
eskS]rksirsiSusutüSuHrsrédirsqréãsrstú-utãã)S6srsüuSdptsRsSskS]rksdrp:urks
irs ]SdüuSdprH)Ss ts irs r:pS2rüéuqrH)Sós 3:rdiSs rs -u"-uérs ]r/tHrs 7:tus ãts
éq-SuOstããrsRsrs-ruptstúénéirOsrédirs7:tsãtjrs-rursédytãpéusits]r/tHrs]SdpursSs
q:uSósDãsqrúékrãspwqsSãsitdptãstOs7:rdiSsdt]tãã“uéSOstãp)Sstqs]SdiéHztãs
itsqSuitustsqSãpurusSãsitdptãós3:rdiSOsdrsdt:urknérsiSspuénwqtSOsrs“utrs
iSãs qrúékrutãs r-utãtdprs iSutãs krd]édrdptãOs ]SkS]r2ãts tqs 7:tãp)Ss rs
qSuiti:urstsrsqSuir]éiritósg)SsSstd]rudéHrqtdpSOsqrãsrsrnutãã)Ss7:ts
qSãpursSãsitdptãOsSãsqrúékrutãs-titqsrsnuépSãs-rursqSytu2ãtósmqsyt4sits

117. ç
5ç
DeêNcnç Ffeç Lmeç LFfeVnezç cç TcncMKç neTõzeCDcBQeç zõnDenç eç MVõ-cnç âcncç
FfeVncnMéç rcQç êQQõç DeHeç cTõC-eTenç TõCQTêeC-ezeC-eç eç CõQç LfocneQç Ten-õQKç
âõêQçTcQõçTõC-nhnêõçTõCQeofeBQeçfzcçeLcVõncSRõçCcçzeLmõnçDcQçmêâ”-eQeQKç
zcQçCRõçcç@DêQAQõLfSRõçDcçQêC-õzh-êTcçeçDõçTõC,Lê-õçDeç,fCDõéç
MQç âneQTnêSíeQç -encâ>f-êTcQç Dcç zeDêTêCcç cTcD>zêTcKçDeç zcCeêncç
TcncT-en“Q-êTcKçCRõçQRõçzeCõQçconeQQêHcQéçàLcQçânõTfnczçfCêTczeC-eçDênêoênç
cQçconeQQíeQçâcncçDeC-nõKçõfçQeNcKçcêCDcçzcêQçTõC-ncçõçân”ânêõçâcTêeC-eKçezç
fzcç,õnzcçzcTcVncçDeçproteção ao meio ambiente. MçneâneQQRõçDcçDõnçTõzç
cç cNfDcç Deç cCcLoBQêTõQç âeQcDõQç Hcêç CeQQcç DêneSRõéç tõzç õç ezâneoõç Deç
âQêTõ,hnzcTõQçcçâQêFfeKçFfeçDeçFfcLFfençzcCeêncçNhçeQ-hçczõnDcScDcKçH>BQeç
cêCDcçzcêQçneQ-nêCoêDcKçâcncçFfeçõçâcTêeC-eçCRõçTmczeçcçc-eCSRõçeçCêCofBzç
QeçeQTcCDcLêDeçTõzçeLeéçWçcç-eC-c-êHcçDeQeQâencDcçDeçeHê-cnçcçzcCê,eQ-cSRõç
Deç fzcç Qê-fcSRõç Ffeç âeDeç QêCTenêDcDeç cç onê-õQéç Mç TênfnoêcKç Tõzõç ôL-êzõç
neTfnQõKç Bç zcêQç QêCTencç cêCDcéç ueTTêõCcCDõç Deç ,c-õçõç CenHõKç cç TnfeDcç eç
zeQzõçcçHêõL>CTêcçezâneocDcQç-õnCczBQeçâcLâhHeêQçMçeLe-nõTõcofLcSRõçDõç
ganglion  gasseri Hcêç zcêQç LõCoeç cêCDcéç àzç fzç âcQQõç -encâ>f-êTõç zcnTêcLKç
eQQeçTeC-nõçCenHõQõKçDeçõCDeçõç-nêo>zeõçâcn-eKçBçõVLê-encDõçeLe-nêTczeC-eéçMç
LêCofcoezç TêeC-“,êTcç zcêQç ne,êCcDcç CRõç âõDeç õTfL-cnç õç -ezcç ezç FfeQ-RõJç
-nc-cBQeç Deç coneQQRõç FfeKç Tõzç DõneQç LcCTêCcC-eQKç TLczcç cõQç TBfQç âcncç
ênnõzâenKçeNêoêCDõçfzçcorte radical õfçcQQfzênçTõncNõQczeC-eçcçân”ânêcçHêDcéç
ç
Perguntas 
Eéç CfeçDõnçeQ-hçeQTnê-cçCcçzêCmcçTcnc\çgCDeçzêCmcçQeCQêVêLêDcDeçeQ-hç
âen-fnVcDc\ç
2. gçFfeçêzâeDeçFfeçefçzeçQêC-cçVezçDeC-nõçDeçzêCmcçân”ânêcçâeLe\ç
3. CfcLçDe,õnzêDcDeKçFfeçDe,eê-õQçefç-eCmõçFfeçõTfL-cn\ç
4. tõzõçQeçTmczcçõçzcfçNõoõçcõçFfcLçefç,cSõçVõcçTcnc\çgçFfeçzeç
ênnê-cçeçzeçânõHõTcçzcêQçânõ,fCDczeC-e\ç
èéç MçFfezçeQ-RõçDeQ-êCcDõQçõQçoõLâeQçTõC-êDõQçFfeçcnDezçCcçzêCmcç
Tcnc\çgçFfeçzeçêzâeDeçDeçDeQ,enêBLõQ\ç
kéç gçFfeçHcLeçTõC,nõC-cnBQe\çgCDeçzeç,cL-cçcçcf-õBc,ênzcSRõKçõCDeçzeç
,cL-cçcçCeTeQQhnêcçTcâcTêDcDeçDeçzõnDen\ç
úéç gçFfeçBçFfeçcçzêCmcçeCenoêcçneâneQcDcçFfençcQQfzênçeçezâneeCDenç
ezçQeofêDc\ç
 
Paralisia facial ou paralisia nervosa do rosto 
 

118. s
6s
es dtuySs ür]érks Rs Ss ãRpéqSs dtuySs ]tut/urkOs ãtdiSs utã-Sdã“ytks -tkrs
rpéyéiritsqSpSursirsq:ã]:krp:ursiSsuSãpSósl:rsprutürsRs-Sããé/éképrusdSããSãs
ntãpSãsür]éréãOsitsüurd4éusSs]tdaSsrsüt]arusSãsSkaSãOspSu]tusSsdrué4sS:srs/S]rós
es7:tsSspuénwqtSsRs-rursrãsãtdãrHztãOsSsdtuySsür]érksRs-rursSãsqSyéqtdpSãs
tsrstú-utãã)SsiSsuSãpSósoSqsã:rs-rurkéãérOsrs“utrsrütprirsRsrsqtãqrsirs
dt:urknérsiSspuénwqtSOsqrãstqsk:nrusitsãtdãrHztãsédptudrãOsSs]tdpuSsüS]rksRs
rnSursrsr-ruwd]érstúptudrósDédirsrããéqOsa“s:qrspurdãéH)Ss]Sdpéd:rósDããéqs
]SqSsSs-é]Ssits:qsrpr7:tsitsiSusdrsdt:urknérsiSspuénwqtSs-Sitsktyrusrs:qrs
]Sdy:kã)Ss iSãs qöã]:kSãs iSs uSãpSOs q:éprãs yt4tãs rs -rurkéãérs ür]érks -uSyS]rs
prq/Rqs-tup:u/rHztãsirãsãtdãrHztãOs-uéd]é-rkqtdptsdrs“utrsiSãs-5q:kSãs
ür]éréãs ts iSãs S:yéiSãós WããSs -Sits -uSyS]rus aé-tur]:ãérOs :qrs túputqrs
ãtdãé/ékéiritsrSãsu:BiSãós
çrursüSurOsSs7:tsqréãséq-utããéSdrsRsrsr/SkéH)Ssirsãéqtpuérsirãsqtpritãs
iSsuSãpSósä“s:qrsiéütutdHrstdputsrãsqtpritãsiSsuSãpSsitspSirãsrãs-tããSrãOs
qrãstkrsRs-urpé]rqtdptséq-tu]t-pBytksrs:qs-uéqtéuSsSkaruóslSqtdpts7:rdiSs
ãtsut]Sdãpu"ésSsuSãpSsüSpSnurüé]rqtdpts]Sqsi:rãsqtpritãstã7:tuirãsS:si:rãs
qtpritãsiéutéprãsRs7:tsãts-Sitsriqéurus]SqSsrsqtpritstã7:tuirOsütqédédrOs
Rs qréãs ã:ryts ts qténrs tqs ]Sq-rurH)Ss ]Sqs rs qtprits iéutéprOs qrã]:kédrós
gtããtsãtdpéiSOspSirs-tããSrsptqsi:rãs]rurãósgrs-rurkéãérsür]érkséããSsãtspSudrs
yéãBytks its qrdtéurs rãã:ãpriSurOs j“s 7:ts Ss kriSs rütpriSs ]rés irs qSki:urs its
qrdtéursp)SstyéitdptósDs-rurkéãérstyéitd]érs:qrs-uSü:dirsüéãã:ursirsrkqrósKts
:qskriSsSãsrütpriSãspwqsp:iSsãS/s]SdpuSktOs]SqSsits]Sãp:qtOstsqrdpwqsrs
ür]arirsrkprOstd7:rdpSsiSsS:puSstktãstãp)Sscaldos, ituuSpriSãóses]Skr-ãSsirs
ür]arirs túptudrs rd:d]érs :qs ]Skr-ãSs édptudSós mããrs ]éã)Ss d)Ss riqépéirs Rs
td]rudrirs-SusqtéSsiSsãédpSqrósWstã-t]érkqtdptsSsrã-t]pSsitstãprus]rBiSOs
7:ts]Sdié4sp)Ss-S:]Ss]Sqsãt:skriSsédpr]pSsts]Sqsrs-ruptsitsãt:sãtusySkprirs
-rursüSurOs7:tsitãtjrsyéusrs-ö/ké]SOstsSs]Sdãtn:ts]SqsSsãédpSqrósK:rãsrkqrãs
yéytqstqsãt:sãtéSstsut-tdpédrqtdptsprq/Rqstãp)SsSkardiSs-rursüSursrs-rupéus
itsãt:suSãpSóseskriSsuénSuSãrqtdptsruu:qriSOs7:tsrpRstdp)Sspédars-SiéiSs
ut-utãtdprusSspSiSOsnrdaS:s:qs-ru]téuSsr/ãSk:prqtdptsqrk]uériSOs7:tsd)Ss
ptqsqréãsdtda:qspé-Ssits]SdãéiturH)Ss-rurs]Sqsrs/Srséq-utãã)Ssnturkós
(urpr2ãtsits:qskriSs/rãprdptscaído 7:tsr-rut]tsr7:éstqs-uéqtéuSs-krdSsts
itqSdãpursã:rsãtutdéiritstqsutkrH)SsrSsuBnéiSskriSsS-SãpSós rurqtdptsrãs
ãSq/urãs rükSurqs drs ã:-tuüB]éts ]Sqs prdprs dépéit4ós 3:tqs d)Ss ãts -tuqépts
ãrpéãür4tusrsdt]tããéirits/“ãé]rsitsãtutdéiritstsutkrúrqtdpSsitytsptustqs
]Sdprs 7:ts tããrs dt]tããéirits qtun:kars drãs ãSq/urãs ts Rs ut-utãtdprirs dSs
-rk]Ss iSs ]Su-Sós mkrs tdp)SOs its pSiSãs Sãs tã-tkaSãOs Skars éuutqtiérytkqtdpts

119. s
!s
-rursrs-tããSrósesutkrúrqtdpSstãp“s]rué]rp:uriSsdrs-rurkéãérOsrsitã]:éirirs
ãtutdéirits purdãüSuqr2ãts tqs -“k-t/urãs ]rBirãOs irdiSs rSs uSãpSs :qrs
r-ruwd]érs rknSs r/rpéirOs itãruu:qrirós es kriSs iStdptsitqSdãpurs :qrs
ãtdãrH)Ss its pSprks édiéütutdHrs 7:ts Rs yéãBytks -rurs pSiSã6s 8çSus qéqs yS]wãs
-Sitqs ür4tus Ss 7:ts /tqs tdptditutqZFs Ktdputs rãs ü"uq:krãs its tú-utãã)Ss
/“yrurãs a“s :qs ntãpSs 7:ts tú-utããrs éããSs ]Sqs túrpéi)S6s -:úrus rs -“k-t/urs
édütuéSusits:qsSkaSs-rurs/réúSs]SqsSsitiSósçr]étdptãs]Sqs-rurkéãérsür]érks
yéytqs-tuqrdtdptqtdptstqs:qsiSãskriSãsitããrstú-utãã)SósDãsqru]rãsits
tú-utãã)SstdputsSsdrué4stsSãs]rdpSãsirs/S]rOs7:tstqs-r]étdptãs7:tsãSüut:s
qrktãstãpSqr]réãsitqSdãpurqsitãnSãpSstsSsutqStusédptudSsitstqSHztãOsdrs
-rurkéãérs ür]érks utüktptqs Ss 7:rdpSs tããts kriSs iSãs -r]étdptãs itãéãpé:s its
]Sdpéd:rusãtstãüSuHrdiSósDj:ãpr2ãtsprq/RqsrséããSsSsürpSsitsrsptãprsd)Ssqréãs
üurd4éu2ãtósmããrs-ruptsirs-tuãSdrkéiritsj“sãts]rdãS:sits]éãqruós=édrkqtdptOs
Ss]rdpSsirs/S]rs]rBiSs7:tusié4tus7:tsj“s/rãprOs7:tsSstãpriSsitsâdéqSsSã]ékrs
tdputsSsur/:ntdpSstsSsSütdiéiSsts7:tspSiSãsitytqsytuséããSóses-"kSsS-SãpSsiSs
keep-smiling üSés rk]rdHriSós mãpts ]rdpSsirs/S]rs d)Ssqréãs ãts tun:tu“s -rurs
ür4tus ]rurs rktnuts -rurs :qrs ãép:rH)Ss puéãptós es SkaSsd)Ss ãts r/uts qréãs
pSprkqtdptOs]SqSsãtsd)SsaS:ytããtsdrirsitsã:/ãprd]érks-rursãtusyéãpSsts7:ts
qtut]tããts prks r/tup:urós Arãs tkts prq-S:]Ss ãts üt]ars iéutépSOs ]SqSs ãts Ss
-r]étdpts rããéqs qtãqSs d)Ss td]Sdpurããts -r4ós =uS:úSs tsutkrúriSOs tkts ãts
éqS/éké4rs tqs :qs -SdpSs qRiéSOs qSudSós ä“s uéã]Ss its ktã)Ss irs ]"udtrs -Sus
utããt]rqtdpSOsur4)Ss-tkrs7:rksrsqtié]édrsüt]arsSsSkaSsrütpriSs]Sqs:qspr-r2
SkaSstOs-tdãrdiSsãéd]turqtdptstqs-uSptntusSs-r]étdptOsitéúr2Ss]rSkaSósoSqs
Ssutããt]rqtdpSsirs]"udtrOsrs-tuirsitüédépéyrsits:qsSkaSs-uSyS]rsrs-tuirsirs
yéã)Sstã-r]érkstOs]SqséããSOsirsiéqtdãéSdrkéiritósDsyéã)Ssüé]ruérsr]arprirós
Ds tú-utãã)Ss puéãpts Rs utããrkprirs rédirs qréãs -tkrs k“nuéqrs 7:ts -tdits
édit]éãrs irs /Suirs irs -“k-t/urós mãpts kriSs iSs -r]étdpts rd:d]érs 7:ts ptqs
ySdpritsitsnuépruósDs-tuirsirsãtdãrH)SsiSs-rkrirusqSãpurs7:tstktsd)Ssptqs
qréãsnSãpSs-tkrsyéirós(:iSsptqsSsqtãqSsnSãpSs-rurs7:tqsd)Ssãtdptsqréãs
nSãpSós Ds aé-tuãtdãé/ékéirits r:iépéyrs édié]rs 7:ts Sãsu:BiSãs iSs rq/étdpts ã)Ss
itqrãériSs -tdtpurdptãs tOs -SuprdpSOs qSktãpSãós es pSiSs utã:kprs tqs :qrs
éqrntqs its utãéndrH)Sós cqrs irãs qtpritãs d)Ss 7:tus qréãós mkrs itãéãpé:s its
ür4tus7:rk7:tustãüSuHSs-rurs]Sdpéd:rusqrdptdiS2ãtsr-u:qrirOstsitéúrs7:ts
Sãs purHSãs itã]ruuéktqs ts 7:ts rs r-ruwd]érs ãts itãürHrós çSus pu“ãs iéããSOs
rqtrHriSuOstãp“sSsürdprãqrsits:qrs-tuãSdrkéiritstãür]tkrirós
grsiéã]ut-âd]érstdputsSãskriSãOstããtsürdprãqrsr-rut]tsitsüSuqrsrédirs
qréãsãéd]turs]SqSs:qsptu]téuSósDsq“ã]rurs7:tsi:urursrpRstdp)SspurdãüSuqr2

120. s
"?s
ãtstqs]rutprósesSkaSsãtqé]tuuriSs]SdütutsrSsuSãpSsrknSsiSs]rSkaSOstd7:rdpSs
rs ]SdptdH)Ss it]Suutdpts irs ptdprpéyrs its rédirs S/ptusSs qtkaSus utã:kpriSs
-SããBytks ]Sqs Sãs purHSãs itãr-rut]éiSãs i)Ss :qrs r-ruwd]érs its rãpö]érós Ds
ãrkéyrs nSptjrdpts ktq/urs ryéit4Os ]S/éHrOs itãtjSãs éd]Sdütãã“ytéãós es ãSuuéãSs
qréãs ]aruqSãSs purdãüSuqr2ãts tqs :qs tãnrus üurd]rqtdpts ãrpâdé]Sóslrp)Os Ss
ltdaSusirsK:rkéiritOstú-utããr2ãtsitsqrdtéursq:épSstyéitdptsdtããtãspurHSãs
iéyéiéiSãstsitãtã-turiSãOsür4tdiSs]rutprãs-rursrstúéãpwd]érsits/Sqs/:un:wãs
iSsrütpriSós
DskéH)Ssrsãtusr-utdiéirstãp“stã]uéprsdrs]rursiSs-r]étdptósmktsptqsãSqtdpts
7:tskw2krsdSstã-tkaSstsriqépéus-rursãésqtãqSs7:tsptqsiSéãskriSãsiéütutdptãósWs
-ut]éãSs ut]Sdat]tus ts édptnurus Vs yéirs Ss kriSs 7:ts üSés rpRs tdp)Ss éndSuriSós Ds
iéã]ut-âd]érsã:unéirstdputsrsr-ruwd]érstúptudrstsrsutrkéiritsédptudrs7:tusãtus
riqépéirs -tkrs itã:dé)Ss éd]Sdã]étdptós WããSs d)Ss Rs ü“]éks tqs :qrs R-S]rs its
]uBpé]rsédptudrsp)SsyéSktdprOsqrãsprq-S:]Ssitytsãtus]SdpSudriSósD7:tkts]:jrs
]rursãtsitãür4sãtdpt2ãtOsdSspSiSOsiékr]turiSstsitd:d]ériSósçSéãs:qrs]uBpé]rs
iékr]turdpts ãSqtdpts Rs itãrnuri“ytks ts iSkSuSãrs 7:rdiSs ]Sdpwqs rknSs its
ytuiritós Ds itãruqSdérs iSs uSãpSs Rs :qrs ]Sq-tdãrH)Ss -rurs rs aruqSdérs
r-rutdpts7:tsãtstúé/ts-rurs]Sdã:qSstúptudSósWstã-t]érkqtdptsiéüB]éks-rursSs
rütpriSsriqépéus7:tsrsytuiritéursaruqSdérsutã:kprsirsn:tuurstsirs-r4ósmãprus
-ut-ruriSs-rursSs]SdüképSsRs7:ts-Sããé/éképrsrs]r-r]éirits-rursrs-r4ósDkRqs
iéããSOsityt2ãtsS/ãtuyrus7:rkskriSsüSésrütpriSs-tkrs-rurkéãérOsãtsSstã7:tuiSOs
ütqédédSOsS:sSsiéutépSOsqrã]:kédSós
eãsãédpSqrãstk:]éirqsSãsrã-t]pSãsédiéyéi:réãsirãsprutürãs7:tsãtsptqs-tkrs
üutdptós eãs pt]éiSãs -tdi:uriSãs ã)Ss rs ãSqrpé4rH)Ss irsdt]tããéirits iSs
utkrúrqtdpSstsirsrpép:itsitsitéúrusr]Sdpt]tuósmqsyt4sitsãtq-utsiéuénéusts
]SdpuSkrusp:iSOsãtuérséq-Suprdptsitéúrus-Sus:qrsyt4s7:tsrãs]Séãrãsãénrqsãt:s
]:uãSósDs-rurkéãérsüuS:úrsd)Ss-rããrsits:qrs-tuirsits]SdpuSktósDstú-utãã)Ss
puéãptsiSsuSãpSsürkrsirsdSãprknérsiSãskriSãsqréãstã]:uSãsirs-tuãSdrkéiritOs7:ts
itytqs ãtus ktyriSãs én:rkqtdpts rs ãRuéSós es jSnSs tú-utããéySs ãSqtdpts
itãr-rut]t:siSskriSstq-tdariSstqsqrdptusSskeep-smiling. =Sé2ãtsSsptq-Ss
its/uéd]rusitstã]Sdit2tã]Sdits-Suspu“ãsits:qrsür]arirsédpr]prós(urpr2ãtsits
qSãpurus ãt:s ytuiritéuSs uSãpSs prq/Rqs tqs ãtdpéiSs üén:uriSs ts -tuqépéus rs
-rupé]é-rH)Ss iSãs ytuiritéuSãs purHSãs iSãs S:puSãs kriSãs irs rkqrós oSqSs Sãs
qöã]:kSãs qéqRpé]Sãs r/rdiSdrurqs Ss pur/rkaSs its iéãüru]tOs purpr2ãts its
td]SdpurusrsdSprsãéd]tursprq/RqsdSs-krdSsrdBqé]SOsrédirs7:tsdtãpts]rãSsãts
purpts its :qrs qöãé]rs ]Sq-ktprqtdpts iéütutdptós Ds q:ã]:krp:urs iSs uSãpSs
ãSqtdptsutkrúrs7:rdiSsRsut]Sdat]éirstsr]téprósDpRsqtãqSsSsitq5déSs-tuits

121. s
" s
-SitusrSsãtuséitdpéüé]riSós
Dsqtié]édrsr]riwqé]rsptqs-S:]Sãsut]:uãSãsptur-w:pé]Sãs-rursk:prus]Sdpurs
tããts r:pwdpé]Ss iurqrós grs ürãts rn:irs édé]érkOs r-ké]r2ãts ]SupéãSdrs
ut-tpéirqtdpts-rursut-uéqéusSs-uS]tããSOsãtdiSs7:tsdrsqréSuérsirãsyt4tãsd)Ss
tãp“sdrirs]kruSsits7:ts-uS]tããSsãtspurprósgtãpts]rãSOsrsüSuqrsqréãsüut7Ttdpts
d)SsRs]arqrirsitstããtd]érkOsqrãsitséiéS-“pé]rósWãpSOsdSstdprdpSOsãéndéüé]rs
rknSs]SqSsF7:tsãSüutsitsãésqtãqSRós=SurséããSOsut]Sqtdir2ãtspurd7TékéiritOs
ut-S:ãSstsrpéyéiritãsanti-stress, tqsS:purãs-rkryurãOsãéq-ktãqtdptsutkrúruós
Ktããrs üSuqrOs Ss itãrq-ruSs irs qtié]édrs ptuqédrs utã:kprdiSs tqs :qrs
-utã]uéH)Ssptur-w:pé]rsöpékós
es ãédpSqrs rp:rs its qrdtéurs rs ]SkS]rus Ss -uSnurqrs ptur-w:pé]Ss tqs
rdirqtdpSsj“s7:tOsitsqrdtéurs/rãprdptstdü“pé]rOsür4s]Sqs7:tsSsrütpriSsd)Ss
ptdars ySdprits its r-rut]tus tqs -ö/ké]Sós (SiSãs y)Ss kats -tun:dprus Ss 7:ts
r]Sdpt]t:stsdédn:Rqsyrésr]utiéprus7:rdiSstktsrüéuqrus7:tsFd)SsRsdrirsits
qréãFós lS/s tããrs -utãã)SOs Ss -uSnd"ãpé]Ss -rããrs rs ãtus/Sqs drs qréSuérs iSãs
]rãSãstsSãsã:upSãsits-rurkéãérsy)Ssiéqéd:édiSsdrsqtãqrsqtiéirstqs7:tsSs
-r]étdpts itãS/uénrs Ss ]Su-Ss iSs iurqrs 7:ts tãp“s ãtdiSsut-utãtdpriSs ts Ss
purdãütuts-rursrsrkqrós
mdputprdpSOs -Sitqs ã:unéus -uS/ktqrãs i:urdpts rs ürãts its utntdturH)Ss
7:rdiSsrãstdtunérãské/turirãsã)SsktyrirãsdrsiéutH)Sstuurirósesütd5qtdSs
irãs k“nuéqrãs its ]uS]SiékSOs 7:ts ã:unts ãS/s rs üSuqrs its rpr7:tãOs Rs
tã-t]érkqtdpts éq-utããéSdrdptós mqs ãt:ãs tãüSuHSãs its utntdturH)Ss r-"ãs rs
-rurkéãérOsüé/urãsiSsdtuySsür]érks-tdtpurqsdrãsnkâdi:krãskr]uéqréãstqsyt4sits
ür4w2kSsdrãsnkâdi:krãsãrkéyrutãOstsrs]rirs/S]riSsSãsSkaSãsiSãs-r]étdptãsãts
td]atqsitsk“nuéqrãósmqsãép:rHztãsitsirus“n:rsdrs/S]rOsüSuqrq2ãtstqsyt4s
iéããSs nurditãs k“nuéqrãs its ]uS]SiékSós DSs ]SqtuOs 7:tsRs :qs rpSs its
éd]Su-SurH)SsiSsq:diSOsSs-r]étdptsãts-ztsrs]aSuruOséãpSsROsã:rspuéãpt4rsd)Ss
yéyéirstOs-uéd]é-rkqtdptOsrsdt]tããéiritsitstúpuryrãrusã:rsrkqrsqéãp:urq2ãts
]Sqsrsédntãp)Ss]SpéiérdrsitsrkéqtdpSãós=é]rsitqSdãpuriSs7:tstkts]Sdpéd:rs
tãprdiSscheio do mundo, -SéãsqrkstktsSsitéúrstdpurustsj“sãts-ztsrs]aSuruós
Ds aé-tuãtdãé/ékéirits r:iépéyrs ãtuérs :qs /Sqs édié]riSus -rurs tyéprus tããtãs
]rqédaSãst7:éyS]riSãósmkrsür4s]Sqs7:tsSsrütpriSs]SdãéitutsSsySk:qtsiSs
tdpSudSs édã:-Suprytkqtdpts rkpSs ts rããéqs utüSuHrs ã:rãs ptdiwd]érãs its
ut]SkaéqtdpSósDSsqtãqSsptq-SOstkrsrn:Hrsã:rsr:iéH)SstOs]SqséããSOsã:ntuts
7:tstktstã]:ptsqréãsrptdprqtdptstsitã-tuptósDsR-S]rsitsut]SkaéqtdpSsRs:qrs
S-Sup:déiritséitrks-rurs-tuqépéus7:tsrs-u"-uérsyS4sédptudrsãtspSudtsrkprsts-rurs
td]Sdpurustqsãés:qrsdSyrsaruqSdérós

122. ç
""ç
 
Perguntas 
Eéç CfcLçLcDõçDeçzêCmcçHêDcçefçeQ-õfçCeoLêoeCTêcCDõ\ç
Oéç gCDeçCcçHêDcçefçzeçneQêoCeêçeçzeçTfnHeê\çgCDeçefçeQ-õfçDeQêQ-êCDõç
DeçcLoõ\ç
qéç gCDeç efç VnêCFfeêç Deç zeç eQTõCDenç âõnç -nhQç Deç fzcç,cTmcDcç
câcneC-ezeC-eçêC-cT-c\çM-BçFfeçâõC-õçefçDêQ-õnSõçcçnecLêDcDe\ç
véç gçFfeçzeçêzâeDeKçcçFfeçzeç,õnScçQefçTõLcâQõ\ç
èéç gCDeçefçQõ,nõçDeçâen-fnVcSíeQçeçcVenncSíeQçDõçoõQ-õ\çIcncçõCDeçefç
CRõçFfenõçõLmcnçDêneê-õ\ç
kéç gCDeçefçTõC-nõLõçDezcêQçâcncçzcC-ençcçmcnzõCêc\ç
úéç gCDeçefçTcêçCcçâcnTêcLêDcDeKçõCDeçzêCmcçHêDcçczecScçDeQTcnnêLcnçezç
ncDRõçDeçfzcçDêHêQRõçêC-enCc\ç
:éç gçFfeçCcçHêDcçzeçõ,eCDe\çtõzçFfeçefçõ,eCDõçcçHêDc\ç
béç M-BçFfeçâõC-õçTcneSõçDeçQeneCêDcDeKçneLcNczeC-õçeçeC-neoc\ç
E?éç Cfeçõf-nõçLcDõçQeçcVc-eçezçzêCmcçTcnc\ç
ç
Erisipela facial 
 
àC-eCDeBQeçâõnçeQ-eçQêC-õzcçfzçQfn-õçDeçmenâeQBDõQ-ençCõçnõQ-õéçMçeLeç
eQ-Rõç LêocDcQç DõneQç êC-eCQcQKç Tõzõç Ccç CefncLoêcç Dõç-nêo>zeõKç eç -czVBzç
QêCcêQçeN-enCõQçCê-êDczeC-eçHêQ“HeêQKçQeçVezçFfeçDeçfzç-êâõçzfê-õçDê,eneC-eç
DõQçQêCcêQçDcçâcncLêQêcç,cTêcLéçPnc-cBQeçDeçfzcçQeofCDcçêC,eTSRõçTõzçõçH“nfQç
DcçHcnêTeLcçDõQ-enKçFfeçâõnçõTcQêRõçDcçânêzeêncçêC,eTSRõçânõHõTõfçcçTc-câõncéç
Inc-êTczeC-eç -õDcQç cQç âeQQõcQç QRõç âõn-cDõncQç Dõç H“nfQKç Nhç Ffeç fzcç
âõnTeC-coezç ân”Nêzcç cç E??_ç Dcç âõâfLcSRõç eQ-hç êC,eT-cDcéç Mç Tc-câõncç Bç
fzcç DõeCScç êC,cC-êLç êCõ,eCQêHcKç zcQç eN-nezczeC-eç TõC-coêõQcéç Mç
TõC-czêCcSRõç Qeç DhçCRõç QõzeC-eçâõnç oõ-“TfLcQKç zcQç -czVBzç âeLõç cnéç gQç
coeC-eQçâc-õL”oêTõQç,Lf-fczçezçfzcçhnecçDeçc-BçDõêQçze-nõQçcõçneDõnçDõç
DõeC-eçeçâõDezçQençeQâcLmcDõQçâeLõçHeC-õéç
CfcQeçQezâneçõçQêC-õzcçBçQfâõn-cDõçVcQ-cC-eçVezçeN-enCczeC-eKçzcQç
õQç coeC-eQç âc-õL”oêTõQç CRõç zcêQç cVcCDõCczç õç TõnâõKçêCQ-cLcCDõBQeç CcQç
nc“DeQçDõQçCenHõQçDcçzeDfLcçDõnQcLéçuõzeC-eçCõçxzVê-õçDcçTcVeScçeNêQ-ezç
Ovç DeQQcQç âõQQêVêLêDcDeQç Deç eQ-cVeLeTêzeC-õKç Ffeç TõnneQâõCDezç cõQç EOç
âcneQçDeçCenHõQçTeneVncêQKçncDRõçâeLcçFfcLçcçêC,eTSRõKç-eõnêTczeC-eKçâõDenêcç
ezenoênç ezç FfcLFfenç âcn-eéç gç H“nfQKç Ccç ânh-êTcKç -ezç âne,en>CTêcQç
DeTêDêDczeC-eç TLcncQKç eç Cõç nõQ-õç Bç QõVne-fDõç cç âeLeç Ffeç Bç c,e-cDcKç zcêQç

123. s
"#s
ururqtdpts Sãs S:yéiSãs ts qréãs ururqtdpts rédirs Sãs SkaSãós Ds R-S]rs tqs 7:ts
S]SuutqsrsqréSuérsiSãs]rãSãsãép:r2ãtstdputsSãsGxstsSãsNxsrdSãsitséiritOsqrãs
:qrs-tããSrs-Sitsãtusr]Sqtpéirs-tkSsqrkstqs7:rk7:tusS:purséiritós
DstySk:H)SsirsiStdHrsRspB-é]rsits:qrsédükrqrH)Sósesã:upSsitstu:-Hztãs
]:pâdtrãs Rs -ut]tiéiSs its iSutãs ts ruiSutãs yéSktdpSãósmqs ãtn:éirOs
itãtdySkytq2ãts -t7:tdrãs /Skarãs 7:ts ãts kéqéprqs tãpuéprqtdpts Vs “utrs its
iéü:ã)SsiSsdtuySsrütpriSsts7:rãtsãtq-utsits:qsã"skriSósWsuruSs7:tsrq/Sãs
SãskriSãsãtjrqsrütpriSãsS:s7:tsrãs/Skarãsãtstã-rkatqs-SusiSéãsS:sqréãs
ãtnqtdpSãs its dtuySós =édrkqtdptOs rãs /Skarãs ]atérãs its kB7:éiSs ãt]rqs ts
üSuqrqs:qrs]uSãprOs7:rãtsãtq-utsãtqsitéúrus]é]rpué4tãósArãsrs7:tãp)Ssd)Ss
itytsãtusirirs-Sustd]tuurirs]SqséããSOsSsyBu:ãs]Sdpéd:rsirdiSs-uSyrãsitsã:rs
-tuãéãpwd]érósXãsyt4tãsã)Ssqtd]éSdrirãsiSutãststúputqrsãtdãé/ékéiritsrpRs
:qs S:s iSéãs rdSãs r-"ãs Ss itãr-rut]éqtdpSs irs qrdéütãprH)Ss ]:pâdtrs irs
iStdHrós
oSqSspSirsrsã:-tuüB]étsirs-tktstãp“s-uSyéirsitsdtuySãOsSsãédpSqrs-Sits
tã]Skatus ts rpr]rus Ss -SdpSs qréãs ãtdãBytks tqs ]rirs -tããSrós Dãs ãép:rHztãs
pB-é]rãs -rurs riSt]tus ã)Ss r7:tkrãs tqs 7:ts rs ]r-r]éirits its itütãrs tãp“s
iéqéd:Birs tqs ]Sdãt7Twd]érs its édüt]Hztãs nurytãs préãs]SqSs -dt:qSdérOs
p:/tu]:kSãtsS:sprq/Rqsiér/tptãOsrkRqsitsiStdHrãs7:ts]SdãSqtqspréãs]SqSs
]âd]tustsprq/RqsédpSúé]rHztãsnurytãsS:s:qs]Skr-ãSsiSsãéãptqrséq:dSk"né]Ss
ityéiSs Vs DWKlOs kt:]tqérs S:s ptur-érãs qSitudrãs 7:ts rntqs drs édé/éH)Ss iSs
ãéãptqrséq:dSk"né]SOs]SqSs-Sustútq-kSstqspurdã-krdptãsits"un)Sãósotu]rs
itsqtpritsiSãs-r]étdptãs7:tsut7:tutqspurdã-krdptãsitsqti:krs"ããtrs-rursSs
purprqtdpSs irs kt:]tqérs ri7:éutqs :qrs édüt]H)Ss -Sus atu-tãs 4Sãptuós gtããts
]rãSOsrsqtié]édrsqSitudrs]Skr/SuS:s/rãprdpts-rursã:rsiéü:ã)Sós
Ds qtié]édrs r]riwqé]rs ut]Sdat]t:s 7:ts rkRqs iSs tdüur7:t]éqtdpSs irãs
üSuHrãs its itütãrs ]Su-SuréãOs rs ãép:rH)Ss rdBqé]rs prq/Rqs itãtq-tdars :qs
-r-tksit]éãéySsdtããtsãédpSqrósestú]tããSsitsstress Rs]SdãéituriSs]:k-riSóses
r]öq:kSs its túénwd]érãs 7:ts ]Sdãpép:és Ssstress = ãtq-uts -tuénSãSós gtããts
ãtdpéiSsSsstress túéntsdrsytuiritsq:épSsirãsüSuHrãsitsitütãrósmdputprdpSOs
]SqsSstú]tããSsitstúénwd]érãsSs-r]étdptsptdprsãts-uSptntusiSsrq/étdpts7:tsSs
rükéntósKtããrsqrdtéurOstkts]SkS]rsSs]Su-Ss]SqSsut-utãtdprdptstsqédrsã:rs
]r-r]éiritsitsutãéãpwd]érós
es-r]étdptsitstuéãé-tkrsür]érksRsrkn:Rqsqru]riSs-Susãt:sãédpSqrósDsükSus
7:tsitãr/uS]arsdSsqtéSsitsã:rs]rursStuéãé-tkrsür]érksYsGesichtsrose = uSãrs
ür]érkTsrd:d]érs-rurstktsts-rursSsrq/étdpts7:tsrknSsr7:éséuuSq-t:ósesyBu:ãs
7:tOs its pS]rérOs tãpryrs -r]étdptqtdpts rs tã-utéprOs r-uSytéprs rs ãép:rH)Ss its

124. s
"-s
üur7:t4rsnturks-rurstú-Susã:rãstúénwd]érãósesptqrsãts]arqrs]SdüképSOs-Séãsrs
/rãtsiSsatu-tã24SãptuOs7:tsut-utãtdprstktsqtãqSs:qs]SdüképSOsRsdSyrqtdpts
:qs]SdüképSOsprks]SqSsqSãpursSsaéãpSuérksiSsriSt]éqtdpSsitsü:diSóscqs]SdüképSs
riériSs -Sus q:épSs ptq-Ss rpurés rs rptdH)Ss -rurs ãés ]Sqsrs rj:irs its puS-rãs
tãpurdntéurãOsirãs7:réãsit-tditósDããéqs]SqSsdrsdt:urknérsiSspuénwqtSOsrs
-uS/ktq“pé]rs irs rnutãã)Ss Rs it]krurirOs ts rs itãüén:urH)SOs S:s ãtjrOs rs
ut-utãtdprH)Ssits:qrsutrkéiritsq:épSsiéütutdpts-uSytdétdptsirãs-uSü:dit4rãs
irsrkqrOsRsãtqtkardptsrSs7:tsr]Sdpt]tsdrs-rurkéãérsür]érkós]:dprqtdpts]Sqs
Ss]ru“ptusits/Sq/r2utk"néSOstãp)Ssr]tdp:rirãsrãs-uS/ktq“pé]rãsirsitütãrsts
irsutãéãpwd]érós
cqrsrkprsutãéãpwd]érsrdBqé]rsj“sã:ntutsrsiStdHrsitsü:diSósDsqtié]édrs
r]riwqé]rOs]rãSsd)Ssut]SdatHrsdtda:qrsVs-uéqtéursyéãprOs/:ã]ru“srkn:qrs
7:tstãptjrsS]:kprOsprks]SqSs:qsüS]Ssédüt]]éSãSsS:s:qs]ru]édSqrs7:tsrédirs
d)SsüSésitpt]priSósorãSsd)Ssãtstd]SdputsdrirsiéããSOs-Sit2ãtsiti:4éus7:tsrs
utãéãpwd]érsrdBqé]rs]Sdpurs:qsâq/épSs]tdpurksirsyéirsRsq:épSsüSuptstsã:üé]étdpts
-rurstdüur7:t]tusrãsitütãrãs]Su-Suréãsrs-SdpSsitsitãtd]ritrus:qsrpr7:ts
its atu-tã24Sãptus tq/Sã]riSós es ãédpSqrs itqSdãpurs 7:ts rknSsafetou  os 
nervos tsse meteu na pele itsrkn:Rqs-Susq:épSsptq-SstsrnSurs7:tusySkprusVs
pSdrósesqréãsiSkSuSãSstsSsqréãsiéüB]éksRsSsã:upSstsrstu:-H)SósDsutãéãpwd]érs
]Sdpurstããts-uS]tããSstsrsrdnöãpérs7:ts-uSi:4sãSqrpé4rq2ãtstqs:qrsiSus
rn:irs7:ts7:téqrsts:qrsãtdãrH)SsitspSkatiSursptdã)Sós3:rdiSsrs/ruutéurs
ãtsuSq-tOsrãs/SkarãOsdrsqréSuérsiSãs]rãSãOsãt]rqstsãts]:urqstqsi:rãsS:s
puwãsãtqrdrãósesrpr7:tsrpédntsrs-tããSrsj:ãprqtdptstqsãt:s-SdpSsqréãsüur]Ss
dr7:tktsqSqtdpS[sdSs]rãSsirstuéãé-tkrsür]érkOsiéutprqtdptsdrs]rurósDããéqs
]SqSs r]Sdpt]ts ]Sqs :qrs /SütprirOs ãSqtdpts rs ür]ts rpédnéirs ruitós Arãs
prq/Rqsãts-Sitsktyrus:qspr-rsdSsdrué4OsdrsSutkarsS:sdSsSkaSóseãsökpéqSãs
nSk-tãOstã-t]érkqtdptOsã)Ssp)Ssi:uSãs7:tsãts-tuitsrsyéã)Sstsrsr:iéH)Ssitãpts
kriSós md7:rdpSs Ss rütpriSs ãts ãtdpts Fr-tdrãFs itãüén:uriSOs qru]riSs ts
nSk-triSsdrsptãprstsdrãsür]tãOsSsatu-tãsirs]"udtrOstúputqrqtdpts-tuénSãSOs
-Sitsitéú“2kSs]tnSOstsSsiSsS:yéiSOsã:uiSóses-éSusRsprkyt4s7:tstããtãsrpr7:tãs
S]Suurqs7:rdiSsSs-r]étdptOstqsS:puSsãtdpéiSOsj“süSésãtyturqtdptsnSk-triSs
IiStdHrsitsü:diSáósä“sãtq-uts:qrs]tuprs-tuüBiérsdéããSsp:iSs7:rdiSsãtsptqs
tqs]Sdprs7:tsSsyBu:ãstã-tuS:si:urdptsrdSãs-SustããtsqSqtdpSsitsüur7:t4rs
itsã:rsyBpéqrs-rurOsitéúrdiSsãt:stã]SdituéjSsdrãsurB4tãsiSãsdtuySãOsrpr]ruós
DdptãstããtsãédpSqrsut]t/érsSsdSqtsitsignis sacer, üSnSsãrnuriSsS:süSnSs
ãtkyrntqósmktsturspurpriSs]SqsutqRiéSãsq“né]Sãs-Su7:tsãtsyéãk:q/uryrsrkés
:qsãédrksits:qs-krdSsqréãstktyriSósmktsRsitsürpSs:qsãédrksitsS:puSs-krdSOsãts

125. s
"0s
/tqs 7:ts -u"-uéSs ts édptudSós Ds éurs ãtkyrntqs 7:ts jrqréãs ãts qrdéütãpS:s rpRs
tdp)Ssruitsdrs]rurós(rkséursükrqtjrdpts-Sitsdrp:urkqtdpts]tnruststdã:uit]tuOs
ãtq-utsitsqrdtéursqtã7:édarós
çSits üé]rus ]kruSs 7:ts tqs préãs R-S]rãs túéãpts prq/Rqs rs ]ard]ts its
purdãüSuqrH)Ss -tkSs ürpSs its túéãpéus prq/Rqs rs éurs ãrnurirOs 7:ts rs qru]rs its
oréqs d)Ss Rs ãSqtdpts :qrs qru]rOs qrãs prq/Rqs :qrs qru]rsits iéãpédH)SOs
ptdiSsktyriSsr7:tkts7:tskatsi“sSsdSqts-rursSs]rqédaSsiSsitãtdySkyéqtdpSós
grs tú-utãã)Ss FuSãrs ür]érkFs SGesichtsrose Ys tuéãé-tkrs ür]érkTs rq/rãs rãs
-Sããé/ékéiritãstãp)SskriSsrskriS6sSsükSutã]éqtdpSsirsuSãrs]SqSséqrntqsirs
/tkt4rOs 7:ts ãts ãtiéqtdprs drs uSãrs ükrqtjrdpts iSs n"pé]Ss pruiéSOs ts dSs
ãéq/SkéãqSsirs-u"-uérsuSãrsytuqtkarOs7:ts]Sqsãt:ãstã-édaSãOsãBq/SkSsits
AruptOsit:ãsirsn:tuurOs-SitsütuéusdSããrs]rudtOsqrãOs7:tstãp“skénrirsprq/Rqs
rs Cwd:ãOs rs it:ãrs iSs rqSuós çSus pu“ãs iSãs r]tããSãs its éurs -Sitqs tãprus rãs
kr/rutirãsiSstdp:ãérãqSsükrqtjrdptstsiSsrqSusp"uuéiSOsqrãsprq/Rqsrsüöuérs
qépénrirós
Ds prutürs its r-utdié4riSs iSs rütpriSs tãp“s tqs utrkqtdpts ãréuOs uSq-tus
qtãqSOsitéúrusitãr/uS]arusSsS:puSs]tudtsitsãt:sãtuOsén:rkqtdptsytuiritéuSOs
tstúptudrusãtqsükSutéSãsSs7:tsãtsqSytsdSsqréãsBdpéqSsitsãt:sãtuósD7:ékSs7:ts
tktãsrpRstdp)Ss]SdpéyturqstsitéúrurqsriSuqt]éiSsdrãs-uSü:dit4rãs7:tusãtus
rnSurs ké/turiSós ltjrs rs éurs ãrnurirs S:s -uSürdrOs rs yédnrdHrs ut]tdpts S:s
rdpé7TBããéqrOsutpSqrsrsdt]tããéiritsitstúptud“2krósWsj:ãprqtdptstããtsr/uéusts
tããtséuuSq-tus7:ts-Sitqs]SkS]rustqsqSyéqtdpSsrstdtunérsdt]tãã“uérs-rurs
rpr]rusr7:tkrsS:purs-uS/ktq“pé]rsitsitütãrs7:tsã:untsVsk:4sirsãédpSq“pé]rsits
ü:diSós(urpr2ãtsitsuti:4éusrsutãéãpwd]érsrdBqé]rsrSstã-édaSãSsptqrOstsd)SsVãs
itütãrãsiSsSunrdéãqSós
 
Perguntas 
Eós 3:rks]SdüképSstãprstã]uépSstqsqédars]rur\s
vós es7:tsqtsrpr]rsSãsdtuySãOsSs7:tsqtstdü:ut]t\s
bós 3:tsqtiSspSudrsqédarsrkqrsp)Sstãputéprs-rurs7:tst:sptdarsitsqts
r/uéusprdpSs]Su-Surkqtdpt\s
[ós 3:rksSsâq/épSsirsyéirOs7:rksSsptqrs7:tstúéntsitqréãsitsqéq\s
Gós es 7:ts rükSurs tqs qédars ]rurs 7:ts t:s d)Ss -SããSs tú-utããrus ãtqs
utãtuyrã\ses7:tsitySsr/uéustsitéúrus7:tsãrérs-rursüSursitsqéq\s
Lós es7:tsqtsqru]r\ses7:tsqtsiéãpédn:t\s
7. 3:ts/Sq/rã2utk"néSsüé]rurqsdSs]rq-Ssirsqédarsrkqr\s
Pós es7:tsqédarstuéãé-tkrsié4srsutã-tépSsitsqédarãsüur7:t4rãsrdBqé]rã\s

126. ç
"3ç
GhçcLoõçFfeçc,Lõncçem meus lábios FfeçefçCRõçFfenêcçDêDen\çrêCmcQç,cTeQç
cnDezçDeHêDõçQQçVõ,e-cDcQçFfeçCRõçDeê\ç
béç CfeçâcâeLçDeQezâeCmcçcçâen,“DêcçezçzêCmcçHêDc\ç
E?éç Wç,eê-cçNfQ-êScçQçêncç,LczeNcC-eçeçcõçeC-fQêcQzõçezçzêCmcçHêDc\ç
ç
Herpes labial 
 
gç H“nfQç DõQ-enç Ffeç cTcVczõQç Deç DeQTneHenç Bç câeCcQç fzç DõQç
neâneQeC-cC-eQçDeQQcçCfzenõQcç,cz“LêcçFfeçcVncCoeçzcêQçDeçb?çH“nfQéçàLeQç
QRõç neQâõCQcVêLêDcDõQç âõnç -õDcç fzcç QBnêeç Deç c-nõTêDcDeQKç êCTLfQêHeç Deç
,cHõneTençõçQfnoêzeC-õçDõçTxCTenéçaõçâõC-õçDeçHêQ-cçDõQçH“nfQKç-nc-cBQeçDeç
fzcçDcQç,cz“LêcQçzcêQçVezBQfTeDêDcQéçufcçzcCeêncçDeçcoênçBçQezeLmcC-eçQç
Dcçrh,êcéçàLeQçQeçeQâeTêcLêDcnczçezçDê,eneC-eQçnczõQçâcnTêcLzeC-eçHêDêCmõQç
eç DêHêDezç mõCeQ-czeC-eç eC-neç Qêç õç Tczâõç Deç -ncVcLmõKç Cõç TcQõç õç Tõnâõç
mfzcCõKçezVõncçQfcçzcCeêncçDeç-ncVcLmcnçQeNcçcVQõLf-czeC-eçMDeQõCeQ-cMéç
lõç nõQ-õKç cLBzç Dõç DõQ-enKç õç H“nfQç Dõçherpes  simplex Bç eQâeTêcLzeC-eç
QêoCê,êTc-êHõéçàLeçeCoLõVcçDõêQç-êâõQKçQeCDõçFfeçõçânêzeênõçQeçeQâeTêcLêDõfçCcç
neoêRõç cTêzcç Dcç LêCmcç Dcç TêC-fncKçmostrando-se neQâõCQhHeLç âeLõç menâeQç
LcVêcLéç gç -êâõç ddKç câeCcQç LeHezeC-eç Dê,eneC-eKç eCTcnneocBQeç Dcç ze-cDeç Dõç
TõnâõçFfeçeQ-hçcVcêNõçDcçTêC-fncçeç,õnzcçcçVcQeçDcçzcêQçDê,fCDêDcçDõeCScç
HeCBnecçDcçc-fcLêDcDeKçõçmenâeQçoeCê-cLéç
gç-êâõçEKçFfeçBçõçcoeC-eçTcfQcDõnçDõçmenâeQçLcVêcLKçBçVeCêoCõKçzcQçeQ-hç
zcêQç Dê,fCDêDõç NfQ-czeC-eç âõnç eQQcç ncDRõJç bb_ç DõQç QeneQç mfzcCõQç õç
cVnêoczçezçQefçcâcneLmõçDêoeQ-êHõéçInc-êTczeC-eç-õDcQçcQçTnêcCScQçeC-ncnczç
ezçTõC-c-õçTõzçeLeçDfncC-eçõQçcCõQçDeçeQTõLcnêDcSRõéçàzVõncçõçH“nfQçâõQQcç
Qenç eCTõC-ncDõç âõnç -õDcç âcn-eKç QõzeC-eç fzç Deç TcDcç Tezç âõn-cDõneQç
âneõTfâcBQeçTõzçcçzõLBQ-êcKç-êâêTczeC-eçneTõnneC-eéç
tõzç DõneQç cofDcQKç ênnê-cC-eQKç eQ-êncC-eQç õfç ânõHõTcCDõç TõzêTmíeQKç
DeQeCHõLHezBQeç âeFfeCcQç VõLmcQç CõQç LhVêõQç eç zfê-õç zcêQç ncnczeC-eç
-czVBzçezçõf-nõQçLfocneQKçTõzõçâõnçeNezâLõçQçeC-ncDcçDõçCcnêDéçàLcQçeQ-Rõç
TmeêcQçDeçfzçLêFfêDõçTLcnõçCõçêC“TêõKçzcQçFfeçHcêçQeç-fnHcCDõçTõzçõç-ezâõKç
eCFfcC-õçõç-eTêDõçezçHõL-cç,êTcçêCTmcDõçeçcHenzeLmcDõéçlõQçDêcQçQeofêC-eQKç
cQç VõLmcQç cnneVeC-czç eç QeTczç eç Cõç zhNêzõç ezç fzcç QezcCcç eç zeêcç cç
cQQõzVncSRõç HõL-cç cç DeQcâcneTenéç rfê-õç ncnczeC-eKç Cõç eC-cC-õKç mhç
eHõLfSíeQçoncHeQçFfeçc,e-czçcçzfTõQcçDcçVõTcçeKçzcêQçncnczeC-eçcêCDcKçcQç
zeCêCoeQéç

127. s
"5s
oSqSs ]r:ãrãOs rããéqs ]SqSs r]Sdpt]ts ]SqsSs atu-tãsntdéprkOs rs qtié]édrs
r]riwqé]rsédié]rsy“uérãsãép:rHztãs7:tsuti:4tqsrs]r-r]éiritsitsitütãrósDs
-uSúéqéirits irãs ãép:rHztãs 7:ts iéã-rurqs Ss rpr7:ts Rs drp:urkqtdpts
ãtqtkardpts Vs -uSúéqéirits ãéq/"ké]rs iSãs k“/éSãs ã:-tuéSus ts édütuéSuós eãs
nrpékaSãs ã)Ss Sãs uréSãs iSs lSkOs rs üt/uts S:s Ss dtuySãéãqSós DpRs qtãqSs rãs
q:irdHrãsaSuqSdréãs7:tsS]SuutqsdSs-tuBSiSsirsqtdãpu:rH)Ss-Sitqsãtus
ã:üé]étdptãósArãsã)SsãS/utp:iSsrãs]SqSHztãsrdBqé]rãstsq:épSstã-t]érkqtdpts
rãs7:tstãp)SskénrirãsrsãtdãrHztãsitsut-:ndâd]érsS:sitsitãtjSs8ut-uéqéiSFs
d)SsriqépéiSs7:tsprovocam Ssatu-tãós
grs üt/utOs rkRqs iSs ]rkSus ts irs iéã-SãéH)Ss -rurs rs k:prs iSs ]Su-SOs ã)Ss
ké/turiSãs prq/Rqs ürdprãérãs ts ãSdaSãs ts Ss itãtjSs üt/uéks its rkByéSós es
dtuySãéãqSstyéitd]érs]krurqtdpts:qrs]SdpuriéH)Ssédptudr6s-uS]:ur2ãts]Sqs
-ur4tus:qrsãép:rH)Ss7:tsrpuréstsrSsqtãqSsptq-SsrqtiuSdprósKtãtjr2ãtsSs
ut]Sdat]éqtdpSstsrsrptdH)Ssj:ãprqtdptsir7:tkrãs-tããSrãsirãs7:réãsãtsptqs
qtiSós Ds üt/uts its yérntqs prq/Rqs -Sits ktyrus rSs atu-tãOs tyéitd]érdiSs
én:rkqtdpts:qrsãép:rH)SsitsiSéãsn:qtãósçSus:qskriSsãtstãp“sardendo -rurs
yérjruOs-SusS:puSsSsa“s:qsqtiSsd)SsriqépéiSs7:tsãtstú-utããrstqsptdã)Ssts
-Sits 7:téqrus Sãs k“/éSãós g)Ss Rs uruSs 7:ts rs üurãts d)Ssit]krurirs 83:ts prks
itéúruqSãsrsyérntqs-rursk“\FsrükSutsrSãsk“/éSãsãS/srsüSuqrsits/Skarãsits
atu-tãstqsyt4sits-rkryurãós
DSs /t/tus iSs qtãqSs ]S-Ss :ãriSs -Sus S:purs -tããSrs qtã]krq2ãts rs
ut-:ndâd]érstsSsqtiSsits-tuitusrs-uSúéqéiritstsrsrptdH)Ssitããrs-tããSrósDs
-tããSrs d)Ss ãts rputyts rs ut]:ãrus rs édpéqéirits iSs ]S-Ss ]Sq:qs ts -Sus tããrs
ur4)Ssd)Ss-tuqépts7:tsã:rsãtdãrH)Ssitsut-:ndâd]érsãtsqrdéütãptósesatu-tãs
tdp)SOs ã:/ãpép:péyrqtdptOs pur4s rSãs k“/éSãs r7:ékSs 7:ts rs -u"-uérs -tããSrs d)Ss
S:ãS:stú-utããruósmktstd]rudrsrsrytuã)Ssd)Ssit]krurirsitsãt:s-SupriSusdrãs
/Skarãs ut-:kãéyrãós es ]Sdp“néSs üBãé]Ss -tkSs ]S-Ss d)Ssitãtq-tdars 7:rk7:tus
-r-tkOs j“s 7:ts its 7:rk7:tus qrdtéurs Ss yBu:ãs tãp“s iéã-SdBytks tqs pSiSãs Sãs
-rupé]é-rdptãós
çrurs q:éprãs -tããSrãs /rãprs ytusrkn:Rqs 7:ts ptqs atu-tãósmkrãOsitsdSjSOs
yéurqsrãs]SãprãsédptudrqtdptOsüt]arq2ãtsrdéqé]rqtdpts-rurstããrs-tããSrsts
tqsyt4siéããSspwqs7:tsr/uéu2katsrãsq:]Sãrãsitsãt:ãsk“/éSãósesatu-tãskr/érks
IitsqrdtéursãtqtkardptsVsök]tursitstãp5qrnSOstq/SursqréãsédSütdãéySásits
ürpSstú-ké]éprs:qrsitã-uS-SuH)Sstdputsrsq:]Sãéirits-uSptpSurstsrsrnutããéyrs
tdtunérs irs -tup:u/rH)Ss Iitãpu:éiSuráós es 7:ts jrqréãsrükSuS:s rSãs k“/éSãs iSs
rütpriSsytu/rkqtdptOstú-utããr2ãtsrããéqsqtãqSsdSsatu-tãósDãsq:]Sãrãsã)Ss
rs“utrs-utitãpédrirs-rursrãsãtdãrHztãsitsut-:ndâd]érOsj“s7:tstqsdSããrs

128. s
"6s
]:kp:ursSsq:]Ss-uSyS]rsut-:ndâd]érósçrursSãsédiérdSãOsrSs]Sdpu“uéSOstktsRs
yrkéSãSstsãéq/Ské4rsrsutãéiwd]érsirsyéirOs-Su7:tstktãspSqrurqs]Sdã]éwd]érsits
7:tstktsRséq-Suprdpts-rursrs]uérH)SsitsyéirsdSyrósWs-SuséããSs7:tsSãsédiérdSãs
-Sitqsqrãpénrus-utyérqtdptsSsrkéqtdpSs-rursã:rãs]uérdHrãsS:siStdptãOs-Sus
tútq-kSOs ãtqs rs qtdSus ãtdãrH)Ss its ut-:ndâd]érós es atu-tãs kr/érks d)Ss
itãtq-tdars7:rk7:tus-r-tkstdputstktãós
eslSksRsSsãBq/SkSsiSs-uéd]B-éSsqrã]:kédSstsirsyéprkéiritOsur4)Ss-tkrs7:rks
ã:rs-uSúéqéiritsRs/:ã]rirs]SqsitãtjSOsq:épSstq/Sursd)SsãtjrsuruSs7:tstkts
ãts -Supts qrks tqs utkrH)Ss rs ãt:ãs riSuriSutãós WããSs ãtsi“s its qrdtéurs
tã-t]érkqtdpts tú-kSãéyrs drãs rkprãs qSdprdarãOs 7:rdiSs tãprqSãs
tã-t]érkqtdpts -u"úéqSãs rs tkts ityéiSs Vs -:ut4rs iSs rusts Sdits tktOs its
-utütuwd]érOsür4sãréusSsherpes simplex. (rks]SqSstdãédrsSstútq-kSsitsb]ruSOs
ã:rãs 7:téqri:urãs -Sitqs rpRs qtãqSs ]SkS]rus rs yéirs tqs-tuénSós 3:tqs
7:téqrs Sãs -u"-uéSãs k“/éSãs ]Sqs Ss -uéd]B-éSs üBãé]Ss its yéprkéirits ãtdpéu“Os its
qrdtéurs ]Suutã-SditdptOs :qrs ut-:kãrs d)Ss riqépéirs tqs utkrH)Ss rs tããts
-uéd]é-éSs drs ]Sdã]éwd]érós D7:tktãs 7:tOs ãtn:édiSs Ss urãpuSs its b]ruSOs
r-uSúéqrq2ãtsiSslSkstã]rkrdiSsntktéurãstsqSdprdarãstsrããéqské/turqsãt:s
atu-tãsãS/srsüSuqrsits7:téqri:urãOsr-utãtdprqspurHSãsrq/éyrktdptãósmktãs
itytuérqs7:tãpéSdrusã:rsyéprkéiritsitsatu"éãsiSslSksts-tkSsqtdSãs/:ã]rusãt:s
kriSsutytuãSósWããSs-Situérsür4tusã:unéusrkn:qspé-Ssits]rkSusr/rüriSsdrsüuérs
]kruéiritsiSsrus-:uSsirsqSdprdarós
oSqSHztãs rdBqé]rãs dSs édB]éSs irs qtdãpu:rH)Ss -Sitqs puréus :qrs iéyéã)Ss
d)SsriqépéirstqsutkrH)SsrSsitãtjSsitsptusüékaSãósDkRqsiéããSOsSsãrdnurqtdpSs
qtdãrksitsq:éprãsq:katutãsRs]SdãéituriSs]SqSsrknSséq-:uSs7:tsrãstd]ats
itsut-:kãrstsrã]Sós
oSdãéituriSsiSs-SdpSsitsyéãprsirsqtié]édrOsSsatu-tãskr/érksRs]SdãéituriSs
:qsãédpSqrsédSütdãéySs7:tsqrksut7:tusrkn:qspurprqtdpSósDs]runrs7:tstúéãpts
-Sus pu“ãs iSs ptqrs ptqs ã:rs Suéntqs drs yrkSurH)Sós eãs rütpriSãs ãtdptq2ãts
itãüén:uriSãs tOs tqs ãt:s dSjSs ts ut-:kãrOs tú-SãpSãs rs pSiSs Ss q:diSós A:épSãs
tyéprqsãréusrs-ö/ké]Ss]SqsSãsk“/éSãsp)Ssã:jSãs-rursd)Ssptus7:tsqSãpurusã:rs
éq-:ut4rós Dãs ök]turãs /tdéndrãs drãs üuSdptéurãs its ã:rãs q:]Sãrãs itéúrqs
tdputytusrknSsitstú]tããéyrqtdptstú-kSãéySstqsã:rãsrkqrãóslt:ãs-Supztãsits
tdpurirsã:-tuéSutãstãp)Sséd]rditã]tdptãstOs]SqséããSOsruitqstqs]SdüképSóseãs
k“/éSãsr-rut]tqsdépéirqtdptsqréãsnuSããSãOsédié]rdiSs:qrsãtdã:rkéirits7:ts
túpur-SkrsrsqSki:urs-utyéãprósDsrq/éyrkwd]érsprq/Rqsitãtq-tdars:qs-r-tks
r7:é6s-Sus:qskriSOsSãsk“/éSãs]atéSãsits/Skarãsr:qtdprqstsrpurtqsrsrptdH)Ss
-rursãéOsts-SusS:puSstktãsrSsqtãqSsptq-Ssãédrké4rq6s8g)SsqtspS7:tqOsãS:s

129. i
"!i
ráUsIqONci ái bcéáb4cMGi ã-Pi qO-sIPagci 4crbP(qái NOqFNáIi bPi uáqVOmsrPagcGi Ei
âcrUciqObâárciáNOuábâOPiPImciysáiqásiUrcUrOá4úrOcibgciysáriPu-O4OrGiEiysáiqái
uáq4PâPiPIOiíiPImciqséciysáiNá-iuciUróUrOciOb4árOcrGi
tmcrPiPqiUáqqcPqi4ê-ibcéciuciPVá4PucKiáiáIáiqáb4áiráUsIqPiucics4rciIPucGi
tysOIciysáiqá-UráiIRáiysáO-csicqiIújOcqiáiysáibgciPVIcrcsiPcqiIújOcqiuáNOuci
PciuáâcrciáiPis-iPUPráb4áiuáqOb4áráqqáimPbRPiNOuPibgcibPiVPIPKi-PqibPqi
jcIRPqiuáiRárUáqGitiPUPrêbâOPiáN4árbPiíiPrrsObPuPiUáIPqijcIRPqiPruáb4áqiysái
Iá-jrP-iPijPjPKiPiUsrsIáb4PiVrPbysázPiáNPmárPuPiáiPqiârcq4PqiuáiqséáOrPiuái
s-PiârOPbaPGitqiârF4OâPqiáiPqijrcbâPqKiPqiUPIPNrPqiâúsq4OâPqKicqiâc-áb4úrOcqi
MqsécqMiáiPiVrPbysázPiVárObPiysáiVcrP-irá4OucqiUcriIújOcqiâárrPucqi4crbP-(qái
PmcrPiqsPicUcr4sbOuPuáGiEiRárUáqiIPjOPIiíiPiráUsIqPiqc-P4OzPuPiuOPb4áiucqi
UróUrOcqiPjOq-cqGiàIáiíiPiVcr-PiâcrUcrPIiuái4cuPqiPqiqséáOrPqiysáibgciVcrP-i
uO4PqGi PPq4Pi UábqPri á-i jáOéPri IújOcqi âcjár4cqi Ucri RárUáqi UPrPi qái 4ári s-Pi
OuíOPiuciysPb4ciPi4á-ú4OâPiíiráUsmbPb4áiUPrPiP UáqqcPGi
1áq4ái Ucb4ci qsrmái Pi âRPbâái uái âc-Uráábuári -POqi UrcVsbuP-áb4ái ci
UrObâFUOciuciâcb4úmOcGiEiVábH-ábciucicontágioiáNOq4áiuái-PbáOrPiObáysFNcâPi
bci RárUáqi IPjOPIKi ái báq4ái âPqcKi uái -PbáOrPi OmsPI-áb4ái ObáysFNcâPKi ci
VábH-ábcibgci4á-iUrP4OâP-áb4áibPuPiPiNáriâc-iciPmáb4áiâPsqPucrGiTqqcibgci
UráâOqPiqáriPqqO-Kiâc-iciRárUáqimábO4PIiNONábâOPrá-cqiâc-ciPi4rPbqVárêbâOPi
uci Pmáb4ái VFqOâci uáqá-UábRPi s-i UPUáIi -POqi O-Ucr4Pb4áGi Ei UrObâOUOci uci
âcb4úmOcKibciáb4Pb4cKiâcb4ObsPiqábucici-áq-cGi1óqiPâráuO4P-cqiysáiPImci
áN4árbci ái âcb4PmOcqci áb4rPi á-i bóqi ái áb4gci Pucáâá-cqGi 1Pi ráPIOuPuáKi
qc-áb4áiUcuá-cqiábâcb4rPriPImciâcb4PmOcqciysPbuciOqqciéúiqáiábâcb4rPiá-i
bcqqPiPI-PGi1PuPiUrcNábOáb4áiuciáN4árOcriUcuáibcqiP-áurcb4PriqáibgciáNOq4ái
á-i bóqi qcji Pi Vcr-Pi uái UPurgcGi 1ci RárUáqi IPjOPIKi áqqái UPurgci éúi áq4úi
uOqUcbFNáIi bgci PUábPqi bPi âcbqâOêbâOPi -Pqi 4P-jí-i VOqOâP-áb4áGi 1áq4ái
qáb4OucKiciâcb4úmOciVFqOâcibgciuáqá-UábRPiysPIysáriUPUáIiPysOKiqc-áb4áici
PbF-Oâci íi uáâOqONcGi t-jONPIêbâOPKi ráUsmbHbâOPi ái -áuci uci âcb4úmOcKi Pci
á-jPrPIRPriciáysOIFjrOciPbF-OâcKiUcuá-iVPzáriâc-iysáicqiNFrsqi-Pb4Oucqiqcji
âcb4rcIái bci âcrUci UárâP-i ci âcb4rcIáGi Eqi NFrsqi -POqiUírVOucqi bgci Ucuá-i
4crbPr(qái UárOmcqcqi qá-i qári P4ONPucqi UáIci UPurgci Ob4árbcGi ti NOuPi ái Pi
P4ONOuPuái uái -íuOâcqi VP-cqcqi ysái 4rP4PNP-i uái áUOuá-OPqKi 4POqi âc-ci
1cq4rPuP-sqKiciâcrrcjcrP-GiàIáqibgci4ObRP-i-áucKiPciâcb4rúrOcKiqáb4OP-(qái
Ob4árbP-áb4ái âcbâOIOPucqi âc-i ci qOb4c-PKi ái PqqO-i bá-i cqi Pmáb4áqi -POqi
P-áPaPucráqiUcuOP-iIRáqiVPzári-PIiPIms-Gi
à-iqái4rP4PbuciuáiRárUáqKiciUárOmciuáiâPOriá-is-iâFrâsIciNOâOcqciáq4úi
áqUáâOPI-áb4áiUróNO-ciysPbuciPqiNPIcrPaváqiqsjq4O4sá-iPqiOb4árUrá4PaváqGi

130. s
#?s
3:tqs]Sd]t/tsSsatu-tãsd)Ss]SqSstú-utãã)Ssirsut-:ndâd]érs7:tsãtdptsts
ãéqs]SqSs-:déH)Ss-Sus-tdãrqtdpSãs8ã:jSãFs]Sdpéd:ru“sür4tdiSsitããrs“utrs
pr/:stOs]SqséããSOsrstq-:uuru“srédirsqréãs-uSü:dirqtdpts-rursrsãSq/urósDs
utrH)Ssãéd]tursiSs]Su-Ssãtu“sqréãsatu-tãskr/érkós
çtkSs]Sdpu“uéSOsrsprutürsitsr-utdié4riSs]Sdãéãptstqsut]Sdat]tuOsr]téprus
]SqSs-u"-uéSãststú-utããrusrsãtdã:rkéiritstsSãsS:puSãsptqrãsiéã]ut-rdptãós
múptudrus ytu/rkqtdpts Sãs -tdãrqtdpSãs ]Suutã-Sditdptãs tqs yt4s its ür4w2kSs
ãS/srsüSuqrsits/Skarãsitsatu-tãs-uSptntsSãsk“/éSãósorãSs]Sdpu“uéSsSsuéã]Ssits
ãts7:téqrusIdSs]rãSOsrs/S]rásRsrkpSósDsãt:sürySustãp“srsrpurtdptsS-Sup:déirits
itsãtspSudrus:qrs-tããSrsqréãsr/tuprststqrd]é-rirós
mqs :qs ãtdpéiSs qréãs ]Sd]utpSOs Sãs k“/éSãsatu-Rpé]Sãsãrdnurqs ts üSuqrqs
]uSãprsitsüSuqrsq:épSs-rut]éirsrsk“/éSãsqSuiéiSãós
(urpr2ãtsitsã:-turusrsut-:ndâd]érs-rurs]atnrusVsãtdã:rkéiritstOsrkRqsiSs
kriSsut-:ndrdptsiSsq:]SOsut]Sdat]w2kSstsitãüu:p“2kSs]SqSsiSriSusitsyéirósDs
yéirs ã:uné:s iSs tã]:uSs -âdprdSs -uéqSuiérks ts pSiSãs Sãs ãtutãs a:qrdSãs
urãptjrurqs -rurs üSurs iSs tã]:uSs öptuSOs rs qtdãpu:rH)Ss ]Sqs ãt:ãs ã:]Sãs
tã]:uSãsRsSs-uR2ut7:éãépSs-rursrs]uérH)SsitsyéirsdSyrstsitytsãtusr]téprs]SqSs
-ruptsã:/ãprd]érksirsyéirós
eãs-tdãrqtdpSãs“]éiSãs-Situérqs]Sdütuéusrn:it4rstsptq-tuSsVs-u"-uérs
yéirOséq-:kãSãsitsürkrusqrksS:stã-:qrusitsuréyrs-Situérqsãtustú-uéqéiSãsãS/s
rsüSuqrsits]uBpé]rs]Sdãpu:péyrsS:srpRsqtãqSsütuédrósmqs:qsdé]aSsãS]érkOsSs
]r/ruROsaryérsrpRsqtãqSsrs-Sããé/ékéiritsitskty“2krsiéutprqtdptsrSãsk“/éSãsts
ür4w2krs prdpSs rSs aSqtqs ]SqSs Vs q:katuós es 7:ts ãts ür4érs rkés Rs túrprqtdpts
ãtuyéus ]S7:tpRéãs ytu/réãs ptq-turiSãs 7:ts tktnrdptqtdpts :kpur-rããryrqs
]tuprãs üuSdptéurãs ts 7:ts -Siérqs ãtus ktytqtdpt ã:ã-tépSãs tOs Vãs yt4tãOs rpRs
qtãqSs SütdãéySãós Ds -érirs ãtuérs :qrs S:purs üSuqrs its -tuqépéus 7:ts tããrs
ptq“pé]rsrükSutOské/turdiS2rsits:qrsqrdtéursrédirspSktu“ytkós
s
Perguntas 
Eós 3:rksptqrstq/rurkarsqt:st7:ékB/uéSsrdBqé]Sstsr/uts]rqédaSs-rursSs
atu-tã\s
vós es7:tsqtsi“sdSjS\ses7:tsqtsut-tkt\sKts7:tsqrdtéursiS:srã]SsrSãs
S:puSã\s
es 7:tsqtsédã-éursrytuã)S\ses7:ts]SdãéituSstã]"uér\sDpRs7:ts-SdpSsrs
ut-:ndâd]érs7:tsãédpSstãp“skénrirsrSsitãtjS\s
bós 3:tsutkrH)SsptdaSs]SqSsq:]SsItsrãsq:]Sãrãá\sçSããSsitãüu:p“2kSs
7:rdiSsRsSs]rãS\s

131. i
# i
CGi dc-iysPOqiUábqP-áb4cqiqsécqiási-áiáqâcbucKiuáONPbuciysái-ásqi
IújOcqi 4rPbqjcruPb4áqi cqiáNUráqqá-\i)sái áNUráqqváqiási éP-POqiUár-O4OrOPi
ysái-áiNOáqqá-iPcqiIújOcq\i
5Gi Aárúi ysái ási -ái uáqVOmsrci UPrPi bgci 4ári uái âcbVOmsrPri cqi 4á-Pqi ái
UPrâáOrcqiá-iysáq4gc\iàsiO-UáacijáOécqicsics4rci4OUciuáiâcb4P4ciâc-iIújOcqi
ráUáIáb4áq\i
8Gi tiOuíOPiuáiáNUráqqPri-ásqiUrcjIá-Pqi-áiuúi-áucKiáiásiâcbqOmciOqqci
ésq4P-áb4áiâc-i-ásiqOb4c-P\iEiysáiáNOq4áiuáiObuOzONáI-áb4áiObuOzFNáIiá-i
-ObRPiNOuP\i
0Gi )sái uOIá-Pi -ái uúi 4rPjPIRc\i oái ysPIi Várrci ObâPbuáqâáb4ái ási bgci
csqciráPI-áb4ái-áiPUrcNO-PrKiá-jcrPiUrá4ábuPiVPzê(Ic\i
i
i
Vista e visão 
 
1ciUrO-áOrciNcIs-áKi4rP4P-cqiUcr-ábcrOzPuP-áb4áiucqiUrcjIá-Pqi-POqi
VráySáb4áqi ucqi cIRcqi ái -ábcqi áN4ábqP-áb4ái ucqi UrcjIá-Pqi ucqi csNOucqKi
qábuciysáiPiUáruPiucicIVP4ciáiuciUPIPuPribgciVcOiPjcruPuPGiTqqciâcrráqUcbuái
âc-ijPq4Pb4áiáNP4OugciQiáqâPIPiuáiNPIcráqiIOmPuPiPcqi-PIáqiysáibcqiPVá4P-Ki
áNUráqqPbuci s-Pi NPIcrPagci 4OUOâP-áb4ái âsI4srPIi bPi ysPIi NPIái Pi UábPi
PUrcVsbuPr(qáGiçcriqsPiPUPrêbâOPiáN4árbPKicqicIRcqiâcrráqUcbuá-iPciAcIiái
Pci UrObâFUOci -PqâsIObc
-?
Gi 1Pi Vcr-sIPagci uái 2cá4RáGi MAái ci cIRci bgci Vcqqái
qcIPrKi ci AcIi éP-POqi UcuárOPi Nê(IcMGi ]úi ci órmgci PsuO4ONcKi Pci âcb4rúrOcKi
O-UráqqOcbPiáN4árbP-áb4áiP4rPNíqiuciUPNOIRgciPsrOâsIPrKiysáiqO-jcIOâP-áb4ái
áq4úiUróNO-ciuPilsPiáiuciUrObâFUOciVá-ObObcGi
Eqi cIRcqi qgci Pi 7bOâPi UPr4ái uái bcqqci âcrUci cbuái ci âírájrci qái 4crbPi
NOqFNáIKiéúiysáiáIáqKiuáiPâcruciâc-iPiROq4órOPiuPiáNcIsagciáiésb4P-áb4áiâc-ici
bárNcicâsIPriáiPirá4ObPKiqgciUPr4áiuciqOq4á-PibárNcqciâáb4rPIGioáNOuciQiqsPi
UróUrOPi bP4srázPKi NOqgci ái âcbqâOêbâOPi áq4gci bP4srPI-áb4ái IOmPuPqGi ti
Urc-cagci ucqi cIRcqi Pi órmgci ucqi qáb4Oucqi uái UrO-áOrPi âIPqqái câcrrási
ésb4P-áb4ái âc-i Pi UrO-PzOPi âcbysOq4PuPi UáIci âírájrcGi Ei UábqP-áb4ci
O-UrámbPi bcqqPi NOqgcKi -Pqi Pi NOqgci 4P-jí-i O-UrámbPi ci UábqP-áb4cGi ã-i
âcrráqUcbuái Pci cs4rci á-i qsPqi UcqqOjOIOuPuáqi ái Vcb4áqi uái árrci ái qái
Urc-cNárP-i -s4sP-áb4áGi Ei UábqP-áb4cKi áIámPb4á-áb4áKi qsUrOsi NúrOPqi
uáVOâOêbâOPqiuPiNOqgcGiàbysPb4cKiUcriáNá-UIcKiUcuá-cqicsNOriáiâRáOrPriá-i
4cuPqiPqiuOráaváqKibóqiUár-Pbáb4á-áb4áiNá-cqiPUábPqi-á4Puáiuci-sbucGi

132. s
#"s
D-tdrãsrkn:dãsit:ãtãs]Sqsq:épSãsSkaSãstsSs-rãpSusDunSãs-Sitqsriqéurusrs
pSprkéiritós
Dsyéã)SsRsSuétdprirs-tkrsk:4siSslSkOs]:jSãsuréSãs-rut]tqspSqrusãtq-utsSs
]rqédaSs utpSs tOs -SuprdpSOsqréãs ]:upSós oSuutã-SditdptqtdptOs d"ãs ptdprqSãs
-tdãrus ts -krdtjrus kédtruqtdpts ts ãtqs uSitéSãós g"ãs SuétdprqSãs dSããSs
rq/étdpts rupéüé]érks -Sus kédarãs ts âdn:kSãs utpSãs td7:rdpSs rs drp:ut4rOs rSs
]Sdpu“uéSOsyéytstqs]:uyrãststãüturãstsitã]Sdat]tsrãskédarãstsâdn:kSãsutpSãós
gSããSs-tdãrqtdpSsd)Ssã"stãp“srputkriSsrSs]rqédaSsqréãs]:upSOspSirãsrãs
dSããrãs ]Sd]t-Hztãs ts tú-t]prpéyrãs utütutdptãs rSs itãtdySkyéqtdpSs ã)Ss
-uSjtHztãskédtrutãsdSsü:p:uSósArãs]SqSsrsutrkéiritsd)Ssit]SuutskédtruqtdptOs
rkn:qrs]Séãrsdtããtãs-krdSãsãtq-utsprkarósä“sq:épSãsürpSutãsédié]rdiSs7:tsrs
yéSkrH)SsitsdSããSsqtéSsrq/étdptsdrp:urksptqsq:épSsrsytus]Sqsrsén:rkqtdpts
yéSktdprs éq-SãéH)Ss irs kédtruéiritós mãprOs tdputprdpSOs ptqs rs ytus ]Sqs :qs
t7:ByS]Ssitsur]éS]BdéSskénriSsVsyéã)Sós
mú-utããztãs préãs ]SqSs k:4s iSs tã-BuépSOs ék:qédrH)SOs ]kruSs tdptdiéqtdpSOs
]r/tHrs ]krurOs rs Wirits irãs (utyrãOs tp]óOs itqSdãpurqs]SqSs rs ]Sdã]éwd]érOs
-rããrdiSs-tkrsyéã)SOstãp“stãputéprqtdptskénrirsVsk:4ósg"ãsürkrqSãsirsk:4siSs
]Sdat]éqtdpSs]SqSsãtdiSsrknSspSprkqtdpts"/yéSOstsd)Ssitsãt:sãSqOsnSãpSs
S:s ]atéuSós es ãSqOs rSs qtdSãOs itytuérs ptus qréãs iéutépSs rs tããrs aSdurs -Séãs
ãtn:diSsSãsqépSãsiSãsqréãsyruériSãs-SySãOsdSs-uéd]B-éSsaS:yts:qsãSqOsts
pSirsrs]uérH)Ss]SqtHS:s]SqstktósFgSs-uéd]B-éSstursSsytu/SFOstdãédrsrsβB/kérOsts
iti:4éqSãs iSãs Ctirãs 7:ts p:iSs ã:uné:s rs -rupéus irs ãBkr/rs -uéqSuiérks eAOs
td7:rdpSsdrs]Sd]t-H)SsiSãsr/SuBnédtãsirsD:ãpu“kérOsKt:ãs]rdpS:sSsq:diSós
DpRsqtãqSstqsdSããSsq:diSsitãtd]rdpriSsrsüBãé]rstdãédrs7:tsSs:déytuãSs
ã:uné:srs-rupéusits:qstãpuSdiSs-uéqSuiérkós
g)SstdptditdiSstããrsãép:rH)SOsd"ãsürySut]tqSãsrsyéã)Sstqs-utj:B4Ssirs
r:iéH)Ss ts ]SkS]rqSãs dSããrs ur4)Sscristalinas tqs -uéqtéuSs k:nruós Ds -uéqtéurs
]Séãrs7:tsdSãsã:]titsRsytusrsk:4siSsq:diSOstq/Sursãré/rqSãs7:tsãtstã]:prs
Ss/rpéqtdpSs]ruiBr]SsqrptudSsq:épSsrdptãs7:tsrsk:4siSsq:diSsãtjrsyéãBytksts
7:tstqsürãtãsit]éãéyrãsirsyéirsSsqtkaSusRstã]:prusrsyS4siSs]SurH)Sós
Ds tãpu:p:urs iSs SkaSs utytkrs :qrs S:purs -uS-uétirits its dSããrs yéã)Ss ts
prq/RqOs-SuprdpSOsitsdSããrs]Sdã]éwd]érOs7:tsd)Ssitéúrsitsãtus-uS/ktq“pé]rós
g"ãsd)SsytqSãsén:rkqtdpts/tqsts]Sqsrsqtãqrsdépéit4stqspSirsrsã:-tuüB]éts
irsutpédrósDs]r-r]éiritsitsyéã)SsRsqréãsüur]rsdrãs/SuirãOstsrsãtdãrH)Ssirãs
]Sutãsitüé]étdptOsqtkaSurdiSsVsqtiéirs7:tsãtsr-uSúéqrsiSs-SdpSs]tdpurkósDs
yéã)SspSudS:2ãts-rursd"ãs:qsrpSsits]Sd]tdpurH)SOs-Séãsd"ãsüéúrqSãsSsSkarus
tqs:qs-SdpSs-tuqépédiSOsrããéqOs7:tsSsutãpSsüé7:tsr:pSqrpé]rqtdptsüSursits

133. s
##s
üS]SósKtsqrdtéurs]Suutã-SditdptOs]Sd]tdpurqSãsdSããrs]Sdã]éwd]érsdSs7:tsRs
qréãséq-SuprdptOs]SqsSs7:tsrãs]SéãrãsqtdSãséq-Suprdptãsã)Ssq:éprãsyt4tãs
tã7:t]éirãósmã]Skatusptqs:qsi:-kSs]ru“ptuOs]SdãéãpédiSsits:qrstã]Skars-rurs
itdpuSsts:qrstã]Skars-rursüSurósçutã:qt2ãts7:tsrsyéã)Ssd)SsüSésãtq-utsp)Ss
]tdpurirós Dédirs aSjtOs FS:puSãs qrqBütuSãFs préãs ]SqSsSãs ]ryrkSãs tdútunrqs
én:rkqtdpts/tqstqspSiSsSs]rq-Ssitsyéã)SósgSããSsSkaSsptqsrédirs:qs-SdpSs
]tnSs-u"úéqSsrSs-SdpSstqs7:tsrsyéã)SsRsqréãsrn:HrirOsSskS]rksSditsSsdtuySs
S]:krus-tdtpursdrsutpédrósDs]Sdã]éwd]érOsputédrirs-rurstã]Skatusts-rursriSprus
-SdpSãsitsyéãprs:dByS]Sãstsrsãtn:éusur]éSdrkqtdptsSs]rqédaSsqréãs]:upSOsptqs
én:rkqtdptsS:puSãsprdpSãs-SdpSãs]tnSãós(Sirs]Sd]tdpurH)SstsSs]Sdãt7Ttdpts
-uS]tããSs its tã]Skars 7:ts ãts ãtn:ts tãp)Ss /rãtriSãs drsryrkérH)Ss ts
-utãã:-ztqs-uS]tããSãsits-tdãrqtdpSós
Ds tú-tuéwd]érs irs -tuã-t]péyrs tdãédrs ]SqSs Rs éq-Suprdpts Ss -r-tks
itãtq-tdariSs -tkrs ryrkérH)SOs prdpSs dSs -uS]tããSs irs yéã)Ss ]SqSs dSs iSs
-tdãrqtdpSósKéãpSu]tdiSsa utrkéiritOsd"ãs-tu]t/tqSãs]SqSsnurditsSs7:ts
tãprs-u"úéqSstsoSqSs-t7:tdSsSs7:tstãp“skSdntósgtãpts-SdpSsj“sãtsdSprstqs
dSããSspé-Ssits yéã)SsSs tnS]tdpuéãqSs 7:ts éq-utndS:sdSããSs-tdãrqtdpSsrSs
kSdnSs irs aéãp"uérós lSqtdpts r7:ékSs 7:ts tãp“s -tããSrkqtdpts -u"úéqSs rs d"ãs
ut]t/tstã-rHSstqsdSããSs-tdãrqtdpSs]sdrs"pé]rs]Suutã-SditdptósDstã-édars
7:tsptqSãsdSsdrué4stãp“sqréãs-u"úéqrstOs-SuprdpSOsRsqréãséq-Suprdpts7:tsrs
t-éitqérsits]"ktursdrsDqRué]rs,rpédrós
múéãptOs-SusS:puSskriSOsSstütépSsr-rutdptqtdpts]Sdpuriép"uéSsirs-uSjtH)SOs
7:ts tãp“s kénriSs rSs SkaSs its qrdtéurs én:rkqtdpts ã:/ãprd]érkós md7:rdpSs
édptd]éSdrkqtdpts d)Ss ytjrqSãs rs yénrs dSs -u"-uéSs SkaSOs ut]Sdat]tqSãs
dépéirqtdptsSs]éã]SsdSsSkaSsiSãsS:puSãósg"ãsdSãs]Sq-uSqtptqSãsrsytusp:iSs
iSskriSsitsüSurOstq/SursSsSkaSsdSãs-uSytsSs]Sdpu“uéSsSsptq-SspSiSós(Sirãsrãs
éqrntdãsãtq-utsãtsüSuqrqsãSqtdptsãS/utsrsutpédrOs7:tsédt7:éyS]rqtdpts
tãp“sitdpuSósDãséqrntdãs7:tsãtsüSuqrqsrsposterior? itéúrqséããSsq:épSs]kruS6s
7:rdiSsãtsSkars-rursrs]kruéiritsiSslSkststqsãtn:éirsãtsüt]arsSãsSkaSãOsSs
7:tsãtsyws]SqsSãsSkaSãsüt]ariSãsRs:qrsqrd]arstã]:urOs:qsdtnrpéySsiSslSks
7:ts]tuprqtdptsd)SstúéãptsiSskriSsitsüSurós
(Sirãsas dSéptãsSãsãSdaSãsdSãsqSãpurqs7:tsrsutpédrsd)SsRsdtqsqtãqSs
dt]tãã“uérspara ytuós (Sirãs rãs éqrntdãOs r7:tkrãs 7:ts d"ãs r-rutdptqtdpts
S/ptqSãsitsüSurs-rursitdpuSstsãS/utp:iSsrãséqrntdãsSdBué]rãs-uS-uérqtdpts
ditas ã)Ssdrsutrkéiritséqrntdãsédptudrãósg)Sstúéãptsdtda:qrsS:purstOs-Sus
-uéd]B-éSOs d)Ss -Sits arytus dtda:qrs S:purós D-tãrus iéããSOs ]SdãéiturqSãs
dSããSãs SkaSãs ]SqSs ãtdiSs r-rutkaSãs üSpSnu“üé]SãOs ts iti:4éqSãs 7:ts r7:ékSs

134. i
#-i
ysáiíiVc4cmrPVPuciuciIPuciuáiVcrPiáq4úiráPI-áb4áiIúiVcrPGi1óqi-cq4rP-cqibci
UrO-áOrciNcIs-áiâc-ciáqqPiqsUcqOagci4gciójNOPiUPrPibóqiíiUrcjIá-ú4OâPGi1Pi
ráPIOuPuáKi bóqi Ná-cqi 4suci Ob4árbP-áb4ái ái ci áNUIOâP-cqi âc-ci qábuci ci
-sbuci áN4árOcrGi àq4áKi áb4rá4Pb4cKi íi ci -áâPbOq-ci uPiprojeçãoKi âc-i âséPi
PésuPiá-UsrrP-cqiUPrPiVcrPi4suciPysOIciysáibgciUcuá-cqiqsUcr4Pr á-ibóqGi
EicIRcKiUcr4Pb4cKiVcrbáâáiPijPqái4Pb4ciUPrPiPirPâOcbPIOzPagciâc-ciUPrPiPi
UrcéáagcKiVPNcráâábucibcqqPqiNPIcrPaváqiáiUrc-cNábuciPiáqâcIRPiáKiâc-i
áIPKiPiIO-O4Pagciuci-sbucGidc-ciáIáiVPzi4suciOqqciPiqárNOaciuciUábqP-áb4ciái
qsPiNOqgciuái-sbuciIObáPrKirPâOcbPIiáiPNPIOPucrPKiPiâcbqâOêbâOPiqáiNObmPiâc-i
s-iartifício csqPucJiáIPiqsmáráiysái4cuPqiPqiUárâáUaváqiuáibcqqcqicIRcqiqgci
cjéá4ONPqKi csi qáéPKi ysái PysOIci ysái bóqiimaginamos : VcrPi âcrráqUcbuái Qi
ráPIOuPuáGi
1cqqPiNOqgciuái-sbuciáiciUráuc-FbOciuciOb4áIáâ4ciáq4gcijPqáPucqibáqqái
4rsysáGi à-i 7I4O-Pi Obq4HbâOPKi Oqqci qái uáNái Pcqi cIRcqi ái qásqi áqVcracqi uái
ábuOráO4Pri Pr4OVOâOPI-áb4ái ci -sbuci ráucbucGi AsPi UróUrOPi Vcr-Pi ráucbuPi
-cq4rPi ysPb4Pi bámPagci uái qOi -áq-ci íi báâáqqúrOPi UPrPi OqqcGi 9céái bóqi
qPjá-cqiysáibPiráPIOuPuáibPuPibáq4ái-sbucicâcrráiIObáPr-áb4áGitysOIciysái
á-iUáysábPiáqâPIPiUPráâáiqáris-Pirá4PiíibPiráPIOuPuáis-PiâsrNPKiâc-ci
Ucuái qári âc-UrcNPuci Pi ysPIysári -c-áb4ci UáIPi âsrNP4srPi uPi .árrPGi t4íi
-áq-ci cqi rPOcqi uái Iszi bgci Nê-i uciAcIi á-i IObRPi rá4PKi ái qO-i á-i mrPbuáqi
áqUOrPOqGi 1áqqái áb4rá4á-Uci VOâP-cqi qPjábuci 4P-jí-i ysái bcqqcqi cIRcqi
Ucuá-i Uárâájári qc-áb4ái s-Pi UPr4ái FbVO-Pi uci áqUáâ4rci uái cbuPqi
áIá4rc-Pmbí4OâPqi áKi Ucr4Pb4cKi uái bcqqPi MráPIOuPuáMGi 1áqqPi qO4sPagci
UrcjIá-ú4OâPKiysáiP-áPaPNPiqásiuc-FbOciOIO-O4PucKicicIRciáiciOb4áIáâ4ciqái
PqqcâOPrP-i PObuPi -POqi áq4ráO4P-áb4ái ái ci Ob4áIáâ4ci PUPráIRcsi ci cIRci âc-ci
bgciciVáziâc-ibábRs-ics4rciqáb4OucGidc-iráâsrqcqi4íâbOâcqKiáIáiPésucsiPi
P-UIOPriPqiIO-O4PuPqiâPUPâOuPuáqiucicIRcKiâc-i-OârcqâóUOcqiUPrPici-sbuci
uci -sO4ci Uáysábci ái âc-i Isbá4Pqi ái 4áIáqâóUOcqi UPrPi ci P-UIci áqUPaci uci
ObVObO4cGi.cucqicqi4rsysáqiái-áOcqiUcqqFNáOqiqsmárá-iysáibcqqPiNOqgcibgci
NPOi 4gci -PIi âc-ci cqi bcNP-áb4ái qObâárcqi cIRcqi ObuONOusPOqi -cq4rP-Gi Eqi
óâsIcqiuáONP-i-sO4ciâIPrciysáiPi-POcrOPiucqiOb4áIáâ4sPOqiqc-áb4áiUcuáiNárici
-sbuciP4rPNíqiuáiqásqiUróUrOcqióâsIcqGitiVsbagciuPqiIáb4áqiuáiâcb4P4ciíi
O-UáuOriysáiPiNár4Omá-iqái4crbáiáNOuáb4áGiEiVP4ciuáiysái-POqiuPi-á4PuáiuPi
UcUsIPagciuPqiâRP-PuPqibPaváqiuáqábNcINOuPqi-PIiUcuáiábNármPriqá-iPi
PésuPi uái -áOcqi Pr4OVOâOPOqi UcuárOPi uPri ci ysái UábqPrGi 1á-i -áq-ci cqi
áNUárO-áb4cqiâc-iIáb4áqiVONPqiUár-Pbáb4áqiUcuá-i-cuOVOâPriOqqcGi

135.
#0
% * ** * N')>$c) * * +$% *)$c * *+ B* 89*)c
+$ FuKc+')$c9') )$c%D 4)*$7'( Fu$;*K
8u$ +$% +$%K $ *% +* , + )* + c$)/* 'c7
7,%)( +$%'Fu7*( *u7,%)(*+'' %)c)' 'c**
'c'&(+*c$cFu $%$** ()*= %)( Fu
8 c)+$% '*)$uD) $ $&'c'=+%
+) c)$%98)c + *K **)+ c+ *% K *%: *+' 7 * +
c+' /*=K'% $%K %)( &8)u 7 )N)u*% )+ J







* )* c9cu* )$%$* %>+ +*+ % + $ + *Kcc '
c9cu*+$*K *Fu ' c+ )K$Fu $%*u)+>+
))% K cc ' c9cu* + )*K : )+'** * 'Fu$&
Fu)Fu)+'**)$ c+u+ )u*;%)c c*'$QN')>$c)
c%)) $ K '$%*'cu +7)$%+ )*Fu )cu '**9('
Fu8)%*, *'c) B+$% $)*&
*$** ()*$=*+$% %)( K =% +7=+$ $* &c
8)+Fu **)*%)+*K()($c) +*c+)+ $*8)N *$* )u*
+()+$%Kc+$*8)+* $%)* * * *))>$c) *'$%)$ +$%
) +' %:*K%c&
)+ + 7 )N)u*% FuFu=% (D *'c%+ )*'7+:%)c
$** ()*K *c ( ) J

136. s
#3s
=én:ursits^ósmósäékks
s
grp:urkqtdptOs rs ytkarsts rs jSytqs tãp)Ss ãtq-utsts rSs qtãqSs ptq-Ss k“ós
mdputprdpS, rpuryRãsirstã]Skars-SitqSãs-tu]t/tusr-tdrãs:qrsitkrãstqs:qs
-uéqtéuSs qSqtdpSOs r7:tkrs ]Sqs rs 7:rks ptqSãs qréãs rüédéiritós DpRs qtãqSs
7:rdiSOs üédrkqtdptOs itã]S/uéqSãs rãs i:rãOs Rs éq-SããBytks yw2krãs rSs qtãqSs
ptq-SOs tq/Surs ãré/rqSãs 7:ts tkrãs tãp)Ss k“s ãéq:kprdtrqtdptós D7:ékSs 7:ts
-Sits-rut]tusiéytupéiSstqs:qs7:t/ur2]r/tHrsyéã:rksri7:éuts:qrs7:rkéirits
q:épSsiéütutdpts7:rdiSsdSãsirqSãs]Sdprs]SqSOsrSskSdnSsitspSirsrsdSããrs
yéirOs-tu]t/tqSãsrpuryRãsits:qsitããtãsutpB]:kSãs7:tsitéúrqs-rããrusr-tdrãs
itptuqédrirãs]Séãrãs7:tsã)Ssrnuri“ytéãs-rursd"ãOspr-rdiSsSsutãpSósg"ãsd)Ss
iéuénéqSãsdSããSsSkarusrSsq:diSsrsdSããSs/tk2-ur4tu[sytqSãsrkn:qrãs]Séãrãs
dtktOstsitéúrqSãsitsytusS:purãósgrstú-utãã)Ssitsl]aS-tdar:tusFesq:diSs
]SqSsySdpritstsut-utãtdprH)SROstããrstú-tuéwd]érsRs-Sãprstqs:ãSsirsqtãqrs
qrdtéurs7:tsdrsS-édé)Ssitsätuqrds^téitktdtuOs-rurs7:tqsSkarusRsprq/Rqs
ãtqtruósKtããrsqrdtéurOsr/utq2ãtsrãs-Suprãs-rursrstã-t]:krH)SsIiSskrpéqs
speculare = tã-éruáOsprq/RqskénrirsVsyéã)SOstsrsyéã)SspSudr2ãtsrédirsqréãs
ã:ã-tépróscqrsr:krsitsyéã)SsdSãsRsirirs-tkrs-SkBpé]rOsSditsut-utãtdprdptãsits
:qrs qrkars ãS]érks -Sitqs ut:déu2ãts ]Sqs Sãs rit-pSãs its:qs -rupéiSs
]SdãtuyriSus S:s ké/turks ãSqtdpts -rurs ãt-ruru2ãts ãtqs7:ts ãts ]atn:ts rs
dtda:qs utã:kpriSós (rdpSs S-pé]rqtdpts ]SqSs tqs -tdãrqtdpSOs ãSqtdpts
-SitqSãs ]Sd]tdpuru2dSãs tqs :qs ödé]Ss-SdpSsits yéãprs tqs :qsitptuqédriSs
qSqtdpSós3:rdiSsdSãséd]kédrqSãsrsür4tusitããts-SdpSsitsyéãprsSsödé]Ssrsãtus
itütdiéiSOsSãs-uS/ktqrãs]Sdat]éiSãstãp)SsãtdiSs-uR2-uSnurqriSãós
eãs SkaSãs dSãs qSãpurqs ]SqSs tãprqSãs -utãSãs Vs -Skruéiritós mktãs
purdãüSuqrqsrsãéq:kprdtéiritstqs:qrsãt7Twd]érsitstytdpSãstsnrurdptqsrs
kédtruéiritós mktãs purdãüSuqrqs rs :déirits tqs i:rkéirits tOs itããrs qrdtéurOs
itãtq-tdarqs :qs -r-tks ]tdpurks drs itãtã-turirs ãép:rH)Ss tqs 7:ts dSãs
td]SdpurqSãóses]Sdat]éqtdpSsirs:déirits-SusqtéSsiSãsiSéãsSkaSãsüBãé]SãsROs
-Sus-uéd]B-éSOséq-SããBytkós
ltdiSsrããéqOsd)SsRsitsriqéuruOstsãéqspB-é]SOs7:tsptdarqSãs-uS/ktqrãs
dSãsSkaSãs]Sqsprdprsüut7Twd]érósesürpSsits7:tsd"ãOsitsqrdtéursntdturké4rirOs
ptdarqSãs rs ptdiwd]érs its üSuHrus itqréãs rs yéãprs utã:kprs irãs túénwd]érãs its
dSããSs q:diSs -uéqruérqtdpts "-pé]Sós çSéãs Sãs -uS/ktqrãs ãSqtdpts ã:untqs
7:rdiSsd)Ss7:tutqSãs-tu]t/tus]Sdã]étdptqtdptsrãs]Séãrãs-tu]t/éirãósg)Ss
Skarus-rurséããSOsd)Ss7:tutus-tu]t/w2kSOsRsãSqrpé4riSsdrãsüSuqrãstsãédpSqrãs
qréãs iéytuãSãós es ürpSs its rãs ]:kp:urãs ]arqrirãs its 8-uéqépéyrãFOs qtdSãs

137. i
#5i
sbOIP4árPIiáiNOqsPI-áb4áicrOáb4PuPqKiqsUárPrá-iPiésNáb4suáiqá-i-OcUOPiáiPi
NáIROâái qá-i UráqjOcUOPKi -cq4rPi âc-ci PUáqPri uái qsPi VráySêbâOPKi áqqáqi
VábH-ábcqi4ê-iPiNáriáqUáâOVOâP-áb4áiâcbcqâcGi
i
i
Ouvido e audição 
i
ticráIRPKiysáiíiPiUPr4áiáN4árbPiucicsNOucGi4á-is-PiVcr-Piá-Obáb4á-áb4ái
Vá-ObObPGiàbysPb4cicicIRci4á-iPâáqqciPis-iâcb4rcIáiP4ONcKiPiIáOiysáirámáici
csNOuciciqsj-á4áiPis-Pi-POcriUPqqONOuPuáGiàIáiUár-PbáâáiPjár4ci-áq-ci
usrPb4ái Pi bcO4áKi ysái íi Pi -á4Puá Vá-ObObPi uci uOPKi bgci qái uáONPi uOrOmOri csi
âcb4rcIPri áKi uái -PbáOrPi âcrráqUcbuáb4áKi 4á-i -ábcri âPUPâOuPuái uái
âcbâáb4rPagcGi 1P4srPI-áb4ái bgci áNOq4áKi Ucr4Pb4cKi s-i Ucb4ci á-i ysái Pi
PsuOagciíi-POqiPmsaPuPGiàbysPb4cicicIRcKiUcriUrObâFUOcKiUcuáiVáâRPr(qáiái
áq4úiIO-O4PuciPis-Pi-á4PuáiuPiráPIOuPuáKiPysáIPiUPrPiPiysPIicircq4ciáq4úi
NcI4PucKi ci csNOuci bgci Ucuái qári uáqIOmPuci ái Ucri áqqPi rPzgci áq4úi qá-Urái
qábuciObVcr-Puciuái-PbáOrPiPjrPbmáb4áGitObuPiysáiqáiusr-Piqcjráis-iucqi
csNOucqKicics4rciâcb4ObsPiuáqUár4cGi1PiáqâPIPiuáicbuPqiáIá4rc-Pmbí4OâPqKiPi
VPONPiuáiVráySêbâOPqiUárâájOuPiUáIcicsNOucisI4rPUPqqPiá-i-sO4ciPiucicIRcGi
dcb4rPrOP-áb4áiQqiUúIUájrPqKiPiPsqêbâOPiuái-cjOIOuPuáiuPqicráIRPqiPâáb4sPi
OmsPI-áb4ái Pi ysPIOuPuái UPqqONPi uci qáb4Ouci uPi PsuOagcKi éúi ysái bgci qái
ábâcb4rP-ibciâáb4rciâc-cicqicIRcqi-PqKi4OUOâP-áb4áKibPiUárOVárOPiucircq4cGi
1óqiemprestamos bcqqcqicsNOucqiPiPImsí-icsidamos s-PicsNOuPibciysái
áIái4á-iPiuOzárKiá-jcrPiqc-áb4áiIPbâá-cqicIRPráqiPcibcqqciráucrGiEiVP4ciuái
ysái cqi PbO-POqi qáéP-i âPUPzáqi uái -cNári Pqi cráIRPqi áiuái ysái PIms-Pqi
UcsâPqiUáqqcPqi4P-jí-i4ábRP-iPiUcqqOjOIOuPuáiuáiáNáâs4PriP4ONP-áb4áiâc-i
áIPqiPImsbqi-cNO-áb4cqirsuO-áb4PráqiUár-O4áiUráqs-OriysáiáqqPiâPUPâOuPuái
VcOiqábuciUáruOuPiUcriuáqIáONcGiWiqc-áb4áiá-iqáb4OuciVOmsrPuciysáibóqiPObuPi
Ucuá-cqiVOâPriâc-iPqicráIRPqiá-iUíGiEiUcb4ciPiysáiâRámP-cqiUcuáiqári
âc-UrcNPuci UáIci VP4ci uái PâRPr-cqi ysái cráIRPqi -óNáOqi qgci âH-OâPqKi
ábysPb4ci cIRcqi O-óNáOqi bcqi UPráâá-i 4rúmOâcqGi ti uOVáráb4ái NPIcrPagci uái
P-jcqi cqi qáb4Oucqi -cq4rP(qái 4P-jí-i bci VP4ci uái bóqi âcbVOPr-cqi
âcbq4Pb4á-áb4áiá-ibcqqPió4OâPKi-Pqiqói-sO4cirPrP-áb4áiqáiíi4cucicsNOucqKi
éúiysáibóqiUrP4OâP-áb4áibcqiáqysáâá-cqiuáicsNOriâc-iP4ábagcGi
ti âóâIáPKi ci órmgci uPi PsuOagci UrcUrOP-áb4ái uO4cKi ysái áq4úi qO4sPuci bci
Ob4árOcriucicsNOucKiíis-iqObPIiPObuPi-POqiO-Ucr4Pb4áiysáiciUPNOIRgciPsrOâsIPrGi

138. s
#6s
Dséqrntqsirstã-éurksRs:qsãBq/SkSs-uéqSuiérks7:tOsrSs]Sdpu“uéSsirãskédarãs
utprãOs tãp“s q:épSs qréãs -u"úéqrs irs utrkéiritós gSs âq/épSs iSs édüédéprqtdpts
-t7:tdSOsSãsüBãé]Sãsrp5qé]Sãstd]Sdpururqsã:rsqru]rsdSskS]rksitsüSuqrH)Ss
its qrpRuérs dSyrOs rããéqs ]SqSs Ss üé4turqs Sãs rãpuSüBãé]Sãs drãs nénrdptã]rãs
iéqtdãztãsiSs:déytuãSOsãS/srsüSuqrsitsdt/:kSãrãstqstã-éurkOstd7:rdpSsSãs
/é"kSnSãsqSkt]:krutãsãtn:éurqsãt:surãpuSsdSsqrptuérksntdRpé]SsiSsKgD[sj“sSãs
-ãé]Sptur-t:prãsrs]Sdat]tqs]SqSsr7:tktsutitqSédaSs]Sqs7:tsSs]é]kSsirs
yéirsptqsédé]éSOsdrs]Sd]t-H)SOsts]SqsSs7:rksãtsüt]arsrSsüédrksirsyéirOs7:rdiSs
rsrkqrsySkprsrsitéúrusSs]Su-SósoSdãt7TtdptqtdptOsrs-tu]t-H)SsiSsS:yéiSs
r-uSúéqr2ãts qréãs irs utrkéiritOs ãS/utp:iSs 7:rdiSs -tdãrqSãs 7:ts p:iSs drs
]uérH)SsüSés]Sdãpép:BiSsrs-rupéusiSsãSqósFgrir2βuraqrOsSsq:diSsRsãSqR
-
&
s
oós
.ós oru:ãs iéããt6s Fes S:yéiSs édptudSs -Sits ãtus ]SdãéituriSs Ss "un)Ss qréãs
éq-Suprdpts ts ãéndéüé]rpéySs iSs itãtdySkyéqtdpSs -ãB7:é]SFRs l]aS-tdar:tus ts
frdpsutütutq2ãtsVsutkrH)SstdputsSsS:yéiSstsSsptq-SOs7:tsd"ãsqtiéqSãsits
r]SuiSs]SqsSs]:uãSsirãstãputkrãsitãitsptq-SãséqtqSuéréãósl:rãsF"u/éprãFs
ã)Ssdrsutrkéiritstã-éuréãós :iSküslptédtusut]Sdat]t:s7:tsrsyéirsRsuépqSOsts
-Sus prq/Rqs it]Suutus uépqé]rqtdpt
-"
Os Ss ptq-Ss tãp“s édpéqrqtdpts kénriSs Vs
dSããrsyéirósg"ãsytqSãs]SqsSãsSkaSãsrsã:-tuüB]étsiSsq:diSOsSãsütd5qtdSãós
oSqs dSããSãs S:yéiSãOs tdputprdpSOs tã]:prqSãs rãs -uSü:dit4rãOs rãs urB4tãs its
dSããrs yéirós gtããts ãtdpéiSOs Sãs SkaSãs FütdSqtdréãFs ]Sdpur-ztq2ãts rSãs
S:yéiSãs urié]réãs IiSs krpéqsradix  = uré4áós WããSs d)Ss ür4s ]Sqs 7:ts Sãs S:yéiSãs
ãtjrqsü:dirqtdprkqtdptsqtkaSutãs7:tsSãsSkaSãOsãSqtdptsqSãpurs7:tsd"ãsSãs
:péké4rqSãsitsS:pursqrdtéurOsqréãs-uSü:dirós
Ds utkrH)Ss iSãs iSéãs qréãs éq-Suprdptãs "un)Sãs iSãs ãtdpéiSãs üé]rs tyéitdpts
dSãs utkr]éSdrqtdpSãs édptu-tããSréãós g"ãs ytqSãs tsS:yéqSãs :dãs rSãs S:puSãós
çuéqtéuSstdpurqSãstqs]SdprpSsts-SusökpéqSOstytdp:rkqtdptOsr-utditqSãsrs
dSãstdptditusq:p:rqtdptósDãsutrHztãsVs]tn:téurstsVsã:uit4sitqSdãpurqs
]SqSs rs r:iéH)Ss dSãs pS]rs -uSü:dirqtdptós KtyéiSs Vs yrkSurH)Ss iSqédrdptOs
]SdãéiturqSãsrs]tn:téurs]SqSsãtdiSsq:épSs-éSuOsqrãsrs-u“pé]rsitqSdãpurs
7:ts tkrs Rs qréãs ü“]éks its ã:-Supruós oSqs rs r:iéH)SOs -tuitqSãs Ss yé/urus
j:dprqtdpts ]SqSs q:diSs tOs rããéqOs rs ãtdãrH)Ss its ãtus -rupts itktOs Ss 7:ts
utã:kprstqs-tup:u/rHztãs-ãB7:é]rãs7:ts]atnrqsrpRsVsit-utãã)SósDsã:uit4s
r]ruutprsrsr:ãwd]érsitsãtdãrHztãós3:rdiSsrsq)Sstãp“sã:uirsStqsrktq)SsYs
iSuqtdptTsd)Ss-SitsãtdpéusqréãsdrirósesiépriSsrktq)SsqSãpurs7:tsS:yéusts
ãtdpéus-Sitqsã:/ãpép:éus:qsrSsS:puS6sFD7:tkts7:tsd)Ss7:tusS:yéusitytsãtdpéuóFs
3:rdiSsdSãs-uéyrqsirsr:iéH)SOsyéytqSãstqs:qsq:diSsãtqsãSqósmsrs
ãtdãrH)Ss its ãtus tú-:kãSOs its ãtus :qs tãpurdaSs dSs -éSus ãtdpéiSOs Ss 7:ts

139. ç
#!ç
cCêzêTczeC-eçBçFfcQeçêCQfâõn-hHeLéçMQQêzçTõzõçCõçêC“TêõçDcçTnêcSRõçmhçfzç
QõzKç-õDcçTnêc-fncçõfHeçDeQDeçõçânêCT“âêõçõçVc-êzeC-õçDõçTõncSRõçzc-enCõéç
PõDcQçcQçzReQçQeC-ezçTõzõçeQQeçTõnDRõçfzVêLêTcLçcTôQ-êTõçBçêzâõn-cC-eçcõç
eQ-neê-cnçõç,êLmõçêCFfêe-õçTõC-ncçõçâeê-õçDeçzcCeêncçêC-fê-êHcçeçeQâõC-xCecéçWç
eQQeç Qõzç -Rõç TõCmeTêDõç FfeKç ezç ôL-êzcç êCQ-xCTêcKç cTcLzcç cç TnêcCScéç
CfcLFfenç ,cz“Lêcç Deç âc-õQç zõQ-ncç õç ,eCHzeCõéç Mç zReçoncQCcç
êCêC-ennfâ-czeC-eçeçeCFfcC-õçõQçâc-êCmõQçcçeQTf-czKç-fDõçeQ-hçezçõnDezéç
MQQêzçFfeçõQçoncQCêDõQçeC,ncFfeTezKçBçmõncçDeçne-õnCcnéç
lõç eCQfnDeTêzeC-õKç õfç QeNcKç FfcCDõç Qeç TõzeScç cç -ençDê,êTfLDcDeç ezç
õfHênKç cç êCDêTcSRõç Bç âcncnKç Dênêoênç cç eQTf-cç âcncç ,õncç eç eQâencnç Ffeç cQç
neQâõQ-cQçHeCmczçDeçLhéçlRõçBçzcêQçõçTcQõçDeçeQTf-cnçõçeN-enêõnKçzcQçcçHõDç
êC-enCcKçQçFfcLKçfCêTczeC-eKçQeçeQ-hçQeCDõçneze-êDõçâeLõçQêC-õzcéçgçnê-zõç
êC-enCõçFfençQençeCTõC-ncDõéçaeçcTõnDõçTõzçcçCc-fneDcKçeQ-cçBçfzcç-cne,cçDcç
êDcDeç zcDfncKç ncDRõç âeLcç FfcLç õç QêC-õzcç -czVBzç c,e-cç âne,eneCTêcLzeC-eç
eQQcç,cêNcçe-hnêcéçCfezKçezçêDcDeçcHcCScDcKçTõC-êCfcçHõL-cDõçcâeCcQçâcncçõç
eN-enêõnKçâõDeçTõC-cnçTõzçFfeçõçDeQ-êCõçõçTõnnêoênhéçrcQçêQQõçâõDeçõTõnnenç
c-ncHBQçDõç,eTmczeC-õçDõçõfHêDõçeN-enCõéçMçân”ânêcçHõDçêC-enCcKçcQQêzçTõzõç
cçHõDçDeçaefQKçâõDeçQençõfHêDcçêCDeâeCDeC-ezeC-eçDõQçõfHêDõQç,“QêTõQçeKç
ezçTcQõQçeN-nezõQKç-enzêCczçQeCDõçcçôCêTcçTõCeNRõéçdQQõçâõDeçQençQeC-êDõç
TõzõçDnczcçõfçõâõn-fCêDcDeéçleQ-eçâõC-õKçDeHenBQeBêcçQeçâeCQcnç-czVBzç
CõQç TõzâõQê-õneQç Pee-mõHeCç eç uze-cCcKç Ffeç câeQcnç Dcç QfnDeDç eN-enCcç
TõzâfQenczçzôQêTcçDêHêCcçeç-czVBzçõfHênczçêC-enCczeC-eéç
ç
Tinnitus ou ruído nos ouvidos 
 
MFfêLõç Ffeç Qç ânêzeêncç HêQ-cç âõDeç âcneTenç fzç QêC-õzcç âeFfeCõç eç
êCõ,eCQêHõç c-õnzeC-cç zcêQç Deç QeêQç zêLmíeQç Deç âeQQõcQç Q”ç Ccç MLezcCmcKç
-eCDõçcQQêzçcLTcCScDõçõçoncfçDeçeâêDezêcéçTinnitus HezçDõçLc-êzçtinnire, Ffeç
Ffenç DêDenKç eHêDeC-ezeC-eKç -êCênéç óneF eC-ezeC-eç eLeç Bç DeQTnê-õç Tõzõç
zfnzônêõKçVnczêDõKçDfCêDõKçQõzçDeçQêCõQKçQfQQfnnõKçQõCQçQêVêLcC-eQKçVc-êDcQKç
cQQõVêõQKç-êCêDõQçeçc-BçzeQzõçfêHõQéçlRõç-õDõQKçzcQçcçoncCDeçzcêõnêcçDõQç
c,e-cDõQç Qõ,neç Tõzç õç nf“Dõç êC-enCõKç QeC-êCDõBQeç êCTõzõDcDõQç eç c-Bç
êCTcâcTê-cDõQéç
MçzeDêTêCcçcTcD>zêTcçâcn-eçDõçânêCT“âêõçDeçFfeçõçnf“DõçBçcçTcfQcçezç
zcêQçDcçze-cDeçDõQçâcTêeC-eQéçGhçfzcçneLcSRõçTõzçõçeNTeQQõçDeçstress ezç
ânc-êTczeC-eç-õDõQçõQçâcTêeC-eQéçàzçôL-êzcçêCQ-xCTêcKçõQçnf“DõQçCõQçõfHêDõQç
QRõç nf“DõQç êC-enCõQç LeHcDõQç âcncç DeC-nõKç õQç c,e-cDõQç êCTõzõDczç cç Qêç

140. s
-?s
qtãqSãósä“sq:épSsürkrdiSstqsürySusits7:tstktãOs-tup:u/riSãs-tkSs8u:BiSFs
túptudSOsd)Ssãtsitütditqstsãéqséd]Su-SurqOsédptudrké4rqsrsrnutãã)Sós
mqsyt4sitskéirus]SqsSsstress itsqrdtéurs]Sdãpu:péyrstséusrSstd]SdpuSsirãs
túénwd]érãsdSstúptuéSuOstktãsptditqsrsutãSkytusp:iSsédptudrqtdptOsãS4édaSãós
g)SsRsitsriqéurus7:tsrknSsr]SdptHrsédptudrqtdptóseãsãSdãsdSsédptuéSusI]SqSs
pSiSãsSãsãédpSqrãásitytqsãtustdptdiéiSãs]SqSsãédréãs7:ts7:tutqspurdãqépéus
:qrs qtdãrntqós es pé-Ss its qtdãrntqs utã:kprs iSs pé-Ss its u:BiSOs 7:ts
nturkqtdpts]SdpRqsrknSsitsriqSdép"uéSsS:Os-tkSsqtdSãOs7:tsptdprs]arqrusrs
rptdH)Sósesitã-tupriSusãSrdiSs7:tusr]SuiruOsrsãéutdtsrãã:ãpruOsSs:éySsits
:qrs/"érOsirsqtãqrsqrdtéurs7:ts:qsrkruqrOsryéãrs7:ts:qrsptq-tãpritsãts
r-uSúéqrOs 7:tqs /rpts Vs -Suprs -tits tdpurirs ts rptdH)SOs r-épSãs ryéãrqs S:s
tqéptqs ãédréãós (réãs ãSdãs -Sitqs d)Ss ãtus rnuri“ytéãOsqrãs ã)Ss ãtq-uts
ãéndéüé]rpéySãós es /urqéiSs its :qrs pSuqtdprOs Ss 4:déiSs its :qs tdúrqts its
r/tkarãsS:sSsu:néiSsits:qs:uãSsd)Ss-utããrnérqsdrirsits/SqOsdrp:urkqtdptOs
qrãsã)Ssq:épSsöptéãs7:rdiSsrkn:RqsSãstã]:prOsktyrsSãsryéãSãsrsãRuéSstsãts
]Sq-Suprsitsqrdtéurs]Sdié4tdptós
eãs-r]étdptãsitstinnitus édptudrké4rurqsrspSuutdptsitsstress tsrnSurstkts
ãSrsdtktãsrs-rupéusitsitdpuSstsryéãrsirs-uSúéqéiritsqréãs-u"úéqrOsj“s7:ts
ãédréãsqréãsiéãprd]ériSãsd)Ssã)Sstã]:priSãóses-SdpSsirsaéãp"uérsirsyéirstqs
7:ts Sãs ryéãSãs -uSytdétdptãs iSs édptuéSus ]SqtHrurqs qSãpurs 7:rdiSs Ss ]S-Ss
ut]t/t:srsökpéqrsnSprósDs-rupéusitstdp)SsSsãékwd]éSsédptudSsRséq-SããBytks-rurs
Sãs -r]étdptãOs 7:ts itããrs qrdtéurs r-utditqs rs ]Sdat]tus ã:rs -uSü:dirs
dt]tããéiritsitspurd7Tékéiritósesãékwd]éSsédptudSOsdSstdprdpSOsãSqtdpts-Sits
ã:unéus 7:rdiSs Ss dt]tãã“uéSs üSus ütépSs túptudrqtdptósgtããts -SdpSs tktãs ãts
]Sq-rurqsVsdSããrsãS]étiritsqSitudrOs7:tsür4 ]Sqs7:tsSsãékwd]éSsãtjrs]rirs
yt4s qréãs éq-SããBytks ts ]SdüuSdprs rãs -tããSrãs ]Sqs ]rirs yt4s qréãs u:BiSs
@stressA. Arãsj:ãprqtdptsrããéqstkrsitã-tuprs:qrsdt]tããéirits]utã]tdptsits
ãékwd]éSósDs-Sk:éH)SsãSdSurs]utã]tdpts]Suutã-SditsrSãsu:BiSãsdSsS:yéiSs]rirs
yt4sqréãsrkpSãOsãtdiSs7:tsr7:ésSãsu:BiSãsitytqsãtus]Sq-uttdiéiSãsitsüSuqrs
q:épSsqréãsr/urdntdptstsd)SsãSqtdptsqtiéiSãstqsit]é/RéãósDédirs7:tsSãs
iStdptãs itstinnitus ãtjrqs prq/Rqs -uSi:pSs its :qrs ãS]étirits 7:ts
-urpé]rqtdptsd)Ss]Sdat]tsqréãsSsãékwd]éSOstktãstãp)SsãtdiSs]arqriSãs-Sus
ãt:sãédpSqrsrs-Sãé]éSdru2ãtsüutdptsrSsu:BiSs-rursrããéqsr-utditusrs]SdpSud“2
kSósDdptãsits]atnrusrs-SdpSsits]Sq/rptusSsu:BiSsrkS-rpé]rqtdptOsrsprutürstqs
q)Sãsãtuérstã]:p“2kSãs-rursãr/tusSs7:tspwqsrsié4tuósgrsqréSuérsirãsyt4tãOs
purpr2ãts irs túénwd]érs its ürkrus qréãs rkpSs d)Ss ã"s édptudrs qrãs prq/Rqs
túptudrqtdptós

141. s
- s
çSus :qs kriSOs Sãs -r]étdptãs tãp)Ss /tqs rir-priSãs Vãs dt]tããéiritãs irs
ãS]étiritOs-SusS:puSstktãstãp)Ssq:épSsqrksrir-priSãsVãsirsyéirs]Sqsã:rãs
túénwd]érãsãtq-utsq:prdptãósmktãsktyrurqs-rursitdpuSsSsstress, 7:ts-Situérs
yéyéüé]rusts-5us-rursüSursrãstdtunérãsyépréãOstsktyrdprurqs/ruué]rirãsédptudrãs
-rurs7:tsrsyéirstúptudrs]Sdpéd:rããtsü:d]éSdrdiSs/tqósoSqsüut7Twd]érOstããrs
ãép:rH)Ss ãts i“s its üSuqrs ãéq:kpâdtrs ]Sqs -uS]tããSãs its ruptuéSã]ktuSãtós es
rã-t]pSs its tdi:ut]éqtdpSs ts ürkprs its rir-prH)Ss Vãs yé]éããép:itãs irs yéirs
tyéitd]érq2ãts r]:ãpé]rqtdpts tqs y“uéSãs u:BiSãs r:iépéySã6s rSs ]ru“ptus
itã-tupriSus iSãs u:BiSãs ãSqr2ãts Ss pékédpruOs Ss urdntus irãs tãpu:p:urãs
tdi:ut]éirãstsãSkéiéüé]rirãós
md7:rdpSsSãsãSdãsut-utãtdprqs:qsyé/urusaruq5dé]SsitstdtunérOsSãsu:BiSãs
ãts ]rur]ptué4rqs -Sus ã:rãs yé/urHztãs itãruq5dé]rãós mdputprdpSOs tdtunérs Rs
ké/turirs tqs ]rirs ãSqós gtãpts -SdpSs Rs -SããBytks iéütutd]érus iSéãs nu:-Sãs its
rütpriSãOsSsnurditsnu:-SsiSãsmolestados tsSs-t7:tdSsnu:-Ssits-tããSrãs7:ts
ãtdptqsãt:stinnitus ]SqSsãSqsts-Sitqskéirus]SqstktósçrããrusSs-r]étdptsiSs
-uéqtéuSs -rurs Ss ãtn:diSs nu:-Ss j“ ãtuérs :qrs rj:irs ã:/ãprd]érkOs ãtdiSs Ss
S/jtpéySsirsqréSus-ruptsirãsptur-érãós
Dstú-tuéwd]érsqSãpurs7:ts:qrsr]téprH)SsutkrúrirsiSãsu:BiSãspurdãüSuqrsSs
/ru:kaSs ãtkyrntqs ts pSuqtdpSãSs tqs ãSdãs r]tép“ytéãs 7:ts -Sitqs édié]rus Ss
]rqédaSós (urpr2ãts its ySkprus rs ut]Sdat]tus ts ]SdüuSdprus iSs kriSs its üSurs Ss
stress édptudrké4riSós ms -Sits ãtus 7:ts Sãs ãédSãs tãptjrqs rd:d]érdiSs :qrs
ptq-tãpritsdSsãtdpédiSsqréãsytuiritéuSsirs-rkryurOsts7:tsãtstãptjrsãtdiSs
]arqriSsVsSuitqs]Sqsr-épSãOs/urqéiSãstsu:néiSãósmqsqtéSsrSs]rSãstúptudSOs
:qrsprutürsã:/ãprd]érksiSsrütpriSsRsd)Ssã"std]Sdpurusqrãsprq/Rqsitütditus
tsqrdptusrs-SãéH)SsüutdptsrSsrããrkpSsitsrqtrHrãs-uSytdétdptsiSstúptuéSuós
lSqr2ãts rs éããSs Ss ürpSs its q:épSãs -r]étdptãs itstinnitus ptutqs prq/Rqs
-uS/ktqrãs its t7:ékB/uéSós es "un)Ss iSs t7:ékB/uéSs td]Sdpur2ãts drs qtãqrs
]ryéirits iSs SããSs ptq-Surks 7:ts Ss S:yéiSs édptudSs ts tãp“s kénriSs rSs qtãqSs
dtuySOsSsstato-acusticus. mqsökpéqrsédãpâd]érOsRsrs-rupéusir7:és7:tspSiSãsSãs
qöã]:kSãsã)SsiéuénéiSãOsSs7:tsdSãs-tuqéptsür4tusüutdptsV üSuHrsirsnuryéiritós
eãs -uS/ktqrãs r:iépéySãs 7:ts prq/Rqs ãts r-utãtdprqs ]Sqs üut7Twd]érs ã)Ss
tú-ké]riSãs -tkSs -tup:u/riSus u:BiSs its ü:diSs édptudSós mktãs qSãpurqs ]SqSs Ss
ptqrsS:yéuOstã]:prustsS/tit]tusRsiéüB]éks7:rdiSsãtsktyrsp:iSsSs7:tstãp“süSurs
-rursitdpuSsitsãésqtãqSstsd)Ssãtsptqsqréãstã-rHSs-rursSs7:tsRsédptudSós
DnSurOs rs prutürs -uéq“uérs its r-utdié4riSs d)Ss Rs itãkénru2ãts irs qrdtéurs
qréãstütpéyrs-SããBytksiSspurdãqéããSusits-tup:u/rHztãsédptudSOsprks]SqSsq:éprãs
édié]rHztãs its ptur-érs iSs ]Sq-SuprqtdpSs -utptditqs tsãéqOs rSs ]Sdpu“uéSOs

142. s
-"s
tã]:p“2kSós3:rdiSsSãsu:BiSãs-uSyS]rqséurOstktãstãp)Ssédié]rdiSsrãs-u"-uérãs
rnutããztã[s ]rãSs -tup:u/tqs rs ]r-r]éirits its ]Sd]tdpurH)SOs édié]rqs
-uS/ktqrãs tqs rptu2ãts rSs 7:ts Rs tããtd]érk[s qrãs tktãOsãS/utp:iSOs ié4tqs
ãtq-uts7:tsrsuré4stãp“sdSs-u"-uéSsédptuéSuósesu:BiSstúptudSsd)Ssptqs]:k-rOsSs
utã-Sdã“ytks Rs -u"-uérs qrdtéurs its kéirus ]Sqs tktós mkts Rs édptudrké4riSs ts -Sus
tããrs ur4)Ss Ss -u"-uéSs q:diSs édptuéSus Rs itã]:éiriSs ts-tuqépts 7:ts Ss u:BiSs
purdãüSuqtsrsSuitqsédptudrstqs:qs]rSãósDsprutürsRsS/ptus-r4siSstdtuyrdpts
túptuéSustqsyS4srkprs-rursr-utditusrstã]:prus-rursitdpuSósDsédp:éH)Ss]SqSs
]rqédaSs -rurs rs -u"-uérs Suitqs ts -rurs rs -u"-uérs ytuirits ySkpru“s rs ãtus
yéyéüé]rirósDstú-tuéwd]érsitqSdãpurs7:tOsdrsqtiéirstqs7:tstããrsãt-rurH)Ss
ãts i“s j:dprqtdpts ]Sqs :qs ySkpru2ãts -rurs Ss édptuéSuOsrs ]rué]rp:urs irs yS4s
édptuéSuOsSstinnitus, -“ursitsnuépru. 3:rdiSsSs-r]étdptsr-utditsrsS:yéus]Sqs
rptdH)Ss its kéyuts ts tã-Sdpâdtrs ySdpritOs d)Ss Rs qréãs dt]tãã“uéSs 7:ts kats
nuéptqósesu:BiSs-tup:u/riSus-SitsãtuspurdãüSuqriSsdSsürqSãSs8aSqtd4édaSs
dSs S:yéiSFOs 7:ts -Sits ãtus q:épSs öpéks ]SqSs ]SdãtkatéuSs ts riqStãpriSuós eãs
-r]étdpts7:tsktyrqsrs]r/Sstããrs]Sq:prH)Ssutkrprqs]SqSsãt:ãsãSdãsãtuytqs
its édãpu:qtdpSs édié]riSus ã:péks ts ]Sdüé“ytks ãtqtkardpts rs :qs itã-tupriSus
tq/:péiSs 7:ts Sãs éq-tits its qtun:karus dSyrqtdpts drs éd]Sdã]éwd]érós es
itã-tupriSusitã-tuprstsãédrké4rsSs7:tsdtãptsqSqtdpSsãtstãp“sãtdiSstúénéiSós
orãSsSãsrütpriSãsrqtr]tqs-tuitusãt:st7:ékB/uéSsédptudSOsSãsãSdãspSudrq2ãts
qréãs rkpSãOs tktãs ySkprqs rs édptudrké4rus rãs rnutããztãOs pSudrq2ãts qréãs
rnutããéySãOstp]ós
oSqSsyS4sédptudrsitã-ut4rirstsqtun:karirsdrãsãSq/urãOsSstinnitus tãp“s
tqs Suitqs tOs rããéqs ]SqSs Ss -uBd]é-t2ãr-Ss iSãs ]SdpSãs its ürirãOs -Sits ãtus
utpurdãüSuqriSós Ds yruérH)Ss utiéqéirs iSãs ãSdãs édptudSãs Rs r7:tkrs qöãé]rs
édptudrs itã]uéprs -tkSãs qBãpé]SãOs rs qöãé]rs irãs tãüturãs iSs :déytuãSs édptuéSuós
C“uérãs puriéHztãs tã-éuép:réãs i)Ss nurdits yrkSus Vs tã]:prs its préãs ãSdãOs
édptu-utprdiS2rs]SqSsãédrksits-uSnutããSsdSs]rqédaSós
s
Perguntas 
Eós oSqSskéiSs]SqsSsstress, S:sãtjrOs]Sqsrãstúénwd]érãstsut7:tuéqtdpSãs
itsqt:stdpSudSOsrããéqs]SqSs]SqsSstú]tããSsitstúénwd]érã\s
2. es7:tsr]Sdpt]t:s7:rdiSsSãsãSdãsürkrurqs]SqénSs-tkrs-uéqtéursyt4\s
bós es 7:ts Rs 7:ts t:s d)Ss 7:tuSs qréãs S:yéuOs rs 7:tqs d)Ss7:tuSs qréãs
tã]:prustsS/tit]tu\s
[ós oSqSsrdirsSst7:ékB/uéSOsrsüéuqt4rOsrsr:pSdSqérstsrs]r-r]éiritsits
qtséq-Su\smãpS:s-éãrdiSsptuutdSsüéuqt\s

143. ç
-#ç
5. gç Ffeç Bç Ffeç õQç QõCQç êC-enCõQç ->zç cç zeç DêDen\ç àç cç zêCmcç HõDç
êC-enCc\çCfeçâcâeLçDeQezâeCmczçcçêC-fêSRõçeçõçinsight CcçzêCmcçHêDc\ç
ç
ç
Órgão do equilíbrio e estabilidade 
 
MQQêzçTõzõçcçT”TLecKçCõçõfHêDõçêC-enCõéçTõnneQâõCDêcçQçeQâêncLçDõç-ezâõKç
õçLcVênêC-õçTõzçQefQçTõCDf-õQçQenHeçâcncçCõQQcçõnêeC-cSRõçCõçeQâcSõéçPn>Qç
TõCDf-õQçeQ-RõçTõLõTcDõQçezçxCofLõçne-õçeC-neçQêçeçTõnneQâõCDezçcQç-n>Qç
DêzeCQíeQç Deç CõQQõç QêQ-ezcç Deç TõõnDeCcDcQç eQâcTêcêQéç ueofêCDõç Qefç
ân”ânêõçâeQõKçcQçTmczcDcQçâeDnêCmcQçcfDê-êHcQçzõQ-nczçcõçõnocCêQzõçQfcç
âõQêSRõçCõçeQâcSõçezçneLcSRõçQçoncHêDcDeçezçfzçDe-enzêCcDõçzõzeC-õéç
PcC-õçõQçTõCDf-õQçTõzõçcçT”TLecçeCTõC-nczBQeçCõçõfHêDõçêC-enCõKçczVõQç
eQ-Rõç TmeêõQç Tõzç õç zeQzõç L“FfêDõç eç eQ-Rõç TõCeT-cDõQç fzç Tõzç õç õf-nõéç
sêocDõQç cõç zeQzõç CenHõç TeneVncLKç õç :
õ
ç õfç eQ-c-õBcTôQ-êTõKç õQç ”noRõQç Dõç
QeC-êDõçDõçeQâcSõçeçDõç-ezâõçeQ-Rõç-RõçeQ-neê-czeC-eçneLcTêõCcDõQçTõzõçõQç
ân”ânêõQçeQâcSõçeç-ezâõéçlRõçBçQç-õcçFfeç,cLczõQçDeçfzçeQâcSõçDeç-ezâõKç
eç cç ,“QêTcç zõDenCcç DeQTõVnêfç Cõç eC-ne-ezâõç õç eQâcSõB-ezâõéç Mç cCc-õzêcç
,õnCeTeç õç zõDeLõç DeQDeç -ezâõQç êzezõnêcêQéç tõzç cç cNfDcç DõQç ”noRõQç Dõç
õfHêDõçêC-enCõçâõDezõQçzcC-ençõçânfzõKçcânfzcnçcQçTõêQcQçeçeFfêLêVncnBCõQéç
ç
A vertigem 
 
lRõç mhç zfê-õç Ffeç êC-enâne-cnç Ccç Hen-êoezç SSchwindel  = Hen-êoezç ezç
cLezRõKçeç-czVBzçzeC-êncKçeCocCõTJçNomen est omen. MçHen-êoezçQeçneze-eç
cçfzçeCocCõçzcêQçânõ,fCDõéçàLcçâõDeçQençeC-neHêQ-cçCõçânõ-”-êâõçDõçQêC-õzcKç
õçeCNHõçFfeçQeçQeC-eçezçfzçCcHêõçõfçFfcCDõçQeçHêcNcéçàzVõncçQeNcçzfê-õç
,neF eC-eçDfncC-eçHêcoeCQçâõnçzcnKçeLcçQfnoeçezçHêcoeCQçDeçTcnnõçõfçHCêVfQKç
ezçâcnFfeQçDeçDêHenQíeQçeçc-BçzeQzõçezçeLeHcDõneQéçMQçTõCDêSíeQçâcncç
QefçcâcneTêzeC-õçQRõKçezçânêCT“âêõKçQezâneçêD>C-êTcQéçãzcçQê-fcSRõç-“âêTcç
QeçDhçzcêQçõfçzeCõQçDcçQeofêC-eçzcCeêncJçcçâeQQõcçeQ-hçHêcNcCDõçDeçCcHêõçeç
QeC-cBQeçCõçTõCHBQçâcncçTõzenéçgQçõLmõQçH>ezçfzcçzeQcçâõQ-cçDêcC-eçDeç
QêKç,ênzezeC-eçcQQeC-cDcçCõçTmRõçeçêz”HeLéçàzçQeofêDcKçeLeQçcCfCTêczçQç
teC-ncLJçLPfDõçezçâcDçeçezçõnDezMéçMõçzeQzõç-ezâõKçeC-ne-cC-õKçõç”noRõç
DõçeFfêL“VnêõKçLhçDeçDeC-nõçDõçõfHêDõçêC-enCõKçcHêQcJçMrõHêzeC-õQçDeçVcLcCSõMéç
ufnoeçeC-RõçfzcçeQâBTêeçDeçQê-fcSRõçdouble-bind
-#
K
 
a FfcLçCRõç-ezçQõLfSRõç

144. s
--s
-rursrsotdpurkóse:s-utiSqédrsrs]rkqrsS:sSsqSyéqtdpSOsrq/SãsrSsqtãqSs
ptq-Ss d)Ss ã)Ss tyéitdptqtdpts -SããBytéãós gtããrs ãép:rH)SOs Ss SunrdéãqSs
éd]Su-SursSstdnrdSstyéitdpts-rurs]SqséããSsqSãpu“2kSsVs]Sdã]éwd]érósD7:ésüé]rs
tã-t]érkqtdptstú-kB]épSs]SqSsrsiStdHrsSspSudrsaSdtãpSósesãédpSqrsut-uSi:4s
dSs -u"-uéSs ]Su-Ss iSs rütpriSs r7:ékSs 7:ts tkts d)Ss -Sits ut]Sdat]tus üSurOs S:s
ãtjrOs7:tsSs]a)Sstãp“sSã]ékrdiSsãS/sãt:ãs-Rãós
gSs tdjzSs 7:tsS]Suutsi:urdptsrãs yérntdãstããrs édüSuqrH)Ss Rs édSütdãéyrOs
-Su7:ts its ürpSs Rs Ss ]a)Ss ]Sd]utpSs 7:ts ãts qSytós mqs ãédpSqrãs ]SqSs rs
tã]ktuSãtsqökpé-krOsSsãédpSqrsqSãpursén:rkqtdpts7:tsSs]a)SsãS/utsSs7:rksãts
tãp“sSã]ékrósgtãpts]rãSOstdputprdpSOséããSsRstdptdiéiSstqsãtdpéiSsüén:uriSOsSs
7:ts Rs qréãs rqtrHriSuós gSs tdj5Ss irãs yérntdãOs Ss ]Su-Ss rSs qtãqSs ptq-Ss
édié]rs]SqsSsqrk2tãprus7:tstktstãp“srs-SdpSsitsySqéprusts7:tsnSãpruérsitsãréus
itããrsãép:rH)SsSsqréãsur-éirqtdpts-SããBytkóseãsiStdptãOsdSsãtdpéiSsqréãs
ytuiritéuSsirs-rkryurOsd)Ssãtsãtdptqstqsãt:stktqtdpSósDSs]Sdpu“uéSOstktãs
tãp)SstdputstktqtdpSãOsyéytqsdrsék:ã)Ssitsrédirstãprus-éãrdiSsrs]Sdüé“ytksts
purd7Tékrsptuurstd7:rdpSsa“sq:épSstãp)Ss/rkrdHrdiSsrSsãr/SusirãsSdirãsiSs
qruósmktãsitytuérqsriqépéustããrsãép:rH)SsédptéurqtdptOséãpSsROs]SqspSiSãsSãs
ãtdpéiSãOststdputnru2ãtspSprkqtdptsrSstktqtdpSsr7:“pé]Ss7:tsSãstãp“sktyrdiSOs
ts ur-éirqtdpts ySkpruérqs rs ãts ãtdpéus /tqós orãSs tktãOs ySqéprdiSOs d)Ss
tdputnrããtqsprdpSsitsãés]Sd]utprqtdptOs-Situérqstdputnru2ãtsVsãép:rH)Sstqs
ãtdpéiSsüén:uriSós
esãédpSqrs]SdpRqsrsãSk:H)SstqsãésqtãqSstsüSuHrsSsrütpriSsrsySqéprus
ãS/utsrsrq:urirós,“sãt:ãsSkaSãsywtqsSãsqSyéqtdpSãsirs“n:rstsiSsdryéSOsts
* édüSuqrHztãs ySkprqs rs ]Séd]éiéus pSprkqtdpts ]Sqs rãs iSs S:yéiSs édptudSós Ds
ytupéntqstsSsqrk2tãprus-Sitqs-rããruósorãSOstqs:qsytktéuSOsãtstdputn:tsSs
péq)Ssdrãsq)Sãsirs-tããSrs7:tsãSüutsitsytupéntdãOsrsaSdtãpéiritsySkprsrsãts
tãpr/tkt]tus éqtiérprqtdpt6s tkts -ut]éãrs ]Sd]tdpuru2ãts drs “n:rs ts Sãs SkaSãs
-tu]t/tqsãt:stdnrdSósmãprsRsprq/Rqsrsur4)Ss-tkrs7:rksdrirusjrqréãs]r:ãrs
tdj5Sós ms Ss qSpSuéãprs its :qs ]ruuSs d)Ss Rs jrqréãs tkts qtãqSs rütpriSOs qrãs
ãtq-utsãSqtdptsSãs-rããrntéuSãósl)SsãS/utp:iSsrãs]uérdHrãs7:tsptditqsrs
tdjSruósDSs]Sdpu“uéSsiSsqSpSuéãprstkrãstqsnturksd)Ssüé]rqsSkardiSs-rursrsu:rOs
qrdptdiSsSãsSkaSãsdrãs/uéd]ritéurãs7:tstãp)Ssür4tdiSsdSsédptuéSusiSs]ruuSósWs
j:ãprqtdpts tããrs ãép:rH)Ss 7:ts -tuqépts Ss ã:unéqtdpSs iSs i:-kSs ãtdpéiSós Dãs
qtdãrntdãsiSãs"un)SãsiSãsãtdpéiSãsrütpriSãsã)S éd]Sq-rpBytéãósoSqsSsqrk2
tãprus7:tsãtdptqOsrãs]uérdHrãsdrp:urkqtdptsqSãpurqsprq/Rqs7:tsd)Sstãp)Ss
túrprqtdptstqsãt:stktqtdpSsdSs]ruuSóscqrsãSk:H)Ssãéq-ktãsãtuérsqSyw2krãOs
ür4tdiSs ]Sqs 7:ts Skatqs -rurs iérdpts qSãpurdiS2katãs rkn:qrs ]Séãrs

145. ç
-0ç
êC-eneQQcC-eéç ãzç õf-nõç zB-õDõKç f-êLêDcDõç ezç -õDõQç õQç TcQõQç
TõnneQâõCDeC-eQKç TõCQêQ-eç ezç DeQLêocnç -ezâõncnêczeC-eç cQç zeCQcoeCQç
eCocCõQcQç QêzâLeQzeC-eç ,eTmcCDõç õQç õLmõQéç àC-RõKç õQç zõHêzeC-õQç Ffeç
eQ-cHczç ânõHõTcCDõç õç DeQconcDhHeLç eCNHõç -õnCczBQeç concDhHeêQç eç ,cDezç
TõzçFfeçcçâeQQõcçcDõnzeScéçàLcçeQ-hçCõHczeC-eçezçQefçeLezeC-õKçâõêQçcç
HêDcçTõzeSõfçeNc-czeC-eçcQQêzçCcçVõLQcçzc-enCcKçncDRõçâeLcçFfcLçzfê-õQç
cDfL-õQçoõQ-czçDeçQençezVcLcDõQçTõzõçTnêcCScQéçgçêzâõn-cC-eçBç,eTmcnçõQç
õLmõQKçcVcCDõCcnçõçTõC-nõLeçeçeC-neocnBQeçcçeQQcçQê-fcSRõçânêzõnDêcLéç
gçzeQzõçânêCT“âêõçBçHcLêDõçâcncç-õDõQçõQç-êâõQçDeçHen-êoezKçc-BçzeQzõç
âcncç cç zfê-õç zcêQç ,neF eC-eç Hen-êoezç Deç TênTfLcSRõKç Ffeç QfnâneeCDeç cQç
âeQQõcQç Tõzç âneQQRõçVcêNcç FfcCDõç eLcQç Qeç LeHcC-czç nhâêDõç DezcêQéç ufcç
Hen-êoezçeQ-hçCõçMnhâêDõçDezcêQMéçàLcQçcoezçTõzõçQeçFfêQeQQezçTõLõTcnBQeç
ezçfzçCõHõçDêcçõfçezçfzcçCõHcçQê-fcSRõçTõzçêzâfLQõçeçeCenoêcéçCfcCDõç
êQQõç CRõç Bç QfQ-eC-cDõç -czVBzç âõnç fzcç âõQ-fncç êC-enCcKç õç Tõnâõç âneTêQcç
neHeLcnçeQQeçeCocCõKçeCTcnCcCDõBõéçgQçc,e-cDõQçHõL-czçcçQeC-cnBQeçeç->zç
fzcç CõHcç TmcCTeç Ccç HeLõTêDcDeç Ffeç LmeQç TõnneQâõCDeKç zcêQç LeC-cç zcQç
-czVBzçzcêQçmõCeQ-céç
ç
Mal de Ménière 
 
lRõçQeç-nc-cçcFfêç-cC-õçDeçfzçQêC-õzcçTênTfCQTnê-õçeçQêzçDeçfzçTõzâLeNõç
DeçQêC-õzcQçTeC-ncDõçezç-õnCõçDeçc-cFfeQçDeçHen-êoezçTõzçHHzê-õQKçQfõneQç
eçâcLêDeDéçuõzczBQeçcçêQQõçâenDcçDeçcfDêSRõçeaõfçDfCêDõQçCõQçõfHêDõQçeKç
FfcC-õçcõQçõLmõQKçfzç,eCHzeCõçTmczcDõçnystagmus. MçõnêoezçDcçâcLcHncçBç
oneocç eç Ffenç DêDenç -nezõnç õfç zõHêzeC-õQç DõQçõLmõQéçàLeç Qfnoeç ezç HhnêõQç
zcLeQç DõQç CenHõQç -cêQç Tõzõç cç eQTLenõQeç zôL-êâLcç @àrAç eç -czVBzKç
,neF eC-ezeC-eKç ezç DõeCScQç Dõç õfHêDõç êC-enCõéç àC-neç eLcQç DeHeBQeç êCTLfênç
-czVBzç õç rõnVfQç rBCêGneKç ezVõncç zfê-õç ânõHcHeLzeC-eç -nc-eBQeç Deç fzç
ânõVLezcçDeçâneQQRõçCõçQêQ-ezcçDeçTõCDf-õQçDõçLcVênêC-õéçgçQêC-õzcçQfnoeç
neâeC-êCczeC-eKçTõzõçfzçncêõçQfnoêDõçDõçTBfçcDfLKçeçc-êCoeçõçc,e-cDõçQõVçcç
,õnzcçDeçc-cFfeQ[çõQçêC-enHcLõQçezçFfeçõçc,e-cDõçCRõçQeC-eçCeCmfzçzcLB
eQ-cnçâõDezç-ençcQçDfncSíeQçzcêQçHcnêcDcQéç
PcLçTõzõçCcçàrKçcFfêçcçHen-êoezçDeHeçQençLeHcDcçzfê-õçcçQBnêõéçIõnçfzç
LcDõKçõçTõnâõçDhçcçeC-eCDençcõçc,e-cDõçFfeçeLeçQeçeCTõC-ncçQõVneçfzçQõLõç
õQTêLcC-eéçXQçHeDeQçeLeç-ncCQzê-eçcçQeCQcSRõçDeçFfeçõçTmRõçneâeC-êCczeC-eç
Lmeç,õêçne-êncDõçDeçQõVçõQçâBQéçIõnçõf-nõKçeLeçCRõçTõzfCêTcçzõHêzeC-õQçFfeç
necLzeC-eç->zçLfocnçCõçczVêeC-eéçgçTmRõçQõVneçõçFfcLçeQ-hçVcQecDõç-õnCõfB

146. s
-3s
ãts édãtn:uSs ts tkts rnSurs prq/Rqs d)Ss -Sits qréãs tãprusãtn:uSs its ãt:s
rq/étdptós Ds édit-tdiwd]érs ts rs r:pSdSqérs ãts ywtqs -tuqrdtdptqtdpts
rqtrHrirãOsrsüéuqt4rsRs]SkS]rirstqs7:tãp)Sós
K:urdpts rs /:ã]rs ptur-w:pé]rs iSs tdpSudSs rdBqé]S2tã-éuép:rkOs itã]S/ut2ãts
üut7Ttdptqtdpts7:tsSãs-r]étdptãsã:/éurqsrsalturas vertiginosas ]Sqsutã-tépSs
VsRpé]rOsVsqSurkOsVsutkéné)SsS:sVsrq/éH)SósDstúpuryrnâd]érstsSstúrntuSsits
ã:rãs-utptdãztãstqsãésqtãqrãséq-titqs7:tstktãstd]Sdputqs:qsãSkSsyéprks
-rur ã:ãptdprus ã:rãs ]Sd]t-Hztãs its rkpSs y5Sós mktãs -ut]éãrqs tãüSuHru2ãts
-tuqrdtdptqtdptstsptuqédrqs-SusãS/utããréu2ãtsnurHrãsVsüRuutrs]r-r]éirits
its -tuãtyturuOs tq/Surs tãptjrq ãtq-uts ySkpriSãs -rurs Ss ut]Sdat]éqtdpSs
túptudSós 3:rdiSs tãpts d)Ss r]Sdpt]tOs ]atnr2ãts Vãs pB-é]rãs ãép:rHztãs its
itãtd]ritrqtdpSOs7:tsq:éprãsyt4tãspwqsrsytus]Sqs:qrs-tuirsits]SdptöiSs
yéprkós 3:rdiSs ãts -tuits tããts r-SéSOs pSirs rs édãtn:urdHrs ts Ss itãrq-ruSs
pSudrq2ãtstyéitdptãs2sãtsd)Ssdrs]Sdã]éwd]érOstdp)SsdSs]a)SsSã]ékrdptóseãs
-r]étdptãsd)Sstãp)Ssqréãsãtn:uSãsitsã:rsyéirósmqspréãsãép:rHztãOstsqréãs
édãtn:uSãs rédirs ityéiSs Vs ãédpSq“pé]rOs d)Ss Rs uruSs 7:ts tktãs ]rérqs tqs :qs
]éu]:kSsyé]éSãSósoSqSsqSyéqtdpSãstúptudSãsitãtd]ritérqsã:rãsSã]ékrHztãs
édptudrãOstktãsãts]Sq-Suprqsitsqrdtéurs7:rãtséq"ytkOsrürãprq2ãtsitsp:iSsts
ãtséãSkrqsiSsq:diSósDsiéüé]:kiritsr:iépéyrs7:tsãtsãSqrsrSãsS:puSãsãédpSqrãs
utüSuHrsrédirsqréãsSséãSkrqtdpSósmãprséqrntqsirséqS/ékéiritspSprkstqs:qs
-t7:tdSsq:diSsrqtrHriSs-Susptq-tãpritãsitsqSyéqtdpSstúptudSsRs:qrs
ut-uSi:H)Ssit-uéqtdptqtdptsüétksirsãép:rH)SósDs/rãtsirsyéirsRsp)SstãputéprOs
p)Ss-t7:tdrOs7:tstktãsd)Ss-Sitqsqréãsr-Séru2ãtsãS/utsrsptuurs]Sqsrq/rãs
rãs-tudrãósArãstktãsd)Ssãtsr-"érqs]Sqsãtn:urdHrs]Sqs:qrsirãs-tudrãOsrs
itsãt:ãséitréãOs-Séãstktãsãts]SkS]rqsp)Ssr]éqrsirãs]Séãrãs-uSürdrãsitãpts
q:diSOs préãs ]SqSs rs ãtú:rkéirits ]SqSs tú-utãã)Ss irs -SkruéiritOs 7:ts Rs
éq-SããBytkstyéprusrsytupéntqósesürpSsits7:tsSs]Su-Ss-ut]éãtstd]tdrusSsiurqrs
qSãpurs7:tsSãs-r]étdptãsd)Sstãp)Ss]Sdã]étdptãsitsã:rsãép:rH)Sós
Ds ]r:ãrs qRié]rs -rurs rs iéüé]:kirits r:iépéyrOs 7:ts ã:unts its nSk-ts S:s
-r:krpédrqtdptOs ityts ãtus -uS]:urirs én:rkqtdpts dSs S:yéiSs édptudSOs drãs
]rqrirãs -uSü:dirãs irs r:iéH)SOs -SuprdpSós es SunrdéãqSs tú-ké]éprs 7:ts Sãs
rütpriSãs d)Ss -Sitqs qréãs dtqs tã]:prus dtqs S/tit]tuós l:ã-tépr2ãts 7:ts
r7:tkts7:tsd)Ss7:tusS:yéusitytsãtdpéuósçSéãs7:rdiSsSãsS:yéiSãsãtsüt]arqOs
ã:untqs its ürpSs qrk2tãprutãs túputqrqtdpts itãrnuri“ytéãOs prks ]SqSs rs
d“:ãtrOs7:tsqSãpurqsrSsiStdpts7:tstktsd)Ss7:tustdnSkéusrknSs7:ts-rurstktsRs
édiéntãpSstsiSs7:rks7:tusãtskéyurusrpuryRãsiSsy5qépSósesputqSusiSãsSkaSãstsSs
Skarus éd7:étpSs 7:ts r]ruutprs ã)Ss ãédréãs tyéitdptãs its -tuénSs Iits ]réu\áós Ds

147. s
-5s
ãSk:H)Sstãp“sdSsãédpSqrs-uéd]é-rk6sSsrütpriSsãtdptsytupéntdãsitsrknSsutütutdpts
Vs/rãtsitsã:rsyéirósmãprsRsSã]ékrdptsts-S:]Ss]Sdüé“ytkOsrs7:rk7:tusqSqtdpSs
Ss]a)SsrqtrHrsãtusutpéuriSsut-tdpédrqtdptsitsãS/sãt:ãs-Rãós
Ds prutürs its r-utdié4riSs tú-utããrs dSãs ãédpSqrãs R6s tdputnru2ãts Vãs
Sã]ékrHztãsrpRsSs-SdpSstqs7:tsãtspSudts]kruSs7:tsrsyéirs]SdãéãptsitsrkpSãsts
/réúSãsts7:tsRsqtkaSusr-Séru2ãtsãS/utsi:rãs-tudrãs7:tsãS/uts:qrsã"óses
ãédpSqrs j:ãprqtdpts üSuHrsSãs rütpriSãs rs /:ã]rus -rursãés :qs r-SéSs qrptuérkOs
]rãSs]Sdpu“uéSstktãsitãr/ru)Sósmktãs]Sq-uttditu)Ss7:tsptuérsqréãsãtdpéiSs
-uSyéitd]érus ã:ãptdpSs ts ãS/utp:iSs ]SdptöiSs -rurs rãs-u"-uérãs yéirãós Ds
Sã]ékrH)Ss édié]rs 7:rdpSs -rurs éããSs ãtu“s dt]tãã“uéSs r/ié]rus iSs ]SdpuSkts
túrnturiSósmqsutkrH)SsVsiéüé]:kiritsr:iépéyrOspurpr2ãtsitsd)SsqréãsS:yéusSs
túptuéSuOsd)SsqréãsS/tit]tusVãsSuitdãstúptudrãOsqrãstã]:prus-rursitdpuSOs
tã]:prusrs-u"-uérsyS4sédptudrOstã]:prdiS2rsprq/RqsdSs7:tsãtsutütutsrs:qs
]rqédaSs-u"-uéSósestdj5SstsSsy5qépSstãp)Ss-utãptãsrstú-:kãrusp:iSsSs7:tsRs
tãpurdaSOs7:tsd)SsRsöpéksts7:tsd)Ss-Sitsãtustkr/SuriSs]SqSs]Séãrs-u"-uérOsãts
dt]tãã“uéSsrpRsqtãqSsitsqrdtéursrnutããéyrós(urpr2ãtsq:épSsqréãsits/:ã]rus
:qrs/rãts-rursr -u"-uérsyéirstsutditu2ãtsrstkróseãséd7:étpSãsqSyéqtdpSãsiSãs
SkaSãsédié]rqs7:tsa“s-utããrsts7:tsd)Ssa“sptq-Ssrs-tuituós
DsãSk:H)Sstãp“sédié]rirsdSsü:diSsiSãsãédpSqrãós3:rdiSsrs/rãtsirsyéirsRs
ãtn:urOsSsitkBuéSsiSãsãtdpéiSãs-Sitsr/uéusrãsrãrãststã7:t]tusSsptq-SstsSs
tã-rHSóseãsrkpSãsts/réúSãsiSãsãtdpéqtdpSãs-SitqsãtusãtdpéiSãsdSsitkBuéSsits
rqSuOs ts 7:rdiSs dSãs rpéurqSãs tqs :qrs rytdp:urs ytupénédSãrOs Ss t7:ékB/uéSs
]Su-Surks-tuqrdt]tstãp“ytksts]Sdüé“ytkstsrsirdHrsirsyéirspurdãüSuqr2ãtstqs
-ur4tuós
s
Perguntas 
Eós editsd)Ss-SããSsqréãs]Sdüérusdrs/rãtsitsqédarsyéir\soSqSsrdiSsits
]SdptöiSstsitsã:ãptdpSsyéprk\s
vós çSus7:tsd)Ss7:tuSsS:yéusSs7:tsqédarsyS4sédptudrs7:tusié4tu\s
bós es 7:ts d)Ss -SããSs qréãs :ãrus -rurs qt:s ]rqédaSs its yéirs ts its 7:ts
-ut]éãSsqtsitãür4tusur-éirqtdpt\s
4. oSqSsrdirsqédarsSuétdprH)SsdSsptq-SstsdSstã-rHSOsdSsãéãptqrsits
]SSuitdrirãsirsyéir\smqs7:ts-Situérsr-Séru2qt\s
Gós editstãp“sr7:ékSs7:tsRsüéuqtstqsqédarsyéirOs7:tsRs]Sdüé“ytk\sä“s
rknSstqsqt:sq:diSsSã]ékrdpts7:tsqtsqrdpRqsüéuqt\s
Lós oSqSs-SããSsr/rdiSdru2qtsVsirdHrsirsyéirOséãpSsROséd]Su-Suru2qtsrs
tkr\s

148. i
-6i
i
i
Nariz e olfato 
 
Ei bPrOzi íi ci -POqi Urcá-Obáb4ái uái bcqqcqi órmgcqi ucqi qáb4Oucqi ái íi
âcbqOuárPucici-POqiqObâárcGià-iâPqciuáiu7NOuPKiUcuá(qáiIáriPiNáruPuáibPi
Ucb4Pi uci bPrOzGi oáNOuci Qi qsPi UcqOagci áNUcq4PKi áIái 4crbcs(qái s-i H-jO4ci
qOmbOVOâP4ONci ái UrábRái uái qOmbOVOâPucqGi dc-ci ci âP-ObRci qá-Urái qámsái Pi
uOráagciucibPrOzKis-ibPrOzi4cr4ciUcuáibP4srPI-áb4áiIáNPriPis-iâP-ObRci4cr4cGi
ã-ibPrOz á-iVcr-PiuáimPbâRciObuOâPis-iâPrú4áriMuáIP4crMKics4rciâc-is-Pi
âsrNPiáIámPb4áiráUráqáb4PiPiáIámHbâOPiâcrráqUcbuáb4áKis-ibPrOziPrOq4cârú4Oâci
ráUráqáb4PiciPrrcécKis-ibPrOzimrcqqáOrciáiqá-iVcr-PiráUráqáb4PiPimrcqqárOPGi
EibPrOziáqâcrrábuciuábc4PiuáqIáONciáiPi4rOq4ázPiysáiciPâc-UPbRPKicibPrOzi
uáqVOmsrPuciUcriNárrsmPqiIá-jrPiPijrsNPiáiciUárOmciysáiráUráqáb4PiábysPb4ci
cibPrOziPrrájO4PuciObuOâPiciObuOqârá4ciâPrú4áriObVPb4OIiysáKiâsrOcqciáiáqUár4cKi
mcq4Piuáiáq4Pris-iUPqqciPuOPb4áiuáiqásiáb4crbcGiàq4áiMbPrOziPqâábuáb4áMiVPzi
UPr4áiuciáqysá-PiuáiârOPbâObRPiysáiáq4úiUrcVsbuP-áb4áimrPNPuciá-ibóqiái
ysáiuá4ár-ObPi-POqibcqqciâc-Ucr4P-áb4ciuciysáiUcuáiUPráâáriâcrrá4ciPci
Ob4áIáâ4cirPâOcbPIGitiNcziUcUsIPriUráqqsUváiysáis-ibPrOziIcbmciáiUcb4suciqái
-á4árúi ObuOqârá4P-áb4ái Ucri 4cuPi UPr4áKi ábysPb4ci ci jsIjci ráucbuci ái
Is-ObcqP-áb4ái Nár-áIRci uci UPIRPaci íi s-i qF-jcIci uái qási uáqâPrP-áb4cGi
àbysPb4cici-sbuciOb4áOrci4áb4Pi-PysOPricibPrOziUPrPi4crbú(IciuOqârá4cKi4OrPbuci
qásijrOIRciâc-iUóicsijPqáiUPrPi4crbPri-POqiuáâáb4áiáiObcVábqONPiPibO4Ouáziuái
qási âcb4crbcKi cqi UPIRPacqi ái cqi jcjcqi ci uáq4PâP-i áqUáâOPI-áb4áKi PqqO-i
âc-ci mcq4P-i uái 4rPzári Qi Iszi Pqi âcOqPqi -POqi qsqUáO4Pqi ái VPzári mrPaPi Pi
ráqUáO4cGiEiysáiáq4Piá-iécmciPysOiíiáqUáâOPI-áb4áiPiráVárêbâOPiqáNsPIiuci
bPrOzKi ysái UcUsIPr-áb4ái íi âc-UPrPuci Pci órmgci qáNsPIi -PqâsIObcGi ti
qPjáucrOPi UcUsIPri NcI4Pi Pi uá-cbq4rPri -sO4Pi PmsuázPKi UcOqi uái VP4ci Rúi bPqi
-sâcqPqiuPqibPrObPqizcbPqiráVIáNPqiUPrPicqiórmgcqiqáNsPOqGitqqO-KiâPuPi
VcqqPi bPqPIi 4crbP(qái s-Pi áqUíâOái uái zcbPi uái -PbOUsIPagci ucqi ráVIáNcqi
uáqqPiuáIOâPuPiúráPGiàqqPiíi4P-jí-iPirPzgciUáIPiysPIi-á4áriciuáucibcinariz 
= âcbqOuárPuci Obuáâáb4ái ái íi s-i âcq4s-ái 4gci uOVFâOIi uái O-UáuOrGi Tqqci
áNOuáb4á-áb4ái 4rPbq-O4ái mrPbuái uáqáéci QysáIáqi ysái ci VPzá-Gi Ac-áb4ái
ysPbuci ci uáqáéci qáNsPIi qái uáqIcâPi UPrPi Pi úráPi mábO4PIKi Pci Icbmci uci
uáqábNcINO-áb4cKiíiysáiPiâc-UsIqgciUPrPiáqâPNPricibPrOziâáuáGi

149. s
-!s
mqs dSããrs tã]rkrsits yrkSutãOs Ss SkürpSs ts prq/Rqs Ss -rkrirus tãp)Ssrédirs
qréãstqsãtn:diSs-krdSs7:tsrsr:iéH)SósoSq-ruriSs]SqSs]Rut/uSOs/rãprdpts
qréãs jSytqOs Ss uédtd]RürkSs Rs rdpé7TBããéqSó]:dprqtdpts ]Sqs Ss drué4Os tkts
-tuptd]érsSuénédrkqtdptsrs:qs"un)SsiSãsãtdpéiSãsutkrpéyrqtdptsr:p"]pSdtóses
drué4s ürutjrdpts turs rknSs rédirs pSprkqtdpts rdéqrkOs rknSs -rurs Ss 7:rkOs aSjtOs
pSu]tqSãsSsdrué4ósg"ãsSun:kaSãrqtdptsdSãstun:tqSãsiSs]a)SOs-rããrqSãsrs
ptusSsdrué4stq-édriSsts-tuitqSãstqsnurdits-ruptsdSããSs/SqsSkürpSOs]SqsSs
7:tsrãsdruédrãs]Sdpéd:rqsr-SdprdiSs-rurs/réúSOs-rursSsutédSsirãsq)tãstsiSs
q:diSsmaterial. lSqtdpts7:rdiSstãüutnrqSãs]SéãrãsdSsdrué4sS:srãsptqSãs
it/réúSsiSsdrué4sRs7:ts-SitqSãs-tu]t/w2krãs]Sqs]tupt4rósmd7:rdpSsSsSkaSs
tãp“s]Sdãpu:BiSs]SqSs:qrs]âqrurstsSsS:yéiSs]SqSs:qsédãpu:qtdpSsq:ãé]rkOs
Ss SkürpSs tãp“s /rãtriSs tqs rknSs qréãs ãéq-ktãOs dSs -uéd]B-éSs its ]aryts ts
üt]ari:urs iSs ]SdprpSs üBãé]Ss iéütutd]ériSós Ds q:]SãrsSkürpéyrOs kS]rké4rirs dSs
-ryéka)Ssdrãrksã:-tuéSuOstãp“süSuqrirs-Sus]éd]Ssqékaztãsits]Rk:krãsSkürpéyrãs
-uSyéirãs its ]BkéSãs ãtdãBytéãs 7:ts ã)Ss tãpéq:krirãs rpuryRãs iSs ]SdprpSós mkrãs
ü:d]éSdrqs ]SqSs üt]ari:urOs rs qrpRuérs Skürpéyrs ]SqSs ]arytós çrurs -Situs
-tu]t/tusSsruSqrsits:qrsuSãrOsrkn:qrãsqSkR]:krã2]arytsiSs8-tuü:qtsits
uSãrFs-ut]éãrqstd]Sdpurusã:rsüt]ari:ursdSsdrué4ós,“Ostdp)SOstkrãsdSãsutytkrqs
SsruSqróscqrsnurdits-ruptsirs-tu]t-H)Ssitsãr/Sutãsprq/Rqsãtn:tstããts
]rqédaSOsj“s7:tsd"ãsprq/Rqs-tu]t/tqSãsSsruSqrsirãs]Sqéirãs-SusqtéSsirs
q:]SãrsSkürpéyrósDs]Sué4rsdSãsi“s:qrs]Sq-uSyrH)Ss-u“pé]rOs7:rdiSsp:iSsãts
pSudrsén:rkstsd)SsptqsnSãpSsitsdrirós
md7:rdpSsrsyéã)SsS]Suuts-SusqtéSsitsSdirãstktpuSqrndRpé]rãOsrsr:iéH)Ss
ut7:tusrãsSdirãsãSdSurãsqrptuéréã[sj“sSsSkürpSstúéntsSs]SdprpSsüBãé]SsiéutpSs
tdputs Ss tqéããSus ts Ss ut]t-pSuós lts ]Sq-ruruqSãs rs yéã)Ss ts rs r:iéH)Ss ]Sqs
iéütutdptãs éiéSqrãs rkür/Rpé]SãOs Ss SkürpSs ts Ss -rkrirus ]Suutã-Sdituérqs Vs ãs
kédn:rntdãs its üén:urãOs qréãs rdpénrãOs7:ts:péké4rqs :qs ãBq/SkSs -u"-uéSs -rurs
]rirs]Sd]tépSósesSkürpSsRs-SuprdpSs:qrsüSuqrsits-tu]t-H)Ssrédirsqréãsiéutprs
Rs -uéqépéyrOs 7:ts -tdtpurs qréãs -uSü:dirqtdptsd)Ss ã"sdSs âq/épSs üBãé]Ss qrãs
prq/Rqs dSs rdBqé]Sós Ds ]r-r]éirits its ]atéurus ]Suutã-Sdits rSs nur:s its
édptdãéiritsitsdSããrsyéywd]érsrdBqé]rósDpuryRãsiSãsSkaSãsãtsi“sSs-uéqtéuSs
]SdprpSOsr-utditqSãsrsdSãs]Sdat]tus-SusqtéSsiSsãSqsirsyS4OsrpuryRãsiSs
]atéuSs Sãs ]Su-Sãs ãts pS]rqs -tkrs -uéqtéurs yt4ós mqs :qsnu:-Ss tãpurdaSs Sãs
qtq/uSãsãts]atéurqs]Sqs]:éiriSsrs-uéd]B-éSOsrpRs7:tsptdarqs]SdüérdHrs:dãs
dSãs S:puSãOs prks ]SqSs dSããSãs rdpt-rããriSãs ür4érqs a“sqékaztãs its rdSãós
3:rdiSs d)Ss 7:tutqSãs qréãs ytus rkn:RqOs purpr2ãts its :qs iéãprd]érqtdpSs
utkrpéyrqtdpts ã:-tuüé]érkOsqrãs rs rytuã)Ss Rs -uSü:dirs 7:rdiSs d)Ss -SitqSãs

150. s
0?s
qréãs]atéu“2kSósgrãs-uéqtéurãsürãtãsitsdSããrsaéãp"uérsSsSkürpSsrpédnérsSsâq/épSs
édp:épéyS[srédirsaSjtsq:éprãs-tããSrãsãtdptqsSs]atéuSsiSs-tuénSósmkrã tem faro 
-rursãép:rHztãs]Sq-ké]rirãósgtããtsãtdpéiSOs-tuitqSãsq:épSsitsdSããSOsSkürpSs
tqs ]Sq-rurH)Ss ]Sqs Sãs rdéqréãós eãs rdéqréãs ãtdptqs d)Ss ã"s Ss ]atéuSs iSs
-tuénSOs qrãs prq/Rqs Ss irs ]Sqéirs ts Ss iSs ]Sq-rdatéuSóseãs ]arqriSãs
-uéqépéySãsrdirsaSjtsã)Ss]r-r4tãsitsãtdpéusSs]atéuSsirs“n:rsdSsitãtupSósg"ãs
qSitudSãOsdSsq“úéqSsãtdpéqSãsSsqr:s]atéuSstqsãtdpéiSsüén:uriSósD-tãrus
iéããSOs Ss drué4s rédirs itãtq-tdars :qs -r-tks q:épSsqréãs éq-SuprdptsiSs 7:ts
q:éprãs yt4tãs riqépéqSãs drs /:ã]rsits ]Sq-rdatéuSsts its rkéqtdpSósWs ]Séãrs
ãr/éirs 7:ts Ssgourmet dt]tããéprs -uéd]é-rkqtdpts its :qs drué4s ã:pékós ]“s rs
tdSuqtsr/urdnwd]érsirsédiöãpuérsits-tuü:qtãs-Sitstã]krut]tus]SqSsSs]atéuSs
iSs]Sq-rdatéuSsRséq-Suprdptósmkrspur/rkars7:rãts7:tstú]k:ãéyrqtdpts]Sqs
ruSqrãsitsükSutãststã-t]érkqtdptsits/SpztãOs-Su7:tstãptãsdSãsktyrqsqréãs
ãtn:urqtdpts-rursrkRqsiSsédptkt]pSOsrpRsSãsâq/épSãsru]ré]SãsiSséd]Sdã]étdptós
mqtuntqsãtdãrHztãs-uéqrytuéãstséqrntdãsiSs-rurBãSsruqr4tdrirãsdSsdBytks
its-riuztã[sd)Ss-Susr]rãSOsSs-rurBãSsRsut-utãtdpriSs]SqSs:qsjruiéqstqs
q:éprãs]:kp:urãós
g"ãsnSãprqSãsitsr]utiéprus7:tsSsãtúSsS-SãpSstúrkrstããtãsruSqrãósl"s
q:épSsururqtdptsrédirsr]arqSãsSsSkSus]Su-SurkspB-é]Ssirãs-tããSrãsrpurtdptós
mkts Rs aSdtãpSs itqréãs -rurs d"ãós Ws r7:és 7:ts Sãs -tuü:qéãprãs édptuywqs tqs
dSããSsr:úékéSOs7:rdiSsSs]atéuSsdrp:urksitntdtur2ãtstqsSiSusitãrnuri“ytksS:s
rpRs qtãqSs tqs ütiSuós g)Ss -SitqSãs qréãs ]atéuru2dSãOs ts rããéqs pSudr2ãts
üSuHSãSsSsitãtdySkyéqtdpSstqsiéutH)SsrsqrptuéréãsruSq“pé]Sãs]rirsyt4sqréãs
rupéüé]éréãós gSs tdputptq-SOs tktãs d)Ss ã)Ss qréãs :péké4riSãs ãSqtdpts -tkrãs
q:katutãOs7:tsnturkqtdptspwqsdrué4tãsqréãstüé]étdptãOsqrãsprq/Rqs-tkSãs
aSqtdãós orirs :qs ptqs ãt:s -tuü:qts ts Ss ]Sdãéiturs ã:rs qru]rs -tããSrkós
D-tãrusiéããSOsRs"/yéSs7:tsãtspurprqsitsrupénSãsür/ué]riSãstqsqrããrs7:tOs
]Sqs dSqtãs ãSdSuSãs ts -utHSãs rkpSãOs ptdprqs :dé]rqtdpts ytditu2dSãs
édiéyéi:rkéiritststú]k:ãéyéiritósçrurs7:tsd)SsdSptqSãs7:)Ss-S:]SsSuénédréãs
d"ãsqtãqSãsãSqSãOstktãsdSãsã)Ssr-utãtdpriSãs-uS-rnrdiéãpé]rqtdpts-Sus
-tããSrãs q:épSs tã-t]éréãós oSqs Ss 7:tOs :qs itké]éSãSs -tuü:qts -Sits
drp:urkqtdpts yrkSué4rus rédirs qréãs :qrs -tããSrOs -Séãsãts d)Ss ãtuyts -rurs
td]S/uéusrs-u"-uérspurdã-éurH)SOsãtuyts-rursüSuprkt]tusSsruSqrs-u"-uéSós
(tqSãs dSããrãs -u"-uérãs nkâdi:krãs SiSuBüturãs drs “utrs]S/tuprs -Sus -wkSãs
irãsrúékrãstsiSs-ö/éãósä“sy“uérãsur4ztãs-rurs7:tsj“sd)SsitqSãsqréãsyrkSusrs
tãprsmarca its-tuü:qtOs7:tsqru]rsdSããSs-u"-uéSs]atéuSósβSrs-ruptsityt2ãts
-uSyrytkqtdpts rSs ürpSs its 7:ts d"ãs utrkqtdpts itéúrqSãs its ptus :qs ]atéuSs

151. s
0 s
rnuri“ytkós oSãp:qr2ãts ié4tus drs bdiérs 7:ts :qs ]Su-Ss tãp“s -:uSs ts édS]tdpts
7:rdiSsptqsSsruSqrsirsüu:prsut]Rq2]Skaéirósesrnuri“ytksruSqrsiSãs/t/wãs
ktq/urs rédirs tããts tãpriSs 7:rãts -ruriéãBr]Sós gSs 7:tsrs éããSs ãts utütutOs
-tuitqSãsdSããrsédS]wd]érs-ruriéãBr]rOsrédirs7:tstyéptqSãs]SqtusrkaSóseãs
édiérdSãsitã]utyérqsSãs-uéqtéuSãs]r/tkSãs/urd]Sãs]SqSsrãsür]tãs-“kéirãs7:ts
ütitqs drs /S]rós gSããSs pé-Ss its yéirs ts ãS/utp:iSs dSããrs rkéqtdprH)Ss
tútu]turqsq“sédük:wd]érsãS/utsdSããrspurdã-éurH)Sósg"ãOstqs]Sdãt7Twd]érOs
utrnéqSãs tqs dSããrs -u"-uérs qrdtéurs its ü:d]éSdruós md]S/uéqSãs r7:ékSs 7:ts
ütitstqsd"ãs]SqsSãsqréãsyruériSãssprays kB7:éiSãósDs-:uéüé]rH)Ssrs-rupéusits
itdpuSstsiSsü:diSsRsrédirsqréãstúptd:rdptós3:tqsrsruuéã]rOsprkyt4sãS/srs
üSuqrsits:qrs]:ursrpuryRãsiSsjtj:q
--
K
s
tú-tuéqtdpru“sSsãSupéqtdpSsitsitpuépSãs
]SqsSãsutã-t]péySãsSkSutãs7:tsã)SstúpurBiSãsirãs-uSü:dit4rãsitsãt:s]Su-Sós
çSus S:puSs kriSOs tqs dSããSs rq/étdpts édi:ãpuérks ãSqSãs]SdüuSdpriSãs ]Sqs
:qrs prks pSuutdpts its SkSutãs üSuptãs ts d)Ss drp:uréãs 7:ts rs ãtdãé/ékéirits ts rs
]r-r]éirits its iéütutd]érH)Ss ãts yéurqs ]Sdãéiturytkqtdpts uti:4éirãós
=édrkqtdptOsdSããrsédiéyéi:rkéiritsd)Ssptqsqréãs:qsnSãpSstã-t]érks-Su7:ts
d"ãOsitsürpSOsdSãspSudrqSãsãtutãsa:qrdSãsqrããéüé]riSãósmqsyt4sits:ãrusrs
dSprs -tuü:qrirs édiéyéi:rkOs dSãs rptqSãs rs rkn:dãs qSitkSãs -uStqédtdptãs ts
rãã:qéqSãsã:rsqru]rsits-tuü:qtósmdputprdpSOsd)Ss]Sdãtn:éutqSãsitspSiSs
:déüSuqé4ru2dSãs SiSuéüturqtdptOs Ss ]Sq-Sdtdpts -u"-uéSs Rs p)Ss üSupts 7:ts rpRs
qtãqSsSãs-tuü:qtãsédi:ãpuéréãspwqs:qsruSqrsiéütutdptstqs]rirs-tktós
Dãs /Su/Sktprãs td]Sdpurqs ãt:ãs -ru]téuSãs tú]k:ãéyrqtdpts rpuryRãs its
-rupB]:krãs SiSuBüturãOs ts tqs dSããrs /:ã]rs its ]Sq-rdatéuSs Ss ruSqrs
itãtq-tdars:qs-r-tksutktyrdptósDãs-tã7:éãrãsitqSdãpurqs7:tsSãsruSqrãs
rp:rqs its qrdtéurs qréãs tu"pé]rs 7:ts rãs éq-utããztãs "pé]rãós Ds rpurH)Ss
éuutãéãpBytksiSãsr-réúSdriSãOsSs]Sdp“néSsiSsrqSus-Sitstd]Sdpurusr7:és:qrs
tú-ké]rH)Ss rié]éSdrkós WuuriérH)Ss Rs prq/RqOs ã:/ãprd]érkqtdptOs túrkrH)Sós
çSituBrqSãs S/ptus q:épSs qréãs iSs SkürpSs ãts Ss kty“ããtqSãs rs ãRuéSs ts d)Ss
purp“ããtqSãs ãSqtdpts its ]Sq/rpw2kSsts ã:/j:n“2kSós 3:rdiSs ]atéurqSãs qrkOs
tãprqSãsqrkst fedemos iéütutdptós3:rdiSsd)Ssã:-SuprqSãsãtdpéusSs]atéuSsits
rkn:RqOstããrs-tããSrsd)SsRs/Srs-rursd"ãósorãSsdSããSsã:Sus]atéutsqrkOsdSããSs
]Su-Sstãp“sãtskéyurdiSsitsrknSs7:tsd)Ss-SitsrããéqékruOstktsãtsitãédpSúé]rs
rpuryRãsirs-tktóseãsqRié]SãsrdpénSãsiryrqsnurditsyrkSusrsãt:s"un)SsSkürpéySs
dSstãpr/tkt]éqtdpSsitsiérnd"ãpé]Sãósmktãsd)Ss]atéuryrqsr-tdrãsãt]utHztãs
éãSkrirãOsür4tdiS2Ssédptdãrqtdpts]SqspSirsrs-tããSrósKtããrsqrdtéurOsSsdrué4s
katãs-Siérsédié]rusrs-éãprs]SuutprstOsq:éprãsyt4tãOsSs]rqédaSs]SuutpSós

152. ç
0"ç
gç,c-õçDeçFfeçC”QKçmõNeKçTõC,êezõQçânêCTêâcLzeC-eçCõçQeC-êDõçDcçHêQRõKç
LêocDõç QQç Qfâen,“TêeQKç zõQ-ncç õç FfcC-õç CõQç -õnCczõQç Qfâen,êTêcêQéç gç õL,c-õç
-czVBzç õTõnneç eNTLfQêHczeC-eç ezç C”QKç zcQç eLeç âneeCTmeç zeLmõnç cç
eNêo>CTêcçDeçâenTeâSRõçnecLéçgçzB-õDõçTmcHeB,eTmcDfncçBçzcêQçânêzê-êHõçeç
zeCõQçQfNeê-õçcçennõQçFfeçõçTõzâLêTcDõçQêQ-ezcçeLe-nõzcoCB-êTõçHêQfcLéçIõnç
eQQcç ncDRõKç MTõCmeTenç cLofBzç âeLõç TmeênõRç DêDç zfê-õç zcêQKç ezç ôL-êzcç
êCQ-xCTêcKç Ffeç cTmcnç cLofBzç VõCê-õéç Wç fzcç c-ncSRõç eNenTêDcç ezç fzç C“HeLç
zcêQçânõ,fCDõéçleQ-eçTcQõçcLoõçQeçcNfQ-cçeC-neçDfcQçâeQQõcQçTõzõçcçTmcHeç
eçcç,eTmcDfncéç
FêQ-õç cç âcn-ênç Deç ,õncKç õç cVcCDõCõç Deç CõQQcç TcâcTêDcDeç õL,c-êHcç âõDeç
âcneTenç CRõç Qenç CeCmfzç ânõVLezcKç mõNeç ezç Dêcç âõDezõQç âneQTêCDênç DeLcç
âen,eê-czeC-eéçGhçcLofCQçzêLmcneQçDeçcCõQKçeC-ne-cC-õKçeLcçencçTnfTêcLçâcncçcç
QõVneHêH>CTêcçDeçCõQQõQçcC-eâcQQcDõQéçIõnçõf-nõçLcDõKçõçâõDençêCTõCQTêeC-eç
FfeçõçCcnêDçTõC-êCfcçeNenTeCDõçQõVneçC”QçeçCõQQcQçDeTêQíeQçzõQ-ncçTõzõç
eQ-czõQç ânõ,fCDczeC-eç eCncêDcDõQç ezç CõQQõç âcQQcDõéçgç QêC-õzcç Dcç
hiperosmiaKçfzcçâenTeâSRõçõL,c-êHcçeNcTenVcDcKçFfeçâõDeçcâcneTençTõzõç
cfncçCcçeâêLeâQêcKçezçmêQ-BnêTõQçeçDfncC-eçcçoncHêDeDKçzõQ-ncçfzçne-õnCõçcç
BâõTcQçcnTcêTcQKçFfcCDõçfzçõL,c-õçQf-êLçcêCDcç-êCmcçcLoõçcçDêDenéç
tcQõçC”QKçzõDenCõQKçHõL-hQQezõQçcçHêHençDeçcTõnDõçTõzçCõQQõçCcnêDçeçcç
HcLõnêDcnç õç õL,c-õKç cLofzcQç TõêQcQç Qenêczç zcêQç QêzâLeQç eç zcêQç ,hTeêQéç
tnêcn“czõQçâcncçC”QçzeQzõQçfzçzfCDõçDê,eneC-eçDõçCõQQõçLzfCDõç”â-êTõMéç
MçcLêeCcSRõçDõçCcnêDçne,Le-eçfzçzfCDõçezçFfeçHcQ-cQçhnecQçTmeênczçzcLKçeç
Ffeç âõn-cC-õç Tmeêncç zcLç âcncç C”QéçTer  faro  para  algo QêoCê,êTcç -enç fzcç
QeCQcSRõç Qeofncç ezç neLcSRõç cç eQ-cç Qê-fcSRõ[ç Qenêcç DeQeNhHeLKç âcncç C”Qç eç
âcncçCõQQõçzfCDõKçFfeçnecâneCD>QQezõQçcçTõC,êcnçzcêQçCõçCcnêDéç
l”QKçeC-RõKçTen-czeC-eçTõCQ-c-cn“czõQç-czVBzçFfeçõçcn FfeçêCQâênczõQç
TõCQ-cC-ezeC-eç CRõç Bç QõzeC-eç fzç êCQfL-õç cõç CõQQõç ”noRõç õL,c-êHõKç zcQç
-czVBzçcõçCõQQõçQêQ-ezcçneQâênc-”nêõKçâõêQçc,êCcLçõçCcnêDçCRõçDeêNcçDeçQençõç
TõzeSõçDcQçHêcQçneQâênc-”nêcQéçàzçneLcSRõçcçêQQõKçQfcç,fCSRõçBçcçDeçânêzeêncç
eQ-cSRõçâfnê,êTcDõncçDõçcnKçNhçFfeçcâcCmcçcQçoncCDeQçâcn-“TfLcQçDeçQfNeêncç
ezçQfcçneDeçDeçâeFfeCõQçâ>LõQéçMLBzçDêQQõKçeLeçânBBcFfeTeçõçcnçcC-eQçFfeç
c-êCoênçcQçHêcQçneQâênc-”nêcQçzcêQçânõ,fCDcQKçâcncçõçFfeçDêQâíeçDeçfzçLõCoõç
QêQ-ezcçDeç-fVfLcSíeQéç
ç
Inflamação dos seios da face ou sinusite 
 

153. s
0#s
g)SsRs-Susr]rãSOsdtqsitãitsSs-uéd]B-éSOs7:tsdSããrs]r/tHrsüé]rs/tqsdSs
rkpSósgrsqru]ars-uéqépéyrOsãS/uts7:rpuSs-rprãOstkrstãpryrsVsqtãqrsrkp:ursiSs
-tépSstsirãs]SãprãósDSsqtãqSsptq-Sstqs7:tsrsã:rsrã]tdã)Ss]Sd]tit:srSãs
SkaSãs :qs ]rq-Ss its yéã)Ss qréãs rq-kSOs tkrs rürãpS:s Ss drué4s irs A)ts (tuurOs
]SkS]rdiS2Ss tqs :qrs ãép:rH)Ss iéüB]ékós ouéS:2ãts rs -Sããé/ékéirits its :qs
tãprd]rqtdpSs]u5dé]Sstqsã:rãs-uSü:dit4rãstOs]SqséããSOsrsS-Sup:déirits-rurs
rsédükrqrH)SsiSãsãtéSãsirsür]tsS:sãéd:ãéptós
çSusdrp:ut4rOsrãsãrBirãsitããrãs]ryéiritãstãp)Ssiéã-Sãprãsitsqrdtéursrs
7:ts rs ãt]utH)Ss -Sããrs ük:éus ãtq-uts -rurs /réúSOs ]Sqs rs ]SdiéH)Ss its 7:ts rs
-tããSrs ]rqédats ãS/uts 7:rpuSs -rprãós mutpSãOs rãs ãrBirãs -rããrqs s S]:-rus rs
-SãéH)Ssqréãsrkprstsrãsãt]utHztãsd)Ss-Sitqsqréãsãtustú-tkéirãsãtn:édiSsrs
nuryéiritsdrp:urkósmytdp:rkqtdptOs-ut]éãrqSãstdp)Ssr-utditusrsü:dnrusqréãOs
-rurstú-:kãrusrãsãt]utHztãstktyrdiSsrs-utãã)Sós3:rdiSséããSsd)Ssr]Sdpt]ts
drsaSurs]tuprstsã:üé]étdptqtdptOsrs]Sdãt7Twd]érsRs:qrsãéd:ãéptós
Dsãép:rH)SsrdBqé]rsitsü:diSOsd)SsriqépéirOs7:tstããtsiurqrs]Su-SurkspSqrs
dt]tãã“uérOs utã:kprs its dSããrs kédn:rntqs -ãé]SããSq“pé]rós Ws -ut]éãSs tãprus
]atéSs rpRs Ss drué4s ts d)Ss td]Sdpurus dtda:qrs qrdtéurs its tú-utããrus tããrs
ãép:rH)Ssitãrnuri“ytks-rurs7:tsSsdrué4stdputstqsrH)SósorãSOsrkRqsiéããSOs
ã:ujrs rs rdnöãpérs iérdpts iSs ]SdüképSs 7:ts ãts édãpr:urs ts d)Ss ãts utrké4ts rs
tkr/SurH)Ss iSs ptqrs tqs 7:tãp)SOs tãpts qtun:kars dSs ]Su-Sós Dãs ]ryéiritãs
drãréãstsãt:ãsãtéSãsür]éréãsãtstd]atqststd]rudrqsSstãprd]rqtdpSs]SqsSs
7:rks Sãs rütpriSãs ãSüutqós es ]SdüképSs édtutdpts Vs ãép:rH)Ss ut-uéqéirs pSudr2ãts
tú-kB]épSsdrsédükrqrH)SósA:épSãs-r]étdptãsr]Sãp:qrq2ãtOstã-t]érkqtdpts]Sqs
rsüSuqrskrptdptósesãédpSqrsqSãpurs7:tsse está cheio rpRsSsnariz tsãt:sãtéSs
ür]érkOsts7:tsãtq-utsãtstãp“srSsqtdSãs:qs-S:]Ss]Sdãpé-riSósmd7:rdpSstktãs
qtãqSãsq:éprãsyt4tãséndSutqsSsqrkOs7:rdiSsürkrqsS:yt2ãtsrsyS4srdrãrkrirs
ié4tus7:tsd)Ssutã-éurqsru ã:üé]étdptós
Dãs rq-krãs ]ryéiritãs drs “utrs iSs ]uâdéSs ã)Ss dt]tãã“uérãs -rurs irus Vs
]r/tHrs ã:rs üSuqrs ãtqs tq-utnrus itqrãériSs qrptuérks "ããtSós mkrãOs
]Sdãt7TtdptqtdptOst]SdSqé4rqs-tãSstsãtuytqsrkRqsiéããSs]SqSs]âqrurãs
itsutããSdâd]érstspéq/uBãpé]rãósmqs:qsdBytksqréãstktyriSOstkrãs]Suutã-Sditqs
Vãs ]ryéiritãs iSs édptãpédSgs ts ut-utãtdprqs rãs ]âqrurãs its ]Sdã]éwd]érs iSs
q:diSs édütuéSuOs prks ]SqSs rs tã]:uéi)Ss ts Ss éd]Sdã]étdptós mútu]tdiSs ü:dH)Ss
ãtqtkardpts Vs irãs ]ryéiritãs édütuéSutãs iSs édptãpédSsnuSããSOs Rs iéüB]éks
]Sq-uttditus -rurs 7:ts ãtuytqs Sãs ãtéSãs ür]éréãs ã:-tuéSutãós es éd]Sdã]étdpts
tã]r-rs Vs ]Sq-uttdã)Ss irs ]Sdã]éwd]érós mktãs ]Suutã-Sditqs rSs édütudSs dSs
dBytksã:-tuéSuOsrããéqs]SqSsSsptu]téuSsSkaSsdSsrkpSsirs]ryéiritsüuSdprkstãp“s

154. s
0-s
-u"úéqSsiSs]R:ósgSstãpriSs/kS7:triSs-tkrsãéd:ãéptOs-tuit2ãtsrsktyt4rsdSs
âq/épSsirs]r/tHrstsrsürkrsri7:éuts:qs]ru“ptusdrãrks7:tsktq/ursSsüurd]wãó Ds
-tup:u/rH)SsrdBqé]rspSudr2ãtstú-kB]éprsdrsqtiéirstqs7:tsürkprsutããSdâd]érsV 
ürkrós3:tqsptqsSsdrué4s]atéSstsd)Ssyé/ursqréãstqs]SdãSdâd]érOs-tuits:qs
]Sq-Sdtdptsã:/ãprd]érksiSsédptu]âq/éSsédptu-tããSrkós
eãs utã-t]péySãs ãtéSs ür]éréãs iéütutd]érqs rs éqrntqs rédirs qréãós cqrs
édükrqrH)Ss ]u5dé]rs irãs ]ryéiritãs üuSdpréãs i“s rs éqrntqs its :qrs -tããSrs
tapada, r]tdp:rdiSs rs S/ãpu:H)Ss iSs -tdãrqtdpSós esiSkSuSãSs /kS7:téSs irãs
]ryéiritãs qrúékrutãs qSãpurs ]SqSs Rs iSkSuSãSs -rurs Ss rütpriSs qSuitus
rnutããéyrqtdptós mqs pSiSãs Sãs ]rãSãOs rs ]r-r]éirits Skürpéyrs Rs kéqéprirós
çSããéytkqtdptOs ]atéuryrs p)Ss qrks -rurs Ss rütpriSs 7:tstkts rd:kS:s pSirs
-tu]t-H)SsSkürpéyrsoSqséããSOstktsptqsdrp:urkqtdptsitsrnTtdprusrs-tuirsiSs
F/Sqs üruSFs prq/Rqs tqs S:puSãs ]rq-Sãós 3:tqs tãp“s p)Ss ]tdpurkqtdpts
/kS7:triSs/kS7:térsprq/Rqsã:rsédp:éH)Sstsã:rs]r-r]éiritsits]Sq-uttdã)Sós
A:éprãs ]:kp:urãs kS]rké4rqs drs “utrs irs ]ryéirits üuSdprks Ss (tu]téuSs ekaSs S:s
ãtúpSs]arhurOsDjdrOs7:tstãp“skénriSsVsédptkénwd]érOstqs:qsãtdpéiSs-uSü:diSós
Ds prutürs its r-utdié4riSs ]Sdãéãpts tqs pSudru2ãts ]Sdã]étdpts iSs /kS7:téSós
Arúékrutãs iSkSuéiSãs édié]rqs rs iSkSuSãrs rnutãã)Ss rSs]Su-Ss tqs :qs i:-kSs
ãtdpéiS6sSsqrúékrusãéq/Ské4rsrs]r-r]éiritsitsqSuituOstsrsiSusürkrsrskBdn:rs
]SuprdptstsütuédrsitsAruptóses-u"-uéSsãédpSqrsj“sã:ntutsrãsqtiéirãsrsãtutqs
pSqrirãOs-SéãsüSuHrsrs-tããSrsrsü:dnrus]Sqsüut7Twd]érs-rurs7:ts-SããrsS/ptus
rkByéSs-Sus:qsqSqtdpSós(urpr2ãtsdrsytuiritsits/:ürusitsuréyrs-rursySkprusrs
ptusrs]Sdã]éwd]érskéyutOsr-"ãsSãs]Suutã-SditdptãsnSk-tãské/tupriSutãósmãprdiSs
pr-riSOsRsqtkaSusitptu2ãtstsutSuétdpru2ãtósDsprutürsRsitã]tusdSyrqtdptsrSs
édütudSs ts itã]S/uéus Ss 7:ts rédirs tãp“s -utãSs dSs éd]Sdã]étdptOs -rurs tdp)Ss
tqtunéus dSyrqtdpts Vs k:4s iSs ]Sdat]éqtdpSós es âdéqSs ptqs iérdpts its ãéOs S:s
ãtjrOsRs-utããéSdriSsrs:qrsk:prs-tkrs]Sdã]éwd]érsitsãésqtãqSósmúént2ãtsprdpSs
]Surntqs-rursSs]SdfrontSs]SqSs-tuãéãpwd]érstqs:qrsprksãép:rH)Ss]u5dé]rós
(tur-érãstüé]r4tãs]SkS]rqsSãs]Sq-Sdtdptãs]Suutã-SditdptãstqsjSnSOsrSs
qtdSãsãéq/Ské]rqtdptósDsk:4stsSslSksitãtq-tdarqs:qs-r-tksã:/ãprd]érksdrs
k:prs-tkSs]Sdat]éqtdpSósDs]rqSqékrOs]:jSãsyr-Sutãsi)SsrkByéSOspur4stqsãésrs
qru]rsiSslSkóscqsjtj:qs-uSkSdnriSOsüédrkqtdptOsRsrsqtkaSusptur-érs-rursrãs
]ryéiritãs iSs SunrdéãqSs tdp:-éirãs ]uSdé]rqtdptós çSusqtéSs its ãt:s tütépSs
-:uéüé]riSuOstktsék:qédrsrstã]:uéi)SsiSséd]Sdã]étdptsts-tuqépts7:tsrãsqrããrãs
/kS7:trirãsük:rqs]Sd]utprqtdptststqsãtdpéiSsüén:uriSós
e/ãtuyriSsqréãsrptdprqtdptOsSs7:ts-Sits-rut]tus:qs-t7:tdSs-uS/ktqrs
-tuéüRué]Ssdrsaéãp"uérsitsdSããSsitãtdySkyéqtdpSstyéitd]ér2ãts]SqSsãédpSqrs

155. ç
00ç
-“âêTõéçgçneQ,nêcDõçcofDõKçFfeç-czVBzç,cDçTõzçFfeçõçCcnêDçQeçeCTmcKçBçõç
QêC-õzcçzcêQçDê,fCDêDõçzfCDêcLzeC-eçeKçâõnçeQ-cçncDRõKçõçzcêQçêzâõn-cC-eç
Ffeç-ezõQçDêcC-eçDeçC”QéçlRõçBçâõnçcTcQõçFfeçeLeçeQ-eNcçneLcTêõCcDõçTõzçõç
CcnêDéç àQQeç ”noRõç HeCencCDõç ,õêç CeoLêoeCTêcDõç âeLõçDeQeCHõLHêzeC-õç
Hen-êoêCõQõçeKçâõnçeQQcçncDRõKçCõQçzõQ-ncçõçQefçeç-czVBzçõçCõQQõçeQ-cDõç
DõeC-eçzcêQç,neF eC-eJçTõCQ-êâcDõKçõfçQeNcKçêCQfL-cDõéç
ç
Perguntas 
Eéç GhçezçzêCmcçHêDcçfzçTõC,Lê-õçFfeçêCTmcçDeçzcCeêncçTnHCêTc\ç
Oéç Ghçfzç,cLQõçTõzânõzêQQõKçFfeçefç-cLHeDçTfzâncçeN-enCczeC-eKçzcQç
FfeçCRõçzcC-eCmõçêC-enCczeC-e\ç
qéç àzçFfeçxzVê-õQç-eCDõçcç-ençnecSíeQçõ,eCDêDcQ\ç
4. aeçFfeçTõêQcQçezçzêCmcçHêDcçefçCRõçâõQQõçCezçFfenõçzcêQçQeC-ênçõç
Tmeênõ\ç
5. tõCQêoõçcnçQf,êTêeC-eKç-eCmõçeQâcSõçQf,êTêeC-e\ç
kéç PeCmõç êC-enTxzVêõç Qf,êTêeC-eç Tõzç zefç czVêeC-e\ç àCTõC-nõç
neQQõCxCTêcçQf,êTêeC-eçCcQçâeQQõcQçTõzçFfezçTõCHêHõ\ç
úéç gCDeçefçzeçVLõFfeêõKçVLõFfeêõçzêCmcçêC-fêSRõKçzefçQeN-õçQeC-êDõ\ç
:éç gCDeçefçDeHenêcçzõnDenKçõCDeçTõCQeofênçzcêQçcnçâcncçzêz\ç
ç
Pólipos 
 
gQçâ”LêâõQKçFfeçBç-czVBzçfzcço“nêcçezçcLezRõçâcncçDeQêoCcnçcçâõL“TêcKç
,cDez âcn-eçDõçQêQ-ezcçLêC,h-êTõçDeçDe,eQcéçàLeQçQRõçTmczcDõQç-czVBzçDeç
cz“DcLcQKç eç eQ-Rõç LõTcLêDcDõQç Ccç TcHêDcDeç Tõzfzç cõçCcnêDç eç Qç ocnocC-céç
CfcCDõç Qeç eQ-hç eCHõLHêDõç ezç fzcç Lf-cç Deç De,eQcç FfeçCRõç Qeç -õnCcç
cCêzêTczeC-eçTõCQTêeC-eKçõQç”noRõQçLêC,h-êTõQçeC-nczçezçcSRõçeKçDeçzcCeêncç
QfVQ-ê-f-êHcKçâcn-ezçâcncçcçofenncéçlõQç-eTêDõQç-ncHcBQeçcçVc-cLmcçeC-neçõQç
coeC-eQçconeQQõneQçeçcQçTBLfLcQçDeçDe,eQcKçQQçFfcêQçõQçLêC,”Tê-õQç-czVBzç
âen-eCTezéç àQ-eQKç âõnç Qfcç HeDKç QRõç fzç QfVonfâõç DcQçTBLfLcQç VncCTcQç Dõç
QcCofeKçcçzcêQçêzâõn-cC-eç-nõâcçâõLêTêcLçDõçTõnâõéç
gQçâ”LêâõQKçNfC-czeC-eçTõzçcçTczâcêCmcçâcLc-êCcKçeQ-RõçeC-neçõQçLfocneQç
zcêQçTõzVc-êDõQçCõçxzVê-õçDcçDe,eQcçDõçõnocCêQzõKçêCTmcCDõçDeçzcCeêncç
TõnneQâõCDeC-eçFfcCDõçcçVc-cLmcçQeçDeQeCTcDeêcéçCfcCDõçõçneQfL-cDõçDõç
TõC,Lê-õçcofDõçBçfzcçMDõnçDeçocnocC-cMçânõLõCocDcKçcçêC,LczcSRõçQeç-õnCcç
TnHCêTcç eç Tõzõç -õDõç ,cLQõç TõzânõzêQQõKç TõCQõzeç zfê-cç eCenoêcéç leQ-cç
Qê-fcSRõKçHezõQçCê-êDczeC-eçTõzõçcQçTnêcCScQçQRõç,nhoeêQçeçVLõFfecDcQéçgç

156. s
03s
drué4stdp:-éiSsktyrsVsutã-éurH)Ss]u5dé]rs-tkrs/S]rósDs/S]rs-tuqrdtdptqtdpts
r/tuprs ts rãs -“k-t/urãs ktytqtdpts ]rBirãs its tãnSprqtdpSs utüktptqs :qrs
ãép:rH)Ssitsürkprsitstdtunérstsi)Ssq:éprãsyt4tãsVs]uérdHrs:qrstú-utãã)Ss
ür]érksrpSdprirOsãédrksiSs/kS7:téSstqsiéytuãSãsdBytéãós
esptqrstqs7:tãp)Ssptqsrsytus]Sqsrs]r-r]éiritsitsitütãrstsrsiéã-SãéH)Ss
-rursa k:prsts]Sqsrs]Sq:dé]rH)Ss]Sdi:4éirs-Sus:qs]rdrkst7:éyS]riSOsj“s7:ts
Ss rus Rs édã-éuriSs -Sus :qs ]rqédaSs éq-utyéãpSs ts -S:]Ssr-uS-uériSOs rs /S]rós
(urpr2ãtsitsktyrustããrsptq“pé]rs-rursrs]Sdã]éwd]érstsrkéyérusSs]Su-SósoSqSOs
rSs ürkrus its rqBirkrãOs tãprqSãs ürkrdiSs tqs nurdits -rupts its -uS/ktqrãs
édürdpéãOstúént2ãts7:tsSãs-réãsüSudtHrqs:qrs/rãts]r-r4sitsã:-Suprusprq/Rqs
Sãs]SdüképSãósmd7:rdpSsSsitãtdptdiéqtdpSs]éu]:krs-tkrãsrqBirkrãsrSstdnSkéuOs
SsptqrsnéursrSsutiSusitstãprusürupSstsãtustúénéiSstqsitqrãérósDs]uérdHrsrnts
]Sqs S/ãpédrH)Sós mqs utkrH)Ss Vs ]Sq:dé]rH)Ss 7:ts pSqS:s:qs ]rqédaSs
t7:éyS]riSOsityt2ãts-tdãrustqsitãyéSãststqsF]Suprus]rqédaSFOs7:rdiSséããSs
üSusyrdprjSãSOstsprq/Rqstqs-utptúpSãós
A:éprãs yt4tãOs dtãprs ãép:rH)SOs rs rnutãã)Ss tqs 7:tãp)Ss Rs itktnrirs rSs
]éu:uné)Ss 7:tOs ]Sqs Ss /éãp:uéOs ]Sdi:4s rs k:prs its qrdtéurs ãrdnutdprs ts
ãéq-ktãqtdptstúpéu-rsSs]rq-Ssits/rprkaróseãsutã:kpriSãsã)SsyruériSãóscqrs
-ruptsirãs]uérdHrãs]Sdãtn:tOsit-SéãsirsS-turH)SOsktyrusSsitãtdptdiéqtdpSs
its ySkprs -rurs rs ]Sdã]éwd]érOs j“s 7:ts d)Ss a“s qréãs k:nrus -rurs tkts dSs k:nrus
]Sãp:qtéuSsiSs]Su-SósKtsqrdtéurs]Suutã-SditdptOstkrãs]SqtHrqsrséusqtkaSus
tsd)SsRsuruSs7:tsSãs-réãstú-ké7:tqs7:ts-SusqtéSsirsS-turH)Ssrs]uérdHrsit:s
:qsãrkpSstqsãt:sitãtdySkyéqtdpSóse:purs-ruptsirãs]uérdHrãsd)Ss]Sdãtn:ts
irustããts-rããSOstsrsk:prsitsitütãrs]Sdpéd:rsãtdiSs]Su-Surkósmkrstdp)Ssq:éprãs
yt4tãsitãkS]r2ãts-rurs:qsS:puSsâq/épSsirãsitütãrãs-u"-uérãsiSsSunrdéãqSs
-rursrés]Sdpéd:rusrséd]aruOstd7:rdpSsrs]uérdHrs]Sdpéd:rsriSt]tdiSstsãédrké4rs
rsãt:stdpSudSs7:tsd)Ss-SitsitãtdySkytu2ãts]SuutprqtdptósDsrnutãã)SsRs:qs
ptqrsp)Ssnuryts7:tsd)Ssãts-Sitspurp“2krsitsqrdtéursr/utyérirósWspB-é]Ss7:ts
i:urdpts rs édüâd]érs rãs édükrqrHztãs S]Suurqs tã-t]érkqtdpts dSãs "un)Sãs its
itütãrsiSsãéãptqrskédü“pé]SOsSãsy“uéSãsnâdnkéSãstsSsr-wdié]tósDs/rprkarsits
itütãrs7:tsrs]uérdHr d)Ss]Sdãtn:tspuryrus]Sdã]étdptqtdptspSqrsüSuqrsdSs
]Su-SósoSqsãt:sdrué4s/kS7:triSstsrs/S]rstptudrqtdptsr/tuprOstkrsRs:qrs
éqrntqs irs S/ãpédrH)SOs /kS7:trdiSs rãs yérãs its ]Sq:dé]rH)Ss ]Sqs rãs
rqBirkrãséd]arirãstsptdprdiSs-tuqrdt]tusq:irósmsã:rsqrdtéursitãrjtéprirs
itsitütditu2ãtsitsr/:ãSãststúénwd]érãstúrnturirãós
 t]Sdat]tqSãsdSããrs-Sãp:urstqsutkrH)SsrSsptqrsirsrnutãã)Ss-tkSsürpSs
its7:ts7:rãtsdtda:qsitsdSããSãsjSytdãsrk]rdHrqsrsriSktã]wd]érs]SqspSiSãs

157. ç
05ç
õQçQefQç”noRõQçLêC,h-êTõQçDeçDe,eQcéçrfê-cQçHeDeQKçõQç-n>QçzcêQçêzâõn-cC-eQç
->zçDeçQençne-êncDõQKç-cLçTõzõçâne,enêzõQçDêDençTõzçTcCDfncéçlRõçmhçCeCmfzç
âcêQçCeQ-eçzfCDõKçcLBzçDõQçàQ-cDõQçãCêDõQKçõCDeç-cC-õQçMcâ>CDêTeQMçQRõç
õâencDõQçTõzõçeC-neçC”QçSõfçQeNcKçCcçMLezcCmcTéçIõDenBQeBêcçâneQfzênçFfeç
C”Qç õQç TcSczõQéç dQQõKç eC-ne-cC-õKç HõL-cç cç eHêDeCTêcnç õç FfcC-õç QõzõQç Ccç
necLêDcDeçconeQQêHõQéç
ç
Perguntas para pais e filhos 
Eéç GhçfzçTõC,Lê-õçFfeçcnDeçTõC-êCfcçeçêCTõCQTêeC-ezeC-e\ç
Oéç àzçFfeçDêQâf-cçeQ-õfçêzõVêLêDcDõKçõCDeçCRõçâõQQõçzcêQçânõoneDênçeç
FfeçQõzeC-eçTõCQõzeçzêCmcçeCenoêc\ç
3. Ghç Ccç ,cz“Lêcç âLcCõQç Deç TõC,êcCScç TcâcDeQç Deç Qfâõn-cnç TõC,Lê-õQKç
õCDeçQeçâõDeçLf-cn\ç
véç àzç FfeçxzVê-õQç TmeocBQeç Qç eNêo>CTêcç eNTeQQêHcç eçQç TõCQeF eC-eç
neQêoCcSRõ\ç
5. CfeçeQ-nf-fncQçêzâeDezçõçDeQeCHõLHêzeC-õçCcç,cz“Lêc\ç
ç
Desvio de septo nasal 
 
àQ-eçQêC-õzcçeQ-hçVcQecDõçezçfzcç,õnzcSRõçCcQcLçcQQêzB-nêTcéçMQQêzç
TõzõçcçTõLfCcçHen-eVncLKçõçQeâ-õçCcQcLçâõDeçêCTLêCcnBQeçâcncçfzçLcDõKçFfeç
CeQQeçTcQõçBçzcêQçõfçzeCõQçeQ-neê-cDõéçgçQêoCê,êTcDõçDeQQeçQêC-õzcç-õnCcB
QeçHenDcDeênczeC-eçTLcnõçFfcCDõçDênêoêzõQçCõQQõçõLmcnçâcncçõçgnêeC-eéçlõç
QêQ-ezcç Dcç Oõocç êCDêcCcç õç âncCcKç cç eCenoêcç Hê-cLç Ffeç ,Lf“ç Tõzç õç cnKç
DeQezâeCmcç fzç âcâeLç TeC-ncLéç lõç âncCcOczcKç fzç eNenT“Têõç neQâênc-”nêõç
eQâeTêcLçDhBQeçoncCDeçêzâõn-xCTêcçcçFfeçõç,LfNõçneQâênc-”nêõçQeNcçDêQ-nêVf“Dõç
êofcLzeC-eçeC-neçcQçDfcQçCcnêCcQéçãzcçâeQQõcçFfeçQõzeC-eçneTeVeçcn âõnç
fzçDõQçLcDõQç-ezçDeç,c-õçfzçêC-enTxzVêõçâcnTêcLçeçDe,êTêeC-eçTõzçõçzfCDõéç
leQ-eç âõC-õç DeHeBQeç õVQenHcnç cêCDcç Qeç eQ-hç QeCDõç eQ-neê-cDõç õç â”Lõç
,ezêCêCõKçneâneQeC-cDõçâeLcçCcnêCcçeQFfenDcKçõfçõçzcQTfLêCõKçneâneQeC-cDõç
âeLcçDêneê-céç
sêDcn TõzçeQ-eçQêC-õzcçânõâõnTêõCcçfzçeNâenê>CTêcçHhLêDcç-czVBzçâcncç
õf-ncQç hnecQéç CfcCDõç Qeç -eC-cç cç HêõL>CTêcKç ,õnScCDõç âcncç Ffeç cç zeQzcç
FfcC-êDcDeçDeçcn Ffeç,LfêçâeLcçcVen-fncçLcnocçâcQQeçâeLcçõf-ncKçzcêQçeQ-neê-cKç
õçânõVLezcçQõzeC-eçQeçconcHcéçMçzeLmõnçTõêQcçBçcDcâ-cnBQeçQçQê-fcSRõçeKç
TõzçQfcHêDcDeKçQõzeC-eçDeêNcnçâcQQcnçâeLõçTõCDf-õçeQ-neê-õçcçFfcC-êDcDeçDeç
cnçFfeçâõDeçQençêCQâêncDcçTõzç,cTêLêDcDeéçaeQQcç,õnzcKç-czVBzKçêCDêTcBQeçcõç

158. ç
06ç
âLcCõçcC“zêTõçFfeçõçâ”LõçneDfDêDõçQeNcçDeQTcnneocDõKçezçHeDçDeçQençâõQ-õç
QõVçâneQQRõéçWçeC-RõçFfeçeLeçQeçcVneçnecLzeC-eéçCfcCDõKçDeQ-cçzcCeêncKç
êCQ-cfncBQeçcçDêQ-eCQRõçezçne,en>CTêcçcõQçDõêQçâ”LõQKçDeç,õnzcçFfeçTcDcçLcDõç
BçcTeê-õçezçQfcçQê-fcSRõç-õ-cLzeC-eçDê,eneC-eKçBçâõQQ“HeLç,êCcLzeC-eçc-êCoênç
-czVBzçDeçHenDcDeçõçeFfêL“VnêõçDõçzeêõéç
gçQêC-õzcçzõQ-ncçfzcçfCêLc-encLêDcDeçezçneLcSRõçQçHêDcKçFfcQeçQezâneç
êCc-cKç âõêQç cç neQâêncSRõç Bç õç Q“zVõLõç Deç CõQQcç HêDcçCcç âõLcnêDcDeéç àzç
FfcLFfençTcQõKçõç,LfNõçDcçTõzfCêTcSRõç-czVBzçQeç-õzcçfCêLc-encLéçWçâneTêQõç
cTeê-cnçeQQcçfCêLc-encLêDcDeçcC-eQçFfeçQeçâõQQcç-ençeQâencCScQçDeçfzçne-õnCõç
cõçzeêõéçMçõâencSRõçâõDeçcNfDcnçCeQ-eçTcQõKçQezâneçFfeçcTõzâcCmcDcçDcç
CeTeQQhnêcç êC-enHeCSRõç Dcç TõCQTê>CTêcéç tcQõç Qeç -nc-eç QõzeC-eç Deç fzcç
TõnneSRõç,fCTêõCcLKçFfeçCRõçeQ-hçneTmecDcçDeçHêDcKçõçõnocCêQzõç-enhçcêCDcç
HhnêcQçõf-ncQçâõQQêVêLêDcDeQçDeçcâneQeC-cnçfzçDeQeFfêL“VnêõçQfVQêQ-eC-eçTõzõç
-cne,cçDeçcâneCDêDcDõéç
ç
Perguntas 
Eéç CfcLç Deç zefQç LcDõQç Bç câen-cDõKç õç LcDõç eQFfenDõKç,ezêCêCõKç õfç õç
Dêneê-õKçzcQTfLêCõ\ç
2. tõzõçcCDcçõç,LfNõçDeçzêCmcçeCenoêcçHê-cL\çtõzõçâõDenêcçânõâêTêcnç
QefçLêHneç,LfNõ\ç
qéç tõzõçLêDõçTõzçcçâõLcnêDcDe\ç
véç gçFfeçâõDenêcçcânfzcnçzêCmcçHêDcçeçLeHcnBzeçcõçzeêõ\ç
ç
Rinofima ou nariz bulboso ou nariz de bêbado 
ç
àQ-eçQêC-õzcçDeQ,êofncDõnçNhçeQ-hçDeQTnê-õçTõzç-õDcçcçCê-êDeDçeçcLTcCTeç
âõnçQefçCõzeéçAêCõçFfençDêDençCcnêDKçeç,êzcçQêoCê,êTcKçezçoneoõKç-fzõnçõfç
eNTneQT>CTêcéç lcç V,nêTcKç fzç MnêCõMç Bç fzç nêCõTenõC-eéç MQç eNâneQQíeQç CcnêDç
VfLVõQõç õfç CcnêDç Deç -fVBnTfLõç -czâõfTõç DeêNczç CcDcçcç DeQeNcnç FfcC-õç Qç
TLcneDcéçóneF eC-ezeC-eçõçQêC-õzcçBçconcHcDõçcêCDcçzcêQçâõnçfzçQeofCDõç
QêC-õzcKç cç TmczcDcçRosáceaéç Mç nõQhTecç QRõç zcCTmcQç Deç TõLõncSRõç
cHenzeLmcDcç Ffeç Qfnoezç Cõç nõQ-õç eç Ffeç zcêQç -cnDeç eQTczczç eç ,õnzczç
cVQTeQQõQç eç âôQ-fLcQéç MQQêzç Tõzõç õç nêCõ,êzcKç eLcç Qfnoeç ,neF eC-ezeC-eç
QõVneç cç VcQeç Deç fzcç TõCQ-ê-fêSRõç TmczcDcç Deç QeVõnnBêTcKç õfç QeNcKç fzcç
-eCD>CTêcç cç ânõVLezcQç CcQç oLxCDfLcQç QeVhTecQéç XQç HeDeQç õç nêCõ,êzcç Bç
DeQTnê-õçTõzõçfzcçQfV,õnzcçDeçnõQhTecKçcçTmczcDcçnõQhTecçmêâen-n”,êTcKçNhç

159. s
0!s
7:ts rq/Sãs ã:untqs rs -rupéus its tú]utã]wd]érãs irãs ]Rk:krãs ãt/“]trãs ts iSs
pt]éiSs]Sdj:dpéySós
(urpr2ãtsitstú]utã]wd]érãsdSsqtéSsirs]rurOsdSsdrué4K
s
7:tsdrã]tqsrs-rupéus
irãs nkâdi:krãs irs -tkts mãprãs ã)Ss utã-Sdã“ytéãs -tkrs ãt]utH)Ss ir7:tkrs
]rqrirsitsSktSãéirits7:tsut]S/utsdSããrs-tktósgrsuSã“]trstsdSsuédSüéqrOsrãs
nkâdi:krãs túrnturqs tqs ã:rs ü:dH)Ss its üSuqrs itãqtiéirOs ts Sãs rütpriSãs
drirqOs -Sus rããéqs ié4tuOs drs nSui:urós gtãpts 7:riuSs its ã:-tu-uSi:H)SOs rãs
nkâdi:krãs ãt/“]trãs ptditqs rs ãts tdp:-éuOs ts rs -rupéusiéããSs ã:untqs
édükrqrHztãós
myéitdptqtdptOsSsãédpSqrs7:tusrpuréusrsrptdH)SsitspSiSãs-rursSsuSãpSstOs
tqs tã-t]érkOs -rurs Ss drué4ós es ürpSs irs nurúrs iSs ]Su-Ss ãtus ãt]utprirs tqs
7:rdpéiritãstúrnturirãsktyrsVsã:ã-téprsits7:ts:qrsitüé]étdpts]r-r]éirits
itãké4rdptsirsrkqrstãptjrsãtdiSs]Sq-tdãriróseãsptqrãs-tkSãs7:réãstkrsd)Ss
Ftã]SuutnrFsp)Ss/tqstãp)SsqréãsiSs7:tsãSqtdptsrk:iéiSãósçS-:kruqtdptOsSs
drué4sitdSprsSsürkSsitsqrdtéursãéq/"ké]rósmããrsutkrH)SsRs]Sq-uSyrirsqréãs
ãtuérqtdpts-tkrãs4SdrãsutüktúrãsiSãs"un)Sãsãtú:réãsdSãs-ryékaztãsdrãréãós
mãüutnru Ssdrué4stqs-ö/ké]Ssd)SsRs/tqsyéãpSOststdüérusSsitiSsd:sdrué4sRspr/:ós
3:tsS:purãsur4ztãsarytuérs-rursprksrkRqsirãsãéq/"ké]rã\sDkRqsiéããSOsãSqr2
ãts rSs uédSüéqrs Ss ükrqtjrdpts u:/SuOs 7:ts -Sits ãéq/Ské4ru prdpSs rs ytunSdars
]SqSsrséurOsprdpSsrstú]éprH)Ssãtú:rks]SqSsrsrnutããéyéiritósDãs-öãp:krãstsSãs
q:épSãs-t7:tdSãsFy:k]ztãFsédükrqriSãsktq/urqsrsr]dtsirs-:/tuiritOs7:ts
én:rkqtdptsqtiursdSsãSkSsits:qrs]Sdãpép:éH)Ssãt/SuuRé]rósä“sq:épSsürkrdiSs
tqsürySusits7:tsr7:ésãtspurprsits:qrsökpéqrsptdprpéyrsitãtã-turirsits-rããrus
-tkrs-:/tuiritstspSqru2ãtsri:kpSósmdputprdpSOsr7:ésRsrsãtú:rkéiritsntdéprkOs
tqs yt4s irs ãtú:rkéirits -ö/tutOs 7:ts ãéq/Ské]rqtdpts üSuHrs ã:rs tdpurirs drs
]Sdã]éwd]éróses-é]SsitsS]Suuwd]érsirsiStdHrstãp“sdrs7:édprsiR]rirsitsyéirOs
tsSãsaSqtdãsã)SsrütpriSãsitsqrdtéurs7:rãtstú]k:ãéyrósesdrué4Os]Sqsã:rãs
tú]utã]wd]érãOs -Sits qrdéütãprus ã:rs tú]tããéyrs utkrH)Ss ]Sqs rs ãtú:rkéirits
ü“ké]rOstsd)Ssrd:d]érusSsutãnrptsits:qrsutéyédié]rH)SsrSs]utã]éqtdpSsrdptãs
7:ts itüédépéyrqtdpts ãtjrs pruits itqréãós ]:ãprqtdpts drs qtiéirs tqs 7:ts rs
tdtunérsü“ké]rsiSsrütpriSsd)SsRs:qsptqrsüSuqéi“ytks-rurstktOsSsdrué4s7:tsrs
ã:/ãpép:ésãéq/Ské]rqtdptspSudr2ãts:qsdrué4süSuqéi“ytkstsqSãpursrséq-Supâd]érs
rãã:qéirs-tkrsptq“pé]rs7:tstãp“sãtdiSsrk:iéirOs
mããrsptq“pé]rs-Sitstú-utããru2ãtsitsqrdtéursyruérirsdrsyéirsiSsrütpriSOs
qrãsãtq-utsãtsutqtptsVsürkprsits]Sdã]éwd]érósçSus:qskriSOsSsuédSüéqrs-Sits
ut-uSi:4éusrsãép:rH)Ssyéprks]Sd]utprsitãits:qs-SdpSsitsyéãprsãtú:rkOs-SusS:puSs
-Sitsédié]rusürdprãérãsd)SsyéyéirãsS:Ostqsptu]téuSsk:nruOs-Sitsrédirsrk:iéus

160. i
3?i
QysOIci ysái câcrrái bci ObâcbqâOáb4ái qá-i qári bc4PucGi tObuPi ysái qáéP-i
NONábâOPuPqKi Pq  excrescências ái Pidepravação bci H-jO4ci qáNsPIi bgci qgci
âcbqâOáb4áqGi Eqi Uáysábcqi NsIâváqi áNOuábâOP-ia Uráqqgci qcji Pi ysPIi ci
PVá4Puciqáiábâcb4rPGiEqiâc-Ucbáb4áqiPmráqqONcqiáiNábsqOPbcqiâP-ObRP-iuái
-gcqi uPuPqGi Ei bPrOzi jsIjcqci Iá-jrPi s-ilibertino. çcuá(qái Pqqs-Ori s-Pi
UcqOagci qsUárVOâOPIi á-i ráIPagci Pi 4PIi UPurgci ái sqPricibulbo  vermelho uái
-PbáOrPi UrcNcâP4ONPKi âc-ci s-iclown SUPIRPacTK Ucuá(qái 4P-jí-i qáb4Ori
NármcbRPicsiáb4gciráUrO-Ori4cuPiPiráVárêbâOPiuáiâcb4á7uciáibgciysáráriqPjári
bPuPiPiráqUáO4ciucqiUróUrOcqiqcbRcqiáiVPb4PqOPqiuáq-áqsrPuPqGiEiqsr4ciuái
âráqâO-áb4ciysáKiá-iqáb4OuciVOmsrPucKiVcOi-sO4ciâsr4cKiíiqc-P4OzPuciá-iqási
uáNOuci IsmPrGi .cuci ci IFysOuci Vír4OIi ysái VcOi uOqqOUPuci âcbârá4P-áb4ái csi á-i
VPb4PqOPqiíiPmcrPiqámrámPuciqsjq4O4s4ONP-áb4áiUáIPqimIHbusIPqiqájúâáPqiá-i
ysPb4OuPuáqi PjqcIs4P-áb4ái uáqPmrPuúNáOqGi Ei PqUáâ4ciuái Vár4OIOuPuái íi
OmsPI-áb4ái PbsbâOPuci UáIci bc4úNáIi âráqâO-áb4ci uci 4áâOuci uci qáU4ci bPqPIGi
PP4á(qáiâc-icibPrOzibciUróUrOciUrcjIá-PKiUcriPqqO-iuOzárKiái4cucici-sbuci
UcuáiNê(IcGi
Ei qOb4c-Pi áq4úi VráySáb4á-áb4ái PqqcâOPuci Pi s-Pi UrcjIá-ú4OâPi uái
PIâccIOq-ciysáiâcIcâPiá-iécmcicinariz avermelhado de bêbadoGiEiálcool = 
Pi urcmPi uái áNPqgci âIúqqOâPi uái bcqqPi qcâOáuPuáGi ]sq4P-áb4ái cbuái Pi
UrcUPmPbuPi qsmárái ci âcb4rúrOcKi íi áNOuáb4ái ysái qgci áqUáâOPI-áb4ái Pqi
UáqqcPqi ysái bgci Ucuá-i qsUcr4Pri ci Rc-á-i ysái 4ê-i á-i qOi á-i bábRs-i
qáb4OucKiUcrysáiqgci-sO4ci-cIáqKiysái4ábuá-iQijájOuPGiàbysPb4cicqijájêqi
4ê-iciuOráO4ciuáiVOâPriPmPrrPucqiQi-P-PuáOrPKibcqiPusI4cqiciysáiOqqci-cq4rPi
íiPiuáUábuêbâOPiáiPi4ábuêbâOPiQirámráqqgcKiQiVsmPGiEqics4rcqiqOb4c-Pqiuci
PIâccIOq-ci 4P-jí-i Pâáb4sP-i áqqPi 4ábuêbâOPJi Pi UáqqcPi âP-jPIáOPi âc-ci
s-PiârOPbaPiysáiPObuPibgciPUrábuásiPiPbuPriâc-iqámsrPbaPKiáijPIjsâOPKi
âc-ciqáiPObuPibgciuc-ObPqqáiPiVPIPGiEiVP4ciuáiysáiciúIâccIiqáéPis-iVcr4ái
bPrâó4OâciáNOuábâOPiPObuPiysáiPImsí-ibgciysáriPu-O4OriUPrPiqOi-áq-cKiáiqO-i
ábâcjrOri ái Pbáq4áqOPri Pi ucri âPsqPuPi UáIci VrPâPqqcGiàqqPi O-Pmá-i UPráâái
âcb4rPuOzári 4c4PI-áb4ái PysáIPi -POqi âcrrOysáOrPi uci PIâcóIOâci jrs4PIKi usrgci ái
áNâáqqONP-áb4ái-PqâsIObcGiàb4rá4Pb4cKiáqqPqiuá-cbq4rPaváqiqsUárVOâOPOqiuái
-PqâsIObOuPuái NOcIáb4P, já-i âc-ci uái Uc4êbâOPi cq4ábqONPKi bgci UPqqP-i uái
4áb4P4ONPqicVábqONPqiuáiâc-UábqPagciuPiUróUrOPiObqámsrPbaPiáiVrPysázPGi
Ei4FUOâciâFrâsIciNOâOcqciUcuáiáb4gciuáqábNcINár(qáirPUOuP-áb4áJiciúIâccIiíi
PiurcmPiuPiO-Uc4êbâOPiá-i4cucqicqibFNáOqKiPVcmP(qáiPiUrácâsUPagciâc-iPi
UróUrOPi ObâPUPâOuPuáGi çcri cs4rci IPucKi UcsâPqi âcOqPqi âPsqP-i Pi O-Uc4êbâOPi
âc-i4Pb4PirPUOuáziâc-ciPiObmáq4gcirámsIPriuáiúIâccIGi1gciqái4rP4PiUcr4Pb4ci

161. ç
3 ç
DeçmõzeCQç,õn-eQKçzcQçDeçmõzeCQçcomo rabo entre as pernas. PczâõfTõç
DeHen“czõQçDeêNcnBCõQçeCocCcnçâõnç-eC-c-êHcQçDeçVeVençâcnc TnêcnçTõncoezKç
cTmcCDõçFfeçcçTõHcnDêcçBçcçzReçDcçTcf-eLcKçcêCDcçFfeçõç-õDõçneQfL-eçezç
fzcçêzâõC>CTêcçeQ-BnêLéçuefçâcêçBçõçDeQeNõçDeçQeçc-õnDõcnçâcncçCRõç-ençDeç
HençcçQê-fcSRõçezçFfeçQeçeQ-hçnecLzeC-eKçõfçNfQ-czeC-eçezçFfeçCRõçQeçeQ-héç
gç HenzeLmõç LfzêCõQõç Dõç CcnêDç zõQ-ncç cç -õDõQç õç Ffeç Deç ,c-õç eQ-hç
cTõC-eTeCDõKçeQ-hçCcçTcncKçCõçQeC-êDõçzcêQçHenDcDeênõçDcçâcLcHncéçIõnçfzç
LcDõKç âõDeç -nc-cnBQeç Deç fzcç cDHen->CTêcKç âcncçnão  meter  o  nariz  em  toda 
parte eçQõVne-fDõçâcncçCRõçze->BLõçmuito fundo no copo, zcQçâõnçõf-nõçâõDeç
Qenç-czVBzçcçeNêo>CTêcçDeç-õnCcnBQeçDõCõçDõçân”ânêõçCcnêDçeçeC,neC-cnçõQç
-ezcQçFfeçõçDeQ-êCõçeQTneHefçTõzç-êC-cçLfzêCõQcKçzcêQçânõânêczeC-eçTõzç
QcCofeKçCõçân”ânêõçnõQ-õéç
àzçQeç-nc-cCDõçDõçnêCõ,êzcçeçDõçCcnêDçDeçV>VcDõKçcç-cne,cçDeçcâneCDêDcDõç
oêncçezç-õnCõçDõçneTõCmeTêzeC-õçDcçQeNfcLêDcDeçêzâfLQêHcçeçQfcçLêVencSRõç
De,êCê-êHcéç Pnc-cBQeç Deç MneTõCmeTenMç cç zfLmenKç õç Ffeç QõzeC-eç Bç âõQQ“HeLç
ezVeVeCDõBQeçezç-õDõQçõQçC“HeêQçDõçczõnçQeNfcLéçMçeCenoêcç,hLêTcçDeQLõTcB
Qeç âcncç õç âõC-õç TeC-ncLç eç Bç DõzêCcDcéç Pnc-cBQeç Deç âõ->CTêcKç eç CRõç Dcç
HcnêcC-eç DezõCQ-ncDcç cõQç onê-õQKç Ffeç CRõç âcQQcç Deç fzcç zhQTcncç âcncç cç
,ncFfeDc[ç-nc-cBQeçDeç,õnScçeçDeçâõDençezçC“HeêQçzcêQçânõ,fCDõQéç
ç
Perguntas 
Eéç gCDeçezçzêCmcçHêDcçcQçTõêQcQçCRõçDeQLêDczç-cLçTõzõçefçoõQ-cnêc\ç
Oéç @tõzõAç PenzêCeêç zêCmcç âfVenDcDe\ç CfRõç zcDfncç Bç zêCmcç
QeNfcLêDcDe\ç
qéç gçFfeç,cL-cçâcncçFfeçefçQeNcçfzçcDfL-õ\ç
véç tõzõçâõDenêcçeçâõQQõçTõC,êcnçezçzêCmcçzcQTfLêCêDcDe\çIõnçFfeçefç
cçeNcoeneê\çgfçcçTõâêeê\ç
èéç gçFfeçFfençeçDeHeçTneQTençcêCDcçezçzêCmcçHêDc\çCfRõç,nf-“,enõç,õêç
c-Bçcoõnc\ç
kéç gçFfeçcç,focçneâneQeC-cçâcncçzêz\çgCDeçeçFfcCDõçDeêNeêçDeçneoenç
zêCmcçHêDcçDeçcTõnDõçTõzçzefçân”ânêõçCcnêD\ç
 
Fratura do vômer 
 
gçHHzençBçõçõQQõçDõçCcnêDKçeçTõQ-fzcBQeçDêDençFfeçfzçCcnêDçFfeVncDõç
CRõçBçcQQêzç-RõçoncHeéçIõDeBQeçHêHençTõzçêQQõKçCRõçBçâneTêQõçCezçzeQzõç
eCoeQQhBLõçeç,êTcBQeçQõzeC-eçfzçâõfFfêCmõçDeQ,êofncDõéçMç,nc-fncçDõçHHzenç

162. s
3"s
qSãpurs7:tsãtsüSés:qs-S:]SskSdntsitqréãstsãtsit:s:qspéuSsdrs-uSrósmããtspéuSs
itsriytupwd]érsdrs-uSrsirsdrytsiSs]Su-Ss-utptditsitptusrs-tããSrOséq-tiéus
7:ts-uSããénrs]tnrqtdptsdSs]rqédaSs7:tstãp“sãtdiSspuékariSósesdrué4OsãtdiSs
rs-ruptsqréãs-uStqédtdptsiSs]Su-SsMsprdpSsr]éqrs]SqSstq/réúSsMsptqs:qrs
utkrH)Ssãéq/"ké]rsiéutprs]Sqsr7:tktsqtq/uSsédütuéSus7:tOstqsitptuqédrirãs
ãép:rHztãOs pSudr2ãts én:rkqtdpts -uStqédtdptós mkts ut-utãtdprs rs üSuHrOs rs
tdtunérspé-é]rqtdptsqrã]:kédrOs7:tsruutqtpts-rursrsüutdptósmããrstdtunérsRs
dépéirqtdptsrqSupt]éirs-tkrsüurp:urós3:rdiSsãtsnSk-térsSsdrué4sitsrkn:RqOs
tããrs-tããSrsRsitnuririrsdtããts-SdpSsãtdãBytkósDsüurp:ursiSsy5qtuOstdp)SOs
ri7:éuts rkn:qs ãéndéüé]riSs dSs ]rq-Ss irs rdrpSqérs ãéq/"ké]rós 3:rdiSs ãts
ãtn:ursSsdrué4OsSsqSyéqtdpSs-rursrsüutdptsRsüutriSós3:rdiSsãtsi“sitsdrué4s
]SdpursrknSOsut]t/t2ãtsSsqtãqSsãédrksiSsitãpédSsitsüSuqrsrédirsqréãsiéutprós
Dsãr/tiSuérs-S-:krusprq/RqsyrésdtããrsiéutH)SOs-utytdédiSs]SdpurstdüérusSs
drué4stqspSirs-ruptóseãs]:uéSãSãs7:t/urqsSsdrué4s]Sqsür]ékéiritós
eãsur-r4tãsjSytdãOs-uéd]é-rkqtdptOsywtqsdtããtsãéq/SkéãqSsrs]ard]tsits
túé/éu2ãts tqs -ö/ké]SOs qSãpurdiSs ]SqSs ãts rputytqs rs -tdtpurus tqs âq/épSãs
-tuénSãSãsts]SqSsruuéã]rqsp:iSós3:tqs7:tuspSudru2ãts/SútriSusrãã:qtsSs
drué4s7:t/uriSs]SqSs:qrsS/yétiritOsptdiSsrpRsSun:kaSsiéããSOsrããéqs]SqSs
Sãs tãp:irdptãs its :qrs üurptudéirits üut7Ttdptqtdpts ãts Sun:karqs its ã:rãs
uS:-rãós
es ãédpSqrs ék:ãpurs ]Sd]utprqtdpts 7:tOs tqs itptuqédriSãs âq/épSãOs :qrs
]tuprs ]SdptdH)Ss ãtuérs qréãs r]Sdãtka“ytks ts qtdSãs iSkSuSãrós Ds prutürs its
r-utdié4riSsd)Ss-utptditsktyrusrs-tããSrsrsptustú-tuéwd]érã2kéqéptstqsutkrH)Ss
Vs-u"-uérs]SurntqstsVstdtunérsü“ké]rOstsãéqsqSãpurus7:tsrs-tããSrstãp“sãts
tútu]éprdiSstqs:qsptuutdSs-S:]Ssr-uS-uériSststãp“sédiSskSdntsitqréãstqs
âq/épSãs 7:ts qréãs -uSyrytkqtdpts ã)Ss 7:tãpéSd“ytéãós mãp“s /tqs ruuéã]rus
rkn:qrs ]Séãrs its yt4s tqs 7:rdiSs ts ktyrus rkn:qs nSk-tOsqrãs ãtuérs -ut]éãSs
tú-tuéqtdprusãtsd)SsãtuérsqtkaSustútu]tusSãstãüSuHSãs]Suutã-Sditdptãstqs
ãtdpéiSsüén:uriSós
es ürpSs its 7:ts rs ]Sdpéd:éirits iSs -u"-uéSs SããSs iSs drué4s Rs édptuuSq-éirs
]Sq-uSyrs én:rkqtdpts 7:ts Ss ]rqédaSs its yéirs 7:ts tãp“sãtdiSs puékariSs 2s
ãtq-utsãtn:édiSsSs-u"-uéSsdrué4ss-ut]éãrsits:qrs]SuutH)Ssits]:uãSós
s
Perguntas 
Eós DSditst:sü:éskSdntsitqréã\s
vós edits ts tqs utkrH)Ss rs 7:ts -ut]éãtés its :qs rqSupt]tiSuOs ts ]SqSs
]Sdãtn:és:q\s

163. ç
3#ç
3. M-BçFfeçâõC-õçzeçze-êçezçTõêQcQçFfeçCRõçQenHezçâcncçzêz\ç
4. gCDeçcçDêneSRõçDcçzêCmcçHêDcçCeTeQQê-cçTõnneSRõ\ç
èéç tõzõçâõDenêcçcVõnDcnçCõHõQçxzVê-õQçDeçzcCeêncçFfeç,êDeQQeçzcêQç
QeC-êDõ\ç
 
 
Paladar 
 
gçâcLcDcnKçcõçLcDõçDcçQeCQêVêLêDcDeçQfâen,êTêcLçDcçâeLeKçBçCõQQõçQeC-êDõç
zcêQçDêne-õéçMQçâcâêLcQçofQ-c-êHcQKçLõTcLêDcDcQçCcçL“CofcKçoeCoêHcQKçeâêoLõ-eçeç
CcçzfTõQcçDcçocnocC-cKçâneTêQczçDõçTõC-c-õçDêne-õçDõQçneTeâ-õneQçFf“zêTõQç
TõzçcçTõzêDcçâcncçFfeçcçâenTeâSRõçQeçe,e-feéçàNêQ-ezçfCêTczeC-eçFfc-nõç
FfcLêDcDeQç Deç âenTeâSRõJç DõTeKç cDeDõKç QcLocDõç eç czcnoõéç gç oncCDeç
eQâeT-nõçDeçQcVõneQçneQfL-cçDõçcnõzcKçFfeçBçâenTeVêDõçâeLcçzfTõQcçõL,c-êHcç
DõçCcnêDéçMçâenDcçDõçâcLcDcnçCRõçBçâenêoõQcçTõzõçQêC-õzcKçeçâõnçeQQcçncDRõç
Qeçc-nêVfêçcçeLcçâõfTõçHcLõnçTõzõçDõeCScéç
gçoncCDeçCôzenõçDeç,fzcC-eQçNhçQRõçQêCcLçQf,êTêeC-eçDeçFfeçCRõçcCDczõQç
VezçCõçFfeçQeçne,eneçcõQçCõQQõQçCenHõQçDõçâcLcDcnéçàCFfcC-õçcçânõâcocCDcç
câneoõcçõç,êCõçQcVõnçDeçTcDcç-êâõçDeç-cVcTõKçBçeNc-czeC-eçõçTõC-nhnêõçFfeçBç
HenDcDeênõéç lcDcç âneNfDêTcç -cC-õç CõQQõç âcLcDcnç Tõzõç õç ,fzõéç aeç Tezç
,fzcC-eQKçQõzeC-eçfzçcêCDcçeQ-hçezçTõCDêSíeQçDeçneTõCmeTençQfcçzcnTcç
âõnç Qefç QcVõnç TcncT-en“Q-êTõéç Mç ,cL-cç Deç âcLcDcnç DõQç õf-nõQç Nhç Bç oncCDeç
DezcêQéçàQ-cçBç-czVBzçcçncDRõçâeLcçFfcLçõQç,fzcC-eQçncnczeC-eçoõQ-czçDeç
,nf-cQéç àLeQç CRõç eQ-Rõç zcêQç ezç TõCDêSíeQç Deç âenTeVenç QfcQç DeLêTcDcQç
CfcCScQçDeçQcVõnçeçâne,enezçfzcçcLêzeC-cSRõçzcêQçnfDeKçTõzçTõCDêzeC-õQç
zcêQç ,õn-eQéç CfcCDõç TõCQêDenczõQç õç cfzeC-õç Dõç fQõç Deç TõCDêzeC-õQç eç
cnõzc-êDcC-eQç cõç LõCoõç DõQç ôL-êzõQç O??ç cCõQKç õç neQfL-cDõç Bç fzcç
QõVneeNTê-cSRõç FfeKç âõnç õf-nõç LcDõKç TõnneQâõCDeç Qç âenDcç Deç CõQQcç
TcâcTêDcDeçDeçâenTeâSRõçDõçoõQ-õéçtõzõç-õDcçBâõTcçDeçneQ-cfncSRõKç-õDcç
Tfncçc-ncHBQçDõçNeNfzçêzâLêTcç-czVBzçezçfzçCõHõçTõzeSõKçeçzõQ-ncçTõzõç
QõzeC-eçfzcçâeFfeCcçFfcC-êDcDeçDeçzc-enêcLçofQ-c-êHõçBçCeTeQQhnêcçFfcCDõç
Qeç-ezçcçTcâcTêDcDeçDeçâenTeâSRõçêC-cT-céçgçeNTeQQõçDeçTõCDêzeC-õQçcçFfeç
eQ-czõQç cTõQ-fzcDõQç TõnneQâõCDeç cõç CõQQõç eQ-cDõç CõnzcLç Deç
QõVneeNTê-cSRõç eç Qç -eC-c-êHcç TõCHfLQêHcç Deç Dcnç Qç HêDcç fzç âõfTõç zcêQç Deç
-ezâenõç âõnç eQQeç zeêõéç Iõnç õf-nõç LcDõKç õQç cnõzc-êDcC-eQç cn-ê,êTêcêQç
TõnneQâõCDezçcçfzcçCeTeQQêDcDeçoeCf“CcKçâõêQçc-BçzeQzõçõçâcLcDcnçzcêQç

164.
3-
+7% ('c7c+%u*%$u)$*9')&P * *+$**
cu%u u7 %)8)c) *%u8 K 8)D+* c+ Fu %uD *
+(** *+' $* 8$c %u Fu)Fu Fu+* +
Fu Fu ++$%& * $* : *+$% c' *u * ' $% *K
c$*( $ +
-0
&

N%$ +$%K*+ $*%+ %**+ )*
+ )* 7$)%* Fu $u$c K *+$% * 7 )+)$u)u + $)
**+7* &;*$* c*%u+ +*c+'$* +* ' Fu )
c+ + )* Fu $%) u c+ * 7 %)8)c) & *** $(* '
'% +B* )**& * $c**:) * Lc)* *8%*M $*
c$c$% /*' +)$)+ +$%&***$%)' +*%
Fu%+*c (D+$*c (D+ )*&
**=c$8)+ % +7=+'$**$%$&Fu8)D+*$;*
$** +u$ $ = 7*u% +$% c+' %9( c+ 7+ *%
c*'$$ ( u+ ' *%&4+ $^)$+%
c %:*%8c)$% 8 %Fu*' +*))+ *%K+7
+7* *%, + u$)* )$*' (+$% $ 9$u &7c * c)$% )*
() *% $ %*% K,:Fu=Fu **+'*uc=7Fu *$u$c
*u *% Fu 8 & )$ **)+K c)% +* ' $** ))+ +*+
cu **) Fuc+$ +*' $** *' ') *u*% %)( *&)*%
**+Ku+ '8) +$% *$* ))+ ' *)
u+ % ') ' $** cu%u 9$u *%&

165. ç
30ç
 
4 
O Sistema Nervoso 
ç
 
gçTBneVnõçBçõçTenCeçDõçCõQQõçQêQ-ezcçCenHõQõçTeC-ncLéçMêCDcçFfeçQefQç
QêC-õzcQçc,e-ezç-õDõçõçõnocCêQzõKçeLeQçDeHezçQenç-nc-cDõQçezçTõC-eN-õçTõzç
cç TeC-ncLKç Ffeç eQ-hç LõTcLêDcDcç Ccç TcVeScéç gç QêQ-ezcç CenHõQõç Bç õç QêQ-ezcç
VhQêTõç Deç êC,õnzcSRõç eç Deç TõzfCêTcSRõç Dõç Tõnâõéç àLeç neofLczeC-cç cQç
neLcSíeQçeC-neçõQçzcêQçHcnêcDõQçC“HeêQçDeçezêQQRõçDeçõnDeCQçDcçTeC-ncLçeçcç
neTeâSRõçDcQçõnDeCQçCcçâenê,enêcéç]fC-czeC-eçTõzçõçQêQ-ezcçmõnzõCcLKçeLeçBç
neQâõCQhHeLç âõnç -õDcQç cQç -ncCQzêQQíeQç Deç êC,õnzcSRõ
-3
éç àC-ne-cC-õKç cQç
,nõC-eêncQçeC-neçcQçneDeQçDeçTõzfCêTcSRõçDõçTõnâõçCRõçQRõçn“oêDcQéçàLcQçQeç
êC-enâeCe-nczKç,õnzcCDõçfzçQêQ-ezcçzfL-êDêzeCQêõCcLéçaeQQcçzcCeêncKçâõnç
eNezâLõKçõçQêQ-ezcçCenHõQõçf-êLêDcKçezçQefQçâõC-õQçDeçLêocSRõKçQfVQ-xCTêcQç
QezeLmcC-eQçcçmõnzHCêõQKç-cêQçTõzõçcçcDneCcLêCcKçcçcTe-êLTõLêCcKçcçDõâczêCcKç
e-TéKç âcncç -ncCQâõn-cnç cç êC,õnzcSRõç c-ncHBQç DeQQcQçâõC-eQKç TmczcDcQç Deç
QêCcâQeQéçIõDeBQeçêzcoêCcnçcQçQêCcâQeQçTõzõçQeç,õQQezç-õzcDcQçCcQçFfcêQç
eQ-Rõç LêocDõQç DêHenQõQç TênTfê-õQç eLB-nêTõQéç gç QêQ-ezcç CenHõQõç -ncVcLmcç
QõVne-fDõç Tõzç eLe-nêTêDcDeKç eCFfcC-õç õç QêQ-ezcç mõnzõCcLç âõDeç Qenç
TõzâcncDõçcçfzçQêQ-ezcçDeçzeCQcoeênõQçFfeç-ncCQâõn-cçcçêC,õnzcSRõçQõVçcç
,õnzcç Deç QfVQ-xCTêcQç Ff“zêTcQéç leQQeç QeC-êDõKç õQç CenHõQç QRõç õQç zcêQç
neTeC-eQçeçneâneQeC-czçcçHcnêcC-eçFfeç-ncDçezçQêçõç,f-fnõéç
aê,eneCTêcBQeç fzç QêQ-ezcç CenHõQõç HõLfC-hnêõç õfç QeCQõzõ-õnç Deç fzç
êCHõLfC-hnêõKç õfç cf-HCõzõéç Mç âcn-eç Ffeç âõDeç Qenç TõC-nõLcDcç âeLcç HõC-cDeç
eCoLõVcKçâõnçeNezâLõKçõçâcDnRõçDeçzõHêzeC-õQçDeLêVencDõQçDcçzfQTfLc-fncç
Dõç eQFfeLe-õéç Mç âcn-eç êCHõLfC-hnêcç Bç neQâõCQhHeLç âeLõQç CenHõQç DõQç ”noRõQç
êC-enCõQKçFfeçCRõçDeâeCDezçDcçHõC-cDeéçàQQeçQêQ-ezcçCenHõQõçDcQçH“QTencQKç
TmczcDõç Deç Heoe-c-êHõKç TõC-Bzç âõnç Qefç LcDõç DõêQç â”LõQç cC-coHCêTõQJç õç
Qêzâh-êTõKçFfeçâõDenêcçQençTmczcDõç-czVBzçDeçâ”LõçzcQTfLêCõçcnFfe-“âêTõKç
NhçFfeçBçneQâõCQhHeLçâeLõQçzõDõQçDeçTõzâõn-czeC-õçDênêoêDõQçâcncçõçeN-enêõnç
-cêQç Tõzõç cç Lf-cKç cç ,focKç õç -ncVcLmõç eç cç TõCTeC-ncSRõKç eç Qefç õâõCeC-eKç õç
âcncQQêzâh-êTõçõfçHcoõKçFfeçBçneQâõCQhHeLçâõnçfzçLeFfeçDeçc-êHêDcDeQKçDõQç
ânõTeQQõQçneoeCenc-êHõQçDcçDêoeQ-RõçQçQeNfcLêDcDeKçeçFfeçâõn-cC-õçâõDeçQenç
TõCQêDencDõçTõzõçneâneQeC-cC-eçDõçâ”Lõç,ezêCêCõçcnFfe-“âêTõéçgQçDõêQçâ”LõQç
DõçQêQ-ezcçCenHõQõçHeoe-c-êHõçDêQâíezçDeçDê,eneC-eQçQfVQ-xCTêcQçFf“zêTcQç

166. i
33i
4rPbqUcr4PucrPqiysáiqgciráqUcbqúNáOqiUáIPi4rPbq-OqqgciuáiObVcr-Paváqiáb4rái
VOjrPqi bárNcqPqi ObuONOusPOqGi tqi qsjq4HbâOPqi 4rPbqUcr4PucrPqi âRP-PuPqi uái
PurábármêbOâPqKi 4POqi âc-ci Pi PurábPIObPi ái Pi bcrPurábPIObPKi Uár4ábâá-i Pci
qOq4á-PibárNcqciucqiórmgcqiOb4árbcqi-PqâsIObcicsiqO-Uú4Oâc[ibciH-jO4ciuci
âírájrcKi 4árbcqi Pi ucUP-ObPGi 1ci qOq4á-Pi Vá-ObObci csiUPrPqqO-Uú4Oâci
Uráuc-ObP-iPqiqsjq4HbâOPqiâcIObírmOâPqKiqcjrá4suciPiPâá4OIâcIObPGi
dPqci qái VPaPi s-Pi uONOqgci UcIPri márPIKi ci qOq4á-Pi bárNcqci NcIsb4úrOci
âcrráqUcbuárOPi Pci UóIci -PqâsIObci csi hPbmKi ábysPb4cici qOq4á-Pi bárNcqci
Námá4P4ONcicsiObNcIsb4úrOciqárOPiP4rOjsFuciPciUóIciVá-ObObcicsihObGiEiqO-Uú4Oâci
íi áb4gci Pi UPr4ái -PqâsIObPi uáqqái H-jO4ci ysái íi á-i qOifeminino, qábucio 
UPrPqqO-Uú4OâciciVá-ObObciuciVá-ObObcGi
tciIPuciuPiqsjuONOqgciuáiPâcruciâc-iciâcb4á7ucKis4OIOzP(qái4P-jí-is-Pi
qsjuONOqgciâRP-PuPiuái4cUcmrúVOâPKiuáiPâcruciâc-iPiIcâPIOzPagciáqUPâOPIGi
àq4PiuOVárábâOPiciqOq4á-PibárNcqciâáb4rPIKiâc-Ucq4ciUáIciâírájrciáiPi-áusIPi
áqUObRPIKi uci qOq4á-Pi bárNcqci UárOVírOâcKi ysái âcbqOq4ái uPqi qábqFNáOqi NOPqi
bárNcqPqiNcIsb4úrOPqiáiObNcIsb4úrOPqiysáiP4rPNáqqP-i4cuciciâcrUcGiEiqOq4á-Pi
UárOVírOâci4rPbq-O4áiPciâáb4rPIi4cuPqiPqiObVcr-PaváqiysáiráâájáiuciâcrUciái
uciáb4crbciáiráPIOzPi4cuPqiPqiráPaváqiysáiuáIPqiráqsI4P-GiEiqOq4á-Piâáb4rPIKi
Ucr4Pb4cKi íi ráqUcbqúNáIi Ucri 4sucKi -Pqi á-i 4cucqi cqi âPqcqi âcb4Pi âc-i Pi
âcIPjcrPagciucqibárNcqiUárOVírOâcqGiAá-iáqqái4rPjPIRciuPiUárOVárOPKiPiâáb4rPIi
áq4PrOPKi Ucri s-i IPucKi uáqâcbáâ4PuPi uci VIsNci uái ObVcr-PaváqKi ái Ucri cs4rcKi
qárOPiObâPUPziuáiáNUráqqPriqsPqicruábqGi
i
i
1. Do nervosismo ao colapso nervoso 
 
dc-ci Pi âc-sbOâPagci íi Pi 4PráVPi âáb4rPIi iZci qOq4á-Pi bárNcqcKi cqi
UrcjIá-PqibárNcqcqiqá-UráicâsI4P-iUrcjIá-Pqiuáiâc-sbOâPagciP4rúqiuáiqOGi
)sá-i qái qáb4ái âc-i cqinervos  em  frangalhos, VrPâPqqcsi á-i qsPi
âc-sbOâPagcGitiNcziUcUsIPriVPIPiuáis-inó nos nervos. EqiUróUrOcqiPVá4PucqK
i
áb4rá4Pb4cKijsqâP-iráV7mOcibPiUrcéáagciáiâcbâIsá-iysáiqgciUrcUrOá4úrOcqiuái
s-PircsUPmá-ibárNcqPi-sO4ciqábqFNáIiáiysáicqics4rcqiPâPjP-iâc-iqásqi
bárNcqGi ti áNUráqqgci LNcâêi -ái uúi bcqi bárNcqRi ci áNUráqqPGi tqqO-i âc-ci
Pâcb4áâái âc-i 4cuPqi Pqi cs4rPqi Vsbaváqi uci âcrUcKi qc-áb4ái 4c-P-cqi
âcbqâOêbâOPi ucqi bárNcqi ysPbuci áIáqi âPsqP-i UrcjIá-PqGi )sá-i -cq4rPi cqi
bárNcqiuáONPiâIPrciysáibgciáq4úijá-KiPmObuciuái-PbáOrPibárNcqPiáiqáb4Obuci

167. s
35s
Ss tdpSudSs ts ã:rãs túénwd]érãs ]SqSs tdtuyrdptãós 3:tqOsrSs ]Sdpu“uéSOs ptqs
dtuySãs]SqSsrurqtãOs-SitsãtsirusrSsk:úSsitsyéytusitsr]SuiSs]SqsSsptq-SOs
S:s ãtjrOs qrdptu2ãts tqs ]SdprpSs ]Sqs Sãs ptqrãs iSs -utãtdptós çrurs tktOs rãs
túénwd]érãsã)Ss:qstãpéq:kSsdtuySãSs/tq2yédiSststqsyt4sitsãtutqsqSktãprãOs
-uS-é]érqs :qrs ãtdãrH)Ss its yéprkéiritós cqrs prks 8-tããSrs ãtqs dtuySãRs Rs
rkn:Rqs7:tsd)Ssptqsdt]tããéiritsitsqSãpurusSãsdtuySãs-Su7:tstãp“sãtn:uSs
itsãt:sü:d]éSdrqtdpSsrpRsqtãqSstqsãép:rHztãsits-tuénSósmktsptqsutrkqtdpts
nervos de aço. Ws-ut]éãSsãt-rurusr7:ésr7:tkrãs-tããSrãs7:tsd)SsqSãpurqsSãs
dtuySãs -Su7:ts tãptãOs rqSupt]éiSãs ts édãtdãBytéãOs j“sd)Ss -tu]t/tqs Ss 7:ts
utrkqtdpts r]Sdpt]ts Vs ã:rs ySkprós Ds üSuHrs dtuySãrs pB-é]rs utãéits tqs ã:rs
r:pS]SdüérdHrOstsd)Sstqs-S:-rusSãsdtuySãsS:spurd7Téké4“2kSãs]Sdãprdptqtdptós
mktãs tãp)Ss utkrúriSãs ts ]rkqSãOs rpRs 7:ts ã)Ss túénéiSãós mdp)SOs rs ptdã)Ss
-uS-é]érs :qrs S]rãé)Ss -rurs ]Sq:dé]ru2ãts ]Sqs Ss édptuéSus ts prq/Rqs ]Sqs Ss
túptuéSuósDs-tããSrsdtuySãrsRsq:épSsiéütutdptósmqs:qrsãép:rH)SsdSuqrkstkrsj“s
tãp“sdépéirqtdptsptdãrOstsrSsãtustúénéirs]atnrsur-éirqtdptsrSskéqéptsitsãt:ãs
dtuySãós
eãs/é"kSnSãsãr/tqs7:tsSsdtuySãéãqSsS]Suutsén:rkqtdptsdSsutédSsrdéqrkOs
tsd)SsãSqtdptstqs]ryrkSãsits]SuuéirOsédit-tditdptqtdptsirãstúénwd]érãs
drp:uréãs its ã:rs yéirós 3:rdiSs :qrs itptuqédrirs tã-R]éts rpédnts rs
ã:-tu-S-:krH)Ss tOs ]Sqs éããSOs ptqs ãt:s tã-rHSs yéprks kéqépriSOs Sãs rdéqréãs
édiéyéi:réãsitãtdySkytqsdBpéiSãsãédréãsitsdtuySãéãqSOsrs]Sq:dé]rH)Sstdpurs
tqs]Skr-ãSstsS]Suutqsã:upSãsitsrnutãã)Ssãtqs7:rk7:tusqSpéySósDsürkprsits
tã-rHSs-uSi:4srsrdnöãpérsIiSskrpéqsangustus = tãputépSás7:tsür4s]Sqs7:tsSãs
ü:ãBytéãs7:téqtqósKtsqrdtéursrd“kSnrOsd)SsRsitsriqéurus7:ts]rirsyt4sqréãs
-tããSrãs ãSüurqs its qrktãs dtuySãSãs ts rdnöãpérOs tã-t]érkqtdpts dSãs
rnkSqturiSãsirãsnurditãs]éiritãós
=:dirqtdprkqtdptOsSsptqrsirs]Sq:dé]rH)Sstãp“s-Suspu“ãsiSãs-uS/ktqrãs
dtuySãSãOs :dé]rqtdpts 7:ts dSãs qrktãs dtuySãSãs tkts qtun:kaS:s qtdSãs
-uSü:dirqtdptsdrs]Su-Surkéirits7:tsd:ãs]rãSãsdt:uSk"né]Sãóscqrs-tããSrs
dtuySãrsd)Ssptqs]SdüérdHrstqs-Situs]Sdytd]tusSstdpSudSsitsãésqtãqrstsits
ãt:s yrkSuós mkrs tãp“s édãtn:urs ts /:ã]rs ]Sdãprdptqtdpts ãédréãs 7:ts rs
utrããtn:utqósWããSsãtspSudrstã-t]érkqtdpts]kruSs7:rdiSsãtstãp“siérdptsits
:qrs-uSyrstã-t]érkqtdptsitãnrãprdpts-rursSãsdtuySãOs7:rdiSs-rut]ts7:ts
Sãs dtuySãs y)Ss ruut/tdprus its p)Ss ptdãSãs rdptãs qtãqSs7:ts p:iSs ptdars
]SqtHriSós (réãs ãép:rHztãs ã)Ss ãtdpéirãs ]SqSs qSupréãs-tkrãs -tããSrãs its
nervos delicados. DsrnéprH)SsdtuySãrsrpédntsSsr:nts-S:]SsrdptãsiSsutã:kpriSs
it]éãéySOs ts Sãs rütpriSãs rntqs its qrdtéurs pSprkqtdptsenervante. Ddptãs irs

168. s
36s
-uSyrsiSãsdtuySãOsSsqtdSusu:BiSsS:s:qsrpurãSsqBdéqSOs7:rk7:tus]Séãrskatãs
i“sdSãsdtuySãós]:ãprqtdptsdtãptsqSqtdpSOstqs7:tsp:iSsit-tditsiSs/Sqs
ü:d]éSdrqtdpSsitsãt:ãs]éu]:épSãOstãptãs-rut]tqsd)SstãprusVsrkp:ursirsprutürsts
i)SsrsãtdãrH)Ssits7:tsy)Ssãrkprus-rursüSursirs-tktósWããSs-Sitstú-ké]éprusrs
itã-uSptH)Ss7:tsãtsãtdptstsqSãpurs]SqSsãtstãp“s-u"úéqSsits:ãrusSãsdtuySãs
]SqSsitã]:k-rós
gSs ]Sq-SuprqtdpSs pé-é]rqtdpts dtuySãSOs éq-utndriSs its éd]Sdãpâd]érs ts
éd7:étprH)SOs qSãpur2ãts Ss itãtjSs its tãprus tqs ]Sq:dé]rH)Ss ]Sqs p:iSs rSs
qtãqSs ptq-Sós grs qréSuérs irãs yt4tãOs tdp)SOs rs aéturu7:érs 7:ts túéãpts drãs
tãpu:p:urãsits]Sq:dé]rH)Sstdpurstqs]Skr-ãSsts]Séãrãsutkrpéyrqtdpts-S:]Ss
éq-Suprdptãs -rããrqs -rurs Ss -uéqtéuSs -krdSs td7:rdpSs S:purãs ]Séãrãs qréãs
ã:/ãprd]éréãs]rtqsyépéqrsirs-tuãtn:éH)SsüutdRpé]rósDs-tããSrsdtuySãrs]Suuts
rpu“ãsiSãsr]Sdpt]éqtdpSãstsd)SsRsuruSs7:tsãtsãédprsrpuS-tkrirstsã:-turirs
-SustktãósmkrOs]Sqsãt:stnSstsã:rsdt]tããéiritsits7:tsp:iSsnéutsrsãt:sutiSuOs
td]Sdpur2ãtsdSsqtéSsitããts]éu]:kSsyé]éSãSósgtããrsãép:rH)Ssitsédãtn:urdHrsts
]Sqs Sãs dtuySãs pSprkqtdpts aé-tuptdãSãOs Sãs rütpriSãsrodam ts ãSüutqs :qs
]Skr-ãSsdtuySãSós
mstdp)Ssp:iSOsitsürpSOsnéurstqspSqSsitktãósmktãsrpédnéurqsãt:sS/jtpéySOs
rédirs 7:ts ãSqtdpts dSs dBytks qRié]SOs Vs /rãts its túpSuã)Ss üBãé]rós Ds ptur-érs
ãéq-ktãststütpéyrsptdprsqrdpw2kSãsrürãpriSãsitspSirãsrãs]SéãrãsVãs7:réãstktãs
rpué/:tqs itqrãérirs éq-Supâd]érs -rurs 7:ts S/ptdarqs -r4s dSs túptuéSus tOs
ãS/utp:iSOsdSsBdpéqSós
esiérnd"ãpé]Ssits]Skr-ãSsdtuySãSs]Suutã-Sditsrs:qs]Skr-ãSsiSspuâdãépSs
dSs aSu“uéSs its -é]Sós eãs rdpt]titdptãOs rs tySk:H)Ss ts Ss utã:kpriSs ã)Ss
]Sq-ru“ytéãós 3:rdiSs pSiSãs Sãs r:pSq"ytéãs 7:tutqs éus rs pSirs -ruptOs
ur-éirqtdptstsrSsqtãqSsptq-SOsitãS/tit]tdiSs-Sustããrsur4)SsVãsutnurãs
iSspuâdãépSOskSnSsdédn:Rqsyrésqréãsrs-ruptsrkn:qrósWs-uSy“ytks7:tspSiSãsSãs
qSpSuéãprãOs édiéyéi:rkqtdptOs ptdarqs ur4ztãs its -tãSós Arãs 7:rdiSs Ss
]u:4rqtdpSs üSés /kS7:triSOs Ss puâdãépSs d)Ss rdirs qréãós Wdãpr:ur2ãts rs ]rkqrOs
rédirs7:tsãS/uts:qsdBytksrkpBããéqSsitsstress. Dsptdprpéyrsitsr:pS2rj:irsiSs
]Su-Ss purdã]Suuts its qrdtéurs ãtqtkardptOs j“s 7:ts tktsén:rkqtdpts purprs its
]Sdãtn:éus -r4s 7:rdiSs rpédnts Ss “-é]ts irs pSuqtdprs dtuySãrós mãprs ]rkqrs
üSuHrirs purd7Téké4rs rãs tãpu:p:urãs ãS/ut]ruutnrirãOs]Sdpué/:édiSs rããéqOs
ã:/ãprd]érkqtdptOs-rursSs]Sdãt7Ttdptsitãtq/rurHSsiSstqrurdariSs7:tsãts
aryérs édãpr:uriSós gtqs rãs qrãs dtqs rãs yérãs dtuySãrãs üSurqs ãtuérqtdpts
irdéüé]rirãs]Sqstããts]Skr-ãSósmqsrq/SãsSãsdBytéãOsSs]Skr-ãSsiSspuâdãépSs
rããtqtkar2ãtsVs7:téqrsiSãsü:ãBytéãstqs:qs]:upS2]éu]:épSstkRpué]SósArãséããSs

169. s
3!s
éq-titsprq/RqsirdSãsqréãs-uSü:diSãsdSsâq/épSsdtuySãSós
gtãptsãtdpéiSOsSs]Skr-ãSsdtuySãSsRsrs-u"-uérsptur-érósmkts-ztsüéqsrs:qs
tãpriSs üSuHriSOs ]Skr-ãrdiSs rãs ]Sq:dé]rHztãs ]Sqs Ss tdpSudSs ts éãSkrdiSs Ss
-r]étdptósDSs]atnrusrSstãp“néSsitstqtunéus-rursSsq:diSstúptuéSuOstktsãédrké4rs
itsqrdtéurstú-utããéyrs7:tséããSsd)Ss-Sits]Sdpéd:rusrããéqstqsã:rsyéirósmkts
d)Ss-Sitsqrdptusprks7:rdpéiritsits]SdprpSãstúptudSãstsS/uénrHztãósD7:éOsrs
prutürs pSudr2ãts q:épSs dBpéir6s purpr2ãts its r/rdiSdrus rs k:prs dSs túptuéSuOs
td]Sdpuru2ãtsitsdSySs]SdãénSsqtãqSststãpr/tkt]tus]SdprpSs]SqsSs-u"-uéSs
]tdpuSósl"stdp)SsptqsãtdpéiSsutpSqrusktdprqtdptsSs]SdprpSs]SqsSstúptuéSuós
estãpriSs-ut]titdptsitsitãt7:ékB/uéSsdtuySãSsityéiSsVsrdnöãpérsitstãprus
-tuitdiSs rknSs ts d)Ss tãprus -rupé]é-rdiSs its rknSs tqs rkn:qs k:nrus qSãpurOs
V7:tktãs 7:ts 7:tutqs irdHrus tqs pSiSãs Sãs ]rãrqtdpSãOs ãt:ãs kéqéptãOs qrãs
prq/RqsS-Sup:déiritãósDsprutürsitsr-utdié4riSsROsr7:éOstãpr/tkt]tus]SdprpSãs
d)SsãSqtdpts]SqsSstúptuéSusqrãsprq/RqOstsãS/utp:iSOs]SqsSsBdpéqSósltsSs
rütpriSstãp“s-tuqrdtdptqtdptsVs-uS]:ursir7:ékSs7:tsRsqréãséq-SuprdptsdSs
túptuéSus tqs :qs itptuqédriSs qSqtdpSOs ã:rs prutürs Rs ]Sdprprus r7:ékSs 7:ts Rs
qréãséq-SuprdptsdSsédptuéSuOs]SqsSs-u"-uéSs]SurH)SOs-SuprdpSóseãsãédpSqrãs2s
irs pr7:é]ruiérs Vs ãBd]S-ts 2s 7:ts ã:untqs dtããts ]SdptúpSOs r-Sdprqs dtããrs
iéutH)Sós Aréãs ]SdprpSs ]Sqs Ss ]SqrdiSs ]tdpurks irs ]Sdã]éwd]érs prq/Rqs
-Situérsãtusdt]tãã“uéSOsprks]SqSsSs]Sq-uSyrqsSãs/Sdãsutã:kpriSãsS/péiSãs
-tkrãstú]:uãztãsn:érirãósKtããrsqrdtéurOsSã -r]étdptãspwqsr]tããSsVs-r4stsVs
]rkqrs7:tsutédrsdSs]tdpuSsits]rirsãtusa:qrdSósmktãs]Sdãprprqs7:tsrs/:ã]rs
its ]SdprpSs utüktpéirs dSs dtuySãéãqSs Rs :qrs ]rué]rp:urs irs /:ã]rs its :dé)Ss
édptudrs ]Sqs Ss -u"-uéSs ]tdpuSós Ds üutdRpé]rs /:ã]rs itsut]Sdat]éqtdpSs Rs
ã:/ãpép:Birs -tkrs rqr/ékéirits édptudrOs ts rs -rupéus irés itãtdySkyt2ãts :qrs
ãtdãrH)Ssits]tdpurkéiritsts]Sq:dé]rH)Ssntd:BdrósmãprOstdputprdpSOsd)Ssptqs
ãSqtdpts:qrs-uSúéqéiritséiéSq“pé]rs]Sqsrs]Sq:da)SOsrskénrH)SsitsqtéSs
]SqsqtéSOsS:sãtjrOsits]SurH)Ss]Sqs]SurH)Sós
s
Perguntas 
Eós At:s-riu)Ssits]Sq:dé]rHztãsptqsutãtuyrãsS:st:stãpS:sVs/téursits
:qs]Skr-ãSsdtuySãSsityéiSsVsãS/ut]runrs]SdpBd:r\s
vós m:sqrdptdaSs]SdprpSs]SqsSãsptqrãs]rditdptãsitsqédarsyéir\se:s
:ãSsj:ãprqtdptsSãsFdtuySãsüur]SãRs-rurstã7:éyru2qtsitktã\s
bós mqs7:ts]éu]:dãpâd]érãsãédpSsqt:ãsdtuySã\ses7:tsqtsi“sdSãsdtuySã\s
Ds7:tqst:s-tuqépSs-rããtrus-Sustktã\s
[ós (tdaSstã-rHSsã:üé]étdpts-rursqtsr/uéusS:sãédpS2qtsr-tupriS\s

170. i
5?i
5Gi dc-ciPbuP-i-ObRPiPs4câcbVOPbaPiáiPiqámsrPbaPiá-i-O-i-áq-c\i
àsiuOqUcbRciuáIPqicsi4ábRciuáiuá-cbq4rú(IPqici4á-Uci4cuc\i
8Gi àsi ábâcb4rcaqsUcr4ci 4rPbySOIOuPuái uáb4rci uái -O-\i àsi Pi UráqárNci
qsVOâOáb4á-áb4á\i
0Gi Eqi cjéá4ONcqi ysái 4ábRci uOPb4ái ucqi cIRcqi qgci -ásqi-áq-cKi ái qgci
ráPIOzúNáOq\iEsi-ObRPiNOuPiqáiuOrOmáiPis-iâcIPUqciuáNOuciQiqcjráâPrmP\i
i
i
2. Comoção cerebral 
 
.Pb4ci bci ysái qái ráVárái Pci qsrmO-áb4ci âc-ci 4P-jí-i á-i ráIPagci Qi
Ob4árUrá4PagcKi áq4ái qOb4c-Pi 4á-i s-Pi âár4Pi qá-áIRPbaPi âc-i Pi VrP4srPi uci
NH-árGi Ei PVá4Puci VcOi Icbmái uá-POqi ái ráâájási s-i mcIUái bPi UrcPGi dc-ci ci
bc-áiObuOâPKiciâírájrciíiPjPIPucKiqcjrá4suciciuPysáIPqiUáqqcPqiPiysá-i
nada mais pode abalar. tiâPjáaPirámOq4rPiPiâc-cagciysáicqiPVá4Pucqibgci
Pu-O4á-i bci H-jO4ci PbF-Oâc(áqUOrO4sPIGi Ei 4rPs-Pi áq4úi uPuci uái Pb4á-gcKi
ysPqái qá-Urái s-Pi ysáuPGi tObuPi bcqi câsUPrá-cqi uái qási qO-jcIOq-ci
UrcVsbuciysPbuci4rP4Pr-cqiuPqiVrP4srPqiuáijrPaciáiuáiUárbPGiàNUráqqváqi4POqi
âc-ci MysPb4ci -POqi PI4cKi -POcri Pi ysáuPMi -cq4rP-i ysáiqái 4rP4Pi
VráySáb4á-áb4ái uái âcrrOmOri s-i rs-ci árrPucKi bci ysPIici PVá4Puci MIáNPi bPi
âPjáaPRGiàIáqiysOqárP-iqsjOriPI4ciuá-POqiáiqgcirá4Oucqirsuá-áb4áGi
Eqi qOb4c-Pqi ObuONOusPOqi uPicomoção  cerebral  (Commotio) VPIP-i s-Pi
IObmsPmá-iâIPrPGitiucriuáiâPjáaPiíi4áq4á-sbRPiuái4áb4P4ONPqiPmráqqONPqiuáiOri
uáiâPjáaPiâcb4rPiPiUPráuáGiti4cb4srPiqsjqáySáb4áiVPIPiqá-ircuáOcqiysáiqái
UráqqsUHqiPImcKiysáiqáiUPr4OsiuáiUráqqsUcq4cqiáysONcâPucqicsiysáiRcsNái
s-PiqsUárNPIcrOzPagciuáiqOi-áq-cGiàbéHcqiáiNH-O4cqi-cq4rP-iysáiciâcrUci
uáNáiNcI4PriPiqáiIONrPrici-POqirPUOuP-áb4áiUcqqFNáIiuPiUrcjIá-ú4OâPiysáiysári
UHriUPrPiVcrPGi1PiIObmsPmá-iuciáq4H-PmciáiuciOb4áq4ObcKiOqqciysáriuOzáriysái
bgciíiUcqqFNáIiPqqO-OIPriPi7I4O-PiáNUárOêbâOPiysáiqáiNONábâOcsGiã-PiUáruPiuái
âcbqâOêbâOPKiPObuPiysáiâsr4PKiíiUPr4áiuPiâc-cagciâárájrPIiáiuPiPiáb4ábuári
ysáiPImsí-KiUcris-iâsr4ciáqUPaciuái4á-UcKiPjPbucbPiPiráqUcbqPjOIOuPuái
UáIPi UróUrOPi NOuPGi ti âRP-PuPi P-bíqOPi rá4rómrPuPi ObuOâPi ysgci Ucsâci ci
PVá4PuciqáiIá-jrPiuPi-PrâRPiucqiPâcb4áâO-áb4cqiysáiIáNPrP-iPciPâOuáb4áGi
.c-P(qáiáNOuáb4áiPOiPObuPis-PiP-UIPibámPagciuPiráqUcbqPjOIOuPuáiUáIPqi
UróUrOPqiPaváqGitiUáqqcPiqáiVsr4PiQiráqUcbqPjOIOuPuáKiáNUráqqPbuciPqqO-Ki
ysáiíi-áIRcriysáics4rciPqqs-PiciNcIPb4áGi.rP4P(qáiuáis-Pi4ú4OâPiVPâOI-áb4ái

171. i
5 i
uá4áâ4úNáIiysái4rPbqâcrráiPysOiuáiVcr-PiObâcbqâOáb4áGi
1ci uámrPsi qámsOb4ái uPi áqâPIPuPKi Picontusão  cerebral  (Contusio), cqi
qOb4c-PqiqgciPObuPi-POqiVcr4áqKiáics4rcqibcNcqKijPq4Pb4áimrPNáqKiqc-P-(qái
PiáIáqGiEiâírájrcKiábNcINOuciUcris-iIFysOuciPyscqciysáiP-cr4áâáicqimcIUáqi
uPi-áIRcri-PbáOrPiUcqqFNáIKiíiPjPIPuci4gciVcr4á-áb4áiysáicqiP-cr4áâáucráqi
VPIRP-iáiqPbmrP-áb4cqiáiâc-Uráqqgciuái4áâOucqiqsrmá-ibciIcâPIiucimcIUái
csiâRcysáKiái4P-jí-iuciIPucicUcq4cGitiUáruPiuáiâcbqâOêbâOPiíiUrcVsbuPiái
UcuáiâRámPriPciâc-PGiàuá-Pqiâc-iPiqsjOuPiuPiUráqqgciâáVúIOâPKiP4Pysáqi
áUOIíU4OâcqiáiUár4srjPaváqiuPirámsIPagciuPiráqUOrPagciáiuPi4á-UárP4srPiqgci
PIms-PqiuPqiâc-UIOâPaváqiUcqqFNáOqGiAc-P-(qáiPiOqqciuONárqPqiuáVOâOêbâOPqi
4POqi âc-ci PmbcqOPKi Pi ObâPUPâOuPuái uái ráâcbRáâárKi PUrPNOPKi Pi UáruPi uPi
RPjOIOuPuáKiáiPVPqOPKiPiUáruPiuPiIObmsPmá-KiUár4srjPaváqiuPi-á-órOPiáiuci
qáb4OuciuáicrOáb4Pagcijá-iâc-ciuáVOâOêbâOPqiUqFysOâPqKiuáiUár4srjPaváqiuPi
-c4ONPagci Qi UáruPi uái qábqPaváqKi uPi 4ábuêbâOPi Pi VPIPri qczObRci P4íi Qqi
PIsâObPaváqGi àqqáqi qOb4c-PqKi Ucri s-i IPucKi PrrPbâP-ici PVá4Puci uPi NOuPi
âc4OuOPbPKi ái Ucri cs4rci VcraP-i Qi Iszi uPi âcbqâOêbâOPiâcb4á7ucqi P4íi áb4gci
ráUrO-OucqGiAsPqi-ábqPmábqiVPIP-iUcriqOi-áq-PqGi.ábuêbâOPqiráUrO-OuPqiái
bgciNONábâOPuPqiPUrcNáO4P-ici-c-áb4ciVPNcrúNáIKiciâcIPUqciuPqiuáVáqPqiUcri
-áOciuciNOcIáb4ciPjPIcKiUPrPiâRP-PriPiP4ábagciqcjráiqOGi
àNOuáb4á-áb4áKicqiPVá4PucqiqáiuáUPrPrP-iâc-is-iIO-O4áiuáVObO4ONcKiysái
áIáqibgciUcuá-isI4rPUPqqPriPqqO-iqá-i-POqibá-i-ábcqGitciâcb4rúrOcKiáIáqi
4ár-ObPrP-iqábuciâcb4sbuOucqiPci4áb4ú(IcKiUráâOqPbuciPUrábuáribcNP-áb4ái
uáquái ci âc-áaci ái UrcmráqqONP-áb4áKi âc-ci ârOPbaPqKi Pi câsUPr(qái ucqi
PVPzáráqi âc4OuOPbcqi ái Pi Pqqs-Ori Pi ráqUcbqPjOIOuPuáiqcjrái qOi -áq-cqGi Ei
qOb4c-Pi cqi P4Orcsi uái NcI4Pi Pci bFNáIi uPi ObVHbâOPKi -cq4rPbuci âc-i Oqqci Pi
4ábuêbâOPi uái rámráqqgci ucqi PVá4PucqGi nPqi áIái 4P-jí-i cVáráâái Pi
cUcr4sbOuPuáiuáis-ibcNciâc-áacGitiPsuúâOPKiysái-sO4PqiNázáqiIáNcsiPcqi
PâOuáb4áqKiNá-i-sO4ciPiUrcUóqO4cibciH-jO4ciPbF-Oâc(áqUOrO4sPIGi
ti 4PráVPiuáiPUrábuOzPmá-i íi NONáriá-i qáb4Ouci VOmsrPuci 4suci PysOIciUáIci
ysPIi ci âcrUci UPqqcsGi oáqqPi -PbáOrPKi cs4rcqi 4rPs-PqiVFqOâcqi qá-áIRPb4áqi
4crbP-(qáiqsUírVIscqGi1ciâPqciuáis-PiysáuPKi4rP4P(qáiuáiuáq-cb4PriuciPI4ci
âcrâáIi ái uáONPr(qái âc-cNári á-i qáb4Ouci VOmsrPucKi NONári Pi âcrPmá-i
uá-cbq4rPuPi VOqOâP-áb4ái bci H-jO4ci PbF-Oâc(áqUOrO4sPIi áKi PysOKi csqPri PObuPi
-POqGiWiNúIOuciPu-O4OriPiUróUrOPiO-Uc4êbâOPiáiUáruPiuáiâcbqâOêbâOPiáiUcris-Pi
Názi PjuOâPri uPi ráqUcbqPjOIOuPuái UPrPi NcI4Pri Pi Pqqs-O(IPi Ucsâci Pi Ucsâci
âcbqâOáb4á-áb4áGi1PibcNPicrOáb4PagciysáiqáiPUráqáb4Piáq4úiPicUcr4sbOuPuái
uáis-ibcNciâc-áacGi

172. i
5"i
i
Perguntas 
eGi EbuáiásijIcysáOciâc-caváqiPbF-Oâc(áqUOrO4sPI\i
õGi oáiysáiâP-ObRciciPâOuáb4ái-ái4Orcs\i
pGi Ebuáiásiuá-cbq4rciPiâcrPmá-iáN4árbPiáiPiUrcb4OugciUPrPicirOqâci
ysái-áiVPI4P-iOb4árbP-áb4á\i
CGi Ebuái ási -ái ábmPbáOKi csi qáéPKi cbuái -ái âcb4sbuO\i Ebuái -ObRPi
âcrráb4áiuáiNOuPiUráâOqPiuáis-PibcNPicrOáb4PagcKis-ibcNciâc-áac\i
5Gi tiráqUáO4ciuáiysáiásiuáNárOPijPONPriPijcIPiáiUOqPri4árrábciysáiási
UcqqPiNár\i
8Gi EbuáiásiuáNárOPiPjuOâPriuPiráqUcbqPjOIOuPuáiáN4árOcriUPrPiPqqs-O(IPi
Ob4árOcr-áb4á\i
 
 
3. Meningite 
 
1Pi-ábObmO4áiObVIP-P-(qáiPqi-á-jrPbPqiysáiábNcINá-iUrc4á4crP-áb4áici
âírájrcGiàIPiâcbq4O4sOiUcr4Pb4cis-PimsárrPKibcibFNáIi-POqiáIáNPucKiâcb4rPiPqi
VcraPqiVá-ObObPqiuáiUráqárNPagcGi1gciíirPrciysáiciqsâáqqci4ár-ObáiPVá4Pbuci
ciâírájrciáiqái4rPbqVcr-áiá-is-Pimeningo-encefalite. .Pb4ciPi-ábObmái
-cIáiÓpía materxiâc-ciPi-ábObmáiusrPiÓdura materA qgciP4ObmOuPqGifúrOPqi
jPâ4írOPqKijá-iâc-ciNFrsqKiUcuá-iUPr4OâOUPriuPiábâábPagciuciâcbVIO4ciysáiqái
áq4PjáIáâáiPciráucriuPiâáb4rPIiuáiâc-PbucGitmáb4áqiObVOI4rPucqiá-Uráábuá-i
s-PiNOcIáb4PijP4PIRPiâcb4rPiciqOq4á-PiuáiuáVáqPiuciâcrUciysáKiâc-ciá-i4cuPi
ObVIP-PagcKiíi4rPNPuPiqá-iIáNPriPqiUáruPqiá-iâcb4Piáiâc-iPqiPr-Pqi-POqi
UírVOuPqGi 1áq4ái âPqcKi 4rP4P(qái âár4P-áb4ái uái s-Pi msárrPi UPrPi qPINPri Pi
UróUrOPi âPjáaPKi bci qáb4Ouci -POqi NáruPuáOrci uPi UPIPNrPGi Eqi qOb4c-PqKi
P-UIP-áb4áiqsjéá4ONcqiáibgc(áqUáâOVOâcqKiObuOâP-iysáiqái4rP4Piuáis-iysPurci
-ábcqiObuONOusPIGi.rP4P(qáiuPiNOuPiáiuPiqcjráNONêbâOPiá-iqOi-áq-PqGi
AgciUrObâOUPI-áb4áicqiráâí-(bPqâOucqiáiPqiârOPbaPqiUáysábPqiysáiqgci
PVá4Pucqi UáIPi ucábaPi UrO-úrOPKi uPbuci Pi O-Uráqqgci uái ysái PObuPi áq4gci
Is4PbuciUPrPiqsPiáb4rPuPiuáVObO4ONPibáq4PiNOuPGitiâPjáaPKiqsUáruO-ábqOcbPuPi
báqqPi OuPuái 4gci 4ábrPKi 4crbP(qáKi UáIPi qámsbuPi Názi PUóqi ci bPqâO-áb4ci ci
âábúrOci uái s-Pi Is4Pi ysái Uvái á-i UárOmci Pi UróUrOPi NOuPGi tqqO-i âc-ci s-i
UcqOâOcbP-áb4ci 4rPbqNárqPIi Pb4áqi uci bPqâO-áb4ci ObuOâPi ysái áqqPi ârOPbaPi
áq4úiP4rPNáqqPuPiáibgciUPr4OâOUPiâc-i4Pb4PiVPâOIOuPuáiuciécmciuPiNOuPKiPysOi

173. s
5#s
prq/Rqsnrdarstú-utãã)Ss:qrs]tuprsutãéãpwd]érósDs]r/tHrsirs]uérdHrOsj“stqs
ãés ã:-tuiéqtdãéSdrirOs éd]ars rédirs qréãOs j“s 7:ts rs -utãã)Ss td]tü“ké]rs
r:qtdprsityéiSsrSsqréSusédük:úSsits“n:rósDsqr]érsqSktéursüé]rsr/r:krirósDs
kSdnSs -ur4SOs a“s rs rqtrHrs its :qrs aéiuS]türkérOs pu“né]Ss ãBq/SkSs irs :kpur2
tdürpé4rH)SsiSs-"kSsqrã]:kédSsã:-tuéSuósçutã:qéus:qs-uS/ktqrsitstnSsS:sits
]r/tHrs tqs :qs tãp“néSs p)Ss -ut]S]tOs prks ]SqSs td]rudriSs -Sus :qs F]r/tHr2
i:urFOs-rut]ts7:tsRséuskSdntsitqréãósArãsdSs]rq-Ssirãstú-tuéwd]érãs]Sqsrs
ptur-érs irs uttd]rudrH)SOs éd]k:BiSãs Ss drã]éqtdpSs uSpédtéuSs ts rãs ürãtãs -uR2
drpréãOspréãsutãéãpwd]érãsp)Ss-ut]S]tãstsitãtdptdiéqtdpSãsrnutããéySãs7:rdpSs
Vs tdpurirs drs yéirs 7:ts ãts r-utãtdprs ã)Ss r/ãSk:prqtdpts ]Spéiérdrãós
léq/Ské]rqtdptOsrs]uérdHrsSütut]tsqréãsutãéãpwd]érstqsutkrH)SsVsdSyrsyéirs
7:tstqsutkrH)SsVsS/ã]:ursq)ts-uéqSuiérkOsits]:jSsöptuSstkrsr]r/rsitské/turu2
ãtós mkrs purdãütuts -rurs Ss -rk]Ss iSs ]Su-Ss rs k:prs ]Sdpurs rãs üSuHrãs irs q)ts
-uéqSuiérks7:tsrs7:tutqsutptuósäR]rptsdrsqépSkSnérsnutnrOsfrkésdrsédiérdrOs
tããrs it:ãrs ãrdn:éd“uérs ãts yrkts its ut]:uãSãs pB-é]Sãstqs ãt:s pur/rkaSós es
édük:úSsitskB7:éiSs-uSyS]riSs-tkrsédükrqrH)Ss-utããéSdrsSsptduSs]Rut/uSs]Sdpurs
rsi:urs-rutitsiSs]uâdéSósorãSsSsSããSsrédirs-Sããrs]tituOsa“srsrqtrHrsits
aéiuS]türkérOsts]rãSsãtjrspruitsitqréãs-rurséããSOsSãspt]éiSãsiSs]Rut/uSsã)Ss
rpédnéiSãOs ]Sqs ]Sdãt7Twd]érãs 7:ts y)Ss its ktãztãs ]tut/uréãs Vs it/ékéirits
qtdprkós
DSs ]Sdpu“uéSs its S:purãs édükrqrHztãs 7:ts S]Suutqs tqs tã-rHSãs ]Su-Suréãs
7:tspwqsrs]r-r]éiritsitsãtstú-rdiéuOsSsr]öq:kSsits“n:rs7:tsS]Suutstqs
7:rk7:tus -uS]tããSs édükrqrp"uéSs itãtq-tdars r7:és :qs -r-tks p)Ss itãpr]riSs
-Su7:tOs ]Sqs rs éiritOs Ss i:uSs ]uâdéSs tãpr/tkt]ts üuSdptéurãs uBnéirãs 7:ts d)Ss
]titqs ]Sqs rs -utãã)Sós estq/rpts tdputsSs ySk:qts ]utã]tdptsits“n:rOs 7:ts
tútu]ts -utãã)Ss ãS/uts Ss ]Rut/uSs ts rSs qtãqSs ptq-Ss Ss ]Sq-uéqtOs ts rs
utãéãpwd]érsSütut]éirs-tkSãsSããSãsiSs]uâdéSOsRsyéytd]ériSs-tkSs-r]étdpts]SqSs
iSusits]r/tHrós
mqs ri:kpSãOs Ss ãédpSqrs ã:unts -uéd]é-rkqtdpts ]Ss dSs iStdHrs ãt]:di“uérós
3:rdiSOs-Sustútq-kSOs:qrsp:/tu]:kSãtsãtstãptdits-tkrãsqtdédntãOsrsk:prs
ü:dirqtdprksãSüuts:qrstã]rkrirsrSsdBytksqréãsrkpSstspurdãüSuqr2ãtstqsk:prs
-tkrs ãS/utyéywd]érós gSãs ökpéqSãs rdSãs -rããS:2ãts rs ürkrus irs qtdédnS2
td]türképts ]SqSs :qrs -tuénSãrs ]Sq-ké]rH)Ss tqs ]rãSãs itszeckenbissen 
Ipuri:H)SsrSs-RsirsktpurOs8-é]rirsits]ruur-rpSRáO ptdiSsütépSs]Sqs7:tsq:éprãs
-tããSrãs -tuitããtqs Ss nSãpSs -tkrs drp:ut4rós eãs qédöã]:kSãs -rurãéprãs
ã:nriSutãs its ãrdn:tOs édSütdãéySãs a“s rpRs rkn:qrãs iR]rirãOs -Situérqs ãtus
yéãpSãs]SqSsrs-Ruüéirsutã-Sãprsirsdrp:ut4rsVãsyéSkrHztãs7:tsãSüutósDsA)ts

174.
5-
%uD 8 Dc+Fu*)$% +**u'K,:Fu)*'/7)/*** *
'Fu$ *%' *$ % K$ :u $ 'K ' $%+$%K*'(>B
**uc :%)$8$*)( *u7B' DK% $*8+ $B*+)$)+)*
*u+ $&
**)$%+ * +$)$)%) + c 7 *u **K*$
8% *% +7=+ *++7 $ * +u K*u)$8F$%+$%+ *
*+ $%* * )'&Fu*8 **)$%+ * )**uK'
u+ K))% 7)) K'u%K8 % +%)( Fuc Q ' %) Q
*$>$c) & ))% 7)) N')c)% **)( *)%u 7:*)c + Fu
c' * $c$% K 8F$%+$% )u*% ' c + ')*%;%$K
u)+$%' c)$%$Fu $%*%:)% &' c)$%=* cu)Kc+
* u+ $ 8 Fu)*** *'%:B ' Fu u% ' () &
+ $97u % ( +*% )$c ' c) * 8$ () &
+c $)*+ ** '*$% ' + $97u *%: ' )* $
+ )* % $9( %$*& )'*$*)7)) K c + )'*%*) K
)N $%(c+ 'K+*u' '8$%) N%$ K*%:))% &
$Fu $% 7 % =% ( *cu'%%c=7K$
+ )* %$9( c 7 K c + '%% c'*%:$+9$)++
*% % +:N)+&
u% K*)$%+ *c+ ' %) +*% +Fu'uc*' c)$%*
*%)*'*%* c$uD)c$*c)$%+$% u% ' *u ';') () &
c$%:)K *$>$c) +$*% K $ + )* '8u$ *$%)K c+ *
' ** + ';') () +)$& *$K c+ )+c u +%K
' c ( + + * *8* )7% +
')+) & c 7 K c ')% c'K 'c)* )% B*K c=7K *u
c+ $c$% K + (% +u $ *:u *+ ')+) &
%% 8 % '%)%)$)c Fu 8% 'uu$u$c %( '%)%'
() K% (D% +7=+Fu'uc* 7* = %u *)%u *u () &
*9)*)*'$* +)$%'% /*KN'** $+ $) +u)%)%
%+:%)c )$c$*c)$% Fu %= $% 8)c ' %:*& Fu ) *
%%u $%**c 7 ( %, *'$% * %= *$*
Fu c 7 ( ) c & *Fu **+'*u+ )$%$*) % Fu
*' c)$%* c +Fu$(' $%:B *%++'c()
*& cFu c 7 ( )N')&
+ *uFu $'')%:) )u'u+%+'+ *)
$ u $u$c *%( )*'*% c$Fu)*% *u *' ()% K +*% $
c+*%8)cu*%)%&**=(:)% +7=+' *c=+B$ *c)*KFu

175. s
50s
pwqs its it]éiéus tdputs rs yéirs dtãpts q:diSs S:s Ss utpSqSs Vs .urdits A)tós es
tã-tp“]:kSs édütudrks dSs ]SqrdiSs ]tdpurks ã:-tuéSus utüktpts rs ãép:rH)Ss d)Ss
riqépéirs irs ]Sdã]éwd]érós Ds tú-utãã)Ss Ft:s -Situérs ruut/tdprus itóóóFs rs
tú-ké]éprósA:épSãs-r]étdptãspwqsutrkqtdptsrsãtdãrH)Ssits7:tsãt:ãs]uâdéSãs
y)Ssur]arusrs7:rk7:tusqSqtdpSOsits7:tsrs]r/tHrsptqsitsãtsr/uéus-rurs]éqrs
its qrdtéurs rs kéyuru2ãts irs édã:-Sup“ytks -utãã)Sós KtsürpSOs r7:és j“s tãp)Ss
utüktpéirãs rãs rkptudrpéyrãs iSs -r]étdptós tktãs -Sitqstã]r-rus -rurs ]éqrs ts
r/rdiSdrusSs]Su-SsS:sytd]tusrstã]:urststãqrnriSurspSuutdptstskéyuru2ãtsits
ãt:s ]tu]Sós es it]Suutus irs ãédpSq“pé]rs qSãpurs rãsderrotas 7:ts ãts tãp)Ss
-ut-rurdiSsdrsn:tuurs-tkrsr:pS2rüéuqrH)Sóseãs-r]étdptãsd)Sspwqs]SdiéHztãs
itsqrdptusrs]r/tHrsrkprstsitytqsitépru2ãtsS:Ositsrkn:qrsqrdtéurOs-uSãpurusSs
]Su-Sós gSs ]arqriSs S-éãp"pSdSOs rs aé-tutúptdã)Ss irs ]Sk:drs ytupt/urkOs tktãs
]tuprqtdptstd]rudrqs:qrsökpéqrsut/tké)Sóso:uyrusrédirs7:tsqédéqrqtdptsrs
]r/tHrsS:sSsjStkaSskatãsRsiSkSuSãSósmktãstdp)Ss-tuqrdt]tqsitépriSãs]Sqsrs
]r/tHrstdptuurirsdSs-tã]SHSOsSs7:téúSstãpé]riSs-rurs]éqrOsrpSuqtdpriSãOs
qrãs rédirs rããéqs ruuSnrdptãós Ds -Sãp:urs utytkrs -S:]rsa:qékirits ts rs
édükrqrH)SOs 7:)Ss -S:]Ss tktãs -Sus S:puSs kriSs tãp)Ss -ut-ruriSãs -rurs k:prus
]Sdã]étdptqtdptóslt:sSkarusiéuént2ãts-rurs]éqrOs-rursSsptrpuSsirsn:tuursS:Os
-Sus ]éqrs itktOs -rurs Ss ]R:Os -rurs r7:tkts âq/épSs tqs iéutH)Ss rSs 7:rks tktãs
rqtrHrqstã]r-ruósä“s:qrs/Srs]ard]ts-rursã:rsyéirsrs-rupéusiSsqSqtdpSs
tqs 7:ts tktãs it]éitqs k:prus -Sus tkrós lSqtdpts tdp)Ss rsk:prs üBãé]rs -Sits
tãqSut]tuós
esãédpSqrstãp“srããS]ériSsrsüt/utãsrkprãOs7:tsqSãpurqs]SqSsdtãpts]SdüképSs
ãtstãp“sjSnrdiSsp:iSstsptytsk:nrus:qrsqS/éké4rH)SsnturkósDs]r-r]éiritsits
itütãrs iSs SunrdéãqSs qréãs 7:ts i:-ké]rs rs ]rirs nur:s its üt/utOs td7:rdpSs rs
r-rpérsrdBqé]rsr:qtdpróseãs-tdãrqtdpSãs]SqtHrqsrsãtspSu]tuOs]atnrdiSsrs
itkBuéSãsüt/uéãOstsd)SsRsuruSs7:tsSãs-r]étdptãsyéytd]étqsã:rsk:prsédütudrks]SqSs
ãts tãpéytããtqs dSs ]édtqrOs ék:ãpurirs -Sus éqrntdãs édptudrãs its :qrs üSuHrs
ãéq/"ké]rs éq-utããéSdrdptós çuSptnéiSãs -Sus tãpts ytkrus irs ]Sdã]éwd]érOs tktãs
-Sitqs S/ãtuyrus ]Sqs iéãprd]érqtdpSs édptudSs r7:ékSs 7:ts katãs ãtuérs
édã:-Sup“ytkstqsãt:stãpriSsits]Sdã]éwd]érsdSuqrkós
lédpSqrãs]SqSsrs-utãã)Ss]tut/urksr:qtdprirsqSãpurqsrãsptdãztãsrs7:ts
rs ]tdpurks tãp“s ãtdiSs ã:/qtpéirs ts ]SqSs ã:rs ]Sq:dé]rH)Ss r-utãtdpr2ãts
r/rürirósgtqsSãsri:kpSãsdtqsSãs-t7:tdSãs-r]étdptãs-Sitqséq-Su2ãtstsirus
rptdH)Ss rs ã:rãs ySdpritãós ltn:diSs Ss -riu)SOs pSirs édükrqrH)Ss ktyrs rs
éd]arHSãsityéiSsrSsédük:úSsits“n:rsiSãspt]éiSãOsã"s7:tsr7:ésd)Ssa“sãrBirs
-rurs Ss ük:úSs its “n:rós gSãs ri:kpSãs itãtdySkytq2ãts rãs ]arqrirãs -r-ékrãs

176. i
53i
âcbmáq4OcbPuPqKis-PiObâRPagcibciUcb4ciuáiqPFuPiucibárNcióU4OâcibPirá4ObPi
ucicIRcKiciysáiá-iâPqcqiáN4rá-cqiIáNPiQiâámsáOrPiUáIciáq4rPbmsIP-áb4ciuci
bárNcióU4OâcGi1cqijájêqKiPi-cIáOrPKis-PirámOgcibPiUPr4áiPb4árOcriuciârHbOci
ysái PObuPi bgci áq4úi ráâcjár4Pi Ucri cqqcqKi 4crbP(qái PjcjPuPuPGi tqi
P-áPaPucrPqi âc-UIOâPaváqi qgci ci áuá-Pi âárájrPIi bci UrO-áOrci âPqcKi ái Pi
ROurcâáVPIOPibciqámsbucGi1cijrP-OriuPimsárrPKi4Pb4ciráIP4ONciQiPI-PiÓúmsPxi
VOâcsi UáIci âP-ObRci ysái P-áPaPi qsVcâPri Pqi áq4rs4srPqi âáb4rPOqi uái
âc-sbOâPagcGi oái Vcr-Pi qá-áIRPb4ái Pi âc-ci Pqi -ábObmáqi UráNOq4Pqi âc-ci
Urc4áagci 4rPbqVcr-P-(qái á-i P-áPaPKi ci IFysOuci ábâáVúIOâci 4P-jí-i qái
âcbNár4áiá-is-iUárOmcGidcbuOâOcbPuciUáIPiObVIP-PagcKiáIáiPs-áb4PiâPuPiNázi
-POqiáiIO4árPI-áb4áiáqUrá-áiciâírájrcGi
)sPbuciPimsárrPiqáiPIPq4rPiuPi-ábObmáiUrc4á4crPiUPrPiPiUróUrOPi-P4írOPi
ábâáVúIOâPKiqcjiPiVcr-Piuáiinflamação cerebral csiencefalite, ráUráqáb4Pi
ysPqáiqá-Uráis-PiIs4PiuáiNOuPicsi-cr4áGiEicjéá4ONciVObPIiuáq4PimsárrPiíiPi
âcrcPiuPi ârOPagcKi ci âírájrcGi tqi jPONPqi -POqi csi -ábcqi áIáNPuPqi PUcb4P-i
UPrPi Pi uOráagci P-áPaPucrPGi ti 4srNPagci -áb4PIKi ysái âRámPi Qi UáruPi uPi
âcbqâOêbâOPKiéúiâcbVrcb4PiciPVá4Puciâc-iPiqábqPagciuáiqáricsibgciqári1áqqái
áq4úmOcKiPiIOmPagciâc-iciâcrUci4c-P(qái-POqiVrcsNPiáiRúiVPqáqiá-iysáiPi
âcbqâOêbâOPiUcuáiIOjárPr(qáiuciâcrUcGiàqqPimsárrPiUcuáiuáq4rsOriPijPqáiuái
âc-sbOâPaváqiáiuáONPrijPONPqiP4rúqiuáiqOGi
1ci ysái qái ráVárái Qqi -ábObmáqKi 4rP4P(qái uPi Urc4áagciuPi jPqái uPi NOuPKi
ábysPb4ciâc-iciVIsNciâráqâáb4áiuáiIOyscriáiciâírájrciysáiráâsPi4á-cqiPiIs4Pi
uPqiUcIPrOuPuáqGioáis-iIPuciPi-P4írOP(UrO-PiuáibcqqciOb4áIáâ4cKiucics4rciPi
Vá-ObObPiúmsPiÓuPiObVIP-PagcxGià-i4cuPqiPqiVPqáqiuPiNOuPKi4rP4P(qáiPysOiuái
ábâcb4rPrici7bOâcirá-íuOciâc-iciysPIiPiNOuPiíiâc-UP4FNáIGiEiqOb4c-Pi-cq4rPi
á-iUrO-áOrciIsmPriâc-cici-srciUrc4á4criPciráucriuciâáb4rciuPiNOuPiíiObqámsrci
áiuOqUs4PuciáKiá-iqámsbuciIsmPrKiysáiqáiP4ObmOsis-iUcb4ciuáiuáqáysOIFjrOci
áb4rái Pqi ábármOPqi Vá-ObObc(Pysú4OâPqi ái Pqi -PqâsIObc(VcmcqPqGi ti msárrPi
âPbuáb4ái UáIci uc-FbOci uci âcrUci jrP-áKi Ucri s-i IPucKiáb4rái Pmáb4áqi
âPsqPucráqiáiuáVáqPKiáiUcrics4rciáb4ráiPqiábármOPqirámráqqONPqiuPiáqâsrPi
-gáiáiPqiIs-ObcqPqiábármOPqi-áb4POqKiâséciF-Uá4ciPqiIáNP-iUPrPiuOPb4áiái
UPrPiâO-PGi
1cqi PusI4cqKi ci Ps-áb4ci uci ObVIsNci uái IFysOuci íi VráySáb4á-áb4ái s-Pi
âc-UábqPagci UPrPi s-Pi qO4sPagci PbF-Oâc(áqUOrO4sPIi ObNárqPKi s-i Ob4áIáâ4ci
qáâci ái uc-ObPb4áGi 1áq4ái qáb4OucKi Pi 4PráVPi uái IOjárPagci áq4PrOPi á-i s-i
LUábqP-áb4ci qábqFNáIRi ysái IOmPqqái Pi ábármOPi Vá-ObObc(Pysú4OâPi uci
qáb4O-áb4ci âc-i Pi qáâPi áqUOrO4sPIOuPuái uci Ob4áIáâ4ciUábqPb4áGi à-i ráâí-(

177.
55
$ *c)*K )$%'% $ %u = Fu (> u+$% 9Fu) c+
*$ '*$% u% ')+) $%*cu)$ *+* *
+7)c)* *$) **'))%u )*& cc+$** $ %uD K' )D
' *7()(>$c) K ') +* $%87) + *cu)$Fu $*)
' u+ *u *, +* * c=+B$ *c)*Fu+'$ +u+
u% $c $) c$% *8 **cu *($ +&
*% c B* $* *)$%+ * u+ u' % 8 '$)D ' *
u%*& * +% )* * c 7 K + Fu ' cFu c 7 ( )
7$% K N'** + )$c+' %)7)) * *u/*& u+ K *
$) * 8+)$)$ * Fu+ * % ' () c+ u+$% 8uN
9Fu) $c8:)c& u% K **)(B+ *cu)$ )+'/B* )$
+ )*& % B*% ( u $ )$*%<$c) + )* % KN')$=
$c**:)K*'$'';')c +)$K **u+) Fu)Fu$*
')+& % B*$ %u +$% :u 8+)$)$ KFu')+ 8%
+ $) +u)%c$c% &)'N%$* *c*% *N'** N)>$c)
'u+ B*K*$((u c$*c)>$c) *)+*+
' 8$%&Fu )***8K'uc *c)* **% '') *
c+ * )+'u** * ';')* '$* +$%* *u )( 8uN c) %)(K %
c+*:8+ $)+) $ *8 $% *) **9)*87)*&+)*%u
'$* +$%*K )+ $*K +/* *$* /* )()$)c *u ))% Q
() c$*c)$%&
Mu =' )% * *c)* *M*u$ 8+u 4:c)%&
()$%+$%%)$ ++$%u* u K %K*u')$c)')
')+) &N)B*' c)$%c++$)$)%u$c8 )%Fu8 (
+*u () **c$c)+$%)++) & %'*$% % * *8+ *
$) '*)7 K'N+'K'+) c +u+
'*%u )$<+)c & Fu) *) c * % c + ' **u+) *
')+)*' ***Fu*:$ () 8$c+88*) )*
Fu 9*u+&7 )$8 + +$%*%+ *c$% )* () +(D
'+)%) u+ u )$8$ $ c$% & *Fu$% )$8$
$%$Fu8 D c 7 ' c' u+ c $$%u )$8$ &=
+ 7)B* ' * %+ * c $$%*K Nc)% B* )$%$ +$% %=
+*+)N B*'(c Fu 7)B*' $%*c u* *')**K
)N *u;c$% *'(c '*% $*8+:B+c +'
7 % & + Fu Fu c *K u% = + %$ *%u%u * c$% )*
7,%)(=%&
* * c)* *K $%% $%K 'c)* + u+ +K Fu '+*

178. i
56i
ráâcbRáâáriVPâOI-áb4áibPimrPbuáiuásqPiysáiucPi4cuPiPiNOuPiáiysáis-iuOPiPi
ráâIP-PrúiuáiNcI4PGiAá-iu7NOuPKiíiUráâOqciIáNPriá-iâcb4PiqásiUcuáriVá-ObObci
á-i bcqqPqi NOuPqKi âPqci âcb4rúrOci áIPi Ps-áb4Prúi qásqiVIsNcqi csi ábâcb4rPrúi
cs4rcqi-áOcqiuáicj4áriráqUáO4ciáiráâcbRáâO-áb4ciUPrPiqOGingáiáiUPOiuáNá-i
áq4Priésb4cqKiáibciâPqciuPi-ábObmcábâáVPIO4ái4rP4P(qái-sO4ciáqUáâOPI-áb4áiuái
sbOri áqqPqi UcIPrOuPuáqi VsbuP-áb4POqi bPi UróUrOPi NOuPJi Ucuái qári s-Pi Is4Pi
âPbuáb4ái ái 4c4PI-áb4ái Ob4áIáâ4sPIi UáIci UróUrOci -sbuci Vá-ObObci ucqi
qáb4O-áb4cqi csi ci uáqábNcINO-áb4ci uPysáIái UábqP-áb4ci qábqFNáIi ysái qái
ábâcb4rPi bci -áOcKi áb4rái Pi -gái ái ci UPOKi ái ysái VPzi ésq4OaPi Pi P-jcqGi
6ObPI-áb4áKiáibgciqc-áb4áiâc-icqiráâí-(bPqâOucqKi-Pqi4P-jí-iâc-icqi
PusI4cqKi 4rP4P(qái PObuPi uái s-i bcNci bPqâO-áb4cKi ái áq4ái íi qá-Urái s-Pi
qáUPrPagci áb4rái Pqi ábármOPqi Vá-ObObPqi âcbqárNPucrPqi ái Pqi UrcmráqqONPqi
ábármOPqi-PqâsIObPqGiàiPysOi-cq4rP(qáiáb4gci4P-jí-iPiqcIsagciysáiuáNái
IáNPriQiNO4órOPiuPqiábármOPqiIs-ObcqPqiqcjráiPiáqâsrOugcGiEiNáb4rái-P4árbci
uáNái qári VObPI-áb4ái PjPbucbPucKi bgci bámPbuci qsPqi ráONObuOâPaváqKi -Pqi
P4ábuábuc(Pqiá-is-ibFNáIi-POqiáIáNPucGi
i
Perguntas
47
 
eGi )sáiUPqqcqibPiNOuPi4ábRciUcriuOPb4á\iEbuái4ábRciuáiuáONPriUPrPi
4rúqiciVá-ObObciUrO-cruOPIiUPrPiuáqâcjrO(Iciá-ibcNcqibFNáOq\i
õGi )sáiâcbVIO4ciuáiNOuPicsi-cr4áiásiráâsqáO\i
pGi )sái 4á-Pi ráIPâOcbPuci Pcqi qáb4O-áb4cqi -ái âcIcâPi qcji Uráqqgci ái
P-áPaPiáNUIcuOriciâáb4rciuái-ásqiUábqP-áb4cq\i
CGi t4íiysáiUcb4ciáq4csiUráUPrPuciUPrPiOriâcbqâOáb4á-áb4áiP4rúqiucitodo 
áiIs4PriUcriáIá\içcqqciNáribáIái4P-jí-iciVá-ObObc(qáb4O-áb4PI\i
5Gi à-i ysái áq4csi VsbuP-áb4Puc\i AcVrci uái 4áO-cqOPi csiuái Uáqci bPi
âPjáaP\i
8Gi t4íi ysái Ucb4ci Ucqqci á-UObPri -ObRPi áqUObRPKi ármsári Pi âPjáaPi ái
qámsOri-ásiâP-ObRc\i
0Gi tObuPi4ábRciáb4sqOPq-ciqsVOâOáb4áiUPrPKiâc-i4cuPiPiábármOPKiPqqs-Ori
PiráPIOzPagciuái-ásiqcbRciuáiNOuP\i
 
 
 
4. Sintomas neurológicos 
 

179. ç
5!ç
Mõç TõC-ncnêõç DõQç QêC-õzcQç Deç zcLeQç CenHõQõQKç cç õnêoezç cFfêç eQ-hç ezç
zõDê,êTcSíeQçTõCTne-cQçDõQçCenHõQéçaê,eneC-ezeC-eçDcçTõC-fQRõçTeneVncLçõfç
DcçzeCêCoê-eKçeLeQçQRõçDeçCc-fneDcçTnHCêTcéçleQ-eçâõC-õKçDeHeBQeçTõCTLfênç
FfeçcQçâen-fnVcSíeQçQRõçzcêQçânõ,fCDcQçeçNhçH>zçDfncCDõçzcêQç-ezâõéçMLBzç
DõQç oncCDeQç QêC-õzcQKç cç eQTLenõQeç zôL-êâLcç eç cç eâêLeâQêcKç Bç âõQQ“HeLç
Dê,eneCTêcnç DõêQç QfVonfâõQJç cQç âen-fnVcSíeQç Dcç TmczcDcç Hêcç âênczêDcLKç
neQâõCQhHeLçâeLcçTõõnDeCcSRõçDõQçzõHêzeC-õQçQfVõnDêCcDõQçQçHõC-cDeKçeç
cQçâen-fnVcSíeQçDcQçHêcQçeN-ncâênczêDcêQéçueCDõçfzcçeQ-nf-fncçcVncCoeC-eKçcç
HêcçâênczêDcLçBçneQâõCQhHeLç-czVBzçâeLcçêCêVêSRõçDõQçne,LeNõQçzfQTfLcneQçeç
âeLcç neDfSRõç Deç Qefç eQ-cDõç Deç -eCQRõéç aeQQcç zcCeêncç eLcKç DeQDeç TêzcKç
zcC-Bzç QõVç TõC-nõLeç cç HêDcç ân”ânêcç DõQç zôQTfLõQéç tcQõç mcNcç fzcç
êC-ennfâSRõçDcçHêcçâênczêDcLKçeQQcçêCêVêSRõçDeQcâcneTeçeçQfnoezçâcncLêQêcQç
eQâhQ-êTcQéçMçzcêõnçâcn-eçDcQç,êVncQçCenHõQcQçDcçHêcçâênczêDcLçTnfDcçâcncçõç
LcDõç õâõQ-õç Ccç cL-fncç Dcç VcQeç Dõç TnxCêõéç Iõnç eQQcç ncDRõKç âen-fnVcSíeQç
TênTfLc-”nêcQçõfçTõhofLõQçFfeçõTõnnezçezçQefçxzVê-õKçTõzõçezçfzçDennczeKç
âõnçeNezâLõKçTcfQczçânõVLezcQçCõçLcDõçõâõQ-õéç
gç TmczcDõç QêQ-ezcç eN-ncâênczêDcLç Bç neQâõCQhHeLç âeLcç neofLcSRõç Dcç
-eCQRõç DõQç zôQTfLõQKç âõnç zõHêzeC-õQç êCHõLfC-hnêõQç eç TõõnDeCcDõQKç âeLcç
neofLcSRõç Dõç eFfêL“Vnêõç eç Dcç âõQ-fncç TõnâõncLéç àzç TcQõQç Deç âen-fnVcSíeQKç
âõDeBQeçDeQ-cTcnçDõêQçQfVonfâõQJç
cAç MQç Q“CDnõzeQç n“oêDõBmêâõTêCB-êTcQKç Ffeç LeHczç Qç DêzêCfêSRõç DõQç
zõHêzeC-õQçeçQçnêoêDeDKçTõzõçâõnçeNezâLõçõçzcLçDeçIcniêCQõC[ç
VAç MQç Q“CDnõzeQç mêâenTêCB-êTcQKç Tõzç QefQç âcDníeQç TcncT-en“Q-êTõQç Deç
zõHêzeC-õQçêCTõC-nõLhHeêQéçIõDeBQeçzeCTêõCcnçcFfêçcçTõnBêcçeçDõêQçQêC-õzcQç
ncnõQJçcçc-e-õQeKçTõzçTõC-õnSíeQçQezeLmcC-eQçQQçDeçfzçHenzeKçeçõçVcLêQzõKç
TõzçQefQçzõHêzeC-õQçoênc-”nêõQéç
ç
Mal de Parkinson 
 
MçDõeCScçDeçIcniêCQõCçBçõçQêC-õzcçCefnõL”oêTõçzcêQç,neF eC-eçDcçêDcDeç
cHcCScDcéç M,e-cDcQç QRõç cQç HêcQç eN-ncâênczêDcêQKç Ffeç -ncVcLmczç
êCDeâeCDeC-ezeC-eç Dcç HõC-cDeéç ueofCDõç ,õêç TõzânõHcDõç âeLcç zeDêTêCcKç
-nc-cBQeç Dcç De,êTê>CTêcç Deçfzcç QfVQ-xCTêcç -ncCQzêQQõncç eC-neç cQç TõCeNíeQç
CenHõQcQç cDneCeno>CêTcQKç õç Cefnõ-ncCQzêQQõnç TmczcDõç Deç DõâczêCcKç Cõç
TeC-nõçDõçTBneVnõéçPnc-cBQeçâõn-cC-õçDeçfzcçDe,êTê>CTêcçCõçâ”LõçzcQTfLêCõçDõç
QêQ-ezcçCenHõQõçTeC-ncLéçMçTõCQeF >CTêcçBçfzcçQõVneTcnocçDõçâ”LõçõâõQ-õKç
DõçTmczcDõçQêQ-ezcçTõLêCBnoêTõKçFfeçBçc-nêVf“Dõçcõçâ”Lõç,ezêCêCõéç

180. s
6?s
eãsãédpSqrãsutã:kprdptãspurHrqs:qs7:riuSsdBpéiSstqs7:tskSnSs]arqrqsrs
rptdH)Ss rs q“ã]rurs édtú-utããéyrs iSs uSãpSs ts rs uénéit4s nturkós (SiSãs Sãs
qSyéqtdpSãs pSqrq2ãts qréãs ktdpSãOs ts tãp)Ss r:ãtdptãs Sãs qSyéqtdpSãs
ãt]:di“uéSãspréãs]SqSsSs/rkrdHSsiSãs/urHSãs7:rdiSsãts]rqédarósDsürkrsRs
/réúrs tdput]Suprirs ts qSd"pSdrós es pB-é]Ss putqSuOs 7:ts ãts qrdéütãprs
tã-t]érkqtdpts7:rdiSsSs-r]étdptstãp“séq"ytkOs]Sdpurãprs]Sqsrs-S/ut4rsits
qSyéqtdpSãósDããéqs7:tsSs-r]étdptstút]:prs:qsqSyéqtdpSstqsiéutH)Ssrs:qs
S/jtpéySs Ss putqSus iéqéd:és S:s ]tããrs ]Sq-ktprqtdptós es ]rqédarus ãts i“Os its
qrdtéurs ]rur]ptuBãpé]rOs -Sus qtéSs its -rããSãs ]:upSãs ts ruurãpriSãOs Ss puSd]Ss
-rut]ts 7:tutus riérdpru2ãts Vs -rupts édütuéSus iSs ]Su-SOs Ss 7:ts üSuqrs :qrs
ptdiwd]érsits-ut]é-épru2ãts-rursiérdptsts-rursSskriSósDsptdiwd]érsirãs-tudrãs
itsürkarusédptéurqtdptsitsqrdtéursr/u:-prsutüSuHrsSs-tuénSstOs]SqSsSãsS:puSãs
ãédpSqrãOs d)Ss -Sits ãtus édük:td]ériSs ySk:dpruérqtdptós (Sirs rs -Sãp:urs iSs
-r]étdpts Rs éd]kédrirOs ]SqSs rs its rkn:Rqs ]:uyriSOs ãtsd)Ss r/rpéiSOs -tkSs
itãpédSósDpRsqtãqSsrs]rkénurüérsrãã:qtstããrsüSuqrOsrãskédarãs]rédiSs-rursrs
iéutéprs ts -rurs /réúSOs rãs ktpurãs itdpuSs irãs kédarãs pSudrdiS2ãts ]rirs yt4s
qtdSutãOsits prks qrdtéurs7:tsrs qtié]édrs ürkrs its qé]uSnurüéróslSqrq2ãtsrs
éããSsãédpSqrãsytntprpéySãspréãs]SqSsãrkéyrH)SOsã:upSãsitsã:SustOskénriSsrséããSOs
rspB-é]rsF]rurstdnSui:urirFóse/ãtuyrq2ãtsrédirs-tup:u/rHztãsirs-tktsts:qs
ruutüt]éqtdpSs irs rpéyéirits ãtú:rkós gSs âq/épSs rdBqé]SOs a“s :qrs Sã]ékrH)Ss
tdputsrs/Srsiéã-SãéH)Sstsürãtãsqtkrd]"ké]rãós
esãédpSqrs-urpé]rqtdptsã"sã:untsdrséiritsryrdHrirststã-t]érkqtdptstqs
aSqtdãs 7:ts yéyturqs ã:rãs yéirãs its qrdtéurs q:épSs rpéyrs ts ãS/s nurditãs
túénwd]érãOs its -utütuwd]érs tdputs édptkt]p:réãós Ds qtié]édrs iéütutd]érs y“uérãs
üSuqrãOstqs7:tsrsaéãp"uérsirsnwdtãtsirsyruérdptsqréãsüut7TtdptOsSs]arqriSs
-ruhédãSdéãqSs -uéq“uéSOs prq/Rqs ]arqriSs itsParalysis  agitans, d)Ss ptqs
tú-ké]rH)SósesdSqtsF-rurkéãérsrnéprirFsitéúrs/tqs]kruSs7:rksRsSsiéktqrsiSs
rütpriS6srpuryRãsirs-rurkéãérOsãt:s]Sq-uSqéããSsdtuySãSs-tuitsSsãéndéüé]riSós
ä“s rédirs Sãs nu:-Sãs qtdSutãs irs ãBdiuSqts its çruhédãSds ãt]:di“uérOs 7:ts
ã:untqsrs-rupéusits:qrstã]ktuSãts]tut/urkOsits:qrsédpSúé]rH)SOsr-"ãs:qrs
td]türképts S:s -uSyS]rirs its qrdtéurs qtié]rqtdpSãrs rpuryRãs its
dt:uSkR-pé]Sã
-6
ós cqrs yruérdpts qréãs ururs Rs rs iStdHrs iSãs /SútriSutãOs
tyéitdptqtdpts-uSyS]rirs-tkrãsd:qtuSãrãsF]SqSHztãs]tut/uréãFOsprks]SqSsrs
7:tsrpédné:sSstú2]rq-t)Ssq:diérksiSãs-tãSãs-tãriSãsA:arqqtisDké. 
ltn:édiSs Ss ktqrs Frs iStdHrs qSãpurs ãSq/urãFOs -Sit2ãts]Sd]k:éus 7:ts Sãs
rütpriSãsd)Ssywtqsrsuénéit4stqsã:rstú-utãã)Sststqsãt:ãsqSyéqtdpSãs-Sus
q:épSsptq-SOsrpRs7:tsSs]Su-Ssür4s]Sqs7:tsd)Ss-SããrqsitéúrusitsãtusyéãpSãós

181. s
6 s
mktãsyéytqs]SqSsãtstãpéytããtqs-rurkéãriSãsitsã:ãpSOsãtqsriqépé2kSs-rursãés
qtãqSãós mktãs d)Ss qSytqs :qs ã"s qöã]:kSs irs ür]tós Ds qtié]édrs ürkrs its
FrqéqérFOs rs r:ãwd]érs pSprks irs tú-utãã)Ss drp:urks iSsuSãpSós es -r]étdpts
tyéitdptqtdpts r-utdit:s rs d)Ss -tuqépéus 7:ts ãts dSpts 7:rk7:tus utrH)Ss
ãtdãBytkóslt:suSãpSs]SdntkS:2ãtstqs:qrsq“ã]rurs7:tOstqsq:épSãsrã-t]pSãOs
ktq/urs:qrsq“ã]rursqSup:“uérós3:rdiSsrséããSsãtsãSqrsrsuénéit4sirs-rupts
ã:-tuéSus iSs ]Su-SOs dépéirqtdpts r-uSúéqrdiS2ãts iSs pB-é]Ssrigor, ptqSãs rs
éq-utãã)Ssitstãprusiérdptsits:qsqSupSstqsyéirOsits:qs4:q/éósçtkSsqtdSãsrs
uti:H)SsitspSiSãsSãsqSyéqtdpSãs7:tsr]Sq-rdarqsrsyéirsdrp:urksitéúrs]kruSs
:qsitãtdySkyéqtdpSstqsiéutH)SsrSsrigor mortis. 
 énéit4s]riryRué]rstqsyéirs2sdSs]rãSsiSstãpriéãprs]aédwãsArSs(ãR2(:dnOs
tããrs éqrntqs its aSuuSus pSudS:2ãts :qrs utrkéirits qr]r/urOs ãtdiSs
purdãüSuqriSs dSs üéqs irs yéirs tqs :qs qSd:qtdpSs -SkBpé]Ss yéySs -tkSãs 7:ts Ss
]tu]ryrqósoSditdriSsVspSprkséqS/ékéirits-tkSsqrksitsçruhédãSdOstktsrSsüédrks
d)Ss-SiérsdtqsqtãqSsürkruósArãsqtãqSs]SqSstãp“p:rsyéyrstkts]Sdpéd:ryrs
itptuqédrdiSsrsyéirsirsoaédrOs-utãtdpts]SqSsqSitkSstqspSirãsrãs-ruptãsts
tqspSirãsrãs/S]rãOsrédirs7:tsã:rs/S]rsa“sq:épSstú-utããrããtsãSqtdptsrs
q:it4s dr7:tkrs -SãéH)Ss kéntéurqtdptsr/tuprs 7:ts Rs pB-é]rs dSãs -r]étdptãs iSs
qrksitsçruhédãSdós
DkRqsirsyS4s7:tsyrés-S:]Ssrs-S:]SsürkardiSOsS:purãsü:dHztãsiSs]Su-Ss
itéúrqs ]kruSs 7:ts ãts purprs its :qs it]kBdéSOs 7:ts rãs üSuHrãs tãp)Ss ã:qédiSós
çSit2ãtsqtd]éSdrusr7:ésrsptdiwd]érsits-ut]é-épru2ãts-rursrsüutdptOs7:tsãts
utüktptsprq/Rqsdrstã]uéprós]:dprqtdpts]Sqsrs-rurkéãérs7:tsptqs-SusS/jtpéySsrs
qSuptOs tú-utããr2ãts rédirs dSs ãédpSqrs :qs qtiSs -uSü:diSOs 7:ts iSqédrs Ss
-r]étdptsrããéqs7:tstktsãts]SdntkrsdrséqS/ékéiritósmktãsd)Ssputqtqsits:qrs
qrdtéurs ãtdãBytkOs ]SqSs üSkarãs rSs ytdpSOs ã)Ss qSyéqtdpSãs yéSktdpSãós mããts
putqSusnuSããtéuSOs]SqSsüSésiépSOsãSqtdptsiéqéd:és7:rdiSstktãstq-uttditqs
rkn:qrsrpéyéiritós(SprkqtdptsuBnéiSstsédtú-utããéySsdrs]r/tHrstsdSs]Su-SOsSãs
qSyéqtdpSãs puwq:kSãs qSãpurqs ]SqSs rs édrpéyéirits Rs rdn:ãpérdpts ts
-uS/ktqrpé]rqtdpts ãtqs ãtdpéiSós D7:és tãp“s rs uré4spara Ss dSqts 8-rurkéãérs
puwq:krRós  trkqtdpts -rurkéãriSs ts éq"ytkOs Rs Ss qtiSs 7:ts rédirs /:ã]rs Ss
qSyéqtdpSósWsdSp“ytkspurpru2ãtstqsã:rsqréSuérsits-tããSrãs7:tsãtséq-ztsrs
túénwd]érsitsqSytusrknSsdSsq:diSósesãédpSqrsqSãpursrstkrãs7:)Ss-S:]Ss
tkrãsãts-ztqstqsqSyéqtdpSstqsã:rsutrkéiritsédptudrOstqs]Sq-rurH)Ss]Sqs
ã:rãstúénwd]érãOstsãS/utp:iSs7:)Ss-S:]SsqSyéqtdprirsRsã:rsyéirsrdBqé]rOs
]:jrsuénéit4sts-rurkéãérstãp)SsrnSurstd]rudrirãósDkRqsiSsqtiSOsqrdéütãpr2ãts
dSs putqSus :qrs ]tuprs ]SqSH)SOs tqs 7:ts Sãs -r]étdptãs -Sitqs ãtus prq/Rqs

182.
6"
%% +$%%+ *'+&**c$%N%K=)$%** $%+7 Fu
*%u)* '*)c**+:%)c c 7*(u u+ u+$%
)$c)>$c) ')'*) u $%* $* )+) u u$) &
c B* Fu*%J'Fu** '** =* cu) Ku'Fu *
* c\;*K'N+'K$** cu)+*)$(u$% ) +$%Fu $* 9+*
:u 8) K' )( B$*8) u+) &+B*+**
+ $) K'N+'K%$% B** cu)' $*) +%';N)+ u
u%*'*u)*&X*(D*%+B*K ';*%B*()($c)
c*'$$%& * 8% * Fu+K ()$% )$c$*c)$%+$%K
* cu)*))( B* Fu*% $*8+ ++ $2*%) +&
')$c9') * %++K $ 8)$ * * (>+ ' )* *& *%u $
)*%;) () *' c)$%* )$*$K%+B* )+'**Fu*
Fu+ )( B* = N')>$c) *u ';') ) & u* c'*
)$%* *u $%$ )u +$% )$% ' c+B* 7*u% +$%
)+'%u$*&+'/B*$( +$% )+ +M*)$% MKFuu+
u% (D()u$ u8 *u* $*u* *'$* +$%*$ *)$%*
+ ** * )$ &
' )*) c+'*%** cu)=*+$% ' $%& 8 D
c+Fu 8% *%$c$*c)$%Fu)+;()*)$8N9()***
$8u$*u * + *K '* % * *c)* *)+'**)$ $%*Fu*
*+' * *8 + ' cc + +()+$%& c' * 8
c$c)+$%Fu*)$c ' D* '% B*Q*% $*8+ /*+ )*
$c**:) *' () &Cu $ %)$ *') K ' )*) %$ B*
c u* +%&*') ' )* $c $ c+u$)c ' )*
+u+u'*$%),:FuK')* 'K*'u+/**$***u$
; c+u$)c & * * *'$*:()* ' +)** $) &
$ +* + ()*% N)>$) *'$*:( '* 'c*** N)
$c**:)*' () uK*u$ c$c')$% K' $ K $)
()% J+ +7**c ** '()*$) ' )* B*c+ ' )*)
*') &*)$%+ )N c Fu$:+ )*$$u+ $) ()%
$% $$c'&)$u +*%:*%)% +$%) *'u+/*c+
;*c+u$)c K,:Fu *7 *) $ +u 8uN
N') &*'7+ *)$u +Fu( u+$% $c+ (u
$ 8%+ )u +$% '%u7 c+u$)c & (D $
*+$%*%+ + )*8 c K+ *% +7=+$%c% &Cu $ *' ( *
$*%+ )*) *K*c$c% +B**uc$%2 c+u$)c
,:$*% 7c+ )*$$u+%)'c+u$) &

183. s
6#s
es S:puSs "un)Ss its ]Sq:dé]rH)SOs rs -tktOs Rs én:rkqtdptsrütpriSOs /rãprs
-tdãrusdrs]arqrirsãt/SuuRérstOstqs]Sdãt7Twd]érOsdSsuSãpSs8tdnSui:uriSFós
es ã:Susits qtiSs 7:ts ]S/uts -tuqrdtdptqtdpts Ss uSãpSs iSãs -r]étdptãs-Sits
tú-utããrusSs]Sdpéd:riSsqtiSsirsqSuptósçSusS:puSskriSOs-Situérsut-utãtdprus
prq/Rqs Ss tãüSuHSs 7:ts tktãOs ]Sqso  suor  de  seus  rostos, üé4turqs -rurs
]Sdãtn:éusrkn:qrs]Séãrsdtãptsq:diSós=édrkqtdptOstãptsuSãpSsptqsrédirsrknSs
its:dnéiSsts-Situérsédié]rus:qrsutkrH)Ss]SqsSsãrnuriSósChristos 7:tusié4tusSs
:dnéiSOs ts rdpénrqtdpts Sãs utéãs turqs :dnéiSãs tqs ãédrks its utã-tépSós D7:és
prq/RqsqSãpurq2ãts-utptdãztãs7:tsqtun:karurqsdrãsãSq/urãóseãsrütpriSãs
i)Ss :qrs éq-utãã)Ssbrilhante, q:épSs tq/Surs dSs -krdSs ]Su-Surkós es /uékaSs
qtun:kaS:sdrãsãSq/urãstsS/pRqs]SdãéiturH)Ss-rursãésdSs]Su-Sós
grsaéãp"uérsirsyéirsitsrütpriSãstd]Sdpur2ãtsüut7Ttdptqtdpts:qsrkpSsdBytks
itstúénwd]érs-Susutrké4rHztãskSnurirãs]SqSsã:SusiSs-u"-uéSsuSãpSOsqrãsj:dpSs
rs éããSs Ss qtiSs its üur]rããruOs its d)Ss ]Sdãtn:éus drirs ã:/ãprd]érkós A:éprãs
yt4tãOsits/uékardptãsütépSãsqtqSu“ytéãsutãprsãSqtdptsSsã:riSstãüSuHSósgrs
qréSuérsirãsyt4tãsSsS/jtpéySs-u"-uéSsqréãs-uSü:diSsIrdBqé]SástsrSsqtãqSs
ptq-Ss qréãs tktyriSs IãS]érkás d)Ss Rs rk]rdH“ytkOs ts qtãqSs 7:rdiSs S/pRqs Ss
/uékaSs ts rs nk"uérOs dSs qréãs édpéqSs its ãt:ãs ãtutãs SãsrütpriSãs -tuqrdt]tqs
édãrpéãütépSãósesutã:kpriSsitsãt:ãsnurditãstãüSuHSãsdSstúptuéSustãp“stã]uépSs
tqs ã:rãs ]rurãOs ts r7:és prq/Rqs tãp“s rs ]aryts its ã:rs ãép:rH)Sós mktãs d)Ss
qSãpurqsãt:sytuiritéuSsuSãpSOsqrãs:qrsq“ã]rursF/tqsk:/uéüé]rirFós
Kts ürpSOs j:ãprqtdpts rãs -tããSrãs 7:ts rk]rdHrqs -SãéHztãs ]S/éHrirãOs prks
]SqSsrkqtjrqstsq:éprãsyt4tãskSnurqsSãs-r]étdptãsitsçruhédãSdOsururqtdpts
tãp)Sstqs]SdiéHztãsitsqSãpurusãt:sytuiritéuSsuSãpSósesqRié]SOs-Sustútq-kSOs
itytstãprusãtq-utsãr:i“ytkststqs/SrsüSuqrOsj“s7:tsj:ãprqtdptsür4s-ruptsits
ãt:séitrkstãprusãtq-utsqSytdiS2ãts]SqSs:qsuréSstqs-uSksirsa:qrdéirits
ãSüutiSurósDãs-u"-uérãsdt]tããéiritãs-Sitqsd)Ssãtusã:üé]étdptãs-rurséããSOsS:s
ãtjrOsrãséqrntdãs-uSüéããéSdréãsirsãS]étirits-Sitqsãtus:péké4rirãs-rursd)Ss
qSãpurus Ss -u"-uéSs uSãpSs ts -rurs d)Ss ]:q-uéus ]Sqs rs prutürs édptudrós mãprs
ptq“pé]rs tãp“s én:rkqtdpts iéããtqédrirs tdputs riySnriSãOs -SkBpé]SãOs tp]óOs ts
S:puSãs7:tstãp)Sstú-SãpSãsrSs-ö/ké]Sós
]:dprqtdpts]Sqsrsptdiwd]érsVspurdã-éurH)SOsrãs]arqrirãs-tup:u/rHztãs
pu"üé]rãOsS:sãtjrOsitsrkéqtdprH)Ssirs-tktOsprq/Rqsitãtq-tdarqs:qs-r-tkós
Dãs itüé]éwd]érãs 7:ts ã:untqs utytkrqs Ss 7:rdpSs rs ã:-tuüB]éts its ]SdprpSs
]Sd]utprs]SqsSsrq/étdptstãp“s-tup:u/rirósDs-tktOs]SqSs"un)Ss7:ts-Sus:qs
kriSstãpr/tkt]tsutkrHztãsrq“ytéãs]SqsSsrq/étdptsts-SusS:puSsãt-rursitktOs
tãp“sãtdiSsqrksr/rãpt]éirstOs]SqséããSOstqsãtdpéiSsüén:uriSOsdtnkéntd]érirós

184. s
6-s
Dãs-rupé]:kruéiritãsiSsrdirus]SuuS/Surqsrãsédptu-utprHztãsr-utãtdprirãs
rpRsrnSur6s]SqSsüSésiépSOsSãsrütpriSãOstqs]Sq-rurH)Ss]Sqsã:rãstúénwd]érãOs
ãSqtdpts ryrdHrqs ]Sqs -rããSãs qédöã]:kSãós mktãOs rkRqs iéããSOs pwqs rs
ptdiwd]érsits]réus-rursiérdptOs-SéãsryrdHrqsqréãsur-éirqtdpts]Sqsrs-rupts
ã:-tuéSusiSs7:ts]Sdãtn:tqsãtn:éusrsutrkéiritsr/réúSóses]Su-SsitqSdãpursrs
]rirs-rããSsrsiéã]ut-âd]érstdputsSs7:tutustsSs-Situós
Dédirs7:tsãtspurptsits-tããSrãsrpéyrãOs/tq2ã:]tiéirãsãtn:diSs]uépRuéSãs
túptudSãOs-tããSrãs7:tsüé4turqsp:iSs-rursitqSdãpurusrsãésqtãqrãstsrSsãt:s
rq/étdptsSs7:rdpSspéyturqsitsãtstãüSuHruOs-tuqrdt]tsrsã:ã-téprsits7:tstktãs
d)Ss]Sdãtn:éurqsutãnrprusã:rãstktyrirãstúénwd]érãsits-uSnutããSsdSs-krdSs
rdBqé]S2tã-éuép:rkós es rdiruOs rs -Sãp:urs ]:uyrirs ts rüképrs ã)Ss S:puSãs
ptãptq:daSãOsrããéqs]SqSsrstã]uéprOs]Sq-uSyrdiSs]SqSs-rkryursrs-rkryurs
/tqs ]SqSs-rããSs rs -rããSs ãts itã]tsrs kritéurósDs yS4s ]rirs yt4s qréãsüur]rs
qSãpurs 7:ts rãs üSuHrãs its tú-utãã)Ss prq/Rqs tãp)Ss iéqéd:édiSós mqs ã:rs
qSdSpSdérOs tkrs ã:/kédars rs tãptutSpé-érs irs tú-utãã)SOs ts tqs ãt:s ]ru“ptus
tã]SdiéiSOsã:rsürkprsits]Sq-uSqéããSósoSqSs/ru5qtpuSsiSstãpriSsitstã-BuépSOs
tkrOsdSsü:diSOsitéúrstdputytusrknSsirsutãéndrH)Ss]utã]tdptós
Ds éqrntqs its itãnrãpts ts tãnSprqtdpSs ]eédütuts ]Sqs rãsitã]S/tuprãs
ãtn:urãs ütéprãs rpRs rnSurs -tkrs qtié]édrós Ws ]SqSs ãts rs iS-rqédrOs r7:tkrs
ã:/ãpâd]érs purdã-SupriSurs riutdtunwdé]rOs ãts tãnSprããts ityéiSs Vs
aé-turpéyéiritósgSsâq/épSsirssubstantia nigra, :qrs“utrsdtnursdSs]Rut/uSOs
]Sdãprpr2ãts:qrsdBpéirsitntdturH)Ss]Sqsitã]SurqtdpSósDs]Sdãt7Twd]érsRs
:qrs -ut-Sdituâd]érs utkrpéyrs iSs -"kSs ütqédédSs irs rpéyéirits ]tut/urkós es
qrã]:kédSOs r-5ãs ptus ãéiSs túrnturiSs -Sus :qs kSdnSs ptq-SOs ãts tãnSprós eãs
rütpriSãsã)SsüSuHriSãsrSs-"kSsS-SãpSOsd)SskatãsutãprsS:purs]Séãrsrsür4tusrkRqs
itsitã]rdãrusnurHrãsVs-rurkéãérstsVsuénéit4Osrédirs7:tstkrãs-uSyS7:tqsqtiSs
ts putqSutãós es -r]étdpts ãSqtdpts ãts ãtdpts utrkqtdpts /tqs tqs rpéyéiritOs
7:rdiSsSsputqSusprq/Rqsiéqéd:ésitsüSuqrséqtiérprósA:éprãsirãsptdiwd]érãs
üSuHrirãs-tkSsãédpSqrspwqs-SusS/jtpéySsrsutntdturH)SOséd]k:ãéytsSsr:qtdpSs
iSsük:úSsitsãrkéyrOs7:tsédié]rsüSqtstsrpéyéiritsiéntãpéyrósDédirs7:tsSsrütpriSs
üé7:ts]Sqs“n:rsdrs/S]rsVsqtdSusS-Sup:déiritOsRs-ut]éãSsrdptãsiéntuéusrsyéirs
-rããrirOs ]atérs its aé-turpéyéiritós gtãpts ]SdptúpSOs rs tú-tuéwd]érs iSs
dt:uS-ãé]"kSnSsdSupt2rqtué]rdSsekéytuslr]aãsRsédptutããrdpt6sFes-r]étdptsits
çruhédãSds ]r-r4s its qSytu2ãts -Sits ]rdprus ts irdHruOs ts 7:rdiSs Ss ür4Os üé]rs
pSprkqtdpts kéyuts iSãs éq-tiéqtdpSãs ]r:ãriSãs -Sus ã:rsiStdHróóóR
-!
ós Dãs
]r-r]éiritãsiSs-"kSsütqédédSOs-SuprdpSOsã)Sstqsnurditsqtiéirs-S:-rirãsts
-tuqrdt]tqsr/tuprãsrSs-r]étdptós

185.
60
c*c$%'%>$c) *Nu =%*%+u$ 8 % '**)7))
+)%)u%*NKc+)**K ' ) &c$*F>$c) $ %u =
*%)) $ <+7)% c$c% c+ N'** 8)c)>$c)
c*'$$% $ *$%) 8)u & W ,u*% +$% $*% *$%) Fu
' c)$% Fu) +$*% 8%)) K +u)% * (D* c+ *8*
N *&uc'+*% Fu** % ' * c 7u&
*c ** )$*$()$c) B*u+'7+ c$
c+u$)c KFu=%9')c+u++ $(*&) $%)$%$
N%$*(>% 8% c+ ) $%Fu*%: c)+ Fu
*%: 7 )N& $ '7+:%)c% ) *)8)cu *c$ $%
* ' $* *u') )$8)K $% ) $9+)cB*'))%u
) 89*)c &) $%+u$*'$* +$%* ) =
*u7*% $c) +$% + )* '7+:%)c Fu * 8% * +)%+ ' *)
+*+*& 8 *c)% K '**)7)) * c:**)c * c+u$)c K
+*% +%$>$c) * c '*)u +$%%9')c *&
)*c'<$c) $% N)>$c) )$%$ >N)%N%$$=%$9%)
+$$u+u%' c)$% )$*$c++ *=Bu$&';*
()%;) +))% *7 * $ c)$ )*% *K u )$)c) Q *u ')+) $
c +' $ ' *%u%u )$ **8u$ +$%*KL $* %
) $%M& % $*8+uB*+u+)$+)$:(8) *cFu u)$u+)/*
'** *+(DKc+%)$ '+%)K8 D+$*$(*8)D*&
*)=) *c$c'/*(uc)$:) *$%)$ +Fu Fuc$Nc+
) c +'$* () u c)$* K%) $*8u$ +$%**u
N)*%>$c) &cu* )*%;) c)$* Kc)) +$%%+)$ '
' %) ** ++$%K c*'$ cu* ' c)$% )$*$
K )$ Fu$ Fu ='c $ )$ $%)(***+ $)8*% &
'c)')% B*' ) $% ' %*u')c'=u+ c )c %u
*u () &c 7 c) *$* %(H'c)')% B*' 8$%
'c$% %c+ ) + %) *)+7)D 'c'&*)=) *
+ c ++u$*'))%u )$ K+ *)$$%c'
'( $ * c+' $uK **)+ c +' $ L $* % ) $%M
*u%u + u+ 8 c ** *+ 'c$%*& $, c+ + *
)$%$/*K ) $%*c ,:+ ') *)$8u$c) ' ($% &
*$c +)$ ( )% +$%Qc %:*%8K **)+c+ $ *' c)$%*
)$*$( +QFu Kc$% *u ($% &*c)$***8+ %=
, * c$*F>$c) * 2%)+ $ c +' $ K (u
u%u &( +$%K %) (uc)$:) *;') *)+'*% Q )

186.
63
c$c% c+ + )*N%+ ()>$c) & $NcuFu Fu8)%$*
c /* c 7 * * '** *K Fu + *u 7,%)(K 'Fu *% (
)$ + )*)*% $c) () Fu')+)M $* %M& **)+
(uu%u % +7=+u$u+u+%9(*%$*8 c **&
Ncu u+ )$8u>$c) % '8u$ *7 )$ K u *, K
c*'$) **) $%*c' 9*%'8)% +$%c+*'KFu
%=7+')**u +%() + )$*$ )$ '*$%
+ c ***)$%+ &9))+;( ' 'KFu $u$c
Fu)* Fu +*+ **)+ *)+7)D ( + $) % N'**)( %=
+*+ c' K 8 D 8 c ** %= , Fu Fu %$% %)( $(
*'))%u & + )** 7Fu) ';') *, K (u
'+ $$% Fu + $%=+ *c) + c$*% $% +()+$%&
' %)*% u*%9 c4 $*P $*c(*7 %u '27)c 'u
)$ J M+ %% ! +)/* +u* ( * *% $c *
8)c) +$%()) *u*c$c) *&** + $) K%u=)+')
%)D J *'** *K *8 +9) * *c) *9) *K*u '*%u
= 8* +$% cu( K * 8++& )$u + %+uB*
)$c+'$*9(K c+u$)c c+ +7)$%*ucu+7)u&Wu+ %:)c
)$) )*%;) Fu**uc*** %$ +c$% ) %'(
c+**)$%+ **u+ )$*$R
0?
&
**)+c+ c$%cc+u%**)$%+ *K *9$+ )$*$K
+ $) %9(K% +7=+'+)%Fu 8( )*%Ku*, K
' Fu*%:'%:***)$%+ *Fu8 $c +$%*% $*8+ +
c )c %u & 9) +:*c * + u ()( c) *'))%u
+$*% ' N%)=u+*9+7)**&
% 8 c$*)*% $ )D )7% ' N'** $*
*)$%+ *&***$%)K% % B* 'Fu$*' ***K$u+u)%
(D'*% %$ *% *Fu*N))*&$%* Fu $%) K
(B* *% %$% ' Fu ) K * *u%)D * * c$%
)+'%<$c) K 8)$ % % B**7%uu+ '%u7 *+()+$%*
*u%)*&'*%u cu( %$>$c) c )*7';')$ )D*() +
%$ 8$% ' c& % B* + $% * *
cu) * +$%$ ) 89*)c *+'%+ Ku*, K c
*8 %*&*c)% Fu( )*%$ $c (D+$*() %$
' 8 % Fu % 9+'% )$)c) 8c $cu* &
+)c 8) cc )% +$% N)>$c) N'** * c)* *
+ $) +$ + )* )*% & Fu $ )$9c) c +)$ c+u %

187. s
65s
nurdits ptuqédrs /rãprdpts qSitãpSós Ws -ut]éãSs r]téprusédptudrqtdpts tããts
]Sdat]éqtdpSOstú-utããSstqs]rirskédarstã]uéprós
DstdSuqtsuénéit4sdSs]Su-Ss-Situérsãtusyéytd]érirsitsüSuqrsrdBqé]rsdrs
/:ã]rs]Suutã-SditdptqtdptstãpuéprsiSstããtd]érkósDãsutãéãpwd]érãs7:tsã:untqs
dSs âq/épSs üBãé]Ss itytqs ãtus éd]k:Birãs dSs rkpSs y5Ss iSãs -tdãrqtdpSãós Kts
r]SuiSs ]Sqs ãt:s iérnd"ãpé]Ss its putqSutãs ts -rurkéãérOs Sãs -r]étdptãs itytqs
r-utditusSsqSyéqtdpSstsSsut-S:ãSósmqsyt4sitsuénéit4sts-rurkéãérOsSsut-S:ãSs
itytuérsédpuSi:4éu2ãtstqsãt:ãs]SdãprdptãstãüSuHSãs-rursiérdptOstsãtsqSãpuruérs
qSyéqtdpSs rdBqé]Ss tqs yt4s its qSyéqtdpSãs puwq:kSãs dSs]Su-Sós DkRqs iSs
qtiSOs yé/urs prq/Rqs dSs putqSus Ss itéúru2ãts pS]ruOs ]SqSytuOs 7:ts ürkprs dSs
âq/épSsrdBqé]SósesqtiSstsrsürkprsitstã-rHSstú-utããSãsdSsuSãpSsSktSãSstsdSs
putqSus-Sitqsãtusutrké4riSãs]Sqsqréãs]Sdãéãpwd]érsdSsâq/épSsirãséiRérãóses
tktqtdpSs its rq-kéi)Ss its rkpSãs y5Sãs itytuérs ãtus r-rdariSs iSs ]a)Ss ts rãs
üuSdptéurãs irs -u"-uérs utrkéirits rdBqé]rs itytuérqs ãtus :kpur-rããrirãós Ds
-utptdã)Ss its ürqrs ts aSdurOs ituuSprirs dSs uSãpSs SktSãSs iSs -r]étdptOs ãtuérs
j:ãpéHrirs -Sus qtéSs its /uékardptãs -rããSãs dSs ]rqédaSsiSs itãtdySkyéqtdpSs
édptudSósChristos, Ss:dnéiSOsRs-uS-uérqtdpts:qspBp:kSsaSdSuBüé]Ss7:tsSs]tã:ãs
aéãp"ué]Ss ]Sd7:éãpS:s rSs kSdnSs its ãt:s ]rqédaSós mkts ut-utãtdprs :qs
itãtdySkyéqtdpSs7:tOsrkRqsiSs]Su-SOséd]k:ésprq/RqsrsrkqrstsSstã-BuépSOs7:ts
:dts s ã:-tuéSus ]Sqs Ss édütuéSus ts Ss édptuéSus ]Sqs Ss túptuéSuós mkts üSés itãpédriSs
V7:tktãs ãtutãs ]:jrs yéirs pSudS:2ãts ãéd5déqSs irs :déirits iSs aSqtqs ts iSs
q:diSósWããSOstdputprdpSOsRsrs-utptdã)Sstsrsprutürsãt]utprãsiSãs-r]étdptãsits
çruhédãSdós
s
Perguntas 
Eós 3:tsãtdpéqtdpSãsS]:kpSs-Suspu“ãsitsqédars]rursits-57:tu\s
vós 3:tsã:ãpSs-tdtpuS:stqsqt:ãsqtq/uSã\ses7:tsqtsür4s-tuitusrsürkr\s
bós esqtiSsirsqSuptsqtsitéúrsqSuprkqtdptsuBnéiS\s
[ós 3:ts qtiSOs 7:ts rq/éH)Ss qts utqSyts -Sus itdpuSs ts éq-tits rs -r4s
édptuéSu\s
Gós 3:tsS/jtpéySstktyriSsqtsitéúrsp)Sséd7:étpSstsédãrpéãütépS\s
Lós oSqSsRs7:tsqédars]Sq:dé]rH)SsRsp)Ssitã]Sq-uSqéããrirsrs-SdpSs
itséq-tiéusrsytuiritéurs]Sq:da)SsrSsédyRãsits]ué“2kr\s
Nós Kts7:tsqrdtéursnrãpSsqédarãstdtunérãsts7:rksS/jtpéySsqtsutãpr\s
Pós edits t:s túrntuSs Ss-"kSs rpéySs qrã]:kédS\s es 7:tsitySs rSs -rããéySs
ütqédédS\soSqSsrdirsrs]uérdHrs7:tsa“stqsqéq\s
fós es7:tsãS/uS:sitsd)SsiéntuéiSstqsqédarsyéir\s

188. ç
66ç
E?éç gCDeçefç,fêçzcêQçâeLcçFfcC-êDcDeçCõçeN-enêõnçFfeçâeLcçFfcLêDcDeçCõç
êC-enêõn\ç
EEéç tõzõçBçzêCmcçneLcSRõçTõzçcçâcn-eçDeçTêzcKçTõzõçeLcçBçTõzçcçâcn-eç
Deç VcêNõKç Tõzç zefç ân”ânêõç QfVzfCDõKç Tõzõç Bç cç neLcSRõç eC-neç õç zfCDõç
êC-enCõçeçõçeN-enCõ\ç
ç
Coréia ou Dança de São Guido 
 
àQ-eçQêC-õzcKçQfVQ-cCTêcLzeC-eçzcêQçncnõçezçTõzâcncSRõçTõzçõçzcLçDeç
IcniêCQõCKç âen-eCTeç QQç Q“CDnõzeQç eN-ncâênczêDcêQç Tõzç eNTeQQõç Deç
zõHêzeC-cSRõéç PcLç FfcLç fzcç eQâcDcç Deç axzõTLeQKç eLeçâcêncç Tõzõç fzç
DeQ-êCõç QõVneç õç c,e-cDõç DeQDeç õç CcQTêzeC-õKç zcCê,eQ-cCDõBQeç eC-ne-cC-õç
eC-neç õç q?
õ
ç eç õç è?
õ
ç cCõç Deç HêDcéç GenDcDcç Deç zcCeêncç cf-õQQõzh-êTcB
DõzêCcC-e
0
K
ç
FfcLFfenç TnêcCScç Ffeç -eCmcç fzç DõQç âcêQç c,e-cDõç Qenhç
QfnâneeCDêDcçâeLõçzeQzõçDeQ-êCõéçafncC-eçfzçeQ-cDõçDeçDõnz>CTêcçoencLçDcç
zfQTfLc-fncKçQfnoezçneâeC-êCczeC-eçzõHêzeC-õQçVnfQTõQçeçCcçzcêõnêcçDcQç
HeDeQçcQQêzB-nêTõQKçQõVne-fDõçCõQçzezVnõQçeçCõQçzôQTfLõQçDcç,cTeéçacêçõç
Cõzeç@Dõçoneoõçchoreia YçDcCScAéçuõzcBQeçcçêQQõçfzcçâenDcçânõoneQQêHcç
DcQç TcâcTêDcDeQç TõCQTêeC-eQKç TmeocCDõç c-Bç cç Dez>CTêcéç scVêLêDcDeç
ezõTêõCcLç eç âen-fnVcSíeQç eQâênê-fcêQç QRõç ,neF eC-eQéç Wç ânõHhHeLç Ffeç
VêõFfêzêTczeC-eKçcQQêzçTõzõçCõçzcLçDeçIcniêCQõCKçcçncDRõçVhQêTcçQeNcçfzcç
âen-fnVcSRõçCõçêC-enTxzVêõçDeçCefnõ-ncCQzêQQõneQKçcFfeLcQçQfVQ-xCTêcQçFfeç
-ncCQzê-ezçzeCQcoeCQçeC-neçcQç-enzêCcSíeQçCenHõQcQéç
gç QêC-õzcç cDFfêneç Qfcç eQâeTê,êTêDcDeç DeHêDõç Qç êzâLcTcVêLêDcDeç Deç Qefç
QfnoêzeC-õçCcçQeofCDcçze-cDeçDcçHêDcçeçõçLõCoõç-ezâõç@DeçDeLêVencSRõAçFfeç
TõCTeDeç cç QfcQç H“-êzcQéç Wç Tõzõç Qeç eLeç FfêQeQQeç eCQêCcnBLmeQç cç cTeê-cnç cç
êCeHê-cVêLêDcDeç Dõç DeQ-êCõç eç cç cânõHeê-cnç õç -ezâõç TõCTeDêDõéç gç ,f-fnõç
czecScDõnçcfzeC-cçcçâneQQRõçâcncçFfeçQeçDeQ,nf-eçõçzõzeC-õçeçQeçHêHcçCõç
cFfêç eç coõncéç lRõç Bç ncnõç Ffeç eQQeç QêC-õzcç LeHeç âõnçTczêCmõQç ,nf-“,enõQç
NfQ-czeC-eçDeHêDõçQçQfcç-enn“HeLçêzâLcTcVêLêDcDeéçM,êCcLKçõQçc,e-cDõQçCRõç->zç
CeCmfzcçâõQQêVêLêDcDeçDeçeHê-cnçõçMueNcç,eê-cçcçufcçHõC-cDeMçDõçâcêBCõQQõéç
àLeQçCcQTenczçTõzçeQQcç-cne,cçeç,êTczçQcVeCDõçDêQQõçõçzcêQç-cnDcnçFfcCDõç
õçâcêçõfçcçzReçcDõeTeéçdQQõçLeHcçzfê-cQçHeDeQçcçfzçFfeQ-êõCczeC-õçâneTõTeç
FfcC-õç cõç QeC-êDõç Dcç HêDcç eç cç õTfâcnBQeç Tõzç cç -ezh-êTcç Dcçreligio. Mç
âõQQêVêLêDcDeç Deç eCTõC-ncnç ,eLêTêDcDeç Cõç zfCDõç zc-enêcLç Bç TõLõTcDcç ezç
FfeQ-RõçDeQDeçõçânêCT“âêõéçMçLêocSRõçDõçmõzezçTõzçQfcçõnêoezçeçcçneLcSRõç
TõzçcçfCêDcDeçcLBzçDõçzfCDõçDõQçõâõQ-õQçâõDezçQfnoênçâneTõTezeC-eçCõç

189.
6!
c +'()*&*u *'u$% *c$% )*KL$($\ML $
(u\M )+'/+B* + )* c Fu = u*u K c+ *K % 8
'$)D = ()$%+$%K *7%uK %+ M*%)$MK cc $
7 8% &
Cu $ + 8 % $= c)% K*% *+$% 8u **'
) $% ';') %+)$ &**'( u+ )$c9(*()(
Q%$% %)( ()($c) +:N)+'**9(+ )* ') +$%'**9(&
* %= +*+ c+ )** * '$K $ *$%) % 8 K c+ *:
+$*% &**c *K ';') ,u($%u*)$)8)c %u* 8% *
%$ +B* u+ 8 $c c )c %u *% *c) K Fu *$% + $)
*)+) &D $ B*c+u*%)$% +7=+*%:';N)+K*7%u
', cu' $*' )*& cu* Fu%) *)+*$
%+ '*% $$u+ c) $ $ +u$ = u+ * + )* 7 $ *
c*'$ +*+%+'Qc+$ +)c)$ &
', cu' = ( ) $% $ * % * ) cu' c+
'7+:%)c $ 8 +)) &**c *K % 8 M% $*+)%) M Fu
'** *$c )$(u$% ) +$%%+ B*()$%& $% $=%)c
c+ N')>$c) * '*)c% ') +*% + Fu $%*+* * 8)*
$*** ' )*& )$ '+* cu* $ K + * $
$=%)c $9+)c '+ $c+ c$*c + %* * c **
0"
& Fu)
+ '* $ * ' )* + ) )%:) * $%)*K
$% $$, %=+*+ + 8 +)) *)$u*&;*K+$*K
*% 9 +* % $% * $(* )$'$$%* $*% +u$& 'c)*
$% Fu u+ *)$%+ c+ c=) )$8u$ u+ % *+*u K
c+'( $u c +$%Fu*uc$%:)=( )&$%) +$%
% +7=+ () *u7*%)%u%*K ,: Fu * 8% * + c$*) *
+ ) *u'**u9*&+=)c&4u$%)$%$K( hK
%) c))'*Fu)* *)$%+ Fu $u+ +*u 8) K*8$u+
% Fu+'27)cK8 +N)$ *' u$*% $*u$%*c+*8**+
) 7*&
*,c+'$*9(Kc+% *%)$Kcc % $) $
,u($%u ' %+'Fuc+ $ +% () c*'$$
*+$% Q ( * 8 ** () 8)% ' $** cu%u K + * =
% +7=+ N'**$)+) u+' ()% c+u+Q*))/*
+u)% *cu%u *J * 9 ' +u$K ' %)+) () K (% K
%$' ';')+)&
***$%)'B*)$%'% % +7=+ +>$c) Fuc+ c+

190. s
!?s
Ssã:unéqtdpSsiSãsãédpSqrãstsr:qtdprs]Sdãprdptqtdptóses]Rut/uSOstqsãt:s
-r-tks its ]SqrdiSs ]tdpurkOs yrés ktdprqtdpts r/ié]rdiSsits ã:rãs ü:dHztãs rpRs
r/rdiSdrus Ss -Situós eãs -r]étdptãs itãéãptqs its pSirs ts7:rk7:tus
utã-Sdãr/ékéiritstsqtun:karqs]rirsyt4sqréãsdrsr-rpérsrpRs7:tsSs]SdprpSs
]Sprs Ss q:diSs ãts uSq-ts pSprkqtdptós DpuryRãs irs ãédpSq“pé]rs ]Su-Surks d)S2
utiéqéirOs 7:ts ]Suutã-Sdits rs :qrs ü:nrs pSprks irs utã-Sdãr/ékéiritOs r-rut]ts
ãt:skriSsutiéqé2kSOsS:sãtjrOsrsprutürsitsq:irusitsSuétdprH)Sstsiéuénéu2ãts-rurs
itdpuSs r-"ãs rs qtprits irs yéirós çSit2ãts ut]Sdat]tus dtããrs utpéurirs iSs
édptutããts -tkSs rq/étdpts Ss -uéd]B-éSs /:iéãprs irs édiéütutdHrOs c-thharOs p)Ss
yrkSué4rirsdSseuétdpts-rursSs]rqédaSsiSsitãtdySkyéqtdpSós(tdiSstqs]Sdprsrs
édtyépr/ékéirits iSs itãpédSs 7:ts ut]rés ãS/uts Sãs -r]étdptãOs ãtuérs ãtqs iöyéirs
/tdRüé]Ssrptu2ãtsrstããrãs-Sããé/ékéiritsutiéqéirãsitãitsrdptãsiSsã:unéqtdpSs
irsãédpSq“pé]rós
esãédpSqrsqréãstã-tpr]:kruOsSãsqSyéqtdpSãsédySk:dp“uéSãsãtqtkardptãsrs
:qrsirdHrOst7:éyrktqsrsitã]runrãstã-Sdpâdtrãsitstdtunérsut-utãriróseãs
rütpriSãs ãSüutqs its :qrs iu“ãpé]rs ürkprs its ptdã)Ss rpRs 7:ts :qs ã:upSs its
qSyéqtdpSãs]Sq-tdãrsitsqrdtéurstúrnturirsSs7:tsd)SsüSésütépSósmktãOsdSs
ãtdpéiSs qréãs ytuiritéuSs irs -rkryurOsexecutam :qrs irdHrós Wq-zt2ãts rs
-tun:dprsFes7:tsit:stqsyS]w\FsDsyS4s-S-:krustú-ké]rspSiSãsSãs]rãSãsits
-r]étdptãs7:tsyéytqs:qsã:upSs]SqSs:qrstã-R]étsits-Sããtãã)SósKts7:rk7:tus
qrdtéurOs:qrsnurdits-SuH)Ssitstdtunérsqtun:kaS:sdrãsãSq/urãOsr/uts:qs
]rqédaSs tã-tpr]:krus dSs ã:upSs tOs ]Sqs éããSOs ]SkS]rs Ss-r]étdpts
r:pSqrpé]rqtdpts dSs -SdpSs ]tdpurkós DSs qtãqSs ptq-SOs itã]ruutnr2ãts rs
tdtunérs its :qrs irdHrs tú-kSãéyrós mqs ökpéqrs édãpâd]érOs :qrs irdHrs Rs :qrs
purdã-SãéH)Ssitstdtunérstsrs]Suutã-SditdptsrH)SsqrdéütãprstqsüSuqrsuép:rkós
eãs qSyéqtdpSãs ]rur]ptuBãpé]Sãs its q)Sãs ts -RãOs tã-t]érkqtdptOs ktq/urqs
-Sãp:urãsãéq/"ké]rãspréãs]SqSsSãsq:iurãsiSsãéãptqrsirsõSnrósgSs]SdptúpSsirs
-utitptuqédrH)SsiSãsr]Sdpt]éqtdpSãOsrq-krqtdptsiéü:diéirsprq/Rqstdputs
SãsS]éitdpréãOsã:untsrsã:ã-téprsits7:tsr7:ésüSurqspur4éirãs-rursrsyéirsprutürãs
7:ts -ut]éãrqs ãtus yéyéirãós myéitdptqtdptOs Sãs rütpriSãs pwqs :dé]rqtdpts rs
S-H)Ssits]Sqs7:rdprs]Sdã]éwd]érstktãséu)SsrSstd]SdpuSsiSsptqrs-uS-SãpSós
çSããéytkqtdptOs tqs :qs ]rãSs éãSkriSOs d)Ss ãts purprs r-tdrãs its utkB7:érãs its
ãt7Twd]érãsitsirdHrsuép:rks7:ts-Sitqsãtustút]:prirãsãtqsrs]Sdã]éwd]érsiSs
t:stsãtqstú-t]prpéyrãOs-SéãsRstúrprqtdptséããSsSs7:tsSãs-r]étdptãsür4tqós
myéitdptqtdptstúént2ãts7:tstktãs]SkS7:tqsã:rstdtunérsVsiéã-SãéH)Ss-rurs
tããrãsirdHrãsuép:réãósoSqSOstdputprdpSOstktãsd)Sspwqsdtqs]Sdã]éwd]érsdtqs
]Sq-uttdã)Ss irs -uSü:diéirits itããts r]Sdpt]éqtdpSOs Sãs -riuztãs d)Ss

191. s
! s
rk]rdHrqs qréãs ãt:s nur:s its tütpéyéirits Suénédrks ts ut-tptq2ãts rs édptuyrkSãs
ãtqs S/ptus :qs rkByéSs utrkqtdpts i:uriS:uSós Ds éq-Sããé/ékéirits its éq-tié2kSãs
qSãpursSs7:rdpSstktãsã)Sséq-Suprdptãsr-tãrusiéããSós
mqsk:nrusitséq-tiéusts]Sdptustããrãstú-kSãztãsitsqSyéqtdpSOsSsS/jtpéySs
r:ptdpé]rqtdpts ptur-w:pé]Ss ityts ãtus rdéqrus Sãs -r]étdptãs rs éus its kéyuts ts
tã-SdpâdtrsySdpritsrpRsSãstúputqSãsirsptdã)SstsiSsutkrúrqtdpSOstdputnru2
ãts its ]SqSs ts rkqrs rs irdHrãs túp“pé]rãs ts rs -Sããé/ékéiritãs -uSü:dirãs its
utntdturH)SOsrs]SdpSu]tu2ãtstsrs]SdãSkru2ãts-rursirdHruspSirãsrãs]SdpSuHztãs
ts ]SdãSkrHztãs its ã:rs rkqrOs rs ür4tus ]rutprãs -rurs rs yéirs ts rs itéúru2ãts éuOs
tdüéqOsrs]titusrSspSuytkédaSstsrSsBq-tpSsiSs-u"-uéSsq:diSsédptudSósä“s:qs
qSitkSs uép:rks tdputs Sãs BdiéSãs dSupt2rqtué]rdSãOs Ss ]Sãp:qts its irdHrus
r]SuiriSsSs-u"-uéSsãSdaSós
Ds aéãp"uérs iSs ]rdpSus its ]rdHztãs its -uSptãpSs dSupt2rqtué]rdSs ^SSiéts
.:pauétstsãt:süékaSsDukSsqSãpurs]SqSsrsut/tké)SsédükrqrirstsrsitySH)Sstãp)Ss
-u"úéqrãs tqs prks itãpédSós ^SSiéts ]rdpryrs ã:rs ]rdH)Ssqréãs ürqSãrOs F(aéãs
Wrdis éãs õS:us krdiR
0#
Os -rurs ã:/ktyrus Sãs ürqédpSãs ]rq-Sdtãtãs ]rkéüSudérdSãós
l:rsyéirsüSés:qsödé]Ss-uSptãpSs]SdpursrsDqRué]rstãpr/tkt]éirsitsãt:sptq-Sós
Ddptãs rédirs its qSuutus its oaSutrs ä:dpédnpSdOs ãt:s üékaSs DukSs rãã:qé:s rs
puriéH)Ss iSs -rés ts pSudS:2ãts :qrs üén:urs its ]:kpSs drsk:prs irs j:ytdp:its
rqtué]rdrs]Sdpursrsn:tuursiSsCétpd)Os-tkrsr:pSitptuqédrH)Ssts-tkrské/turH)Ss
irãsiuSnrãs7:tstú-rditqsrs]Sdã]éwd]érósAréãspruitsDukSs.:pauétOsits]rdpSus
its-uSptãpSstdnrjriSOspurdãüSuqS:2ãtstqstdnrjriSs-tã7:éãriSusiSs]rqédaSs
-rursrsr:pS2utrké4rH)Sós
 
Perguntas 
Eós editst:sitéúSsrstdtunérsük:éu\seditst:sptdiSsrSstãprd]rqtdpSstsVs
itã]runrstú-kSãéyr\s
vós mqs7:ts-SdpSsptdiSsrstút]:prus:qrsirdHrs7:tsd)Ssptqsdtda:qrs
utkrH)Ss]Sqsrsãép:rH)S\s
bós mqs 7:ts qtiéirs td]SdpuSs Ss qtéS2ptuqSs tdputs Ss ut-S:ãSs ts rs
rpéyéirit\s
[ós 3:ts-r-tksitãtq-tdarsrs7:tãp)SsiSsãtdpéiSstqsqédarsyéir\s
Gós mãpS:s-ut-ruriSs-rursrãã:qéusrsutã-Sdãr/ékéirits-tkSsqt:sitãpédS\s
Lós 3:rksRsqédarsutkrH)Ss]SqsrãsürãtãsirsyéirOsj:ytdp:itstsytkaé]t\s
Nós 3:ts8]runrsatutiép“uérFsitySské/turusiSs-SdpSsitsyéãprsrdBqé]S\s
Pós 3:)Ss]Sdã]étdptsRsqédarsutkrH)Ss]SqsSãsuép:réã\smqs7:tsqtiéirs
qédarsyéirsRs:qsuép:rk\s

192. ç
!"ç
ç
Derrame 
 
gTõnneçCõçDennczeçfzcçêC-ennfâSRõçDeçHêcQçCenHõçcQçTeC-ncêQçCõçTBneVnõç
FfeçLeHcçcçfzcçâcncLêQêcçLc-encLçFfeKçâõnçQfcçHeDKçc,e-cçfzçLcDõçêC-eênõçDõç
Tõnâõéç Pezç êzâõn-xCTêcç DeTêQêHcç Qeç õç LcDõç eQFfenDõçcnFfe-êâêTczeC-eç
,ezêCêCõçõfçõçLcDõçDêneê-õçzcQTfLêCõçBçc,e-cDõçeçQeçõçâcTêeC-eçBçfzcçzfLmenç
õfçfzçmõzezéçdQQõçoencçFfc-nõçQê-fcSíeQçVhQêTcQçDê,eneC-eQéç
MçVcQeçâcncçõçcTõC-eTêzeC-õçDcçDõeCScçBç,õnCeTêDcçQõVne-fDõçâeLcçcL-cç
âneQQRõç QcCof“CecKç Tõzç QfcQç TõCQeF >CTêcQéç Mç Qê-fcSRõç cC“zêTcç cç eLcç
LêocDcçeQ-cçneâneQeC-cDcçâõnçeN-eCQõçCõQçânõVLezcQçDõçTõncSRõ
0-
éçàzçfzcç
,õnzfLcSRõçeNcoencDcKç-nc-cBQeçDeçâeQQõcQçFfeçcQQfzezçconcDeTêDcQç-õDcQç
cQçLf-cQçâcncçCRõç-ençDeçeC,neC-cnçcFfeLcçFfeçBçcçLf-cçDeTêQêHcçDeçQfcQçHêDcQéç
ãzç oõLâeç QõzeC-eç âõDeç TcfQcnçDcCõQç FfcCDõç eCTõC-ncçcLoõçDfnõKç n“oêDõKç
FfeçQeçFfeVncéçlcçzcêõnêcçDõQçTcQõQçDeçDennczeKç-nc-cBQeçDeçfzçânõTeQQõç
Deç eCDfneTêzeC-õçDcQçcn-BnêcQéç àLeQç VcQeêczBQeç CõçeC-fâêzeC-õç Deç HcQõQç
QcCof“CeõQçâõnçfzçTõhofLõçõfçCõçeQ-neê-czeC-õçDõQçHcQõQçezçfzçânõTeQQõç
cn-enêõeQTLen”-êTõKçõçFfeçânõHõTcçfzcçDe,êTê>CTêcçCõçQfânêzeC-õçDõç-eTêDõçDõç
TBneVnõKçõfçcêCDcçCõçnõzâêzeC-õçDeçHcQõQçTõzçcçTõCQeF eC-eçmezõnncoêcéç
PêâêTczeC-eKçõçDennczeçc-êCoeçcçâeQQõcçCcçTczcçõfçCõçVcCmeênõKçFfcCDõçcç
âneQQRõç cTfzfLcDcç âeLõç eQ,õnSõç DêzêCfêç QfVê-czeC-eéç CfcQeç -õDcQç cQç
,fCSíeQçâõDezçQençc,e-cDcQéçtcQõKçâõnçeNezâLõKçõçTeC-nõçDcçneQâêncSRõçQeNcç
c,e-cDõKçencontra-se  a  morte. àLcç ,neF eC-ezeC-eç Qeç cCfCTêcç c-ncHBQç Dcç
TmczcDcç neQâêncSRõç tmeOCeBu-õieQéç Mç âcfQcQç cCofQ-êcC-ezeC-eç LõCocQç
QeofezBQeç êCQâêncSíeQç eQâeTêcLzeC-eç ânõ,fCDcQéç Mç DêneSRõç Dcç neQâêncSRõç
ânõânêczeC-eçDê-cçNhçeQ-hç,cLmcCDõçeçzeTcCêQzõQçDeçezeno>CTêcçcQQfzezçõç
TõzcCDõçCõçôL-êzõçzõzeC-õçcçTcDcçHeDéç
lõçDennczeç-“âêTõKçcQçHêcQçDeçTõCDfSRõçTeC-ncêQçQRõçc,e-cDcQçcC-eQçDeç
TnfDcnçâcncçõçLcDõçõâõQ-õéçCfcCDõKçâõnçeNezâLõKçTmeocBQeçcçfzçVLõFfeêõçCõç
mezêQ,Bnêõç eQFfenDõç Dõç TBneVnõKç õç Dennczeç c,e-cç õç LcDõç Dêneê-õç Dõç Tõnâõéç
leQ-eçTcQõKçBçQezâneçõçâ”LõçzcQTfLêCõçFfeçBçQêzVõLêTczeC-eçc,e-cDõéçMçeLeç
DeHeBQeç c-nêVfênç õç LcDõç Dêneê-õç Dõç TõnâõKç Tõzç õç FfcLç Qeç LeHcç cç eQâcDcç Dõç
âõDenKçeçcêCDcçõçmezêQ,BnêõçeQFfenDõçDõçTBneVnõéçgçQ“zVõLõçDõçPcêBtmêçCõQç
DhçfzcçêzcoezçDeQQcçDêHêQRõéç
ç
ç
ç

193. s
!#s
s
s
s
s
s
s
s
DsqtpritsiéutéprsiSs]Su-Ss]Suutã-SditsrSs]rq-Sshrdnsqrã]:kédSstspur4s
tqsãt:s]tdpuSsSs-SdpSsdtnuSsiSs-uéd]B-éSs]Sdpu“uéSOsSshédsütqédédSOstú-utããSs
dSs]Su-Ss-tkSsatqéãüRuéSsiéutépSsütqédédSósDSs]Sdpu“uéSOsSskriSshédsütqédédSs
IdtnuSáOs7:tsãtstd]SdpursiSskriSsS-SãpSOsptqstqsãt:s]tdpuSsSs-SdpSshrdns
/urd]SOsqrã]:kédSósmkts]Suutã-SdituérsrSsatqéãüRuéSstã7:tuiSsiSs]Rut/uSsdSs
qtéSsiSskriSstã7:tuiSsiSs]Su-SOsütqédédSós3:rdiSOs-SuprdpSOsrsitüé]éwd]érs
]r:ãrirs-tkSsituurqtsS]SuutsdSsatqéãüRuéSsiéutépSsIütqédédSásiSs]Rut/uSOsRs
rütpriSsSskriSstã7:tuiSsIütqédédSásiSs]Su-Sós
eskriSsrütpriSsRsédptéurqtdptsutpéuriSsirs-tããSrsrütprirOstkrsd)SsSsãtdpts
qréãstsd)SsqréãsSsut]Sdat]ts]SqSs-tuptd]tdiSsrsãéóscqs-r]étdptsrütpriSs
-Sus :qs ituurqts i:urdpts rs dSépts ãtdpé:2ãts éd]SqSiriSs -tkrs -tudrs its ã:rs
tã-Sãrsdrs]rqrstsptdpS:stú-:kã“2krsitsã:rsqtpritsirs]rqrós=SésãSqtdpts
r-"ãs y“uérãs ptdprpéyrãs édöptéãs 7:ts tkts -tu]t/t:s purpru2ãts its ã:rs -u"-uérs
-tudrOs]Sqsrs7:rkstkts-tuiturspSirsutkrH)Sós
gtããtsãédpSqrsut-tpt2ãtsrSsqtãqSsptq-SsSsiurqrsirs]uérH)SOstqs7:ts
Kt:ãsutpéuS:s:qskriS
00
siSs-uéqtéuSsãtusa:qrdSOsDi)SOs-rursrs-rupéusitktsirus
üSuqrsrsmyrOsptdiSsdt]tããruérqtdptsã"s:qrsqtpritsVsiéã-SãéH)SósKtãits
tdp)SOs Sãs ãtutãs a:qrdSãs tãp)Ss -rupéiSãs -tkrs qtpritsts pwqs rs prutürs its
uttd]Sdpurusã:rsS:purs8qtpritsqtkaSuFóscqrs-tããSrstqs]:jSs]Su-SsSsrpSsirs
]uérH)SsySkprsrsr]Sdpt]tusRsdrp:urkqtdptsrütprirstqsã:rspSprkéiritósltskats
üSus utpéuriSs Ss kriSs tã7:tuiSOs ütqédédSOs S:s Ss iéutépSOs qrã]:kédSOs tkrs tqs
7:rk7:tus]rãSstãpru“s]SditdrirsrSsitãrq-ruSstsVséq-Spwd]érósesãédpSqrsts
SspurpSsié“uéSs]SqstktsqSãpurqs7:tstkrOspSudrirs:dékrpturkOsptqsrnSursrq/Sãs
Sãs kriSãs -Sus prutürós mkrOs dSs ãtdpéiSs qréãs ytuiritéuSs irs -rkryurOs tãp“ 
prostrada drs]rqrstsrürãpr2ãtsiSskriSsrütpriSOsiéuénédiSsr:pSqrpé]rqtdpts
ãt:s Skarus -rurs Ss S:puSs kriSs tOs ]Sqs éããSOs -rurs Ss üS]Ss irs iStdHrs tqs ãt:s
]Rut/uSós K:urdpts rãs qtiéirãs its utr/éképrH)SOs 7:rdiSs Ss -r]étdpts
-tdSãrqtdptsySkprsrs]SkS]rustqsü:d]éSdrqtdpSsSs]Su-Sstqs7:tsutãéitOstktsRs
utqtpéiSs its qrdtéurs utüSuHrirs -rurs Ss kriSs ãr:i“ytkOs itytdiSs tdputprdpSs
iéuénéuspSirsã:rsrptdH)Ss-rursSskriSsiStdptós

194. s
!-s
D7:tkts7:tsüSésrütpriSs-Sus:qsituurqtsptqsrsprutürsits-uS]:urusã:rsS:purs
qtpritOs 7:ts tã]SuutnS:s dSs -u"-uéSs ]Su-SOs tãprdiSOs -Sus éããSs qtãqSOs
ut-utãtdprirsitsqrdtéursrédirsqréãstú-utããéyrósl:ã-téprsdSãs7:tstktsd)Ssrs
pur/rkaS:sdtqsdSsâq/épSsirs-ru]tuérsdtqstqsã:rsrkqrós(rksdtnkénwd]érs]Sqs
:qrsqtprits-Sitsãtustd]rudrirsdrsit]riwd]érstOsüédrkqtdptOsdrstkéqédrH)Ss
itããtskriSósesitãpédSsqSãpursrSsrütpriSsã:rs-ru]érkéiritOstsprq/Rqs7:tstkts
ruurãprs ã:rs S:purs qtprits -tkrs yéirs ãSqtdpts ]SqSs :qsr-wdié]ts S:s rpRs
qtãqSs]SqSskrãpuSósDsãép:rH)SspSudr2ãtsq:épSs]Sdã]étdptsdSsãédpSqrOsj“s7:ts
Ss kriSsausente -ut]éãrs ãtus ut/S]riSs ]Sqs rs rj:irs iSs kriSs ãr:i“ytkósmktãs
rnSurs -tu]t/tqs 7:ts d)Ss -uSnuéitqs drs yéirs ãtdiSs p)Ss:dékrpturéãs ts d)Ss
-Sitqsqréãs]SdpuSk“2krsãtqsã:rsãtn:dirsq)Sóses]rdpSsirs/S]rs-tdi:uriSs
iSskriSs-tdi:uriSsiSs]Su-SsitéúrstdputytusSstãpriSsitsâdéqSsts]SqSsSãs
iSéãskriSãsiSsuSãpSsã)Sséq-Suprdptãs-rurstú-utããru2ãtsrit7:rirqtdptós
es7:tsRsüut7Ttdptqtdptsitã]uépSs]SqSs:qsnSk-tsS:s:qsuréSstqs]R:s]kruSs
dSãs ]SdüuSdprOs drs utrkéiritOs ]Sqs ptqrãs 7:ts üSurqs ãtdiSs riériSãós Dãs
Fd:ytdãsitsptq-tãpritFsirãs7:réãsSsuréSs-rupé:sj:dprurq2ãtsa“sq:épSsptq-S[s
a“sq:épSsSãsãédréãsirspSuqtdprs-SiérqsãtuskéiSãsdSs]R:sitdãrqtdptsd:/kriSs
tqs]Sdãt7Twd]érsirs:dékrpturkéiritósmdputprdpSOsSsrütpriSsd)SsuruSstãp“sp)Ss
rkétdriSs irs -uS/ktq“pé]rs its ãt:s kriSs dtnkéntd]ériSs7:ts tãprs Ss td]Sdpurs
ã:/jtpéyrqtdptsitã-ut-ruriSsr-tãrusiéããSósXãsyt4tãOsSskriSsrütpriSsitsãt:s
]Su-Ss ts its ã:rs rkqrs -rupé]é-S:s p)Ss -S:]Ss irs yéirs 7:ts tktãs jrqréãs
tdüutdprurqs utrkqtdpts ã:rs it]riwd]érós oSqs SspB-é]SsrürãprqtdpSs iSs kriSs
-rurkéãriSs tktãs tú-utããrqs 7:ts d)Ss 7:tutqs ãr/tus drirs itktós lt:ãs SkaSãs
tãp)SsiéuénéiSãs-rursSskriSsS-SãpSstsSkarqs-rursSsüS]SsiSsr]Sdpt]éqtdpSsdSs
]Rut/uSstOs]SqséããSOs-rursrsuré4siSs-uS/ktqrós
3:rdiSsSsituurqtsrpédné:sSsrdpénSs]atütsitstãpriSsã:k2rüué]rdSstsitéúS:s
üSurs its ]Sq/rpts ãt:s kriSs tã7:tuiSOs ütqédédSOs tkts tqs dtda:qs qSqtdpSs
]SdãéituS:s éããSs ur4)Ss ã:üé]étdpts -rurs r/rdiSdrus Ss nSytudSós oSqSs
ut-utãtdprdpts iSs utnéqts iSsapartheid, tkts turs :qrs üén:ur2ãBq/SkSs drs
ut-utãã)SsiSs-"kSsütqédédSsIdtnuSáós3:rdiSstãptsprq/RqsüSéstkéqédriSsits
ã:rs yéirs -tããSrkOs tkts tyéitdptqtdpts d)Ss pédars -tuiéiSs q:éprs ]Séãrós çrurs
ãt:ãs ]Sktnrãs its -rupéiSOs dSs tdprdpSOs rs üén:urs 7:ts rnSurs -Siérs ãtus
ut]Sdat]éirs]SqSs:dékrpturksprq/Rqstúptudrqtdptsdrs]atüérsitsãt:smãpriSs
pédarsãtspSudriSsytuiritéursitqréãóscqsdSySsaSqtqs-ut]éãryrsãtus]SkS]riSs
k“s -rurs irus -uSããtn:éqtdpSs Vs -SkBpé]rs :dékrpturkós (rkyt4s -rurs tã]r-rus rSs
itãpédSsitsãt:ãsrdpt]tããSutãsS:s-rurs-uSptntusSs-rBãsitsutytãtãstsituurqtãs
-SkBpé]SãOs tkts -ut]ryéirqtdpts -rããS:s Ss péq)Ss irs dryts iSs mãpriSs -rurs rs

195. s
!0s
ptdiwd]érsqSiturirós
g)Ss Rs ãSqtdpts drs -SkBpé]rs 7:ts Ss ituurqts -Sits ãts purdãüSuqrus tqs:qs
dSySs]SqtHS[spSirãsrãsqtiéirãsptur-w:pé]rãspwqsSsqtãqSsS/jtpéySósoSqSs
]uérdHrãs-t7:tdrãOsSãs-r]étdptãs-ut]éãrqsySkprusrsr-utditusrskéirus]SqsSs
kriSsrütpriSóses-SdpSsqréãséq-Suprdptsirsnéd“ãpé]rsptur-w:pé]rsRsdirigir-se rSs
kriSsitüé]étdptósDs]r/tHrsRsySkprirs:qrstsS:pursyt4sdrsiéutH)SsitãitdarirOs
itã-ut4rirósDããéqOstqséiritsryrdHrirOstktãsr-utditqs7:tspwqsiSéãskriSãsts
7:tsiSéãsãtutãsar/éprqsãt:s-tépSós
esituurqtOs-SuprdpSOs-Sitsãtusut]Sdat]éiSs]SqSsrstút]:H)SsüSuHrirsirs
prutürs üSuq:krirs -Sus oós .ós ]:dns its édptnurus Ss -u"-uéSs kriSs its ãSq/urós
ltn:diSs]:dnOsrs-ruptsütqédédrOsrsanima, tãp“sr:ãtdptsirs]Sdã]éwd]érsits
pSiSsaSqtqOstsã:rs-ruptsqrã]:kédrOsSsanimus, ürkprsrspSirsq:katuósXsqtiéirs
7:ts rs yéirs ryrdHrOs tããtãs ]Sq-Sdtdptãs -Skrutãs S-SãpSãs üSuHrqs ]rirs yt4s
qréãs-rursutrké4ru2ãtósgSsituurqtOsSskriSs7:tsj“stãpryrs-rurkéãriSsrdptãsãts
utpéurOs édit-tditdpé4rdiS2ãts rSs qtãqSs ptq-Ss iSs éq-RuéSs iSs ]Su-Ss ts
S-SdiS2ãtsrspSirãsrãsSuitdãósmktsprq-S:]Ssrd:d]érsSs7:ts7:tus7:tsãtjrsVs
]tdpurks]Sq:qósmktstãp“stqsnutytstsãtsüédntsitsqSupSósD7:tktãs]Sdpurs7:tqs
ãtsür4srsnutytspwqsrnSursitsruurãpru2ãtstsür4tusüéãé]rqtdptsSs7:tsãtq-utsãts
dtnrurqs rs ür4tus rdéqé]rqtdpt6s ]SqSs d:d]rs rdptãOs tktãs rnSurs pwqs its
-utS]:-ru2ãts]Sqsã:rsS:pursqtpritós
oSqs -t7:tdSãs tútu]B]éSãs tktãs r-utditqOs -rããSs rs -rããSOs rs rdirus
dSyrqtdptós=ut7Ttdptqtdpts:péké4r2ãts-rurséããSs:qsrdiriSuOstú-ké]éprqtdpts
ut]SqtdiriSs-rursr:úékérusSsrdirusdrsédüâd]érósgSs7:tsãtsutütutsVsq)SOsSs
utyRãs Rs rédirs qréãs r/urdntdptós es -tnruOs ]Sqs Ss 7:rksrs ]uérdHrs j“s drã]tOs
-ut]éãrsãtusputédriSsdSyrqtdpts-tkSskriSsrütpriSósléq/Ské]rqtdptOspSudr2ãts
tyéitdptsr7:és7:tsSãs-r]étdptãsitytqspSqrusdSyrqtdptsSs]SdpuSktsitsã:rs
yéirstsutrkqtdptsr-utditusrs]Sq-uttdiw2krósgrãsãép:rHztãsrn:irãOstktãsã)Ss
éd]r-r4tãsitspSq“2krs]Sqsrãsi:rãsq)Sãós=rqékérutãsã)SsqrdpéiSãsj:dpSsrSs
ktépSsiSsiStdpts-rurs:qrstsS:pursyt4Os-SusqtéSsitsrürnSãOs]arqrusrsrptdH)Ss
iSs-r]étdpts-rursSskriSsrütpriSósmd7:rdpSstktãsnSãpruérqsitspw2kSãsrsãt:s
kriSsãr:i“ytkOsSsqRié]Sskatãs-tits7:tsj:ãprqtdptsüé7:tqsdSskriSsS-SãpSsirs
]rqrósKtããrsüSuqrOsSãs-r]étdptãsã)SsüSuHriSãsrsiéuénéu2ãtsVs-SuH)Ssitsãés7:ts
tktãsqtãqSãsüSurqsitãkénrdiSósDãs]SdpSuHztãsytuiritéurqtdptsãtu-tdpédrãs
7:ts tktãs tút]:prqs dtããts iéktqrs qSãpurs Ss 7:rdpSs tããrs túénwd]érs katãs Rs
iéüB]ékós g)Ss Rs uruSs 7:ts tktãs rédirs rnSurs ptdptqs itãtq/rurHru2ãts itããrs
-SãéH)Ss itãrnuri“ytks ãSqtdpts -rurs d)Ss ptus its iéuénéu2ãts Vs qtprits
itã-ut4rirsirsyéiróseãsituurqtãsS]Suutqs7:rãtsãtq-utsdSsökpéqSsptuHSsirs

196. ç
!3ç
HêDcKçFfcCDõçcç-cne,cçDeçêC-eoncSRõçDõçLcDõçõâõQ-õçcDFfêneçfzçQêoCê,êTcDõç
TeC-ncLéçIcncçTfncnBQeKçõçFfeç,cL-cçDeHeçQençêC-eoncDõéçàQQcç-cne,cçcDFfêneç
ânêzcDêcç eç êzâíeBQeç cõç Qenç mfzcCõç Ffeç fL-ncâcQQõfç cç ze-cDeç Dcç HêDcKç
QõVne-fDõçFfcCDõçõçFfeç,cL-cçBçze-cDeçDeçQfcçHêDcéç
 
Perguntas 
Eéç gçFfeçBçFfeçzefçânõVLezcçDeçâneQQRõçQcCof“CecçõfçHcQTfLcnçFfenç
zeçDêDen\ç
Oéç Cfeç LcDõç zeç Qenêcç ne-êncDõKç õç eQFfenDõç ,ezêCêCõçõfç õç Dêneê-õç
zcQTfLêCõ\ç
qéç àzçFfeçQeC-êDõçefçêoCõneêKçCeoLêoeCTêeêçõfçzeQzõçDeQâneDeêçõçLcDõç
,ncTõçDeçzêCmcçHêDc\ç
véç àfçõçDeLeofeêçcçfzçâcnTeênõçeçõçDeêNõçHêHen\ç
èéç àzçFfeçâõC-õçDcçHêDcçefçeQ-cHcçFfcCDõç,fêçc-êCoêDõçâeLõçDenncze\ç
àzçFfeçDêneSRõçzeçezâfnncçeQ-cçzfDcCScçêCeQâencDc\ç
kéç CfeçâcâeLçDeQezâeCmcHcçc-Bçcoõncçzefçâ”LõçõâõQ-õçFfeçeC-nõfçezç
oneHeKçzefçLcDõçQõzVnc\çCfeçâcâeLçLmeçQenhçcDeFfcDõçCõç,f-fnõ\ç
úéç tõzõçeQ-cçõf-ncçze-cDeçâõDeçHõL-cnçcçmover-se âcncçâcn-êTêâcn\ç
:éç gçFfeç,cL-cçcêCDcçezçzêCmcçHêDcçâcncç-õnChBLcçTõzâLe-c\çgçFfeçzeç
âenzê-ênêcçeQ-cnçQRõçeçêC-eonõ\ç
ç
Esclerose múltipla 
 
rcêQçDeçè?çzêLçâeQQõcQçeQ-Rõçc,e-cDcQçCcçMLezcCmcçâõnçeQQeçFfcDnõçDeç
QêC-õzcQ[çCõçzfCDõKçzcêQçDeçDõêQçzêLmíeQéçàLeQçQRõçezçzcêõnçCôzenõçCõQç
âc“QeQç Qe-eC-nêõCcêQç Ffeç CõQç zenêDêõCcêQç eç cQç zfLmeneQç QRõç Cê-êDczeC-eç
Lâne,enêDcQRéçMçênnfâSRõçõTõnneçCcçzcêõnçâcn-eçDcQçHeDeQçeC-neçõçO?
õ
çeçõçv?
õ
ç
cCõçDeçHêDcçTõzçõçFfeKçTõCQêDencCDõçezçne-nõQâeT-êHcKçõQçncQ-nõQçDõçFfcDnõç
âõDezç zfê-cQç HeDeQç Qenç -ncScDõQç c-Bç cç êC,xCTêcéç ]hçõç Cõzeç eQTLenõQeç
zôL-êâLcç CõQç Dhç êCDêTcSíeQç QêoCê,êTc-êHcQéç àQTLenõQeKç -ncDfDêDõç Dõç Lc-êzKç
QêoCê,êTcçeCDfneTêzeC-õéçàQ-cçeNâneQQRõçDcçzeDêTêCcçQeçne,eneçcõçQêQ-ezcç
CenHõQõKçzcQçDe,êCeçêofcLzeC-eçVezçõçâcDnRõçâQ“FfêTõçVhQêTõçDõçc,e-cDõéç
àQ-eçTcncT-enêDcBQeçâõnçfzcçeN-ncõnDêChnêcçDfneDcçTõC-ncçQêçzeQzõçeçTõC-ncç
õç zfCDõKç Ffeç ,neF eC-ezeC-eç Qeç eNâneQQcç ezç ,cL-cç Deç TõCQêDencSRõç ezç
neLcSRõçQQçân”ânêcQçCeTeQQêDcDeQçeçezç,fCDczeC-õQçeçTõCTeâSíeQçzõncêQç
DfnõQç eKç ezç âcn-eKç âneTêâê-cDõQéç lRõç Bç ncnõç Ffeç õQçeCDfneTêzeC-õQç Dõç
QêQ-ezcçCenHõQõçTeC-ncLçeCTcnCezçõçeCDfneTêzeC-õçDeç-ezcQçTeC-ncêQçâcncçcç

197. s
!5s
yéirósDãs]SdtúztãstdputsSãsdtuySãsirdéüé]rirãststã-t]érkqtdptsVãs]Sdtúztãs
iSãsdtuySãs-rursSãsqöã]:kSãOs]Suutã-Sditsrsürkprsits]Sq-uSqéããSstsrs-S:]rs
iéã-SãéH)SsiSs-r]étdpts-rursrsqtiérH)Sstdputsã:rãs-u"-uérãsdt]tããéiritãs
yépréãs ts rãs túénwd]érãs iSs q:diSs túptuéSuós Ds qtié]édrs d)Ss tãp“s ãtn:urs iSs
ü:dirqtdpSsüBãé]Ssirstã]ktuSãtsqökpé-krósDsödé]rs]tupt4rsRsrsitntdturH)Ssirs
]r-rsitsqétkédrs7:tsut]S/utsSãsdtuySãOsSs7:tsrskSdnSs-ur4SsktyrsVs-tuirsirs
]r-r]éiritsits]Sdi:H)SsdtuySãrós
Ds tdütuqéirits ptqs prdprãs ür]tãs ts ãédpSqrãs 7:ts rs -uéd]B-éSs Rs
üut7Ttdptqtdpts qrks iérndSãpé]rirós mãpr/tkt]éiSs Ss iérnd"ãpé]SOs rs qtié]édrs
r]riwqé]r
03
sãts]rkrsrsutã-tépSOsityéiSsVséq-kr]r/ékéiritstsédpurpr/ékéiritsirs
iStdHrós mããts -uS]tiéqtdpSOs i:yéiSãSs tqs ãés qtãqSOs Rstã-t]érkqtdpts
r/ã:uiSs]Sqs-r]étdptãsitstã]ktuSãtsqökpé-krsj“s7:tOsityéiSsrsãt:s-riu)Ss
rdBqé]SOs tktãs ãts ywtqs tqs :qrs ãép:rH)Ss itãtã-turirs ãtqs iérnd"ãpé]Sós
oSqSstktãstúéntqsü:d]éSdrusqréãsiSs7:ts/tqstsür4tusp:iSs]Sqs-tuütéH)SOsts
rkRqs iéããSs ptditqs rs rãã:qéus tktãs qtãqSãs pSirs rs ]:k-rOs ã:rãs qökpé-krãs
itüé]éwd]érãsSãs]SkS]rqstqsãép:rHztãsitãtã-turiSurãósWããSs]atnrsrSs-SdpSs
itstktãsr]téprutqsSsiérnd"ãpé]Ss]SqsytuiritéuSsrkByéSs7:rdiSsüédrkqtdptsSs
ut]t/tqOs j“s7:ts tãpts Sãs ké/turs itüédépéyrqtdptsiSs"iéSs irs ãéq:krH)Ss ts irs
-utãã)SsãS/utsãésqtãqSãstsüédrkqtdptskatãsi“s:qs-utptúpSs-rursutkrúrusrSs
qtdSãs:qs-S:7:édaSsSs-u"-uéSs-tuüt]]éSdéãqSósmktãsrnSursj“sd)Ss-ut]éãrqs
qréãs-Situsp:iSós
Dsptdiwd]érsitsurdntusSãsitdptãsts]:k-ru2ãtsrsãésqtãqSOsrkérirsrs:qrs
]tuprs ptéqSãérOs ã)Ss prq/Rqs :qs -tuénSs -rurs rãs édptu-utprHztãs 7:ts ãts
r-utãtdprqósWdié]r2ãtsr7:és:qrsyt4sqréãs7:tsd:d]rsãtspurprsitsryrkérH)SOs
rédirs 7:ts Ss éiéSqrs ürHrs ]Sqs 7:ts -rutHrs ãtus rããéqOs qrãs ãtq-uts its
édptu-utprH)Sós3:rdiSsãtsédptu-utprsrsyéirsiSs-r]étdpts]SqspSiSãsSãsãt:ãs
ütd5qtdSãOs tkrs d)Ss ãts pSudrs qtkaSus S:s -éSu[s tkrs ãtspurdãüSuqrs tqs
ãéndéüé]riSós
D-tãrusitsã:rsyruétiritOsSãsãédpSqrãs]éu]:dã]utytqsum -riu)Ss/“ãé]Sós
Ds ãtdãé/ékéirits iSkSuéirs irs ]Sk:drs ytupt/urkOs q:épSs üut7TtdptOs it]Suuts iSãs
-uS]tããSãs édükrqrp"uéSãs ]u5dé]Sãs 7:ts ãts itãtdySkytqs drãs -uSü:dit4rãs
itããtsâq/épSósA:épSãsrütpriSãs7:téúrq2ãtsitsiSutãsdSãs-RãOsSs7:tsitdSprs
]SqSs-rurstktãsRsiéüB]éksSs]rqédaSOs7:tsdrsqréSuérsirãsyt4tãsd)SsRsSsitktãs
qtãqSãós Dãs iSutãs dSãs -Rãs ts drãs -tudrãs qSãpurqs ]SqSskatãs Rs iSkSuSãSs
rnTtdprus Ss ]rqédaSs 7:ts tãp“s ãtdiSs -tu]SuuéiSós mkrãsüSuHrqs Vs
]Sditã]tdiwd]érOsrsrãã:qéusrs-u"-uérsiSkSuSãrsüur7:t4rósesürpSsits7:tsãts
]Sdpéd:tsrüéuqrdiSs7:tsrsiStdHrspurdã]SuutsãtqsiSutãsitytsãSrusqr]r/uSs

198. s
!6s
rSãsS:yéiSãsir7:tktãs7:tsitkrsãSüutqós
Dãs-tup:u/rHztãsirsãtdãé/ékéiritstú-utããrqs7:tsSãsrütpriSãsd)Ssqréãs
ãtdptqstOs]SqséããSOsd)Ssqréãs-tu]t/tqstqsq:épSãs]rq-SãsiSs]Su-Sstsirs
rkqrósmktãsd)Ss-tu]t/tqsdtqsqtãqSs7:rdiSsSsqRié]SskatãspS]rsSs]Su-Ss
]Sqs:qrsrn:karósmktãsd)Ss-tu]t/tqsqréãsdtqsqtãqSs]Séãrãs7:tsSãsuSHrqs
ts 7:ts rqtrHrqs ütué2kSã[s tktãs ãts itãkénrurqós çSit2ãts its ürpSs ürkrus its :qs
itãkénrqtdpSsiSsq:diSstúptuéSustsitsãt:ãstütépSãós(rksdesligamento tú-ké]épr2
ãtsprq/RqstqsS:puSãsãédpSqrãspréãs]SqSsSstdüur7:t]éqtdpSsiSãsutüktúSãOs
7:ts-Sits]atnrusVs-tuirspSprksiSãsutüktúSãóseãsutüktúSãsã)Ssrãsutã-Sãprãs
qréãs ãéq-ktãs 7:ts Ss ãéãptqrs dtuySãSs i“s rSãs tãpBq:kSãós Dãs -tããSrãs ãtqs
utüktúSãs-tuiturqsrãsqréãsrdpénrãs-Sããé/ékéiritãsitsutrH)SsrSsrq/étdpts7:ts
atuirurqOsS:sãtjrOs7:tskatãsüSurqsirirãósmktãsd)SsutrntqsdSsãtdpéiSsqréãs
ytuiritéuSsirs-rkryurósçSusqréãs7:tsãtjrqstãpéq:kriSãOstktãs-tuqrdt]tqs
q:iSãsts2sdSsãtdpéiSsqréãs-uSü:diSs2sd)Ssutã-SditqsqréãsVsyéirstsã:rãs
túénwd]érãósDséããSs]Suutã-Sditsrsr-rpérOs7:tsq:éprãsyt4tãsã:untstqsürãtãósDs
-rkryurs Fr-rpérFs yrés :qs -rããSs rkRqstqs ãt:s ãéndéüé]riSs képturkOs j“s7:ts 7:tus
ié4tusFd)SsãSüutuFsIiSsnutnSsasYsd)Sstspathos YsãSüuéqtdpSáósoSqséããSstkrs
]rur]ptué4rOs rkRqs irs üuS:úéi)Ss pB-é]rOs rs ut]:ãrs its-rupé]é-rus irs yéirs ts its
]Sq-rit]tu2ãtósWsytuirits7:tsSãs-r]étdptãsptdprqsür4tusp:iSs]Suutprqtdpts
-rurs pSiSãOs qrãs ãtqs tdnrjrqtdpSs édptudSós oSqSs Rs 7:ts tktãs -Sitqs
-rupé]é-rusirsyéirsitsS:puSãs7:rdiSstktãsd)Ssãéq-rpé4rqs]Sqsrs-u"-uérsyéirOs
]SqSsitqSdãpurqsrãs-tup:u/rHztãsirsãtdãé/ékéiritósltdãrHztãsitsã:uit4s
ã)Ss üut7Ttdptqtdpts Sãs -uéqtéuSãs ãédpSqrãs ts -Sitqs ]SqtHrus p)Ss
-r:krpédrqtdpts 7:ts Vãs yt4tãs Sãs rütpriSãs ãSqtdpts pSqrqs ]Sdã]éwd]érs its
ã:rsãép:rH)Ssqréãspruitós
Dkérirs rs éããSs tãp“s rs -tuirs its tdtunérs 7:ts ã:unts tqs7:rãts pSiSãs Sãs
]rãSãós eãs -r]étdptãs -S:]Ss rs-S:]Ss ãts i)Ss ]Sdprs its 7:ts p:iSs katãs ]:ãprs
q:épSstãüSuHSsts7:tsrãsrpéyéiritãs]Spéiérdrãsqrks-Sitqsãtusktyrirãsrs]r/Sós
Ds yéirOs dSs qréãs ytuiritéuSs ãtdpéiSs irs -rkryurOs ]:ãprs itqrãériSs tãüSuHSós
=édrkqtdpts tktãOs q:éprãs yt4tãOs d)Ss -Sitqs qréãs tun:tus rãs -tudrãós mqs
ãtdpéiSsüén:uriSOsrsüur7:t4rs7:tsãtséq-ztséq-titsSs-uSnutããSstsrsrã]tdã)Ss
drs yéirOs r-tãrus irs üut7Ttdpts rq/éH)Sós oSqs rãs -tudrãs 7:ts d)Ss qréãs
ã:ãptdprqOsSs]Su-Ssãédrké4rs7:tsrs/rãtsirsyéirs-tuit:sã:rs]r-r]éiritsits
ã:-SuptósDs-rurkéãérs]Su-SurkstúptudrsRs:qrsut-uSi:H)SsirsédptudrósDs-uéd]B-éSs
Sãs-r]étdptãsrédirsptdprqsq:éprãsyt4tãsruurãpru2ãts-tkrsyéirOsrnruurdiS2ãtsrs
]rirs-rurirstsrs]rirs-rkarósAtãqSs7:rdiSsj“stãp)Ssa“sq:épSs]r-tdnrãOs
tktãsdtnrq2ãtstd7:rdpSs-Sitqsrsyrktu2ãtsirsrj:irsits:qrsptu]téurs-tudrOs

199.
!!
Fu(% +') 7 * () &**)+c+ 7$ K %=+*+
c ) *Kcc u+ u K'% D$+ 9()
Fu $*' c)$%* c+ c)% uN))&
8)c)>$c) 8 KFuc *u%*' )*) $**$ *
+*K+*% Fu8 % 8 ' %+ $ *+* ';') () &'
(c)$c)>$c) + )+ +7**' $*&*)%u )$%$ K*$%)
c+' )* Kc*'$ **u%*' )*) &
c $* ' )* $%Fu*u++u)%*c *** '% )u +$%
**Fu &:)*' c)$%*c + +) %=D**)* *
*$ c$*+ + )* +% *u * () *& = Fu *
*c( + *u *% ';* *'% % ) c+ L$%'c)M&
$%'c)+$% + Q ';') () *u * $c**) * =
c c%9*%)c& cu* *$%) +$*% Fu ,: * *)*%)u cu*
() ,:$*(+ )**' 7u*c u+7,%)(c+ *';') *
8 *&W( Fu''u +$%c*%u+ B*)DFuc $* $=
$ K+ *** 8+ Fuc$*+% () ( )+u)% =+c $*
*u% $%* *%$) &()$%+$%: Fu) ' %)c)'
u+ c% Fu $%) 8* c$% u+ () 8 c Fu8)8 '
c'&*' c)$%* 8)+ +8F$%+$%Fu'8)) ++) $
% * **u *+)*=) *&u% K)*'>$)$) =% +7=+
+u)% *(D*$+& *' c)$%*K%u=%8 %) $%Fu %=+*+
c)* *)$*)$)8)c $%**)N +N%+ +$%c $* *&8 c cD)$
'*'* + )*Fu $';')7 ,:=*$%)c+u+ *%&
)*'**'2+7*$% + c Fu')+* 8% *% +7=++
*$%) 8)u & u*')% B* Fu + u+ u : u+ 8u ' $
$) *c&W'(:(Fu +)c)$ %$ $c$% **7u cJ
'*Fu)* * *7 *)*%+ )+u$;)c (>+ $ *c* +2%)' u+
$ u%B **& * *$) *)*'$9()**u%))D *$
u% c$% *)+*+K+Fu*7 'uc' () N%$ &
u%**)$%+ * 8% + 7N) K Fu;c+Fu $* )() +*
+ *c+Fu'+*% +7=+'**)$ & +7=+$**c *K 8 FuD
*%:+')+)' $++u)%*' c)$%**c*+2%)' &*$
'++ )*% u)$ K 7N) )N *c ' Q+$'%u$) &
*)$%+ 8 u+ %$ Q *)%u ')+) )$8<$c) K c+ *u
)$c ' c) c$% * 8u$/* 8)*);)c * ';') () & *
' c)$%*)N +8u)+7 )NK$$)$u=++ )*'$%:B *K *
:)+ * $ c * c)+ B Fu *K + *u u*>$c)

200. s
"??s
/kS7:téSs irãs ãtdãrHztãs d)Ss -Sitqs riqépéuós mããts ]aSuSs purdã-SãpSs -Sits
prq/Rqs ySkprus rs purdãüSuqru2ãts tqs ytuiritéuSs ]aSuSs7:rdiSs rsiStdHrs ãts
itãtdySkyts ]Sq-ktprqtdpts ts rãs qtiéirãs its itütãrOs ]Sqs Ss ãSüuéqtdpSOs
ptditqs rs itãqSuSdruós g)Ss Rs uruSs tdp)Ss 7:ts Ss -r]étdpts ãts pSudts
túputqrqtdpts ]aSuSãSOsSs 7:tsRs q:épSs iSkSuSãSs-rurs dédn:Rqs qréãs 7:tsSs
-u"-uéSsrütpriSós3:rk7:tusédãéndéüé]âd]érOs:qrs]tdrsitsüékqtspS]rdptsS:srknSs
-rut]éiSOs ké/turs Ss ük:úSs rdBqé]Ss tãprd]riSs -Sus prdpSs ptq-Ss ts -uSyS]rs :qs
/rdaSs its k“nuéqrãós e:s tdp)Ss rãs k“nuéqrãs tã]Suutqs ]SdãprdptqtdptOs
qSãpurdiSsrSãs-r]étdptãs]SqSstktãsitytuérqsptus]aSuriSsIrdéqé]rqtdptáós
cqrs yéirs ãt]rs its ãtdpéqtdpSãs d)Ss ]Suutã-Sdits tyéitdptqtdpts Vs ã:rs
itptuqédrH)SOs ts Sãs SkaSãs ãtq-uts öqéiSãs qSãpurqs ]SqSs tktãOs dSs qréãs
BdpéqSOsãtsãtdptqspS]riSãósWããSsRsyrkéiSstqsnturks-rursrsédãtdãé/ékéiritstsrs
i:ut4rs ySkprirãs -rurs üSurós edits Ss ié7:ts ãts uSq-tOs ã:untqs tú-kSãztãs its
ãtdpéqtdpSs7:tsqSãpurqs:qrs-tããSrspSprkqtdptsiéütutdptós
grãsédükrqrHztãsirs/túénrstd]rudr2ãtsSs]SdüképSsutkrpéySsrsãSkpruOsrkéyéru2
ãtósmãpts]SdüképSsãtspSudrs:qrsdt]tããéiritsardente. esãédpSqrsSsüSuHrsrsür4w2
kSs ]SdãprdptqtdptOs ãtqs 7:ts -Sããrs irus q:épSs its ãés tsits ã:rs rkqrós mkts
itqSdãpursd)SsãSqtdpts]SqSsSsrkByéSsRsdt]tãã“uéSsqrãsprq/Rqs]SqSstktsRs
iéüB]éksts]SqSsRsãtdpéiSsitsqrdtéursiSkSuSãrós
Ds utptdH)Ss irs :uédrOs 7:ts S]Suuts én:rkqtdpts ts 7:ts Rs-urpé]rqtdpts Ss
]Sdpu“uéSsirsüur7:t4rsirs/túénrOstd]rudrsrstúputqrsutãtuyrstqsutkrH)SsVãs
]Séãrãs rdBqé]rãós es ürpSs its 7:ts rs éd]Sdpédwd]érschorosa irs :uédrs -Sããrs
rkptudru2ãts ]Sqs ã:rs pSprks utptdH)Ss qSãpurs ]SqSs pSiSs Ss ütd5qtdSs Rs
édit-tditdptsirs]Su-Surkéirits-:urósDsutptdH)SsiSs-u"-uéSsük:úSsrdBqé]SsRs
:qsãédpSqrs]rur]ptuBãpé]Ssirsãép:rH)SsrdBqé]rs/“ãé]rós
eãs-uS/ktqrãsitskédn:rntqs7:tsS]Suutqsék:ãpurqsSsqtãqSsiurqrósDãs
-tup:u/rHztãs -rurs td]Sdpurus -rkryurãs qSãpurqs 7:ts rSãs -r]étdptãsfaltam 
palavras. mktãs tãp)Sssem  fala. l:rs r:pS2tú-utãã)Ss üé]rs ãtdãéytkqtdpts
-tup:u/rirs 7:rdiSs ãts pSudrs -uS/ktq“pé]Ss ]Sdãpu:éus :qrs üurãts tqs
itptuqédriSs]SdptúpSósDsiéüé]:kiritstqs]Sdãpu:éus:qrsüurãtsédptéurs7:tsãtjrs
]Sq-ktprstqsãt:sãtdpéiSs-rurs-utãtuyrusSs]SdptúpSsRsS:purs]rur]ptuBãpé]rs7:ts
itéúrs ]krurs rs -tup:u/rH)Ss iSs ]SdptúpSs nturkós Ds ]SSuitdrH)Ss its -ruptãs
utkr]éSdrirãs :qrãs ]Sqs rãs S:purãs tãp“s -tup:u/rirós Dsyéirs yéyéirs Rs
éd]Sq-rpBytks]SqsSs-u"-uéSsãtuóseãs-uS/ktqrãsits]SSuitdrH)Ssã)Ssprq/Rqs
it]éãéySãstqsS:puSãsâq/épSãósmktãséd]r-r]éprqsSãs-r]étdptãsrdptãsrédirsirãs
-rurkéãérãOsktyrdiSsrSspB-é]Ssrdirusédãtn:uSs7:tsktq/ursSsits:qs/w/riSóseãs
rütpriSãspép:/térqs-tkrsyéirstsãSqtdpts-Sitqsiéã-Susitsãt:ãsqöã]:kSãsits

201. s
"? s
üSuqrs q:épSs kéqéprirós mããrs éditptuqédrH)Ss Rs nturkóses 7:riuSs its ãédpSqrãs
tySk:éstqsrkpSãsts/réúSãsp)Sséq-utyéãBytéãs7:tsSãs-r]étdptãsãSqtdpts-Sitqs
]SdüérusdSsqSqtdpSós
es-SdpSsüur]SsiSãsrütpriSãsdSs-krdSs]Su-SurksRsrs]Sdtú)SstdputsdtuySsts
qöã]:kSósKtsr]SuiSs]Sqsrsqtié]édrsr]riwqé]rOsrsmAspurpr2ãtsãS/utp:iSsits
:qrs édükrqrH)Ss itntdturpéyrs dtuySãS2q:ã]:kruOs :qs ]SdüképSs ]u5dé]SOs
-SuprdpSOsdSs-SdpSsits]Sdtú)Sstdputsrs]Sdi:H)SsitsédüSuqrH)SstsSãs"un)Sãs
itsqSyéqtdpSs7:tsrstút]:prqósDspurdãqéãã)SsitsédüSuqrHztãsRs]SkS]rirstqs
7:tãp)Sós gSs ]rãSs irs iéüé]:kirits tqs td]Sdpurus -rkryurãOs Sãs -r]étdptãs d)Ss
qréãspurdãqéptqsã:rãsédüSuqrHztãsrSsqruéiSsS:sVstã-SãrOs-tuitdiSsrããéqs
:qrs-Sããé/ékéiritsã:/ãprd]érksitstútu]tusédük:wd]érsãS/utsSsqtéSsrq/étdptós
grsqtiéirstqs7:tsd)Ss-Sitqsqréãsédük:td]é“2kSs]Sqs-rkryurãOstktãs-tuitqs
prq/Rqs rs ]r-r]éirits its nSytud“2kSós Ds -tuirs iSs ]SdpuSkts ytu/rks Rs :qrs
rqtrHrsptuuBytks-rurs-tããSrãs]:jSs]SdpuSktsédptudSsãtstãptditsãS/utsp:iSós
orãSs rs édük:wd]érs ãtjrstútu]éirs rpuryRãs irstã]uéprOsrs éqédtdpts -rurkéãérs iSs
/urHSs-SitsnturusnurditsrdnöãpérósDstú-ké]rH)Ss-rursSstúpurSuiéd“uéSsnur:sits
Sunrdé4rH)SOs prdpSs iSãs tdütuqSãs édiéyéi:réãs its mAs ]SqSs its pSirs rs
]Sq:déirits7:ts]Sq-rupékarstããtsitãpédSOstãp“sdtããrsptdiwd]érsits]SdpuSkrus
tstútu]tusédük:wd]érósmktãsrpRsqtãqSs]atnrqsrsrj:irusS:puSãsiStdptãstqs
ãt:ãs tãüSuHSãs ü:dirqtdpréãós mã-t]érkqtdpts Sãs -r]étdptãs 7:ts ã:-tururqs
ãt:ãs-u"-uéSãs-uS/ktqrãstd]Sdpurqsr7:és:qs]rq-Ss-rursãt:s-riu)SsédptudSós
Ktãits7:tsd)Ssãtjrs:péké4riSs-rursitãyéru2ãtsirãs-u"-uérãsprutürãstsãéqOsrSs
]Sdpu“uéSOs -rurs ut]Sdat]w2krãs dSs tã-tkaSs its S:puSãsiStdptãOs a“s r7:és :qrs
ãSk:H)Ssmagnífica. 
eãs-uS/ktqrãsitsqtq"uérsr-SdprqsdrsqtãqrsiéutH)Sóseãs-r]étdptãsd)Ss
ut-rurqsqréãstqsdrirOsd)SsutpRqsdrirstOsrããéqsitéúrqsits-rupé]é-rusirãs
]Sdytuãrãós mktãs d)Ss ã)Ss qréãs utã-Sdã“ytéãOs tktãs d)Ss ã)Ss dtqs qtãqSs
]r-r4tãsitsutã-Sditus]Sd]utprqtdptOsãtjrsVãstúénwd]érãsiSsédptukS]:pSusS:s
VãsirsyéirósWs"/yéSs7:ts7:tqsd)Ss-Sitsresponder prq-S:]Ss-Sitsru]rus]Sqs
dtda:qs pé-Ss its utã-Sdãr/ékéiritós eãs -r]étdptãs rpéySãs ts Sun:kaSãSãs
ururqtdpts7:tutqs-tu]t/tusr7:ékSs7:tsSs7:riuSsitsãédpSqrãsitéúrsp)Ss]kruSOs
tstktãsüut7Ttdptqtdptsãtsdtnrqsrsr]téprusrsédyrkéit4Osj“s7:tstkrsj:ãprqtdpts
SãstúéqtsirsS/uénrH)Ssitsãtusutã-Sdã“ytéãs-SusãésqtãqSãós
Ds -tuirs irs ]r-r]éirits its ]Sd]tdpurH)Ss qSãpurs rs éd]r-r]éirits its
-tuqrdt]tus tqs :qrs ]Séãrós eãs -r]étdptãs its mAs pwqs ü:dirqtdprkqtdptsrs
ptdiwd]érsitsrptu2ãts]SqsuénSusrs-SdpSãsitsyéãprOsqtãqSs7:rdiSsururqtdpts
tãp)Sstqs-SãéH)Ssitsitütdiw2kSãs]SdpursS:puSãstsrpRsqtãqSsitséq-52kSãós

202. i
"?"i
àIáqi 4ê-i Pi áNOmêbâOPiuái s-Pi VOr-ázPiái s-Pi VOuáIOuPuáiPcqiUrObâFUOcqi ysái
âRámPiQirOmOuáziáiQicjq4ObPagcGiEiuáâIFbOciuPiâPUPâOuPuáiuáiâcbâáb4rPagcKi
PqqO-i âc-ci Pi Obâcb4ObêbâOPi uPi jáNOmPKi íi s-Pi 4áb4P4ONPi uái Ps4c(PésuPi uci
âcrUcGi Aá-i âcbâáb4rPagci 4crbP(qái O-UcqqFNáIi UPrPi ciPVá4Puci UárqOq4Ori
4rOIRPbuci cqi âP-ObRcqi Pcqi ysPOqi áq4úi Pâcq4s-PucGi tci âcb4rúrOcKi áIáqi qgci
P4OrPucqiVcrPiuPiUOq4Pici4á-Uci4cucKiáqysáâá-iciPqqsb4ciáiUráâOqP-icrOáb4Pr(
qáibcNP-áb4áGi
àIáqiâár4P-áb4ái4P-jí-iUáruá-iPiráPIOuPuáiuáiNOq4Piuái-PbáOrPi-sO4ci
âcbârá4PKiéúiysáiciqáb4OuciuPiNOqgci4P-jí-iqáiuá4árOcrPiâc-iVráySêbâOPGi1Pqi
rPrPqiNOqváqiIs-ObcqPqKi4POqiâc-ciráIH-UPmcqiâIPrcqKiUcuá(qáiNáriPi4áb4P4ONPi
uci crmPbOq-ci uái Pâábuári s-Pi Iszi UPrPi ci UPâOáb4ái á-iráIPagci Qi qsPi
UárâáUagcGiàIáqiáNOuáb4á-áb4áiNêá-iâcOqPqiysáibgciáNOq4á-GinsO4PqiNázáqi
Nísqiráâcjrá-icqicIRcqiáicâcrrá-iqsr4cqiUárOóuOâcqiuáiâámsáOrPGi)sPbuci
áNP4P-áb4ái-áOciâP-UciuáiNOqgciuáqPUPráâáKiPiOb4árUrá4PagciíiqO-UIáqJiqói
qái Nêi PObuPi s-Pi -á4Puái ÓPi UróUrOPxi uPi ráPIOuPuáGi T-Pmábqi usUIPqKi ysái
qsrmá-i âc-i VráySêbâOPKi uábc4P-i s-Pi usUIOâOuPuái uái Ob4árUrá4Pagci ái uái
qáb4OucijPq4Pb4áiUárOmcqPGiàNUráqqváqiâc-ciMVsbuciusUIcMicsiMusUIPi-crPIMi
ugci Pi áb4ábuári Pi ysPIOuPuái ysái PysOi UPr4OâOUPGi 6PziUPr4ái 4P-jí-i uáqqái
âcb4áN4ciciVP4ciuáiysáiPqiâcbâáUaváqi-crPOqiáií4OâPqiqgci-sO4PqiNázáqi4gci
áq4rO4PqiysáiciysáiíiqO-UIáq-áb4áibgciUcuáiqárGitqiO-PmábqiusUIPqi4P-jí-i
Ucuá-iPUcb4PriUPrPiOqqcGitiráPIOuPuái(iqá-iysáiqáiUárâájPi(iíi-áuOuPiâc-i
usPqi-áuOuPqGi
tiusUIPió4OâPiuúiPiáb4ábuáriysáiqái4áb4P NONáriqO-sI4PbáP-áb4áiá-iucOqi
-sbucqi Obâc-UP4FNáOqGi Ei -sbuci uPqi UróUrOPqi báâáqqOuPuáqi ái ci uPqi
áNOmêbâOPqiuci-áOciP-jOáb4áiqgciObâc-UP4FNáOqKirPzgciUáIPiysPIiPi-POcrOPi
ucqi UPâOáb4áqi uáâOuáKi ObâcbqâOáb4á-áb4áKi P4ábsPri uái -PbáOrPi urúq4OâPi cqi
UróUrOcqi qáb4O-áb4cqi ái UárâáUaváqi csi qO-UIáq-áb4ái bgci -POqi UárâájárGi
àb4rá4Pb4cKi Pqi O-Pmábqi usUIPqi -cq4rP-i ysái Pqi OuíOPqi UróUrOPqi âcb4ObsP-i
áNOq4Obuci bPi qc-jrPi ái Pi UPr4Ori uPFi áb4rP-i á-i âcbâcrrêbâOPi âc-i ci -sbuci
áN4árbcGiEqiUPâOáb4áqiuáiàniqgcKiUcriPqqO-iuOzárKiârOPbaPqiuáiucOqi-sbucqi
Óá-i Is4Pi s-i âc-ci cs4rcxGi àIáqi bgci Ucuá-i IáNPb4Pr(qái Ob4áOrP-áb4ái á-i
bábRs-iuáqqáqi-sbucqiáiqáb4P-(qáiáb4ráicqiPqqáb4cqGiosPqiUárâáUaváqi
ysái bgci qái âcPusbP-i VPzá-i -sO4Pqi Názáqi âc-i ysái s-PiuáIPqi qái 4crbái
Nár4OmObcqPGiEi-áâPbOq-ciíici-áq-ciuciábéHciysPbuciqáiNOPéPiuáibPNOcGi
AO-UIáq-áb4áKis-PiNár4Omá-iqáiVPziUráqáb4áGi
tqiVráySáb4áqiUár4srjPaváqiuciáysOIFjrOciábâPONP-(qáiPysOGiàIPqi-cq4rP-i
ysgciUcsâcicqiUPâOáb4áqiáq4gciá-iRPr-cbOPKiPbO-OâP-áb4áiVPIPbucGiàIáqiqái

203.
"?#
+(+*7u+**c) $%&u)% *(D*K N')>$c) =*c)% c+
**u7*@* () \A 8u$ **K='c)*u% ' +(B*'
8$%c+Fu+c +)$ *7 ) +() uc+u+Fu))7)*%
$ c 7 +7 & *$* Fu c * ' c *7 * '=*
8% c+**%)(**7>7 +*% Fu'uc8)+c$8):(=
c$% %c+ ';') 7 *$ )D +$%$* $9+)c&+
'c)')% B*'$%**%)% *+*% + () 'N)+)
7)*+ c +)$ ' c)*% &8 %K)*c'c)')% %+ B*+ )*
';N)+ c+ '** Fu *)$%+ *& *+7 $ ()()
+ % ) ' c)$% ' *u : )$8u>$c) & ** %$ B*
*'c) +$% ')* Fu $ ** *c) *+ +B* 8 FuD
'%u7 /* $ *$*)7)) * '$ *K Fu c+ 8F>$c) ' c+
N%+ +$%'* *uc+**%)(**++$%*&
*%u%u '*$ ) *u% $%K'u+ K*%:)+'$
*,c$% ' $, %uc+ $%c>$c) K'u%K 8 %
u+ Fu 8$% ** 8)*&**)+Fu ( )c$% *u *
c$c'/* 8)N * 8F$%+$% 9) *K *u+ *)*%>$c) $2*%)
$*' c)$%*&c$*):(+8 c ** 8 % u%c$8) $ K
$$% $%K)+'+Fu*>+N'**Q*u )$)$ & Fu+
*%:8 K** +)*%u :8 c)+$% )+'**%)+*) &
8% K '**%**)+'u**()% )*';')*K /*
*'*% * Q () = ' %)c +$% )$c$*c)$%& Cu $ * %$
u)+$% +$%c$*c)$%Kc+% +7=+Q*(D*u% c+'$* /*
u+ *()(*'c) +$%+$*% %)( &))D *c$c'/*
8)N * c$% *% + c+ %$>$c) 8 D ,u*%) %u& + )**K *
' c)$%* $)$c) + *u * ';') * $c**) *K Fu * %$
)$%$ +$% ) *& + 7 +) )$c ' D* )+'B* N%$
**/*K * * ))+ ' $%K c$% *) +*+*& N')c
+=)c c+u+ $8+) u%B **N')c ' $
( ) $) & 1 ** %9')c * u $% % ') *J Mu $ ()()RK Mu
c * +$% 8) u+ 2$)c u%B* c)89c)MK Mu ' **) () ')$
*cu' *MKMu$u$c +'+)%)u+ 8 FuD MuMu+ 8 *%)% $%
+)++*+R&
'7+:%)c *Nu *+'$ u+ ' ' +u)% *u7*% $c) K
*'c) +$% )**+)$ $% * +$* Fu ( ) )+'%>$c) Q
, cu 'cc Q )$c ' c) %)$) *+& ()
'*)c)$ +$% () * ' c)$%*K (% ' N%)K =

204.
"?-
*'c) +$%)89c)Fu*$8 +c+' /*+*u *( /*&
c+'% +$% ))) ' u c$c>$c) K Fu =
8u$ +$% +$%)+')%)($<+7)%*Nu K' ** '% ') *:*%)c *
%$>$c) Fu *)$%+ *)+' 8 FuD = )$ + )*
)$c$%)( &
u+ **)$%+ *%$ + '** *)$c K'u%KN')c)% +
% 8 '$)D '$% +c +)$&$uc)+$% 8)N
N)+ c$*cu8)+c$*F$% *';') *$c**) *()% )*
$c$% 8 +*)+*+&+ 8% u%c$8) $ 'c)* %$ B*
7 * () $9+)c *u7*%)%u)$uc)+$%*$(*89*)c*&;(
'$ +7)c)$ %$(* +*$%)8)u & c)$%*K
c++Fu%>+( *)+*+*B' $8 + )D B*B
%$+ 8 DB*'Fu$*K* +' * ':%)c*&
)7 8 FuD K+2%)+ )$*%<$c) K*%:$ $% K+ **u+)
c)N c$%c)+'*%*'c'&*)*%>$c) u% %$ B
*% 8 &$c**) +$%N%$ Fu*' c)$%*%>+
' $, K ))) c$% %u c c+ *u * c$c'/* =
*u7+%) % ') '*%)$&W*+$%Fu $* u+ )7
*N)>$c) *+) +7)$%Fu*((% % $*8+ 9*+
c$Fu)*% ')+ ) +$% * u:( *u7+%B* u+ ($%
*u')& L, 8)% u ($% K $ +)$ ZR * $%* Fu % )*
( * ) )* ))** %$ + u+ c $cK = $c**:) '
)$%$ +$%*7 *';') *'$ *&$c**) 8)+ *)+*+
=))) 'u+ N)*%>$c) B*+7 =()() Fu *Ncu*)( +$%$*
*)$%+ * $ &W'**9(Nc'c+) $;*%)cK
Fu +$%=()*%=8F$%+$%c+7 %)&% 8 $'*%
++ )*$% Q*N)>$c) * +7)$%K+ *+')+)u +u+
$% Q*';') *$c**) *K+2%)+ )$*%<$c) K u*Ku*, KQ
u$) $*$%)M, 8)% u ($% ZM&$% +7)$%
*+$%') %u 8+ $% Fu $ 7)>$c) c (=)c
*u) c$% ) )u$* 8 FuD %$ +B* ' %)c)' (
)$%$ +$%K % c+ c$%c c+ 8F>$c) Fu $ * ' c)$%*
)$%(>++8 (*u*c **8)+$%&N $c**)
*$ c $* ' )* $% c$%u + $)% K c+ K
8+)$)$) K , $$c *' c)$%*&*';')**$%)+$%*K
*$*8 $% *) **u*' ()% %$ +B*% 8 () &
*$ cu$ ))+ %$' u% ' ';') )$ '

205. s
"?0s
ptq“pé]rsirsutpéi)SOs7:tsyé/ursprq/RqstqsS:puSãsãédpSqrãósDsptdiwd]érsVs
pSdp:urs]SdpRqOsrkRqsiéããSOsrstúénwd]érsitsnéurusj:dpSs]SqsSsqSdiSOs]SkS]rus
tqs 7:tãp)Ss rs ]tupt4rs ts Ss q:diSs r-rutdptãs iSãs -u"-uéSãs -uéd]B-éSãs ts
]Sd]t-HztãsqSuréãsts]SkS]rusdSyrqtdptstqsqSyéqtdpSsrsuénéit4sits-SdpSãs
its yéãprs irBs it]Suutdptãós eãs ]rqédaSãs j“s -tu]SuuéiSãs ts rãs ]Sd]t-Hztãs
td]rkarirãs7:tsãtsptqs-Susiérdptsts7:tOs-SuprdpSOstãp)SsdSs]rqédaSOsitytqs
ãtusãr]:iéiSãstspSudru2ãtsyr]ékrdptãós
Dãséqrntdãsi:-krãsédié]rqOstdputsS:purãs]SéãrãOs7:tsa“srédirs:qrsS:purs
utrkéiritsrSskriSsirs:ã:rksts7:tsrsyéirsptqsitsürpSs:qs]a)Ssi:-kSósD7:tkrs
r:pS]SdüérdHrs7:tsprdprsürkprsür4srSãs-r]étdptãsitsmAsãSqtdpts-Sits]utã]tus
rs-rupéusirs]SdüérdHrsdtããtsãtn:diSs-krdSOsSs-krdSsiéyédSs7:ts]SdpRqspSiSãs
Sãs-krdSãsa:qrdSãós
Ds /túénrs éd]Sdpédtdpts 7:tus éd]éprus rs 7:ts ãts itéúts ük:éus rãs k“nuéqrãOs
rkéyérdiSs rs -utãã)Ss irs ut-utãrs rdBqé]rs tqs pSirãs rãsS-Sup:déiritãós Ds
éuuéprH)Ssirs/túénrsiéuéntsrsrptdH)Ss-rursSs]SdüképSsrsutã-tépSsiSsptqrsFrkéyéruFOs
FãSkpruFós Ds utptdH)Ss irs :uédrOs :qrs ]Sq-ktprs utãtuyrs ts utdöd]érs rSs
édptu]âq/éSs ]Sqs Ss q:diSOs tqs ãt:s ãtdpéiSs utiéqéiSs ã:ntuts 7:ts ãts utüképrs
ãS/utsãésqtãqSOs:péké4rdiSs-rursãésrãstdtunérãsrdBqé]rã6stqsyt4sitsutãtuyrsts
utpéurirOsutüktú)Ssts]SdãéiturH)Ss-SusãésqtãqSós
Dãs-tup:u/rHztãsirsãtdãé/ékéiritsprq/Rqsr-SdprqsdtããrsiéutH)S6s]Sqsrs
ãtdãrH)Ss iSs -u"-uéSs ]Su-Ss ts rs ]r-r]éirits its ãtdpéusSs q:diSs túptudSOs Rs
tyéitdpts7:tsSsq:diSstúptuéSus]SqspSirãsrãsã:rãstúénwd]érãsitytsptusãéiSs
ruurd]riSsirs]Sdã]éwd]érsiSsrütpriSóses7:tsutãprs]SqSsprutürsRsr-utditusrs
pS]rus ts ãtdpéus Ss q:diSs édptudSOs 7:ts ãts pSudS:s ]:upSs itqréãós Ds édié]rH)Ss
r-SdprdiSs -rurs Ss BdpéqSs -Sits ãtus kéirs prq/Rqs dSãs ã:upSãs its -rurkéãérós
3:rdiSsrãs-tudrãsd)SsrnTtdprqsqréãOstyéitdptqtdptsd)Ssãtsitytsqréãsãréus
-rurs Ss q:diSOs pSirs rs ]Suutuérs -tkSãsS:puSãOsS:s ãtjrOs -tkSs ut]Sdat]éqtdpSs
rpuryRãsiSãsS:puSãOsptuqédS:ósAndar -rursitdpuSsRsrsödé]rs-Sããé/ékéirits7:ts
-tuqrdt]ts r/tuprós 3:rdiSs rãs q)Sãs üé]rqs ãtqs üSuHrOs its qrdtéurs
]Suutã-Sditdptsitéúrsitsãtusãt:sS/jtpéySsrnruurusSsq:diSstúptuéSus-rursdtkts
tãprq-rusãt:s-u"-uéSsãtkSósDsprutürsitspSqrusdrãsq)Sãsrs-u"-uérsyéirsédptudrOs
rSs]Sdpu“uéSOs]Sdpéd:rsãtdiSs-SããBytkstsri7:éuts-uéqr4érós
Dsr:pS2utüktú)Ss7:tsyrésqréãskSdntsktyrsrséqrntdãsru7:tpB-é]rãspréãs]SqSs
rãs]Sdat]tqsSãsqépSãstsrsutkéné)SósçSuprdpSOsrsprutürsqréãsr/urdntdptOs7:ts
-tkSs qtdSãs ã:unts dSs aSué4Sdpts tqs pSiSãs Sãs 7:riuSãs its ãédpSqrãOs Rs rs
utüktú)Ss ökpéqrs ts üédrks ãS/uts rs -“puérs rdBqé]S2tã-éuép:rks -uéqSuiérks iSs ãtus
a:qrdSós mqs ãédpSqrãs 7:ts rqtrHrqs ptuqédrus ]Sqs tããrs yéirs S:s kéqép“2krs

206. s
"?3s
iurãpé]rqtdptOstããrsprutürspSudr2ãtstã-t]érkqtdptséq-SuprdptósmããtsptqrsRs
r]tdp:riSs rédirs qréãs tqs :qs 7:riuSs its ãédpSqrãs prks ]SqSs rs tã]ktuSãts
qökpé-krs7:tOsqréãsrkRqsiSãsãédpSqrãOsp)Sstdürpé]rqtdpts-uS]:ursüSuHrus:qrs
utpSqrirsitsutkrHztãs]SdãénSsqtãqSsts]SqsSs-u"-uéSsq:diSsédptuéSuósoSqs
éããSOsSsrütpriSsr-uSúéqr2ãtsiSsptqrsirsreligio, rsutkénrH)Ss]SqsrsSuéntqsdSs
ãtdpéiSs utkénéSãSós ms rãs nurditãs 7:tãpztãs irs túéãpwd]érs a:qrdrs ãrtqs iSs
q:diSsirãsãSq/urãs-rursrsk:4sirs]Sdã]éwd]ér6s
FKtsSditsytdaS\Fs2sFçrursSditsyS:\Fs2sF3:tqsãS:st:\Fs
s
Perguntas 
Eós çSus7:tsãS:sp)Ssi:uSs]SqénSsqtãqSstsj:knSsp)Ssi:urqtdptsSãsS:puSãs
tsqtãqSsrããéqsptdpSsür4tusp:iSs]tupSs-rurstktã\s
vs editst:sptdpSs]SdpuSkrusqt:sqtéSsrq/étdptsS:srsqéqsqtãqSsãtqs
tãprustqs]SdiéHztãsitsür4w2kS\s
bós 3:tsrkptudrpéyrãsa“sdtãptsq:diSs-rursqt:ãsédrqSyBytéãs-SdpSãsits
yéãprsãS/utsrsyéirOsã:rsqSurkstsã:rsRpé]r\s
[ós oSqSs-Situérsrkéyérusrsqédarsyéir\sedits-Situérsptusqréãs-r]éwd]érs
]SqénSs qtãqS\s oSqSs td]Sdpurus qédarãs üur7:t4rãOs -Sãé]éSdru2qts tqs
utkrH)Ssrstkrã\s
Gós es7:tsqtséq-titsits-rupé]é-rusirsyéir\ses7:tsktyrsrs7:tst:sqts
itãkén:t\s 3:ts -Sããé/ékéiritãs ptdaSs its éd]Suutus tqsstress, túénwd]érãs
túrnturirãsts]Sdã:qéH)S\s
Lós es7:ts-rurkéãrsqédars]SurntqsrdBqé]r\s3:tsutãéãpwd]érsqtsitéúrs
]rdãriS\s
Nós çSus7:tst:sqtstdã:uitHS\seditst:sqtsüédjSsitsã:uiS\sçrurs7:ts
tãpS:s]tnS\s
Pós mqs7:tsqtiéirsiéuéjSsqédarstdtunérs-uéd]é-rks]SdpursqéqsqtãqS\s
fós edits-SããSs-tu]t/tustqsqédarsyéirsSsük:úSsrdBqé]Ss7:tsyr4rsits
qédars/túénr\seditsrãsk“nuéqrãstãp)SsrpurãrirãOsSditstkrãsã)Ssã:-Ruük:rã\s
Exós DpRs 7:ts -SdpSs ãS:s ]r-r4s its utã-Sditus Vs yéirs ts rãã:qéus
utã-Sdãr/ékéiritã\sçSus7:tsrkéqtdpSstú-t]prpéyrãstqsk:nrusitstã]:prusrsqéqs
qtãqS\soSqSs-rããSsirsitptuqédrH)Ss-tkSãsS:puSãs-rursrsutã-Sdãr/ékéirits
-u"-uér\s
EEós Kts7:tsqrdtéursrãs]Suutdptãsitsqédarsrkqrsãtsutkr]éSdrqstqs:qs
-riu)S\s3:rksRsã:rsSuitqsdrp:urk\ses7:tstãp“stqs-uéqtéuSsk:nru\soSqSs
-Sitqsãtus]SSuitdrirãsrãsSuitdãstúptudrstsédptudr\s
Evós es 7:ts qts éq-tits its td]Sdpurus r/tuprqtdpts Ss éd]rk]:k“ytks ts Ss

207. ç
"?5ç
zf-hHeLçDeçzêCmcçHêDc\ç
Eqéç tõzõç âõQQõç êCTLfênBzeç Cõç oncCDeç -õDõç eç eCTõC-ncnç õç QeC-êDõç Deç
zêCmcçHêDcçQezçâneNfDêTcnçzêCmcçêDeC-êDcDeçcC“zêTc\ç
ç
Epilepsia 
 
Mç eâêLeâQêcç CõQç TõC,nõC-cç Tõzõç zcêQç cQQfQ-cDõnç TcQõç Deç c-cFfeç Ffeç
TõCmeTezõQéçMçâcLcHncçLc-cFfeMçFfençDêDençFfeçcLoõçc-cTcçfzcçâeQQõcKçcLoõç
eQ-ncCmõç Ffeç eHêDeC-ezeC-eç Hezç Deç ,õncéç àzç zfê-cQç TfL-fncQKç Tõzõç âõnç
eNezâLõçCcçmêCDfKçcçDõeCScçBçTõCQêDencDcçcçzcCê,eQ-cSRõçDõçQconcDõçFfeKç
ânõTeDeC-eç Deç fzç õf-nõç âLcCõKç QõVneH>zç cõç c,e-cDõéçMç âcn-ênç DêQQõKç õQç
êCDêcCõQçTõCTLfezçFfeçQeneQçeQâênê-fcêQçeQ-ncCmõQçcâõQQcnczBQeçDõçc,e-cDõéç
àLeQçH>ezçõçc-cFfeçTõzõçfzcçLf-cçeC-neçDõêQçeQâ“nê-õQçâõnçcFfeLeçTõnâõéçMç
zeDêTêCcçcC-êocçfQcHcç-czVBzçcçDeCõzêCcSRõç"morbus sacer", zcL QconcDõéç
óeCHzeCõQçDeçâõQQeQQRõç-czVBzçQRõçTõCmeTêDõQçeC-neçC”QKçQeCDõçFfeç
CezçzeQzõçcçâQêFfêc-nêcKçFfeçCcçHenDcDeçDeHenêcçQcV>BLõKçQeçc-neHeçcç-õTcnç
CõçcQQfC-õéçIõQQeQQRõçeKçânêCTêâcLzeC-eKçcçeNêQ->CTêcçDeçQeneQçeQâênê-fcêQç
cDcâ-czBQeç -Rõç âõfTõç Qç êzcoezç Ffeç -ezõQç Dõç zfCDõç Ffeç fzç QêL>CTêõç
zõn-cLç neTcêç QõVneç -cêQç ,eCHzeCõQéç àC-ne-cC-õKç QcVeBQeç âen,eê-czeC-eç Ffeç
êoCõncnçõQçânõVLezcQçCRõçeNenTeçFfcLFfençêC,Lf>CTêcçQõVneçQfcçeNêQ->CTêcéçgQç
TcQõQç Deç eâêLeâQêcç ezç Ffeç Bç âneTêQõç âneQfzênç fnCcç âõQQeQQRõKç Deç zõDõç
cLofzç -Rõç ncnõQKç QRõç Deç FfcLFfenç zcCeêncç fzç ânõVLezcç âQêFfêh-nêTõç Ffeç
DeHenêcçQenç-nc-cDõçTõzõçfzcçDõeCScçeQâênê-fcLKçTfNcQçTõCDêSíeQçDeçâõC-õçDeç
âcn-êDcçQRõç,fCDczeC-cLzeC-eçDê,eneC-eQéç
gçoncCDeçc-cFfeçeâêLBâ-êTõçTLhQQêTõçBçTmczcDõçâeLcçzeDêTêCcçDeçGrand 
Mal, ezç,ncCT>QéçMõçTõC-nhnêõçDeQ-eKçmhç-czVBzçõQçc-cFfeQçTmczcDõQçDeç
Petit  Mal, ezç Ffeç õç TõzâõCeC-eç TõCHfLQêHõç eQ-hç cfQeC-eç eç fCêTczeC-eç cç
TõCQTê>CTêcç Bç âenDêDcç âõnç fz Tfn-õç âen“õDõç Deç -ezâõéç àz czVcQç cQç
DeQêoCcSíeQçmhçcçTõCTeâSRõçDeçFfeçcLoõçnfêzçQeçêzâíeçezçfzçc-cFfeKçQeNcç
oõLâecCDõçDõçeN-enêõnKçQeNcçênnõzâeCDõçDõçêC-enêõnéç
lc-fncLzeC-eKç õQç ,eCHzeCõQç TõnâõncêQç Ffeç Qeç ânõDfDezç âõDezç Qenç
êC-enâne-cDõQçQeofCDõçõQçzeQzõQçTnê-BnêõQçFfeçõf-nõQçQêC-õzcQKçQeCDõçFfeç
CõçeC-cC-õçHõL-cBQeçQezâneçcç-nõâeScnçCcç,nõC-eêncçDcçDõeCScçâQ“FfêTcéçgçFfeç
BçDeTêQêHõçezç-õDõQçõQç-êâõQçDeçeâêLeâQêcKçêCTLfQêHeçcQçcfQ>CTêcQKçBçcçâenDcç
DeçTõCQTê>CTêcéçgQçâcTêeC-eQçHRõçezVõncKçeQ-RõçnecLzeC-eçcfQeC-eQéçufcç
TõCQTê>CTêcçcVcCDõCcçõçTõnâõKçLeHcCDõBõQçcõçzeQzõç-ezâõçDeQ-cçnecLêDcDeç
âcncçfzcçõf-ncKçCcçFfcLçeLeQçCRõçTõCQeofezçQeçõnêeC-cnçeçDcçFfcLçezçoencLç

208.
"?6
$'+% D$$u+ +7 $ &u*8)+$%% +7=+*)8$c)
*'7+ *'u +$%89*)c*K,:Fu*$'*$c) +*++$%*
c)*)(**u*% &
Cu $*c$*) % Fu'$%()*% 89*)cK* **+
u+%+%&';*u+ cu% u
05
Fu*u(D+Fu $Fu
$u$c) * ' c)$%* c$%c)+$% )+)$$%K * c +
*)+u% $ +$% c $ )$c$*c)>$c) & '** * $u9$ c )
)u +$%K ')$c9') *') ' %)c +$%*' )* &X*(D*
' c)$%+)%u+8%)%$)$9c)&1)$ +$%Kc'=* cu)'
()$% *c$(u*/*Kc+8F>$c) :*'u+ $ 7c 'B*c
+ 9$u Q +)** 8D* u)$ & cu B* '%
' c)$% *u * ';') * +) * $8) $B u+ cu$ 7 c
$%*$%*' Fu$*) c 7c *:7)*&*'u') *
8)c +) % *$ +K)+;()*c+ *u++%& Fu+
7*( 8 K=c+*8 %*' c)$%**%)(**+ $*2%)+*
*%%*&';* u$*+)$u%*u% Kc c%)D ' *c$(u*/*K*u
$) **% K *c$(u*/* 8c+c B* u+*$'8u$K
c + %+)$ K Fu * ' c)$%* *'% + 7 %)*K
N%+ +$%c $* *8F$%+$%c+c 7 &
* 'Fu$* % Fu* ')='%)c* '*$% + u+ *=) *% *
c'u*cu *Kc+ % +$%*+ $% Fu $**$ K9)*&
B*c uc)$ /*K*)$% K*% *Nc)% 89*)c
%=+*+ %*8 *% )*c+N'*/*()>$c) &=+)**K:u+
7u$<$c) *% *'*)Fu):%)c*Fu( )*'*)'**)( c+
))% %$>$c) * *u)c) * %= 8$H+$* N% ( $%* % )* c+
% Fu*+ $) c +)$ u c + ')'*) *u&
$%*)$%'% **)$%+ *)$)()u +$%Ku*% ) 8
u+ 8$H+$ + cc*+* FuK + *u *)+7)*+Kc*'$
+u)%* *'c%* $ J %+%& Fu) % +7=+ $) *
'* * * *c + + +()+$%* *+ $%* * ( $c*&
% %+ %= Fu * $* %$*/* %$ + ' ** $%K ';*
'Fu$* %+* '*%)*K c B* Q c + & % $*cu* *
'%u7 /**%*+ $%*Fu*') )DFu % *8uu+
% Fu ')='%)c& %= +*+ $+ ') * % $*'*%K ')* u+
%+% = u+ $ + '$% ()*% * '** * 8% *& W
'c)*u() *% +7=+='$%()*% KFu $*
7*( ' $8u$ %)() *9*+)c &*%+%*c+$ *

209. s
"?!s
]arqrirãs 4Sdrãsitsptdã)Ss irs ã:-tuüB]étsirs (tuurOsãtdiSs -uSyS]riSãs -Sus
i:rãs-kr]rãspt]p5dé]rãs7:tsuSHrqs:qrsdrsS:purósoSqSsã:rãs/Suirãsd)Ssã)Ss
aSqSnwdtrãOs éããSs ptuqédrs -Sus r]:q:krus tdSuqtãs ]rq-Sãs its ptdã)Sós
3:rdiSsSsru]Sstãp“saé-tuptdãéSdriSOstããrãsptdãztãsr]:q:krirãsrSskSdnSsits
iR]rirãsãtské/turqsãS/srsüSuqrsitsr]tããSãsitsputqSutãósl)Ss=urd]éã]SOs7:ts
tãp“s iéutprqtdpts ãS/uts rs ütdirs its lrdpSs DdiuROs :qrsirãs qréSutãs itããrs
4Sdrsitsptdã)SOs-Sitsãtus]Sq-rurirsrs:qst-ékR-pé]Ss7:tstã-tursSs-u"úéqSs
rpr7:tóseãs-tã7:éãriSutãsitsptuutqSpSãsd)Ssüé]rurqsãrpéãütépSãs]SqSsputqSus
S]SuuéiSs k“s tqs EffxOs j“s 7:ts katãs -rut]t:s q:épSs üur]Ss -rurs t7:éké/urus rãs
éqtdãrãs ptdãztãs r]:q:krirãs itãits Ss ökpéqSs nurdits putqSuós mqs ã:rs
run:qtdprH)SOsSãs-tã7:éãriSutãs-ruptqsiSs-uéd]B-éSsits7:tsrs(tuurs-ut]éãrs
itããtsputqSus-rurskéyuru2ãtsitsã:rãsptdãztãsédptudrãóseãs-r]étdptãs-ut]éãrqs
ké/turu2ãts túrprqtdpts irs qtãqrs qrdtéurós Ds t-ékt-ãérs d)Ss Rs dtda:qrs
tú]tH)SOsrédirs7:ts-uSyS7:tsirdSãsrkruqrdptãsrSsãéãptqrsdtuySãSós
cqrs S:purs éqrntqs iSs âq/épSs irs qtié]édrs 7:ts Rs tqs nurdits qtiéirs
rd“kSnrsrSspurdã]:uãSsits:qsrpr7:tsãtuérsSspurprqtdpSsitstktpuS]aS7:tósgrs
rdpénrs -ãé7:érpuérOs ptdpryr2ãts S/ptus qtkaSurãs tqs 7:riuSãs its ãédpSqrãs
-ãé7:é“pué]SãsrpuryRãsirsr-ké]rH)SsitsüSuptãs]SuutdptãstkRpué]rãsãS/sdru]Sãtós
espSiSs-rut]ér2ãtsrSstúSu]éãqSsiSsitq5déSs]SqsSsβtk4t/:ósDstú-tuéwd]érs
qSãpuS:sdSstdprdpSs7:tsos maus espíritos Vãsyt4tãsrããSq/uryrqsutrkqtdpts
rs yrãpéi)Ss -Sus rkn:qs ptq-Sós múptudrqtdptOs :qs tktpuS]aS7:ts -rut]ts :qs
rpr7:tst-ékR-pé]Ssrupéüé]érkOsS:s:qsrpr7:ts-rut]ts:qstktpuS]aS7:tsdrp:urkóses
rpr7:tsiSs.urditsArks-SitsãtusyéãpSsitsürpSs]SqSs:qsütd5qtdSstkRpué]Sstqs
7:ts pSirs rs rpéyéirits tkRpué]rs iSs ]Rut/uSs Rs ãS/ut-Sãprs -Sus :qs -Sptd]érks
aé-tuiéqtdãéSdriSs]arqriSsfocusOsãtdiSsrããéqsãéktd]érirósDs]Sdã]éwd]érsiSs
-r]étdpts Rs én:rkqtdpts itãkénrirs -Sus :qs -Situs ã:-tuéSuós Ds 7:tãp)Ss R6s -Sus
7:tqs ts -rurs 7:w\s Ds utã-Sãprs qréãs -uSü:dirs qrks -Sitsãtus iti:4éirs iSãs
ãédpSqrãsüBãé]SãOsj“s7:tsSstããtd]érksRs:qsütd5qtdSsirs]Sdã]éwd]érstsd"ãs
tdputprdpSs qrks ãr/tqSãs Ss 7:ts S]Suuts dr7:tkts S:puSs -krdSs édr]tããBytks Vs
]Sdã]éwd]érsitã-tuprós
eãsãédpSqrãstúptudSãsyéãBytéãsrédirsrããéqsdSãsi)Ssr]tããSsVãs]SdiéHztãs
its itkédtrqtdpSs irs iStdHrs ts prq/Rqs Vãs prutürãs tkts r-utdié4riSs dtkrs
]éüurirãósDsr:urOsSs-uéqtéuSsãédrkstyéitdptqtdptstdãédrss-r]étdptsrs-utãprus
rptdH)SsrSãsãédréãOsãS/utp:iSsrSãsãédréãs-uSytdétdptãsits:qrsS:purstãüturós
mktãs dt]tããruérqtdpts r-utditqs rs ryrkérus Ss ãéndéüé]riSs éqédtdpts its préãs
édiB]éSãOsqtãqSsãtqs-Situstã]krut]w2kSãsS:s]Sq-uttdiw2kSãós
es rpr7:ts ]Sdy:kãéySs Rs rs ut-uSi:H)Ss its :qrs k:prós (Sirs k:prs tdnkS/rs

210. s
" ?s
ãtq-utsrSsqtdSãsiSéãs-rupéiSãsuéyréãósDããéqs]SqSsrãsi:rãs-kr]rãspt]p5dé]rãs
tdpurqstqs]Skéã)Ssi:urdpts:qsptuutqSpSOsdSãst-ékR-pé]Sãs-rut]tsprq/Rqs7:ts
iSéãsq:diSãstdpurqstqs]SdüképSósDãs]Sdy:kãztãsã)Ssrstú-utãã)SsiSsrpuépSs
utã:kprdptós Ds ]Sdã]éwd]érs k:prs ]Sdpurs :qs S:puSs -krdSs d)Ss ]Sdã]étdpts ts
ã:]:q/ts ur-éirqtdptós mãpts S:puSs -krdSs ityts ãtus rpué/:BiSs tqs pSiSãs Sãs
]rãSãsrSséd]Sdã]étdptósDsr]téprH)Ss-tkSãsédiérdSãsirsédpuSqéãã)SsitsS:puSãs
q:diSãs tã-éuép:réãs drs yéirs Rs p)Ss -S:]Ss tú]k:Birs itããrs qrdtéurs ]SqSs rs
-Sããé/ékéirits its :qrs éuu:-H)Ss irs yéirs tqs S:puSãs q:diSãs tã-éuép:réãós mqs
7:rk7:tus]rãSOs-rut]ts7:tsrsprutürsRstdputnru2ãtsVsk:prstdputsSãsq:diSãsts
tãprus ãtq-uts -uSdpSs rs ür4w2kSs rããéqs 7:ts Ss qtdSus ãédrks iSs S:puSs kriSs Ss
]SdyS7:ts -rurs prkós orãSs Ss ]SdprpSs ]Sqs Ss S:puSs kriSOs 7:ts drs iStdHrs Rs
üSuHriSs ]Sqs yéSkwd]érOs üSããts ütépSs its kéyuts ts tã-Sdpâdtrs ySdpritOs Ss ]Su-Ss
ãtuérsitã]ruutnriSós
lS/srsüSuqrsitsrpr7:tOspSudr2ãts]krursrsptdã)Ssr]:q:krirs-tkSs-r]étdptós
mktãstã-:qrqs-tkrs/S]rsts]SqséããSsqSãpurqsképturkqtdpts]SqSsãtsãtdptqós
lts tktãs tã-:qrqs its éurs S:s rkn:qrs S:purs tdtunérOs tqs7:rk7:tus ]rãSs ãrés
itktãsrknSs7:tstãpryrstãprd]riSsa“sq:épSsptq-SósçSit2ãtsã:-Sus7:tstktãs
yéytqs ]Sqs Ss üutéSs -:úriSs tqs ã:rãs yéirãs /:un:tãrãs dSuqréãós DpRs r7:és Ss
rpr7:tOs i:urdpts Ss 7:rks tktãs -Sitqs -Sus :qrs yt4s utrkqtdpts tã-:qruOs Rs
prq/Rqsutkrúrdptósekéytuslr]hãsqtd]éSdrsrpr7:tãst-ékR-pé]SãsF7:tsit]Suutqs
]Sqs:qrsãtdãrH)Ssits-r4st itsytuiritéuSs/tq2tãpruFósoéd]Sséqrntdãsits
-r]étdptãsür4tqsutütuwd]érsrstu:-Hztãsy:k]âdé]rãsts  iurnztãsãSkprdiSsüSnSós
Ds ptdiwd]érs its qSuitus rs kBdn:rOs -uSyS]rirs -tkrãs ]Sdy:kãztãs irs
q:ã]:krp:urOs dSãs ürkrs irs ptdãrs ãép:rH)Ss rSs édB]éSs iSs ütd5qtdSós ä“s :qrs
tú-utãã)Ss7:tsié4s7:tsR qtkaSusqSuitusrskBdn:rs7:tsit]krurusrknSsts7:tsãts
r-ké]rs -tuénSãrqtdpts rSãs t-ékR-pé]Sãós eãs t-ékR-pé]Sãs -tuqéptqs ut]Sdat]tus
:qrs ptdiwd]érs V  mordacidade 7:rdiSs qSuitqs Sãs -u"-uéSãs k“/éSãós Ktããrs
qrdtéursrstã-:qrsirséursts:qsnuépSsd)Ss-Sitqs:kpur-rããrusSãsk“/éSãósmktãs
-utütutqsiékr]turu2ãtsrdptãsits]SkS]rusrknSs-rursüSurós
grs7:tirsiSãs-r]étdptãstsdSs-uéd]é-éSsiSsitãqréSstãp“srstúénwd]érsits
kéyuru2ãtsiSs-Situstsitéúru2ãts]réuósD7:ésprq/Rqspurpr2ãtsirstdputnrsV7:tkts
S:puSs -Situs 7:ts d)Ss -Sits ãtus rpédnéiSs ]Sqs Sãs qtéSãsits dSããSs ]Sdüé“ytks
q:diSós Ws :dé]rqtdpts tqs ãt:ãs éd]Sdã]étdptãs 7:ts Sãs -r]étdptãs tã]Skatqs
:qrsqrdtéursiu“ãpé]rsitstdputnru2ãtsrsãt:sitãpédSósDsédié]rH)Ssitstdputnru2
ãts Rs utüSuHrirs -Sus S:puSãs ãédpSqrãs üBãé]Sãós Ds -utãã)Ss ãrdn:Bdtrs 7:ts ]rés
qSãpurs7:tsrnSursd)Ssãtspurprsits:qrséq-SãéH)SOsqrãsitsr]téprH)SstOs-Sus
tããrsur4)SOsitstdputnru2ãtsVãsüSuHrãsã:-tuéSutãós

211. s
" s
Ds ptq“pé]rs irs ké/turH)Ss irs -utãã)Ss r]:q:krirs ãts utüktpts prq/Rqs drs
tqéãã)SsédySk:dp“uérsits:uédrósDs/túénrsRsSs"un)Ss]SqsSs7:rksutrnéqSãsirs
qrdtéursqréãsãtdãBytksVs-utãã)Ssrs]:jrsrkp:ursd)SstãprqSãOsrdéqé]rqtdpts
ürkrdiSósg"ãsrs:péké4rqSãstqspSirãsrãsS]rãéztãs-SããBytéãs-rurst]ké-ãru2dSãsts
rkéyérus rs S-utãã)Ss r]:q:krirs tqs :qs k:nru4édaSs purd7TékSs ts ãtqs
]SdüuSdprH)Sós
D-"ãsrsk:prsédé]érkOsrséqrntqsiSsrpr7:tsqSãpurs:qsutkrúrqtdpSstqspSirsrs
kédars its /rprkarOs ts tdp)Ss tdpurs tqs ]tdrs Ss édptãpédSs ]Sqs rs én:rkqtdpts
édySk:dp“uérs tyr]:rH)Sós Dãs üt4tãs -uSywqs iéutprqtdpts iSs ã:/q:diSs iSs
]Su-SOsr7:tkts-rBãsitsãSq/urãstqs7:tsutédrsçk:p)S2äritãOsSsit:ãsiSs tédSs
iSãsASupSãósCéãpSsitããrsqrdtéurOsdtãptsãédpSqrsa“srstúénwd]érsitsrkéyéru2ãts
]Sqs pSirs rs ãéd]tuéirits ts tqs -ö/ké]SOs ãtqs ytunSdars ts ]SdãéiturH)Ss tqs
utkrH)Ss rs ãt:s q:diSs its ãSq/urãós eãs tã]:uSãs ptqrãs tãprd]riSãs r7:és
]Sdãtn:tqs ]Sqs Ss rpr7:ts rs k:4s -ö/ké]rs 7:ts its S:purs qrdtéurs katãs Rs
yttqtdptqtdpts dtnrirs ityéiSs rs ãt:s ]SdptöiSs ãéq/"ké]Ss -uSü:diSós
=édrkqtdptOs itytqSãs ut]Sdat]tus prq/Rqs dtããts ãédpSqrs rs túénwd]érs its
itéúrus p:iSs Ss 7:ts Rs qrptuérks ãS/s ts rpu“ãs its ãéós es ]Sdj:dpSs dSãs i“s :qrs
éqrntqsitsitãédé/éH)SOs:qrsitãédé/éH)Ss7:tsd)SsptqsrsqBdéqrs]ard]tsdrs
yéirsiSsrütpriSsüSursiSsrpr7:tós(tãptq:daSs]Sdpu“uéSsiéããSOs-Sustútq-kSOsRsrs
]rkénurüérs-tirdptsitsq:épSãst-ékR-pé]SãOs7:tsqSãpurs:qrsSuitqséq-utndrirs
itsr-u:qSós
Ds-rurirsédé]érksirsutã-éurH)SOsrs]arqrirsr-dRérOs-tuqéptsã:-Sus7:tsSs
tãpriSsüSuHriSs-tkSsrpr7:tsd)SsRsitãptsq:diSósDsutã-éurH)SsRs:qrs]krurs
tú-utãã)SsitsdSããrskénrH)Ss]Sqsrs-SkruéiritOsSsq:diSsiSãs]Sdpu“uéSãóseãs
iSéãs-"kSãsirsédã-éurH)Sstsirstú-éurH)SsdSãsr]SuutdprqsrstkrsiSs-uéqtéuSsrSs
ökpéqSsü5ktnSósDdptãsiSs-uéqtéuSsrédirsd)SstãprqSãsutrkqtdptsdtãptsq:diSOs
]Sqs Ss ökpéqSs -ut]éãrqSãs itéú“2kSós ASitudrãs -tã7:éãrãs ãS/uts rs qSupts
utytkrqs 7:ts-tããSrãs tqs tãpriSs its qSupts r-rutdptOs 7:rdiSs -SuprdpSs d)Ss
qréãsutã-éurqOspwqstú-tuéwd]érãs7:ts]Séd]éitqsrããSq/uSãrqtdptstdputsãés
qrãs7:tOs-SusS:puSskriSOsd)Ssã)Ssitãptsq:diS
06ósDs-tã7:éãrsits-tããSrãstqs
qtiéprH)Ss-uSü:dirsutã:kpS:stqs7:tstú-tuéwd]érãstúpur]Su-"utrãstqsS:puSãs
q:diSãs tã-éuép:réãs tãp)Ss utkr]éSdrirãs rs -tuBSiSãs its ã:ã-tdã)Ss irs
utã-éurH)Sós
géããSs td]réúrq2ãts prq/Rqsas -:-ékrãs iékrprirãs 7:ts d)Ss utrntqOs
]Sq-SuprdiS2ãts -urpé]rqtdpts ]SqSs drs qSuptós es ürpSs its tkrãs tãprutqs
iékrprirãOs]SqSsãtstã]rd]rurirãsitsptuuSuOs-Sitsédié]ruOsrããéqs]SqSsSsnuépSs
édé]érks7:tsVãsyt4tãsS]SuutOs7:ts/tqsdSsédB]éSsSãs-r]étdptãspwqs:qrsyéã)Ss

212.
" "
8u+)$ $% u% ' $K Fu * )$*%) + )*'8u$ % u u+
+) )$c=u & + +$%K )% B* c' u + u
'Fu *u' * ';') * 8 *[ Q* (D* % +7=+ )%& %=
+*+u+)%*c*) c+' %9(c+ *)%u K7+c+u+
)% ')+) $c * '8u$D * 8% & $u'*)c;
)( c*+7 Fu*%)(*)Q*(D*()($c) ( u *')='%)c *
*%:%)c *c)% c+**uJL4:++$%*K*u + '$ *c)$c
u*)**u$*K$*Fu )**N')+$% N)*%>$c) u+ +$)
)()$ &&&9(c D c+Fu**( + 7 % +$%c+
Fu$*$c* **u*% *&***% u **+ )*Fuc)$cu
*)**u$*K + $') *u'% %) 8u)&***c)$c
*u$*u()(% u+ () u+ $ K'*u ) %uK*+ c
Fu*% ( ' $+u)%c &&&
0!
R&
c7 *)$%'% /*)$( **27)% '*&
%)() =%)c c=7 = *) u+ *;'& * 8u*9()* *
Fu)+ +u+ 8 +u)%+ )*'* **u+ )$)c) %)( &*)*%+
$(**' c)$%*$*%:+c$)/*+ $% c$%)$( * K
+ )* 8%K $ c$*c)>$c) & Fu)K (% 8)c c *+ $ c+
)$%'% )$uKFu$ ')'*) u+ 8 * * ' c &;*
% +7=+c$c+*% )*)=) * P97) KFu $ *'** *$*u'% +
)% +$%' u** (%) *(:) *(D*' $%$%
8 D>B&B* +$*c$*% % Fu$ % Fu %u u+ $) Fu
*u' ++u)% *' c)$%*&+*)*%+ $(**%:%)c +$%
Q*u %u $+ c$*c)>$c) '8 DB8$%+u%* *'c%*&W
c+ * '$%)$ +$% * ' ** ** c$% %$ ' u+
c$% % (% +& c c+ * N')>$c) * % ')
$c $ K$c * ')'*) % % B**7%u )$( *8 *
*u')**cu *&
W c+'$*9( Fu ';* %u )** * ' c)$%* 'c)*+ +)&
$%% $%K*$'8u$ )$ Fu *)$c$*c)$%Fu$*% u *
8 *K *$ +*+ )$ + )* 8 %) $%K = '( Fu u *
N')>$c) * $ u% ' $ c$%)$u + u $% *)$% * + u+
'c**Fuc$*+ *$) *K*c$u%*=%)c*u% c $* *
'c)* + * $ & W c Fu c 7 ;) ';* % FuK 8)
%% +$%N)) +$*$%)c +$%K+ *% (D% +7=+Fu $%
*u c$%2& * ' c)$%* * 8 D+ *'uc* $ () + Fu
+' * 8$%) * *u c$*c)>$c) & ')*K * *%

213.
" #
c+' %)( +$% N *Fu *$*+7 + N')>$c) &
B*c$cu)8 %Fuc=u *c7 )***%u9 * c
% Fu $ Fu $ ' D c)* *c ' : ';')
($% &Cu *% )*')='%)c*% +7=+ '$% +$** )K,:
Fu'++*% *u+ $% +$% * %)() * %=*)$ )*
+>$c) &
**)$%+ *Fu$ ( )$ + )* =+$<+7)%'*)Fu):%)c
* +$c)$ * Q + + Fu) *+$% ' )$)c Fu *K
8u$ +$% +$%K '$% + $ +*+ )& %:* * u*>$c) *
cu% +B* *% * c'u*cu * Fu * ' + '$%)$ +$%
' c)$%&c'2*cu=u+ *)%u ' ** +u+' $' u%J
) ' $)%u ()9) ' *$&* u*>$c) *8 +' c)$%
u% ' ** ***'$%*' ** +$%*' $*K$*%c *$%
()9) **$*Ku*, K$% ()9) *$&% 8 =()$%+$%
%+ D$ u*c8u*c c$*c)$%K '*% + )* %$
c$*c)$%+$%%+ B*u+ $ )$%*+u$*&
' )/*)u*;) *,:*N')>$c) *u+u%+u$&' c)$%
Fu *8 uc)$ /* ;%)c * (> Fu $)$u=+ + )* =+
'c7&+*+=(:)' 8+ * uc)$ c2*%)c K8 %)(
%:%)
3?
&()$%+$%K' c)$%('c)* '$ )$% ** *
u% *)+$*/**u ) $ () &+ * uc)$ /**+
*u + )) + $)8*% /* *+7 K ) * '$) =c J*
c$%2* 8 * ' 8 c$*c)>$c) : +u)% %+' Fu+ *
c$c)*)$% *&
**c$%N%%+ B* )$ + )*c $*9)*&*++ *
*+7 * + )* 'u *K u *, K + )* *cu *K D ' Fu '*)Fu) %)
c*%u+ *'D B * c+ )$N)*%$%*& $)8*% B* $ %u +$% $
9)%u Fu)Fu*' c)$%*$c$c+*u () 7uu* &
7+u)%* *'c%*K*:N % B+$%c$%:)& *)**$8 Dc+
Fu *, + )$N)*%$%*K + * )N + $%( Fu 8 D+ ' % + )*
'8u$ * ' c)$%& W *u *+7 K *u u% K *cu& Cu $
M %*()$%*)$c$%:()**+*$%)M)+'+K)**+*% 'u+
Fu' c)$%+ $%(** *$) **7c$%%% +$%'
% $% %+' Fu ()$%+$% 2$)c * 9 Fu * *% c$*)*% +
7% '+) ()>$c) &u%K)N $%(Fu** %*$
8 D+ $$u+ *$%) Fu $ ,u * c c+ N)*%>$c)
7uu* *' c)$%*K+ *+ Q*u N)*%>$c) %% K'*$% +

214.
" -
*uu% K *cuK**'$%()*% 8 D++u)%*$%)&
** +% *cu 'c)*u ()$%+$% *u'% u+ N)*%>$c) $
*+7 '+u)%%+'K+ $) Fu 8 *u ' ** +'
uD c$*c)>$c) c+u+8)%*% +')& +7=+8 D+' %**
<+7)% Fu * * u *+Fu(D**%$ +c (D+ )* % *
)+'%u$ **$Fu+*u u c$*c)>$c) 8% =7)% &
+*)$%+ *% )*c+ + $) c +)$ K* )QuD) c :%
N% & ' c)$% ()$%+$% '+ $cu $ u K u *, K 8)cu
'$$%u++*+u u%+ '+ *) %+'& =
( 8* +$% 'HB* c +)$ +) ' u%* <+7)%*
u%*+u$*&
N'**L')'*) *uM+*% +u)%c +$% +$* +J
$*% % + )*'8)+ 9$u 7)*:7)*&='c
*( $%Ku*, K%) K' **u&' c)$%,:*%u'%+'
*u8)c)$% )*** ' )$%) +$% c$%:% $%
%+'*% $c 8u)$ % $*') &*)$%+ Fu)'*$% ,u*% +$%
+')+$% * )Fu*& * * % Fu* ')='%)c* * **+ +
$*%'$%J**c++')+$%*)Fu*Fu'/+++()+$%
*c+'$$%*c$%)**&
$c% B* Q '* c$% $) () )N 8u)
)(+$% *';') *$) *Ku*, K )() B*K*+2() 8 D+' %
* )/* + )* '+$%* *+ '$) * Fu * 8 * '
8$H+$')='%)c&u% K*%:c)8 $% +7=+ N)>$c)
7)B* ' u%* ' $*K *'c) +$% Fu*Fu *% ( * Q
c$*c)>$c) ()9) $+ & (* ' $* c$*c)>$c) K +u$*
*$* 8 $% *) *K + * % +7=+ 7%u +)2$)c ' u% *
)+$*/* *'))%u )* * *u)* ' Fu *)$%+ * K '% $%K
)$cu+B*$<+7)% *% 8 *
u+'$%()*% ':%)cK,u*% +$%%u Fu)Fu' c
*u$ * c$c'/* ':%)c * = *'c) +$% 7$=8)c& % ')
*') %;) )$%$*)( K Fu $ cu ) $% Fu* <+7)% + Fu *
% ( *)$%$ **N'** *N%)+$%K%+ 7$**u% *&W
+*+ %+' u+ '%u$) '($) * $* % Fu*
c$(u*/*K ,: Fu ' c)$% * '*$% ')$c9') %)+$%
$%+)(*'$%<$ ($% K)7 $+ $) * *
)$)7)/* +u$ + c'& + *** % ')
*') 8c u+ 'u +':%)c @*+ $%A u+

215. s
" 0s
rpr7:tós
cqs SunrãqSs yéytd]ériSs pSprkqtdpts prq/Rqs r-utãtdprs -rurktkSãs ts ptqs
:qrs]tuprsãtqtkardHrs]Sqs:qsrpr7:tósgtãpts]rãSsprq/Rqsitã]ruutnrq2ãts
tdtunérãsãS/srsüSuqrsitsSdirãs7:ts-tu]SuutqspSiSsSs]Su-Ssrédirs7:tsr7:ésSs
üS]SstãptjrsdSs/réúS2ytdputstsd)Ssdrs]r/tHrósltn:diSsrs-ãé]Sptur-érOsq:épSãs
rpr7:tãst-ékR-pé]SãsdSãsi)Ssédié]rHztãsits:qsitãkS]rqtdpSsitstdtunérsits
/réúSs-rurs]éqróseãs-r]étdptãsd)SsS:ãrqsãSkpruspSirsrsã:rstdtunérsdSs-krdSs
édütuéSuOs 7:rãts ãtq-uts itã7:rkéüé]riSs ]SqSs ãtdiSs ã:jSOs ts itãkS]rs Ss
ütd5qtdSOspSiSsSsnurditsSunrãqSs-Susrããéqsié4tuOs-rursSs-krdSsirs]r/tHrOs
qréãskéq-Ssrsãt:ãsSkaSãóscqrsyéirsãtú:rksédptdãéyrs7:ts-tuqéptsVãstdtunérãs
ük:Butqststú-kSiéutqsRs]Sdãt7Ttdptqtdpts:qrsptur-érs-rursSãst-ékR-pé]Sãós
es rã-t]pSs qréãs ã:/ãprd]érkOs tdputprdpSOs Rs ]titus itskéyuts ts tã-Sdpâdtrs
ySdprits Vãs ptdiwd]érãs üSuHrirãs -tkSs rpr7:ts ts -rããrus rs ]u:4rus
]Sdã]étdptqtdpts rãs üuSdptéurãs tdputs Sãs q:diSãOs tq-uttditus yérntdãs rs
S:puSãsâq/épSãsirsutrkéirits7:tséd]k:tqsSs tédSsirãslSq/urãOsts]Sdüéru2ãtsVs
üSupts]Suutdptsirsyéirós
s
Perguntas 
Eós 3:tsnurditãs]Suutdptãs]Sdpu“uérãsédytãptqs:qrs]SdpursrsS:purstqs
qédarsrkqr\s
vós 3:ts -Sããé/ékéiritãs its itã]runrs -rurs rs tdtunérs tãprd]rirs t:s qts
-tuqépSsrkRqsiSãsrpr7:tã\s
bós editsãtuérsdt]tãã“uéSstqsqéqs:qsuSq-éqtdpSsitsié7:tsrdBqé]S\s
çSããSsitéúru2qtséusãtqsédé/éHztã\s
[ós 3:tsãédréãsitsS:puSãs-krdSãst:sut]t/éstséndSuté\s
Gós oSqSs-SituérOsitskéyutststã-SdpâdtrsySdpritOs]uérustã-rHSstqsqéqs
-rursrãsãSq/urã\s
6. lS:s]r-r4sitstdputnru2qtsrsS:puSãsI-Situtãá\s
7. 3:tsutkrH)Sst:sptdaSs]SqsSsq:diSspurdã]tditdptsrkRqsirsdSããrs
-tu]t-H)Ss:ã:rksitsptq-Sststã-rHS\s
Pós çSããSséqrnédru2qts]u:4rdiSs]Sdã]étdptqtdptsrãsüuSdptéurãstdputsSãs
q:diSã\s

216. ç
" 3ç
ç
5 
O Pescoço 
 
 
tõzõç LêocSRõç eC-neç cç TcVeScç eç õç -nõCTõKç õç âeQTõSõç Bç fzcç neoêRõç
zcnTcDczeC-eç QeCQ“HeLKç fzç DeQ,êLcDeênõç c-ncHBQç Dõç FfcLç -fDõç õç Ffeç Bç
eQQeCTêcLçâneTêQcç âcQQcnéçgç cnç Ffeç Qeç neQâêncKç cçcLêzeC-cSRõç eçcQç õnDeCQç
ezê-êDcQçâeLcçTcVeScçH>zçDeçTêzcçâcncçVcêNõKçeCFfcC-õçcQçTõzfCêTcSíeQçDõç
TõnâõçQRõçDeHõLHêDcQçâcncçcçTeC-ncLçFfeçeQ-hçcTêzcéçPn>QçHêcQçTeC-ncêQçDeç
TõzfCêTcSíeQçTõCTeC-nczBQeçcFfêçezçfzçeQâcSõçeN-nezczeC-eçneQ-nê-õJçcç
-ncFfBêcKç õç eQH,coõç eç cç zeDfLcç eQâêCmcLéç tõCQeF eC-ezeC-eKç õç TõC-nõLeç
DeQQcQç LêocSíeQç Bç fzcç ,fCSRõç eQQeCTêcLç DeQQcç neoêRõéç Mç DeTêQêHcç
DêQQezêCcSRõç Dcç HõDç ,eê-cç âeLcç LcnêCoeç -czVBzç eQ-hçneLcTêõCcDcç Qç
-ncCQzêQQRõç eç Qç TõzfCêTcSRõéç tõzfCêTcSRõç âcncç ,õncçatravés Dcç HõDç eç
TõzfCêTcSRõç âcncç DeC-nõçatravés Dõç eQH,coõç QRõç õQç -ezcQç VhQêTõQç Dcç
neoêRõéçgQçCenHõQçDcçzeDfLcçeQâêCmcLçtransitam ezçczVcQçcQçDêneSíeQéç
aeHêDõçQçeQ-neê-eDcçDõzêCcC-eKçõçâeQTõSõç-ezçfzcçeQ-neê-cçLêocSRõçTõzçcç
angústia @DõçLc-êzçangustus YçeQ-neê-õAçeçeQâeTêcLzeC-eçTõzçcçcCoôQ-êcçDcç
zõn-eéç PõDõQç QõzõQç TõC,nõC-cDõQç Tõzç cç TõzVêCcSRõç Deç eQ-neê-eDcç eç
cCoôQ-êcçCõçêC“TêõçDcçHêDcéçtõzõç-fDõçNhçeQ-hçTõC-êDõçCõçêC“TêõKçcQQêzçTõzõçcç
hnHõneçCcçQezeC-eKçCRõçBçDeçcDzêncnçFfeçcçcCoôQ-êcçQeNcçeçTõC-êCfeçQeCDõç
fzcçeNâenê>CTêcçmfzcCcç,fCDczeC-cLéçCfcCDõçQeçcâen-cçõçâeQTõSõKçezçQefç
Tcnh-ençDeçDeQ,êLcDeênõçDeTêQêHõçâcncçcQç-n>QçHêcQçDeçLêocSRõçDeTêQêHcQçeC-neçcç
TcVeScç eç õç TõnâõKç êQQõç neâneQeC-cç fzcç czecScç Deç zõn-eç QõVç HhnêõQç
cQâeT-õQéçIõDeBQeçQf,õTcnçezçFfeQ-RõçDeçzêCf-õQKçzõnnençDeçQeDeçezçDêcQKç
zõnnençDeç,õze
3
çezçQezcCcQçeKçCõçTcQõçDcçzeDfLcçeQâêCmcLKçezçQeofCDõQç
FfcCDõçõTõnneçfzcçâcncLêQêcçTeC-ncLéç
MQQêzKçõçâeQTõSõçBçCcçHenDcDeçfzçLfocnçâneDeQ-êCcDõçâcncçzc-cnçQeneQç
mfzcCõQéç MQç QõTêeDcDeQç zcêQç DêHenQcQç eç -õ-cLzeC-eç me-enõo>CecQç
DeQeCHõLHenczçõQçzcêQçDê,eneC-eQçzB-õDõQçDeçeNeTfSRõKçzcQçcçzcêõnêcç-ezç
âne,en>CTêcçâeLõçâeQTõSõçTõzõçLõTcLçDõçcTõC-eTêzeC-õéçlcçóncCScKçeLeçencç
Tõn-cDõçCcçofêLmõ-êCcçTõzçâneTêQRõçzcFfêCcLKçCcçdCoLc-enncçõçDeLêCF eC-eçencç
âeCDfncDõç âõnç eLeKç CõQç âc“QeQç õnêeC-cêQç eLeç Bç QeTTêõCcDõç Tõzç cç eQâcDcKç
eCFfcC-õç Cõç gTêDeC-eç f-êLêDcHcBQeç õç zcTmcDõéç gQç cQQcQQêCõQç f-êLêDczç Deç
âne,en>CTêcçfzçNcLeçõfçQfcQçân”ânêcQçzRõQçâcncçeQ-ncCofLhBLõéçueCDõçcQQêzKç

217. s
" 5s
Rs r/ãSk:prqtdpts ]Sq-uttdãBytks 7:ts rs rdnöãpérs irs qSupts dSãs S-uéqrs Ss
-tã]SHSOsS:s7:tstãptsãtsr-tupts7:rdiSstãprqSãs-tuiéiSãósoSqSsrsrdnöãpérs
ãtq-utsã:unts7:rdiSsrãs]Séãrãsr-tuprqOsSs-tã]SHSsRsãt:skrusdrp:urkós
mqs]Sdãt7Twd]érOsptusrknSsrSsutiSusiSs-tã]SHSsRsrknSsrqtrHriSuOsS:s
-tkSsqtdSãséd]5qSiSós3:rdiSs]rBqSãsdrãsq)Sãsits:qs:ã:u“uéSOs-SitqSãs
tdiéyéiru2dSãsrpRsSs-tã]SHSOstsa água dSãschega até o pescoço. ç:krusdSs
-tã]SHSs its rkn:Rqs ]SkS]rs tããrs -tããSrs tqs :qrs ãép:rH)Ss -tuénSãrs its
éqtiérpSOsr]Sdpt]tdiSsrknSsãtqtkardpts7:rdiSsrkn:Rqsi“s:qrsFnuryrprFstqs
S:purs-tããSrósçSusS:puSskriSOs-tuqépéus7:tsrkn:Rqs]SkS7:tsSãs/urHSãsrSsutiSus
iSs-tã]SHSs]SqsédptdH)Ssrq“ytksRs:qrs-uSyrsits]SdüérdHrósDs-tããSrsptqs
]tupt4rsits7:tstktsd)SsyrésãtuspSu]éiSós(rq/RqstqsãtdpéiSsüén:uriSOs-Sit2ãts
]SdüérusSãsãtnutiSãs]ruutnriSãsitsrdnöãpérsrsprks-tããSrósmkrsd)Ssyrés]SkS]rus
:qrs]SuirsrSsutiSusitsãt:s-tã]SHSós
DkRqsirsrdnöãpérOsrsryéit4sprq/RqsutãéitsdSs-tã]SHSOstã-t]érkqtdptsrs
ryéit4s its éd]Su-Surus tOs ]Sdãt7TtdptqtdptOs rs its -Sãã:éuós çrurs q:éprãs
-tããSrãOs tdnSkéus ut-utãtdprs :qrs ãrpéãürH)Ss rédirs qréSus 7:tsrs its ãtdpéus Ss
ãr/SuósDSsS/ãtuyrus-tããSrãs]SqtdiSOsptq2ãtsüut7Ttdptqtdptsrséq-utãã)Ss
its7:tsãtspurprsitstdnSkéusSsq“úéqSs-SããBytksdSsqtdSusptq-Ss-SããBytkóses
ãéq/SkéãqSs utkr]éSdrdiSs Ss -tã]SHSs ]Sqs rs -Sããts ts rs ryéit4s Rs q:épSs
-uSü:diSós
cqrsS:purs]rqrirsitsãéndéüé]riSãstãp“sutkr]éSdrirs]Sqsrsd:]rósmkrsRs:qs
k:nrusitstdtunérs-uéqSuiérkOstsrsrdnöãpérsãtdpéirsdrsd:]rsRstã-t]érkqtdpts
rqtrHriSurósoSqsrãsd:]rãsitspS:uSãsképturéãsStqsrktq)SOslpétudr]htd6sStier 
= pS:uSsasnacken = d:]rTs-Sit2ãtsitãrpSkrusrãs]ruuSHrãósDs-tããSrs]Sqsd:]rs
itspS:uSsRs:qsqSitkSs-S-:krusitsüSuHrósmkrsãtn:tsãt:s]rqédaSsitsqrdtéurs
üéuqts ts ãtqs ãtus pS]rirs -Sus iöyéirãs édptkt]p:réãOs éq-SdiS2ãts -tkrs -u"-uérs
üSuHrsts-tkrsptéqSãérs7:tsrsr]Sq-rdarós.Sk-tãsdrsd:]rsã)Ssp)Ss-tuénSãSãs
j:ãprqtdpts-Su7:tsrpédntqsSskS]rksirãsüSuHrãsãéq/"ké]rãósDkRqsiéããSOstktãs
ywqs its pu“ãs ts ã)SOs -SuprdpSOs nSk-tãs iriSãs -tkrãs ]SãprãOs édj:ãpSãs ts
üut7TtdptqtdptsutyéiriSãós
=édrkqtdptOsSs-tã]SHSsRséq-Suprdptsprq/Rqs-rursrsyéã)Ssits]Sdj:dpSstOs
]SqséããSOs-rursSsaSué4Sdptstã-éuép:rkósmktsitptuqédrsrsiéutH)Ssirs]r/tHrstOs
-SuprdpSOsiSs]rq-Ssitsyéã)SósDããéqs]SqSsãt:súru“spépâdé]Ss]ruutnryrspSiSsSs
nkS/Ss ptuutãputOs rs yRupt/urs ]tuyé]rks ã:-tuéSus ]ruutnrs dSããrs ]r/tHrs tOs ]Sqs
éããSOsdSããSsq:diSósDkRqsiéããSOsSsDpkrãsnéursrSsutiSusirsãtn:dirsyRupt/urOsSs
“úéãOs7:tsitããrsüSuqrspSudr2ãtsSstéúSsiSsq:diSósmktsRsrs-ruptsiSs]Su-Ssqréãs
éq-Suprdpts-rursrspSuH)SsiSs-tã]SHSOs7:tsãtsqSytsdrsiéutH)SsqréãsS-Sup:drs

218.
" 6
c ++$%c+*8**u+c % B($%& )*Fu c*%u+*
Fu $ K %c)c )$*') +u)% + )* %+ ' * *% $9+)cB
*'))%u Fu'* *%'') +$%89*)c&'*%u '*c=
+*+ %+' '*%u c 7 & ** *$%)K cu% +u)%
*)+7)*+&Cu $ u=+$%+ c +) $c$% ()
c+ c 7 ))% u) K$=*+$%+*$%)8)u Fu
7 )N c 7 & '*c %+ $% *u'% c c 7
'$$%KFu $' D8 ++ *) *+2*cu* $uc &
7*%)$ = c$*F>$c) +*+ %+' u+ %$% %)( *
'($)c$% '*$ $uc &Fu+ $ c 7)*7 )N'+u$$(>
+u)%Kc+)**K$7%=++u)% () &*8cc+
(9%)+ + *)$ )** **u+ '*%u c*'$$% c+ *$*9(
$uc & ** '*%u K Fu * $ * ' ()% * *' * '* $
$uc & +*+ %+'K * 8% * cu% + ' % $%) *u
'*cK $% Kc+ <+7)% )$c' '**&*
$ *' + $ () Fu ( '$ * )$c' & *
c+')++ $ *' + )* *%)% Fu) Fu %>+K *c$+
+u$&
% B*u+c9cu()c)*%9')cK')** 8% *()($c) +%$
',&* c +Fu+ $%>+ c 7 7 )N 'Fu+u$=%
u)+KFu Fu8+ K*+$%%+c)* *$ %)( *' 8cB*&
*)N + c 7 c )u+'uc+ )* c 'Kc+)**K % +
+ )*c% +$% )$ ';N)+'$ $uc &
u % 8 '$)D =)7 ** '*%u cu( % $*8+
7 %)+$%+u+) &Fu+*' c+u+) Fu)Fu ()
)N () *u $c$% $ 8 *u '*c ()( + $)
*u7*%)%u%)( ** '*%u &7*%)$ c: u+ +7)) '%:(&
Cu+ * cc * '=* +u$ c+ ( ) u+) K %:
8)$ +$% +u$ *u* '=*K Fu Fu + $) )N :
':B&
'*%u c$%:) =$ )D+')$ K+Fu c 7 = %) *7
$uc Fu)N +'u ' 8$%& ** + $) K Fu)N =
** % c+*9+7 ($% &u(*u)$ )D '**
Fu%+$ )D+')$ &+ $) c*'$$%K 7*( c)+
' 7 )N+u$Fu%+ *u*'=*&+*+%+'K'*c=
8 ' 8$%K*%)c %$$c)* +$%)$c KFu(c
%+:%)c )$* c) 7)) & 8)u '** c+ $ )D +')$

219. s
" !s
tú-utããrs rs tú-t]prpéyrs its ]Sd7:éãprus rs ã:/qéãã)Sós DdpénrqtdptOs Sãs
ruéãpS]urprãsSkaryrqs-rurs]éqrstqsiéutH)SsrSãs]ryrkSãOs7:tspédarqstqsrkprs
]SdãéiturH)SOs ts its qrdtéurs ]Suutã-SditdptOs itãits tããrs -Sãp:urs Skaryrqs
-rurs ãt:ãs ãöiépSãs ]Sqs rkpéyt4ós g)Ss turs uruSs 7:ts tãptãOs a:qékitãs S:s
a:qékariSãsrSsiéuénéusSsSkarus-rursrqrsyéããtqs:qs-tã]SHSséd]ariSs]SqSs:qs
bócio. 
DskéH)SstsutitdH)Ssitããrsq“s-Sãp:urstãp“stqs]Sd7:éãprusSsSkarusitãits
]éqrstqsãtdpéiSsüén:uriSstsitãtdySkytusrsntd:Bdrs]Surntqs7:tsut-S:ãrsdrs
üSuHrs édptudrs tqs ã:/ãpép:éH)Ss irs ãS/tu/rós 7:tqs ã:/qtpts Ss q:diSs dtãpts
ãtdpéiSsqréãs-uSü:diSsd)Ss-ut]éãrs-uSyrusã:rsãS/turdérs-rursãésqtãqSsts
-rursSsq:diSstq-édrdiSsüéãé]rqtdptsSsdrué4ósmktstãp“sVsrkp:ursiSsq:diSsts
d)Ssyrésptdprus]utã]tusrupéüé]érkqtdpts:qs-S:]Ssqréãs-SusqtéSsits:qrs-Sãp:urs
üSuHrirós
Ds-Sãp:urskrpturkqtdptséd]kédrirsirs]r/tHrsqSãpursSs7:rdpSs]Su-Sstsrkqrs
rdirqsitsq)Sãsirirãósβrãprséd]kédrusrs]r/tHrs:qs-S:]Ss-rurs:qskriSs-rurs
7:tsSsSkarusãtsüt]ats-rurstãptskriSstsãtsr/ursdrsqtãqrsqtiéirs-rursSskriSs
S-SãpSóscqstú-tuéqtdpSsãéq-ktãsqSãpurs]SqSsrséd]kédrH)Ssirs]r/tHrs-rursrs
iéutéprs r/uts -rurs Ss kriSs tã7:tuiSs ts yé]t2ytuãrós gtãpts tú-tuéqtdpSOs /rãprs
tã-utéprusitdpuSsitsãésqtãqSs-rursãtdpéus7:tsr/uéu2ãts-rursSskriSstã7:tuiSOs
ütqédédSOs ür4s ]Sqs 7:ts ã:ujrs r:pSqrpé]rqtdpts :qs tãpriSs its tã-BuépSs qréãs
/urdiSOs its r/rdiSdSós 3:rdiSOs rSs ]Sdpu“uéSOs éd]kédr2ãts rs ]r/tHrs -rurs rs
tã7:tuirOsr/uédiS2ãtsrããéqs-rursrsFqtpritsiéutéprsiSsq:diSFOsrsptdiwd]érs
iSs-"kSsqrã]:kédSspSudr2ãts]Suutã-Sditdptqtdptsqréãsi:urstsitptuqédrirós
3:rdiSsrkn:RqsqrdpRqsã:rs]r/tHrs-tuqrdtdptqtdptséd]kédrirs-rurs
:qs kriSOs rs /uéd]ritéurs pSudr2ãts :qs ãédpSqrs 7:ts qSãpurs túrprqtdpts 7:rks
qtpritsirsutrkéiritstãp“sãtdiSstyéprirsts7:rkstãp“sãtdiSsürySut]éirósDskéH)Ss
]Sdãéãptstqsiéuénéu2ãts]Sdã]étdptqtdpts-rursSskriSs-utütuéiSstsitéúrus7:tsSs
Skarusitã]rdãtsdtktsrpRs7:tsãts-Sããrsut]Sdat]tustsr]téprusã:rstããwd]érstOs
rããéqOs pSudru2ãts qri:uSs -rurs Ss S:puSs kriSs irs utrkéiritós Ds ãédpSq“pé]rs Rs
rédirsqréãs]krursdSs]rãSsiSspSu]é]SkSOstqs7:ts:qrsqtpritsirsutrkéiritsRs
pSprkqtdpts S/képturirós (rq/Rqs dtããts ]rãSOs rs ãSk:H)Ss -rããrs -tkSs kriSs
S/ãtuyriSs ]Sdãprdptqtdptós Kts 7:rk7:tus üSuqrOs Ss iéuénéu2ãts túptudrqtdpts
-rurs tkts ityts pSudru2ãts rknSs édptudSs ts rs S/ãtuyrH)SOs ]Sqs éããSOs
ã:/ãprd]érkqtdptsqréãs-uSü:dirós
s
s

220. ç
""?ç
ç
1. A laringe 
 
A voz: barômetro do ânimo 
 
Mç L“Cofcç cLezRç ânêHêLeoêcç CõQQõç ”noRõç Dcç HõDç ezç neLcSRõç cõQç õf-nõQç
”noRõQç cõç ne,enênBQeç Qç HõDç Deç fzcç âeQQõcç Tõzõç Mõç ”noRõMéç Mõç LcDõç Dõç
TõC-eôDõç eN-enCcDõKç eLcç eNâneQQcç -czVBzç õç neQâeT-êHõç xCêzõKç õfç QeNcKç õç
eQ-cDõç Deç xCêzõç ezç Ffeç Qeç âenzcCeTefç âõnç cLofzç -ezâõéç Inc-êTczeC-eç
-õDcQç cQç âeQQõcQKç cêCDcç Ffeç ezç õf-nõQç TcQõQç Cezç QõCmcQQez
3"
ç ezç
êC-enâne-cnç ,fCSíeQç õnoxCêTcQç õfç QêC-õzcQKç c-nêVfezç fzç QêoCê,êTcDõç Qç
TõCDêSRõç Dcç HõDéç Iõnç eQQcç ncDRõKç cQç êC-enâne-cSíeQçCeQ-eç xzVê-õç QRõç
eQâeTêcLzeC-eç,hTeêQKçNhçFfeçâcncçC”QçQRõçTõêQcçTõnneC-eéç
MçHõDç-õnCcBQeçQêC-õzcçFfcCDõçCRõçTõnneQâõCDeçQç,õnzcçDõçTõnâõéçàLcç
zõQ-ncçLõoõçFfcCDõçcLofzcçTõêQcçCRõçVc-eKçeçCeQ-eçâõC-õçBçzcêQçQêCTencçFfeç
õQçTõC-eôDõQçFfeçDêHfLocéçãzcçHõDçVcêNcçeçQfQQfnncDcçezçfzçTõnâõçoncCDeç
eçnõVfQ-õçeQ-hç-Rõç,õncçDeçeQFfcDnõçTõzõçfzcçHõDçânõ,fCDcçeçHõLfzõQcçezç
fzç -eCnõç Tõnâõç Deç zezVnõQç ,êCõQéç àCFfcC-õç õç ânêzeênõç TcQõç Bç VcQ-cC-eç
,neF eC-eKçõçôL-êzõçCRõçõTõnneçânc-êTczeC-eçCfCTcéçMçHõDçCRõç-ezçQfâen,“Têeç
DeçneQQõCxCTêcçQf,êTêeC-eçezçfzçTõnâõç,ncCDêCõçâcncçcLTcCScnçânõ,fCDêDcDeçeç
HõLfzeéç rcQç Bç Vezç âõQQ“HeLç CRõç f-êLêDcnç fzcç oncCDeçQfâen,“Têeç Deç
neQQõCxCTêcKçCRõçDeêNcnçcçHõDçHêVncnçCcçzeDêDcçDeçQfcQçâõQQêVêLêDcDeQéç
ãzcçvoz QezeLmcC-eçcõQçpios de um pássaro FfeçCõQçêzâõn-fCcçQcêCDõç
DeçfzçTõnâõçêzâõCeC-eçfala por fzçânõânêe-hnêõçFfeçCRõçTõC,êcçezçQêçzeQzõç
âcncç eQ-cnç Qç cL-fncç Deç QfcQç âõQQêVêLêDcDeQç eç TõLõThBLcQç ezç fQõéç àLeç CRõç
âenzê-eçFfeçcçHõDçHêVneçezçTõCNfC-õçTõzçõçTõnâõéçWçDeçQfâõnç-cC-õçõçzeDõç
Dcç ân”ânêcç ,õnScç eç Dcç êzâneQQRõç Ffeç Qeç TcfQcç FfcC-õç cç DêQ-xCTêcç Dcç
TõnâõncLêDcDeéçgçxCêzõçêC-enCõKçcõçTõC-nhnêõçDcçcâcn>CTêcçêC-enCcKçBçzeDnõQõç
eçQezçcf-õTõC,êcCScéçãzcçvoz trêmula DeêNcçêofcLzeC-eçFfeçõçzeDõçHêVneç
ezçTõCNfC-õKçzcQçezçDe-enzêCcDõQçzõzeC-õQçâõDeçHêVncnç-czVBzçTõzçõç
zõHêzeC-õçêC-enCõçeçcçTõzõSRõéçãzçâcneC-eçân”NêzõçBçcçvoz sem som, Ffeç
âen-eCTeçcçâeQQõcQçdesanimadas, FfeçâneTêQcnczçmfzêLmcnBQeçâneTõTezeC-eç
eçCRõçTmeocnczçcçDeQeCHõLHençcçân”ânêcç,õnScçCezçõV-êHenczçâcncçQêçfzcç
eNâneQQRõçzcêQç,õn-eéç
Mçvoz  rouca DeHeBQeç cç TõnDcQç HõTcêQç ênnê-cDcQç eç CRõç cç fzç eQ-cDõç Deç
xCêzõç neTõCmeTêDczeC-eç ênnê-cDõéç àLcç âõDeç êCDêTcnKçâõnç eNezâLõKç Ffeç Qefç

221. i
"" i
UrcUrOá4úrOci Uár-Pbáâái âcbq4Pb4á-áb4ái bPqi UrcNO-OuPuáqi uci mrO4ci qá-i
ráPI-áb4ái járrPri uci Vsbuci uci âcrPagcGi ti Nczi qcPi áN4rá-P-áb4ái VP4OmPuPKi
qáéPiUcrysáimrO4csiuái-PbáOrPiPUábPqiUPrâOPIiáibgci4c4PIKicsiáb4gciUcrysáici
jrPuci4á-iuáiqáriâcbq4Pb4á-áb4áiráUrO-OucGitircsysOugci-cq4rPiysáiPiNczi
UrcNí-iuciH-jO4ciuPiâPjáaPiáiuciUáqâcacKiáiâár4P-áb4áibgciuPijPrrOmPiáiuci
âcrPagcGidcbqáySáb4á-áb4áKiqásiUrcUrOá4úrOcibgciâcIcâPi4cuPiPiqsPiUáqqcPi
bPysOIci ysái áN4árOcrOzPGi ]sb4P-áb4ái âc-i ci O-UsIqci uái VPIPrKi Uárâájá(qái
qO-sI4PbáP-áb4áibciP4rO4ciPiráqOq4êbâOPiPciP4ciuáiVPIPrGi)sá-KiUcriáNá-UIcKi
bgciPjrái-gciuáiVPIPriPUáqPriuáiáq4PriráqVrOPucKiVOâPircsâcirPUOuP-áb4áGiEi
VP4ciíiysáiáIáiáq4úiâRáOciP4íicibPrOziáimcq4PrOPi-áq-ciíiuáibgcicsNOrKiNáricsi
âRáOrPrKiVáâRPbuc(qái4c4PI-áb4áGitiNczircsâPiuáONPiáb4ráNáriPiqO4sPagcisI4rP(
OrrO4PuPGi ã-Pi Nczi ysái VPIcsi uá-POqi qc-áb4ái qái 4crbPi PObuPi -POqi rcsâPi
ysPbuciqásiUrcUrOá4úrOciVPIcsiuá-POqiá-iráIPagciQqiâOrâsbq4HbâOPqGiAá-iPi
qsUárVFâOái uái ráqqcbHbâOPi uci âcrUcKi íi usNOucqci ysáiPi Nczi ábâcb4rái
ráqqcbHbâOPiáb4ráicqicsNOb4áqGiysPb4ci-POqircsâPiáimrPqbPb4áiáIPiíKi-ábcqi
uOmbPiuáiâríuO4ciáIPiqcPGi
tircsysOugciUcuáiâRámPriQiUáruPiuPiNcziÓPVcbOPxKis-iqOb4c-PiuPi-POcrOPi
uPqiucábaPqiysáiP4PâPiPiIPrObmáKiuPiObVIP-PagciáiuPiUPrPIOqOPiP4íici4s-crGi
Não ter voz bgciqOmbOVOâPiPUábPqibgci4áriuOráO4ciQiUPIPNrPibPiUcIF4OâPGiã-Pi
Nczi4c4PI-áb4áiPsqáb4áiObuOâPis-PiqO4sPagcibgciPu-O4OuPiuáiuáq4O4sOagciuái
UcuáriáiuáiuOráO4cqGià-iUrO-áOrciUIPbciáIPiUcuáiqári4áq4á-sbRciuáiáq4ráO4ázPi
VFqOâPKiuáNOuciPis-ijóâOcKiUcriáNá-UIcGiçcri4rúqiuOqqcKibciáb4Pb4cKiqá-Uráiqái
NcI4PiPiábâcb4rPriPicUráqqgciPbF-OâPGi
çrcVáqqcráqiáiâPb4cráqiqcVrá-iuáircsysOugciâc-iVráySêbâOPiáiâc-iOqqci
qObPIOzP-i ysái Ucri s-i IPuci qcjráâPrrámP-i Pi NczKi ái Ucri cs4rci ysái bgci
ábâcb4rP-iqsPiVcraPiÓNcâPIxi4c4PIGinsO4PqiNázáqiâRámP(qáiPciUcb4ciá-iysáicqi
bóusIcqi bgci uOqqcINOucqi uci HbO-ci UráâOUO4P-(qái á-inódulos  nas  cordas 
vocais, uái -PbáOrPi ysái áq4Pqi bgci -POqi qái VáâRP-i âcrrá4P-áb4áGi ysái Pi
áN4OrUPagciâOr7rmOâPibgciUcuáiqáriPiqcIsagciVObPIiuáis-iUrcjIá-Piíi-cq4rPuci
UáIcqiâPb4cráqiysáiUPqqPrP-iNúrOPqiNázáqiUcriáqqPicUárPagciqá-iâc-iOqqci
ysájrPri Pi ráqOq4êbâOPi uPqi âcruPqi NcâPOqi Qi qsPi Nczi uOqâcruPb4áGi Aási
crmPbOq-ci qá-Urái NcI4Pi Pi ábâPrbPri UPâOáb4á-áb4ái cqibóqi ucqi UrcjIá-PqKi
ysPqáibcqi-áq-cqiIsmPráqGiysPbucKiUcrics4rciIPucKio nó está no lugar, PiNczi
UcuáiNOjrPri-POqiPI4PiáiâRáOPiysáibsbâPKiâc-i4cuPqiPqiqsPqiUcqqOjOIOuPuáqGi
6ráySáb4á-áb4áKi qgci áNárâFâOcqi uái ráqUOrPagci ysái uáqP4P-i cqi bóqi ái
Uár-O4á-i Pcqi PVá4Pucqi ObqUOrPri ái ârOPri âc-i 4cuPi Pi VcraPGi Ei VIsNci uPi
ráqUOrPagcKiá-iqásiâPrú4áriuáiMá-PbPagciuPiPI-PMKiUcuáiâcbqámsOriâcIcâPri

222. i
"""i
cqiNáruPuáOrcqiáq4PucqiuáiHbO-ciá-i-cNO-áb4cGi
ti 4PráVPKi bPi rcsysOugcKi áq4úi áNOuáb4á-áb4ái á-i jPONPri ci NcIs-ái ái
PUrábuáriPiâPIPrKiciysáiIáNPiQiUráqárNPagciáiPciuáqâPbqcibciUIPbciâcrUcrPIi
ái Pci PUrcVsbuP-áb4ci bci UIPbci PbF-OâcGi àq4ái íi báâáqqúrOci ysPbuci Pqi
áN4árOcrOzPaváqiuáNá-iqáriuáqá-UábRPuPqiUáIPiUáqqcPiOb4áOrPiáiUcri4cucici
qásiâcrUcGiAóiáb4gciPiNcziUcuáiáb4rPriá-iPagcGi
)sá-iVPIPiâc-ivoz pouco nítida íi-PIiâc-UráábuOucGitIOicbuáicqics4rcqi
bgciciáb4ábuá-iqsrmáiPiUármsb4PKiqáiáIáiPVObPIiysáriqáriâc-UráábuOuciáiqái
qsq4áb4PiPysOIciysáiuOzGiAárúiysáiqgciâIPrcqiUPrPiáIáicqiUábqP-áb4cqiysái
áNUráqqPiâc-i4gciUcsâPiâIPrázP\itiIObmsPmá-iUcsâcibF4OuPKiysáiUár-O4áiysái
PqiUPIPNrPqiqáiâcbVsbuP-is-Pqiâc-iPqics4rPqKiUár-O4áiqsUcriUábqP-áb4cqi
OmsPI-áb4áiObuOVárábâOPucqGitiUáqqcPiysáiVPIPiábrcIPiái4á-i-áuciuáiâRámPrKi
Núi ysái PysOIci ysái VcOi uO4ci qái ráNáIái -ábcqi IObmsPmá-i ysái 4cIOâáGi àIPi
áNOuáb4á-áb4ái bgci mcq4PrOPi uái âc-Urc-á4ár(qái âc-i OqqcKi qásqi Ucb4cqi uái
NOq4Pi bgci qgci qsVOâOáb4á-áb4ái VOr-áqKi âIPrcqi ái qámsrcqi UPrPi ysái áIPi cqi
áNUcbRPiâc-iNczi-POqiVOr-áKi-POqiâIPrPiái-POqiqámsrPGi
A fala insegura, tolhida, PUcb4PiUPrPis-PiuOráagciqá-áIRPb4áGitiâPuPi
UPIPNrPiqcUrPuPiPysáIáiysáiqcUrPiuOzKiésb4P-áb4áiâc-iciâcb4á7uciqcUrPucJi
MçcriVPNcrKibgciVPaPibPuPiâc-Omciysáiási4P-jí-ibgciVPacibPuPiâc-iNcâêMGi
tiqsPNOuPuáiPâáb4sPuPiIáNPb4PirPUOuP-áb4áiPiysáq4gciuáiqsPiPs4áb4OâOuPuái
ái Pi qsqUáO4Pi uái ysái áIPi uáNái câsI4Pri s-i Icjci á-i UáIái uái âcruáOrcGi tImci
UPráâOuci câcrrái âc-i Nczáqi âRcrcqPqi csi má-áb4áqKi Ucri 4rúqi uPqi ysPOqi
UrP4OâP-áb4ái bgci Rúi êbVPqái PIms-PGi nPqi âPqci RPéPi Uráqqgci Ucri 4rúqi uPqi
UPIPNrPqiáici-áuciO-UáaPiqsPiáNUráqqgciqcbcrPKiOqqciíiqáb4Oucibci4O-jrái
VcraPuciuciRúIO4cKicsiqáéPKibciráqqPOjciysáONcqciucimá-OucGi
)sá-iVPIPiqá-iêbVPqáiáiáNUráqqgciáiUcri-áuciuPiábármOPiáiuPiVcraPiuPi
áNUráqqgciqáiráVsmOPibPiqsPNOuPuái4á-KiuáiVP4cKiPiqsPNOuPuáiUcriIOagciPiqári
PUrábuOuPGioPuciciâPqcKiáIáiUráâOqPiráâcbRáâáriqsPiqsPNOuPuáiâc-ciVPIqPicsi
UcsâciqObâárPKiUcOqiP4íi-áq-cis-iUOqP(-PbqObRciUOqPGiEqiqcbqijPONcqiqgci
UPrPiáIáiIOagciáiUcqqOjOIOuPuáiuáiqáiábâcb4rPrGiAc-áb4áiáb4gcicisonoro 4árúi
4P-jí-is-PiâRPbâáGidPqciâcb4rúrOcKiáIáiâcb4ObsPiqábucis-iIcjciá-iUáIáiuái
âcruáOrcGi nPqi âPqci áIái qái áNárâO4ái á-i Pqqs-Ori Ob4áOrP-áb4ái ci âPrú4ári uái
âcruáOrcKi bc4Prúi ysái 4á-i PImci -POqKi -sO4ci uOVáráb4áKi -á4Ouci uáb4rci uái qOGi
àbysPb4ciáIáiâcb4ObsPriqáiVPzábuciuáiâcruáOrcKiáNOq4áiciUárOmciuáiysáiá-i
PIms-i-c-áb4ciáIáiqái4crbáis-iáiPiPs4êb4OâPiqsPNOuPuáiUár-PbáaPicâsI4Pi
UPrPi qá-UráGi dPqci áIáKi Pci âcb4rúrOcKi uáqâsjrPi ái PâáO4ái qsPi Ucragci uái
bP4srázPi uái IcjcKi Pi qsPNOuPuái VcraPuPi qái 4rPbqVcr-Prúi á-i qcbcrOuPuái

223. i
""#i
IOjárPuPiysái4P-jí-iUcuáiáNUráqqPr(qáiuái-PbáOrPiâcrráqUcbuáb4áJi4árbPiái
qsPNáiâc-cis-iqsqqsrrcicsiábVP4OâP-áb4áiNcâOVárPuPGi
ã-Pi Nczi ysái qá-Urái qcPialta  e  troante 4crbP(qái OmsPI-áb4ái qOb4c-PGi
nsO4PqiNázáqiáIPiqcjráâPrrámPi4cuPqiPqiá-caváqi-POqi4árbPqicsiP4íi-áq-ci
PqiP4rcUáIPGiysá-iíiqá-Uráis-iâPbRgciáiUár-O4áiysáiPqiUPráuáqirá4s-já-i
âc-ici4rcPriucqiâPbRváqibgciqc-áb4áiuáqmcq4PiciP-jOáb4áiâc-ici4á-Uci
-Pqi áq4úi áIái -áq-ci uáqmcq4PucGi Ei áq4Puci uái PbO-ci íiPImci -s4úNáIi ái
qábqFNáI[i UPrPi áNUráqqú(Ici uái -PbáOrPi âcbuOzáb4ái íibáâáqqúrOPi Pi
âcbqcbHbâOPiuci-c-áb4ciá-iysáq4gcGitiqcIsagciUPrPicqiáqUFrO4cqiuáiâPbRgci
bc4órOcqi4P-jí-iáq4úiá-iqásiéáO4ciPI4ciáiP4íiObuOqârá4cKiábmrPaPuciáiPIámráGi
AáiáIáqiqáiUár-O4Oqqá-iUcris-PiNázi-ármsIRPriOb4áOrP-áb4áibPiPIámrOPiáibPi
écNOPIOuPuáKiP4íiqáb4Orici-POqiFb4O-ciuáiqOi-áq-cqKiUcuárOP-iáb4gciNcI4PriPi
ráIPNPriáiáq4PrOP-iPjár4cqiUPrPibcNcqiáq4PucqiuáiHbO-ciá-ibcNPqiqO4sPaváqGi
tivoz sibilante ráNáIPis-iqáriqárUáb4ObcKiâc-iciUrcVsbuciqO-jcIOq-ciysái
qái PuárOsi Pi áqqái ríU4OIi uáquái cqi 4á-Ucqi jFjIOâcqGi 1Oqqci áq4úi ObâIsFuPi bgci
PUábPqiPiVPIqOuPuáiuPiIFbmsPijOVsrâPuPi-Pqi4P-jí-iciqáus4crGiAOjOIPriPImci
UPrPiPImsí-KiPqqO-iâc-ciPiUróUrOPiNcziqOjOIPb4áKi4á-iPImciuáiUárOmciáiuái
âcbqUOrPagcGi Ei UóIci cUcq4ci íi âcbq4O4sFuci Ucri UPIPNrPqi Pjár4P-áb4ái
Pr4OâsIPuPqiáibF4OuPqiysáibgci4á-á-iPiáNUcqOagciU7jIOâPGi
tiqáusagci4P-jí-iqcPKicsi-áIRcriuO4cKircaPibPivoz raspada, UcOqiqsmárái
ysái qási UrcUrOá4úrOci NONási ái P-csi áNâáqqONP-áb4áGi 6s-Pb4áqi ysái áq4gci
âcbq4Pb4á-áb4áiuáVs-PbuciqsPqiIPrObmáqiUcuá-iVráySáb4á-áb4áiráâcrráriPi
áq4ái rámOq4rci qOmbOVOâP4ONcGi ã-Pi Nczi úqUárPi -cq4rPiysái Pqi âcOqPqi bgci
uáqIOzP-iUPrPiVcrPiucqiIújOcqiâc-iVPâOIOuPuáKi-PqiysáiPiUáqqcPiráqUcbuáiPi
s-Piâár4PiráqOq4êbâOPGidPqciPiNcziqáéPiúqUárPiâc-cis-irPIPucrKiciáqVcraciPci
VPIPri4c-P(qáiPsuFNáIGitiqcIsagciáq4úiá-iPu-O4OriráPI-áb4áiPqiráqOq4êbâOPqi
Ob4árbPqGi
dc-i s-Pivoz  estridente jsqâP(qái VcraPri UPrPi qOi Pi P4ábagci ái Pi
âcbqOuárPagciucqics4rcqiysáiUrcNPNáI-áb4áibgciqárOP-i4gciVúâáOqiuáicj4ári
âc-i cqi âcb4á7ucqi áN4árOcrOzPucqGi Ei 4câPucri uái 4P-jcri bci rc-PbâáiO 
Tambor de Lata, uái2Sb4ári2rPqqKiUcuáiqáriâcbqOuárPuciciUrc4ó4OUciuáqqái
4OUcGi)sPbuci4cuPqiPqiâcruPqiqáirc-Uá-iáiáIáibgciâcbqámsáiqáiO-Ucribá-i
-áq-ci âc-i ci rsVci -PrâOPIi uci 4P-jcrKi qsPi Nczi áq4rOuáb4ái VPzi 4OIOb4Pri Pqi
NOurPaPqGi
ã-Pivoz  sufocada áq4úi 4ObmOuPi uPysOIci ysái Pi qsVcâPGi lúmrO-Pqi
ráUrO-OuPqiUcuá-iqcPrKiPqqO-iâc-ciPirPONPicsiPiOrPGitiNcziPjPVPuPiqá-Uráiíi
á-i7I4O-PiObq4HbâOPiPiráUrcusagciuáis-PiPVIOagciPbF-OâPGi

224. ç
""-ç
A  fala  molhada = zeCõQç fzç ânõVLezcç HõTcLç Ffeç fzç ânõVLezcç Deç
eNâneQQRõéçàzVõncçneTõCmeTêDczeC-eçêCõ,eCQêHõKçõçQêC-õzcçB eN-nezczeC-eç
zcLHêQ-õç ezç ncDRõç Deç Qefç ”VHêõç QêzVõLêQzõéç MFfêç cLofBzç TõQâeç Qfcç
coneQQRõéç MQQêzç eLeç Qezâneç âcQQcç âcncç QefQç õfHêC-eQç cFfêLõç Ffeç CRõç
TõCQeofênêcç-Rõç,cTêLzeC-eçDeçõf-ncçzcCeêncéçIõnç-nhQKçõTfL-cBQeçcç-eC-c-êHcçDeç
eQ,õnScnBQeç eQâeTêcLzeC-eç eç Deç cn-êTfLcnç DeTLcncDczeC-eç Vezéç àzç HeDç Deç
,cD>BLõçDeQQcçzcCeêncçêC,cC-êLzeC-eçVcVcDcKçQenhçFfeçõQçc,e-cDõQçâõDenêczç
õfQcnçeNâneQQcnçcçCeTeQQhnêcçcofDeDcçeçTõCTêQRõçâõnçzeêõçDõçTõC-eôDõ\ç
IcncçmcnzõCêDcnBQeçTõzçQfcçHõDKçBçêCeHê-hHeLçcDzê-ênBQeçCõQçâLcCõQçDeç
QeC-êzeC-õQçFfeçHêVnczçezçTõCNfC-õçcçTcDcçzõzeC-õKçHêH>BLõQçeçDeêNcnçFfeç
,cLezç cç âcn-ênç Deç Qêç zeQzõQéç uõzeC-eç cQQêzç Qfnoeç cçTmcCTeç Deç eQ-cnç
@HõTcLzeC-eAçLêHneçeçcVen-õçâcncç-õDõQçõQçeQ-cDõQçDeçxCêzõéç
ç
Perguntas 
Eéç rêCmcç HõDç eQ-hç cDcâ-cDc\ç @Xç zêCmcç câcn>CTêc\ç rêCmcç âõQêSRõç
ânõ,êQQêõCcL\çuõTêcL\çrêCmcçDe-enzêCcSRõ\Aç
Oéç rêCmcç HõDç cQQfzeç õç ânêzeênõç âLcCõç õfç Qeç eQTõCDe\ç dQQõç
TõnneQâõCDeçcõQçzefQçnecêQçcCQeêõQçDcçHêDc\ç
qéç IõQQõçTõC,êcnçezçzêCmcçHõDçeç,cLcnçLêHnezeC-e\çàfçTmeoõçTõzçeLcç
QFfeLeQçcçFfezç,cLõ\ç
véç tõCQêoõçeNâneQQcnBzeçLêHnezeC-eçFfcCDõçmhçneQêQ->CTêcQ\ç
èéç Cfeç QeC-êzeC-õç VhQêTõç zêCmcç HõDç eNâneQQc\ç àLeç TõnneQâõCDeç Qç
-õCcLêDcDeçDeçzêCmcçcLzc\ç
kéç àfç âenzcCeSõç HõTcLzeC-eç ezç De-enzêCcDõQç eQ-cDõQçDeç xCêzõç õfç
,êTõçcVen-õçâcncçTcDcçzõzeC-õ\ç
úéç CfeçzeCQcoeCQçzêCmcçHõDç-ncCQâõn-cçcLBzçDõçTõC-eôDõ\ç
 
O pigarro como sintoma 
 
lc-fncLzeC-eKçõçâêocnnõçQõzeC-eçcDFfêneçHcLõnçDeçDõeCScçFfcCDõçQfnoeç
,neF eC-ezeC-eç eç TõzeScç cç Qeç -õnCcnç êzâõn-fCõç âcncçcç ân”ânêcç âeQQõcç eç
eHêDeC-eçâcncçõQçõf-nõQéçWçcç-eC-c-êHcçDeçLêzâcnçcQçHêcQçcBnecQçâcncçcõç,êCcLç
DêDençcLoõéçMQQêzKçeLeçCc-fncLêDõfBQeçTõzõçõçQêCcLçTõzçõçFfcLçQeçcCfCTêcçfzç
DêQTfnQõéçCfcCDõçcLofBzçâêocnneêcçTõCQ-cC-ezeC-eKçcCfCTêcçõç-ezâõç-õDõç
fzcçcLõTfSRõçFfeçeC-RõçCRõçHezéçPnc-cBQeKçâõn-cC-õKçDeçfzcçâeQQõcçFfeç
-czVBzç oõQ-cnêcç Deç DêDenç cLoõç cLofzcç HeDKç zcQç Ffeç ezâcTcç Lõoõç Cõç
ânêCT“âêõéçàLcçCRõçeCTõC-ncçcQçâcLcHncQçCõçQeC-êDõçzcêQçHenDcDeênõçDõç-enzõKç

225. ç
""0ç
âenzcCeTeCDõçCcQçâneLêzêCcneQçTõzçQefQçQõCQçof-fncêQçDeçLêzâeDcéçrfê-cQç
HeDeQçõçâêocnnõçFfenç-czVBzçTmczcnçcçc-eCSRõçQõVneçQêçeçcCfCTêcnçcçân”ânêcç
Tnê-êTcçQezç,õnzfLhBLcéç
Mç LêSRõç TõCQêQ-eç ezç õV-enç cfDêSRõKç TõCQêDencSRõç eç c-eCSRõç âcncç cQç
ân”ânêcQç âcLcHncQéç gç czecScDõnç âêocnnõç Tnê-êTõç âõDenêcç -ncCQ,õnzcnBQeç ezç
TõC-eôDõçTn“-êTõçcVen-õéç
ç
ç
2. A tireóide 
 
Mç oLxCDfLcç -êne”êDeç -ezç cç ,õnzcç Deç fzç eQTfDõéç tõzâcnhHeLç cç fzcç
VõnVõLe-cKç Qefç Tõnâõç eQofêõç cocnncBQeç Qç âcn-eç êC,enêõnç Dcç Tcn-êLcoezç
-êneõêDêcCcçFfeçeQ-hçQõVneçcçLcnêCoeçeCFfcC-õçcQçcQcQçDcçVõnVõLe-cKçõQçDõêQç
LõVõQçDcçoLxCDfLcç-êne”êDeKçeQ-RõçDêQâõQ-cQçDeçczVõQçõQçLcDõQçDcç-ncFfBêcéç
ufcç,fCSRõçBçcçânõDfSRõçDõçmõnzHCêõçDõçze-cVõLêQzõçFfeçcâcneTeçQõVçDfcQç
,õnzcQéç Mç sB-ênõNêCcç eç cç cêCDcç zcêQç e,êTcDç -nêBêõDõ-ênõCêCcç TõCQêQ-ezç
QfVQ-cCTêcLzeC-eçDeçêõDõçeç->zçcç,fCSRõçDeçzõVêLêDcnçõçze-cVõLêQzõéçàLcQç
cfzeC-czçcçHê-cLêDcDeçâõnçzcêQç-ezâõçeçDeçzcCeêncçzcêQçDfncDõfncçFfeçõQç
mõnzHCêõQç Deç cSRõç nhâêDcç ânõDfDêDõQç âeLcQç oLxCDfLcQç QfâncBneCcêQKç cç
cDneCcLêCcçeçcçCõncDneCcLêCcéçMLBzçDõçQêQ-ezcçTênTfLc-”nêõKçTõzçcçâneQQRõç
QcCof“Cecç eç cç ,neF >CTêcç TcnD“cTcKç QRõç eQ-êzfLcDcQç-czVBzç cQç ,fCSíeQç
neQâênc-”nêcQç eç DêoeQ-êHcQKç cç -ezâenc-fncç Qeç eLeHcKç cfzeC-cCDõç -czVBzç õç
ze-cVõLêQzõç VcQcLKç cç c-êHêDcDeç CenHõQcç eç cç eNTê-cVêLêDcDeç zfQTfLcn[ç
eCFfcC-õç õç -ezâõç Deç necSRõç DêzêCfêKç cfzeC-czç õç eQ-cDõç Deç cLen-cç eç cç
HeLõTêDcDeçDeçncTêõT“Cêõéç
MLBzç DêQQõKç cç oLxCDfLcç -êne”êDeç DeQezâeCmcç fzç âcâeLç DeTêQêHõç CõQç
ânõTeQQõQç Deç TneQTêzeC-õéç óncCDç MLeNcCDenç êCDêTcç FfeKç Cõç ânõTeQQõç Deç
eHõLfSRõKçeLcçâenzê-êfçcçâcQQcoezçDcçhofcçâcncçcç-enncéçWçQõzeC-eçcçâcn-ênç
DõQç cC,“VêõQç Ffeç õQç QeneQç HêHõQç ->zç oLxCDfLcQç -êne”êDeQéç MâLêTcSíeQç
eNâenêzeC-cêQç Deç -ênõNêCcç Cõç cNõLõ-eç rõLTmcn-ç zeNêTcCõç ânõâêTêczç cç
QfVQ-ê-fêSRõç Dcç neQâêncSRõç VncCFfêcLç âeLcç âfLzõCcnKç Deç zcCeêncç Ffeç õQç
cCêzcêQç-ncCQ,õnzczBQeçDeçQeneQçcFfh-êTõQçezçmcVê-cC-eQçDcç-enncç,ênzeéç^é 
séçPnõUCçTmczõfçcç-êne”êDeçDeçMoLxCDfLcçDcçTnêcSRõMéçMç-êne”êDeçTõCQenHcçcç
neLcSRõçTõzçõçzcnçc-BçmõNeçâõnçzeêõçDõçêõDõKçFfeçõTõnneçânêCTêâcLzeC-eçCõç
zcnç eç eNTLfQêHczeC-eç cç âcn-ênç Dõç FfcLç eLcç âõDeç ânõDfDênç QefQç mõnzHCêõQéç
FfcCDõçõQçQeneQçmfzcCõQçc,cQ-czBQeçzfê-õçDõçzcnçeKçâõnçeNezâLõKçeQTcLczç

226. ç
""3ç
zõC-cCmcQçDêQ-cC-eQKçâcQQczçcç-enç,cTêLzeC-eçânõVLezcQçDeç-êne”êDeéç
gçQêoCê,êTcDõçDõQçmõnzHCêõQçDcçoLxCDfLcç-êne”êDeçâcncçõçczcDfneTêzeC-õç
mfzcCõçBçzõQ-ncDõçâõnçQfcçTcn>CTêcKçFfeçânõHõTcçTne-êCêQzõçeçzêNeDezcKç
õCDeçõçDeQeCHõLHêzeC-õçTõnâõncLçeçeQâênê-fcLç,êTczçc-ncQcDõQéçMQçNfC-cQçDeç
TneQTêzeC-õçDõQçLõCoõQçõQQõQçDcQçeN-nezêDcDeQKçâõnçeNezâLõKçQõzeC-eçQeç
,eTmczç -cnDêczeC-eKç õç DeQeCHõLHêzeC-õç Dcç êC-eLêo>CTêcç Bç âneNfDêTcDõéç
afncC-eçcç,cQeçDeçDeQeCHõLHêzeC-õKçcç-ênõNêCcçeNenTeçe,eê-õQçcChLõoõQçcõQçDõç
mõnzHCêõçDeçTneQTêzeC-õçDcçmêâ”,êQeéç
ç
O bócio 
 
CfcCDõçõçLõTcLçDeçânõDfSRõçDeçQfVQ-xCTêcQçze-cV”LêTcQçFfeçTõC->zçêõDõç
cfzeC-cç Deç -czcCmõKç eQ-hBQeç Qõ,neCDõç CeTeQQcnêczeC-eç Deç fzcç eLeHcDcç
M,cL-cçDeçTõzVfQ-“HeLMéçtõzçcçeNâcCQRõçDõçLõTcLçDeç,cVnêTcSRõçLõTcLêDcDõçCõç
âeQTõSõKç õç õnocCêQzõç QêCcLêDcç cõQç c,e-cDõQç Ffeç eLeQç CRõç eQ-Rõç
neTõCmeTeCDõçQfcQçCeTeQQêDcDeQçzõ-nêDeQçcfzeC-cDcQéçMç,õzeçDeçeCenoêcKç
c-êHêDcDeçeçzfDcCScçzenofLmõfçCcçQõzVncéçàQ-cç,õzeçDeçzcêQçze-cVõLêQzõç
neLcTêõCcBQeçezçânêzeênõçLfocnçTõzçcçeCenoêcçDcçzfDcCScKçeçQ”çezçQeofêDcç
TõzçcçQfVQ-xCTêcçCeTeQQhnêcéçgçV”TêõçzcêQç,neF eC-eçDeHeBQeçQçTcn>CTêcçDeç
êõDõç Ccç cLêzeC-cSRõéç gQç c,e-cDõQKç ezç Qfcç zcêõnêcç c,enncDõQç cç -ncDêSíeQç
n“oêDcQKç HêHezç ezç fzç czVêeC-eç Ffeç LmeQç õ,eneTeç zfê-õç âõfTcç eCenoêcç eç
HcnêeDcDeéçgçV”Têõç-ncêçcç,õzeçneLcTêõCcDcçcçêQQõéçàLeçQeçDeQeCHõLHeç-cC-õç
TõzçVcQeçezçfzcçTcn>CTêcçmõnzõCcLçTõzõçCõçQfV,fCTêõCczeC-õéçM-ncHBQç
Dcç,õnzcSRõçDõçV”TêõKçcç-êne”êDeçTõCQeofeç,êCcLzeC-eçTõVnênçcQçCeTeQQêDcDeQç
ze-cV”LêTcQçf-êLêDcCDõçTcDcçh-õzõçDeçêõDõéç
tõzç õç QfV,fCTêõCczeC-õKç õç V”Têõç zõQ-ncç êofcLzeC-eç õç cfzeC-õç Dcç
CeTeQQêDcDeç Deç TõzVfQ-“HeLéç Mç Qê-fcSRõç CeQQeç âõC-õçânõQQeofeç Qfcç
eQTcLcDcç FfcCDõKç câeQcnç Dõç cfzeC-õç Dõç LõTcLç Deç ânõDfSRõKç eQQcç
CeTeQQêDcDeçCRõçBçTõVen-céçgQçâcTêeC-eQç-õnCczBQeçêCDõLeC-eQçeçoõnDõQKçCRõç
cTõC-eTeçzcêQçCcDcç@eCenoe-êTczeC-eAçezçQfcQçHêDcQéçM-BçzeQzõçcç,õzeç
DeQcâcneTeKçNhçFfeç,cL-cçcçeCenoêcçâcncç,cDençcLoõçTõzçõçcLêzeC-õéç
lcç mêâen,fCSRõç Dcç -êne”êDeKç õQç c,e-cDõQç QeC-ezç cç ,õzeç Deç -nõTcç Deç
QfVQ-xCTêcQç@õfçze-cVõLêQzõAçTõzçfzçcâe-ê-eçHenDcDeênczeC-eçDeQeC,necDõéç
àLeQç âõDezç Tõzenç êCêC-ennfâ-czeC-eç Qezç eCoõnDcnç âõnFfeç QefQç TõnâõQç
FfeêzczçcQçQfVQ-xCTêcQçêzeDêc-czeC-eéçuefçâõfTõçâeQõç-ncêçõç,c-õçDeçFfeç
eLeQçCRõçDRõçTõC-cçDcQçeNêo>CTêcQçeCenoB-êTcQçDõçTõnâõçcâeQcnçDeçcç-êne”êDeç
-enç,õnzcDõçfzçV”TêõéçàLeQçTõzezçeçTõzezKçeçCfCTcçBçQf,êTêeC-eéç

227. s
""5s
oSuutã-SditdiSsrSãspé-Sãsits/"]éSOsSãs-uS/ktqrãs-SitqsãtusiéyéiéiSãs
tqspuwãsnurditãsnu:-SãOsrsaé-tuü:dH)SOsrsaé-Sü:dH)SstsrsüSuqrH)Ssits/"]éSs
ãtqs iéãü:dH)Ss qtpr/"ké]rós mãpts /"]éSs ]Sqs yrkSutãs dSuqréãs its ü:dH)Ss
nkrdi:krus tãpryrs rq-krqtdpts iéü:diéiSs tqs utnéztãs Sdits ãts ]Sdã:qérs ãrks
-S/utstqséSiSósoSqSsyruérdptsédSütdãéyrOstktsd)Ssr-utãtdprsdtda:qsãédpSqrs
dSs7:tsãtsutütutsrSsqtpr/SkéãqSOsãSqtdptsãt:sprqrdaSstúrnturiSsiSs-SdpSs
itsyéãprstãpRpé]SsS:sqt]âdé]SósDsürkprsitséSiSsdrsrkéqtdprH)Ssür4s]Sqs7:tsrs
péut"éits ]utãHrs Ss ã:üé]étdpts -rurs-Situs :péké4rus ]rirsqBdéqrs 7:rdpéirits irs
-ut]éSãrsã:/ãpâd]érs7:tsr-rutHrósestütépSs-rursüSursqréãséq-Suprdpts7:tsSs
/"]éSsutã:kprdptstútu]tsã)Ss-uS/ktqrãs]SãqRpé]SãOstd7:rdpSs-rursitdpuSsSãs
-SdpSãs-uéd]é-réãsã)SOstdputsS:puSãOsãSk:HSãOsürkprsitsrusts-uS/ktqrãsyS]réãós
es-tã]SHSsnuSããSsi“srséq-utãã)SsitsnuSããtuérstsutkrH)Ss]SqsrsptuurOsSs
]Sdpu“uéSsirstktnâd]érOskénrirs7:tstãp“srSstãn:éSs-tã]SHSsiSs]éãdtós3:rdiSs
o pescoço itsrkn:Rqsincha, tktsr]tdp:rs]SqséããSsSsâq/épSsiSséd]Su-Surusts
iSs -Sãã:éuós mqs rktq)Ss ãts ürkrs -S-:kruqtdpts its :qs F-tã]SHSs éd]ariSFs
(Blähhals), utütuédiS2ãtsrããéqsrs:qrs-tããSrs-utã:qéirósArãs7:tqséd]Su-Surs
q:épSsptqsq:épSstOs]SqséããSOsRséq-SuprdptsS:OsdSsqBdéqSOsrkn:Rqsits-tãSós
mú-utããztãstqsrktq)Sspréãs]SqSsGierhals SGier = ryéit4sasHals Ys-tã]SHSTs
tdürpé4rqsrséd]Su-SurH)SOstd7:rdpSsGeizhals tsGeizkragen SGeiz = ryrut4rs/ 
Kragen = ]SkruédaSTsutütutq2ãtsqréãsrSs-Sãã:éuós(urpr2ãtstyéitdptqtdptsits
-tããSrãs7:tsnunca colocam o suficiente goela abaixo tsptditqsrsr]:q:kruós
3:rdpSsqtdSãséããSskatãsRs]Sdã]étdptOs]Sqsqréãs]krut4rsSsrq/étdptsSsywósmqs
pSiSs]rãSOs-Sitsãtus7:tsrsryéit4sits-Sãã:éustãptjrsp)Ssut-uéqéirs7:tstkrs
prq/Rqsitéúrsits]arqrusrsrptdH)SsiSãs7:tstãp)SsitsüSurósg)SsRsãSqtdptsrs
iéqtdã)Ssqrptuérks7:tsür4s-ruptsiSsptqrsFéd]Su-SuruFOsprks]SqSsprkyt4sãtjrs
rk:iéiSs prq/Rqs -tkSs 7:téúSs i:-kSós eãs -r]étdptãs its /"]éSs prq/Rqs pwqs rs
ptdiwd]érs itsembolsar rkn:qs tqs ãtdpéiSs üén:uriSós =édrkqtdptOs Ss -tã]SHSs
nuSããSs ãédrké4rs rédirs rs -S:]rs qS/ékéirits dtããts âq/épSOs ]atnrdiSs rpRs rs
itéúrusSs-tã]SHSsi:uSOsSs7:ts-Susã:rsyt4srp:rsdtnrpéyrqtdptsdrsyéã)Ssnturks
tsdSsaSué4Sdptstã-éuép:rkós
mqs rkn:qrãs utnéztãs Ss /"]éSs turs rknSs p)Ss dSuqrks 7:tsür4érs -rupts irs
éqrntqsirs-S-:krH)Ssu:urkósmyéitdptqtdptOs:qsktdHSstdütépriSs]Sqsj"érãsrSs
utiSusiSs-tã]SHSsür4érs-ruptsirsytãpéqtdprsirãs]rq-SdtãrãósDããéqs]SqSs
]SqsSãs-tké]rdSãOs:qs/"]éSs/tqs]atéSsãéq/Ské4ryrsrs/Skãrsut]atrirstsrkpSãs
utdiéqtdpSãóseãsrütpriSãsturqstqsã:rsqréSuérs]rq-Sdtãtãs7:tsyéyérqsirs
-u"-uérsptuurstsrs7:tqs]Sdié4érsrséq-utãã)SsuS/:ãprstsu:itsr]tdp:rirs-tkSs
/"]éSós murqs -tããSrãs 7:ts ]ruutnryrqs ãt:ãs /"]éSãs ãS/uts Sãs Sq/uSãs ]Sqs

228.
""6
*% 7)) Kc$*( ( +*%)% +$%% )/*Fu+' %+%) +Q
=) Fu $ ( + +u)% ( Q +') *u )D$%
*'))%u u %=+*+ +u $ *+*u+() &$+)
*u )+7)) c$*( *u**8*' 7%$'***
+ )$c$*c)$%cu% ( B*'%:* ))*) & *Fu
*)$)8)c %)( '**u)' '*% c Fu*( *% )c)$ )*
*+'$ ( +*+*% *' *' *% %c*'$$%*KFu
Fu * *+ Nc % % ( + ** **u$%& * % % *+$% *
8) *K+ **+'%% +7=+KFu+u)% *(D*( ( c :%
($$,u$% +$%c+'*$%&=+)**K + )' %) +
%+')$c9')M***+'8) **)+M&+ ( B* )**)* +$%
*)/* 8% *KFu8 (c) 8 % %)() +u $ &
+ )$%u* cD)$ ) ))$ :u
'%:(K**%)'7;c))u$% (+$%K+7 $ %u +$%
%+ $8**)+)$ c+)**&$%'c)*u7u*c u%*+)*
@ N'**A& Fu Fu 8+ K )* +$% ))$ )+u%:(
+$%$) * )/* c +'$* * 8) *$ ') $ * /*
*u)$%*c+ 7%u ' cu%u c) Fucu $
%+'Kc+)**8)* ' c$% +7=+ '+)$<$c) '*%u
$9+)c 7:*)c &
7;c)N%$Kc++u)% 8F>$c) K*)+7)D N)>$c) *'**
'$ +)%) *&* 8% *MN)7+M Fu)Fu%>+Kc+7+* 7
* 7) ''u &7;c)(% ' $%*%:+ )**c$)=K
' ** DK + )* '7+:%)c& %+:%)c 8u$K $ %u +$%K =
*+ $%K*;Fu Fu)%u=$)cu% +7)$%&**:
u+ )+'**+' 8 K'** D )+'**' $%=
% $%+ )*')* &
Fu)K%+ c7) *%:+%)+u*'8u$ +$%$)$c$*c)$%
'(c '7+ * c*'$$%+$% + )* '8u$*& ** %)' $
+)%) ' *) +*+ +7 c 7 % ' )+')
*') K c+ )**K )$%c<+7) c+u$)c & u)% * (D*K
7;c)Fuc*c' $%')8)cu% % +7=+ u%)K+*% $
c+c$%)$u $)'**'**)(& * '**
%)$, % +7=+ )$K (D'* 8% Fu))u+%)+7ucK
*$)&u+ * 8% ** +c+ 7u%*K'u%Kc+
**%)(**+*u8c $K **)+=+c%*$%)&* + +*u8c
c7) &

229. ç
""!ç
leQ-eçTõC-eN-õKçfzcçêzcoezçDeçTõC-õçDeç,cDcQçCõQçBçDcDcçâeLcçác-cç
PõnncLmeêncçeçõQçâõzVõQçFfeçH>zçezçQefçQõTõnnõéçàLeQç-ncCQ,õnzczçezçQefç
TõC-nhnêõçcFfêLõçFfeç,õêçDê-õçc-BçeC-RõéçueofCDõçõçLezcçMgçVõzçCcçâcCeLêCmcKç
õçnfêzçCõçâcâêCmõMKçDê,eneCTêcBQeçTfêDcDõQczeC-eçõçFfeçDeHeçQençc-nêVf“Dõç
cõç zfCDõç eç õç Ffeç DeHeç Qenç ofcnDcDõç âcncç Qêç zeQzõéç lc-fncLzeC-eKç CRõç
âõDeçQençzfê-õçQcfDhHeLçTõLõTcnç-fDõçõçFfeçBçVõzçeçcQQêzêLhHeLçâcncç,õncçeç
ofcnDcnç âcncç Qêç zeQzõç eç eCoõLênç -fDõç õç Ffeç Bç nfêzç eç CRõç âõDeç Qenç
cQQêzêLcDõéç
lcç êC-nõDfSRõç cõç âeQTõSõKç eQ-eç ,õêç neTõCmeTêDõç Tõzõç QeCDõç õç Lcnç Dcç
cCoôQ-êcéçlc-fncLzeC-eKçeQQeç-ezcçBçDeTLcncDõçâõnçfzçV”TêõçFfeçczecScç
,eTmcnçcçocnocC-cçDeçfzcçâeQQõcéçueCDõçfzçDõQçDõêQçâõC-õQçDeçVLõFfeêõç
zcêQçêzâõn-cC-eQçDõçTõnâõKçõçâeQTõSõçBçfzçLfocnçFfeçQeç-eCDeçcç-ncCTcnçTõzç
fzç ,ennõLmõéç Ienzê-ênç õç TneQTêzeC-õç Deç fzç V”Têõç -õnCcBQeç eC-RõKç -czVBzKç
fzcçâõQQêVêLêDcDeçDeçêQõLcnçcçTcVeScçDõçTõnâõéç
ç
Perguntas 
Eéç FêHõç ezç fzç czVêeC-eç Ffeç ânõâõnTêõCcç âõfTõQç eQ-“zfLõQç Qç zêCmcç
HêHcTêDcDe\ç
Oéç àNcoenõçõç-ezcçMâõQQeM\çaeêNõçzêCmcQçâõQQeQçeNâõQ-cQ\ç]hç-eCmõç
zêCmcQçâõQQeQçâeCDfncDcQçCõçâeQTõSõ\ç
qéç ócSõçcçzêzçzeQzõçTõêQcQçFfeçzeçêCTmczçeçFfeçzeçêzâeDezçDeç
âcn-êTêâcnçDcçHêHcTêDcDeçzf-cC-eçDcçHêDc\ç
véç tõzõçcCDõçTõzçõç-ezcBâeQõç@êzâõn-xCTêcA\çuêC-õBzeçêzâõn-cC-eçõfç
âneTêQõç,cDenBzeçDeçêzâõn-cC-e\ç
èéç àQTõCDõç zfê-cç TõêQc\ç tõêQcQç HcLêõQcQ\ç FcLõneQ\ç tõêQcQç
DeQconcDhHeêQ\ç
kéç MSczVcnTõç Qezç DeêNcnç Ffeç õQç õf-nõQç âenTeVczç @V”Têõç êC-enCõA\ç
ócSõBõçâcncçCRõç-ençDeçneCfCTêcnçcçCcDcçõfçâõnçHenoõCmc\ç
úéç MFfêLõçFfeçcSczVcnTõçzõLDcçcçzêCmcçHêDc\ç
:éç àfçzeç-ncCTõçCõçâeQTõSõçeçQeâcnõçzêCmcçTcVeScçDõçTõnâõKçzefQç
âeCQczeC-õQçDeçzefQçQeC-êzeC-õQ\ç
ç
Hipertireoidismo 
 
gç mêâen-êneõêDêQzõç õTõnneç Tõzç ,neF >CTêcKç zcQç CRõç âneTêQcç Hênç
cTõzâcCmcDõçCeTeQQcnêczeC-eçDeçfzçV”TêõéçàLeKçzfê-cQçHeDeQKçcâneQeC-cç
,õnzcSíeQç CõDfLcneQKç QeCDõç Ffeç Qeç Dê,eneCTêczç õQç C”DfLõQç ,nêõQKç Ffeç

230. s
"#?s
ruqr4tdrqs-S:]SsS:sdtda:qséSiSOsiSãs7:tdptãOsüSuptqtdptséq-utndriSãósDs
yruérdpts üuérs tãp“s p)Ss itntdturirs dSs 7:ts ãts utütutsrSãs pt]éiSãs 7:ts d)Ss
]:q-uts qréãs ã:rs ü:dH)Ss its -uSi:4éus aSuq5déSãs tOs rkRqs iéããSOs ptdits rs
itntdturusitsüSuqrsqrkéndrósArãstkrsd)SsktyrsVsaé-tuü:dH)Sós
eãs d"i:kSãs 7:tdptãOs -Sus pu“ãs iSãs 7:réãs S]:kprq2ãts ritdSqrã
3#s
r:p5dSqSãs Irããéqs ]arqriSãs -tkrs qtié]édráOs pSudrq2ãts ur-éirqtdpts :qs
ferro quente drsyéirOsSs7:rksd)SsãtsnSãprsitspS]ruósoSd]utprqtdptOsd)Ssãts
ã:-Suprsdrirsr-tupriSsrSsutiSusiSs-tã]SHSósDskrun:ursiSs]SkruédaSsr:qtdprs
ur-éirqtdpts ãtqs 7:ts ãts itéúts its ptus rs ãtdãrH)Ss its r-tupSós WããSs
]Suutã-Sdits rdéqé]rqtdpts rs ptdiwd]érãs ]kr:ãpuSü"/é]rãOs S:s ãtjrOs pSirãsrãs
ãép:rHztãsutãpuépéyrãsã)SsptqtuSãrqtdptstyéprirãóses-tã]SHSséd]arstsitéúrs
]kruSsSséq-:kãSsits]utã]éqtdpSs7:tsqtun:kaS:sdSs]Su-Ssts7:tsqrks-Sitsãtus
üutriSóses]SurH)Ss/rptsqréãsu“-éiSOsrs-utãã)Ssruptuérkstsrsptq-turp:ursiSs
]Su-Ssr:qtdprqstsa“s:qsã:upSsitsã:irH)SstsitsdtuySãéãqSósDséd7:étprH)Ss
qSpSurs Rs rkéyérirs -Sus qtéSs iSs dtuySãéãqSOs its putqSutãs ts irs rnéprH)Sós Ds
édã5dérs uS:/rs rSs ]Su-Ss Ss itã]rdãSs dt]tããépriSs ]Sqs :unwd]érós eãs SkaSãs
putqtqs its tú]éprH)SOs ãtsruutnrkrqs ts -Sitqs rpRs qtãqSs üé]rus dépéirqtdpts
ãrkpriSã
3-
ós
es-rySustãp“stã]uépSsdSsuSãpSsiSãs-r]étdptãs]SqSsdSsitsrkn:Rqs7:tsüSés
tãpurdn:kriSOs]:jSãsSkaSãsruutnrkriSãsitsqtiSs-rut]tqs7:tsy)Ssãrkprusirãs
"u/éprãós=urd4sDktúrditusürkrsitsFβrãtiSUsits]aS7:tM
30
ósmããtãsSkaSãsd)Ss
tãp)Ss ãSqtdpts ruutnrkriSãOs tktãs tãp)Ss ã:-tuiéqtdãéSdriSãós mqs rkruqrs
q“úéqSOstktãsSkarqs-rurs:qrsk:prstdputsrsyéirstsrsqSuptOs-rursrs7:rksSsutãpSs
iSs]Su-Sstyéitdptqtdptsãts-ut-rurósDs]Sdtú)Ss]SqsSsptuuSusd)Ssãtsutytkrs
ãSqtdpts drs tú-utãã)Ss iSs uSãpSOs ptdiSs ãéiSs ]Sdüéuqrirs rpRs qtãqSs tqs
tú-tuéwd]érãs]SqsrdéqréãósPoodles ]SdüuSdpriSãs]SqsqruprãsrSãs7:réãsãts
pédars ]SupriSs rs uSprs its ü:nrs itãtdySkyturqs pSiSãs Sãs ãédréãs its
aé-tupéutSéiéãqSOséd]k:ãéytsrsãS/utããrkéwd]érsiSãsnk"/:kSãsS]:krutãOs]arqrirs
itstúSüprkqérósmd]SdpurqSãsdrãsaéãp"uérãsits-tããSrãsiStdptãsrs-tuã-t]péyrs
its:qrsR-S]rs-rySuSãrOs]SqsSs]Suutã-SditdptsãSüuéqtdpSsrdBqé]SsitskSdnrs
i:urH)SOs]Sqsqréãsüut7Twd]érs7:tsrkn:qsr]Sdpt]éqtdpSsrãã:ãpriSusrn:iSós
Kts7:rk7:tusqrdtéurOsa“sprq/RqsdrsqréSuérsiSãs]rãSãstd]SdpuSãs-ut]S]tãs
]SqsrsqSuptststú-tuéwd]érãs]Sqsrs-tuirsits-tããSrãs-u"úéqrãósmdputprdpSOsrs
rdnöãpérsirsqSuptstsSsptuuSusd)Ssã)Ss]SdüuSdpriSãstsãéqsutjtépriSãs-SusqtéSs
irsdtnrH)Sstsirsut-utãã)SOstãprq-rdiS2ãtstdp)SsdSsuSãpSósA:éprãsyt4tãsrs
dtnrH)Ss ]atnrs rs prks -SdpSs 7:ts Sãs -r]étdptãs -uS]:urqs j:ãprqtdpts rãs
ãép:rHztãs7:tsqréãsptqtqósDkRqsirstú-utãã)SsiSsuSãpSOsSsqtiSsqrdéütãpr2

231. s
"# s
ãtsprq/RqsdSs-âdé]Ss7:tsrpSuqtdprsSãs-r]étdptãOstktãsse borram de medo, 
prks]SqSsié4srstú-utãã)Ss-S-:kruósmqsyt4sitsqru]arusrpuryRãsirsãép:rH)Sstqs
ãtdpéiSsüén:uriSOstktãsyéytqsrsFqru]arFsdSsédptãpédSOsãS/srsüSuqrsitsiéruuRérós
Ds ptdiwd]érs rs purdã-éurus rkRqs iSs ã:Sus its qtiSOs -Sits ãtus r-riuédarirs
prq/Rqs-tkSstãüSuHSstsptdã)SstúrnturiSãós
KtsürpSOsSãs-r]étdptãsd)Ssut]:rqsdtqsiérdptsitsüriénrãsdtqsitstãüSuHSãós
DkRqsiSs-âdé]SOsSs-tã]SHSséd]ariSstsSãsSkaSãsãrkétdptãsdSãsi)Ssrséqrntqs
its :qs tãüSuHSs éqtdãrqtdpts tú]tããéySOs rããéqs ]SqSs :qsarkptuSüékéãprs 7:ts
r/:ãrsitsã:rãsüSuHrãósDsptdiwd]érsitsr/:ãrusirãs-u"-uérãsüSuHrãstd]Sdpur2ãts
drsqréSus-ruptsirãsaéãp"uérãsitsyéirsiSãsrütpriSãósmktãsptditqsrsrqri:ut]tus
-ut]S]tqtdptstsrsrãã:qéusutã-Sdãr/ékéiritãs]tiSsitqréãs-rurs-tããSrsp)Ss
jSytdãós es tú]tããSs its aSuq5déSs its ]utã]éqtdpSs ts its rqri:ut]éqtdpSstqs
ãt:s ãrdn:ts ãédrké4rs qréãs pruits rãs ]Suutã-Sditdptãs -utptdãztãs 7:ts
qtun:karurqs dSs ]Su-Sós A:éprãs yt4tãs rpRs qtãqSs ãt-ruriSãs irs q)tOs
tdnrdriSãs S:s utjtépriSãOs tktãs ptdprqs ]Sq/rptus rs rdnöãpérs ts rs éd]tupt4rs
utã:kprdptãséitdpéüé]rdiS2ãtstktãsqtãqSãs]SqsSs-r-tksqrptudSósIFltst:sd)Ss
-SããSspw2krOsitySspSudru2qtsén:rksrstkrOsitsqSiSs7:ts-Sããrs-rããrusãtqstkróFás
WããSsktyrsq:éprãsyt4tãsrs7:tsrãsq:katutãsrütprirãsitãtdySkyrqs:qrskénrH)Ss
7:rãtséd]tãp:Sãrs]SqsSs-réstsVsüéúrH)Sstqs:qs-r-tksütqédédSsdSãsaSqtdãs
7:ts -Sits ]atnrus rSs aSqSããtú:rkéãqSós eãs -r]étdptãs -tuqrdt]tqs
r/dtnrirqtdptsüéRéãsrSsitãtq-tdaSsiSs-r-tksqrptudSs7:tstktãstúéntqsits
ãésqtãqSãósesüur]rããSsits:qrsprksptdprpéyrsits]Sq-tdãrH)Ss-SitsitpSdrusrs
ãédpSq“pé]rós
Arãstqsãt:ãsSkaSãsruutnrkriSãs-Sitsãtsutüktpéusprq/Rqsrsãtitsitsk:prsts
rpRsqtãqSsrs]:uéSãéiritósmd]SdpurutqSãs]Sqsüut7Twd]érsrédirsqréSustããrs
r-rutdpts ]SdpuriéH)Sós DqtrHriSãs ts r]SããriSãOs -rut]ts 7:ts Sãs -r]étdptãs
tãp)Ssãts-ut-rurdiSs-rursnurditãsütépSãs7:tstúéntqspSirsrsã:rstdtunéróseãs
ãédréãsã)Ssitsptq-tãpritOs]SqSsãtsrsqréãsütuS4sk:prs-tkrsãS/utyéywd]érsüSããts
éqédtdptós gSs tdprdpSOs tktãs qtãqSãs d)Ss ãr/tqs drirs iéããSOs rSs ]Sdpu“uéSs
q:éprãsyt4tãs]Sdãéiturqsãt:ãsãédpSqrãs]Sqsnurditsiéãprd]érqtdpSsédptudSs
tOs prks ]SqSs itqSdãpurs rs tú-tuéwd]érOs itqSurqs rs ãts r-utãtdprus dSs
]Sdã:kp"uéSsqRié]Sósmktãsd)Sspwqsrsptdiwd]érsrsitéúru2ãtsit]krurusiStdptãOs
rnTtdprdiSs-tkSsqréSusptq-Ss-SããBytkósl:rs]Surntqs-rursrsk:prsqtun:kaS:s
drsãSq/urstskatãsRs-tuütéprqtdptséd]Sdã]étdptósgSs]Su-SOsrSs]Sdpu“uéSOstktãs
itqSdãpurqs ]Sqs pSirs rs aSdtãpéiritOs tqs d"i:kSãs 7:tdptãs ts dSs -tã]SHSs
éd]ariSOs ]SqSs tãp)Ss ]rditdptãs -Sus tú-rdã)Ss ts itãtdySkyéqtdpSs ts Sãs
tãüSuHSãs 7:ts tãp)Ss iéã-SãpSãs rs ür4tus -rurs éããSós mktãs d)Ss 7:tutqs r-tdrãs

232. s
"#"s
pSudru2ãtsqréãsrq-kSãOsqrãsãS/utp:iSs-uSnutiéuOsã:rsüSqtsRsédãr]é“ytkstspurés
:qs r-tpépts ãtqtkardpts -tkrs yéirós mktãs d)Ss ]Sdãtn:tqs td]atus
ã:üé]étdptqtdptsrsnStkrstsq:éprãsyt4tãsãts]SdãSqtqsitsruitdptsrq/éH)Ss
SEhrgeiz tqs rktq)S6sEhr   aSdurs asGeiz  = ryrut4rTós mããts pé-Ss its ryrut4rs
ãrkétdpr2ãtsdSs -uéqtéuSs -krdSós Xãs yt4tãOs rs éd7:étprH)Ss ãts tú-ké]éprstqs :qs
ytuiritéuSs 4:déiSs S:s :qrs -:kãrH)Ss iSs /"]éSós mããts tãpriSs ptqs rknSs its
it/éképrdptOsrsqSyéqtdprH)Ss/“ãé]rsRsp)Ssrkprs7:tsSãsrütpriSãstqrnut]tqsts
rséq-utãã)Ssits7:tstãp)SsãtdiSsr]SããriSãsRsã:/kédarirsrédirsqréãósmktãsãts
itySurqsitsrq/éH)SstsySdpritsits-uSi:4éuós
eskS]rksirsk:prs]rditdptOsdSs]SdptúpSsirsüSuqrsitsryrut4rs7:ts]S/éHrs
aSdurOsitéúrstdputytus:qsS:puSsptqrsrkRqsiSs-rySustsirsüur]rsiéã-SãéH)Ss
-rursrsitütãrósltdiSs-rããrntqsiSs]Su-Ss-rursrs]r/tHrOsSs-tã]SHSs]Sdãpép:és
Ssr]tããSs-rursrsédãpâd]érsã:-tuéSuósgtããtsk:nrusd)Ssã"süSéstun:éiSs:qstã]:iSs
itütdãéySsr:qtdpriSsiérdptsits:qrsirãs4SdrãsqréãsãtdãBytéãsiSs]Su-Ss-Sus
qtéSsiSs/"]éSOsqrãsüSésprq/Rqs-rããrirs:qrspurd]rs7:tstãputéprspSirãsrãs
yérãsyépréãsitsr/rãpt]éqtdpSósDSsutiSusitããts/kS7:téSspuryr2ãts:qrsr]éuurirs
iéã-:prs7:ts-Sitsãtusédptu-utprirs]SqSs:qrsk:prs-tkSsr]tããSsrSskS]rksqréãs
tktyriSós A:éprãs yt4tãs tã]Sdit2ãts -Sus pu“ãs iéããSs rs td]rudrH)Ss its :qs
yttqtdpts]SdüképSsitsr:pSuéirits7:tsptqsrknSsitsit]éãéyrqtdptsyéprks-rursSãs
rütpriSãóses]Su-SsqSãpurs]SqSstããrsk:prsRsitãnrãprdptOs]SqSs]SdãSqtsrãs
tdtunérãOsts]SqSsrs-rããrntqs-rurs]éqrsãtstãputéprs]rirsyt4sqréãósesqtiSs
tsrséd7:étprH)Sstú-ké]éprq2ãtsdSãsputqSutãósoSdãprdptqtdptstqs-âdé]Ssits
7:ts tãp)Ss -tuiéiSãs rdptãs qtãqSs its ptus ]Sdãtn:éiSs rkn:qrs ]SéãrOs ]rirs
tãputéprqtdpSsSãsitéúrsüSursitsãéósg)SsRsuruSs7:tstktãOs7:rdiSsdrs-utãtdHrs
its:qrsüén:ursitsr:pSuéirits]Suutã-SditdptOsd)Ss]Sdãénrqsktyrus:qrsúB]rurs
its ]rüRs Vs /S]rs ityéiSs rSs putqSuós mktãs pwqs :qrs /Skrsdrs nrunrdprOs
itqSdãpurdiSs7:tsdrirsqréãs-Sitsã:/éuOstq/SurstqsãtdpéiSsüén:uriSsp:iSs
dtktãs7:téursã:/éuósDsãtitsitsyéirsrkérirsrSsqtiSsIirsqSuptásits-tuitusp:iSs
Ss7:tsRstããtd]érksdrsyéirsprq/Rqsptqs:qrs-rupé]é-rH)Ssr7:éós
orãSs :qrs -rkryurs rédirs rükSuts tqs ãt:ãs k“/éSãs 7:rdiSs dtãprs ãép:rH)SOs
tktãs Ss itytqs rs ã:rs nurdits ]r-r]éirits its r-u:qru2ãtsts its r-ké]rus
-urnqrpéãqSsrsp:iSósmktãsutpwqsSãstãpBq:kSãstqS]éSdréãs2stã-t]érkqtdptsSãs
aSãpéãs2stsãtdpéqtdpSãsitspSiSspé-Ssr/réúSsirs/ruutéursüSuqrirs-tkSs/"]éSós
mktãs nSãprqs its rj:irus rpRs qtãqSs ãt:ãs S-SãépSutãs /rãtrdiS2ãts tqs
]SdãéiturHztãsur]éSdréãOsrããéqs]SqSs]SkS]rq2ãtOsits-utütuwd]érOsqrptudrksts
-uSptpSurqtdptsrSskriSsiSãséuq)Sãs]SqsSãs7:réãsuéyrké4rqóslSqtdpts7:rdiSOs
yt4s -Sus S:purOs Ss ié7:ts dSs -tã]SHSs ãts uSq-tOs r/utq2ãts rãs ]Sq-Suprãs ts

233.
"##
7 $* :)+ * ' $%+$% *+ +%)( $c$% + c +)$
)7 & X* (D* * % +7=+ * % 9* ' (D *' K uc K
u)(+$% 8)% K+*% $Fu $% *)%u *:Fu8 D& 8
c +$% '***7 Fu **$c$% +*% *'9)%
')+)Fu*%:c) &c** ) +$%7 )N K (DK8 c+=K
)N * * '%$*/* '') +$% )% *& Fu) '** *% )
N%$ B*+ )*+ )* %K+ *$c$*u&
c+'$$% c*c)+$% * +H$)* %);) )c *
)$%'% /*K ')* Nc** +H$) +*% * '%$*/*
c*c)+$% Fu +u + $ c'& ** = *uu %=
*c>$c) K+ *')*(c )D B*Ncu*)( +$%$$9( $9+)cB
*'))%u & % $%K $ = +) Fu ' %)c +$% $ N)*%
)'%)))*+$ )$8<$c) Fu*u c>$c) u+$%*+$% ';*
'u7 &* u%*KNc**+H$)( u+ **Ku+
cu u+' $Fu$=+ )* Fu &*' c)$%*$ +)%+$+
*u**8*c*c)+$%$+*u% &u '%$* + uc
c*c8+ *'c) +$%:') ()($c) +:N)+'**9(=
+'u ' c'K$** 7 8 c+ u+$% 'u
+H$)& Nc** +H$) +% 7;)c c*c)+$% * )N
N +$%*$*9()*K(2()*K%u7u$%*Nc**)( +$%()( D*K
8+$% $ $2*%) +%& * *% % *'%* Fu $
c$*u++ )*8c $+u+&*':'7 *%++) %K
$)%*()% +*$&()% *$K)++$ +%K8c
c)cu $2*%) +%& u+ * )*%;) * $%* ( $% +
*u*')% Fu*% % +%+)$ () $%*Fu %$ *)
()() &
+ %$Fu *+u**, + 8% *c)$c(D*+ )*Fu
*+$*&**') ( Qc$cu*Fu *'**)7)) **c) )*
c*c)+$% )D *, + $)%) +$% ')* K '% $%K
'7 7)) Fu *, + ')+) * *, + )&=+ )**K+ +u)% *
' c)$%* = ()$% *, * %)*8 D *u* *8* c*c)+$%
c+ ()DK =+)**K'+)%)c*c)+$% 8 +9) c+ /*
8)* c) K Fu '7+ * + u+ +7)$% %)( +$%
*%)Q*c) $ *&N $8 M+ $) c$c' '* +
()DM&** c$% )*8%$ %$% %)( *+u* 8% *
K **)+K8$+B* ';') $2*%) +%K,:Fu() +
u%' $&

234. s
"#-s
Ds utkrH)Ss tdputs nuryéit4s ts nkâdi:krs péut"éits -Sits ãtus ]Sq-uSyrirs its
y“uérãs qrdtéurãós K:urdpts rs nuryéit4Os -Sus tútq-kSOs tkrs tãp“s kéntéurqtdpts
r:qtdprirs ts pur/rkars qréãs édptdãrqtdptós cqrs rpéyéirits nkrdi:krus
édã:üé]étdptsktyrsüut7TtdptqtdptsrstãptuékéiritsS:srsr/SupSãósesaSuq5déSsirs
péut"éits prq/Rqs tútu]ts :qrs édük:wd]érs -Sãépéyrs ãS/uts rs ütupékéirits iSãs
aSqtdãósmkts-uSi:4s:qsr:qtdpSsdSsdöqtuSsitstã-tuqrpS4"éitãstú-tkéiSãsts
prq/Rqsdrsã:rsytkS]éiritsitsitãkS]rqtdpSósä“sédiB]éSãsits7:tOstqsutkrH)Ss
Vsaéãp"uérsirstySk:H)SOsrspéut"éitsãtsSuénédtsiSsâq/épSs:ptuédSós
FçuSnutiéus -Sus qtéSs iSãs üékaSãFs Rs :qrs yruérdpts üut7Ttdpts irs rq/éH)Ss
td]Sdpurirs its qrdtéurs nturks dSs aé-tupéutSéiéãqSOs 7:ts Rs rs its -uSnutiéus rs
7:rk7:tus -utHSós =Surs éããSOs tããts tq-tdaSs ãts utrké4rstqs :qs -uSnurqrs its
pur/rkaSs7:ts]atnrsrSstãnSprqtdpSstsdrãstúénwd]érãsits-uSi:péyéiritsitsãés
qtãqSstsiSsrq/étdptósgtãpts-SdpSOsprq/RqOsrãsüuSdptéurãsã)Ssqréãsestreitas 
-rursrãsq:katutãOstd]rudrdiS2ãtsiSkSuSãrqtdptsdSsaé-tupéutSéiéãqSós7:rdiSs
SsitãtjSãsitsnuryéit4sS:sits-uSi:péyéiritsã)Ss]SkS]riSãstqs7:tãp)SOséããSs
-SitsktyrusrSsã:upSsirsãédpSq“pé]rós
cqrsS:pursur4)Ss-rursrsqréSusüut7Twd]érstdputsrãsq:katutãs-SitstãprusdSs
ürpSsits7:tsrsptq“pé]rsiSs-uSi:4éuOsk:prustsãtséq-Sus-tuptd]tsqréãsrSs-"kSs
ru7:tpB-é]Ss qrã]:kédSs tOs -Sus tããrs ur4)SOs Rs ü:dirqtdprkqtdpts qréãs iéüB]éks
-rurs rãs q:katutãós Ws q:épSs iéüB]ékOs -Sus tútq-kSOs purdã-52kSs -rurs Ss âq/épSs
-uéqSuiérkqtdptsütqédédSsiSsirusVsk:4ósXs-ruptsSsürpSsits7:tsrsySdpritsits
-uSi:4éus-urpé]rqtdptsd)Ss]Suutã-Sditsrstããtsâq/épSOs:qsnurditsdöqtuSsits
üékaSãsRsdrsytuirits-:déiSs-tkrsãS]étiritósesiédatéuSsiriSs-tkSsmãpriSs-rurs
rj:irusrsqrdptusrãs]uérdHrãsd)Ss]Sdpurié4séããSOsrSs]Sdpu“uéSOsRsdrsytuirits
tú-utãã)Ss its q“s ]Sdã]éwd]érs tqs utkrH)Ss V7:tktãs7:tsüSurqs -utj:ié]riSãs
-tkrs-uSktsd:qtuSãrós
=édrkqtdptOsrsptq“pé]rsirsr:pSuéiritstdputsq)tstsüékarsRsq:épSsqréãsiéüB]éks
its ãSk:]éSdrus -rurs rs üékars 7:ts -rurs Ss üékaSós ltn:diSs DktúrdituOs pSiSãs Sãs
rütpriSãsriSt]tqsirsiéüé]:kiritsitsiSqédrusrspuS]rsits-r-RéãOsits]:éiriSsrs
]:éiriSuós
DskéH)Ssrsãtusr-utdiéirs]Sdãéãptstqsriqépéus-rursãésqtãqSsSsqtiSstsSs
-âdé]SstqsutkrH)SsVs-u"-uérsyéirstsrãsrkprãs-utptdãztãsitsitãtdySkyéqtdpSOs
-uSi:péyéiritOs]utã]éqtdpSstsyéywd]érs7:ts]Sqstktãs]SdpurãprqóseãstdSuqtãs
tãüSuHSãs ts Ss tq-tdaSs -rurs S/ptus Ss ut]Sdat]éqtdpSs irs r:pSuéiritOs drs
qréSuérsirãsyt4tãstã]Skaéirs-tkSs-u"-uéSs-r]étdptOsitytqsãtusutkr]éSdriSãs
]Sqs rs -u"-uérs aéãp"uérós çrurs ké/turus Ss -riu)SOs Rs dt]tãã“uéSsreconhecer rs
-u"-uérs-rupé]é-rH)Ssdrsãép:rH)Ss]Sdpuriép"uér6sdrsqréSus-ruptsirãsyt4tãOsrs

235.
"#0
$2*%) + Fu * *% +' + $ c '+ * *u)* %=
c'/* 'cc* @)$8 $%)*A * ';')* *,* '$>$c) & *
%$% %)( **u7*%)%u) *u $ + $B u%*',% +uD
*7 N)>$c) Nc**)( &)*c+*' Fu$*%+K
+ * Fu * 'c)* c+ u>$c) \ % '%$* $+
)*'*) ' 'u *8)+$% %$ + '**9( Fu) Fu =
c$% )%;)K +*+%+'KFu *)+'**9(&*)%u Fu%$
*)$%+:%)c $ KFu8 Dc '* )89c)8)% $2*%) K*8
$ *)+*+K+'u *)+'u**c*'$$%*' c'
FuK'*u (DKcc B**7 + )* % N)>$c) )$c)% u+ u%
Fu $ ' * ($c) & * %$ *K Fu '+ ) c)**
c)$ +$% %= ' '+) +%Fu* )+$% *'
+8u$ +$% K$ + )) *(D*,:c ++'$* +$%*K
'** DK$((+B* )$ + )*$%u+ '8c) %$
) &
Cu $ ';') 8u$ $9+)c = % 7 K ' Fu u+
'*)c% ') +u)% * (D* $ ' * ()% K % % B* (% ()(
c$*c)$%+$% * )+'u** Fu 8 + +'u * ' c'&
+7)KFu $ * *$*,u% K+'$*%$c
Fu 8 D c+ Fu %= '*c 'u*& ';* +)** c+ *
$%*c+%u$ () c+%uFu()(+Kc+ *c$*
c$c)+$% c+ *% ) + * $ ) * M'** *
Fu$%*MFu* %=$%*+$%()( +Q**c$) *K**$*
%(H%>+u+ c $c u%>$%)c +)B*c+ ) &Cu $*
c$c 7Fu) $ <+7)% '*c Fu *' c 7
) c' K ' N+'K *' % +7=+ ';') (D *u
c +'**$<$c) $c'K*;$%%++%)$*8) )
'*c Fu *%: '* $* * * ' %$ B*
c$*c)$%&* 8% *$%>+ '$ *u+$;c$c%$'*cK*u
'7+ **$;* $9+)c*KFu8+ +u+ 7 ) $%Fu*%:
+c)+ Fu*%:+7 )N&Fu $*8$% +c+** $2*%) KFu
* %=$% '$ *+% + 7 )N@$7;c)AK u% $+u$
N%)' ** %u+ c $c&W'**9(% +7=+Fu )N*
$c**:) ' %)++$%+Fu *$) *c*c)+$%7u*c +
u%*u+*+ )*' c98)c*&
')$c9') () +uu $ *+7 Fu %$ * $9()*
c$*c)$%*&)'%)))*+*)+7)D u+ )$c9( 7u$<$c) ()

236. ç
"#3ç
TneQTêzeC-õKç DezcQêcDcç âcncç õç TõnâõéçWç âneTêQõç DeQHêcnç eQQeç eNTeQQõç Deç
HêDcçâcncçõQçTcCcêQçcC“zêTõBeQâênê-fcêQKçâõêQçLhçFfcC-cQçDêneSíeQçQeçFfeêncKç
CcçHenDcDeç-õDcQçcQçDêneSíeQKçeQ-RõçcVen-cQéç
ç
Perguntas 
lõçTcQõçDeçC”DfLõQç,nêõQJç
Eéç PeCmõç C”DfLõQç @Yç ânõVLezcQç CRõç neQõLHêDõQAç Cõç âeQTõSõç Ffeç
âõDenêczçzc-cnBzeçTõzçQfcç,nêcçmõQ-êLêDcDeçQçHêDc\ç
Oéç gçFfeçâõDenêcçzeçcTõC-eTençDeçnfêzçâõnçTõC-êCfcnçcçêoCõnhBLõQ\ç
qéç gCDeçmhçfzçxzVê-õçQfVQ-cCTêcLçDcçHêDcçDõçFfcLçne-êneêç-õDcçcçeCenoêcKç
Ffeç-eC-õçzcC-enç,nêõ\ç
ç
lõçTcQõçDeçmêâen-êneõêDêQzõçeçC”DfLõQçFfeC-eQJç
Eéç CfcLçBço ferro quente FfeçefçCRõçFfenõçQeofncn\ç
Oéç CfeçczVêSRõçcnDeC-eçeçoncCDeçâne-eCQRõçzeçêzâfLQêõCcz\çCfcLçõç
õVNe-êHõçDeçzêCmcç,õzeçêCQcTêhHeL\ç
qéç gçFfeçzeçDhç“zâe-õKçõçFfeçzeçDeêNcçLõfTõçDcçHêDc\ç
véç CfeçâeLõ-eKçFfeçcCoôQ-êcç-eCmõçze-êDcçmhç-ezâõçCcçocnocC-c\ç
èéç FfezçâõDenêcçâfLcnçCõçzefçâeQTõSõ\çlõçâeQTõSõçDeçFfezçoõQ-cnêcç
DeçâfLcn\çMõçneDõnçDeçFfeçcf-õnêDcDeçoêncçzêCmcçLf-c\ç
kéç M-BçFfeçâõC-õçõQTêLõçeC-neçcçcCoôQ-êcçDcçzõn-eçeçcçcHêDeDçDeçHêDc\ç
úéç IõnçFfeçeCofLõçeQ-“zfLõQçmõQ-êQ\ç
:éç tõzõç Tmeofeêç cç âõC-õç Deç TõLõTcnç õç âncozc-êQzõç cTêzcç DcQç
ezõSíeQ\çIõnçFfeç,õnSõçDêQTfQQíeQçTcCDeC-eQçâcncçõçTõnâõ\ç
béç gç Ffeç Qeç eQTõCDeç âõnç -nhQç Deç zêCmcç eNcoencDcç DêQâõQêSRõç âcncç
cNfDcn\çgçFfeçQeçeQTõCDeçâõnç-nhQçDeçzefç@eNcoencDõ\AçDeQeNõçDeç-enç,êLmõQ\ç
E?éç gçFfeçQeçeQTõCDeçâõnç-nhQçDeçzefçDeQczâcnõçFfcCDõçQeç-nc-cçDeç
zêzçeçDcçDe,eQcçDeçzefQçân”ânêõQçêC-eneQQeQ\ç
EEéç MçFfeçfnoeçzefçcL-õç“CDêTeçze-cV”LêTõç@Yç-nõTcçDeçQfVQ-xCTêcQA\çFfeç
QfVQ-xCTêcçDeçzêCmcçHêDcçBçâneTêQõç-nõTcn\çFfeç-nõTcçBçDeQCeTeQQhnêc\ç
EOéç gCDeçFfenõçTmeocnçTõzçõçeNTeQQõçDeçHêDcçFfeçmhçezçzêz\ç
 
Hipotireoidismo 
 
MõçTõC-nhnêõçDcçmêâen,fCSRõKçCõçmêâõ-êneõêDêQzõçzfê-õçâõfTõçmõnzHCêõçDcç
-êne”êDeçTmeocçcõçQcCofeéçMQçTõCQeF >CTêcQçQRõçVcêNõçze-cVõLêQzõçVcQcLçeç
Tcn>CTêcçDeçeCenoêcéçMçâneQQRõçcn-enêcLçTcêKçcQQêzçTõzõçõçC“HeLçDeçoLêTõQeçDõç

237. s
"#5s
ãrdn:tOs ã:unts rsrdtqérsts Ss qtpr/SkéãqSs ãSqtdpts ü:d]éSdrs dSsüSnSs qréãs
/réúSOs ktyrdiSs rSs ]rdãrHSOs qSkt4rOs :qrs ürkprs nturksits éq-:kãSOs ts rSs
r:qtdpSsits-tãSóslSqrq2ãtsrséããSsrsürkprsitsr-tpéptstsrs-uéã)SsitsytdputOs
td7:rdpSsSãs]r/tkSãgspSudrq2ãtsãt]Sãstsaéuã:pSãsts-Sitqs]réuósDs-tktsRsqrks
éuuénrirs -tkSs ãrdn:ts tOs tqs ]Sdãt7Twd]érOs üuérOs ptditdiSs rs tdnuSããruós es
pt]éiSs ã:/]:pâdtSsri7:éuts :qrs ]Sdãéãpwd]érs tã-SdjSãrs ts i:urOs ur4)Ss-tkrs
7:rksSãsqRié]SãsürkrqsitsqéútitqrósestãpriSsitstã-BuépSsRsitãrktdpriS2
it-utããéySOs rs tú-utãã)Ss iSs uSãpSs Rs tq/Sprirs ts itãédptutããrirós Ds
-tuãSdrkéiritsktp“uné]rOsurktdprirOsédptkt]p:rkqtdptsriSuqt]éirsrs-SdpSsits
irus rs éq-utãã)Ss its rpurãSs qtdprks Rs Ss qréSus ]Sdpurãpts ]Sqs Sãs yéyrqtdpts
itã-tupSãOsaé-tutú]épriSãs-r]étdptãsitsaé-tupéutSéiéãqSs]atéSãsitsrdnöãpérós
eãs -r]étdptãs its qéútitqrs itãtdySkyturqs :qrscasca  grossa -rurs
ãt-ru“2kSãsiSsq:diSstúptuéSuósoSqsrséuuénrH)Ssãrdn:Bdtrstktãsutpéurqsrédirs
qréãs rs tdtunérs yéprks irs -tkts qrãã:irs ts éd]arirOs éãpSs ROs tktãs d)Ss 7:tutqs
tãpr/tkt]tus 7:rk7:tus ]SdprpSs yéySs ]Sqs Ss q:diSs k“s üSurós Ds -tktOs ]SqSs
üuSdptéurs-rursüSurOs-tuqrdt]tsrããéqsüuérstsãtqsyéirósDãsq)SãsüuérãOs]rãSs
tktãs rãs tãptdirqs -rurs ]:q-uéqtdprus rkn:RqOs itéúrqs -tu]t/tus 7:ts d)Ss
r]téprqs7:rk7:tus]SdprpSsrütp:SãSsS:s]rkSuSãSóseãs-RãsüuéSãsutytkrqs7:tsãt:s
tduré4rqtdpSsdrsptuursRsdrsytuiritsãtqsyéirstsitüé]étdptós7:rdiSsãtsptqsSãs
-RãsüuéSãsStqsrktq)SOsptus-RãsüuéSãsYstãprustqs:qrsãép:rH)Ssitãrnuri“ytkTOs
kSnSsytqsprq/Rqsrsrdnöãpéróscqrs-tããSrs7:tsrédirsd)Sstd]SdpuS:s:qsk:nrus
-rursitéprusurB4tãsyéytsdrp:urkqtdpts]Sqs:qrsrdnöãpérsü:dirqtdprkós
WããSs]SkS]rsSãs-r]étdptãOs]Sqsãt:ãs]Sq-rdatéuSãsitsãSüuéqtdpSOsdSs-"kSs
S-SãpSs irs aé-tuü:dH)Sós oSqSs pSirãs rãs S-SãéHztãOs tããtãs iSéãs ]Sdpu“uéSãs
prq/RqsãtsS-ztqs:qsrSsS:puSOsqrãsrédirsrããéqsãtstd]SdpurqsdSsqtãqSs
téúSós edits Sãs -r]étdptãs its aé-tupéutSéiéãqSs y)SsrSstd]SdpuSsirs yéirs ]Sqs
rdnöãpérsirsqSuptstsi)Ssrséq-utãã)Ssits7:tstãp)Ssk:prdiSstqs-âdé]Ss-tkrs
ãS/utyéywd]érOsSãs-r]étdptãsitsaé-SpéutSéiéãqSsy)SsrSstd]SdpuSsirsyéirs]Sqs
édiéütutdHrOs ]SqSs ãts tkrs d)Ss katãs iéããtããts utã-tépSós Dããéqs ]SqSs pSiSs Ss
utãpSOstkrsSãsitéúrsédptéurqtdptsüuéSãósçrut]ts7:tstktãstãp)SsãtsüédnédiSsits
qSupSãós Arãs dSs ptqrs irs qSupts a“s dSyrqtdpts rknSs tqs ]Sq:qs ]Sqs Sãs
-r]étdptãs itsaé-tupéutSéiéãqSós cdãs rs ptqtqs td7:rdpSs Sãs S:puSãs rs éqéprqOs
qrãspSiSãsS]:-rq2ãts]Sdãprdptqtdpts]Sqstkrós
g)SsRsitsriqéurusprdpSs7:tsSãs-r]étdptãsd)Ssãtsãédprqs/tqsitdpuSsits
ã:rs -tkts üuérs ts tã-SdjSãrós es tãpriSs its tã-BuépSs it-uéqéiSs ts rs tú-utãã)Ss
rqSupt]éirsiSsuSãpSOsSditsürkprs7:rk7:tusãédrksits-rupé]é-rH)SOsSsitéúrqs/tqs
]kruSós es ]SurH)Ss /rpts tqs :qs uépqSs üur]Ss ts ]rdãriSOsqSyéqtdprdiSs :qs

238.
"#6
* $u Fu 8 % *u7*%<$c) & % B*u+ *)( ()% +$% K
c+'uc*'% *$) @;7u*(+*A'ucc+7u*%9(
@ 2c A&7 )N % N 2c $% =+)**Fu8 % u **
() & = +) Fu % +7=+ N%$ +$% * ' c)$%* +*%+
u+ )+ + 8 *% +$% () + % & + %)
)$c$)c)$ % * *8$%* () +uu Fu) $ *+7 *
$c $u&*%*)$%+ +*% *uc :%+*uc *N%+Kc+ '
+)N+ Kc+*% *+% ' $%%+' %u *)$8)* "#
u*& () Fu) *%: Fu * c$ K * 8u$/* ()% )* *%
' %)c +$% *u*'$* *& 4: +u)% Fu * ' c)$%*K+ *u '8u$
)$c$*c)>$c) K ,: $ *)$ () & * ,: $ '+ + )* *$%)
Fu Fuc ' () K)***+$%='**9( )$ '+) ,u
()$ 8 & * '+ 8 % * % D)* (% ' () & )*
*)%u /*N%+ **%'%:* + )' %*+ c 7* %*
'** *$% *()( *&
c)$%*)'8u$$+*% +Fu Fu)*'*)' **u+)
u% ' () K * $ * )$%** + $+ +*+' *u * () *& *
*c $* *cu%*+'8u$ *) *c$% *% +c+**
8 )*c $%*Fu* % + *;7)% **u* (*:)*c+)'8u$&
+ 'u) Ku+ ' %) Fu$*)$%** '$ c$% *% c+u+
)% )' %)( &$*$*+N+u Ku%*( +u+u
' u%*+, + )*c u u+&+%uFu'/u++
u%K*c+' %) +%+ Fu*)()Fu*$c$%
$ +)K $% *K Fu +7* $c$% +B* )u +$% )*% $%*&
% B**uu $ () &$%+u)%'uc () +u+c *()
+ )*$u%K$c$% B* )u )*%<$c) +7*K +)c +)$
$%*J () &
+)c)$ +$ K Fu c+ *u* +=%* % '>u%)c* )c )*
)% ') c)u) +u)% *(D*% $*8+ )'8u$/*+)'8u$/*K
+*% % +7=+c+*)*';**%$ ) ';N)+*&*'** *
**)+ % % * ' ** + $c** ) +$% 'c)* * *% 7))D * '
+) ')c /* +H$) %);) ' *% *u * () *&
% (=* ** 'c)+$%K * 8% * ()($c) + +*+ %+
8u$ +$% )* * c$% )%;)*& $Fu $% % ') +)c)$
c >+)c ' )'8u$=) '')$c9') *u7*%)%u)*u
'$* +$%* ':%)c* @ 8 % () * ' c)$%* = % % c+ *
+H$)* ()% )* %);)AK )% ') c+ )* ) *u

239.
"#!
c +)$*Fu *+':%)c*&*' c)$%*$+) ) %)(Fu*
cu+u $ %);) FuK ' %) *% K * ) ) $% ' 8 &
u $% %+' % % +$% ' c)$% )$%) *%: % ) %)( +$%
) $%Fu'c)* *)* +$%)* &* ))*% *c$% '/+
)$ + )* **)( * )+'u** ()% )* **)(* *)$%+ Fu
+u + $ c'& * *u7*%<$c) * ) %)( * * * + )* %)( * K
'% $%K *+ )*()( *Fu*'** )+ )$ & *c+FuN'+
$% ' 8 K ) c $B*K + u% * ' ( *K ' *u ()( c)
% &
) * '$) '*' c)$%* $%+ )'8u$
c$*)*% + (% B* c$*c)$% )$%) +$% ' *) +*+K )+)% *
%)() * +9$)+$c**:) '$ )N c$%c&M+D M
Fu%** 8% *$c$% +(*% $*8+ $ FuM, 8)%
u ($% Mc$*c)$%&% 8 $c$*)*%+)N B*( u+
' u% ' %*K + * '+)%) ' c)$%+$% Fu ()
+*%*uu &*)$ + Q() K+ *u+ %)
MuFuZM' M, 8)% u ($% ZR&
$Fu $%$ )'8u$ () +uu$ *+7 K Fu)8) +%&
% $%K='c)*)N Fu%uFu=(+ K*(*' /*
' + *K %u Fu) Fu : +u)% *% ( +% +$% c $* &
' c)$%+)N+ ' cu+c :(K8)K)$c KN $u&u % 8
+ )*u$%=$%$B*c+ +%&*+$%':()(Fu $
'$ +& ' c u+ % 8 7 *% $% *''*)% +
u+ *c) )$u*%) +$ & $%% $%K : cu%u * $ * Fu )*
'' ' +% c$%2+ )*)+'% $% () K% c+
$ $%) )%K $% * + ) * % +7=+ $% * + * )7%& *
)(**%*c*'$$%**%*%+u$***c +)$&
+ *u78u$u$8u$c)$ +$%)$ % %);)K*$((B
*Fu c%)$)*+Kc+$ $)*+7)) +$% +)(**
u*& *% c *K ) * '$) *c)% + ')+) u 8)c
)$ + )* c K ,:Fu % +7=+ * )) * ' )* + $) +u)%
*u7*% $c) &)$%)>$c) =$c**:) ' %$ ) MuFuMK
+$*+' %&Cu $ 8 % + $+) K *u7)$
+7)$%Q';') ($% $=u+%+ &*=7)*+$% )*'c7+
+u$+ $) )$*%)$%)( +(D)$%)$%K**%8 *
c+& $2%)* ' * 7,%)(* *c) c$*% $%+$%
'$$%**u ,u K**u+ c ' &Fu) +u$K*

240. s
"-?s
rütpriSãspwqsitsã:-SupruspSirãstããrãsãép:rHztãsa:qékardptãósgrsqréSuérsirãs
yt4tãOsRsqtdSãsiéüB]éks-rurstktãs7:ts-rursãt:ãs-réãósDsödé]rsãSk:H)Sstãp“stqs
r-utditusrsa:qékiritsrs-rupéusirsa:qékarH)SósesdrdéãqSstú-utããSsprq/Rqs
itytsãtustdptdiéiSsdtããrsiéutH)SósmyéitdptqtdptOsd)Ssãtspurprsitsãtus:qs
nurdits -uSprnSdéãprs dtãprs yéirOs qrãs its td]réúru2ãtstqs :qrs -t7:tdrs
qSki:urs tqs :qs nurdits q:diSs ts itãtq-tdarus ãt:s -r-tks-t7:tdSs ts
qSitãpSós
s
Perguntas 
Eós çSus7:tsd)Ss7:tuSsqréãstãprusyéyS\ses7:tsqtsktyrsrsyéytusãSqtdpts
tqs-SdpSsqSupS\s
vós çrurs7:ts-ut]éãSsits:qrs-tktsp)SsnuSããr\s
3.ss es7:tsqt:stú]tããSsits-tãSs7:tusqtsié4tu\ses7:tstktsã:/ãpép:éstqs
qéq\s
4.ss editstã]SdiSsqédarstdtunérsyéprk\s
5.ss es7:tsqtspurdãüSuqrstqs:qs/kS]SsitsntkS\s
Lóss oSqSs -SããSs purdãüSuqrus qédars utãéndrH)Ss tqs tdputnrOs qt:s
ürprkéãqSstqsitySH)S\s
Nós es7:tsitytuérsitéúrusqSuutus-rursySkprusrstãprusyéyS\s
Pós DpRs7:ts-SdpSsüé7:tésitytdiSsSstdptdiéqtdpSs]SqsrsqSupt\s
fós editstãp“sqt:sk:nruOsSdits-SituérsyéytustsükSutã]tu\s
s

241. ç
"- ç
ç
6 
A Coluna Vertebral 
ç
ç
lõQQõç”noRõçzcêQçcomunicante BçcçTõLfCcçHen-eVncLç@tFAKçFfeçTõzfCêTcçõç
Qfâenêõnç @TcVeScAç Tõzç õç êC,enêõnç @VcTêcAéç leQ-eç âõC-õKç õç Cõzeç TõLfCcç
Hen-eVncLç@Columna vertebralisA BçQõzeC-eçfzcçcânõNêzcSRõçDcçnecLêDcDeKçNhç
FfeçDfncC-eçcçzcêõnçâcn-eçDcçHêDcçeLcçBçzfê-õçzcêQçfzçcnTõçFfeçfzcçTõLfCcéç
FêQ-õçDeçâen,êLKçeQQeçcnTõçDeLêCeêcçfzçDfâLõçuéçMçTõLfCcçHen-eVncLçTõzâõn-cBQeç
Tõzõç fzcç fCêDcDeç ,fCTêõCcLKç ezVõncç TõCQêQ-cç Deç qvç c-Bç qèç õQQõQJç úç
HBn-eVncQçTenHêTcêQKçEOç-õnhTêTcQKçèçLõzVcneQKçèçQcTncêQçeçèçTõTT“oecQéçMQçOvç
HBn-eVncQç QfâenêõneQç QRõç z”HeêQKç eCFfcC-õç cQç E?ç õfçEEç êC,enêõneQç eQ-Rõç
QõLDcDcQçfzcQçQQçõf-ncQçc-BçõçõQQõçQcTnõçeçõçT”TTêNéçXçfCêDcDeç,fCTêõCcLçDcç
TõLfCcç Hen-eVncLç DeHeBQeç Qõzcnç cêCDcç õQç èè?ç zôQTfLõQç eç v??ç -eCDíeQç eç
LêoczeC-õQçDõçcâcneLmõçDeçcâõêõçTênTfCDcC-eKçFfeçocncC-ezçcçeQ-cVêLêDcDeçeç
cõç zeQzõç -ezâõç âõQQêVêLê-czç cç êzâneQQêõCcC-eç zõVêLêDcDeç CcQç Evvç
âeFfeCcQç cn-êTfLcSíeQéç tõzç eNTeSRõç DcQç DfcQç HBn-eVncQç TenHêTcêQç
QfâenêõneQKçM-LcQçeçVNêQKç-õDcQçcQçõf-ncQç->zçfzcç,õnzcçVhQêTcçQezeLmcC-eéç
ç
ç
ç
ç

242.
"-"
$Fu $%*c'*+ c)* *(=%7 **u'% +'*c'K
c $ (%7 K8+ ''Fu$ * 7%u *$ *(=%7 **u''*% *K
'% *$*9(+u *')$ &(**')$ )** + )$%*
c u *(=%7 *()D)$ *&*(=%7 *')% )*)*'/+ =+)**
'Fu$ **u'89c)* %)cu ' *c*% *K'+)%)$ **)+*
+()+$%* c )N %:c)c Fu '$+ *') & () *
'$ +$%*;***+8+ *')$Fu '$% +' 8 K =
c + +u)% * (D* M*')$ * MK '( (+$% 'Fu **
c)*% $9%) 8) ')+) c)* Fu *'** *'c7 + &
)8$% +7)) c u+ *u * */* ')$c)' )* *%:
7 * +7 ' %$*)*c*Fu*' +u+ (=%7 u% &
u+***)*c*c$%=+u+$2cc+'*%'u+ *u7*%<$c) 9Fu)
()*c* *+ $% %u% $&*c=+B$ *c)*K**c$*%)%u9*+
6?_:u K*$Fu**9$)c )$ =5?_+u+ '** 5?
$*) &**$2c+ c)+ :(KFu* '% *
+()+$%* Fu ' 8u$c)$ % $% ' )*%)7u) '**
u $% *%/*c+' +%c>B $**%) +$%*K)*'/B*u+
*%u%u 8)7* + 8+ $& *% )+)% *+()+$%* $2c
+ c)+ $%=+*)*c*+8+ $*$%)+ )*( ) ' ( &
1)**u *($%u )*$** *%u%u 8%)8)c 8 (c+ %+) =$)
)*c& 8% '** )$%$ $2c %)$* = Fu))7 '*
$u+**+2*cu*) +$%* &*u% =u+Fu)97)%$*K
c+' :( *+ *%*u+7 c ( &*$2c* %)$**%>+
' +% ) % Q Fu * $=)* 8)7** Fu * c7+ '/+
*)*%>$c) &*+2*cu* % + *(=%7 *u+ *Q*u% * * '% +K
%$$ + $% '** 'Fu$ c* &
7*( cu$ (%7 c+ u+ 2$)c ;8u$c)$ K )*
*'c%* * % + * *J 8+ *'$% *%u%u ' & *
(=%7 *)$)()u )* %u +c+**+$%*c'u+ *'$%&
*'$% = $ ( *; cu$ (%7 K c$*)*%)$ Fu * Fu
Ncu*)( +$%(=%7 *&
+ 7*( + )* %$% 8 D c+ Fu *, ** % *%u%u
' K N'** $ )$%c * 9)* c'* * (=%7 * c+ *
)*c*K+ )*+ c)*&

243.
"-#










+%)( *'$% %+ )u +$% + *) u+ $9%) c+
' ) K Fu = ()$%+$% *'$% 797)c K Fu *uD)u *
')+)***u+ $** % )u' +u$' *'*%*&+
'$ +$% 7 +H$)K ( ( () :(
c$c)+$%7++ &W*+$% ';*'( 8u%')7)Fu
***u+ $**c ' D*c$c*u '*)Ku*, K*u
*Nu ) K' ** + c7)*u *($ *c+ *8 +* *8 *
8)u) &*'$% 7)uB***' ' ) K$)$u=+=+ )*
'%Fu ' ) 8 D>B&$u++c $)*++H$)K*$*%
+u$'
33
K

*+(c$*% $%+$%$%*)*';* ) &
+*9+7 ' ) K *%:+u)%+ )*'* Q% Fu*u%*
$)+ )*& 1)$ +$%K '**)7)) $ *%: + *u
')cu*) K ,: Fu )*'/ ($$ Fu ' * % $*8+ +
+=)&u$**'$%()*% K =u+ %9')c c) %u 2c)8K
Fu % D )u +$% + *) B $ *; $ Fu Q 9$u * 8 B
'**)7)) %+ B*'% uD&
=+)**K 7*( +*N%$ +$% Kc + %$8 %
*u 8+ *'$% +7 (97 *cu:')K *9+7 *
+=)c*& **)+ c+ (97 *cu:') 7 *%
*cu:')K cu$ (%7 $ B* )$ )+ )$:) 8
() FuK $c'u+ $K=c$*% $%+$%'uN +
) Q % K 8 $B **)+ **u+) '*%u * $)+ )*& *
+=)c* $%)u) c$*) ( +Fu$))% (97 Ku*, K(
)$8)K *u % 8 c$% &**% ( +)$cu+7)* )$ )(
u+ $) c %)() +u$ + %) )$8) B c** *
*'c%*) )**u')* ) &u Fu) '$%' <+7)%
cu%u )$) $K$Fuc$c)+$%*7*$(()+$%*u')

244. s
"--s
ãtusa:qrdSstãp“skénriSsrstdtunérsirsãtu-tdptOsFf:dirkédéFOstsVsoCósltn:diSs
rs ]Sd]t-H)Ss yRié]rOs rs ãtu-tdpts f:dirkédés iSuqts dSs ]arhurs édütuéSuOs
A:kriarurOstduSkrirstqspuwãsySkprãstsqtérósmããts]arhursédütuéSuOsSs-uéqtéuSs
itsãtpts]tdpuSãsitstdtunérsiéãpué/:BiSãsrSskSdnSsirsoCOstãp“skS]rké4riSsr]éqrs
iSsSããSsãr]uSósltn:diSsrãs]utdHrãsaédi:BãprãOsrstdtunérsa:qrdrs-uéqSuiérks
ut-S:ãrsdtããtsSããSOsprq/Rqs]SdãéituriSsãrnuriSs-SusdSããrsrdrpSqérOsrpRs
7:ts Rs itã-tuprirs tOs -rããrdiSs -tkSãs ]arhurãOs ãts tktyrs rSs kSdnSs irs oCós
3:rdiSsSs]arhursã:-tuéSusS:s]urdérdSsRsrk]rdHriSstsr/tupSOsrs-tããSrsãts
utrké4rOs ãts ék:qédrs S:Os ]SqSs ié4tqs Sãs édiérdSãOs pSudr2ãts -:u:ãarOs :qs ãtus
a:qrdSs-uS-uérqtdptsiépSós
DsrdrpSqérsS]:kprsiSsaédi:éãqSs-ruptsiSs-uéd]B-éSsits7:tsa“spuwãs]rdréãs
drsutné)Ssirstã-édarsiSuãrksrpuryRãsiSãs7:réãsrstdtunérs-Sitsãtstktyru6sWirsts
çédnrkrsitsrq/SãsSãskriSãstsla:ãa:qdrsdSsqtéSósä“sq:éprãstsyttqtdptãs
riytupwd]érãs]Sdpurs/uéd]rus]SqsrãsnurditãsüSuHrãsriSuqt]éirãsdtããrs“utrsts
]Sdpursrputytu2ãtsrs-tdtpurusdtããrãsutnéztãsãtqs:qs-uSütããSus]Sq-tptdptós
çSusS:puSskriSOsd)Ssãtsitéúrs7:rk7:tusiöyéirs7:rdpSsrSsürpSsits7:tsSspSudru2
ãts :qs ytuiritéuSs ãtus a:qrdSs S]Suuts dt]tããruérqtdptsrSs kSdnSs irs oCós
Dããéqs]SqSsrstdtunérOspSirsrs-tããSrs-ut]éãrstã]rkrustããtstéúSs]tdpurksrpRs
rpédnéusrsutpéi)Ssüédrkóse:purãs]:kp:urãsprq/Rqsãr/érqsirãstdtunérãs7:tsük:tqs
rSs kSdnSs irs oCs eãs purpriSãs ]aédtãtãs itsr]:-:dp:urs ürkrqs én:rkqtdpts its
yrãSãsIqtuéiérdSãásdtããrsutné)Ss7:tspwqs:qsãéndéüé]riSs]tdpurkós
Ds ãtu-tdpts 7:ts ãti:4é:s rãs I-uéqtéurãás -tããSrãs -rursSs q:diSs irs
-Skruéiritsprq/Rqskatãs-tuqéptOsdSs-krdSstdtunRpé]SOs]utã]tus-rursrkRqsirs
-SkruéiritstsutpSudrusVs:déiritOsS:sãtjrOsVs]:urósDããéqOsrsãtu-tdptsãtspSqrso 
ãBq/SkSs its itãtdySkyéqtdpSós Dããéqs ]SqSs Ss itã-tuprusirs ãtu-tdpts its
tdtunérs f:dirkBdés Rs it]éãéySs -rurs rs rã]tdã)Ss u:qSs rSs ytuiritéuSs ãtus
a:qrdSs tã-éuép:rkOs üSés Ss tdiéutéprqtdpSs üBãé]Ss iSãsaSqtdãs -uéqépéySãs 7:ts
-Sããé/éképS:s-tkrs-uéqtéursyt4srs-Sãp:urstutprstOs]SqséããSOsSspSudru2ãtsa:qrdSs
-uS-uérqtdptsiépSósDsoCOs-SuprdpSOsS]:-rsrs-SãéH)Ss]tdpurksiSsãtusa:qrdSs
ãtn:diSsrq/SãsSãs-SdpSãsitsyéãprósmú-utããSsitsqrdtéursrknSs-SRpé]rOsSãs
qréãstktyriSãsãSdaSãsirsa:qrdéiritstqspSirãsrãsR-S]rãsã:/érqs-tkrsoCsts
pédarqs-SusS/jtpéySské/tupru2ãtsirsA)ts(tuurstsr-uSúéqru2ãtsiSs-résdSs]R:ós
oSqSsãBq/SkSsirs-SkruéiritOsrsãtu-tdptstãp“stqs:qrs"péqrs-SãéH)Ss-rurs
rj:irusrsã:-turusSsq:diSsiSãs]Sdpu“uéSãósmdputprdpSOsSãsr]éitdptãstã-éuép:réãs
7:tsS]SuutqsityéiSsrSspurpSsktyérdSsiriSsVstdtunérsitsf:dirkédésqSãpurqs
7:)Ssür]ékqtdptstããts-utãtdpts-SããBytksySkprsrsãtspurdãüSuqrustqsytdtdSóses
-tuénSs tãp“s tqs -tuitus Ss t7:ékB/uéSs ts éus kSdnts itqréãs tqs :qs iSãs -"kSãós

245. s
"-0s
lSqtdpts Ss ]rqédaSs iSs qtéSs ktyrs rSs S/jtpéySOs ts tkts ãSqtdpts -Sits ãtus
-tu]SuuéiSs 7:rdiSs rãs tdtunérãs -Skrutãs krpturéãOs rs ütqédédrs ts rs qrã]:kédrOs
tãp)Sst7:éké/urirãós
Dsãtn:dirs-uS-uétiritsirsoCOsrkRqsirsüSuqrsitsãtu-tdptOsRsrsq:irdHrs
its-"kSãsrSskSdnSsitspSiSsSsãt:s]Sq-uéqtdpSOsj“s7:ts]rirs]Su-Ssytupt/urks
"ããtSsRsãtn:éiSs-Sus:qsiéã]Ssytupt/urkstk“ãpé]SósDsédptu]rkrH)SsitsqrpRuérs
dura  como  osso ]Sqs p:prdSs /urdiSs ts r7:SãSs IdSs dö]ktSs iSãs iéã]Sãs
ytupt/uréãásRsdt]tãã“uérs-rursãt:sü:d]éSdrqtdpSósléq/Ské]rqtdptOsr7:ékSs7:ts
Rs i:uSs ts üSupts -tuptd]ts drs ytuirits rSs -"kSs qrã]:kédSOs td7:rdpSs rs ã:ryts
]r-r]éiritsitsrir-prH)SsiSstktqtdpSsr7:SãSOs7:tsRsiSqédrdptsdSãsiéã]SãOs
Rsütqédédrósgrsédptu]rkrH)Ss]Sdãprdptsitsqrã]:kédSstsütqédédSOsrsoCs]Sdãpép:és
:qsãéq/SkéãqSs-uéqSuiérks7:tsRs]Sdat]éiSsitspSirãsrãs]:kp:urãstsitspSirãsrãs
utkénéztãós es prSBãqSs ut-utãtdprs tããrs kénrH)Ss dSs ãBq/SkSs iSs (ré2oaéOs rs
qépSkSnérs nutnrs dSs ]Sui)Ss its -RuSkrãs its äruqSdérs ütépSs -Sus ätütãpSãOs Ss
ütuutéuSsiSãsit:ãtãOs7:tsdtktsédptu]rkS:s-RuSkrãsdtnurãsts/urd]rãós
Ds r-ké]rH)Ss iSs -uéd]é-éSs irs -Skruéirits r:qtdprs tdSuqtqtdpts rs
]r-r]éiritsits]runrsirsoCósmd7:rdpSsrs-rupts"ããtrsãtsS]:-rsirsãSkéit4sts
irs tãpr/ékéiritOs rs -rupts r7:SãS2ntkrpédSãrs nrurdptsrs tkrãpé]éirits ts rs
]r-r]éiritsitsrir-prH)SOsén:rkqtdptsdt]tãã“uérãós7:riuSãsitsãédpSqrãsdSãs
7:réãs :qs iSãs rã-t]pSãs pSudr2ãts édã:üé]étdpts qSãpurqs rs -uS/ktq“pé]rs iSãs
túputqSã6sSsqrksitsβt]aptutUsktyrsrSstdi:ut]éqtdpSstsVsSããéüé]rH)Ssirãs
4Sdrãsédptuytupt/uréãósDs]Sdãt7Twd]érsRs:qrskéqéprH)SstúputqrsirsyéirsiSãs
-r]étdptãOs :qrs Sããéüé]rH)Ss its ãt:s qtéSs dSs ãtdpéiSs qréãs ytuiritéuSs irs
-rkryurós gSs -"kSs S-SãpSOs -Sitqs S]Suutus ]Skr-ãSãs kS]rké4riSãs drs oCs tqs
]Sdãt7Twd]érs its -uS]tããSãs its rqSkt]éqtdpSs iSãs SããSãs ]r:ãriSãs -Sus
-uS]tããSãsitsur7:épéãqSsS:s-tkrsp:/tu]:kSãtósmqs]Sdãt7Twd]érOsrs-Sãp:urs
tutprs Rs q:éprãs yt4tãs kéqéprirs -Sus itüSuqrHztãs 7:ts -Sitqs ]atnrus Vs
üSuqrH)Ss its :qrs ]Su]:dirós gSãs ]rãSãs túputqSãOs a“s rsrqtrHrs its :qrs
-rurkéãérs-Susãt]]éSdrqtdpSspurdãytuãrkósDsüSuqrspS-Snu“üé]rsirsoCsprq/Rqs
S/tit]tsrSs-uéd]B-éSsiSãs-"kSãs7:tsãtsrkptudrqs:qs]SqsSsS:puSósDsüSuqrsits
ls i:-kSs éq-ké]rs tqs :qrs rkptudâd]érs ]Sdãprdpts tdputs]:uyrãs ]5d]ryrãs ts
]Sdytúrãóse/ãtuyrirsits-tuüékOsrs]arqrirskSuiSãts]tuyé]rksãtséq-zts-Susã:rs
ãrkéwd]érs tOs rããéqOs itãpr]rs ãt:s tktqtdpSs qrã]:kédSOs td7:rdpSs rs ]éüSãt
35s
pSu“]é]rOsut]:rdiSstsr]SkatdiSs-uSptpSurqtdptsSãs"un)SãspSu“]é]SãOsptqsrknSs
itsütqédédSstsr]SkatiSuósgrs-rããrntqsirs]Sk:drsytupt/urkspSu“]é]rs-rursrs
kSq/rusãtn:t2ãtsdSyrqtdpts:qrskSuiSãtOstqsqSyéqtdpSs]Sdpu“uéSósgrs:dé)Ss
iSs ãr]uSs ]Sqs Ss ]"]]éús ã:unts dSyrqtdpts rs pB-é]rs pS-Snurüérs r]SkatiSurs ts

246.
"-3
8+)$)$ c+'$ ' %'*%) '=()*&
$% )$%c +$%*u*7 $*c+ )$%c
8+ *K Fu $ ( % $*8+ + + u+ u) $
(=%7 *K )D + + $) *)+'* )=) +%c& * )*
')$c9')**%+c$)/* +%c'*%/*8+ ) &
+ +$%K:u+ '**#? 0?*7*)*c*)$%(%7 )*&
*'+ 7*(u+ c Fu %(D*+ )c+u+ c % +$%
+9$)+& '% Qc ):) '*c+'( + $) +u)%
*)+'* c+ u+ 8)% +=%)c & + '** = $)%) +$% + )* % '
+ $FuQ$)%&c ) c+')+@+ %="c+A&
* u *K c$%:)K * +%c) * ' 8N/* & *
+%c*u+ u%+;(*u+**')$c)')$) &*8N/*
c*'$+ Q* + * + *') FuK c)cu$ $ ' 8 *
+%c* '') +$% )%*K 7*(+ '* '$%)$*& *
+%c*'') +$%)%*c*'$+ *)*%+ (=%7B)*c K
Fu*u'% + *c *c$%9$u *&
+ c$%cc+% $% 8F>$c) K '7+:%)c *%:$*N%+*J
c+ c+'**N 8+ +K'B* '*)% +
8 ( u+ Nc**)( c ' c) '% & ** * '** *
*$((+u+ cc( &Fu $ 8+ +*c+')++u)%'ucK
c$%cc$%:)&* 8% **' ($) +' () *+ $c**:)
c ' c) '% *+ '**)7)) 7*( '*
cFu*& * * +u)% u* @ +,A %* K c$*F$%+$%K
''$** *8)&
$%* 7 +* '7+ * c$c%* cu$ (%7 K (
'$ u+ $ (u&*$(()+$%u+ $ cu$
(%7 *%*%)% +$%) *&Fu $% **'$%K$= +)
Fu $+ )) *'7+ *cu$ %$ 9D*$ )*%;)
(u& u% K Fu $ * '$* Fu u+ $% c u *
'** *$** c)())D ,:%(*$ *c*% *K8)c c Fu $%
** )*%;) ='7+:%)c %=,&
() *=cu ' $%; cU 7 c$*u)u '( Fu
uB**7 *' % *% *) *cu+u)% $%**$(()+$%
c=7&1)$c$% *Fu%u+*c+#?+)/* $*
) Fu )$ %)$ c=7u++ c cK+ *Fu,: $ ( *7
*'$ *&u% *c$*) /*c7 + *u'*)FuuB*
*7 *' % *% *) *8)' **c)*)(' %$ B*u+ $&)*'

247. s
"-5s
q:épSsSun:kaSãSãsitsdSããSs]Rut/uSs7:ts-SããrqSãstãpruOstktsd)SsRsitsüSuqrs
rkn:qrsödé]SósKéytuãrãs/rktérãstsitküédãspwqs]Rut/uSãsqréSutãstsrpRsqtãqSs
qréãs iéütutd]ériSãós Ds -Sãp:urs tutprOs rSs ]Sdpu“uéSOsRs ödé]rOs rããéqs ]SqSs rs
r/"/rirs iSãs -Rãs 7:ts rs pSudrs -SããBytks ts 7:ts d)Ss ptqSãs tqs ]Sq:qs ]Sqs
dtda:qrsS:purs ]uérp:urós gtãpts ãtdpéiSOsits :qs -SdpSsits yéãprsrdrp5qé]SsRs
éããSOsj:dprqtdpts]SqsrsoCstutprOsSs7:tsa“sitsqréãsa:qrdSsdSsãtusa:qrdSós
Ds-Sãp:urstutprsd)SsdSãsRsirirsits-utãtdptsitãitsSs-uéd]B-éS[stkrsdSãsRs
]SkS]rirsdSs/tuHSs]SqSs-Sããé/ékéiritósorirsédiéyéi:Ss-ut]éãrstkr/Su“2krsits
dSySós
eãsqRié]Sãsürkrqs7:tsrsüékSntdérsIaéãp"uérsirstã-R]étástsrsSdpSnwdtãts
Iaéãp"uérsiSsédiéyéi:Sásãts]Suutã-SditqósçSustããrsur4)SOsSsãtusa:qrdSstqs
]utã]éqtdpSs-ut]éãrsySkprusrsirusSãs-rããSãstããtd]éréãsiSsitãtdySkyéqtdpSsirs
tã-R]éts a:qrdrs its üSuqrs r/utyérirs ts rSs qtãqSs ptq-Ssãéq/"ké]rós mkts
]SqtHrs]SqSs:qsãtus:dé]tk:kruOspSudrdiS2ãtsit-Séãs:qsãtusr7:“pé]SOsur4)Ss
-tkrs7:rksSské7:éiSsrqdé"pé]Ss]SdãtuyrsrpRsaSjtsitptuqédriSãs-rurktkSãs]Sqsrs
“n:rsqruédarósD-"ãsSsdrã]éqtdpSOstktsãtsr-"érsdrs/ruuénrs]SqSsSãsuR-ptéãOs
k:prdiSsit-Séãs-rursruurãpru2ãtsãS/utsrãs7:rpuSs-rprãsrdptãsits-Situstun:tu2
ãts itüédépéyrqtdpts ãS/uts rãs -rprãs purãtéurãós es /é"kSnSs DiSküs çSupqrdds
-utã:qé:s 7:ts Ss ãtus a:qrdSs ytqs rSs q:diSs :qs rdSs rdptãs iSs ptq-Sós
md7:rdpSs :qs ]aéq-rd4Rs ut]Rq2drã]éiSs j“s ptqs rãs -uS-SuHztãs its :qs
]aéq-rd4Rsri:kpSOsSsaSqtqs-ut]éãrs]utã]tus-rursrpédnéusãt:s-riu)Ss]Su-Surks
ri:kpSósmktsd)Ss]Sdãtn:tsãtdprusts]SkS]rusrsoCsdrsytupé]rksrdptãsiSsG
S
sqwãós
Ds-rupéusiSsL
S
sqwãs2stséããSsRsSsqréãs]tiSs-SããBytks2stkts]Sdãtn:tsüé]rusãS/uts
ã:rãs -u"-uérãs -tudrãOs qrãs rédirs rããéqs ãSqtdpts ]Sqs rj:irs túptudrós eãs
-uéqtéuSãs -rããSãOs atãéprdptãs qrãs j“s kéyutãOs ã)Ss -SããBytéãs dSs EE
S
s qwãOs
-SuprdpSs7:rãts:qsrdSsit-Séãós3:tqs-5itsS/ãtuyrustããtãsürpénrdptãs-rããSãs
iSs itãtdySkyéqtdpSs its :qrs ]uérdHrOs ptyts rSs qtãqSs ptq-Ss :qrs éqrntqs
ir7:tktãs -uéqtéuSãs -rããSãs én:rkqtdpts -SituSãSãs iriSãs -Sus dSããSãs
rd]tãpuréãsdrsrkySurirsiSãsptq-Sãós
Ds tq/uéSkSnérs utytkrs ]SqSs dSããrs aturdHrs üékSntdRpé]rs tãp“s tduré4rirs
-uSü:dirqtdpts tqs d"ãós çSus :qs kriSs Ss tq/ué)SOs rpRs Ss[xs qwãOs ptqs :qrs
]Sk:drs ytupt/urks ã:/ãprd]érkqtdpts qréãs kSdnrOs qréãskSdnrs ityéiSs V7:tkrs
-rupts7:ts]arqrqSãsits]r:irsdSãsFS:puSãsrdéqréãsytupt/uriSãFósçSusS:puSs
kriSOsrstq/uéSkSnérsitãytkS:srsoCs]SqSs:qsitãtdySkyéqtdpSs-SãptuéSusirs
]arqrirsChorda  dorsalis
68
, 7:ts Rs ]Sq:qs rs pSiSãs Sãs ytupt/uriSãós es ãtus
a:qrdSsd)Ssdrã]éiSsptqsdSsédB]éSs:qrsitããrãs]Suirãs-uéqépéyrãósDSskSdnSs
iSsitãtdySkyéqtdpSOsrséuuénrH)Ssãrdn:Bdtrsirs]Suirsiéqéd:éstsrs-rupéusitkrs

248.
"-6
8+ +B* * $2c* %)$** * )*c* (%7 )*& Cu $% )*%K =
'**9($*+$%$ Fu $%* $*u+)$)(9u%+$ *c*% *
+ *% +7=+Fu $%*+)/* $* u+ $) ,:%+ %:**)&
+ $*** '7+ * c+ * )*c* (%7 )* *$ +B* *
)8)cu *Fu%)(+* %=,c+@ )*%;) A$***$(()+$%&
***%$ N'9c)%'+) 7*( $ %H+)c &($B**7
*Fu %' % *Kc''u* ( *%:(*7Fu %') *c$8):()*&
*+Fu $u+ 8 % ( K *u% *%>* +*u8)c)$%*&=+)**K
') u+ Fu 'Fu$ () Q 'N)+) c&
)$ $ u+ cu$ K **+ $B* +u)% + )* u+ c$%
(+$% cu( & '$) 8+ 8)+ *u u+ ( )
7* ' **$*9()*(9*c *&c 7 )$ $cu' ( u + )*
%$ () '% $% )$ $%)$ %+ '&()Q+ $)
%% $% *c B* ' ) $%K c 7 '$) ' 8$% K
'% $%K'+ $c) 7 )N )$ *+7* + )' %%+'&
** %)$ ( $% +K ,: +$c)$ K Fu $*** $%' ** * *
*8) ( +c++$8F>$c) &
* $ 8) *+$% ' $ )D $%u') Fu * u** **
u+ $*Fu**8 ( ++) %%c +*u '*%u % &
c $Fu %cu$ **u *'u *'$ *' u*c) $%*K*
*c + *u c$% () ')* +$% ' c)+
% $*8+ + u+ Fu)97) *%:( + )$*%:(& * ** u+ $* Fu
u% ( +' uB*8)D ++Fu') +c+)**K Fu))$
$*+$%u+ *u $ % $F))D *7*u *u *' % *% *) *
+ * )$ u+ 7)) )+'**)$ $%c+ *' % *) $%) *)7 *&
% B* Fu)K'( (+$%K + )* $%) 8+ c$+) % 7
'+) c)$ )D & * )7 Fu)) % (=* )7
u *' % *u$ *u'&
+ '*%u % K%+ %)' **u 8 D' % ()
c 7 ' **u cu' u + )* % K '% $%K ')+) u &
$u+ '** D:(*' ) %)u+ $)+ Fu()(*7 *
Fu %' % *&u% K$* +**'c) +$%Fu $$***
$)+ )* +=*%)c* * c+'% + c+ * 8**+ $%& Fu $% + )*
u+ $*K u *, K Fu $% + )* %* * 8)c +K + )* ';N)+* $*
*$%)+* *& 8)$ K ( +* % 'uc + 8 % %) $*
$)+ )* c+ $ * c) $ *K 7 *% Fu * +( + *7 * Fu % ' % *&
+$%Fu $ c 7 **u+u + )*( **u+

249. i
"-!i
Ucq4srPiárá4PiíiysáiPirá4Ougciqái4crbPiUcqqFNáIGidc-iáqqáqiucOqiUPqqcqKibci
áb4Pb4cKiáIPiqái4c-Pis-PiáNOmêbâOPiâP4ámórOâPKiáiPiUPr4OriuPOiqc-áb4áis-i
Rc-á-iuOráO4ciíiâcbqOuárPuciPâáO4úNáIGi1óqiObq4Ob4ONP-áb4áiráâcbRáâá-cqiPi
VPI4Pi uái rá4Ougci âc-ci qábuci s-Pi âPrêbâOPi uái uáqábNcINO-áb4cKi ái ci
ráâsqP-cqGi
dc-iPiNOuPiárá4PKicsiqáéPKiâc-iPiáIáNPagciuPiâPjáaPKis-Pi4crráb4áiuái
áNOmêbâOPqiáiábâPrmcqiÓâPrmPqxiráâPOsiqcjráicqiqáráqiRs-PbcqG]sb4P-áb4ái
âc-i Pi âPUPâOuPuái uái âPrrámPri âPrmPqiVFqOâPqi qcjráicqi c-jrcqi Ucri IcbmPqi
uOq4HbâOPqKiNáOci4P-jí-iPiuáiqsUcr4PriâPrmPqiqcjráicqic-jrcqiá-iqáb4Ouci
VOmsrPucGi dc-i OqqcKi VcOi uPuPi 4P-jí-i Pi UcqqOjOIOuPuái uái qcjráâPrmPi á-i
P-jcqi cqi qáb4OucqGi 1gci VcOi qc-áb4ái ci bPrOzi á-UObPuci áKi Ucr4Pb4cKi 4Pb4Pqi
Názáqiáb4sUOucKiysáiqái4crbcsis-iórmgciuáiPb7bâOciucqibcNcqiUrcjIá-Pq[i
4P-jí-iPidfKiPVá4PuPiuOrá4P-áb4áKiâcIcâcs(qáibP4srPI-áb4áibciâáb4rciucqi
âcbVIO4cqGi .cuPqi Pqi âPrmPqKi ráqUcbqPjOIOuPuáqi ái VPrucqi Pqqs-OucqKi -Pqi
4P-jí-i Pi NOqgci -POqi P-UIPi ysái qái 4á-i ysPbuci qái áq4úi qcjrái Pqi UP4Pqi
4rPqáOrPqKiuárP-iqsPiâcb4rOjsOagciUPrPiNcI4PriPiuáUrO-OriciRc-á-iármsOucGi
çPrPiOqqcKiPqiâPrmPqiVFqOâPqiPObuPiárP-iPqi-POqiObcVábqONPqKiUcOqiáIáiqá-Urái
4áNái âcbqâOêbâOPi uáIPqGi 9céái á-i uOPi qgci qcjrá4suci cqi ábâPrmcqi ái VPrucqi
ObâcbqâOáb4áqiysáiuáUrO-á-iPqiUáqqcPqiái4crbP-iPqiâcOqPqiuOVFâáOqiUPrPicqi
-cuárbcqiuOqâcqiNár4ájrPOqGi
i
i
1. Problemas de disco 
 
.cuci ci Uáqci uPqi qcjráâPrmPqi VFqOâPqi âcbqâOáb4áqi ái qcjrá4suci ci uPqi
âPrmPqi PbF-Oâc(áqUOrO4sPOqi ObâcbqâOáb4áqi P4sP-i qcjrái cqi uOqâcqi Nár4ájrPOqGi
àbysPb4ciíiUcqqFNáIKiáIáqiqáiPuPU4P-iáiâáuá-Ki-Pqiá-iPIms-i-c-áb4cici
âcIPrObRciÓOq4ciíKiciPbáIiVOjrcqcxiPrrájáb4Pi(is-iObâOuáb4áimrPNáKiciUrcIPUqciuái
uOqâcGi àb4gcKi bPi ucri ái á-i cs4rcqi qOb4c-Pqi ysái Ngci uái Uár4srjPaváqi uPi
qábqOjOIOuPuáiP4íiPiUPrPIOqOPKi4crbP(qáiâIPrciâc-ciPiUráqqgciíiP-áPaPucrPGiti
Uráqqgci uáONPi Pi UáqqcPi ObâPUPzi uái -cNár(qái ái uái Is4Pri ái uúi Ncb4Puái uái
mrO4PriuáiucrGi
EqiIcâPOqi-POqiVráySáb4áqiUPrPi4POqiObâOuáb4áqiráqsI4P-iuáiâcbqOuárPaváqi
PbP4H-OâPqGi Eqi uOqâcqi qái Nêá-i -POqi VcraPucqi Iúi cbuái Pi âPUPâOuPuái
P-cr4áâáucrPiuciqOq4á-Piíi-ábcriáiPiâPrmPiíi-POcrGiçcriáq4PirPzgcKi-POqiuái
3,_iucqiObâOuáb4áqiPVá4P-icqi4rêqiuOqâcqiObVárOcráqiáiáqUáâOPI-áb4áicqiucOqi

250. i
"0?i
7I4O-cqGiEqi7I4O-cqiqgci-cruOucqiUáIcqiâgáqKiâc-ciuOziciuO4PuciPIá-gcGiEqi
cr4cUáuOq4PqKiâc-iPi-áIRcriuPqiOb4ábaváqKiâcr4P-iVcrPicijrPbucKiciVá-ObObci
ysáiqáiábâcb4rPiáb4ráiPqi-óqiuciysáiíiusrciái-PqâsIObciáiysáiâáuásiúi
UráqqgciáimrO4PiUcriqcâcrrciqcjiPiVcr-PiuáiucrGiTqqcKiáb4gcKibgciUcuái-POqi
ucárKi áqqPi íi Pi ábâPb4PucrPi IómOâPGi nPqi ci UrcjIá-Pi bgci íi áIO-ObPuci uci
-sbuciâc-iOqqcKiqc-áb4áiUcq4ciuáilado. 1ciUrcIPUqciuáiuOqâciábâPrbP(qáiPi
4ábuêbâOPiuáiuáqNOPriPiUráqqgciâPuPiNázi-POqiUPrPiciIPucGiticUárPagciPIONOPi
PiqO4sPagciPiâsr4ciUrPzcKi-Pqici4á-PiUábá4rPiPObuPi-POqiUrcVsbuP-áb4áibPi
qc-jrPKiuáicbuáiNcI4PrúiPiâRP-PriPiP4ábagcibPiUrO-áOrPicUcr4sbOuPuáGi
tiUrí(ROq4órOPiuáis-iUrcIPUqciuáiuOqâciâc-áaPi-sO4ciPb4áqJibcr-PI-áb4áKi
cib7âIácimáIP4ObcqciáiáIúq4OâciqPsuúNáIibciOb4árOcriucqiuOqâcqiuáqNOPiUPrPicqi
IPucqiuOq4ábuOucqi4cuPqiPqiUráqqváqiáNárâOuPqiUcriâPrmPqGiysPbuciUáruáiqsPi
áIPq4OâOuPuáKi áIái bgci Ucuái -POqi uáqNOú(IPqi 4gci já-Gi dc-i ci Ps-áb4ci uPi
UráqqgcKiPs-áb4PiciUárOmciuáis-PiVOqqsrPibciPbáIiVOjrcqciáN4árbcGiysPbuci
OqqciPâcb4áâáKi-áq-ciâc-iPiâPrmPiuáiUráqqgcibcr-PIicib7âIáciáqâPUPiUáIPi
VOqqsrPiáiUráqqOcbPicqiráqUáâ4ONcqibárNcqKiâPsqPbucis-PiucriOb4ábqPGi1cqi
UrcIPUqcqiUcq4árOcráqiqgciUrObâOUPI-áb4áiPqirPFzáqiIP4árPOqiucqibárNcqiysái
qcVrá-Gi ti ucri ráqsI4Pb4ái qái OrrPuOPi Pci Icbmci uPqi NOPqi bárNcqPqKi UPrPi Pi
UárOVárOPGi1PiâOú4OâPi4FUOâPKiPiucriUcuáiOriP4íiPiUPb4srrOIRPiái-áq-ciâRámPriPci
UíGinPOqirPrP-áb4áKiciuOqâciáq-PmPuciUcuáiUráqqOcbPribci-áOcKiâcb4rPiPi
-áusIPiáqUObRPIGitqiucráqiqárgciqáb4OuPqiáb4gcibPysáIPqizcbPqiObVárOcráqiuci
âcrUci uái cbuái UrcNê-i Pqi VOjrPqi bárNcqPqi áq-PmPuPqGiçcuá-i PUPráâári
uONárqcqiqsr4cqiuáiUPrPIOqOPKi4Pb4cibPqiUárbPqiâc-cibPijáNOmPicsibciOb4áq4ObcGi
tUóqicâcrrêbâOPqiPmsuPqKicib7âIáciysáiVcOiUráqqOcbPuciUPrPiVcrPiNcI4Pi-sO4Pqi
Názáqi Ucri qOi -áq-cKi Ucuábuci á-i -sO4cqi âPqcqi qári âcIcâPuci uái NcI4Pi bci
IsmPri Ucri -áOci uái 4rPagci csi uái -PbOUsIPaváqi ysOrcUrú4OâPqGi àb4rá4Pb4cKi ci
PVá4Puci áq4Prúi qséáO4ci Pi s-i bcNci ObâOuáb4ái Pi âPuPi Názi ysái VOzári s-i
-cNO-áb4ciáN4rá-cGi
çPrPiqáiâRámPriPis-PiqcIsagciNáruPuáOrPKiPiUPr4áijrPbuPiUráqqOcbPuPi
UráâOqPrOPi qári PIONOPuPi ái IOjárPuPi Pi Icbmci UrPzci uPi qO4sPagci uái cUráqqgcGi
fcI4PriPiábuOráO4PriPiqO4sPagcióqqáPiVcrPiuciIsmPriUcuáiPésuPrKi-Pqiá-i7I4O-Pi
Obq4HbâOPiPiROq4órOPiP4rPUPIRPuPiUráâOqPiqáribcNP-áb4áiábuOráO4PuPibciUIPbci
PbF-Oâc(áqUOrO4sPIGi
)sPbuciVPIP-cqiucitiro da bruxa SHexenschuss YiIs-jPmcTKibgciqái4rP4Pi
uáis-PiâPrPâ4árFq4OâPiPâOuáb4PIiuPiIFbmsPiPIá-gKiéúiysái4PIicâcrráiá-i-sO4cqi
OuOc-PqGi 1Pi tb4OmsOuPuáKi âcbâIsFP(qái áNOuáb4á-áb4áiysái -PIáqi ái ucráqi
áqUáâOPI-áb4ái ráUáb4Obcqi árP-i ábNOPucqi UáIci uáq4Obci áKi Ucr4Pb4cKi UáIcqi

251. s
"0 s
it:ãtãósäR]rptstsçrdiSursãtsiéãpédn:éurqstqsutkrH)SsrséããSósmqstã]S]wãsts
tqséukrdiwãsa“srãs-rkryurãsAlbschoss SAlb = tã-BuépSsqrkéndSTstsElfflint SElf= 
tüüSTs -rurs itãéndrus Ss k:q/rnSós eãs rdpénSãs yérqs -:urs ts ãéq-ktãqtdpts rs
tdpurirs iSs qrks drãs iSutãs 7:ts ã:unérqs its nSk-tOs rpué/:édiS2rãs “ãs /u:úrãs
q“ãósDédirs7:tsaSjtstqsiérsptdarqSãsã:-turiSspréãstú-ké]rHztãs]r:ãréãOs
tãprqSãs p)Ss -u"úéqSãs iSs qt]rdéãqSs irs -uSjtH)Ss ]SqSsdr7:tkrs R-S]rós
A:éprãs-tããSrãsrkéqtdprqsrséiRérsits7:tsrkn:RqOsitãits7:tsd)Ssãtjrqstkrãs
qtãqrãOsitytsãtus]:k-riSs-tkSséd]éitdptósgtããtsãtdpéiSOsrstú-utãã)SsFpéuSs
irs/u:úrFsprq/Rqsãtsrir-prsrsd"ãós(rkyt4srs-uéqtéursyépéqrsitããtsãédpSqrs
ptdarsutrkqtdpts-uS]:uriSs-Susrkn:qrs/u:úrsitsqrdtéursitqrãériSsr/u:-prós
(rkyt4stktsptdarsképturkqtdptsãtspSu]éiSs/u:ã]rqtdptsrSsytusrs/tkiritóslts
tkts péytããts riqépéiSs ãt:s ruut/rpSOs ã:rs oCs ptuérs -rupé]é-riSs iSs jSnSs ãtqs
ut]krqruós Arãs 7:tqs ãtsitéúrs ruut/rprus ãtqs riqépéus ãt:s édptutããts ]Suuts Ss
uéã]Ss its yéytd]érus rs üéãã:urs üéãé]rqtdpts it-SéãOs rpRs 7:ts d)Ss ptdars qréãs
dtda:qrs iöyéirs 7:rdpSs Vs ã:rs -rupé]é-rH)Ss iéutprs dSs7:ts r]Sdpt]t:ós Ds
itãéndrH)Ss 8péuSs irs /u:úrRs rpué/:és rs utã-Sdãr/ékéirits irs /u:úrs
]Suutã-SditdptsrSspéuSs7:tsrpédné:sSsrütpriSsrSsqtãqSsptq-Ss-tkrãs]Sãprãsts
ãtqs ur4)Sós grs ytuiritOs rs /u:úrs qréãs td]rdpriSurs ãSqtdpts -Sits yéurus
r7:tkrs ]r/tHrs Its r7:tkrs ]Sk:drs ytupt/urkás 7:ts ãts itéúrs tdktyruós ä“s
drp:urkqtdpts q:épBããéqrãs S:purãs ãép:rHztãs tqs 7:ts ãts -Sits üé]rus rknSs
itãnrãpriSsts7:tsd)Sspwqsdrirsrsytus]SqsSsptqrsirs/u:úrósArãspSirãspwqs
tqs]Sq:qsSs-riu)Ssits7:tsãtspurprsitsqSyéqtdpSãséd]Sdã]étdptãsts-SuprdpSs
itã]SdpuSkriSãOs7:tsd)SsãtsRs]r-r4sitsã:-SuprustqspSirsrsã:rstúptdã)Sós
3:rdiSs:qs-uSkr-ãSsitsiéã]Ssã:/ãéãpts-Sus:qs-tuBSiSsqréãskSdnSOsr-"ãs
ãtdãrHztãs édé]éréãs its üSuqénrqtdpSOs -Sit2ãts rpRs ]atnrus rs -rurkéãérãs préãs
]SqSs:qrsãBdiuSqtsitsãtH)Sspurdãytuãrkós3:rdpSsVãsãtdãrHztãsürkãrãOsSs
ãédpSqrs itéúrs ]kruSs ]SqSs rs -tu]t-H)Ss 7:ts ãts ptqs irsqtprits édütuéSus iSs
]Su-SsRséd]Sdnu:tdptstsitãSuétdprirósgrs-rurkéãérsqSãpur2ãtstdp)Ss]SqSsrs
-rupts7:tsãtstd]Sdpursr/réúSsiSs-uSkr-ãSsRsãtqsyéirstséd]SdpuSk“ytkósDskéH)Ss
rsãtusr-utdiéirsRsén:rkqtdptsrk:iéirs-tkSãsãédpSqrãósDãsãtdãrHztãsürkãrãs
iéuéntqs rs rptdH)Ss -rurs /réúSs ts r]tdp:rqs rs dt]tããéirits its ]:éirus itããts
âq/épSós grs -rurkéãérs td]rudr2ãts :qrs üSuqrs d)Ss utiéqéirs irs iéãptdã)Sós Ds
kéH)SstdãédrsrsyéytustãprsökpéqrsitsüSuqrské/turirstqsutkrH)SsrSs/réúS2ytdputs
tsVãs-tudrãósoSqsrãs-tudrãstsã:rséd]r-r]éprH)SOsqtd]éSdrq2ãtsSãsptqrãs
tãprustqs-RsIüéuqt4rOstãpr/ékéiritástsrdirusIryrdHruOs-uSnutããSOsrã]tdã)Sáós
(urpr2ãtsitsiéãptditu2ãtstqsutkrH)SsrséããSOsS:sãtjrOsitspur4tusiéãptdã)Ssrs
tããtãsâq/épSãós

252.
"0"
'7+:%)c *'c) *+=*%) **u% *u*'c%)('
*)$%+ *& +u)%* ' c)$%* =$) )*c K ' N+'K $ =
+ )* '**9( uB* %*& u( * ' 8$% $ %)cu *
Fu )*K * *+$% '+ % (** ) cu( * c+ * c*% *
N%+ +$% 9) *& Fu)K ()$%+$%K $c $ B* '7+:%)c
8 % %)& '*$% B* 8+ +u)% c$c% c+ = *
' * 8% **+))%*Ku*, K $ %*&*='**9(
$))% B*K )** ' $ 8 +*% *')$ * K u *, K
'u+ B*&*u*%:N'** $ '*%u cu( au+) & % B
* ()$%+$% **u+) ** '*)K Fu Fu )D cu( B*
+$%Ku*, K% $*8+ u+) +u+) u%>$%)c &
% +$%K$$% $%K*7+*+) $;*%)cLc+R% +7=+ *
8+ *'*% *&Fu*' c)$%*9)*K*+*u +$%%*KFu
c +)$ +*+()+$% ++<$u*%*c+7H*'Fu +$
cu( %u u*() (%)c *c *)$ +=*%) *)$*u'%:()*&**
*)$%+ +*% $8 %)c +$% c+ * * )$8N9()*K 9)* 'uc
()(*&**' ($) +'u+ () )+'$ +()+$%**u (*
' ** $*8u) *Fu$c** ) +$%'+ $c*c$c) ' *&
+*u $ N'** B*$)%) +$%Fu*$ +)%+$$u++)B
%+K $$u+ $u $ $ 8u) + *u 9$%)+& *%u%u * u *
%)N %+)$ +*u *() * %=c Q+ $) %*+'
D&**c$c+*+)*B%$* ( ) u+) &%)
=8 : )+'**$* u%>$%)c K = +u% Fu*
'+)%' ($ B*%*c%* ()%;) ' () &)+ +
*%)u8)c) 'u**) $=c$)D$%c+u+ % ' )* + $9+)c &
% 8 *)7 $*)$%+ : $%$Fu Fu %)Fu*
+$*% c$*% $%+$% 'Fu $ * c$*u * ) *u *%)%
c'% ( * % $*8+ + %) *)$c) $u9$ * '
c$*)+*+&
* )* %)'*K ';* '*%*K c+' %) + u+ '7+ c+u+J
%)&L%%R'c)* )+)*u*cu( )7 u+) Fu )
*%:cu% &$c$*u))**Kc*'$:% +7=+ *)$c)
%)';'*%&L*%)R%*'c)* **u+)*u ))D
'$Fu*u )7 *%:Q*' +*u %)*u )$ )
$9+)cB*'))%u & ' %) ++$% + Fu $c$% ** '8u$
*)$c) +*)+*+K%$ B*B% +7=+8 c)+$%'**9(*cQ*
'8u$D * () Kcu( *';') *c*% *u+)+$%'*)c)$ B*

253. s
"0#s
iérdpts irs yéirós çuSytdétdptãs its ptdãztãs ü:dirqtdpréãs d)S2utiéqéirãs
S-SãprãOsprdpSsSsdrué4stq-édriSs]SqSsSsa:qékariSsr-uSúéqrq2ãtsiSsqtãqSs
ptqrs utiéqéiSs its kriSãs iéãpédpSã6s utpéi)Ss Iãéd]tuéiritás ts a:qékiritós Dédirs
7:tstãptjrqsr-rutdptqtdptsp)Ssiéãprdptãs:qsiSsS:puSOsrsytuiritsRs7:tstktãs
tãp)Ss-u"úéqSãósgédn:RqOs-Sustútq-kSOs]SuutsprdpSs-tuénSsitsãtusa:qékariSs
]SqSsrkn:Rqs7:tsptqsSsdrué4stq-édriSósmsdédn:Rqsi“s:qrséq-utãã)Ssp)Ss
ruuSnrdptstsut-:kãéyrs]SqSsSs]Su]:dirOs7:tsd)Ssãr/tsdrirsitsãt:ãsqSiSãs
utpSu]éiSãósl:rs-uSúéqéiritsRsrédirsqréãs-rk-“ytksdSs-krdSsutiéqéiSOsj“s7:ts
rs-tããSrsytuiritéurqtdptsa:qékitsRsprq/Rqsr/ãSk:prqtdpts]Suutprós
cqsS:puSs-SdpSsãéndéüé]rpéySsRsSsürpSusut-S:ãSósDsqréSuérsiSãs-r]étdptãs
]Sqs-uS/ktqrãsitsiéã]Ssã)SsüSuHriSãsrstkts-Susãt:sãédpSqrOsj“s7:ts7:rk7:tus
qSyéqtdpSs katãs -uSyS]rs iSutãós mktãs tyéitdptqtdpts ãts ]ruutnrurqs tqs
itqrãérstsrnSursãtdptqsrãsiSutãs7:ts-uSyS]rsSsqSytu2ãtsãS/srs]runrsits
ã:rãs yéirãós es ãédpSqrs j“s katãs -uS-Su]éSdrs rs ptur-érOs üSuHrdiS2Sãs rSs
dt]tãã“uéSsut-S:ãSósDããéqOstktãs-Sitqsqtiéprus]SqspSirsrs]rkqrs-Sus7:tsts
-rurs 7:ts ãts ãS/ut]ruutnrurqs itããrs qrdtéurs S:s -tuqépéurqs 7:ts S:puSãs Ss
üé4tããtqós es utã:kpriSs its préãs ]SdãéiturHztãs ktyru“srSs ut]Sdat]éqtdpSs its
7:ts tktãs ptdprurqs ]Sd7:éãprus :qs ut]Sdat]éqtdpSs tã-t]érkqtdpts nurdits
rpuryRãsitsütépSãstã-t]éréãósesp:u/éka)SstúptudSsrSsutiSusirsrq/éH)Sstsirs
rã]tdã)Ssitéúrs tdputytus :qs iRüé]éps édptudSs ts ãts-ut]é-éprs drãs yRupt/urãós Ds
kéH)Ssrsãtusr-utdiéirsRsã:-SuprusrsãésqtãqSstqsut-S:ãSstqsyt4sits]Sdpéd:rus
ã:-SuprdiSs Ss -tãSs its pSirãs rãs ptdprpéyrãs its pr-rus Ss ãtdpéqtdpSs its
édütuéSuéirits édptudSs ]Sqs Ss pSudru2ãts túptudrqtdptséq-utã]édiBytkós Dããéqs
]SqSsRs-ut]éãSsitépru2ãts7:rdiSsãtstãp“sdtããrsãép:rH)SOsãtuérsr-uS-uériSs
r/rdiSdruspSirãsrãs]runrãsã:-Ruük:rãstsitã]rdãruós
AréãsururqtdptOsS]Suuts7:ts-r]étdptãs7:tsj“stãp)Sstqsut-S:ãSstsitépriSãs
ãtdptqsrãsiSutãsqréãs-rySuSãrãsts]Sdãt7Ttdptqtdpts]rqédarqséuut7:étpSãs
ts]atnrqsrpRsrsptdprusiSuqéusãtdpriSãsityéiSsVsiSuósD7:ésSsãédpSqrsktyrsrSs
qSyéqtdpSstsüSuHrsrs-tuqrdt]tusr]SuiriSOsS:sãtjrOsrsitã-tupruósg)Ssãtspurprs
tyéitdptqtdptsits]Sdpéd:rusitã]rdãrdiSspurd7Tékrqtdptsdrs]rqr[stúént2ãts
rpéyéiritOsãéd]tuéiritstsutã-Sdãr/ékéiritOséqtiérprqtdptós
s
Perguntas 
Eós oSqSsrdirsSsptqrsutpéi)Sstqsqédarsyéir\s
vós m:sqSãpuSsrãs]Sãprãstsqts-ut-ruSs-rurs]Séãrãséq-Suprdptã\s
bós lS:süktúBytksts]r-r4sitsntd:Bdrsa:qékirit\s
[ós Aédars -SuH)Ss ütqédédrs Rs ã:/ãpép:Birs S:s rpRs qtãqSs tú-:kãrs -tkrs

254. i
"0-i
-PqâsIObPiysPbuciqcjiUráqqgc\i
5Gi AsUcr4ci ObâcbqâOáb4á-áb4ái âPrmPqi ysái bgci PmSáb4PrOPi
âcbqâOáb4á-áb4á\i
8Gi )sáiVPrucqiâPrrámciá-i4rcâPiuáiráâcbRáâO-áb4c\i
0Gi násiqOb4c-PiáNOmáiuái-O-iráUcsqcicsi-cNO-áb4c\i
i
i
2. Deslocamento da primeira vértebra cervical 
 
EiuáqIcâP-áb4ciuPiNír4ájrPiâárNOâPIiqsUárOcrKiysPqáiqá-UráiâPsqPuciUcri
s-iPâOuáb4áKiP4rPNíqiuáiOrrPuOPaváqiucIcrcqPqiUrcNcâPiUrcjIá-PqiysáiUcuá-i
PIâPbaPri4cuPiPiâcIsbPiNár4ájrPIiÓdfxGi1Pi-O4cIcmOPiíici4O4git4IPqiysáKiâc-ci
UsbOagciUáIPiráNcI4PisruOuPiUcri4cucqicqi4O4gqKiuáNáiâPrrámPricimIcjci4árráq4rái
á-i áysOIFjrOci qcjrái cqi c-jrcqGi oái -PbáOrPi PbúIcmPKiPi Nír4ájrPi âárNOâPIi
qsUárOcri4á-iPi4PráVPiuái4c-PriqcjráiqOibcqqcimIcjciârPbOPbcKibgciPUábPqi
UPrPiâPrrámú(Ici-Pqi4P-jí-iUPrPiáysOIOjrú(IcGi
)sPbuci Ócxi t4IPqi qái áqysONPi uáqqái UPUáIi uái 4Pb4Pi ráqUcbqPjOIOuPuáKi
4áb4Pbuci áqâPUPri UPrPi ci IPucKi 4rP4P(qái uái s-Pi 4áb4P4ONPi uái áIsuOri Pi
ráqUcbqPjOIOuPuáiysáiIRáiVcOiO-Ucq4PGiàIáKiPci-áq-ci4á-UcKirámOq4rPiâc-iPqi
ucráqiâc-ciPiâPrmPiucimIcjciIRáiíiucIcrcqPGidc-cibgciqáiqáb4áici7bOâci
ráqUcbqúNáIKi áIái uáONPi ysái Pqi ucráqi qái OrrPuOá-i 4P-jí-i UPrPi cqi cs4rcqi
-á-jrcqiqsjcruObPucqiuPiâcrráb4áiNár4ájrPIGitiâPjáaPi4crbcs(qáici-sbuci
UPrPicqiqáráqiRs-Pbcq[iâár4P-áb4áiíiPqqO-iUPrPicqiysáiqcVrá-iuáqqái-PIGi
EiâcrUcKiráUráqáb4PuciUcriqásicVOâOPIi-POqiO-Ucr4Pb4áKit4IPqKiIRáqi-cq4rPi
ysáibgciáq4úiuOqUcq4ciPiâcb4ObsPriqsUcr4Pbuciqá-iysáONPqiPiUáqPuPiâPrmPi
uPiâPjáaPiÓusrPxGiàIáiâRP-PiPiP4ábagciUPrPiqOKiáimrO4PiUcriqcâcrrcibPi-áq-Pi
-áuOuPi á-i ysái Pqi ucráqi qgci NOcIáb4PqGi Ei ysái áIái mcq4PrOPi -áq-ci íi uái
áqâPUPriUáIPi4Pbmáb4áiáiáNUráqqPiOqqciIcmciuáiqPFuPiá-iqsPi-suPbaPiuái
UcqOagcGiEi4á-Piysái-ármsIRcsibPiqc-jrPiíiciqámsOb4áJiciUáqciuPiâPjáaPi
bgciíi-POqiqsUcr4úNáIKiPiVrcb4áOrPiuPiucriVcOisI4rPUPqqPuPGiti7bOâPiqcIsagci
qábqP4PiâcbqOq4áiá-iuáONPriysáiPiâPjáaPiNcI4áiPiqáiábuOráO4PrGi1Pi-áIRcriuPqi
ROUó4áqáqKiOqqciPâcb4áâáibP4srPI-áb4áiá-iqáb4OuciVOmsrPucGinPqiciUrO-áOrci
UPqqciUcuái4P-jí-iâcb4Priâc-iPiâcIPjcrPagciuáis-iysOrcUrú4OâciáN4árbcGi
ã-iVcr4áiUsNgciysái-cNáiPiâPjáaPis-iUcsysObRciPIí-iucicjéá4ONciUcuái
VPzári âc-i ysái áIPi NcI4ái Pi Pqqs-Ori qsPi UcqOagci bP4srPIGi àqqPi Ob4árNábagci
ráIP4ONP-áb4áiurúq4OâPi-cq4rPiysáiéúiíibáâáqqúrOcis-ijc-iUsNgciUPrPiNcI4Pri

255. s
"00s
rs td]réúrus :qrs -SãéH)Ss p)Ss itãkS]rirós léndéüé]rpéyrqtdptOs ãSqtdpts :qs
td]réúrqtdpSs üBãé]Ss d)Ss /rãprs rs kSdnSs -ur4SOs rs yRupt/urs ]Suutã-Sditdpts
]Sdpéd:rsptditdiSsrsitãkS]ru2ãtsS:pursyt4std7:rdpSsrsãép:rH)Ssd)SsRsãrdrirs
tqs ãtdpéiSs üén:uriSós es r]éitdpts 7:ts i“s rSs Dpkrãs rs S]rãé)Ss -rurs ãt:s
itãkS]rqtdpSsqSãpurs]Sqsã:rsyttqwd]érs]SqSsRs]Sdãéitu“ytksrsutãéãpwd]érs
rsq:irdHrãsitsiéutH)Sós]“sRsdt]tãã“uérsrkn:qrsyéSkwd]érs-rursyéurusrs]r/tHrs
iSs rütpriSós (rdpSs Ss r]éitdpts ]SqSs Ss 7:éuS-u“pé]Ss itqSdãpurqs ]SqSs rpRs
qtãqSsq:irdHrãsitsiéutH)Ssr/u:-prãs-Sitqsãtusdt]tãã“uérãós
DskéH)Ssrsãtusr-utdiéirs]SqsSsDpkrãsitãkS]riSs]SdãéãptstqsãrkprusüSursiSãs
]rqédaSãsj“spuékariSãOsrédirs7:tsãtjrsrSãspurd]SãOsySkprusrs]r/tHrs-rurs:qrs
dSyrs iéutH)SOs -tuqépéus prkyt4s 7:ts tkrs ãtjrs yéurirs rkn:qrs yt4s -Sus S:purãs
-tããSrãsexcitantes tqsyt4siSs7:éuS-u“pé]SOsãtqsSstq-utnSsirsyéSkwd]érOsits
kéyuts ts tã-Sdpâdtrs ySdprits ts qSpéyriSs -tkSs -ur4tus 7:ts rs dSyéirits
-uS-Su]éSdrós
eãs-r]étdptãsüSuqrqsSs-"kSsS-SãpSséqéprdiSsrãs]Su:jrãOs7:tsqSytqsã:rãs
]r/tHrãs ]SqSs /éu:prãs rSs ytdpSós mktãs ã)Ss ]Sdã]étdptãs its ãt:s
]Sq-SuprqtdpSOs j“s 7:ts tãp“s /rãtriSs tqs tã-t]:krH)Ss ]Sdã]étdpts ts :qrs
]SdytdétdptsiSãtsitsS-Sup:déãqSósDs]Sdã]éwd]érsédptd]éSdrksitsã:rs-Sãp:urs
7:tãpéSd“ytkskatãs-S:-rOsdSstdprdpSOsitsãédpSqrãsüBãé]SãOs]rãSs]Sdpu“uéSsã:rãs
yRupt/urãs]tuyé]réãsj“stãpruérqsnrãprãós
3:rdiSsrkn:RqsãtspSu]tsrs]rirsS-Sup:déiritOsã:untsrsã:ã-téprsits7:ts
d)Ss riqépts ã:rãs qrdS/urãs S-Sup:déãprãOs ts Ss ]Su-Ss rãs pSudrs ]Sdã]étdptãs
itããrs qrdtéurós mktsRs iSkSuSãrqtdpts ktyriSsrs ]Sq-uttditus 7:ts yrés kSdnts
itqréãstqsã:rãspSuHztãsts:kpur-rããrsSsrkySósgSyrqtdptOsSsãédpSqrspur4stqs
ãésrsptur-érstsüSuHrsSãsrütpriSãsrsrdirus]SqsrdpSkaSãsitsyt4stqs7:rdiSOsãtqs
Skarus dtqs -rurs rs tã7:tuirs dtqs -rurs rs iéutéprOs ãtn:édiSs ãt:s drué4s ]Sqs
]Sdãt7Twd]érós D-"ãs tãprs tú-tuéwd]érs its ]Sq-uSyrH)SsdSs -"kSs S-SãpSOs rs
ãSk:H)Ss rs kSdnSs -ur4Ss tãp“s tqs td]Sdpurus rs ytuiritéurs qS/ékéirits ts rs
ytuiritéurs]r-r]éiritsitsrir-prH)Sósg)SskatãsRsut]SqtdiriSsySkpru2ãtsts
iéuénéu2ãtsrs]rirs-t7:tdrsyrdprntqOsqrãsãéqsük:éus]Sqsrsyéirstsrir-pru2ãtsVãs
ã:rãstúénwd]érãós
 
Perguntas 
Eós Aédars]r/tHrsãtspurdãüSuqS:stqs:qrs]runrstktyrirstsédã:-Sup“ytk\s
vós oSdpurs7:tsqt:sDpkrãsãtsut/tkr\s
bós es7:tsqt:sitãpédSs7:tusqtsié4tusrSstdiéutéprusqédars]r/tHr\s
[ós es7:ts-Sitsqtsyéurusrs]r/tHrOstsSs7:ts-Sits-52krsdSsk:nru\s

256. ç
"03ç
èéç tõzõçcCDczçzêCmcçTcâcTêDcDeçDeçcDcâ-cSRõçeçzêCmcç,LeNêVêLêDcDe\ç
ç
ç
3. Problemas de postura 
 
Mç âõQ-fncç eN-enCcç TõnneQâõCDeç Qç êC-enCcKç õfç QeNcKç cç eCTcnCcéç CfcCDõç
cLofBzç -eC-cç eCTõVnênç Qfcç âõQ-fncç êC-enCcç Tõzç õf-ncç eN-enCcç cQQfzêDcç
TõCQTêeC-ezeC-eKçêQQõçezçâõfTõç-ezâõçQenhçâenTeVêDõçâeLõQçõf-nõQçeçTnêcnhç
ânõVLezcQç âcncç õç ân”ânêõç c,e-cDõéç Iõnç õf-nõç LcDõKç zõDê,êTcSíeQç eN-enCcQç
,eê-cQç TõCQTêeC-ezeC-eKç Cõç QeC-êDõç -cLHeDç Deç fzç nê-fcLKç âõDezç zfê-õç Vezç
Tnêcnç necLêDcDeQç êC-enCcQéç àQ-cç êDBêcç ,fCDczeC-cç cQç cQcCcQç eç zfDncQç Dcç
mc-mcBOõocéç aeHêDõç Qç Qfcç TõCQTê>CTêcKç -cêQç nê-fcêQçCRõç ânõHõTczç FfcLFfenç
Qõ,nêzeC-õç ,“QêTõç -cêQç Tõzõç cFfeLeQç TcfQcDõQç âeLcç âeCõQcç zcCf-eCSRõç
TõC-êCfcçDeçzhQçâõQ-fncQéç
CfcCDõçfzçFfcDnõçDeçQêC-õzcQç,õnScçcLofBzçcçfzcçDe-enzêCcDcçâõQ-fncç
TõnâõncLKçcâneQeC-cBQeç-czVBzçfzcçõf-ncçêC-enCcçFfeçLmeçTõnneQâõCDeçeçDcç
FfcLçõçâcTêeC-eKçeC-ne-cC-õKçCRõç-ezçTõCQTê>CTêcéçgçâõC-õçDeTêQêHõçâcncçcQç
êC-enâne-cSíeQçBçQeçcçâeQQõcçQeçêDeC-ê,êTcçTõCQTêeC-ezeC-eçTõzçfzcçâõQ-fncç
õfçQeçQeç-ncCQ,õnzõfçezçfzcçHê-êzcçêCTõCQTêeC-eçDeLcéçãzcçâeQQõcçmfzêLDeç
âõDeç QeC-ênBQeç zfê-õç VezçTõzç fzcç âõQ-fncç cLoõç TfnHcDcç eç Tõzç õQç õLmõQç
HõL-cDõQç âcncç VcêNõç eç CRõç QeC-ênç FfcLFfenç zõLBQ-êcçDeHêDõç cç eLcéç gf-ncç
âeQQõcçâõDeç-ençcçzeQzcçâõQ-fncç,õnScDcKçQeC-ênBQeçmfzêLmcDõçTõzçeLcçeç
Qõ,nençcQçDõneQçTõnneQâõCDeC-eQçezçneLcSRõçQçQfcçneQêQ->CTêcéçIõn-cC-õKçfzcç
âõQ-fncç âõnç Qêç Q”ç CRõç âõDeç Qenç eFfêâcncDcç cç fzç QêC-õzcKç õç DeTêQêHõç Bç cç
c-ê-fDeçFfeçõçc,e-cDõç-ezçezçneLcSRõçQçQfcçâõQ-fncéç
ç
Cifose, lordose e “espinha esticada” 
 
MçânõNêzêDcDeçDõQçõâõQ-õQçFfeçQeç-õnCcçTLcncçCõQçânõVLezcQçDeçDêQTõç
->zç TõC-êCfêDcDeç CõQç zcLeQç âõQ-fncêQéç MFfêKç Tê,õQeçeç LõnDõQeç QRõç õQç DõêQç
LcDõQçDcçzeQzcçzõeDcéçMçTê,õQeçCõQçDeêNcçeC-neHençfzcçTnêcCScçTfnHcDcçeKç
QQç HeDeQKç c-Bç zeQzõç FfeVncDcç @õfç eC-RõKç zcêQç -cnDeKç õç cDfL-õç
TõnneQâõCDeC-eAéçrcQçNfQ-czeC-eçeQQcçQêCTenêDcDeçFfeçQcL-cçcõQçõLmõQçBçfzç
eQâêCmõçCõQçõLmõQçDõQçeDfTcDõneQéçàLeQçCRõçFfenezçQençTõC,nõC-cDõQçTõzçõç
neQfL-cDõç Deç Qfcç êC,Lf>CTêcç eKç âõnç eQQcç ncDRõKç CRõçQeç TcCQczç Deç ,cDenç
cDHen->CTêcQç-cêQçTõzõJçLàCDêneê-eBQeZRKçLPcnnêocçâcncçDeC-nõKçâeê-õçâcncç,õncZRéç

257. i
"05i
dc-ici4á-UcKiciqObâárciqOb4c-PiuPiâOVcqáiUcuáiqári4ráObPuciUPrPiPqqs-Orici
UPurgciuáiâc-UábqPagciráUráqáb4PuciUáIPiIcrucqáicsiLUáysábcicVOâOPIiuPi
msPruPRGitqiâcq4PqiâsrNPuPqiuPqiUáqqcPqiysáiPUráqáb4P-iâOVcqái-cq4rP-i
ysái PImsí-i qái ObâIObPKi bgci Ucuái VOâPri árá4ci ái íi LObNár4ájrPucRGi çcuá(qái
ysájrPri Pqi âcq4Pqi uái s-Pi UáqqcPi qá-i 4câú(IPi VOqOâP-áb4áGi )sPbuci qái
ysájrPi Pi Ncb4Puái uái s-i âPNPIcKi Oqqci qái uúi 4crbPbuciuóâOIi qsPi ráqOq4áb4ái
âcIsbPi Nár4ájrPIGi )sPbuci qái ysájrPi s-i qári Rs-PbcKi Oqqci Pâcb4áâái
OmsPI-áb4ái 4crbPbuci qsPi áqUObRPi ucrqPIi uóâOIi ái VIáNFNáIKi O-UáuObuc(ci uái
ármsár(qái Ucri qásqi UróUrOcqi Ob4áráqqáqi ái cUObOváqi ái uái PbuPri uOráO4ci UáIPi
NOuPGi.PIi4OUciuáiUáqqcPiâsrNPuPiíibP4srPI-áb4ái4crâOuPiáiuáiVP4ci4P-Ucsâciíi
qObâárPKi éúi ysái bgci PUóOPi qsPi UróUrOPi NOuPGi 1áq4ái qáb4OucKi Pi Nczi UcUsIPri
âcbq4róOiPiO-Pmá-iuciâOâIOq4PKiysáiâsrNPiPqiâcq4PqiUPrPi-áIRcriUcuáriqámsOri
PuOPb4áGiàq4PiO-Pmá-iíiPiâPrOâP4srPiuái4cucis-iábVcysáiuáiNOuPJiâsrNPr(qái
UPrPiâO-PKiUáuPIPriUPrPijPONcGiEs4rPqiO-PmábqKi4POqiâc-ciPiuciPusIPucriysái
rPq4áéPicsiPiuciUsNP(qPâcKiráNáIP-iUcq4srPqicUcr4sbOq4Pqiqá-áIRPb4áqKicbuái
Pi VPI4Pi uái rá4Ougci ái uái PjqcIs4P-áb4ái ysPIysári IObRPi UróUrOPi qgci âc-sbqGi
.rP4P(qáiuáiUáqqcPqiinconsistentes, ysáibgciqáiábuOráO4P-iáibgciUcuá-iOri
UáIPiNOuPiárá4PqGià-iqsPiâcrâcNPiPbF-OâPiáIPqiábâPrbP-is-irá4rcâáqqcibci
4á-UcKi ysPbuci cqi Mqáráqi Rs-PbcqMi PObuPi bgci âP-ObRPNP-i árá4cqGi
çrcNPNáI-áb4áKiíiáqqPirámráqqgciysáibcqiâPOi4gci-PIKiUcrysáimcq4P-cqi4gci
UcsâciuáiqáriIá-jrPucqiuPiíUcâPiáqâsrPiuáibcqqciUPqqPuciâcIá4ONcGi
EiUóIcicUcq4cKiPilordose Sá-iPIá-gcKiHohlkreuz YiáqUObRPicâPTKiíis-i
UPráb4ái UróNO-cGi ti áNUráqqgci á-i PIá-gci íi -sO4ci NáruPuáOrPi ái uáONPi
áb4ráNáriâc-ciáqqPiUcq4srPiíiNPzOPGiAáiPiâOVcqáiâcrráqUcbuáiQi-PrâPiuci
UPâOáb4áiuáiRírbOPiuáiuOqâciâcrâcNPuciáiRs-OIRPucKiPiIcrucqái4rPOiciRc-á-i
uái já-icapenga ysái qái áqVcraPi OmsPI-áb4ái UáIPi NOuPGi AsPi UíINOqi áq4úi
Urcéá4PuPi UPrPi Pi Vráb4ái áKi UPrPi âc-UábqPri áqqPi qcjráâPrmPi uOPb4áOrPi ái
âcb4ObsPri uPbuci s-Pi O-Uráqqgci árá4PKi Pci -ábcqi á-i âár4Pi -áuOuPKi áIái
UráâOqPiVcraPriuái-PbáOrPiáN4rá-PiciUáO4ciUPrPi4rúqGiEiráqsI4PuciíiPiUcq4srPi
uái s-i qF-jcIci uái Ob4árrcmPagci Ó\xKi ysái 4P-jí-i uá4ár-ObPi qsPi NOuPGi
àbysPb4ciciâcrâcNPuciqáiâsrNPiuOPb4áiuái4cucqiUPrPibgciVOâPriábâsrrPIPuci
á-ibábRs-iIsmPrKicqiUPâOáb4áqiuáiIcrucqáKiá-iqsPi4áb4P4ONPiuáiVPzári4suci
âár4cKi4áb4P-iPIí-iuOqqciâPsqPris-PijcPiO-UráqqgcKicsiqáéPKis-PiO-Uráqqgci
ráqUáO4úNáIGiàIáqiVcraP-iáN4rá-P-áb4áiPiUcq4srPiuPiâcIsbPiNár4ájrPIKiysáiá-i
qOiéúiíiVcraPuPKiáiPqqO-iâP-ObRP-iUáIPiNOuPGi
ti -úi Ucq4srPi -POqi ráVObPuPKi Ucri qári Pi -POqi uOVFâOIiuái qári uá4áâ4PuPi ái
áNárâári s-i áVáO4ci uái ráqUáO4PjOIOuPuáKi Pqqs-ái Pi Vcr-Pi uPi"espinha 

258. i
"06i
esticada". dc-iPiâcIsbPiáq4OâPuPiáirá4Piâc-cis-iUPsKiáIáqiuá-cbq4rP-i
áNá-UIPrOuPuái ái PObuPKi Pci -áq-ci 4á-UcKi rá4OugcKi s-iâP-ObRPri árá4ci
O-UáâúNáIiâc-iciUáO4cicrmsIRcqP-áb4áiâRáOcGi)sPbuciáqqPiUcq4srPibgciíi
bP4srPIKi -Pqi uá-cbq4rP4ONPKi qsrmái Pi qsqUáO4Pi uái ysái áIPi qOrNPi uái
âc-UábqPagci UPrPi s-i qári qáârá4P-áb4ái rPq4áéPb4ái ái âcrâcNPuci csi s-i
MáqUObRPicâPMiysáiqáiábâcIRásibPqiqc-jrPqGi
drOPbaPqi MysájrPuPqMi ysái qái uáONP-i 4ráObPri báqqPi Ucq4srPi qgci s-i
áNá-UIci4rOq4áiái-sO4PqiNázáqirOuFâsIciUPrPicqiqcIuPucqGi)sPb4ci-POqiusrPiíi
Pi uOqâOUIObPKi M-áIRcráqMi qgci cqi qcIuPucqGi Ei cjéá4ONci uPi uOqâOUIObPi âcbqOq4ái
qsjq4PbâOPI-áb4áiá-iquebrar PiNcb4PuáiáKiâc-iOqqcKiPiespinha uciMqárNOucrMGi
LàqysáruPKi NcINárZMKi Mà-i Vráb4áKi -PrâRáZMKi MoáqâPbqPrZMKi MncNP-(qáZMKi á4âGi
àNOmá(qáiqárNOugciPjqcIs4PiáicjáuOêbâOPiObâcbuOâOcbPIKiysáiqgci4ráObPuPqiP4íi
PiáNPsq4gcGitiNáruPuáiíiysáiciqcIuPucibgciuáNáiUábqPriUcriqOi-áq-cibá-i
ráUráqáb4PriqásqiOb4áráqqáqKiâPqciâcb4rúrOciáIáiuOVOâOI-áb4áiâcIcâPrOPiqsPiNOuPi
á-iécmciUPrPiuáVábuáriPqiOuíOPqiuáimábárPOqicsiUcIF4OâcqGiàIáiuáNáiVsbâOcbPri
qámsObucicruábqiáq4rPbRPqKiqá-iPjqcIs4P-áb4ái-áuO4PriqcjráiáIPqGi.sucici
ysái íi báâáqqúrOci IRái íi uO4cKi uPi uOráagci UPrPi Pi ysPIi áIái uáNái cIRPri P4íi Pi
Ucq4srPiuáiqsPiâcIsbPiNár4ájrPIGiã-iqcIuPuciuáiáIO4áiysái4ObRPiOb4árOcrOzPuci
áqqáiOuáPIiVráySáb4á-áb4áiuáqOmbPNPiPiqOi-áq-cKiâRáOciuáicrmsIRcKiâc-ci
s-Pi M-úysObPi uái Is4PMGi çPrPi 4crbPr(qái -úysObPi íi UráâOqci bP4srPI-áb4ái
Uár-O4Ori ysái Pi UróUrOPi Ncb4Puái qáéPi áNUsIqPKi csi qáéPKi âcIcâú(IPi
ObâcbuOâOcbPI-áb4áiqcjiPiuOráagciuáics4rcGitiáqUObRPiucrqPIiíiqsjq4O4sFuPiUcri
VírráPqi áq4rs4srPqi uái cruá-Gi nPqi âc-ci qcIuPucqi PNPbaPbuci âc-i âOVcqáqi
NáruPuáOrPqi bgci OrOP-i O-UráqqOcbPri bá-i ci âRáVái bá-icqi ObO-OmcqKi s-Pi
âcIsbPirFmOuPiíi4ráObPuPiáiO-Ucq4PiqcjráiáIPGitqicruábqiysáiqáiráVárá-iPiOqqci
(iésq4P-áb4áiá-iqsPiObmêbsPiáq4sUOuázi(iqgciNáruPuáOrPqJiMàbuOráO4á-(qáZMKi
MtI4cZMKiMtUráqáb4PriPr-PqZMiàqqPqiObuOâPaváqiqgciO-UróUrOPqiUPrPiPiIs4P[iPysOi
áq4gciqábuciáqâsIUOuPqi-PrOcbá4áqiQqiysPOqiqáiUráqâráNáiâPuPi-Ob7âOPiP4íi
ysái VsbâOcbá-i âámP-áb4áGi 1á-i íi UráâOqci uOzári ysái UáqqcPqi Ucq4Pqi qcji
4s4áIPi uáqqPi -PbáOrPi qgci 4rP4PuPqi sbOIP4árPI-áb4ái bPi qámsbuPi UáqqcPGi Ei
4ráObP-áb4ciuPqiUrcUrOáuPuáqiuáircjHKiysáiVPzá-i4suciuái-PbáOrPiVIáNFNáIiái
cjáuOáb4ái ái uáqIOmP-i ci UróUrOci UábqP-áb4cKi 4á-i Ucricjéá4ONci s-Pi IO4árPIi
cjáuOêbâOPiuáiâPuúNárGi
ti Ucq4srPi IOjárPuPi uPi áqUObRPi ucrqPIKi ysái ráUráqáb4Pi ci âcb4rPUcb4ci Pi
4cucqi cqi cs4rcqi 4rêqi áN4rá-cqKi PUrcNO-P(qái áN4árbP-áb4ái uPi Ucq4srPi uci
qcIuPucKiáq4PbuciOb4árbP-áb4áiO-UrámbPuPiuáiábármOPiVIsáb4áiá-iIsmPriuái
rá4OuPGiçáqqcPqiysái4ê-iâcbqâOêbâOPiuáiqOi-áq-Pqi4ê-iáqqPiVcr-Piárá4Piái

259. s
"0!s
tk“ãpé]róseãsatu"éãsF/SdãFsiSãsüékqtãséuuriérqstããrsutpéi)Sststããrstdtunérs7:ts
ytqs its itdpuSOs rããéqs ]SqSs -tããSrãs iéã-Sãprãs rs k:prus -Sus ãt:ãs iéutépSãós
gtããtsãtdpéiSOsãSkiriSãs-Sitqstd]réúru2ãtsréósgtãpts-SdpSOs-Sit2ãts-tdãrus
dSsn:tuutéuSsDuj:drOsSsatu"ésiSsβarnryris.éprOstqsçrkrãsDptdrsS:sdSséitrks
n:tuutéuSsiSãsúrq)ã6sp)SsSun:kaSãSs7:tsd)Ssãts]:uyrsiérdptsitsdédn:RqOsts
p)Ssa:qékits7:tsd)Ss-tuqépts7:tsdédn:Rqsãts]:uytsiérdptsitktósçrursqéqOsrs
qréãs/tkrséqrntqsitããrs-Sãp:ursRsrsiSsqtãputsits(ré2oaéOs7:ts]Sdãtn:ts
r-rdarus:qs-“ããruSsnurHrãsVsã:rstkrãpé]éiritósmqs-ROstutpSsts7:étpSOstkts
Sütut]ts:qsk:nrustqsãt:sSq/uSs-rursSs-“ããruSósmãpts-S:ãrs-Su7:tOsityéiSsVs
r:ãwd]érsitsqtiSsiSsqtãputOsãtdpts7:tsprq-S:]Ss-ut]éãrsptusqtiSós3:rdiSs
7:tus ySrus dSyrqtdptOs d)Ss ]Sdãtn:tós Dããéqs 7:ts tkts 7:tus ktyrdprus y5Ss Ss
qtãputOs]Sqsãt:ãsqSyéqtdpSãsük:éiSãOs]titósesqtãputs-ut]éãrsSütut]tu2kats
utãéãpwd]érs-rurs7:tstkts-Sããrsut]:-turusã:rské/tuiritós
mãpts y5Ss 7:ts yrés iSs 7:rupSs irãs ]uérdHrãs -rurs Ss n:tuutéuSs ]Sdã]étdptOs
-rããrdiSs -tkSs -“péSs its tútu]B]éSãOs -utptdits qSãpurus 7:ts rãs -Sãp:urãs
túputqrãsdSsâq/épSsirs]Sk:drsytupt/urkspurprqsitsum ptqrs7:tsnéurstqspSqSs
iSstéúS6sürkprsitsr-SéSsdrãs]Sãprãsts:qrs-Sãp:ursédptudrsqSkts-Sus:qskriSsts
utpéi)Ss]SurjSãrs-SusS:puSósDstú-utãã)SsFq“s-Sãp:urFsRsq:épSsr-uS-uérirOs-Séãs
qSãpurs7:tsr7:ésãtspurprsits:qrs-Sãp:ursq“s-Sustãprusp)Ssiéãprdptsirs-u"-uérs
-Sãp:urós
s
Perguntas 
çrursrs]éüSãt6s
Eós CéySs]:uyriS\s3:ts-rããSãst:sptqSOstqs7:tqst:s-éãS\sKts7:tst:s
ptdaSsqtiS\s
vós çrurs7:tqsS:s-rursSs7:tst:sqts]:uyS\s
bós es7:tst:stã-tuSsiéããSs-rursqéq\sedits7:tuSs]atnrus]SqséããS\s
s
çrursrskSuiSãtsIYs]Sk:drsS]rá6s
Eós es7:tstãp“sS]Ssdrsqédarsyéir\s
vós es7:tst:s7:tuSs-uSyrus-rurs7:tq\s
bós 3:tsnSk-tãst:sptqSOsiérdptsits7:tst:s7:tuSs]titu\s
s
çrursrs]Sk:drsuBnéir6s
Eós 3:ts yrdprntdãs qts pur4s qt:s /Sqs ü:d]éSdrqtdpSs ts qédars
S/tiéwd]ér\s
vóss es 7:ts r]Sdpt]ts tqs qéqs 7:rdiSs rãã:qSs :qrs -Sãp:urs

260. i
"3?i
áN4árbP-áb4á\i
pGi )sPb4PirPzgciási4ábRciUPrPiPqqs-Oris-PiUcq4srPi4gcicrmsIRcqP\i
i
i
4. A corcunda 
 
ã-PiâcrâsbuPiáq4úijPqáPuPiá-is-PiâsrNP4srPiUPrPiPiVráb4áiuPiâcIsbPi
Nár4ájrPIi ái Ucuái 4ári uONárqPqi rPzváqGi fír4ájrPqi Ucuá-i qái rc-Uári á-i
âcbqáySêbâOPiuáiUrcâáqqcqiuái4sjárâsIcqáicsirPysO4Oq-cKicsiáIPiUcuáiqári
ObP4Pi csi âPsqPuPi Ucri s-i PâOuáb4áGi Ei áVáO4ci ráUsIqONci ysái áNárâái Iá-jrPKi
áb4rái cs4rcqKi Pi NáIRPi jrsNPi âcrâsbuPi ucqi âcb4cqi uáiVPuPqGi ã-Pi uái qsPqi
UrObâOUPOqiâPrPâ4árFq4OâPqiíicicIRPriysáKiá-iNáziuáiáq4PriNcI4PuciUPrPiciâísKi
cIRPiUPrPiPi4árrPKiUPrPijPONcGi.PIiâc-ciVcOiuO4cibPiUrcjIá-ú4OâPiuPiqárUáb4áKi
UPrPibóqi4suciciysáiíijPONciíiáN4rá-P-áb4áiqsqUáO4cKiUPrPibgciuOzáris-i
RcrrcrGitqiârOPbaPqKiUcriáNá-UIcKiqáb4á-is-PiPNárqgcibP4srPIiá-iráIPagci
PcqiâcrâsbuPqiáicqiáNO4P-Gi1gciqái4rP4PiáNOuáb4á-áb4áiuáis-PiráéáOagciuPqi
UáqqcPqiPVá4PuPqKi-PqiuáiráUsmbHbâOPiá-iráIPagciQiqsPiVcr-PGiàIPiábâPrbPi
s-i 4á-Pi uci ysPIi cqi PVá4Pucqi ysPqái bsbâPi qgci âcbqâOáb4áqi âc-i 4Pb4Pi
âIPrázPGi
çáqqcPqi-PrâPuPqiuái4PIi-PbáOrPiUáIciuáq4ObciqgciIOmPuPqiPci-PIiuáquái
íUcâPqiO-á-crOPOqGiã-PiârábaPiUcUsIPri-sO4ciuOVsbuOuPiNêibPiâcrâsbuPis-Pi
UsbOagciUcri-úqiPaváqiUPqqPuPqKiábysPb4ciUcNcqicrOáb4POqiNêá-ibáIPis-Pi
UsbOagciâúr-OâPicsis-PiUábO4êbâOPGiAá-iáb4rPribPiUrcjIá-ú4OâPiuPqi4PráVPqi
4rPzOuPqiUPrPiPiNOuPKiUcuá(qáiâcbq4P4PriysáiPiVcr-PiâcrâcNPuPiíiPi-áq-Piuái
s-iUábO4áb4áGiçPrPiPqiUáqqcPqiâsrNPuPqiUáIciuáq4ObciáNOq4áiáNOuáb4á-áb4ái
UcsâPi UcqqOjOIOuPuái uái Ori Pci ábâcb4rci uci -sbuci âc-is-Pi P4O4suái uái
âcbVrcb4cKi cVábqONPGi àIPqi 4ê-i cqi cIRcqi âPFucqi ái ugci s-Pi O-Uráqqgci
qá-áIRPb4áGi ti Ucq4srPi ysái IRáqi VcOi O-Ucq4Pi O-Uáuái uá4ár-ObPuPqi
áNUárOêbâOPqibáq4PiNOuPKicjNOP-áb4áibgciíiPiNáziuáIáqKics4rcqiUcqOâOcbP-(qái
âcb4rPiOqqcGi
ti4PráVPiâcrráqUcbuáiá-iUrObâFUOciQiucqiâsrNPucqiUPâOáb4áqiuáiâOú4OâPKi
qábuciysáiPmcrPiqásicjéá4ONciíi-sO4ci-POqiUrcVsbuciáiVsbuP-áb4PIGi.rP4P(qái
uái PUrábuári Pi Rs-OIuPuái Pi UPr4Ori uPi Ucq4srPi Rs-OIRPuPGi Ei UrcjIá-Pi uPi
PNPIOPagci íi áqUáâOPI-áb4ái UárOmcqci á-i s-i 4á-Pi á-câOcbPI-áb4ái 4gci
âPrrámPucGià-is-iâPqciâcbârá4cKiPImsí-iysáicjqárNáiuáiVcrPiqá-Uráiqárúi
âPUPziuáiráâcbRáâárici4á-PKi-PqiuOVOâOI-áb4áiUárâájárúiciUIPbciá-iysáiáIái

261. i
"3 i
íiNONOuciáiuái-PbáOrPiPIms-PiP4íiysáiUcb4ciáIáiéúiáq4úiráuO-OucGi)sPqF-cucKi
ci qObáOrci uái 1c4rái oP-áKi Ucuái qárNOri uái áNá-UIci PysOGi çcqqci uOzári Ucri
áNUárOêbâOPiUróUrOPiysáis-PiuPqiUáqqcPqi-POqiRs-OIuáqiysáiâcbRáâOiíis-Pi
-sIRáriâcrâsbuPi-sO4ciNáIRPGiàIPis4OIOzcsiqsPiMVcr-PiuáijrsNPMiUPrPi4crbPr(qái
s-iPbéciUPrPiPqiUáqqcPqiPiáIPiâcbVOPuPqiáiUPrPiráuO-OriqsPiUróUrOPi4PráVPGi
àIPiuáONcsiysáiPiRs-OIuPuáiâráqâáqqáiPiUPr4OriuPiRs-OIRPagciuciuáq4ObcGitci
IPuciuáiqsPiUPâOêbâOPiáiP-PjOIOuPuáiuáiPbécKiâRP-PiPiP4ábagciqsPiáb4rámPi
ObâcbuOâOcbPIiPiqásiuáq4ObcGi
i
Perguntas 
eGi Ebuái -ási uáq4Obci ysári ysái ási uêi âc-i ci bPrOz\i àsi-ái uáONci
rebaixar? 6Pac(ciási-áq-c\iEsiâc-ics4rcq\i
õGi EiysáiuáONáOiuáiNáriá-iUáqqcPqiUróNO-Pqiysáiáq4gciPi-ásqiUíq\i
dc-ciráPéciá-iráIPagciPcqiâcrâsbuPq\i
pGi Ebuái4ábuciPiVOâPriâcrâsbuPKicbuáiuáONciysáics4rcqiciVPaP-\i
CGi oOPb4ái uái ysái -ái âsrNc\i Eqi cs4rcqi UráâOqP-i âsrNPr(qái uOPb4ái uái
-O-\i
5Gi )sáiqO4sPaváqi-áiRs-OIRP-\ià-iysPOqiásiRs-OIRc\i
8Gi dc-ci-áiâc-Ucr4ciá-iráIPagciQiRs-OIuPuá\i
0Gi dc-ciáq4csibáq4PiNOuP\i
i
i
5. A escoliose ou desvio lateral da coluna 
 
tiáqâcIOcqáKiciuáqNOciIP4árPIiuPiâcIsbPiNár4ájrPIKiíis-iuáqNOciObâcbqâOáb4ái
uci -áOci á-i s-i H-jO4ci âáb4rPIGi tIí-i uáqqái VP4cKi ci qObâárci âcrUci -cq4rPi
PObuPiPiuOráagciuciuáqNOciysáKiâc-ci4cuPisbOIP4árPIOuPuáKiUráésuOâPicqiucOqi
IPucqGi)sPbuciciâáb4rciuáimrPNOuPuáiuPiNOuPiqáiuáqIcâPiUPrPiPiáqysáruPKi
UPrPi ci IPuci Vá-ObObcKi ci uOráO4cKi -PqâsIObcKi VOâPi Ps4c-P4OâP-áb4ái âsr4ci
uá-POqKi á-jcrPi 4P-Ucsâci ci Vá-ObObci Núi já-Gi dc-i Pi UráVárêbâOPi ObNárqPi
UáIciIPuciuOráO4cKibgciqc-áb4áiciIPuciáqysárucKiVá-ObObcKiíiVPNcráâOucKi-Pqici
uOráO4ciqcVráiâc-iqásiUróUrOciqcjráUáqcGitqqO-iâc-cicqiucOqiIPucqiIsârP-i
âc-iciáysOIFjrOciRPr-HbOâcKiP-jcqiqcVrá-iá-iâcbésb4ciâc-iPiUáruPiuáqqái
áysOIFjrOcGi
)sPbuci câcrrá-i uáqNOcqi Pâáb4sPucqi uPi IObRPi -áuOPbPKi cqi órmgcqi
Ob4árbcqiuPiâPONPi4crúâOâPi4P-jí-iqgciPVá4PucqGi)sPbucio coração não está 

262. s
"3"s
do  lado  certo, rãs édptu-utprHztãs pSudrq2ãts itãdt]tãã“uérãós es qtãqSs
r]Sdpt]ts7:rdiSsSãs-:kqztãsd)Ssãtstú-rditqskéyutqtdptósmktãs-ut]éãrqsits
tã-rHSs-rurstú-rdiéu2ãtósgtda:qrstú-rdã)SsRs-SããBytks7:rdiSsSstã-rHSsRs
pSkaéiSOsãtjrstqsãtdpéiSs]Sd]utpSsS:siSs-SdpSsitsyéãprsirs]Sq:dé]rH)Sós
Ds :qrs pSuH)Ss ]Su-Surks ]Suutã-Sdits :qrs pSuH)Ss rdBqé]rós (urpr2ãts r7:és
ãS/utp:iSs itsdesvios  de  percurso 7:ts d)Ss rnurirqs dtqs :qs -S:]Ss Sãs
rütpriSãósçSusqréãs7:tstktãsiwtqsySkprãstsySkprãOstktãspwqsSstuuSsrpu“ãsitsãéOs
tqsã:rãs]SãprãóseãsitãyéSãspwqsãtq-uts:qs]ru“ptusi:-kSOsrkn:Rqsãtsitãyérs
itsrknSOstsiéuént2ãtsrsrkn:qrsS:purs]SéãrósWsédptutããrdptsdSprus7:tsa“s:qrs
dBpéirs -ut-Sdituâd]érs its tã]SkéSãtãs 7:ts ãts itãyérqs-rurs Ss kriSs iéutépSOs
qrã]:kédSóscqs-r]étdptsyéytd]éS:sdrsptur-érOsdSyrqtdpts]Sdã]étdptOs]SqSsSs
itãyéSs its ã:rs ]Sk:drs ytupt/urks ]SqtHS:s drs-:/tuiritOs 7:rdiSs d)Ss -5its
tdiéutépru2ãts iérdpts its ãt:s -rés tOs tqs yt4s iéããSOs rürãpS:2ãts üéãé]rqtdptós
Kurqrãsq:épSstã-t]éréãsS]SuuturqsVsqtãrOsSditsSsüékaSspédars7:tsãtdpru2ãtsVs
iéutéprsiSs-réósoSqSstktsd)Ss]Sdãtn:é:siéãprd]éru2ãtsrdéqé]rqtdptOsã:rsoCsSs
ã:/ãpép:é:s ts rürãpS:2ãts iSs -réós D-tãrus iéããSs tkts ptdpS:Os ãtqs itqSdãpurus
üéuqt4rOsãtu-tdptrus-tkrsyéirósçtããSrãs]SqspréãsitãyéSãsptdprqstã7:éyru2ãts
iérdpts irs üurd7:t4rs ãtqs uSitéSãós l:rs ]Sk:drs ytupt/urks -tu]Suuts ]rqédaSãs
]:uySãstsutytkrs-utütuwd]érãsãtqtkardptãstqsãtdpéiSsüén:uriSs7:tstkrãsd)Ss
riqéptqs-rursãésqtãqrãósmqsyt4sitspSqrus]rqédaSãsutpSãstsiéutpSãOstqsã:rs
]Sq:dé]rH)Sstkrãs-utütutqstduSkruOstã]SkatdiSsuSitéSãs-rursitãyéru2ãtsiSãs
S/ãp“]:kSãósgéããSstkrãs-Sitqs-tuitu2ãtstqsq:épSãsuSitéSãststduSkru2ãtsrsãés
qtãqrãóscqrsyruérdptsitããts-riu)SsputédrirsüBãé]rsts]Sdã]étdptqtdpts-Sits
ãtustãp:irirsdSsptrpuSsitsyruétiritãOsdSãs]arqriSãsaSqtdã2]S/urós
Dsprutürs]Sdãéãptstqs-Sãé]éSdru2ãtsutrkqtdptsdSskriSs-utütuéiSós3:rdiSs
ãtsyéytd]érstããts-"kSOsSs]Su-SsRsrkéyériSsts-SitsySkprusrsiéãpué/:éusãt:s-tãSs
itsüSuqrst7:éké/urirósDsr/tup:ursutrks-rurs:qrsqtpritspSudrsã:rs-ru]érkéirits
]Sdã]étdpts ts r/uts rs S-Sup:déirits its itã]S/uéus tqs ãt:s ü:diSs prq/Rqs rs
7:rkéirits iSs kriSs S-SãpSós Ds utitdH)Ss iSs ãtu-tdptrustãp“s drs rir-prH)Ss
üktúBytksVãsdt]tããéiritãsirsyéiróses7:tsãts-utptditsr7:ésd)SsRsq:irusits
r]SuiSs ]Sqs Ss ytdpSOs qrãs yé/urus dSs uépqSs irs yéirs dSsãtdpéiSs 7:ts kats i“s
ätu“]képSstsãt:s]Sdat]éqtdpSsrptq-Surk6 panta rhei, p:iSsük:éós
s
Perguntas 
Eós Kts7:rksitsqt:ãskriSãsqtsitãyétéOs7:rksqtsutãpr\s
vós es7:tsRs]:upSsitqréãstqsqédarsyéir\sKts7:tsnSãpSsitsitãyéru2qt\s
bós 3:tsS/ãp“]:kSãst:s]SdpSudSOstqs“n:rãsp:uyrãs7:rdiSsdt]tãã“uéS\s

263. i
"3#i
CGi dc-ci PbuPi -ObRPi rá4Ougc\i ti ysái âc-Urc-Oqqcqi ái IáNáqi uáqNOcqi
áq4csiuOqUcq4cibáqqáiqáb4Ouc\i
5Gi t4íicbuáiysárci4ráUPriUcri-ásqiâP-ObRcqirá4crâOucq\i
i
i
6. Paralisia causada por secção da medula 
 
àIPiíiysPqáiqá-UráiPiâcbqáySêbâOPiuáis-Pirc4srPi4rPs-ú4OâPiuPiáqUObRPi
ucrqPIGitiáqUObRPiucrqPIiuciPVá4PuciíiysájrPuPKibciqáb4Ouci-POqiNáruPuáOrci
uPi UPIPNrPKi Ucri s-i PâOuáb4áGi ti âcIsbPi Nár4ájrPIi íi 4gci uPbOVOâPuPi á-i s-i
uá4ár-ObPuci IcâPIi ysái ci -POqi qPmrPucKi ci âPbPIi bárNcqci Urc4ámOuci Ucri
ráqOq4áb4áqi UPráuáqi uái cqqcKi íi rc-UOucGi Wi ci PâOuáb4ái ysái Ob4árrc-Uái Pi
âcb4ObsOuPuáiuPiNOuPiuPi-PbáOrPi-POqimrPNáKiéúiysáiqáââOcbPiPiIOmPagciáb4rái
ciqsUárOcriáiciObVárOcrKiáb4ráiPiâPjáaPiáiciâcrUcicsicijPONc(Náb4ráGi
çPrPIOqOPqiUcriqáâagciuPi-áusIPiUcuá-icâcrráriPiysPIysáriPI4srPiuPidfGi
)sPbucici4rPs-PiP4ObmáiciâPbPIibárNcqci-sO4ciPâO-PKiciráqsI4PuciíiPi-cr4ái
Ucri UPrPIOqOPi uPi ráqUOrPagcKi âc-ci á-i s-i ábVcrâP-áb4cGi ti -POcrOPi uPqi
UPrPIOqOPqiUcriqáâagci4rPbqNárqPIiuPi-áusIPiP4Obmá-icijPONc(Náb4ráiáiVcraP-i
Pis-PiNOuPibPiâPuáOrPiuáircuPqGiàq4rO4P-áb4áKiáq4Piíis-PiUró4áqáiáiUár-O4ái
s-Pi-cjOIOuPuáiysáiciuáq4ObciysOqibPiNáruPuáirá4OrPrGiàIPiqái4crbPis-PiUPr4ái
uPiNOuPiáiUcuáKi4crbPbuc(qái4áâbOâP-áb4áiâPuPiNázi-POqi-PusrPKiNcI4PriPi
PjrOriNúrOcqiH-jO4cqiuPiNOuPGi
EiqOb4c-Pi-cq4rPiPiO-cjOIOuPuáiqá-iNOuPiuPi-á4PuáiObVárOcriuciâcrUcKiysái
Prysá4OUOâP-áb4ái qái ObâIObPi UPrPi ci Vá-ObObcKi ái Pi Orrá-áuOPjOIOuPuái uPi
qO4sPagcGi1gciáNOq4ái-POqiysPIysáriráIPagciNONPiáb4ráiPiâPjáaPiáicijPONc(
Náb4ráKi-Pqis-ijIcysáOciâc-UIá4cGitiO-Uc4êbâOPiá-iráIPagciPciUróUrOciUóIci
ObVárOcri 4crbP(qái UPIUúNáIi bPi UPrPIOqOPGi Ei qOb4c-PiVcraPi cqi PVá4Pucqi Pi qái
uOrOmOrá-iQiqsPi-á4PuáiObVárOcriâc-ciqáiVcqqáis-iâcrUciáq4rPbRcGiàIáqiPmcrPi
UráâOqP-icâsUPr(qáiuáIPici4á-Uci4cucKi-PqiuáiVcrPiáiqá-is-iqáb4O-áb4ci
Ob4árbci uái UPr4OâOUPagcGi tci -áq-ci 4á-UcKi Pi qO4sPagci IRáqi uáONPi âIPrci ci
ysPb4ciciUóIciObVárOcriíibáâáqqúrOciUPrPiPiqcjráNONêbâOPGiEiVsbâOcbP-áb4ci
ójNOciuPi-á4PuáiObVárOcriVcOiOb4árrc-UOuciáiPmcrPiíiUábcqP-áb4áiqsjq4O4sFuci
Ucri áqVcracqiáN4árbcqGi dc-ci bci ObFâOci uPi NOuPKici âcb4rcIái uPijáNOmPi ái uci
Ob4áq4Obci UráâOqPi qári PUrábuOuci bcNP-áb4áKi ái Oqqci qcji Pqi âcbuOaváqi -POqi
PuNárqPqGi Eqi PVá4Pucqi NONábâOP-i âc-ci qái 4crbcsi uOVFâOIi UPrPi áIáqi áIO-ObPri
PjPONci PysOIci ysái VcOi Pu-O4Ouci PâO-PGi ti ucPagci -P4árOPIi âcrráqUcbuái Qi

264.
"3-
8c K$Fu $% $9+)c ='*$% ' %u)$ &*)$%+
( Fu*$%)+$%$ %u ' ++$% *%: u*$%& K
($ ' 8N* c$)c)$ * )$'$$% *$* /*
)$%$ *K = 'c)* '$ *% & Fu )** * 8K () *
% $*8+ +u+)%u 8 &
*Nu ) $)% %$ B* %% +$% )+'**9(& *% '$%
c$%c)+$% $ = *+$% u+ (=*K + * u+ %c** Q ')+)
)$8<$c) & $)% ) K c+ K ' ';') *NK = %)
'$%)$ +$%+ $) )c & +7=+ $ K8)c +'=*u7)K
c+ )** ( $ K ') *c$K 8)c + ' )* *& '**
N%$ '*%u % %$ +B* )+'**9()* *+$% '+ *
*u7*%)%u9*'*' ***)$%$*c*'$$%*&c9cu () *%:
$)%) +$%*%)$))+)% 'u+ +7)$%*%)%&
W()$%Fu* 8% *(+*c c$% () *u
() * %)() * N%$ * ' * )$%$ * c$*u) %+' '
c$c*u *)%u &*$*+ )*)(*K%$*) c$% *
'*%)$@Qc ) *A&+(D'**N%$K)$)c B*
*$(()+$%)$%$&+(Dc$Fu)*% +u$K='c)* B*
7+ + u+ c)cu *%)%& )7 %) Fu 8 + c% *
( $% + *u*')% '7+ * $%)* ***')%&'*u*
*%)$c$%* c)$%*+*% +Fu $%+u $ *cu*
7u'% *'8u$ **$c**:) *&
' %) c /* ()%)+ * ' )*) c u* ' *c
% $*(* +u Fu+)$ +*uu*%)$(% + %+
$ * +* * = * *u () K '$B* +u)% * (D* u+ u%B
c$c)+$% '8u$ u+ )$%'% c$)D$% %:)c
c$%c)+$%&L c)$%'H*8)+Q+)$ )+'u*)() *( +M*)
u+ % u%Bc$c)+$%& 8% cc + ' ( * Fu 8) $
+ )* * Ncu + *u u* ) & *+$% *$((u
( ) c + ';* c)$%K')*FuK$*')+)*++$%*
**'K%(c$cFu u* ) '$ * c+'$*
u+ '8u$ *$%)+$% )$8)) & u%*')+$%*K
+%c)c)*% * ' %)c $%* u%* *'%* )c )* c)$% *K
c+'( +Fu c)$% c 7uc+u+ 8 *+()+$% N%$
N K*7%uK)$c$*c)$%K+ $%$B** u% +$%(%
c8)+&W')*u+'9)$)c) +Fu () $ c ) *
=*$%) c+$( $$ Fu*** 7+' ( ()

265. s
"30s
tqsãéóses7:tsrdptãsturs"/yéSs-Sitsãtusut-tdpédrqtdptsut]Sdat]éiSs]SqSs:qs
yrkéSãSs -utãtdpts ts :qrs -Sããé/ékéirits its yéytd]érus tú-tuéwd]érãs -uSü:dirãós
A:éprãs yt4tãs ROs -SuprdpSOs rs ]ritéurs its uSirãs 7:ts utytkrs Ss qékrnuts irs
kS]SqSH)SóscqsrütpriSsãtdpé:2ãtsktyriSsits:qrsyérntqsãtqsu:qSsitsySkprs
rsãt:s]rqédaSs-tkSsr]éitdpt6sF(rkyt4st:sd:d]rsSspéytããtstdptdiéiSsãtqsSs
r]éitdptFós Ds ruuSnâd]érs dSs purpSs ]Sqs Ss ãtúSs S-SãpSsãSqtdpts ãts pSudS:s
]Sdã]étdpts -rurs :qs -r]étdpts 7:rdiSs -tuit:s rs -Sããé/ékéirits its tútu]tus rs
ãtú:rkéiritsntdéprkósoruédaSãs7:tsrdptãskats-rut]érqs/rdréãstsédãéndéüé]rdptãs
nrdarurqs :qrs -uSü:diéirits ts :qs ãéndéüé]riSs jrqréãs éqrnédriSãós mqs
-rurkBpé]Sãs -Sus ãt]H)Ss purdãytuãrks irs qti:krs iSs ãtúSs ütqédédSOs rs i:-krs
éd]r-r]éiritOs -Séãs a“s prq/Rqs rs its r-Sérus ãt:s qruéiSOs Rs q:éprãs yt4tãs Ss
-SdpSs-uéd]é-rkós
DskéH)Ssãtn:édptsRstd]rurusrsutrkéiritstsr-utditusrsr]téprusSsitãrq-ruSós
çrurs -tããSrãs 7:ts ktyryrqs rdptãs :qrs yéirs túrnturirqtdpts rpéyrs ts
túptudrqtdpts qSyéqtdprirOs rs q:irdHrs its -"kSs -rurs rsrpéyéirits ts Ss
qSyéqtdpSsédptudSãsRsp)SsiéüB]éks]SqSsdt]tãã“uérósNão se deixar abater, dSs
ãtdpéiSsits8d)SsitãéãpéuOsd)Ssutãéndru2ãtFOsRsSsktqrsitsq:épSãsrütpriSãósArãs
tqs:qsãtdpéiSsqréãs-uSü:diSOsRs]kruSs7:tstktãs-ut]éãrqsrdptãsabaixar-se, 
voltar  para  o  tapete, r]r/rus ]Sqs ãt:ãs rkpSãs y5SãOs qtiéus ã:rãs nurditãs
-utptdãztãs-tkrsutrkéiritósDsyéirsãtitdp“uérsSãsüSuHrsrséq-Su2ãtsdrsyéirósgrs
]ritéursitsuSirãstktãOsitsqrdtéursq:épSs]Sd]utprOspSqrqsrsyéirsdrãs-u"-uérãs
q)SãstsuSirqsrpuryRãsitkrósesr]éitdptsrn:Hrsrs]Sdã]éwd]érsits7:tsrsyéirs
d)Ssi:urs-rursãtq-utstsptqs:qsyrkSus]Sdãéitu“ytkós
Ws -ut]éãSs ut]Sdat]tus 7:ts yrkSus pédars dSs -rããriSs rs qtprits édütuéSus iSs
]Su-SstOs]SqséããSOsSs-"kSsütqédédSósmq/SursSãs-r]étdptãsptdarqsS/péiSsq:épSs
itktOstktãsq:éprãsyt4tãsd)Sstãpryrqsiéã-SãpSãsrsut]é-uS]rusrs]SdãéiturH)Ss
]Suutã-Sditdptós DnSurs tktãs -ut]éãrqs üé]rus its ]rãpénSs tsitié]ru2kats pSirsrs
rptdH)SOstq/Sursd)Ss-Sããrqstã-turus-urpé]rqtdptsdrirsqréãsitktósoSqSs
ãédrksiéããSOsSskriSsütqédédSs-tditsitktãs]SqSsãtsüSããts:qscorpo estranho. Ds
ãédpSq“pé]rsd)SsãSqtdptspSudrstú-ké]épSsSs7:rdpSsSs-u"-uéSskriSsütqédédSsRs
tãpurdaSs qrãs prq/Rqs üSuHrs rs itié]ru2kats rptdH)Ss utiS/urirós (Sudr2ãts
-rk-“ytks7:tstkts]Sq-ztsqtpritsirsyéirsts7:tsãtqstktsrsyéirsRsãSqtdpts
qtérsyéirós
Dsprutürs]tdpurks7:tsãtsãtn:tsVsr]téprH)SsiSsédüSupödéSsRsür4tus:ãSsiSs-"kSs
ã:-tuéSus 7:ts utãprOs ts éããSs its :qrs -SãéH)Ss qréãs a:qékits 7:ts rdptãós eãs
rütpriSãsr-utditqsrsSkarus-rurs]éqrOsj“s7:ts-urpé]rqtdptspSiSãsã:-turqs
ã:rsrkp:urósltdiSsrããéqOsrs-SãéH)Ssã:/Suiédrirsitsüur7:t4rstsrsdt]tããéirits

266. s
"33s
itsr:úékéSspSudrq2ãtsrSsqtãqSsptq-SskéH)Sststúénwd]érósDããéqs]SqSspédarqs
its üé]rus its ]rãpénSs drs tã]SkrOs tktãs -ut]éãrqs üé]rustã-turdiSs tqs q:éprãs
ãép:rHztãósesâq/épSsirãsutkrHztãsits]rãrkOs7:tsitéúrsq:éprsntdptstã-turdiSs
ãtdprirOs]Sq-uSyrsSs7:rdpSstããrãsãép:rHztãsã)Ssa:qékardptãósçSusS:puSskriSs
SãsrütpriSãOsdSsâq/épSsirãsutkrHztãOsüSuHSãr2qtdptsitéúrqsSs-ru]téuSstsrsãés
qtãqSãs drs q)SsdSs 7:ts ãts utütuts rSs rã-t]pSs ãtú:rkós  t]Sqtdir2ãts rSãs
-r]étdptãOsrebaixados dSsãtdpéiSsüBãé]Sstqsã:rãs]ritéurãsitsuSirãOsrsptutqs
]Sq-uttdã)S[stktãs-ut]éãrqsr-utditusrsr]téprusrj:iróses-SituspurdãüSuqr2ãts
tqséq-Spwd]érsirsdSépts-rursSsiérós=éãé]rqtdptOstktãsüé]rurqsitsjStkaSãstsã)Ss
üSuHriSãsrs-tuqrdt]tusãtdpriSãs-rursãtq-utósDnSursRs-ut]éãSstd]atustããrs
-Sãp:urs its tdtunérs rdBqé]S2tã-éuép:rks ts itié]ru2ãtsVãs -Sããé/ékéiritãs 7:ts
utãprqósltsrpRstdp)Ss-SiérqsSkarus-rursrsyéirsits]éqrs-rurs/réúSOstktãsrnSurs
ãtdprq2ãtsrsãt:ãs-RãósespurpSs]SqsSsq:diSOsprks]SqSsSãsãédpSqrãsi)Ssrs
tdptdituOs ]Sdãt7Ttdptqtdpts -rããrs rs ãtus q:épSs rq-krqtdpts éq-utndriSs
-tkSs-"kSsütqédédSósKSs-SdpSsitsyéãprsutiéqéiSOs-SusqtéSsirstdputnrstsirs
a:qékiritOsS:s-SusqtéSsirsutãéndrH)SstsitstãpriSãsitsa:qSus]r-ué]aSãSã
3!s
7:ts-Sitqs]atnrusVsit-utãã)SsdSs]rãSsitsd)SsptusãéiSské/turiSós
ltdpru2ãtsrSãs-Rãsirsyéirs-SituérsãtusSs-SdpSsits-rupéirs-rursitié]ru2ãts
tqs-r4srSsãtdpéiSsirsyéirstsrstd]SdpurusrsãésqtãqSósltq-utsySkprsrsS]Suutus
7:ts-tããSrãs]:jrãsyéirãsüSurqs]SqSs7:ts]SuprirãsrSsqtéSs-Sus:qsprksnSk-ts
iSs itãpédSs purdãüSuqrqs rs /éããtH)Ss its ã:rãs -Sããé/ékéiritãs tqs :qrs
S-Sup:déiritsitsür4tusutditusrãs7:tsutãprqstsrSsqtãqSsptq-Ss]utã]tus-rurs
rkRqsitsãésqtãqrãstsitsã:rãs-Sããé/ékéiritãósDsãédpSq“pé]rsitskéqéprH)SsiSãs
qSyéqtdpSãs qSãpurs 7:ts Ss ]rqédaSs édié]riSs -tkSs itãpédSs r-Sdprs qréãs tqs
iéutH)SsrSs]rq-SsrdBqé]S2tã-éuép:rks7:tsVsekéq-BrirsiSãsiéqéd:BiSãsüBãé]Sãós
çSusS:puSskriSOs7:rdiSsãtuytqs-rursrit7:rusVsutrkéiritsrs-utptdã)Ssitsãtus
Ss göqtuSs Es r/ãSk:pSs ts -rurs r]tdp:rus rs rktnuérs iSs qSyéqtdpSs ts irãs
-Sããé/ékéiritãsutãprdptãOspréãsitãrüéSãs-Sitqsãtusãr:i“ytéãósDsk:prs]Sdpurs:qs
itãpédSsp)SsiéüB]éks]Sdpéd:rsãtdiSsãtq-uts:qs]rqédaSsits-SituOsrããéqs]SqSs
ptdprpéyrãs its qSãpurus ts -uSyrus rs pSiSãs 7:ts d)Ss ãts -ut]éãrs its dtda:qrs
]Sq-réú)Sós (Sirs rs -rktprs its ]Sq-SuprqtdpSãs iSs FrnSurs ãéqFs tãp“s
]Sq-uSqtpéirs:déyS]rqtdpts]SqsSs-"kSsn:tuutéuS2qrã]:kédSOstd7:rdpSsr7:és
ãtspurprsitsr-uSúéqrusSs-"kSsqrã]:kédSsiSsjtépSsütqédédSós
KSãspuwãs]tdpuSãOsSs7:tstãp“skS]rké4riSsqréãsr/réúSOsSs]tdpuSsirs-RkyéãOsRs
SsqréãstúptdãrqtdptsrütpriSOstd7:rdpSsSs]tdpuSsiSs]SurH)SstsSsirs]r/tHrs
ã)Ssédptnurkqtdpts-utãtuyriSãstspSudrq2ãtsprutüróses-r]étdptsd)SsüSésjSnriSs
-rurs üSurs irs tãpurirs tqs y)Sós Dãs ptdprpéyrãs its éndSurus rãs édié]rHztãs iSs

267. s
"35s
itãpédSs-SusqtéSsirãs-u"ptãtãsqréãsutüédrirãsd)Ssktyrqsrsdtda:qrsãSk:H)Ss
itsrk]rd]ts-uSü:diS[srkRqsiSs7:tOsd)Sstúéãpts7:rk7:tuspé-Ssits-u"ptãts-rurs
rãsãtdãrHztãstsãtdpéqtdpSãsiSãs7:réãsSs-r]étdptsüSés-uéyriSósmkrãs]Sdpéd:rqs
ãtdiSs :qrs ptdprpéyrs ü:d]éSdrks its tdnrdrus Ss itãpédSós g)Ss ãts ]Sdat]ts rpRs
aSjts:qsödé]Ss]rãSstqs7:tséããSsptdarsãéiSskSnuriSsitüédépéyrqtdptOsãtjrsdSãs
utnéãpuSãsirsaéãp"uérsS:sdrãsqréãsrdpénrãsutkénéztãststã]uépSãsqépSk"né]SãsiSãs
-SySãósWããSsd)Ss7:tusié4tus7:tsd)Ssãtsityrs:péké4rusrãsqSitudrãstsutüédrirãs
-Sããé/ékéiritãspR]dé]rãósmkrãsãSqtdptsãtspSudrqs-tuénSãrãs7:rdiSsktyrqsVs
ut-utãã)Ss iSs r]Sdpt]éqtdpSs Suénédrkós mdp)Ss Ss itãpédSs -ut]éãrs -tdãrus tqs
rkn:qrs S:purs ]Séãrs -rurs dSyrqtdpts ySkprus rs tq/u:karus rs qtãqrs kéH)Sós
md7:rdpSsrpRsqtãqSsrãsqruryékaSãrãs-Sããé/ékéiritãsirs-uSpRpé]rsqSitudrs
ã)SskéqéprirãOsrãsiSsitãpédSs]Sdpéd:rqsãtdiSsédüédéprqtdptsyruérirãós
s
Perguntas 
Eós es7:tsqts7:t/uS:srstã-édar\ses7:tsutpéuS:sSsrdpénSs]SdptöiSstsSs
rdpénSssustento itsqédarsyéir\s
vós es7:tsqédarsqtpritsédütuéSusqSuprs7:tusqtsié4tu\sKts7:tst:sãSüuSs
r-"ãsã:rs-tuir\s
bós oSqSsrdiSstqsutkrH)SsrSsFiruFOsprdpSsdSsãtdpéiSsqrptuérks]SqSsdSs
ãtdpéiSsrdBqé]S\s
[ós es7:tsãéndéüé]rsutpéi)Ss-rursqéq\s
Gós lédpS2qtsa:qékariSsS:s-u"úéqSsirsa:qékirit\s
Lós oSqSstd]ruSsSsitãpédSs7:tsqtspSudS:sp)Ss-t7:tdSOs7:tspéuS:sitsqéqs
rsqtpritsédütuéSu\s
Nós es7:tsptdaSsrsytus]SqsSsptqrsdüé]rustã-turdiSsãtdpriSF\s
Pós oSqSskéiSs]Sqsrsdt]tããéiritsitsrj:irsts]Sqsrsit-tdiwd]ér\s
fós oSqSsqts]Sq-SupSstqsutkrH)SsrSs-SitustsVséq-Spwd]ér\s
Exós 3:ts r-ruwd]érs ptqs qédars utkrH)Ss ]Sqs Ss 7:ts tãp“sr]éqrOs ]Sqs rs
]r/tHrsts]SqsSs]R:\sms]SqsSs7:tstãp“sr/réúSOs]Sqsrs-Rkyéãsts]Sqsrsptuur\s

268. ç
"36ç
 
7 
Os Ombros 
 
 
MçâõQ-fncçDõQçõzVnõQçDeêNcçeC-neHençcLoõçDcçâõQ-fncçezçneLcSRõçQçHêDcéç
MQçTLcH“TfLcQçeçcQçõzõâLc-cQçzcC->zçcçhnecçQfâenêõnçDõçTõnâõçfCêDcéçlcç
âcn-eçcC-enêõnçDõçTõnâõçõQçõzVnõQKçâcQQcCDõçâeLcQçTLcH“TfLcQKçTmeoczçc-Bçõç
eQ-enCõKçeCFfcC-õçc-nhQçQfcQçõzõâLc-cQçTõVnezçcçâcn-eçQfâenêõnçDcQçTõQ-cQéç
gQçõzVnõQçLêoczçcçeNâneQQêHêDcDeçDõQçVncSõQçeçDcQçzRõQçcõçâeê-õKçLõTcLçDõç
zeêõçeçDcçêC-eoncSRõéç]fC-czeC-eçTõzçcçTõLfCcçHen-eVncLKçeLeQçQRõçcçhnecçDõç
TõnâõçõCDeçQeçâõDeçLençFfcLçTcnocçfzcçâeQQõcçTcnneocKçeçTõzõçcçLeHcéçrhQç
âõQ-fncQçêC-enCcQçTnHCêTcQçâõDezçzcCê,eQ-cnBQeçCõQçõzVnõQçQõVçcç,õnzcçDeç
zôQTfLõQç eCDfneTêDõQç eç -eCQõQç õfç c-Bç zeQzõç Tõzõç zhQç ,õnzcSíeQç Dõç
eQFfeLe-õç”QQeõéç
gQçzcêQçC“-êDõQçQRõçõQçombros erguidos, eC-neçõQçFfcêQçâcneTeçFfenenç
eQTõCDenBQeçfzcçTcVeScçzeDnõQcéçtõzõçezçfzçTcncTõLçõfçfzcç-cn-cnfocKç
eLcçQeçze-eçâcncçDeC-nõçcõçTõC,nõC-cnçõQçâenêoõQçDõçzfCDõçLhç,õncéçCfcCDõç
cLoõç CõQç cQQfQ-cKç C”Qç cf-õzc-êTczeC-eç eCTõLmezõQç cçTcVeScéç àC-RõKç
FfcCDõç õç QfQ-õç âcQQcKç õQç õzVnõQç ne-õnCczç hç âõQ-fncçCRõç cQQfQ-cDcç eç cç
TcVeScç Qeç c-neHeç CõHczeC-eç âcncç DêcC-eéç tõCQeF eC-ezeC-eKç õzVnõQç
TnõCêTczeC-eç enofêDõQç zõQ-nczç Ffeç Qefç ânõânêe-hnêõçâenzcCeTeç
TõCQ-cC-ezeC-eç CeQQeç eQ-cDõç cVcêNcDõç eç TmõTcDõç eç CRõç TõCQeofeç zcêQç
LêHncnBQeçDõçzeDõéçPcLHeDKç-czVBzKçeLeçNhç-eCmcçLeHcDõç-cC-õçCcçTcVeScçFfeç
êCTõCQTêeC-ezeC-eçâne,eneçcVcêNcnBQeçeçâcQQcnçDeçzcCeêncç,fn-êHcçâeLcçHêDcç
TõzçcçTcVeScçze-êDcçeC-neçõQçõzVnõQéçgçzeDõçTnHCêTõçTõCoeLcDõçCcçhnecç
DõQçõzVnõQçzõQ-ncBQeç-czVBzçCcçeQ-neê-eDcçDcçâõQ-fncéçlRõçBçncnõçFfeçcç
eQQeQçõzVnõQç,cL-ezçcçLcnofncçeçcçeCenoêcçâcncçQfâõn-cnçõç,cnDõçDcçHêDcçeçcç
neQâõCQcVêLêDcDeçTõnneQâõCDeC-eéçgçõzVnõçeQFfenDõçenofêDõçfCêLc-encLzeC-eç
QenHeç-cC-õçâcncçânõ-eoençõçTõncSRõçTõzõçâcncçVLõFfehBLõéç
gç â”Lõç õâõQ-õç cCc-HzêTõç Bç TõCQ-ê-f“Dõç âõnç âeQQõcQç Tõzç õQçombros 
caídos, Ffeç eNâneQQczç neQêoCcSRõéç àLeQç LezVnczç âhQQcnõQç Tõzç cQç cQcQç
Tc“DcQçeKçDeç,c-õKçcQçõzõâLc-cQç->zçTen-cçQezeLmcCScçTõzçcQcQçneTõLmêDcQéç
gzVnõQçTc“DõQçCeTeQQcnêczeC-eçQfâõn-czçzcêQçTcnocç@neQâõCQcVêLêDcDeAçDõç
Ffeç QRõç TcâcDeQKç QefQç âõQQfêDõneQç eQ-Rõç QõVneTcnneocDõQéç gQç õzVnõQç
-eC-czç DeêNcnç eQTõnneocnç cFfêLõç Ffeç Bç DezcQêcDõç âcncç eLeQKç eç -eC-czç

269. i
"3!i
qsj4rPOr(qáGi 9úi PImci bOqqci ysái uáqUár4Pi âc-UPONgcKiqcjrá4suci ysPbuci cqi
c-jrcqiqgciPIí-iuci-POqiáq4ráO4cqGiEqiPVá4PucqiugciPiO-Uráqqgciuáiysái
4c-P-i UPrPi qOi 4cuci ci Uáqci uci -sbucGi oúi Ncb4Puái uái PjrPaú(Icqi qcji cqi
jrPacqiÓOmsPI-áb4áiâPFucqxiáiPIONOú(Icqis-iUcsâcGi
Ombros Pâáb4sPuP-áb4á áq4ráO4cqiáNOuábâOP-is-PiâPUPâOuPuáiráuszOuPi
uáiPqqs-OriPiâPrmPiuPiráqUcbqPjOIOuPuáiUáIPiUróUrOPiNOuPGiAásqiUcqqsOucráqi
qáiráâcIRá-iUPrPiUcuáriP4ár(qáiâc-iPiNOuPGiàIáqiugciPiO-Uráqqgciuáiysái
4árOP-iuáiVPzáris-iáqVcraciO-ábqciUPrPiqsUcr4PricqiábâPrmcqiysái4ê-iUáIPi
Vráb4áGi dc-ci jPqái UPrPi ci H-jO4ci á-i ysáq4gcKi 4POqi c-jrcqi qgci s-i
UráqqsUcq4cijPq4Pb4áiVrPâcKiciâcb4rcIáiuPiNOuPiqc-áb4áiUcuáiqáriPqqs-Ouci
âc-imrPbuáqiVPuOmPqGiWibP4srPIiysáicqiUcqqsOucráqiuáic-jrcqiysáiqárNá-i
-POqiUPrPicrbP-áb4ciysáics4rPiâcOqPi4ábRP-is-PimrPbuáibáâáqqOuPuáiuái
PUcOcKiUráVárObucic-jrcqiáqUáâOPI-áb4áiIPrmcqicbuáiUcqqP-iPUcOPriPiâPjáaPi
áKiésb4P-áb4áiâc-iáIPKiPiráqUcbqPjOIOuPuáGi
àb4ráicqic-jrcqiármsOucqiáicqic-jrcqiâPFucqiIcâPIOzP-(qáicqic-jrcqiá-i
HbmsIcirá4cKiysáiuábc4P-is-iáq4Pucibcr-PIGiàb4rá4Pb4cKi-áq-cibáq4áiâPqci
Rúi qObPOqi uái áNPmárci ysái bgci uáONP-i uái qári qOmbOVOâP4ONcqGi Eqi c-jrcqi
4OUOâP-áb4ái-PqâsIObcqKiâc-icqi-úqâsIcqiáq4OrPucqKiqObPIOzP-iUPrPi4cucici
-sbuciysáiPysOiPImsí-iáq4úiuOqUcq4ciPiPqqs-OriPiráqUcbqPjOIOuPuáiUcriqOi
-áq-ciái-POqGitâáb4sPbuciáqUáâOPI-áb4áiáqqPiáNUráqqgcKi4PINáziP4rPNíqiuái
-PqqPi -sqâsIPri cj4OuPi Qi âsq4Pi uái 4ráObP-áb4ci csi ucqi ábâRO-áb4cqi
âcrráqUcbuáb4áqKiPImsí-i-cq4rPiciysPb4ciUábqPibciáVáO4ciysáiáNárâáiqcjrái
cqics4rcqGi1áq4áiUcb4cKiáIáiIáNPb4Pi4P-jí-iPiqsqUáO4PiuáiqO-sIPriâcOqPqiysái
mcq4PrOPi uái 4árGi Eqi qcIuPucqKi ysái bgci qc-áb4ái sqP-imPIváqi á-i qsPqi
éPysá4Pqi-Pqi4P-jí-i4OrPqiá-i4cuPqiPqiâP-OqPqKiqái4rPá-iâc-ciâcIá4ONOuPuái
á-iráIPagciPiOqqcGitiNcziUcUsIPriVPIPiuáiombros inchados. TbuOâP(qáiUPrPici
áN4árOcriysPb4ciUcuáriáiysPb4PiráqUcbqPjOIOuPuáiqáiáq4úiuOqUcq4ciPiPqqs-OrKi
qábuciysáibPiNáruPuáiPi-POcrOPi4áNáiPiáqUObRPiysájrPuPiUPrPiáNárâárKiqcji
cruábqKi Pi VPI4Pi uái ráqUcbqPjOIOuPuáGi E-jrcqi qsUáruO-ábqOcbPucqi ObuOâP-i
ámcqiqO-OIPráqKiábysPb4cic-jrcqiáq4ráO4cqiObuOâP-iciâcb4rúrOcGi)sPbucKiPIí-i
uOqqcKi áIáqi qgci âPFucqKi Oqqci ObuOâPi ysái báq4ái âPqciPImsí-i uáqOq4Osi uái qái
PVOr-Priáiuái-cq4rú(IciPci-sbucGi
Eqic-jrcqKiUcr4Pb4cKiuOzá-iPImciqcjráici4OUciuáiâcbVIO4ciysáiqái4á-iâc-ici
-sbucKi qábuci ysái cqi c-jrcqi á-i HbmsIci rá4ci áq4gci ráPI-áb4áina  altura 
certa. )sPbuci âPFucqKi -cq4rP-i ci uáqHbO-ci uái qási UrcUrOá4úrOc[i ármsOucqKi
ysái ysárá-i áIsuOri Pi ráqUcbqPjOIOuPuái UPrPi âO-PGi çcOqi c-jrcqi ármsOucqi
4P-jí-i qái 4crbP-i áq4ráO4cqKi uPbuci Urc4áagci PuOâOcbPIi úi âPjáaPi á-i qsPi

270. s
"5?s
ptdprpéyrsitst]ké-ãru2ãtós
DkRqsiéããSOsrsrkp:ursutkrpéyrsiSãsSq/uSãsqSãpurOs]SqsSskriSsqréãs/réúSOs
7:rks qtprits irs -Skruéirits Rs r]tdp:rirs drs yéirós DããéqOs dSãs aSqtdãs Rs
nturkqtdpts Ss Sq/uSs iéutépSs 7:ts tãp“s qréãs /réúSOs édié]rdiSs ]Sqs éããSs 7:ts
tãp)SsqréãsiéãptdiéiSãsdtããtsâq/épSstsptditdiSsrséusitstd]SdpuSsrSsq:diSs
itsqrdtéursqrã]:kédrqtdpts]SdpuSkrirstsrnutããéyrósesSq/uSstã7:tuiSsqréãs
/réúSOs7:tsS]Suutstqsq:katutãsdrsqréSuérsirãsyt4tãOsédié]rs7:tsãtstd]rurs
ãt:srq/étdptsitsqrdtéursütqédédrqtdpts-rããéyrósoSqsSsSq/uSsqréãs/réúSs
qSãpur2ãtsrSsq:diSsSskriSsiSs7:rksãtstãp“sqréãsãtn:uSós
Dsü:dH)Ss-u"-uérsiSãsSq/uSãsRsiruské/tuiritsitsrH)SsrSãs/urHSãósArãsits
qrdtéurs ãéqékrus rs ]SqSs tktãOs ]Sqs Ss ptq-SOs-SitqsqSytu2ãts -rurs ]éqrs ts
-uS-Su]éSdrus:qstã]SdituéjSs-rursrs]r/tHrOstktãs-SitqsqSytu2ãtsprq/Rqs
-rursrsüutdpts-rursr/uénrustdputsãésSs-tépSstsSs]SurH)SósmãprsRs:qrspB-é]rs
-Sãp:ursitsr:pS2-uSptH)SOs]Sqsrs7:rksSãsrütpriSãsqSãpurqs]SqSsãtsãtdptqs
y:kdtu“ytéãsts]rutdptãsits-uSptH)SósA:éprãsyt4tãOsdrãsq:katutãOsa“s-Suspu“ãs
iéããSsrsãtdãrH)Ssitsptusits-uSptntusS:srédirsS]:kprusãt:s-tépSsiSsq:diSós
mããrãs q“ãs -Sãp:urãs utqtptq2ãts üut7Ttdptqtdpts Vs -:/tuiritós 3:rdiSs rs
qtdédrsdrsytuiritsitytuérsptusãéiSs:qsqtdédSOsSãsãtéSãs7:ts]SqtHrqsrs
]utã]tus d)Ss ã)Ss ãr:iriSãs ]Sqs rktnuérs ts ãéqs tã]SdiéiSãs ]Sqs ytunSdarós
ltéSãsnurditãOstqs:qrsãép:rH)Ssitsédãtn:urdHrsitsãésqtãqSOs-Sitqsktyrusrs
7:tsãts-utüéursS]:kprus:qrsütqédékéiritsp)SsitqSdãpurpéyrósltdpéqtdpSãsits
édütuéSuéiritstsédãtn:urdHrãstqsutkrH)SsrSs-u"-uéSs-r-tksütqédédSs7:tsd)Ss
ã)Ss ]SdüuSdpriSãs ]Sdã]étdptqtdpts td]rudrq2ãts tOs drãs utnéztãs
]Suutã-SditdptãOspSudrq2ãtsyéãBytéãsts-rk-“ytéãs]SqSs]S:urHrãós3:rdiSsrs
-Sãp:urs -uSptpSurs ptqs -Sus S/jtpéySs Ss ]SurH)Ss ts ãt:ãs ãtdpéqtdpSãOs Rs
tã-t]érkqtdpts Ss Sq/uSs tã7:tuiSs 7:ts tãp“s tã-t]érkqtdpts ]:uyriSs -rurs rs
üutdptós
oSqs tããrs -Sãp:urs Sãs rütpriSãs ãts ür4tqs tãputépSãOs Rs]SqSs ãts tktãs ãts
tã]SditããtqstqsãésqtãqSãósKtããrsqrdtéurOsãt:sédptuéSuspSudr2ãtstãputépSsts
ãt:ãs -:kqztãs j“s d)Ss -Sitqs tú-rdiéu2ãts irs qrdtéurs ]Suutã-Sditdptós Ds
utã-éurH)Ss ]:uprs 7:ts irés utã:kprs tú-kB]éprs rs -S/utsiéã-SãéH)Ss -rurs rs
]Sq:dé]rH)SósDséqrntqsitséãSkru2ãtstsitsüt]aru2ãts-rursüSurs]Sq/édrs]Sqsrs
ptdiwd]érsits]SdãtuyrusrãstqSHztãs-rursãésqtãqSstsits-urpé]rqtdptsd)Ssãts
itütditus its nSk-tãs tytdp:réãós mqs yt4s iéããSOs rãs yépéqrãs itããrs -Sãp:urs
ptditqsrsutpéuru2ãtsrédirsqréãs-rursãt:stã-rHSs-uSptnéiSOs7:ts]Sdãéãptsits
Sq/uSãs riérdpriSãOs ts /urHSãs ts ]Sãprãs ]:uyrirãós ArãOs j:dprqtdpts ]Sqs rs
-uSptH)Ss itãtjrirOs pSiSsbunker tüé]r4s pur4s prq/Rqs ]SdãénSs tãputépt4rOs

271. ç
"5 ç
nêoêDeDçeçõâneQQRõçFfeçâõDezçLeHcnçc-Bçcç,cL-cçDeçcnéç
ç
ç
1. Problemas dos ombros 
 
O braço luxado 
 
leQ-cçLeQRõçDcçcn-êTfLcSRõçDõçõzVnõKçeQâe-cTfLcnçeç,neF eC-eKçcçTcVeScç
DõçõQQõçDõçVncSõçQcL-cçDeçQefçeCTcêNeKçcõçzeQzõç-ezâõçFfeçõQçc,e-cDõQç
âenDezçcçâõQeéçàzçôL-êzcçêCQ-xCTêcKçeLeQçNhçeQ-cHczç,õncçde si cC-eQKçNhçFfeç
cçLeQRõçDeTõnneçDeçzõHêzeC-õQçeNcoencDõQçDõQçVncSõQéçleQ-eçTcQõKç-eC-õfB
Qeç cLoõçcom  mãos  e  pésKç Deç zcCeêncç ,õnScDcKç DeQTõCmeTeCDõç eç
QfâeneQ-êzcCDõç cQç ân”ânêcQç âõQQêVêLêDcDeQéç gç VncSõçzõQ-ncç cç eNêo>CTêcç
eNcoencDcç cõç CRõç zcêQç âcn-êTêâcnç Dõç NõoõKç cVcCDõCcCDõç Qfcç âõQêSRõç
-ncDêTêõCcLç eç êCDêTcCDõç DõLõnõQczeC-eç Ffeç CRõç QõzeC-eç eLeKç zcQç Qefç
ânõânêe-hnêõç êC-eênõç -õzõfç õç TczêCmõç enncDõéç Wç CeTeQQhnêõç fzç êzeCQõç
DeQocQ-eKç men”êTõKç TõCQTêeC-eç eç neâe-êDõç DcQç ân”ânêcQç âõQQêVêLêDcDeQç Deç
cn-êTfLcSRõçâcncçFfeçcQçTõêQcQçQeNczçLeHcDcQçDeçHõL-cçcõçTczêCmõçTõnne-õéçgç
-encâef-cçcâ”êcçõçâBçCcçcNêLcçDcçH“-êzcçeçõçTõLõTcçDeçHõL-cçCõçLfocnçTõzçfzç
âfNRõ[ç Ccç zcêõnêcçDcQç HeDeQKç câ”Qç eLeç -enç DcDõç fzç âfNRõç cC“zêTõç ezç Qêç
zeQzõç âcncç c-neHenBQeç cçfzcç -cLç êC-enHeCSRõç cõç zeQzõç -ezâõçmen”êTcç eç
Vnf-cLéçàQQeçânõTeDêzeC-õKçeNTeâTêõCcLzeC-eçneTõCmeTêDõçDeç,õnzcçfCxCêzeç
âõnç -õDcQç cQç TõnneC-eQç Dcç zeDêTêCcKç zõQ-ncç NfQ-czeC-eç -eCD>CTêcQç
mõzeõâh-êTcQéçMFfeLeçc-õçeNTeQQêHõçezçFfeçõçêCTêDeC-eçõTõnnefçBçCõHcçeç
TõCQTêeC-ezeC-eçTõCQfzcDõçeçeNcoencDõéçóêQêTczeC-eKçâeLõçzeCõQKçõçVncSõç
Ffeç Qeç âenDefç Bç CõHczeC-eç LeHcDõç cõç TczêCmõç Tõnne-õéç uefç ânõânêe-hnêõç
eCTõC-ncnçeQQeçTczêCmõçDeâeCDeçQfVQ-cCTêcLzeC-eçDeçFfRõçTõCQTêeC-eçeLeç
-õnCcçõçcTõC-eTêzeC-õéçàzçTcQõçTõC-nhnêõKçTmeocBQeçQçTmczcDcç,ncFfeDcçDcç
ThâQfLcçDõçõzVnõKçõfçQeNcKçeLeçTõC-êCfcçDeQLõTcCDõçõçVncSõçezçQê-fcSíeQç
De-enzêCcDcQç eKç ,êCcLzeC-eKç ezç FfcLFfenç õTcQêRõéç MQQêzç Tõzõç -ncCQ,õnzcç
Qefç Tõnâõç ezç Hê-êzcç TnHCêTcç Deç -eC-c-êHcQç Deç zõHêzeC-õç eNcoencDõKç eLeç
zeQzõç-õnCcBQeçHê-êzcçDeç-eC-c-êHcQçmen”êTcQçDeç-nc-czeC-õéçCfcQeç-õDõQçõQç
zBDêTõQçâneTêQczç,cDençfzçoncCDeçeQ,õnSõçcC-eQçDeç,õnScnçQfcçH“-êzcçDeQQcç
zcCeêncéç
lc-fncLzeC-eKç -enêcç zcêQç QeC-êDõç Qeç õQç c,e-cDõQç DeQLõTcQQezç QfcQç
-eC-c-êHcQçDeçzõHêzeC-õQçeN-nezcDõQçâcncçõçxzVê-õçcC“zêTõBeQâênê-fcLéçlõç

272. ç
"5"ç
FfeçcçêQQõçQeçne,eneKçcçcLzcçQfâõn-cçzcêQçeKçcLBzçDêQQõKçcVneçõâõn-fCêDcDeQç
âcncç Ffeç õç õVNe-êHõç ânõânêczeC-eç Dê-õç Dcç õfQcDcç zõVêLêDcDeç âõQQcç Qenç
cLTcCScDcéç gç VncSõç Qcêç Dõç LfocnKç ezç oencLKç DeHêDõç cç zõHêzeC-õQç Deç
cnnezeQQõçQezeLmcC-eQçcõçDeçfzcçTc-câfL-céçleQ-eçTcQõKçQcL-cçcõQçõLmõQç
FfeçõçoncCDeçcnnezeQQõç-ezçzcêQçTmcCTeQçDeçQençVezBQfTeDêDõçezçQeC-êDõç
,êofncDõéç
Mç-encâêcçfQfcLçDcçQê-fcSRõçTnHCêTcç-ezçâõnçõVNe-êHõç,õn-cLeTençcçThâQfLcç
DõçõzVnõçc-ncHBQçDõç-neêCczeC-õçDeçzõHêzeC-õQçeçeNenT“TêõQçzõDencDõQçDeç
,õnScçFfeKçDeC-nõçDõQçLêzê-eQçDeç,nõC-eêncQçQeofncQKç,õn-cLeSczçõQçzôQTfLõQçeç
LêoczeC-õQçTênTfCDcC-eQéçaeQQcçzcCeêncKçeHê-cBQeçTõC-êCfcnçDeQocQ-cCDõçcç
ThâQfLcç Dcç cn-êTfLcSRõç -cLç Tõzõç cTõC-eTeç cç TcDcç DeQLõTczeC-õç eç cç
neQâeT-êHcç neêCQ-cLcSRõç Ffeç Qeç Qeofeéç àQQeç TõCTeê-õç âõDeç Qenç -ncCQâõQ-õç
âcncç õç âLcCõç DõQç ânõVLezcQç cC“zêTõQéç gQç c,e-cDõQç DeHenêczç ânc-êTcnç
zõHêzeC-cnBQeçeQ-nê-czeC-eçDeC-nõçDcQçTênTfCQ-xCTêcQçeN-enCcQçDe-enzêCcDcQç
âeLcQç ,nõC-eêncQç âneeQ-cVeLeTêDcQéç gç âneQQfâõQ-õç âcncç êQQõç Bç câneCDenç cç
TõCmeTençcQç,nõC-eêncQéçIõn-cC-õKçCRõçQeçeNêoeçTfêDcDõKçzcQçTõncoezéçCfezç
TõCmeTeçQefQçLêzê-eQçâõDeçõfQcnçc-BçzeQzõçTneQTençâcncçcLBzçDeçQêçzeQzõéç
àQQcçQenêcKçeC-ne-cC-õKçcç-cne,cçneDêzêDcç-cLçTõzõçcçneânõDfDçõçVncSõçFfeç
fL-ncâcQQõfçQefQçLêzê-eQéçWçâneTêQõçõfQcnçzcêQçeçcLTcCScnçõVNe-êHõQçDêQ-cC-eQKç
cêCDcçFfeçQeNcçQçTfQ-cçDeçoncCDeQçeQ,õnSõQçeçc-BçzeQzõçDõneQéç
ç
Perguntas 
 
Eéç gCDeç Hõfç LõCoeç DezcêQ\ç àzç Ffeç zeDêDcç fL-ncâcQQõçzêCmcQç
âõQQêVêLêDcDeQçeçTõzâe->CTêcQ\ç
Oéç àNêNõçDezcêQçDeçzêzçzeQzõ\çPeC-õçcLTcCScnçõçêCcLTcCShHeLçeçzeç
zcTmfTõçDeçzcCeêncçcVQfnDc\ç
qéç gCDeKçezçQeC-êDõç,êofncDõKçneTfõçDêcC-eçDeç,nõC-eêncQçeçzeç,cSõçzcêQç
eQ-neê-õçDõçFfeçTõnneQâõCDeçcçzêzçeçcçzefçõVNe-êHõçDeçHêDc\ç
véç gçFfeçFfenõçcLTcCScn\çIcncçõCDeçFfenõçên\çCfcLçõçõVNe-êHõçDõçzefç
ânõNe-õç Deç HêDc\ç CfcLç cç MoncCDeç NõocDcMç âeLcç FfcLç zeç eQ,õnSõç
@QeTne-czeC-eA\ç
 
A síndrome ombro-braço 
 
Pnc-cBQeçDeçfzcçQêC-õzh-êTcçDeçDõnçCcçhnecçDõçõzVnõçeçDõçVncSõçFfeç
,neF eC-ezeC-eç eQ-hç LêocDcç cç fzcç Q“CDnõzeç DcQç HBn-eVncQç TenHêTcêQéç Mç

273. s
"5#s
qtié]édrsr]riwqé]rstd:qtursqréãsitsyédpts]r:ãrãsiéütutdptãOsitsaRudérsits
iéã]Ss rs p:qSutãós (urpr2ãts drs qréSuérs iSãs ]rãSãs its :qrs ãédpSq“pé]rs its
ãS/ut]runrs ]Sqs éuuéprH)Ss iSs -ktúSs ]Ruyé]S2/ur7:érkOs rs utits dtuySãrs
utã-Sdã“ytks -tkSs /urHSós oSqs éããSs Sãs qSyéqtdpSãs iSãs/urHSãs pSudrq2ãts
iSkSuSãSãstOsüédrkqtdptOsSs/urHSsqrks-SitsãtusktyrdpriSOsits7:rk7:tusüSuqrs
d)Ss r]éqrs irs aSué4Sdprkós A:éprãs yt4tãs ptq2ãts rs ãtdãrH)Ss its 7:ts tkts Rs
tú]tããéyrqtdpts -tãriSOs Ss 7:ts qSãpurs ]SqSs Rs iéüB]éksãréus irs -SãéH)Ss its
ut-S:ãSsut-utãtdprirs-tkrs-SãéH)Ss-tdi:urirós
3:rdiSsSs-r]étdptsd)Ss]Sdãtn:tsqréãstun:tusSs/urHSOsrsédptu-utprH)Ss
pSudr2ãts7:rãtsiéã-tdã“ytkósmktsd)Sstãp“sqréãstqs]SdiéHztãsitsrãã:qéusSs
]SdpuSktsitsã:rsyéirOsrnruu“2krstsqSãpurus7:tqsqrdirsIdSs]Su-Sáósçrursrs
édptu-utprH)SOs Rs it]éãéySs ãr/tus ãts Rs Ss /urHSs iéutépSOs qrã]:kédSOs 7:ts tãp“s
/kS7:triSOsSs/urHSs]SqsSs7:rksãtsktyrsrstã-rirsiSs-SituOsS:sSstã7:tuiSOs
ütqédédSOs]SqsSs7:rksãts-titsrknSsirdiSsVsq)SsrsüSuqrsits:qrs]Sd]aróses
ãédpSqrsitéúrs]kruSsSs7:tsitytsutpuS]titusdrsyéirOsj“s7:tséq-titsSãsrütpriSãs
itsrpédnéusSsS/jtpéySósWstyéitdpts7:tsãtsptdpS:s-Susptq-Ssqréãs7:tsã:üé]étdpts
rk]rdHrusp:iSs]SqstããtskriSósmktsS/pRqs:qsitã]rdãSsüSuHriSOstsSsS:puSOsã:rs
]ard]tóseãs-r]étdptãs-Sitqstãpruséq-tiéiSãstqsã:rsptdprpéyrsitspSudrusSs
q:diSs i"]éks 7:rdiSsSs /urHSs 7:ts nSk-térOs Ss iéutépSOsRs itãkénriSós mktãsd)Ss
-Sitqs qréãs -5us ts iéã-Sus ]SqSs nSãprqós oSqs Ss tã7:tuiSOs utpéur2ãts rs
-Sããé/ékéiritsitsrnruurustsãtn:urustOsãéq/Ské]rqtdptOsrsits-tiéustsqtdiénruós
DskéH)Ssrsãtusr-utdiéirs]Sdãéãptstqsirus:qsitã]rdãSsdSs7:tsãtsutütutsrSs
rã-t]pSs éq-tiéiSós orãSs Ss -"kSs qrã]:kédSs tãptjrs /kS7:triSOs éããSs ktyrs
r:pSqrpé]rqtdptsrs:qsutkr]éSdrqtdpSsqréãsédptdãSs]SqsSsâq/épSsütqédédSós
 tãprsr-tdrãsSstã7:tuiSOstsitããrsüSuqrsSãsrütpriSãsã)SsüSuHriSãsrs:ã“2kSs
qréãOs tq-utnrdiSs r7:tkrs -Sãp:urs qréãs ãSkprs ts itã]SdpurBirs iSs -"kSs
ütqédédSOsrSs7:rksürkprsrsptdr]éiritsiSskriSs]Sdpu“uéSósorãSsSskriSsütqédédSs
tãptjrs /kS7:triSOs Rs -ut]éãSs S]:-ru2ãts qréãs iSs -"kSsqrã]:kédSós Ws -ut]éãSs
pSqrusrãsuRitrãsdrs-u"-uérsq)SOs:ãrdiSsSs/urHSsiéutépSósekarus-rursrsiéutéprOs
ié4srskéH)SOststkrstúénts7:tsãts]SdpuSktsrsdrytsirsyéirs]SqsSs-u"-uéSs-:daSsts
7:tsrs-u"-uérs-tããSrsitptuqédtsSsü:p:uSós
s
Perguntas 
Eós 3:rksSskriSs7:tsd)Ss]SdpuSkSsqréã\s
vós DpRs7:ts-SdpSsqtstú]tiésdrsptq“pé]rsiSskriSs/kS7:triS\smsrpuryRãs
iSs7:w\s
bós çrurs 7:ts tun:és Ss /urHSs /kS7:triS\s çrurs j:uruOs -rurs nSk-truOs -rurs

274. ç
"5-ç
cTeCcnKçâcncçâeDênçcçâcLcHncéééç\çgçFfeçeQ-cHcçenncDõ\ç
véç tõzçFfcLçâcn-eçDeçzefçQenKçCeoLêoeCTêcDcçc-BçcoõncKçQõfç,õnScDõçcç
zeçõTfâcn\ç
 
Tensão nos ombros 
 
PeCQíeQç Ffeç âõDezç Tmeocnç cõç -õ-cLç eCDfneTêzeC-õç DõçzôQTfLõç CõQç
õzVnõQçeçCcçneoêRõçQfâenêõnçDcQçTõQ-cQç->zçeQ-neê-cçneLcSRõçTõzçânõVLezcQç
DeçQõVneTcnocçCcçneoêRõçDcQçHBn-eVncQçLõzVcneQçêC,enêõneQéçIõêQç-fDõçõçFfeç
TõLõTczõQç @õfç Ffeç CõQç TõLõTczAç QõVneç õQç õzVnõQç -enzêCcç ,êCcLzeC-eç âõnç
âneQQêõCcnçcçâBLHêQéçMQQêzçTõzõçcTõC-eTeçTõzçcQçDõneQçCcQçTõQ-cQKçCRõçQRõç
cQçTcnocQçFfeçõzVneczõQçTõCQTêeC-eBzeC-eçeçTõzçoõQ-õçFfeçCõQçTcfQczç
zõLBQ-êcQKç eç Qêzç cFfeLcQç õVnêocSíeQç Ffeç cnncQ-czõQçTõCõQTõç Deç zcCeêncç
êCTõCQTêeC-eç eç CRõç cDzê-êDcéç CfcCDõç eQ-czõQç hç cL-fncç Deç fzcç
neQâõCQcVêLêDcDeKç C”Qç cç co eC-czõQéç MFfêLõç Ffeç TcnneoczõQç TõCQTêeC-eB
zeC-eKç QeNcç TõCTne-õç õfç QêzV”LêTõKç Bç Qfâõn-hHeLKç cêCDcç Ffeç QeNcç
õVNe-êHczeC-eç âeQcDõéç rcQç cFfêLõç âeLõç FfcLç CRõç CõQçneQâõCQcVêLêDczõQç eç
CRõç cDzê-êzõQç -õnCcBQeç ncâêDczeC-eç êCQfâõn-hHeLéç CfezKç TõCQTêeC-eç eç
HõLfC-cnêczeC-eKç Qfâõn-õfç õç âeQõç eç cç Dfncç neQâõCQcVêLêDcDeç Deç Qfcç HêDcKç
eNêVeçõzVnõQç,õn-eQçTõzçõQçTõnneQâõCDeC-eQçzôQTfLõQç-neêCcDõQéçCfezKçcõç
TõC-nhnêõKçQfâõn-cçzeCõQKçzcQçTõC-ncçcçHõC-cDeçõfçDeç,õnzcçêCTõCQTêeC-eKç
QeC-eç cç Tcnocç zcêQç âeQcDcç eç QefQç zôQTfLõQç Qeç -õnCczç n“oêDõQç eç QefQç
õzVnõQKçDeHêDõçcõçDeQocQ-eKçDõezéç
MçLêSRõçDêDçFfeçBçâneTêQõç-ençTLcncçâcncçQêçcçQõVneTcnocKçâcncçTõC,nõC-cnç
cFfêLõçFfeçQeç-õzõfçQõVneçQêçDeçzcCeêncçTõCQTêeC-eçeçêCTõCQTêeC-eçeçõçFfeKç
DêQQõKç õânêzeç eç -eCQêõCcéç IõDeBQeç eC-Rõç õâ-cnç TõCQTêeC-ezeC-eç eC-neç
TõC-êCfcnç Qfâõn-cCDõBõç HõLfC-cnêczeC-eç õfç Qeç Bç âneTêQõç DeQTcnneohBLõKç
âõnFfeç Qeç -õnCõfç êCQfâõn-hHeLç eç -õnCcç cç HêDcçarrastada. uõzeC-eç Qeç âõDeç
LêHncnçDcFfêLõçFfeçnecLzeC-eçQeçTõCmeTeéç
ç
Perguntas 
Eéç gçFfeçâeQcçQõVneçzêzçeçzeçQõVneTcnneoc\çgçFfeçzeçõânêze\ç
Oéç gçFfeçcQQfzêçQezçFfeêNcnBzeKçzcQçTõzçQeTne-cçzhçHõC-cDe\çgçFfeç
cQQfzêçQõVçânõ-eQ-õ\ç
qéç CfeçDeHeneQKçFfeçneQâõCQcVêLêDcDeQçâeQczçQõVneçzêz\ç
véç gçFfeçFfenõçTcnneocn\çgçFfeçâneTêQõçQfâõn-cn\çgçFfeçoõQ-cnêcçDeç
CRõç-ençzcêQçDeçco eC-cn\ç

275. ç
"50ç
ç
8 
Os Braços 
 
 
lõQQõQ VncSõQç QfVDêHêDezBQeç ezç VncSõç eç cC-eVncSõKç LêocDõQçâeLcç
cn-êTfLcSRõçDõçTõ-õHeLõéçgQçVncSõQçQêzVõLêDczçcçeCenoêcçeçcç,õnScKçQRõçâõnç
cQQêzçDêDençCõQQcQç,õnScQçcnzcDcQçâeQQõcêQéçgQçNõHeCQçcâõC-czçâcncçQefQç
V“TeâQKçõQçzôQTfLõQçFfeçDõVnczçõQçVncSõQKçFfcCDõçDezõCQ-nczçQfcç,õnScç
âcncç êzâneQQêõCcnéç PõnCczõBCõQç TcâcDeQç Deç zcCêâfLcnç âõnç zeêõç DõQç
cC-eVncSõQKç Nhç Ffeç CeLeQç eQ-Rõç -õDõQç õQç zôQTfLõQç Ffeç âenzê-ezç õQç
zõHêzeC-õQçDcQçzRõQéçgQçTõ-õHeLõQKçcn-êTfLcSíeQçezç,õnzcçDeçDõVncDêScKç
TõLõTczç ezç Nõoõç cFfeLcQç âõQQêVêLêDcDeQç Deç cLcHcCTcçâõnç zeêõç DcQç FfcêQç
âõDezõQçcâcCmcnç-fDõçcFfêLõçFfeçTõVêSczõQéçPençVncSõQçLõCoõQçQêzVõLêDcç
eNenTenç oncCDeç êC,Lf>CTêcKç âneQQêõCcnç fzcç cLcHcCTcçzcêQç LõCocç QêoCê,êTcç
-czVBzç-ençzcêQçâõDenéçMLBzçDêQQõKçeLeQçne,Le-ezç-czVBzçCõQQcçTcâcTêDcDeç
DeçneQêQ->CTêcéçMQQêzKçCõQQcQçeN-nezêDcDeQçQfâenêõneQçzõQ-nczçCõQQcç,õnScKç
CõQQcç,LeNêVêLêDcDeçeçCõQQcçzõVêLêDcDeçCõç-nc-õçTõzçõçzfCDõKçTõzõç-õzczõQç
CõQQcçHêDcçCcQçzRõQçeçHczõQçcõçeCTõC-nõçDeçõf-ncQçâeQQõcQéç
gçxzVê-õçêC-enâeQQõcLç-õnCcBQeçeQâeTêcLzeC-eçcTeQQ“HeLçâõnçzeêõçDeLeQKçNhç
Ffeç QRõç õQç -eC-hTfLõQç Ffeç eQ-eCDezõQç ezç DêneSRõç cõçzfCDõç eç QefQç
mcVê-cC-eQéçGenzcCç^eêDeLeCençneLcTêõCcçõQçVncSõQçTõzçcçâõVneDcçSArm Yç
VncSõç/ Armut YçâõVneDcTéçIcn-êCDõçDcçQeneCêDcDeçSGleichmutT TõzõçâõQ-fncç
eQâênê-fcLç êCc-cKç eLeç H>ç cç âõVneDcç Qfnoênç FfcCDõç Qc“zõQç Dcç QeneCêDcDeéç
Iõn-cC-õKçõçxCêzõçSMutT DõQçVncSõQç-õnCcBQeçQ“zVõLõçDeçâõVneDcçeQâên“-fcLéç
PncSõQçQcfDhHeêQçQRõçânõâõnTêõCcêQçcõçTõnâõçeKçCeQ-eçFfcDnõKçQRõç-cC-õç
HêoõnõQõQçTõzõç,LeN“HeêQKçTõC,êhHeêQçeçz”HeêQKç,õn-eQçeçQfcHeQéçàLeQçâõDezç
,eTmcnBQeçHêõLeC-czeC-eçeçcVncScnçTõzç-enCfncKçne-ençeçzcC-ençDêQ-cC-eçDõç
TõnâõKç Qenç oeCenõQõQç eç -czVBzç cocnncnç Tõzç DeTêQRõ[çâõDezç cocnncnç õQç
õf-nõQç QõVç õQç VncSõQç FfcCDõç âneTêQczç Deç cNfDcKç eç -czVBzç ,êTcnç êz”HeêQç
eCFfcC-õçcLofBzçzõnneçDeç,õzeéçCfcCDõçCRõçQeçLeHcçcLofBzçcçQBnêõKçâõDeB
QeçezçHeDçDêQQõçtomá-lo nos braços eç,cD>BLõçneoneDênçQçe-câcçêC,cC-êLéç
tcQõçõQçVncSõQçCRõçTõnneQâõCDczçcçeQQeçêDecLKçmhçCêQQõçfzcçDeTLcncSRõç
QõVneç Qefç ânõânêe-hnêõéç MLBzç Deç Qfcç ,õnScç eç âõDenKçbraçosç âeQcDõQç eç
musculosos zõQ-nczKç eC-neç õf-ncQç TõêQcQKç fzcç Ten-cç LeC-êDRõç eç,cL-cç Deç
,LeNêVêLêDcDeéçIõDeçQençFfeçLmeQç,cL-eçõçQeC-êDõçâcncçcQçQf-êLeDcQçeç-czVBzKçhQç

276. ç
"53ç
HeDeQKç-c-õéçàLeQçDRõçfzcçêzâneQQRõçVnf-cçeçonõQQeêncçeKçeQâeTêcLzeC-eçcõç
cCDcnKç VcLcCSczç Deç zõDõç cLoõç cTcCmcDõç eKç cLBzç DêQQõKç DeQcNeê-cDõéç gQç
ânõânêe-hnêõQçDRõçcçêzâneQQRõçDeçFfeçeLeQçzeQzõQçCRõçQeçDRõçTõC-cçDeQQcQç
âõDenõQcQç,ennczeC-cQéçrcQçâõDeçQenç-czVBzçFfeçeLeQçD>ezçâeQõçcçQefç
âeQõKç eQâeTêcLzeC-eç FfcCDõç Qeç eQ,õnScnczç -cC-õç âcncç Ffeç êCTmcQQezç Deç
,õnzcç -Rõç êzâneQQêõCcC-eéç MQç TõnneQâõCDeC-eQç zcQQcQç Deç zôQTfLõQç DõQç
mcL-enõ,êLêQ-cQç DeHenêczç Qenç HêQ-cQç Dcç zeQzcç zcCeêncç Ffeç õQç õzVnõQç
neQâeT-êHõQéç
gçâ”LõçõâõQ-õçBç,õnzcDõçâõnçbraços fracos, TõzõçFfeçc-ncQcDõQçezçQefç
DeQeCHõLHêzeC-õéç àLeQç eNâneQQczç cç ,cL-cç Deç TcâcTêDcDeç âcncç cVncScnç eç
câõDencnBQeç Dcç HêDcéç Icn-êCDõç Deç fzcç QeCQcSRõç Deç êzâõ->CTêcKç eLeQç zcLç
eQ-RõçezçTõCDêSíeQçDeçQeofncnçcFfêLõçDeçFfeçâneTêQczKçâenQeHencnçCcFfêLõç
FfeçLmeQçBçêzâõn-cC-eçeçzcC-ençDêQ-cC-eçDeçQêçcFfêLõçFfeçCRõçQfâõn-czéçMç
âcn-ênçDêQQõKç^êLmeLzçAeêTmçDeDfDçFfeçcçHêDcçDeç-cêQçâeQQõcQçDeQ-cTcBQeçâeLcç
M,cL-cçDeçêCêTêc-êHcMéçWç,neFfeC-eçFfeçcçeLcQçQeçQõzezçzRõQç,nêcQKçcTeC-fcCDõç
FfRõçâõfTõçTcLõnõQõçeçc,e-fõQõçBçõçTõC-c-õçDõQçc,e-cDõQçTõzçõçzfCDõ
5?
éç
PncSõQç,êCõQçeç,õn-eQKçFfeçLezVnczçcQçâc-cQçDeçfzcçcncCmcKçneHeLczçfzç
Qenç Ffeç eQ-eCDeç cç zRõç âcncç cFfêLõç Ffeç FfenKç Ffeç-cLHeDç QeNcç c-Bç zeQzõç
êzâen-êCeC-eKçzcQçFfeç-czVBzçzfê-cQçHeDeQçQfâõn-cçânõVLezcQéçGhçCeLeQçcç
-eCD>CTêcçQçnêoêDeDKçeçcç,cL-cçDeç,LeNêVêLêDcDeçeçDeçmcVêLêDcDeçâõDeç-õnCcnBQeç
eHêDeC-eéçsezVncCDõçâêCScQKç eLeQç -eCDezç cç cânõHeê-cnç cQç õâõn-fCêDcDeQç eç
zfê-cQçHeDeQKç-czVBzKçQçcânõânêcSRõéçrõHêzeC-õQç-enCõQKç,LeN“HeêQçeçQfcHeQç
LmeQçQRõçCcçHenDcDeçeQ-ncCmõQéç
PncSõQç oõnDõQç eç ,ncTõQç c-fczç Deç zcCeêncç DeQcNeê-cDcç eç c-Bç zeQzõç
DeQcQ-ncDcéçàLeQç->zçfzçNeê-õçêCDõLeC-eçeçDeêNczçeC-neHençâõfTcçzõVêLêDcDeç
eçcLeonêcçDeçHêHenKçQefçân”ânêõçâeQõçLmeQçBçDezcQêcDõKçcQQêzçTõzõçcçTcnocç
DcçHêDcéçàLeQçTfQ-czçcçQeçâHnçezçzõHêzeC-õçeçDeêNczçcçDeQeNcnçFfcC-õçcç
DêCczêQzõKç,õnScçeç-czVBzç,LeNêVêLêDcDeéç
ç
ç
1. Problemas dos braços 
 
Fraturas dos braços 
 
ãzç VncSõç FfeVncDõç QêzVõLêDcç fzcç neLcSRõç nõzâêDcç Tõzç õç zfCDõéç
IenDefBQeçõçTõC-nõLeçDcçHêDcKçCRõçQeçâõDeçzcêQçcocnncnçCezçcâcCmcnçCcDcKç

277. i
"55i
bgciqáiUcuái-POqi4rPzárici-sbuciPiqOibá-iUPr4OâOUPriuáiP4ONOuPuáqibcr-POqGi
tiUáqqcPiáq4úiObâPUPâO4PuPiUPrPiPmOrGidPqcicijrPaciuOráO4ciqáéPiPVá4PucKibgci
qáiUcuáibá-i-áq-ciPqqObPriciUróUrOcibc-áiáiíiUráâOqciráqOmbPr(qáKiciysáiíi
ci -áq-ci ysái rá4OrPri Pi UróUrOPi PqqObP4srPi uPi NOuPGi à-i PIms-Pqi âsI4srPqi
Pb4OmPqKiysájrPNP(qáicsiP-Us4PNP(qáicijrPaciucqiIPurváqGioáqqPi-PbáOrPKi
áIáqi árP-i 4c4PIi csi 4á-UcrPrOP-áb4ái VcraPucqi Pi PjuOâPri uái qási cVFâOcGi Eqi
IPurváqiuáqOmbP-iPiObNPqgciuáis-PiâPqPiâc-ciMysájrPrMKiá-iáâcbc-OPis-Pi
ysájrPiíiPImciOmsPI-áb4áiVP4PIKiuúibPi-áq-PiqáiPImsí-iíircsjPuciuOrá4Picsi
ObuOrá4P-áb4ái P4rPNíqi uPiquebra uPqi âc4PaváqGi Aá-UráKi 4rP4P(qái uái s-Pi
âcb4ObsOuPuáiP4íiáb4gciâcbVOúNáIiysáiqáirc-UáiPjrsU4PiáiucIcrcqP-áb4áGi
1Pqi VrP4srPqKi Pi 4PráVPi Pi qári PUrábuOuPi âcbqOq4ái á-iOb4árrc-Uári
âcbqâOáb4á-áb4ái ci UPurgci uái NOuPi á-UráábuOucGi dc-i ci NáráuOâ4ci uái
MObâPUPâO4PuciUPrPiPmOrMKiciqOb4c-Piáq4PjáIáâáiPi-cIusrPiáN4árbPGiEijrPaci
ysáiâPOiVcrPiíiqOmbOVOâP4ONcJiciuOráO4cKiâc-iciysPIiPjrO-cqiâP-ObRcKicsiciysái
UáuáKi ci áqysárucGi tci -ármsIRPri bci ráUcsqci ráâáO4PucKi uáNá-i ráqsI4Pri
ObuOâPaváqiuáiâc-cibciVs4srciPiPI4árbHbâOPiUcuárOPiOb4rcuszOr(qáibPiNOuPiqcji
PiVcr-Piuái4ábqgciáiráIPNP-áb4cGitiáNcIsagciuciPâcb4áâO-áb4ciysáiIáNcsiúi
VrP4srPiráUráqáb4PiPiIOagciPiqáriPUrábuOuPiqcjiPiVcr-PiVFqOâPKibgciIOjárPuPGi
ã-i-cNO-áb4ciObsqsPIicsiáNPmárPuciá-iqsPiáN4ábqgciáIáNPiPi4ábqgciuái
Vcr-PiurP-ú4OâPiP4íiysáiciráIPNP-áb4ciNcI4PiPiáq4PjáIáâár(qáiysPbucicicqqci
âáuáGi.POqiPâcb4áâO-áb4cqiqgciOmsPI-áb4áiUábqúNáOqiáiâcbârá4P-áb4ái4ê-i
-POqiIómOâPiá-iqáb4OuciVOmsrPucGi
XiUPr4áicqiuáqNOcqiuPiIáOiuPqiPIPNPbâPqKicimrcqqciuPqiVrP4srPqiuáijrPaci
câcrrá-i uáNOuci Piquedas. àq4Pqi âc-Uvá-i á-i márPIi Pi -POcri UPr4ái ucqi
acidentesGi ti ysáuPi bcqi Uvái á-i âcb4P4ci âc-i s-Pi UrcjIá-ú4OâPi Rs-PbPi
UrO-cruOPIJi Pi ysáuPi uPi sbOuPuái UPrPuOqFPâPi bPi UcIPrOuPuáGi Es4rPqi âsI4srPqi
s4OIOzP-ics4rPqiO-PmábqKi-PqibábRs-PiáqâPUPiuáqqáiUPurgciUrO-cruOPIiuPi
ráéáOagci uái qási ârOPucri Ucri UPr4ái uci Rc-á-i ái uái qsPi ysáuPi VObPIGi 1Pi
tb4OmsOuPuáKiPihybris, PirájáIOgciuciRc-á-iâcb4rPioásqKiárPiâcbqOuárPuPici
7bOâci UáâPucGi Ei Rc-á-i UráâOqPNPi Pqqs-O(IPi âPqci ysOqáqqái Uárâcrrári ci
âP-ObRci uci uáqábNcINO-áb4cGi Ei áNá-UIci uái çrc-á4ási -cq4rPi Pi VPqái uPi
ráéáOagciuáiVcr-PiáNUIOâO4PiysPbuci4rPziciVcmciPcqiRc-ábqKiâcb4rPrOPbuciPi
cruá-i ucqi uásqáqGi àIái âPOi Vsbuci uáUcOqi uOqqcKi ái Pi UsbOagci ysái 4á-i uái
qsUcr4PriP4íiqsPiIOjárPagciíiurúq4OâPGi
EiqO-jcIOq-ciíiqá-áIRPb4áiysPbuciysájrP-cqibcqqcqicqqcqKiysPbucici
UIPbci âcrUcrPIi 4crbP(qái ObâPUPâO4Puci UPrPi 4áb4P4ONPqi uái ráéáOagcGi 1óqi
áNPmárP-cqi PImci ái âcb4rPrOP-cqi Pqi IáOqi uái bcqqPi bP4srázPGi Aámsá(qái Pi

278. ç
"56ç
âfCêSRõKç ezVõncç cç zeCQcoezç eHêDeC-ezeC-eç CRõç QeNcJçNczcêQç õfQcnç
CõHczeC-eKçNczcêQçHõL-cnçcçfL-ncâcQQcnçcQç,nõC-eêncQéçMõçTõC-nhnêõKçBçâneTêQõç
c-neHenBQeç cç HêHenç eç cç TõCQêDencnç cç HêDcç Tõzõç fzç DeQc,êõéç CfcC-õç zcêQç
DêHenQêDcDeç Bç êC-nõDfDêDcçCõç TfnQõç,êNõç Dcç HêDcKç zeCõQç õç-ezcç Tmeocç cõQç
õQQõQéçlcçzcêõnêcçDõQçTcQõQKçõçLõTcLç,nc-fncDõç-õnCcBQeçzcêQç,ênzeçcêCDcçâõnç
zeêõçDcç,õnzcSRõçDeçfzçTcLõéçCfcCDõçfzcç,nc-fncç”QQecçCRõçQeçTfncçDêneê-õKç
êQQõçBçQêCcLçDeçFfeçõQçâcQQõQçêC-enCõQçCRõç,õnczçQf,êTêeC-eQçeçõçDeQcTõnDõç
FfeçâenQêQ-eçne,Le-eBQeçCõçTõnâõéç
IneTêQczõQçQezâneçcnnêQTcnçTcênçezçCõQQõçTczêCmõéçãzcçFfeDcçDeHenêcç
Qençfzcçõâõn-fCêDcDeçâcncçDe-enBQeçeçânõTfncnçõf-nõQçTczêCmõQKçQõVne-fDõç
TczêCmõQç CõHõQç Ffeç Qeç DeQHêezç Dõç -nõ-eç TõQ-fzeênõéçWç âneTêQõç nõzâenç cç
TõC-êCfêDcDeç eç TõLõTcnç õQç ,fCDczeC-õQç cC-enêõneQKç Nhç ,ênzeQKç ezç FfeQ-RõKç
eQâeTêcLzeC-eçFfcCDõçneQfL-cçDê,“TêLéç
ç
Perguntas 
Eéç CfcLçDeçzefQçLcDõQKçõçzcQTfLêCõçõfçõç,ezêCêCõKçeQ-hç-RõçeCTcLmcDõç
FfeçfzcçêC-ennfâSRõçQeç,eDçCeTeQQhnêc\ç
Oéç M-BçFfeçâõC-õçefçCRõçQ”ç-êCmcçeQQcçâcn-eçDeçzêzçQõVçTõC-nõLeKçzcQçcç
eQ-cHcçeQ-ncCofLcCDõ\ç
qéç uenhçFfeçcç,nc-fncç,õêçCeTeQQhnêcçâcncçnõzâençcçzõCõ-õCêc\çgçFfeçcç
HcnêeDcDeçFfeçHezçTõzçcç,nc-fncç-ncDçâcncçzêz\ç
véç gCDeç Bç Ffeç cQç TõCHêTSíeQç QRõç ,ênzeQç DezcêQKç õQç TõCTeê-õQç Qeç
-õnCczçâneTõCTeê-õQKçõCDeç-eCQêõCeêçeçeNcoeneêçDezcêQçcQçTõêQcQ\ç
èéç gCDeçBçFfeçzefçTczêCmõçeNêoeçzcêQçLêVenDcDeç@DeçzõHêzeC-õA\ç
kéç tõzõçcCDcçzêCmcçTõncoezçâcncçênçc-BçõQçLêzê-eQçeçfL-ncâcQQhBLõQçezç
QeC-êDõç,êofncDõ\ç
úéç tõzõçâõQQõç-ncDençâcncçzêCmcçHêDcçHcnêeDcDeKç-eCQRõçeçneLcNczeC-õç
Ffeç,cSczçQeC-êDõ\ç
ç
Inflamação dos tendões 
ç
Mç êC,LczcSRõç DõQç -eCDíeQç DenêHcç êofcLzeC-eç Deç fzç eQ,õnSõç eNTeQQêHõKç
ezVõncçCRõçDeçâõDenõQcQçcSíeQçDeçcLcHcCTcçeNcoencDcQçeçoõLâeQçHêõLeC-õQKç
zcQçDeçâeFfeCõQçzõHêzeC-õQçDeçTõC-ncSRõçneâe-êDõQKç-cLçTõzõçõTõnnezçcõç
Dêoê-cnçõfç-nêTõ-cnçDeçzcCeêncçeCTcnCêScDcéçMFfêç-czVBzçCRõçBçcçc-êHêDcDeçezç
Qêç Ffeç ânõHõTcç ânõVLezcQKç zcQç Qfcç eNeTfSRõç TõC-nc“Dcéç PnêTõ-cnKç
Cc-fncLzeC-eKçâõDeçQençneLcNcC-eéçrcQçFfezçc,ênzcçêQQõçQõVneçQfcçc-êHêDcDeç

279.
"5!
%)c% )$ 'c)+ *$((u+ )$8 + *%$/*+*% K
*)+'*+$%KFu$%+c$*c)>$c) Fu $%*%:c$% 9&Fu
$=8+ u+ N $%*)$*)$u $% *+ **+*$% &
(D u=+( * % 9u( c )$** *+ *c+ +*c
$ %) $ & )* +%)( /* '$* *%)$ '+ $c
%$* %)() + )* N $%&c$8)%)$c$*c)$%)$8 + B*$%
$ 7 )$ * %$/*K ,: Fu * * * c * * Fu )* %u uK
Fu Fu 8+ K ' +$* 8 * +2*cu*K '$& + (D
*u'% 8 +*% +$%K*'(c +)8)cu *Kc+)%*
K8 +u+*c $*' *)K' *u*'')%:)*Ku+ ' u* '
+)% & % ') *+7c : $ 'u*K *, ' D $
++$%'%u$uK+ )*% K'**&
) cu% K $ $% $%K *+$% %+ 'u* c+ 7,%)(
*u'8)c) &' %)*) $c**:)Fu**$((** c$*c)>$c)
* *)%u & *' c)$%* () + %$ B* % c$*c)$%*
*u %)() '$%c$c*$%)+ )*'8u$ *)$%$/*
c+ c)$ *&*+2*cu*c$% 9*( +*)*%>$c) &W'c)*
*c7)c$% Fu*% *))&8% %)%c u* ' *)*%>$c)
'**$%)Fu *Fuu()$ *$*)7)) * )$8 +
c$*u+ $ 7 )$ * %$/*& %$K *7 %$* K
' %)c +$% * 7 )$ Fu$((K% 8N)7)) =)+)$
+'u+*88 %) $%K*u$+ M *)+M&+':K
'% $%K u+ c% $c $) +$% $ )$8 + 7 )$ %$& W
'c)*+*$%*' )$ **)$ )* (%>$c) Fu'+
* *$%)* c+ $)%)DK ) + 8$% +u $ *)$%+ %% +$%
*$c &
*' $*8u$'+( ) K$ %u +$%$+*+'*% %
u+ 'uH( Fu ( 8)c '$% ') +$%& ** *)%u = %9')c
u$)c +$% 'Fu N'** c$8)% $% *, c$*c)$%
8)c)>$c) c$cu*% 7 *)*%>$c) )$c$*c)$%+ Q
7 &7 )$ *%$/*% +7=+')$c+c$8)%*c $$%*
c+ u%* % 7 * + $u )* % )* c+ %) 8) & * cu' /*
+$c)$ * %>+ + c+u+ +$%$) * +()+$%* Fu $ *
c $* %)(*u*% *+*) *)*%>$c) $ +)%) Fu*$c $
+*+%+'**c$$ 7 )$ *%$/*&
*% % $$u+ $*)*%>$c) ')* c+%$>$c)
* ) $'*B*% () +*% B*$*+2*cu**7 *B+ *

280. s
"6?s
its:qrsutãéãpwd]érs]SdãprdptOs/tqstã]SdiéirsIdrs/rédarsiSãsptdiztãáOs7:ts
prq/RqsãtsS]:kprsar/ékqtdptstqsãtdpéiSsüén:uriSs-Suspu“ãsitsur]éSdrké4rHztãs
préãs]SqSsFqrãst:snSãpSsprdpSsitsür4w2kSs-rurstktsIS:s-rursrãs]uérdHrãáOstsdrs
ytuiritst:sã"sSsürHSs-SusrqSuFósWs-SããBytkOstq/SursiéüB]ékOstút]:prus-SusrqSus
S:srqé4rits:qrsrpéyéiritsqSd"pSdrs7:tsd)Ssntursdtda:qrsrktnuérsts7:tOs
dSsü:diSsiSs]SurH)SOsitéúrsédãrpéãütépSós=r4tus]SqstdputnrsrknSsqSuprkqtdpts
r/Suut]éiSs Rs 7:rãts éq-SããBytks ]Sqs Ss -tdãrqtdpSs S/jtpéySs iéuénéiSs rs :qrs
qtprsitptuqédrirósWããSsãSqtdptsü:d]éSdrsqSqtdprdtrqtdpts]SqSstdputnrs
uép:rkós
es-uS/ktqrsãtspSudrstã-t]érkqtdptsdBpéiSs7:rdiSsrsédükrqrH)Ssã:untstqs
rpéyéiritãs7:tsd)Ssãtsãrtqs/tqsdrsryrkérH)SsnturkóseditsFpué]SpriSs-tkrs
-u"-uérs-tããSrFstsãéd5déqSsitsürkprsitstktnâd]érOsd)SsRsitsriqéurus7:tséããSs
d)Ss -uSi:4rs dtda:qrs ãrpéãürH)Ss -uSü:dirós 3:tqs irpékSnurürs Ss 7:ts S:puSs
-tdãS:s-ut]éãrsptus:qrs-uSü:dirséitdpéüé]rH)Ss]Sqstããrs-tããSrs-rursãtdpéu2
ãts /tqs ]Sqs tããts pur/rkaSs FrkétdriSFós Ws üut7Ttdpts 7:ts tqs préãs rpéyéiritãs
itãtdySkyrq2ãtsutãéãpwd]érãs7:tsãSkr-rqsrsqSpéyrH)Sósmqsyt4sits]Sdpéd:rus
ür4tdiS2Ss ]SqSs rpRs tdp)SOs :qrs ytuiritéurs -utytdH)Sstqs utkrH)Ss Vs
édükrqrH)Ssirs/rédarsiSãsptdiztãsãtuérstã]krut]tusãt:s]Sq-SuprqtdpSstqs
utkrH)SsrstããrsrpéyéiritOspurprusitsür4tus:qrs-r:ãrs7:rdiSsüSusSs]rãSsIrdptãs
irs-r:ãrsüSuHrirs-tkSsntããSáOsq:irusSspur/rkaSsS:srs-Sãp:urstqsutkrH)Ssrs
tktós
s
Perguntas 
Eós oSqSsrdirsqt:s]SurH)SstqsutkrH)SsVsqédarsrpéyéirit\s
vós 3:ts S/jtpéySãs IptdãSã\ás t:s -tuãénSs tqs ãtnutiSs ]Sqs tkr\s 3:ts
qSpéyrH)SOsdSsü:diSOspué]SprOsirpékSnurürsS:srp:rstqs]Sdj:dpS\s
bós 3:)Sstd]rudéHrirqtdptst:s-tuãénSsédptdHztãsãt]utprã\s
[ós es7:tsptdaSsãt]utprqtdpts]Sdpursqt:spur/rkaS\sKtsSditsytqsqédars
utãéãpwd]érOsrs7:tsãtsutkr]éSdrstúrprqtdpt\s
Gós mqs 7:ts qtiéirs tkrs ptqs rs ytus ]Sqs rs yrkSurH)Ss nturks iSs qt:s
pur/rkaS\s g)Ss qts ]SdãéituSs ]r-r4s its qréãs rpéyéiritãs ]Sqs qréãs
utã-Sdãr/ékéirit\s
Lós oSqSs qts utkr]éSdSs ]Sqs rs qSdSpSdér\s çSããSs ytus prq/Rqs ãt:s
rã-t]pSsuép:rksS:sãSqtdptsrstãp:-éit4\s
 
 

281. i
"6 i
2. O cotovelo 
 
dc-iqásiPsNOIOciUcuá-cqi4rPzárici-sbuciP4íibóqiáibáIáiPjrOriâP-ObRci
PcqiqcâcqGiWiPiPIPNPbâPiâIúqqOâPiâc-iPiysPIiâcIcâP-cqi4cuPqiPqiPIPNPbâPqi
á-i -cNO-áb4cKi âc-i Pi ysPIi PVPq4P-cqi cqi cs4rcqi uái bóqi csi cqi P4rPF-cqi
âPrObRcqP-áb4áGitImsbqi4rPjPIRP-iâc-iIOmPusrPqi4gciusrPqiysáiuáqábNcINá-i
s-PiâcsrPaPiuáiáqâP-Pqibcqiâc4cNáIcqGitiUqcrFPqági4á-iPysOis-iuáiqásqi
IsmPráqi uái PUPrOagci -POqi VráySáb4áqGi 1gci íi rPrci ysái áIPi âc-áâái Pi UPr4Ori
uáqqái IsmPrGi tqi qsUárVFâOáqi ábusráâOuPqi qgci s-Pi áqUíâOái uái âc4cNáIáOrPi
Ucr4PucrPiuáiâcbVIO4cqGitqiUáaPqiuáiNáq4súrOciâc-iráVcracqibáqqáqiUcb4cqKi
qáéPi uái VPjrOâPagci csi uáUcOqi uái qái uáqmPq4Prá-Ki -cq4rP-i ci ysPb4ci áIPqi
Ucuá-i qári báâáqqúrOPqGi tjrOri âP-ObRci âc-i Pi PésuPi ucqi âc4cNáIcqi íi s-Pi
áNUráqqgcijPq4Pb4áiâc-s-iá-iNúrOPqiIFbmsPqicâOuáb4POqGi
Ei qOb4c-PiP-UIP-áb4áiuOVsbuOuciucijrPaciuái4ábOq4Piáq4úijPqáPuciá-i
s-iáqVcraciáNâáqqONciUrcNcâPuciUáIPis4OIOzPagciO-UróUrOPiâc-ciPIPNPbâPGiWi
s-i áNá-UIci âIúqqOâci uPi áNOq4êbâOPi UPrPIáIPi ái qO-sI4HbáPi uci O-UsIqci uái
mcIUáPriáiuPiObOjOagciucimcIUáGitirPysá4áKiqábucis-PiáN4ábqgciucijrPacKi
Ps-áb4Piábcr-á-áb4áiPiVcraPiuPiPIPNPbâPGiàb4gcKiysPbuciqáiécmPiá-is-Pi
Ucq4srPi 4ábqPKi 4PINázi qcji -sO4Pi Uráqqgci UPrPi cj4áriráqsI4Pucqi csi âc-i
P-jOagciá-UárrPuPKiPiPr4OâsIPagciuPiPIPNPbâPiíiVcraPuPiáiciâc-sbOâPiUcri
-áOciuPiucrGià-iqOKi4cucicibáâáqqúrOciNcI4PrOPiPcijc-iâP-ObRciâc-iOqqcGiã-i
âc4cNáIci ucIcrOuci âcb4rPUvá(qái Pi âcb4ObsPri écmPbuciái UrcNOuábâOPi Pi
báâáqqúrOPiUPsqPiUPrPi-áuO4PagcKiusrPb4áiPiysPIiciécmPucriUcuái4áq4PriqsPqi
rPzváqiUrcVsbuPqiUPrPi4POqi-cNO-áb4cqiáNâáqqONcqGitiâcOqPiqc-áb4áiqái4crbPi
UrcjIá-ú4OâPiysPbucicqiPVá4PucqibgciugcicsNOucqiPciâIPrciPNOqciuciâcrUciái
âcb4ObsP-irPysá4áPbuciqá-ipiedade,jogando cqics4rcqicontra a parede. ti
IOagci Pi qári PUrábuOuPi qárOPi áb4ábuári Pi OuíOPi uci écmci ái écmPri uái -PbáOrPi
áqUcr4ONPGi tysOIci ysái qái VPIcsi qcjrái ci âc4cNáIci uái4ábOq4Pi bgci NPIái
bP4srPI-áb4ái qói UPrPi ci 4êbOqKi -Pqi UPrPi 4cuPqi Pqi qO4sPaváqi PbúIcmPqi
âcrráqUcbuáb4áqGi náq-ci ysá-i bsbâPi qámsrcsi s-Pi rPysá4ái uái 4êbOqi bPqi
-gcqiUcuáiqcVráriuáqqái-PIGi
i
Perguntas 
eGi Ei ysái ysárci ráPI-áb4ái ysPbuci UcbRci 4cuPqi Pqi PIPNPbâPqi á-i
-cNO-áb4ciÓá-Urámci4cucqicqi-áOcqiuOqUcbFNáOqx\i)sá-iásiysárci4OrPriuPi
écmPuP\iEbuáiásiáNPmárcibciá-UrámciuPqi-ObRPqiPIPNPbâPq\i
õGi tiysáiPNOqcqiUPrPiuáqâPbqPriásiuáONáOiuáiP4ábuár\i

282.
"6"
#& Cu*)*%>$c) *+(,u$%Fu $+(+)$ * ( $c *\
-& Cu+%)(*$ +)%)*@Fu +7)\A* ( $c +++)+\
Cu'*7% +(% ++)++ 7 +@+)$ %)cu A\
Fu+*8 + +$%'$* *\

283. ç
"6#ç
ç
9 
As Mãos 
ç
 
àLcQç QRõç CõQQõQç ”noRõQç zcCeNcDõneQKç Tõzç õQç FfcêQç QeofnczõQç eç
cocnnczõQKç-õzczõQçcçHêDcçCcQçzRõQKç,cDezõQçcçâcDKç-nc-czõQçDõQçDõeC-eQKç
cTcnêTêczõQçeçcVeCSõczõQKçzcQç-czVBzçzcCêâfLczõQç@DõçLc-êzJçmanas Yç
zRõAéç IcLcHncQç -cêQç TõzõçMcâneeCDenMç zõQ-nczç Tõzõç eLcQç eQ-Rõçân”NêzcQç
DcQç,fCSíeQçQfâenêõneQéçIcncçâõDençcâneeCDençcLofzcçTõêQcçBçâneTêQõç-õzhB
LcçCcçzRõçezçQeC-êDõç,êofncDõKçeçêQQõçõTõnneçDeçzcCeêncçcChLõocçcçcocnncnç
cLoõéç CfcCDõç cocnnczõQKç õç âõLeocnç zõHeBQeç ezç õâõQêSRõç cõQç DeDõQéç
CfcCDõç FfenezõQç câneeCDenç cLoõKç neTõnnezõQç êofcLzeC-eç Qç õâõQêSRõéç
uõzeC-eç eC-eCDezõQç MnêTõMç Tõzç cç cNfDcç Deç MâõVneMKç MoncCDeMç -õnCcBQeç
TõCTeV“HeLçâcncçC”Qçc-ncHBQçDeçMâeFfeCõMçeçMVõzMçneze-eBQeçcçMzcfMéçlõç
zfCDõçâõLcnKç-õDcçcâneeCQRõçeçTõzâneeCQRõçâneTêQcçDõQçTõC-nhnêõQéçMçzRõç
õçeNâLêTê-cçcCc-õzêTczeC-eéç
gç LeFfeç Deç âõQQêVêLêDcDeQç Deç CõQQcQç zRõQç -õnCcç eNâLêTê-õç õç ânêCT“âêõç
,fCDczeC-cLç Dõç FfcLç eLcQç DeâeCDezéç Wç GenzeQarenTônêõKç õç DefQç Dõç
TõzBnTêõçSezçcLezRõKçHandeL/Hand YçzRõTçeçDõQçCeo”TêõQçSFenhandeLCTK DõQç
õ,“TêõQçSHandUeniT eçDcçDeQ-neDcçmanual, fzçCeoõTêcDõnçSãC-enhändLenTç-Rõç
mhVêLçTõzõçne,êCcDõKçneQâõCQhHeLçâeLcçTõzfCêTcSRõçeC-neçDefQeQçeçmõzeCQKç
zcQç-czVBzçeC-neçõQçmõzeCQéç
MQç zRõQç QRõç ”noRõQç zfê-õç êCDêHêDfcêQéç lRõç eNêQ-ezç DfcQç zRõQç êofcêQç
eC-neçQêéçgQçTnêzêCcLêQ-cQçf-êLêDczçeQQeç,c-õçFfcCDõçeQ-cVeLeTezçêDeC-êDcDeQç
cç âcn-ênç Dõç âcDnRõç Deç LêCmcQç DcQç êzâneQQíeQç Dêoê-cêQéç lõç xzVê-õç Dcç
TõzfCêTcSRõç CRõBHenVcLKç cQç zRõQç QRõç -Rõç TõC,êhHeêQçTõzõç cç VõTcç eç
QêoCê,êTc-êHczeC-eçzcêQçQêCTencQçFfeçõQçTõC-eôDõQçânõTLczcDõQéçM-BçzeQzõç
Qfcç -ezâenc-fncç âenzê-eç -êncnç TõCTLfQíeQç êzâõn-cC-eQéçMãos  quentes 
eNâneQQczçõçDeQeNõçDeçTõC-c-õKçeLcQçH>zçDõçTõncSRõçTõzõçõçQcCofeçFfeçcQç
eQFfeC-c
5?
&
ç
rRõQç,nêcQKçcõçTõC-nhnêõKç,cLczçDeçDêQ-xCTêcéçàLcQçCRõçeQ-RõçVezç
ênnêocDcQçDeçQcCofeçeçDeêNczçeC-neHençFfeçQefçâõQQfêDõnçne->zçQfcçeCenoêcç
Hê-cLç eç CRõç ânõTfncç õç eCTõC-nõéç lcQçmãosçsuadas eç ,nêcQç HêVncKç
cDêTêõCcLzeC-eKçõçzeDõéçCfcCDõçcLofBzçTõzeScçcçQfcnç,nêõKçQeC-eBQeçzcêQç
c-õnzeC-cDõçFfeçTõzfCêTc-êHõéç
MçêzâneQQêõCcC-eçQêCTenêDcDeçDcQçzRõQçeçQfcçâeLeçQêCTencçQRõçf-êLêDcDcQç

284. i
"6-i
bPi UqOâc4árPUOPi ysPbucKi usrPb4ái Pi qáqqgcKi -áuO-cqi ái cjqárNP-cqi Pi
ráqOq4êbâOPiuPiUáIáGifPIáiPiUábPKiáqUáâOPI-áb4áiá-iVPqáqiârF4OâPqKiâcbNárqPri
uOrá4P-áb4áiâc-iPiUáIáiuciUPâOáb4áKiéúiysáiqsPqiráqUcq4Pqiqgci-POqiuOrá4Pqi
ái 4ê-i -ábcqi ráqárNPqGi àbysPb4ci qásqi UcqqsOucráqi PObuPi ugci s-Pi
O-Uráqqgci jPq4Pb4áicool, qsPqi -gcqi éúi Ucuá-i uá-cbq4rPri s-Pi mrPbuái
PmO4PagciysáiPjqcIs4P-áb4áibgciâRámcsiPObuPiQiâcbqâOêbâOPiuciPVá4PucGiWiPi
UáIáiuPi-gcKiUcr4Pb4cKiysái4rPbq-O4áiciáqqábâOPIiuPqiUrcVsbuázPqiuPiPI-PGi
Mãos  fortes, já-i OrrOmPuPqi ái ysái éúi Pci âs-UrO-áb4Pri PmPrrP-i
âPIcrcqP-áb4áKi-cq4rP-iPImsí-iysáiáq4úiPâcq4s-PuciPiIPbaPri-gciái4c-Pri
Pi NOuPi bPqi UróUrOPqi -gcqGi à-i âc-UPrPagci Pi áq4PqKi Rúi -gcqi ysái qgci
PjPbucbPuPqi Pci âs-UrO-áb4PrGi àqqái -cuáIci MâRcrgcMi ysári uOzárJi Mfcâêi
UcuáiVPzáriciysáiysOqáriâc-OmcKiásibgci4ábRcibábRs-PiUrá4ábqgciÓbPiNOuPxMGi
6ObPI-áb4áKiuáNárOPi-ábâOcbPr(qáiPObuPiPqimãos sensíveisKiysáiqáb4á-iái
áNUráqqP-i -sO4ci qá-i mrPbuái êbVPqái VFqOâPGi àIPqi Uár4ábâá-i Pi UáqqcPqi
qá-áIRPb4áqGiàb4ráiáIPqKiRúi4cucqicqi4OUcqiuáimrPuPagcGiAc-áb4áiciVP4ciuái
ysáiâPuPiUáqqcPi4á-iqsPiUróUrOPiâPIOmrPVOPi4Pb4ciâcbârá4P-áb4áiâc-ciá-i
qáb4OuciVOmsrPuci-cq4rPiPqiP-UIPqiUcqqOjOIOuPuáqiuáiáNUráqqgciuPqi-gcqGi
EiVP4ciuáiysáiáq4ábuP-cqiPqi-gcqiUPrPiqPsuPriáiUPrPibcqiuáqUáuOriUcuái
4ári qsPi crOmá-i á-i s-Pi íUcâPi á-i ysái Pqi UáqqcPqKi -POqi Ob4sO4ONP-áb4ái
uc4PuPqKiapreendiam PiIObmsPmá-iuPqi-gcqiuái-PbáOrPiójNOPGi)sPbuciPObuPi
RcéáiqáIP-cqibámóâOcqiâc-is-iPUár4ciuái-gcqKiOqqciíi4P-jí-is-iqF-jcIci
uáiqObâárOuPuáGitciPUár4PriPqi-gcqKiUcuá(qáiqáb4OriqáicibámóâOciáq4úiá-i
cruá-iáiíiqsq4áb4úNáIiUPrPiPqiusPqiUPr4áqGi
tiIObmsPmá-iuPqi-gcqKiUcr4Pb4cKiUár-O4áiysáiqáiâc-UráábuPi-sO4ciqá-i
ysáiqáiráâcrrPiQiáNUráqqgciuPqiIObRPqiuPqi-gcqicsiqáiPNPIOáiPiâPIOmrPVOPGit4íi
-áq-ci 4POqi -í4cucqKi âcbqOuárPucqi câsI4Oq4PqKi 4ê-i ábâcb4rPuci âráqâáb4ái
ráâcbRáâO-áb4cGi  áâáb4á-áb4áKi s-i mrsUci uái -íuOâcqi ObmIáqáqi Ucuái
âc-UrcNPris-PiráIPagciâcbNObâáb4áiáb4ráiciâc-UrO-áb4ciuPiIObRPiuPiNOuPiáici
âc-UrO-áb4ciuPiNOuPGi.cuPqiáqqPqiUcqqOjOIOuPuáqi-cq4rP-iâc-ciPqi-gcqi
qgci áNUráqqONPqi ái ObuONOusPOqi ái ysgci âIPrP-áb4ái áIPqKi qábuci bcqqPqi
-áIRcráqi VárrP-áb4PqKi 4crbP-i Pi cjrPi uái bcqqPi NOuPi PUráábqFNáIGi àIPqi
-cq4rP-iUrcjIá-Pqiuáiâcb4P4ciáiáq4rs4srPqiuáiâc-sbOâPagcKi-cq4rP-ibcqqPi
RPjOIOuPuáiUPrPiáq4PjáIáâáriIOmPaváqiáiráNáIP-ibcqqPiâPUPâOuPuáiuáiPqqs-Ori
âc-Urc-OqqcqGi
i
 

285. i
"60i
1. Contração de Dupuytren ou mão torcida 
 
1áq4ái qOb4c-PKi Pi UIPâPi uái 4ábuváqi uPi qsUárVFâOái Ob4árbPi uPi -gcKi
âc-áaPbuci UáIci uáuci -FbO-cKi NPOi qái âcb4rPObuci UPsIP4ObP-áb4áGi dc-i ci
4á-UcKi Pi -gci VcracqP-áb4ái qái VáâRPi ái 4crbPi áNUIOâO4ci s-i NPrOPuci
qO-jcIOq-cGiçcris-iIPuciáIPiíis-iqObPIiuáiObqObâárOuPuáKiéúiysáiUPrPiqáIPri
PImciâc-ciqábuciqObâárciíiUráâOqciuPriPiUróUrOPiUPIPNrPKiáiUPrPiOqqcis4OIOzP(
qáiPi-gciPjár4PGidc-ciPiUPIPNrPiuáiRcbrPi4P-jí-iUárâcrráiciâP-ObRciâRáOci
uáiqO-jcIOq-ciuciPUár4ciuái-gcqKiUcuáiRPNáribPi-gciVáâRPuPKiPIí-iuPiVPI4Pi
uái qObâárOuPuáKi PImci uái ObuOmbcGi çcri cs4rci IPucKi Pi-gci VáâRPuPi ráVIá4ái
áq4ráO4ázPiáKiâc-iOqqcKiPbm7q4OPGiAc-P(qáiPiOqqciPiO-UráqqgciuPiâcb4rPagcGi
Ei UcIámPri ábNcINOuci UáIcqi uáucqi íi s-i 4FUOâci qObPIi uái Pbm7q4OPi ái uái
ObqámsrPbaPi bPqi ârOPbaPqGi tIí-i uci -áucKi ci UsbRci VáâRPuci bci jcIqci
áNUráqqPi PmráqqgcKi ái íi VráySáb4ái ysái P-jcqi Pbuá-ide  mãos  dadas. ti
ObqObâárOuPuáiáq4úibcNP-áb4áiUráqáb4áKibPi-áuOuPiá-iysáiáq4Pi-gciáq4úi
áqâcbuOuPibcijcIqciáiPqisbRPqKiqsPqimPrrPqKibPi-gcGidPqciciUsbRciVáâRPuci
qáéPi áqâcIROuci âcbqâOáb4á-áb4ái âc-ci qF-jcIcKi 4PIi âc-ci ci -cNO-áb4ci
4rPjPIROq4PiuOqUcq4ciQiIs4PKici4á-PiuPiPmráqqgciáiuPiIs4PiíisbFNcâcKi-PqibPi
qc-jrPiuciáqUFrO4ciuáiIs4Pici-áuciáq4úiqá-UráiQiáqUráO4PGi1Pimáq4sPIOuPuái
âc4OuOPbPKiciUsbRciVáâRPuciíiqF-jcIciuáiP-áPaPKiNObmPbaPicsiNcb4Puáiuái
Is4PGiEiUcIámPriysáiqáiuáq4PâPiqczObRciá-iráIPagciPcqiysP4rciuáucqiíis-i
qF-jcIciuáisbOuPuáiáiuáiObuONOusPIOuPuáGidPqciáq4áéPiábNcINOuciUáIcqiuáucqKi
ráqqPI4P(qái4P-jí-iá-iráIPagciPiOqqciPibáâáqqOuPuáiuáiUrc4áagcKiysáiUcuái
qáriPIO-áb4PuPi4Pb4ciUáIci-áuciâc-ciUáIPiPmráqqgciysáKiâc-ciqáiqPjáKiíiPi
-áIRcriuáVáqPGi
6ObPI-áb4áKiciqF-jcIciuPi-gciVáâRPuPKiUcuáiáNUráqqPriPObuPiPi-PbOPiuái
qámráucqGiEqiPVá4Pucqibgciysárá-iVPIPriuáiqsPqiUáâsIOPrOuPuáqiUcrysáiqgci
-sO4ci4F-OucqiáiObqámsrcqKicsi-sO4ciPmráqqONcqGiEiqOb4c-PKiUcr4Pb4cKiáNUIOâO4Pi
Ucris-iIPuciVPI4PiuáiqObâárOuPuáiáiOb4ábaváqicâsI4PqiáKiUcrics4rcKiáNUráqqPi
PmráqqONOuPuáiuOqUcbFNáIi-PqibgciNONOuPGi.cuPqiáqqPqi4ábuêbâOPqiá-iqásqi
-PbáécqiqgcibP4srPI-áb4áiObâcbqâOáb4áqiUPrPicqiPVá4PucqKirPzgciUáIPiysPIi
áIPqiqgciábâábPuPqibciâcrUcGitIí-iuOqqcKiPi-gcibcucqPiysáiqáiVáâRPiíis-Pi
O-Pmá-i uPi rPUPâOuPuáGi 1ci áb4Pb4cKi Pi NáruPuái íi ysái cqi PVá4PucqKi
âcbârá4P-áb4áKibgciUcuá-ibá-iuPribá-i4c-PrGi)sá-iqc-áb4áirá4í-iáibgci
-POqiuúKibP4srPI-áb4ái4P-Ucsâciráâájái-POqibPuPGiàIáibgciUcuái-POqiuPri
bá-i-áq-ciPi-gcGiEqiuáucqiâsrNPucqiá-imPrrPqici-cq4rP-KiPqqO-iâc-ci
cqibóqiucqiuáucqKiysáicqiPVá4PucqiPjrPaP-iUár-Pbáb4á-áb4áiâc-iPi-gcGi

286. s
"63s
eãsd"ãsãéq/Ské4rqsSãs-uS/ktqrãs7:tsSãsrütpriSãsS]:kprqsitspSiSsSsq:diSs
itsqrdtéursp)Sstãpuéprs7:tspSiSãsySkprqsrsdSp“2kSós
grséqtdãrsqréSuérsiSãs]rãSãOsrãsq)Sãstsãt:ãsqrdtjSãsã)SsrütpriSãOsts
q:épSs ururqtdpts rs ãSkrs iSãs -Rãs ts Ss âq/épSs iSãs -SdpSãs its yéãprós es kriSs
rütpriSs -tuqépts iéütutd]érus rédirs qréãs Ss 7:riuSós gtããts ãtdpéiSOs Ss
]Sq-SuprqtdpSsdSsâq/épSsãS]érksRsq:épSstã]krut]tiSuósorãSsSskriSstã7:tuiSs
ãtjrs rütpriSOs tkts ãtu“s tã]SdiéiSs drs qtiéirs tqs 7:ts rãs ]éu]:dãpâd]érãs Ss
-tuqépéutqstsãSüutu“stúrprqtdptsSsqtãqSsitãpédSs7:tsSskriSsütqédédSsiSãs
ãtdpéqtdpSãósorãSsãtjrsSsiéutépSOsrs]SéãrsãtspSudrsãS]érkqtdptsqréãsiéüB]ékOs
qrãsd)SsqtdSãsãéd]turósçrurs]:q-uéqtdpruOsrs-tããSrsRsS/uénrirsrsirusrs
q)Sstã7:tuirósXs-ruptsSsürpSsitsãtq-utsirus:qrséq-utãã)SsrknSsr]rdarirsts
itãrjtéprirOs ãéq/Ské]rqtdpts Ss ürpSs Rs q:épSs utytkriSuós mã]Sdit2ãts rs q)Ss
iéutéprOs7:tstútu]tsSs-SituOstsãtstúé/tsrsédS]tdptstã7:tuirósorãSsrãsi:rãs
q)Sãs ãtjrqs rütprirãOs d)Ss ãts -Sits qréãs ãéq:krus 7:rk7:tus üurd7:t4rOs :qs
]:q-uéqtdpSs dSuqrks pSudr2ãts éq-SããBytkós orãSs ãts utd:d]éts pSprkqtdpts Vãs
itqSdãpurHztãsitsut]t-H)Ss]rkSuSãrOséããSsprq/RqsRsãéd]tuSósArãsrnSursSs
utytuãSs irs utãtuyrs -Sits r-rut]tus 7:rdiSOs -Sus tútq-kSOs rs -tããSrs rs ãtus
ãr:irirsd)Ss7:tusutd:d]érusrs:qsntd:BdSs]SdprpSsitsãr:irH)Sósmkrs-Sits
tdp)SOs-Sustútq-kSOsãtn:urusrsq)Ssüt]arirOstdySkyw2krs-SusüSurstsrSsqtãqSs
ptq-Ss r-uéãéSd“2krós Ws j:ãprqtdpts drãs ptdprpéyrãs its]:q-uéqtdprus 7:ts rs
-uS/ktq“pé]rs ãts pSudrs nurüé]rqtdpts ]krurós eãs rütpriSãs d)Ss tãp)Ss qréãs
r/tupSãs-rursrsyéirósmktãs-Sitqsãtn:u“2krsp)Ss-S:]Ss]SqSsrsq)Sstãptdiéirs
-rurs]:q-uéqtdpruósmdp)SOsrspurnRiérsitsã:rsãép:rH)SspSudr2ãts]krursprq/Rqs
-tkSs ürpSs its tktãs d)Ss -Situtqs qréãs ãtn:urus rs q)Ss 7:ts ãts tãptdits -rurs
rj:irus S:s ãrkyruós KtyéiSs rSs “yéiSs tq-tdaSs its krdHrus q)Ss its p:iSs
IãS/utp:iSs ]Séãrãs qrptuéréãás ts d)Ss qréãs ãSkp“2kSOs tktãs rSs üédrks d)Ss -Sitqs
qréãs utptus rs yéirs drãs -u"-uérãs q)Sãós oarqrs rs rptdH)Ss Ss ürpSs its ]Sqs
üut7Twd]érsã:unéuOs-rurktkrqtdptOs:qs-uS/ktqrsitsrk]SSkéãqSóseãsrütpriSãOs
]Sqs éããSOs ãts ]S/utqs its tdp:kaSs ts ãts tã]Sditqós mktãsãts üt]arqs
ãéq/Ské]rqtdpts]Sqsrsq)Sóslt:sãtustãp“sem suas mãos tsãSqtdptsréspSudr2
ãtsyéãBytks-rurspSiSãOsur4)Ss-tkrs7:rksrãsq)Sãsã)Sstã]Sdiéirãós
oSqsq)Sãsitãüén:urirãOs]SdpSu]éirãOsSsüt]arqtdpSsFkéq-SFsitsdtn"]éSãs
pSudr2ãtsprq/Rqséq-SããBytkOsj“s7:tsitytqsãtusãtkriSãs]Sqs:qsr-tupSsits
q)SósDs]SdpurH)Sséq-titsSs]SdpurpSsãéd]tuSOstsitéúr2ãtstdputytusSstã]:uSs
kriSs ãSq/uéSs iSs -r]pSOs dSs 7:rks Sãs iSéãs kriSãs S]:kprqs édptdHztãs d)Ss
it]krurirãós(urpr2ãtOs-Susrããéqsié4tuOsits:qsdtn"]éSsütépSs-Sus/réúSsiSs-rdSós
DskéH)SsRsySkprusrsyéytd]érusrs7:rkéiritsiSãs-u"-uéSãsqrdtjSãsts]SkS]ru2ãts

287. i
"65i
uáiqásiIPuciPUáqPriuPqiPqqcâOPaváqibámP4ONPqGi.rP4P(qáiuáiPu-O4OriUPrPiqOi
-áq-ci ysái qái ysári PmPrrPri ái âcbqárNPri âcOqPqi UPrPi qOi ái ysái qái PjrOmPi
Ob4ábaváqi ysái bgci uáNá-i qáriabertas Pci U7jIOâcGi dPqci ci ámcFq-ci
âcrráqUcbuáb4áiqáéPiNONOuciuái-PbáOrPiâcbqâOáb4áKibgciRúirPzgciUPrPiysáiáIái
qáiqáuO-áb4áibciâcrUcGiEi-áq-ciíiNúIOuciUPrPicqiO-UsIqcqiPmráqqONcqKiUPrPi
ci -áuci ái UPrPi Pi ObqámsrPbaPGi ti PNPrázPi Ucuái qári 4rPbqVcr-PuPi á-i s-Pi
ráqárNPiysáiVPaPiqáb4OucKiPi-PbOPiuáiqámráucqiá-iuOqârOagcKicqirc-UPb4áqi
PmráqqONcqiá-iábármOPiNO4PIi4rPbqjcruPb4áKici-áuciá-iqújOPiIO-O4PagcGi
i
Perguntas 
eGi EbuáiqcsiObqObâárc\i)sáiObuFâOcqiugciVcr-PiPi-ásqiuáucq\i
õGi dsrNPri Pi -gci[Eine  krumme  Hand  machen] qOmbOVOâPi qári âcrrsU4c[i
UPrPiysáiqárNái-ObRPi-gc\itObuPiUcqqciIPNPri-ObRPqi-gcqiqá-iâsIUP\i
pGi Ei ysái câsI4ci uái -O-i ái uci P-jOáb4á\i )sá-i csi ci ysái 4ábRci bPqi
-gcq\itiysá-iáq4gciuáq4ObPuPqiPqiP-áPaPqiysái-ObRPi-gciáNUráqqP\i
CGi EbuáiuáNárOPiuáiVP4ciáq4PriPiuOqUcqOagciUPrPiPiIs4PiqáuO-áb4PuPiá-i
-ásiUsbRciVáâRPuc\i
5Gi EbuáibgciPu-O4ci-ásicUcr4sbOq-c\idc-ciPbuPiciuPriáiráâájár\iEi
ysáiqOmbOVOâPiUPrPi-O-iciVP4ciuáibgciUcuári-POqiPjrOriPi-gcKi-Pqi4P-jí-i
bsbâPi-POqiáq4Priuái-gcqiNPzOPq\i
8Gi )sPOqi bóqi ÓUrcjIá-Pqxi 4ábRci VáâRPucqi bci UsbRcKi uái Vcr-Pi ysái
bObmsí-i-POqicqiNêiáiqc-áb4áiásicqiqOb4c\i
0Gi oái ysái 4ábRci -áucKi ci ysái -ái uáONPi 4gci Obqámsrci ái O-Uáuái uái
-PbáOrPiPmráqqONPiysáiásiNONPi-ObRPiObuONOusPIOuPuá\i
hGi EiysáiqOmbOVOâPiUPrPi-O-iciVP4ciuáibgciUcuáriáq4ábuáriPi-gciÓUáIPi
NOuPKiUPrPiPésuPrx\iàibgciUcuáriPmPrrPriPi-gciqPINPucrP\i
3Gi EiysáiysárcicâsI4Pr\ioci-sbuc\ioái-O-\i
 
 
2. As unhas 
 
tqisbRPqiuPqi-gcqiáiucqiUíqiuáqábNcINárP-(qáiPiUPr4OriuPqimPrrPqKicsi
qáéPKi qgci ráqysFâOcqi uáq4PqKi ái á-i âcbqáySêbâOPi 4ê-iPi Nári âc-i bcqqPi
RárPbaPi PmráqqONPi ái bcqqPi crOmá-Gi dc-ci uáONP-cqi uáis4OIOzPri Pqi mPrrPqi
uOrá4P-áb4áibPiIs4PiuOúrOPiUáIPiNOuPKiUráâOqP-cqiPUPrú(IPqGitb4OmP-áb4áiáIPqi
qáiuáqmPq4PNP-Kiâc-ciPâcb4áâáiâc-icqiPbO-POqiuáirPUObPGi)sPb4ciPiOq4cKiíi

288. s
"66s
én:rkqtdpts:qrsrpép:itsaSdtãprsts:qrsitãék:ã)SsS/ãtuyrus7:tqsrkRqsitsd"ãs
ptqs nruurãs dSs q:diSs rdéqrk[s Ss utytãpéqtdpSs rnutããéySOs prdpSs irãs :darãs
]SqSsirãs-tããSrãOsüé]rs]kruSós
DnSurOs tqs :qrs R-S]rs 7:ts rSs qtãqSs ptq-Ss ]Sq/rpts rs rnutãã)Ss ts Rs
túputqrqtdptsrnutããéyrOsd)SsRsqréãsp)Ssü“]éksqrdptusrãs:darãs-tuütéprãósltjrs
-Susãtutqsrpr]rirãs-SusrntdptãstãpurdaSãspréãs]SqSsü:dnSãsS:srq-:prirãs
itskéyutststã-SdpâdtrsySdprits]SqsSãsitdptãOsãS/utp:iSs-tkrãs]uérdHrãOsS:s
rédirs-SusãtspSudrutqs7:t/uriéHrãstskrã]rutqs]Sqsür]ékéiritOstkrãsãtq-uts
krdHrqs:qrsk:4sãS/utsdSããrsqrdtéursitskéirus]Sqsrsrnutãã)Sósmqsq:éprãs
]:kp:urãOsãt:s]Sq-uéqtdpSsRsãédrksiSs7:rdpSsrs-tããSrsãtsqrdptytsiéãprdpts
iSsédiéndSspur/rkaSs/urHrksié“uéSósDSsqtãqSsptq-SOstããts]Sãp:qtsitéúrs]kruSs
7:rdprs rnutããéyéirits Rs dt]tãã“uérs -rurs éq-Sus :qs prks tãpékSs its yéirs ts
]SdãtuyrusSs-Situs]Suutã-Sditdptós(rq/Rqstdputsd"ãOs:darãs/tqs]:éirirãs
ã)Ss :qs ãédrks its pur/rkaSs édptkt]p:rks ts its ãt:s purpSsrefinado ]Sqs rs
rnutããéyéiritós
mqsdSããrs]:kp:urOsRs-uéd]é-rkqtdptsSsq:diSsirãsãtdaSurãs7:tstúé/tsãt:ãs
ãBq/SkSãsitsrnutãã)Ss]SqsSun:kaSOsd)Ss-S:-rdiSsnrãpSãstqsãt:s]:éiriSsts
]SkS]rdiS2Sãs tqs tyéiwd]érs ]Sqs ]Sutãs /uékardptãós es tãqrkpts its :darãs
pSudS:2ãts:qs]Sq-Sdtdpts-tuqrdtdptsirsyéirósmú]t-]éSdrkqtdptOstktsptqsrs
]Sus irs qriut-RuSkrOs r7:tkts qrptuérks éuéitã]tdpts dSs7:rks iéytuãSãs ãtutãs
r7:“pé]Sãs ãts tdySkytqOs ts ãédrké4rs 7:ts -rurs ãt:ãs -uS-uétp“uéSãs rs ptq“pé]rs
rnutããéyrspurdãüSuqS:2ãtstqsrknSs]édpékrdptOs-ut]éSãSósesytuqtkaSOstã]SkaéiSs
itsüSuqrs-ut-SditurdptOsRsq:épSsr-uS-uériSsãéq/Ské]rqtdptOs-Séãsãtspurprsirs
]SusiSsit:ãsirsn:tuurOsAruptOstsitsã:rsuéyrksts]Sq-rdatéurOsCwd:ãOsrsit:ãrs
iSs rqSuós Ds rnutãã)Ss ts Ss rqSus :dtq2ãts tqs -réú)Ss drãskSdnrãs :darãs
-édprirãs its ytuqtkaSOs ts rãs nruurãs rããéqs r]tdp:rirãsãédrké4rqs rknSs
tuSpé]rqtdptsãti:pSus7:tsãtq-utsRs]uériSsrs-rupéusitããrãsi:rãsüSdptãósg)SsRs
itsã:u-uttdituOsj“s7:tsmuSãaDqSuOsSsit:ãsiSstuSpéãqSOsRsüékaSsitsCwd:ãsts
AruptósoSqsrãsruqrãsitsn:tuursiSs-réOsSsru]Sstsrsükt]arOstktsédãpékrsSsitãtjSs
irsq)tOsSsrqSuOsdSs]SurH)SsiSãsaSqtdãós
3:rdiSsãts-tdãrsdrãsk:4tãsiSsãtq“üSuSstsdSspurãtéuSsiSãs/r/:BdSãOsSs
ytuqtkaSsRsprq/Rqsrs]k“ããé]rs]SusitsryéãSOs7:ts-SitsãtusyéãprsitskSdntós
cdarãsytuqtkarãs]arqrqsrsrptdH)Ss-rursãéOs-rursrãs7:rkéiritãsãti:pSurãs
itsãt:s-uS-uétp“uéSOsS:s-rursSsãrdn:ts7:tsnSptjrsitsã:rãs:darãós=édrkqtdptOs
rãs:darãspwqsrédirs:qs]ru“ptusãrp:udédSOskéqépriSuOsj“s7:ts-Sitqsprq/Rqs
ãédrké4ru6sFDpRsr7:éOsd)Ss-uSããénróFs
s

289. ç
"6!ç
Inflamação das unhas 
 
àQ-eçQêC-õzcKç-czVBzçTmczcDõçDeçâcCcn“TêõKçâõDeçQfnoênç-cC-õçCcQçfCmcQç
DcQçzRõQçTõzõçDõQçâBQéçgçLeê-õçDcçfCmcKçõçeQâcSõçõCDeçeLcçTneQTeçeçQeç
cLêzeC-cKçeQ-hçêC,LczcDõçeçTõzçâfQéçMçêC,LczcSRõçCeQQcçneoêRõçeCTcnCcçfzç
TõC,Lê-õçezçneLcSRõçcõçLcnçDcçconeQQRõKçõfçQeNcKçDcçHê-cLêDcDeéçaeçzcCeêncç
QezeLmcC-eçcõçFfeçcTõC-eTeçCcçêC,LczcSRõçDcQçoeCoêHcQç@oeCoêHê-eAKçõç-ezcç
Dcç TõC,êcCScç ânêzõnDêcLç eQ-hç QeCDõç cLfDêDõéç MQç ,ennczeC-cQç Dcç coneQQRõKç
ocnncQç eç DeC-eQKç âneTêQczç Deç fzç ,fCDczeC-õç QcfDhHeLç âcncç -õnCcnBQeç
coneQQêHõQç Deç cTõnDõç Tõzç Qfcç De-enzêCcSRõéç aeç zcCeêncç cChLõocKç fzcç
âeQQõcç âneTêQcç Dcç TõC,êcCScç ânêzõnDêcLç âcncç âõDenç Dcnç eNâneQQRõç cç Qfcç
coneQQRõKçQfcçHê-cLêDcDeçeçQfcçeCenoêcéç
CfcCDõç,cL-cçcf-õTõC,êcCScçQQçTnêcCScQçeKçQõVne-fDõKçTõC,êcCScçCõQçâcêQKç
eLcQçCRõçQeçc-neHezçcçQençconeQQêHcQéçMFfêLõçFfeçeN-enCczeC-eçâcneTeçfzcç
LõfHhHeLçc,eêSRõçBKçzfê-cQçHeDeQKç,cL-cçDeçTõC,êcCScéçCfcCDõKçcõçTõC-nhnêõKç
eLcQçQeçc-neHezçcçcLoõçFfeçõQçâcêQçDeç,õnzcçcLofzcçHcLõnêDczKçzcCê,eQ-czç
Tõzç êQQõç TõC,êcCScKç âõêQç âõDezç TõC-cnç Tõzç õQç âcêQç zeQzõç FfcCDõç DRõç
HcDRõçQçQfcçconeQQêHêDcDeKçõfçQeNcKçQfcçHê-cLêDcDeéçàQ-cnçâenzcCeC-ezeC-eç
onfDcDõçCcçVcnncçDcçQcêcçDcçzReKçcõçTõC-nhnêõKçDeêNcçeC-neHençzeDõçeç,cL-cç
DeçTõC,êcCScéç
CfcCDõçcõçTõC,Lê-õçCcçVcQeçDcçconeQQRõçCõçLeê-õçDcçfCmcçQõzcBQeçcêCDcç
nõençcQçfCmcQKçcçQê-fcSRõç-õnCcBQeçzcêQçTLcncçcêCDcéçMçTnêcCScçCRõçQeçc-neHeç
cçagarrar cçHêDcçeçzõQ-ncnçcQçocnncQéçMçHhLHfLcçDeçeQTcâeçâcncçcçeCenoêcçHê-cLç
CRõç Bç Qf,êTêeC-eç eç cç TnêcCScKç âõn-cC-õKç Dênêoeç QfcçconeQQêHêDcDeç TõC-ncç Qêç
zeQzcçeçTcQ-ncçQfcQçân”ânêcQç,ennczeC-cQçDeçconeQQRõéçàzçHeDçDeç,êTcnezç
TõC-eC-eQçâeLõç,c-õçDeçcQçTnêcCScQçCRõçDênêoênezçQfcQçzõnDêDcQçTõC-ncçeLeQKç
CRõçBçncnõçFfeçõQçâcêQçneTõnnczçcçâfCêSíeQéçlcç-eC-c-êHcçDeç-êncnçõçMH“TêõMçDeç
Qefç,êLmõKçeLeQç,cDezçTõzçFfeçõçânõVLezcçDcçconeQQRõçzenofLmeçcêCDcçzcêQç
Ccç QõzVncéç Wç NfQ-czeC-eç cç QêCTenêDcDeç Dõç QêC-õzcç Ffeç eC,fneTeç õQç
eDfTcDõneQéçMoõncç-õDõQçâõDezçHençTõzõçQefç,êLmõçHêHeçDeç,õnzcçTõC-nhnêcçQç
Hê-cLêDcDeéç
MLofzcQç TnêcCScQç LeHczç eQQcç Qê-fcSRõç -Rõç LõCoeç FfeçTmeoczç cç nõenç
-czVBzç cQç fCmcQç DõQç âBQéç gç Ffeçsua  fome Deç coneQQRõç âõDenêcç DeêNcnç
TLcnõ\çtcQõçõçQêC-õzcçâenDfneçc-BçcçcDõLeQT>CTêcçõfçzeQzõçc-BçcçêDcDeç
cDfL-cKçêQQõçzõQ-ncçcçTõC-“CfcçTcn>CTêcçDeçâõQQêVêLêDcDeQçDeçeNâneQQRõçâcncç
cç ân”ânêcç Hê-cLêDcDeéç lRõç Bç ncnõç Ffeç õç QêC-õzcç DeQcâcneScç âcncç HõL-cnç cç
ezenoênçzcêQç-cnDeçTõzçõf-ncçnõfâcoezKçâõnçeNezâLõçQõVçcç,õnzcçDeçfzcç

290. s
"!?s
rktunérós
oSqSsrãs:darãsüut7Ttdptqtdptsã)SsuSBirãs7:rãtsrpRsrs/rãtOsrãs-Sdprãs
iSãsitiSãsüé]rqsitã-uSptnéirãstsptditqsrsédükrqru2ãtóses-rdruB]éSspB-é]SOs
tdputprdpSOs rütprs :darãs édpr]prãs 7:ts ut-tdpédrqtdpts itãtdySkytqs :qrs
ptdiwd]érs-rurstd]uryruósmkrãs-tuü:urqsrs-u"-uérs]rudtstOsrããéqOsit]krurqsrs
n:tuurósmqsnturkOsrsãép:rH)Ssd)SsRsp)Ss]u5dé]rs]SqSs7:rdiSsãtsu"ésrãs:darãOs
édükrqrdiS2ãtstqs:qs]SdüképSsrn:iSósDédirsrããéqOsa“s-tããSrãs7:tsãtq-uts
ySkprqs rs ut]Suutus rs tãpts -krdSs its ]SdüképSãs tqs pSudSs its ã:rs ]SdüérdHrs
-uéqSuiérkós
DkRqs irspB-é]rs ütuéirs dSs ktépSs irs :darOs a“s S:purãs qrdtéurãs 7:ts-Sitqs
chegar  até  os  ossos. 3:rdiSs Ss -tué"ãptSOs Sãs SããSãs S:s Sãs ptdiztãs ã)Ss
rütpriSãOsrs-uS/ktq“pé]rsrdBqé]rs7:tsãrésVsk:4sRs]Suutã-Sditdptqtdptsqréãs
-uSü:dirós eãs rnutããSutãOs dSs ãtdpéiSs üBãé]SOs ã)Ss drsqréSuérs iSãs ]rãSãs
tãprüékS]S]SãsS:sS:purãs/r]pRuérãOsdSs7:riuSsits:qrsrããéqs]arqrirsédüt]H)Ss
qéãprós md7:rdpSs rs -tããSrs ãts itéúrs édükrqrus -Sus tããtãs rntdptãOs Sãs ptqrãs
-uS-uérqtdpts]r:ãriSutãsS/pwqsq:épSs-S:]Sstã-rHSósKtsürpSOs:qrs-tããSrs
7:tsit]krursn:tuursrsãésqtãqrOsS:sãtjrOs]:jSsãéãptqrsitsruqrãsSütdãéyrãOs
-SusitdpuSsts-Sus/réúSOstãp“s-Susrããéqsié4tusãtdiSs]SkS]riSstqs7:tãp)Sstqs
ãt:s-u"-uéSs-réãOs/tqOstããrs-tããSrsqrks-Situérsitütditu2ãtOs7:rdpSsqréãs
pSqrus-Susãésqtãqrsrsit]éã)Ssitsrpr]ruósDsütuéirs]Sãp:qtéursdSsktépSsirs:dars
-Sits ür4tus ]Sqs 7:ts tãprs ãts ãSkpts tOs ]Sqs éããSOs édié]rus :qrs -tuirs drs
iéã-Sdé/Bkéirits-rursrsitütãrós
Dãsnruurãs-Sãprãsptq-SuruérqtdptsüSursits]Sq/rptsr-Sdprqs-rursrskéH)Ss
rs ãtus r-utdiéir6s pur4tus rs -u"-uérs yéprkéirits ts rnutããéyéirits its ySkprs -rurs
-krdSãs]Sdã]étdptãósDsn:tuurstqspSqSsiSsãéãptqrsitsruqrãsiSs]Su-Ssitytuérs
ãtus puryrirs tqs -krdSãs Sdits rãs ãSk:Hztãs ã)Ss -SããBytéãós gtããts ]rãSOs rãs
ruqrãs iSs tã-BuépSs pwqs -ut]tiwd]érs ãS/uts rãs ruqrãs iSs ]Su-Sós DpRs qtãqSs
rnruurus ts ruurdarus ]Sdã]étdptqtdpts ptqs qréãs ãtdpéiSs 7:ts ]:kpéyrus :k]turãs
drãs:darãós
s
Perguntas 
Eós edits itytuérs qSãpurus qédarãs nruurãs ts d)Ss qts rputyS\s edits t:s
éd]Sdã]étdptqtdptsn:ruiSsrknSsãS/srãs:darã\s
vós DpRs7:tsqtiéirsqt:sqtiSsqtsitéúrséditütãSsiérdptsirsrnutãã)S\s
bós editOstqsãtdpéiSsüén:uriSOsãS:syBpéqrsitsqédarsrnutãã)S\s
[ós edits -Situérs td]Sdpurus ]SdüérdHrs tqs qédars üSuHrsts qédars
yéprkéirit\s

291.
"!
0& $ : '**)7)) * *)$)8)c %)( * ' +)$ )*'$)7))
**)( 8* \++)$ 8+') *+ ' c \

292. ç
"!"ç
ç
10 
O Peito 
ç
ç
gç âeê-õç Bç fzç ”noRõç -cC-õç Dõç âõC-õç Deç HêQ-cç DcQç oLxCDfLcQç zczhnêcQç
,ezêCêCcQçTõzõçneâneQeC-cCDõçcçneoêRõçTeC-ncLçDeçCõQQõç-nõCTõéçMõçLcDõçDcç
ThâQfLcç ”QQecç Dcç TcVeScç eç Dcç VcTêcKç õç -”ncNç Bç fzç -enTeênõç neTêâêeC-eç Deç
”noRõQçFfeç->zçêzâõn-xCTêcçHê-cLéçàLeçcVnêocçõQçâfLzíeQKçCõQQõQç”noRõQçDeç
TõC-c-õçeçTõzfCêTcSRõKçeçCõQQõçzeêõçeCenoB-êTõKçõçTõncSRõéç
àCFfcC-õçõçTnxCêõçeçcçVcTêcçQRõçneTeâ-hTfLõQçVcQ-cC-eç,ênzeQçeçn“oêDõQKçõç
TeQ-õç ,õnzcDõç âõnç TõQ-eLcQç eç zôQTfLõQç DeQ-cTcBQeç âõnç fzcç cQQõzVnõQcç
zõVêLêDcDeéçtõzçõçTõncSRõçeçõQçâfLzíeQKçeLeçCRõçQ”çTõC-BzçDõêQç”noRõQçFfeç
Qeç zõHezç êCêC-ennfâ-czeC-eç ezç nê-zõç cTeLencDõKç zcQçQeofeç õç nê-zõç Dcç
neQâêncSRõç Tõzç fzcç DôDêcç Deç eNâcCQíeQç eç TõC-ncSíeQçâõnç zêCf-õéç Mç
czcnncSRõçcn-êTfLcDcçDcQçTõQ-eLcQçCcçTõLfCcçHen-eVncLçeçQfcçeLhQ-êTcçLêocSRõç
Tcn-êLcoêCõQcçTõzçõçeQ-enCõçâenzê-ezçeQQcçoeCenõQcçzõVêLêDcDeéçMâeQcnçDeç
QfcçeLcQ-êTêDcDeKçõç-”ncNçBçcõçzeQzõç-ezâõçfzcç,õn-cLeDcçânõ-eoeCDõçQefç
QeCQ“HeLçTõC-eôDõéç
lõç zeêõç DeLeKç Cõç TõncSRõKç eQ-hç õç TeC-nõç Dcç TênTfLcSRõç QcCof“Cecç eç
eCenoB-êTcéçlõçâLcCõçTõnâõncLKç-fDõçoêncçezç-õnCõçDõçTõncSRõéçgQçõnêeC-cêQç
TõCQêDenczçõçTmcincçDõçTõncSRõKçMCcmc-cKçTõzõçQeCDõçõçFfcn-õçTeC-nõçeç
-czVBzç õç âõC-õç TeC-ncLç DõQç Qe-eç TeC-nõQç eCenoB-êTõQç Dõç Qenç mfzcCõéç gQç
âfLzíeQç QRõç õç ”noRõç Dcç TõzfCêTcSRõKç Nhç Ffeç Bç cç TõLfCcç Deç cnç FfeKç
cDeFfcDczeC-eç zõDfLcDcç âeLcç LcnêCoeç eç âeLcç TcHêDcDeç VfTcLKç Dhç ,õnzcç Qç
CõQQcçLêCofcoezéçCfcCDõçQeçâeCQcçFfeçõçQençmfzcCõçBKçezçânêzeênõçLfocnKç
fzçQençQõTêcLç@õQçVê”LõoõQç,cLczçDeçfzçzoon politikon, fzçcCêzcLçâõL“-êTõAKç
,êTcç TLcnõç õç FfcC-õç õç Lcnç DõQç QeC-êzeC-õQç Dõç CõQQõçTõncSRõç eç Dõç CõQQõç
êC-enTxzVêõç TõzfCêTc-êHõç Bç TeC-ncLç âcncç CõQQcç eNêQ->CTêcéç Icncç cç
êC-enâne-cSRõçDõçâeê-õKçQõzcBQeçõç,c-õçDeçeLeçQençõçzeêõçeKçâõn-cC-õKçõçLõTcLç
DeçêC-eoncSRõçDeç-fDõçõçFfeçBçncTêõCcLçeçFfeçHezçDeçTêzcçâcncçVcêNõKçDeç
cnTcêTõBêC-fê-êHõç Ffeç Hezç Deç VcêNõç âcncç TêzcKç eç DeçezõTêõCcLç Ffeç Hcêç Deç
DeC-nõçâcncç,õncéçàLeçne,Le-eKçezçQfcç,õnzcçeç,fCSRõKçTõzõçõçQençmfzcCõçLêDcç
TõzçeQQeçHcnêcDõçeNenT“Têõéç
ç
ç

293. i
"!#i
i
1. O tórax saliente
71
 
 
)sPbuci Pi Vsbagci uái PjrOmci uci 4órPNKi uáNOuci Pi s-Pi báâáqqOuPuái
áNPmárPuPiuáiUrc4áagcKiíiráVcraPuPiP4rPNíqiuciábâcsrPaP-áb4ci-sqâsIPriái
uciábrOéáâO-áb4ciuPqiPr4OâsIPaváqKiciâáq4ci4rPbqVcr-P(qáiá-is-PimPOcIPiysái
-Pb4í-iUráqcqiciâcrPagciáicqiUsI-váqGitObuPiysáiáqqPimPOcIPKiUcri-áOciuPi
Náb4OIPagci âcrráqUcbuáb4áKi UcqqPi qári jPq4Pb4ái áqUPacqPKi âcb4ObsPi qábuci
s-PiUrOqgcGitciqáiUrábuáriqáráqiPIPucqKiciqáb4OuciáqqábâOPIiuáiqsPqiNOuPqiqái
UáruáGiEqiUsI-váqKiá-iqásiUPUáIiuáiórmgciuáiOb4árâH-jOciuciâcrUcKi4ê-i
qsPqiUcqqOjOIOuPuáqiIO-O4PuPqiáibá-iUcuá-iáN4rPNPqPriâc-UIá4P-áb4áibá-i
ObPIPriPriVráqâcibPi-áuOuPiuáiqsPqiUcqqOjOIOuPuáqGiEiPriíibcqqPiábármOPiNO4PIi
UrO-úrOPKiéúiysáiâcb4í-icicNOmêbOciysáibcqi-Pb4í-iNONcqKiciUrPbPKiPiVcraPiuPi
NOuPiysáibcqiuúiqsPiábármOPGidc-cibóqiuáiysPIysári-PbáOrPi4ábuá-cqiPi
s4OIOzPri PUábPqi s-Pi UáysábPi UPr4ái uái bcqqPi âPUPâOuPuái UsI-cbPrKi s-Pi
IO-O4Pagci-POcriPObuPiUcuáiP4íiqáriâc-UP4FNáIiâc-iPiqcjráNONêbâOPKi-Pqibgci
âc-is-Pivida plena. EiP-crKiqásiUrObâOUPIi-c4ONcKi-crráibPiUrOqgcKis-PiNázi
ysáiNONáiuáiuPriáiuáiráâájárGi
)sPbucibóqibcqiconcentramos no peito, ObqUOrP-cqiUrcVsbuP-áb4áiáiá-i
qámsOuPi rá4á-cqi ci PrKi 4á-cqi s-Pi qábqPagci uáqqái áq4Puci rFmOucKi
Ob4s-áqâOucGidc-ijPq4Pb4áirPUOuáziqsrmáis-PiqábqPagciuáiqcjráâPrmPiáiuái
UIábO4suáKi-Pqis-PiUIábO4suáiysáiUrcNcâPiUráqqgcGiçáIciVP4ciuáiáNUPbuOr(qái
ci4rcbâciqái4crbPiuc-ObPb4áGidc-iráIPagciPcqiqáb4O-áb4cqKi-Pqi4P-jí-ibci
H-jO4ci uái PjPq4áâO-áb4ci uái ábármOPKi qsPi áNUPbqgci Pâcb4áâái Qi âsq4Pi uPi
UPr4áiObVárOcriuciâcrUcGitqqO-iâc-ciciUáO4ciO-Ucbáb4áiqáiuáq4PâPiuciráq4ciuci
âcrUcKiáqqáiáq4PuciVFqOâciráVIá4áiPiP4O4suáijúqOâPiuPiPI-PKiysáiuáNOuciPis-i
qáb4O-áb4ciuáiqsUárOcrOuPuáiysáriâcb4rcIPriPiqOi-áq-PiáiPciráq4ciuci-sbucGi
ti ucábaPi 4OUOâP-áb4ái ráIPâOcbPuPi âc-i áqqái 4OUci uái UáO4ci íi cienfisema 
pulmonar âc-i4órPNiuáijPrrOIGiàqqPiíiPiuábc-ObPagciUPrPis-PiâPONPi4crúâOâPi
-sO4ci P-UIOPuPKi á-i Vcr-Pi uái jPrrOIKi ysái qái ábrOéáâáKi bgci Uár-O4Obuci
VIáNOjOIOuPuáibá-iPjár4srPiUPrPiPiábármOPiNO4PIiuPiráqUOrPagcGi
WibáâáqqúrOciráUrO-Oricqiqáb4O-áb4cqiUPrPiysáiáqqáiuáqâcbRáâO-áb4ciuái
qOi-áq-ciUcqqPiáNOq4OrGiTqqcKiUcriqsPiNázKiíibP4srPIiUPrPiáqqái4OUciuáiUáO4ciéúi
ysáiáIáKiá-iqsPirOmOuázKiqáiVáâRPiUPrPiciVIsNciuái4cuPqiPqiábármOPqGitqqO-Ki
bgci íi rPrci ysái Pi PjójPuPi UáO4crPIKi áN4árOcr-áb4ái 4gci O-UráqqOcbPb4áKi
4rPbqVcr-á(qái á-i 47-sIci ucqi áq4F-sIcqi -POqi 4árbcqi ái qáb4O-áb4cqi -POqi

294. i
"!-i
PVá4scqcqiuPiPI-PGiEqiUrcUrOá4úrOcqiuái4P-PbRciUárF-á4rciUáO4crPIirPrP-áb4ái
âRcrP-i ái bgci -cq4rP-i ysPIysári VrPysázPKi uái ysPIysári Vcr-Pi bgci âc-i
VráySêbâOPiáiuáiVcr-PiPIms-Piá-iU7jIOâcGiçcriáqqPirPzgcKiáIáqi4ábuá-iPci
á-PmráâO-áb4ciáiQiPmO4PagcKiQiqáuáiuáiuc-FbOciáiuáiâcb4rcIáKiQiROUár4ábqgcKi
Pcqi UrcjIá-Pqi âPruFPâcqKi Pq-Pi ái ábVOqá-Pi UsI-cbPrGià-i UrObâFUOcKi cqi
UrcjIá-Pqi âPruFPâcqi Pqqá-áIRP-(qái Pcqi ucqi UsI-váqGiàbysPb4ci uáONP-i
-crrári uái Vc-ái ci âcrPagci ysái 4rPjPIRPi qcji s-Pi Uráqqgci áqUáâOPI-áb4ái
áIáNPuPKi UrcNcâPbuci Piangina  pectoris csi ci ObVPr4cKi cqi UsI-váqi
uáqáqUárPuP-áb4áiROUárObVIPucqiUáIPiPq-PicsiUáIciábVOqá-Pibgciráâájá-i
ábármOPiNO4PIiqsVOâOáb4áGi
i
i
2. O tórax estreito 
 
çáqqcPqiâc-iPiPjójPuPiUáO4crPIiáq4ráO4PuPiáNUárO-áb4P-is-PiUráqqgci
bci qáb4Ouci âcb4rúrOcGi Ebuái cqi UcqqsOucráqi uái 4órPNiqPIOáb4áqi Pi Ucb4ci uái
4rPbqjcruPri -crrá-i uái Vc-ái á-i -áOci Qi PjsbuHbâOPKi áq4áqi ci VPzá-i bPi
ObuOmêbâOPGiàbysPb4ciPysáIáqKiâc-iqásqiámcqiObVIPucqKiPmSáb4P-iciP-jOáb4ái
áibgcirPrPqiNázáqiqáiuáONP-ibPsVrPmPrKiciUáO4ciqsjuáqábNcINOucKiâHbâPNcKi
uáONPiáb4ráNáris-iámciqá-áIRPb4áGinsO4ciuOq4Pb4áiuáitomar a vida a peito, cqi
PVá4Pucqiqáb4á-(qáiVrPâcqKiNPzOcqiáibciVO-GiàqqPiqábqPagciuáiNOuPi4P-jí-i
UcuáiqáriVPâOI-áb4áiqO-sIPuPiUáIPiráqUOrPagcKiysPbuciqáiáNUOrPi4c4PI-áb4áiái
bgci qái NcI4Pi Pi ObqUOrPri Ucri s-i Icbmci UárFcuci uái 4á-UcGi ti qábqPagci uái
Uráqqgci uci NPzOci 4rPbqVcr-P(qái -sO4ci rPUOuP-áb4ái á-i PImci 4cr4srPb4ái ái
uáqáqUárPucrKi Pi áq4ráO4ázPi ái Pi Pbm7q4OPi áq4rPbmsIP-i cqi PVá4PucqGi àIáqi qái
qáb4á-i Uár-Pbáb4á-áb4ái âc-ci qái Pi Pbm7q4OPi csi ci -áuci 4ONáqqái 4c-Puci
âcb4PiuáiqásiâcrUciáiáIáqiUráâOqPqqá-iPUrs-PriPiqOiáiPiqásqi4órPNirásbObuci
Pqi7I4O-PqiráqárNPqiuáiábármOPGi
dc-i Pi UrcVsbuOuPuái uPi ráqUOrPagci uO-ObsFuPi ái ci jP4O-áb4ci âPruFPâci
VrPâcKi áIáqi 4ê-i rPzgci á-i qáb4Or(qái áqysáâOucqi UáIPiNOuPKi á-jcrPi
áNOuáb4á-áb4áiuáONá-iuáiObqUOrPriPriVráqâciqsVOâOáb4áiáirábcNPriqásiqPbmsáGi
1áqqái qáb4OucKi bgci íi uái Pu-OrPri ysái áIáqi VráySáb4á-áb4ái qcVrP-i âc-i Pi
qábqPagciuáibgciráâájáriPiUPr4áiysáiIRáqi4câPiáiáqUárá-iPésuPiáN4árbPGiEi
áq4PuciPbF-OâciVsbuP-áb4PIiáq4úiO-UrámbPuciuáiqáb4O-áb4cqiuái-áqysObRázi
áiuáiObVárOcrOuPuáKiâRámPbuciPiuáUráqqváqGitiysPIOuPuáiuPiNOuPiíiuc-ObPuPi
UáIPiáq4ráO4ázPiáiUáIPiPbm7q4OPGiEqiPVá4PucqiUcuá-iqáb4Or(qáiâc-cis-irP4ci

295. ç
"!0ç
TêCDeC-õKç HcDêõQKç êCô-eêQç eç DeêNcDõQç Deç LcDõéç àLeQçTmczczç -Rõç âõfTõç cç
c-eCSRõçFfeçêQQõçc-BçHõL-cçcçTmczcnçcçc-eCSRõéçtcCQcDõQçD@eQ-AcçHêDcKçeLeQç
eQFfeTenczçFfeçcFfêLõçFfeçcDzê-ezçezçQefçâeê-õçeQ-neê-õç-ezçâõfTõçcçHenç
Tõzç cç HêDcéç leLeQç cç TcêNcç Dõç âeê-õKç Ffeç Ccç HenDcDeçFfenç -ncCQVõnDcnç Deç
QeC-êzeC-õQçeçezõSíeQKçBçâeFfeCcçDezcêQKçHcDêcçeç,eTmcDcéçIõnçeQQcçncDRõKç
eLeQç TõQ-fzczç -enç Ccç TcVeScç oncCDeQç âeCQczeC-õQç Ffeç Tmeoczç c-Bç QQç
,cC-cQêcQçDeçõCêâõ->CTêcéç
lõQç õâõQê-õneQç Tõzç âeê-õç DeQzeQfncDõç eQQcç TcêNcç Bç oncCDeç DezcêQKç
cVcnnõ-cDcç eç êofcLzeC-eç ,eTmcDcéç MzVõQKç cç âcn-ênç Deç â”LõQç Dê,eneC-eQKç
TõCQ-nf“nczç VcnnêTcDcQç TõC-ncç cç HêDcéç gQç êC,LcDõQç TõCQ-nõezç ,õn-ê,êTcSíeQç
TõC-ncç cç HêDcKç õQç Ffeç âneTêQczç Deç ânõ-eSRõç Tõzç õç âeê-õç ne-nc“Dõç Qeç
DêQ,cnSczéçMQQêzçczVõQKçezçQfcçõâõQêSRõçeN-nezcKçeQ-RõçDeçcTõnDõçFfcC-õç
cõçâõC-õçDeTêQêHõJçcQQeC-cDõQçCõçQõLõçDõQçQeC-êzeC-õQçDeçêC,enêõnêDcDeKçeLeQç
CRõçeQ-RõçcVen-õQçeçâenzehHeêQçâcncçcçeCenoêcçDcçHêDcéç
 
 
3. "Sintomas" do peito 
 
Fratura de costelas 
 
ónc-fncQç Deç TõQ-eLcQKç eQâeTêcLzeC-eç cQç ,nc-fncQç ezçQBnêeKç cVnezç fzcç
,eCDcç Ccç ,õn-ê,êTcSRõç Dõç -”ncNéç àç CeTeQQhnêcç HêõL>CTêcç TõCQêDenhHeLç eç fzcç
Qê-fcSRõçeQâeTêcLzeC-eçneQ-nê-êHcçeç,êNcDõncçâcncçnõzâençfzcçTõCQ-nfSRõç-Rõç
eLhQ-êTcçTõzõçõç-”ncNéçlõnzcLzeC-eKç-õDcçcçâeQQõcçQeçeQFfêHcnêcKçõfçeC-Rõçcç
eQ-nf-fncçDeçTõQ-eLcQçeçTcn-êLcoeCQçcVQõnHenêcçõçoõLâeéçlcç,nc-fncçDeçTõQ-eLcQKç
cçHêõL>CTêcçâneTêQcçQençeCõnzeçeçcâcCmcnçcçHê-êzcçDeQâneHeCêDcKçõfçeC-Rõç
eQ-cçeQ-hçeC-cLcDcçeçCRõçâõDeçzcêQçQcênçDcçQê-fcSRõçneQ-nê-êHcéçMçDeQTnêSRõçDcç
Qê-fcSRõç ,“QêTcç TcncT-enêDcç cõç zeQzõç -ezâõç cç Qê-fcSRõç cC“zêTcKç Nhç Ffeç cç
,nc-fncç Deç TõQ-eLcQç ,cDç Tõzç Ffeç Qeç -õnCeç CeTeQQhnêõç nõzâenç Tõzç fzcç
Qê-fcSRõç n“oêDcç eç neQ-nê-êHcéç àzç ôL-êzcç êCQ-xCTêcKçBç cç -eC-c-êHcç Deç cVnênç fzç
VfncTõçCcç,õn-cLeDcçeç,õnScnçcç,ncCFfeDcçCeocDcçâõnçzeêõçDcçHêõL>CTêcéç
MFfeLcç cVen-fncç ,“QêTcç ,õnScDcç âeLcç ,nc-fncç eKç QõVne-fDõKç cç zcêõnç
zõVêLêDcDeç õV-êDcç DeQQcç zcCeêncKç DeHenêcç Qenç necLêDcDcç Cõç âLcCõç cC“zêTõB
eQâênê-fcLéçIõnçzeêõçDcç,nc-fncKçCõHcQçMcn-êTfLcSíeQçcfNêLêcneQMKçõQçLõTcêQçDcç
,nc-fncKç QRõç âõQ-cQç -ezâõncnêczeC-eç ezç ,fCTêõCczeC-õéç Mç ânõ,êLcNêcç ezç
neLcSRõç cç õf-ncQç ,nc-fncQç Qenêcç neHêHenç Deç LêHneç eçeQâõC-xCecç HõC-cDeç cQç

296. ç
"!3ç
zfê-cQçâõQQêVêLêDcDeQçDeçzõHêzeC-õçFfeçNhçeQ-RõçQçDêQâõQêSRõéçgç-ezcçeçcç
LêSRõç QRõç cç ,LeNêVêLêDcDeKç Ffeç DeHeç Qenç necLêDcDcç QõVne-fDõç Cõç QeC-êDõç
,êofncDõéç Wç âneTêQõç DeêNcnç Ffeç õç CõHõçirrompa, cVnênBQeç âcncç ezVc-eQç
eN-nezõQç eç -ncDenç âcncç õç zfCDõç DõQç QeC-êzeC-õQç Dõç TõncSRõç eç Dõç
êC-enTxzVêõçfzcçzõVêLêDcDeçFfeçcLêHêeç,êQêTczeC-eçõç-”ncNéç
ç
Perguntas 
Eéç gçFfeKçcLBzçDcçHêõL>CTêcKçâõDeçcnnõzVcnçõç-eQõfnõçDõçzefçâeê-õ\ç
Oéç Cfeç xzVê-õç Dõç zfCDõç Deç zefQç QeC-êzeC-õQç eQ-hç Deç-cLç zõDõç
eCTcnTencDõçFfeçQfcçôCêTcçTmcCTeçTõCQêQ-eçezçLêVen-cnBQeçHêõLeC-czeC-e\ç
qéç gCDeç zcCõVneêç ezç fzç Lfocnç -Rõç eQ-neê-õç Ffeç CRõç Qeêç zcêQç Qcênç eç
eQ-õfçQçzenT>çDcçHêõL>CTêcçeN-enCc\ç
véç M-BçFfeçâõC-õçCeoLêoeCTêeêçõçêC-enTczVêõ\ç
èéç PeCmõç TõC,êcCScç âcncç âenzê-ênç Ffeç õQç -ezcQç Dcç cVen-fncç
@QêCTenêDcDeAçeçDcç,LeNêVêLêDcDeçHõL-ezçcçocCmcnç,HLeoõçezçzêCmcçHêDc\ç
ç
Roncar 
 
gç,eCHzeCõçDõçnõCTõKçFfeçQeç-õnCcçzcêQç,neF eC-eçQçzeDêDcçFfeçcçêDcDeç
cHcCScçc,e-cKçzcêQçFfeçcçneQâêncSRõKçõç-ezcçDcçTõzfCêTcSRõéçuõzcBQeçcç
êQQõç fzcç ânõVLezh-êTcç Deçnê-zõç Ffeç Qeç eNâneQQcç CcQç,cQeQç ênneofLcneQç Dcç
neQâêncSRõéçlõçxzVê-õçCõ-fnCõKçcçTõzfCêTcSRõçDeTõnneçDeç,õnzcçcCofLõQcçeç
hQâencKçmhçfzcçneQêQ->CTêcçTõCQêDenhHeLçezçNõoõéçMQçâeQQõcQçFfeçnõCTczç
->zçzeDõçDeçêCTõzõDcnçõQçõf-nõQçeçõç,cDezçCõê-eçcâ”QçCõê-eéçuefçTõC-c-õç
Tõzç õç czVêeC-eç eQ-hç âen-fnVcDõéç gç õnocCêQzõç DeêNcç TLcnõç Ffeç Ffenç ,êTcnç
QõDêCmõçcõçzeCõQçDfncC-eçcçCõê-eéçAfêDõQczeC-eKçeLeQçzcC->zçõQçõf-nõQçcç
DêQ-xCTêcéç tõzç õç Mâne-eN-õMç Deç CRõç Ffenenç êCTõzõDcnKç eLeQç cVnezç eQâcSõç
âcncçQêçzeQzõQéçMêCDcçFfeçQeçezâeCmezçezçeC,c-êDcnçõçFfcC-õçoõQ-cnêczç
Deç âcQQcnç cç Cõê-eç NfC-õQç Ccç Tczcç Deç TcQcLKç Qefç QêC-õzcç ,cLcç fzcç õf-ncç
LêCofcoezéçtcQõçcLofBzçcêCDcçcQQêzçõfQcQQeçcânõNêzcnBQeçDeLeQçDfncC-eçcç
Cõê-eKçâneTêQcnêcçDeçTõCQêDenhHeLçmfzêLDcDeçeçHõC-cDeçDeçQfVõnDêCcSRõçezç
zeêõç cç Qefç nê-zõç êCcfD“HeLKç õfç eC-Rõç Deç -czâíeQç DeçõfHêDõéç àLeKç cQQêzKç
eQ-cnhçQfnDõçezçneLcSRõçcõçnõCTcDõnéçlRõçneQ-cçDôHêDcçFfcC-õçcçFfezçDhçõç
-õzçcFfêéçufQâeê-cBQeçFfeçõQçnõCTcDõneQçCRõçeQ-RõçezçTõCDêSíeQçDeçcVnênç
eQâcSõKç eNêoênç DêQ-xCTêcç eç neQâeê-õç eçdar  o  tom DfncC-eç õç Dêcéç àLeQç
DezõCQ-nczçezçcL-õçeçVõzçQõzçFfeçâneTêQczçDeçzcêQçc-eCSRõKçDeçFfcLFfenç
zcCeêncçcõçzeCõQçCõçFfeçQeçne,eneçcçQefçLcDõçCõ-fnCõKçDeçQõzVncQéçàQ-eç

297. s
"!5s
]Suutã-SditsVs-SuH)SsütqédédrOstã]:ursirsrkqrós
esu:BiSsitsãtuuSptstqs:qrsS:stqsrq/rãsrãsürãtãsirsutã-éurH)Ssürkrsits
:qrs ]Sq:dé]rH)Ss i:urOs -S:]Ss rüérirós çSus pu“ãs iéããSOs S]:kpr2ãts :qrs
run:qtdprH)Ss]u:rsts:qstãüSuHSs-rurs]Sq:dé]rusits7:tsSãsrütpriSãsd)Sspwqs
]Sdã]éwd]érós çrurs Sãs S:puSãOs dSs tdprdpSOs Ss tãpékSs its ]Sq:dé]rH)Ss rkpSOs
itqSdãpurpéySOs7:tsd)Ss-SitsitéúrusitsãtusS:yéiSsts7:tsüut7TtdptqtdptsRs
rnutããéySsüé]rsq:épSs]kruSósesürpSsitsSãsuSd]riSutãsãtutqsSãsödé]Sãs7:tsd)Ss
-tu]t/tqs ãt:ãs uSd]Sãs édié]rs 7:ts tktãs prq/Rqs ã)Ss Sãsödé]Sãs 7:ts d)Ss
-tu]t/tqsãt:stãpékSsits]Sq:dé]rH)Sós
XsdSéptOs-SuprdpSOstktãs-ut]éãrqsitsy“ky:krãsitstã]r-ts-rurstú-utããrusits
üSuqrs]u:rsp:iSsr7:ékSs7:tsrédirsd)SsüSésiépSósesrkpSs]Sdã:qSsitstdtunérs
itããtspé-Ssits]Sq:dé]rH)SsRsr:iBytksdSstãüSuHSs7:tsür4tqósDSsr]SuiruOstktãs
tãp)Ss]Suutã-SditdptqtdptsqtdSãsitã]rdãriSãós
es-uS/ktqrsitsuépqSsitãpr]r2ãtsdrãs-r:ãrãsitsutã-éurH)Sstúputqrqtdpts
kSdnrãOs7:tsS]Suutqs]Sqsüut7Twd]érsts7:tsitsüSuqrsutüktúrsüSuHrqsrs:qrs
édã-éurH)Sstã-t]érkqtdpts-uSü:dirósDãs-tããSrãs7:tsuSd]rqsitqSdãpurqsSs
7:rdpSs-tdtpururqsitsüSuqrs]Sq:dé]rpéyrstqs:qsiSãs-"kSãós tüktpt2ãtsr7:és
:qrsüSuqrsits]Sq:dé]rH)Ss]rdãrpéyrsrs-SdpSsitsür4tusürkprusSsruOsüSuHrdiSs
Vãs -r:ãrãs its utã-éurH)Ss ]Suutã-Sditdptãós eãs kSdnSãsédptuyrkSãs ãtqs rus
tú-ké]éprqs7:tsq:éprãsyt4tãsd)SsS]Suuts7:rk7:tusédptu]rq/éSósoSq:dé]rH)Ss
Rs puS]rós Dãs -tããSrãs 7:ts uSd]rqOs tdputprdpSOs tú-tktqs qréãs iSs 7:ts
]Sq-rupékarqOs ts üédrkqtdpts ãts /kS7:térqs rpRs 7:ts -S:]Ss rdptãs its ã:üS]rus
ySkprqs rs pSqrus rus its qrdtéurs 7:ts d)Ss -Sits itéúrus its ãtus S:yéirós g)Ss
utã-éurus7:tusié4tusd)Ss-rupé]é-rusirsyéirós
=Sés]Sq-uSyriSs]SqsrsqréSuérsirãs-tããSrãs7:tsuSd]rqs7:tstkrãOsityéiSs
rsãt:stúptd:rdptstãpékSsits]Sq:dé]rH)Ss-ut]éãrqOs-Sus:qskriSOsitskSdnrãs
-r:ãrãsitsutntdturH)SOsts7:ts-SusS:puSsitã]rdãrqs-S:]Ss]Sqstããtspé-Ssits
ãSdSós mkrãs ]Sq-tdãrqs rs /réúrs 7:rkéirits -Sus qtéSs irs7:rdpéiritós D7:és
-Situérs tãprus prq/Rqs rstú-ké]rH)Ss-rursrãs édié]rHztãs irãs tãprpBãpé]rãs its
7:tsrãs-tããSrãs7:tsuSd]rqsd)Ssã)Ssãr:i“ytéãósg)SsRsprdpSs7:tsSsuSd]rustqs
ãés d)Ss ãtjrs ãr:i“ytk[s tkts Rs :qrs édié]rH)Ss its :qrs ãép:rH)Ss
ü:dirqtdprkqtdpts-S:]Ssãr:i“ytkós
s
Perguntas 
Eós editstúrntuSs:qsiSãs-"kSãsirsutrkéirit\s
vós DpRs7:ts-SdpSsürkprstqsqéqsrskénrH)SstdputsSãstúputqSã\s
bós 3:ts-r-tksitãtq-tdarsrs]Sq:dé]rH)SsiSskriSsütqédédSsirsrkqr\s

298. ç
"!6ç
véç gCDeçzeçeNTLfõçDcçTõnneC-eçDcçHêDc\ç
èéç gçFfeçQeâcncçezçzêCmcçTõzfCêTcSRõKçõçFfeçLêoc\ç
kéç tõzõçâõQQõçeCTõC-ncnçfzçnê-zõçDeçHêDcçmcnzHCêTõ\ç
ç
Parada respiratória em recém-nascidos ou morte infantil súbita 
 
àQ-eçFfcDnõçDeçDõeCScKçCcçHenDcDeçDeçzõn-eKçFfeç-ezçQeç-õnCcDõçzcêQç
,neF eC-eçCõQçôL-êzõQç-ezâõQKçâenzcCeTeçTõzâLe-czeC-eçêCeNâLêThHeLçâeLcç
zeDêTêCcéç gQç neTBzBCcQTêDõQç zõnnezç Deç âcncDcç neQâênc-”nêcç eç QRõç
eCTõC-ncDõQç zõn-õQç Cõç VenSõç Qezç FfcLFfenç QêC-õzcç õfç QêCcLç Deç fzcç Lf-cç
êC-enêõnéçWçTõzõçQeçeLeQçeQFfeTeQQezçDeçneQâêncnéçàzVõncçCc-fncLzeC-eçCRõç
eNêQ-cç FfcLFfenç eNâenê>CTêcç -encâ>f-êTcKç õQç âcêQç c,e-cDõQç ->zç oncCDeç
êC-eneQQeçezçêC-enâne-cnçõçeCêozh-êTõçcTõC-eTêzeC-õéçàLeçQfnoeçDeQDeçõçêC“Têõç
Tõzõç fzcç QfQâeCQRõç Dcç TõzfCêTcSRõç Tõzç õç zfCDõKç -cLHeDç Qeç âfDeQQeç
DêDençTõzçeQ-eçzfCDõéçaeç,c-õKçCõQQõçczVêeC-eçczecScDõKçeQâeTêcLzeC-eç
CcQçoncCDeQçTêDcDeQçeçeQâeTêcLzeC-eçâcncçcQçTnêcCScQKçNhçCRõçBçzcêQçfzç
LfocnçõCDeçHcLeçcçâeCcçHêHenéç
uezçFfenençêzâf-cnç-õDcçcçTfLâcçQçzõn-eçêC,cC-êLçQôVê-cKçTcDcçHeDçzcêQç
TnêcCScQç Qõ,nezç eç zõnnezç DeHêDõç cõç ,eTmczeC-õç Dcç LcnêCoeç TcfQcDõç âeLcç
Dê,-enêcKçâcQQcCDõçâeLcçVnõCFfê-eçõVQ-nf-êHcçeçâeLcçcQzcéçIcncLeLczeC-eçCõç
-ezâõç cç eQQeç ,eCHzeCõç cC-eQç DeQTõCmeTêDõKç fzç õf-nõçDnczcç êofcLzeC-eç
zêQ-enêõQõç õTõnneç CõQç zcneQç Dõç âLcCe-céç tcDcç HeDç zcêQKç cQç VcLeêcQç Qeç
QfêTêDczç cõç CcDcnç âcncç cç -enncç eç neQêoCcnBQeéç MQç -eC-c-êHcQç mfzcCcQç Deç
êzâeDênç õç Dnczcç QRõç ,neF eC-ezeC-eç cCêFfêLcDcQç âeLcç âõDenõQcç ,õnScç Deç
HõC-cDeçDõQçcCêzcêQéç
 
 
4. O peito feminino 
 
gç âeê-õç ,ezêCêCõKç -cC-õç âõnç Qfcç ,fCSRõç Tõzõç âõnç Qfcç ,õnzcKç -ezç
êzâõn-xCTêcç TeC-ncLéç tmczcDcç Deç zczcç Ccç LêCofcoezç f-êLêDcDcç âeLcç
zeDêTêCcKç eLeç QêzVõLêDcç cç zc-enCêDcDeç eç cç TcâcTêDcDeç Deç Cf-nênéç tõzç õç
TneQTêzeC-õçDcçTnêcCScçCõçô-enõKçTneQTezç-czVBzçõQçQeêõQKçeçCõçzõzeC-õç
DõçCcQTêzeC-õçeLeQçeQ-Rõç-ônoêDõQçDeHêDõçcõçLeê-eçFfeçõQçeCTmeéçMçânêzeêncç
HeDç ezç Ffeç cç TnêcCScç Bç czczeC-cDcç DeQâen-cç fzç QeC-êzeC-õç Deç HõLôâêcç
eC-neçzReçeç,êLmõéçMLBzçDõçzcêQKçêQQõç-ezçfzçe,eê-õç,cHõnhHeLçezçneLcSRõçQQç

299.
"!!
*'u' )*Qcu' 2%&WK' **)+)DK*)$ '
cu' ';* $ *c)+$%& =+ *$%)+$% 8)c)
(2') *$%)' + )) *+* + +$% K** %% D% +7=+
9() **)*%2)*K*$ :(% +7=+$***$%)&+7
+ + *, u+8N)$ %Qc) $ Kc$% %c+*)+ c)8uN
)% +$ $c )u +$% c+ u+ *$* 8)c)
* %)*8
5"
&
* *)* * N%+ +$% *$*9()*& *u ( %Fu c )c) $% *
8 c* )$8 $%)* *7%u %Fu * :7)* 9$u + +
*'% + *$* /* (u'%u* * + +u)% * +u*& *% *$%)K
8u$ +$% + + %$ = % +7=+ %)' *Nu & ' %) )**K
cc$cu)Fu + +$% %) ' )N$ +u *%)+u
(% 'cu * /* *Nu )*& )$%'% ** 7*(
*() c$*( *'=c) c+ 7))c +$% *)$)8)c %)( &
$%% $%K'/c$% )**8 %Fu=,u*% +$% + +$%
Fu 8$c u+ *cu '($)$ u+ $( c$c' + *)
'cc&
%+:%)c *Nu *) Fu + +$% = c+7 %) *7%u '
Fu* Fu cc + + %$) $ c=uK c$$ $ $%% $%
*Nu ) )$8$& *Nu ')%8+)$)$K c$%:)K
= )$Fu*%)$:(& = %+ (u'%u* +$% $ 7c % $% Fu $
+ +$% c+Fu $=7), Ku+'c)+$%Fuc$' $
*u') c' Fu $ )N * *+ $% Q *Nu
c+'% Fu c 7 )N& *) *+'$ Fu) ' ' '>$)*
'$% $%Kc*'$$ c () 7uc Q( )$ &
+( +c$% Fu*%* c) $ K + + K,:()($c)
+u$ +K*)$)8)c c$% ')%$ () '*%)=()$%&
()$cuc+*)=')+)Fu*u+ $()($c) &*%*$%)K=
$ %u Fuc$%)$u'cu $ +$*)&**=(:)% +7=+
' *+u*& **% +'**)$ B*+u%u +$%c$% ')%K
% $*+)%)$ **)+ u+ %$ *$* '%& u+
+uc+')%u% +u=$ %u +$%+u)%+ )*';N)+ Fu
u+++c+++7u+c+' $)+*+*N&'%
u=+c$% ')%=*+'u+*%*)+' %) +& +7=+K
$$u+ u% ; N'** c+' )N 8+ + )* )$%$*
c * [+$$u+u%u K'N+'K'B*c)$ c 7
c & Cu * *)*K =+ *u 8u$ + %$ )+$% K *

300. s
#??s
prq/Rqs:qs"un)Ssitsutkr]éSdrqtdpSOsRsqSãpuriSs-tkSsürpSsitstktãsãtutqs
-tuqrdtdptqtdptsãrkétdptãs:dé]rqtdptstdputsSãsãtutãsa:qrdSãOstd7:rdpSs
dSãs FS:puSãs qrqBütuSãFs ã"s ãts itãtdySkytqs ptq-Suruérqtdpts drs R-S]rs irs
rqrqtdprH)Sós
gSs rqSus ãtú:rkOs üédrkqtdptOs Ss -tépSs pSudr2ãts "un)Ssãtú:rkOs j“s 7:ts Sãs
aSqtdãs/:ã]rqsédãpédpéyrqtdptsSs-tépSOs]arqriSsaSjtstqsiérsitsãtéSósmããrs
tú-utãã)Ss tqs ãés qtãqrs Rs tuurirOs -Séãs rs uénSus :qs ãtéSs itãéndrs :qrs
ãéd:SãéiritOs :qrs /rérOs Ss tã-rHSs dSs qtéSOs Ss it]Sptósmããts k:nrus tdputs Sãs
ãtéSãsytqsãtdiSsitãd:iriSsitãitsrsDdpén:éirits-rurstú]éprusSsS:puSsãtúSós
çSusqréãs7:tsrãsptdiwd]érãsirsqSirsptdarqsyruériSsrSskSdnSsirãsiéütutdptãs
R-S]rãOs ã"s q:épSs ururqtdpts ãts utd:d]éS:s Vs tú-SãéH)Ss itããts kS]rks p)Ss
tú]éprdptósmqs-ruptOsR-S]rãsqréãsrdpénrãs]atnrurqsrsãtusrpRsqtãqSsqréãs
ntdtuSãrãsrstããtsutã-tépS[s/rãprs-tdãrusdSãsytãpéiSãsirsR-S]rsits,:BãsêWCs
7:tsitéúryrqsSãsãtéSãskéyutãOséããSs-rursd)SsürkrusdrsFqSirFsiSãs]arqriSãs
-SySãs-uéqépéySãósgSsrdpénSsmnépSOsrs-uSü:diéiritsiSsit]Spts]Suutã-SdiérsrSs
nur:sitsédük:wd]érsãS]érkOststqsDptdrãsrãsq:katutãs/:un:tãrãs]Sq-rut]érqs
VãsS]rãéztãsütãpéyrãs]SqsSs/:ãpSsd:ósestopless, -SuprdpSOsd)SsRsitsüSuqrs
rkn:qrs:qrsédytdH)SsitsdSããrsR-S]rské/turkós
eãsãtéSãsprq/Rqsã)Ssr]tdp:riSãsitsqrdtéursqtdSãs"/yér6stun:éiSãs-Sus
qtéSsitstã-rupékaSãOsrpriSãstsrSsqtãqSsptq-Sstúé/éiSãs-Susã:pé)ãOs-SãpSãs
tqsüSuqrs-Sus]Su-tptãstã-t]éréãsS:sãéq-ktãqtdpts7:rdiSsrsq:katusr-tuprs
Sãs/urHSãs-Sus/réúSsitktãstsãtstúé/tósDpRsqtãqSsSsr]édp:urqtdpSsirsuS:-rs
ãtuyts tqs -rupts -rurs r]tdp:rus Ss /:ãpSós ]"érãs préãs ]SqSs /uS]atãs ts ]Skrutãs
r-Sdprqs-rursrãs-ut]éSãéiritãs7:tstãp)Ssr/réúSósçrursq:épSãsãtutãsiSsãtúSs
qrã]:kédSOsqréãstú]éprdpts7:tsSs-tépSsd:s7:tsãtsSütut]tsRsrsã:ntãp)Ssits7:ts
tktãs-Situérqsqtut]tusyéã)Ssp)SsntdtuSãrósgtãptsãtdpéiSOsrãsutãyrkriéHrãs
q:katutãs7:ts:ãrqsytãpéiSãsit]SpriSãsrntqsitsüSuqrsén:rkqtdptsa“/éksts
Iãtqéás]Sdã]étdptós
Dããéqs]SqSsrãsq:katutãsãtq-utspéyturqsrsptdiwd]érsitstq-utnrusãt:ãs
ãtéSãOs -Sus drp:ut4rs -uStqédtdptãOs dSs jSnSs ãS]érkOs Sãs aSqtdãs jrqréãs Ss
7:éãturqstyépruósl)Ss7:rãtstú]k:ãéyrqtdptsaSqtdãs7:tOsdSs7:tsié4sutã-tépSs
rSãsãtéSãOsitptuqédrqsSãs]rqédaSãsq:épSsutpékBdtSãsirsqSiróseãsãtéSãOs]Sqs
ã:rs qr]ét4s ts üktúé/ékéiritOs ã)Ss rs utné)Ss iSs ]Su-Ss 7:ts qtdSãs utãéãpwd]érs
Sütut]tós mããts ]Sdat]éqtdpSOs ri7:éuéiSs its qrdtéurs édp:épéyrs -tkSs /t/wOs
ãtq-utsüSés:ãriSs-tkSãsaSqtdãs-rurs]Sd7:éãpruspSirsrsq:katus-SusqtéSsiSãs
ãtéSãós
md7:rdpSsrãsq:katutãstqsnturksF-:krqsdSs-tã]SHSFsiSãsaSqtdã
5#
K
s
Sãs

301. s
#? s
aSqtdãs]Sãp:qrqsySrus-rursSs-tépSósl:rsã:rytsüSuqrsãtqé2tãüRué]rsRsprkyt4s
üSuptqtdpts utã-Sdã“ytks -tkrs -utütuwd]érs 7:tOs prq/Rqs qréãs pruits drs yéirOs
ptqSãs -Sus pSirãs rãs ]Séãrãs ruutiSdirirãós gtkts drirs ut-tktOs ãtdiSs p:iSs
rpurtdpts ts td]rdpriSuós ltdiSs rããéqOs prdpSs tqs üSuqrãs its tú-utãã)Ss
túéntdptãs ]SqSs drãs qréãs qSitãprãOs tkts Rs ]éu]:diriSs-Sus éqrntdãs 7:ts
]Suutã-Sditqs Vs ã:rs -tuütéprs üSuqrs utiSdirós mdputs rãs üu:prãOs rs qrH)s Rs
tã-t]érkqtdptsãSké]éprirstqsutkrH)SsrséããSOsVãsyt4tãsprq/Rqsrãs-wurãósçrurs
SãsqrqékSãOsãtuytqsitsqSitkSsrãsüurq/StãrãstsSãsqSurdnSãOsS:stdp)SsSãs
/Spztãs irãs ükSutãós md7:rdpSs Sãs aödnruSãs ürkrqs its /Spztãs prq/Rqs drs
kédn:rntqs ]SkS7:érkOs Sãs rktq)tãs d)Ss ãts r]rdarqs tqs ürkrus its ytuu:nrãs
SWarzenT& 
oSqséããSOsür42ãtsutütuwd]érsrsrknSsut-tktdptOsut-:ndrdptsqtãqSOs7:tsd"ãs
drs ytuirits ]Sãp:qrqSãs utkr]éSdrus ]Sqs rãs /u:úrãs ytkarãs ts q“ãós 3:tqs
nSãpruérsits]SkS]rus:qrsytuu:nrsdrs/S]r\smããrsitãéndrH)Ss-Sitsãtus:qrs
utkB7:érsiSãsptq-SãsirsWd7:éãéH)SOsr7:tkrs-uSjtH)SsitskS:]:urs]Sktpéyrs7:ts
yérs /u:úrãs q“ãs ts ãti:pSurãs tã-t]érkqtdpts drãs q:katutãs rpurtdptãós es
qSyéqtdpSs ütqédéãprs itã]S/ué:s tããrs ptq“pé]rs tOs itããts kriSOs ürkr2ãts -Sus
-uéd]B-éSs drãs -RuSkrãsiSs -tépSós Ds -rkryurs ytuu:nrOsdtããts ]SdptúpSOs -tuqépts
-utã:qéus7:tstqsrktq)Ssrãsrpép:itãséd]Sdã]étdptãsdtnrpéyrãstqsutkrH)SsVs
ütqédékéirits qri:urs -utiSqédrqós mãprãs prq/Rqs pwqs ã:rs puriéH)Ss drs
aéãp"uérós grs Wirits ARiérOs Sãs ürd“pé]Sãs utkénéSãSãs úédnryrqs Ss it]Spts its
FjrdtkrsiSsédütudSFOstsSãsãtéSãsitsFüSktãsiSsiér/SFsS:sF/SkrãsiSsiér/SFósDpRs
qtãqSs rs -SkBpé]rs ãts S]:-ryrs iSãs ãtéSãs tú]éprdptãOs ts ]atnrurqs rpRs d"ãs
it]utpSãsiéuénéiSãs]Sdpursã:rsFytunSdaSãrstúé/éH)SFósgr7:tkrsR-S]rsptdpS:2
ãtOstã-t]érkqtdptsdSãs-rBãtãs]rp"ké]SãOs-utytdéusSs-tuénSãSsitãtdySkyéqtdpSs
iSãsãtéSãstqsnturkOs-Sustútq-kSs]SkS]rdiSsãS/utstktãs-tãriSãs-urpSãsits
]a:q/SsVsdSéptós
es -tépSs ütqédédSs Rs its kSdnts Ss "un)Ss ãtú:rks ãt]:di“uéSs ts Ss ]arqrué4s
"-pé]Ssqréãséq-SuprdptósmktsRsrq-krqtdpts:péké4riSsdtããrsü:dH)SOstsVãsyt4tãs
tú-kSuriSósl)SsãS/utp:iSsrãsédi:ãpuérãsits]édtqrsrqtué]rdrstséprkérdrs7:ts
itãpr]rqsrãsFtãputkrãs]atérãsits]:uyrãFs7:tsür4tqsSãs]SurHztãsiSãsaSqtdãs
/rptutqsqréãsu“-éiSósDãsq:katutãsã)Ssuti:4éirãsrspuwãs]éüurãOsãtdiSs7:tsSs
/:ãpSsS]:-rsSsk:nrusqréãséq-SuprdptósDããéqOsSs-tépSstyéitdptqtdptspSudr2ãts
Ss "un)Ss -tkSs 7:rks rs q:katus dt]tããruérqtdpts ãts itéúrs itüédéus ts -tkSs 7:rks
q:éprãs yt4tãs prq/Rqs ãts r:pSitüédtós mqs :qrs R-S]rs iénéprkOs :qrs ]éüurs Rs
ã:üé]étdptósjdéqSãsqréãsüSursitsqSirsrédirsitüédtqsãt:séitrksitsqrdtéurs
qréãs itã]uépéyrós eãs ãtéSãs tdp)Ss itytqs ãtus /tqs üSuqriSãOs üéuqtãs ts its

302. ç
#?"ç
-czcCmõç zBDêõéç tcQõç QeNczç zfê-õç âeFfeCõQKç QRõç DeoncDcDõQç Tõzõç
cfQeC-eQKçeçFfcCDõçQRõçoncCDeQçDezcêQçâcQQczçcçQençTõCQêDencDõQçfzcç
ânõHõTcSRõKçNfC-czeC-eçTõzçQfcçânõânêe-hnêcéçWçDê,“TêLçâcncçC”QçTõCTeVençFfeç
eNêQ-ezçTfL-fncQçFfeç->zçõf-nõçêDecLçeçFfeKçâõnçeNezâLõKçDRõçâne,en>CTêcçcõQç
Mâeê-õQçTc“DõQMKçFfeçLhçQRõçQ“zVõLõQçDeçzcDfneDKç,en-êLêDcDeçeçDeçfzcçHêDcç
zfê-õçVezçHêHêDcéç
lcç MLezcCmcKç cç ,”nzfLcç QêzâLeQç Ffeç Qeç eQTõCDeç âõnç -nhQç Dcç De,êCêSRõç
Dêoê-cLçBçFfeçFfcC-õçzcêõnçõçVfQ-õKçzcêQç@QeNfcLzeC-eAçeNTê-cC-eçBçcçzfLmenéç
Pnc-cBQeç Deç fzcç QeNfcLêDcDeç Tõzç ,õn-eç õnLcç zc-enCcLéç gç MTõCFfêQ-cDõnç
zcQTfLêCõMçâõDeçeQTõCDenBQeçezç-cêQçQeêõQçeçDeêNcnBQeçzêzcnçâõnçeLeQçTõzõç
FfcCDõçencçVeV>éçWçCeQQeçQeC-êDõçFfeçõçQêC-õzcçDõç,e-êTmêQzõçDõQçQeêõQç
âõDeçQençêC-enâne-cDõéçPcêQçmõzeCQçânõTfnczçcçzReçCcçzfLmenKçzcêQçFfeç
âcncçcçQc-êQ,cSRõçoeCê-cLçzcDfncKçâcncçDcnBLmeQçTõVen-fncçezõTêõCcLKçcVnêoõçeç
ânõ-eSRõçeKçNfC-czeC-eçTõzçêQQõKçcçzfLmençâõDenõQcéçFfeçcçêC,cC-êLçTfL-fncç
Cõn-eBczenêTcCcKçFfeçHcêçDcçTõzêDcçcõçâenzcCeC-eçNõoõçDeç“CDêõQçeçcowboys 
eç âcQQcç âõnç rêTieOç rõfQeKç Qeç DeQ-cFfeç -czVBzç cFfêKçBç -Rõç âõfTõç Deç
cDzêncnç Tõzõç cç âne,en>CTêcç ê-cLêcCcç TõnneQâõCDeC-eéç tLcQQêTczeC-eKç cç
mamma ê-cLêcCcç-ezçQeêõQç,cn-õQçeçTõLõTcBQeçêC-eênczeC-eçQçDêQâõQêSRõçDeç
QfcQçTnêcCScQKçoncCDeQçeçâeFfeCcQéç
FhnêõQçânõVLezcQçTõzçõçâeê-õçeçTõzçõQçQeêõQçQeçDeQeCHõLHezçcçâcn-ênçDcç
HcLõncSRõçQõTêcLKçzcQç-czVBzçDõçneQâeT-êHõçczVêeC-eçêCDêHêDfcLéçMçQêLmfe-cç
êDecLçeQ-hçezçVõcçâcn-eçQfVze-êDcçcõçoõQ-õçDeçTcDcçBâõTcéçueçCcçHêncDcçDõç
QBTfLõçcçDezcCDcçcêCDcçencçâõnçQêLmfe-cQçcnneDõCDcDcQçeçzcêQçoeCenõQcQKç
mõNeçezçDêcçâeDeBQeçfzcçLêCmcçeQofêcéçMçêzcoezçêDecLçDcçeQ-neLcçTmeêcçDeç
TfnHcQçDê,fCDêDcçâõnçGõLLOUõõDçencçcçDcçzfLmençeQVeL-cçTõzçQeêõQçoncCDeQéç
gçêDecLçPUêooOKçfzcçQêLmfe-cçDeçncâcDçânc-êTczeC-eçQezçQeêõQKçNhç,eDç,fnõnçCõç
zfCDõçcC-êoõéçleQ-cçHcnêeDcDeçDeçêDecêQKçõQçânõVLezcQçCRõçâõDezç,êTcnçDeç
,õncéçaeç,c-õçCeCmfzç”noRõKçêCTLfêCDõçõçCcnêDKçBçõâencDõç-Rõç,neF eC-ezeC-eç
QezçCeTeQQêDcDeçzBDêTcçTõzõçõçâeê-õç@oLxCDfLcQçzczhnêcQAç,ezêCêCõéçMõç
zeQzõç-ezâõKçeC-ne-cC-õKç-czVBzçCeCmfzç”noRõç,ezêCêCõçBçõâencDõçTõzç
zcêQçfno>CTêcçeçCeTeQQêDcDeKçNhçFfeçõçTcnTêCõzcçDcçzczcçBçõçTxCTençzcêQç
,neF eC-eçCcQçzfLmeneQéç
ç
Câncer de mama 
 
gçTxCTençDeçzczcçCRõçQ”çBçõçTxCTenç,ezêCêCõçzcêQç,neF eC-eçTõzõçBç
-czVBzçõçzcêQçcCofQ-êcC-eéçCfcCDõçcLoõç-RõçDfnõçeç-RõçzcLêoCõçTneQTeçDeç

303. s
#?#s
qrdtéursp)Ss-rk-“ytksdSsk:nrusqréãs/tkSstsqréãsqr]éSOs-uSyS]rsrédirsqréãs
aSuuSuóseãs-uéd]B-éSãstd:d]ériSãsdSs]r-Bp:kSsnturksãS/uts]âd]tusã)Ssy“kéiSãs
-rursSsãédpSqrstqsnturkósDskS]rké4rH)SstsSsãéndéüé]riSstã-t]érksiSs"un)Sstqs
7:tãp)Sspur4tqsSs-krdSsiSsr]Sdpt]éqtdpSs-rursãéós3:rdiSsSsã:rytspt]éiSs
nkrdi:krusirsqrqrOstqsyt4siSsdrp:urksr]Sd]atnSsts-ur4tus7:ts-uS-Su]éSdrs
pSudr2ãts i:uSs ts qrkéndSOs Sãs ptqrãs irs qrptudéiritOs iSs -ur4tus ts iSs
utkr]éSdrqtdpSsã)Sstd:d]ériSãstsüSudt]tqsrs/rãtsiSsiurqrósFD7:ékSFsrpédné:s
rs rütprirs dSs k:nrus qréãs ãtdãBytkOs drãs -uSúéqéiritãsiSs ]SurH)SOs ts tkrs Ss
n:ruirs-rursãéOsd)SsitéúrdiSs7:tsdédn:Rqs-tu]t/rsSs7:rdpSstãp“sütuéirsts
4rdnrirós es ]Su-SOs -SuprdpSOs -ut]éãrs qSãpurus Ss 7:ts tãp“s utrkqtdpts
r]Sdpt]tdiSós ms Rs Ss édütudSs 7:ts -:kãrs tqs ãt:s ãtéSOs Ss ]SurH)Ss pSudriSs
képturkqtdptsrdpuSsitsrããrããédSãós
DSskriSsiSsrã-t]pSsirsãtdãé/ékéiritOsSs-tépSOsityéiSsVsã:rsüSuqrOsptqs:qs
]ru“ptusitãpr]riSsprq/Rqsdrsãtú:rkéiritOsts-SuprdpSsRstd:d]ériSsprq/RqsSs
]Sq-SdtdptsrnutããéySsiSstuSpéãqSós
DsürãtsiSs]Skr-ãSsiSsãéãptqrséq:dSk"né]SstOs]SqstktOsrsirséuu:-H)Ssirs
iStdHrs-uS-uérqtdptsiéprstãp“OsdSs]rãSsiSs]âd]tusitsqrqrOsqru]rirs-Sus
:qrs -uSü:dirs -utS]:-rH)Ss 7:ts rs rütprirs d)Ss riqépts tqs pSirs rs ã:rs
tdytunri:urósmkrsãtsrükénts]SqsrknSsq:épSsqréãsiSs7:tsriqéptOsr-tuprdiS2Ss
tqsãt:s-tépSsd)Ss-rurspw2kSsqréãs-tupSOsqrãs-rursS]:kp“2kSósmkrsd)SsnuéprsSs
7:rdpSstãp“s-utS]:-rirsS:s4rdnrirs]SqsSs:kpurjtsS:sSsütuéqtdpSsédükénéiSOs
ptditdiSs rs ]Sdãtuy“2kSs tqs ãt:s ãtéSOs Sdits tkts -Sits td]rudru2ãts ts
purdãüSuqru2ãtstqs]âd]tuós
D7:ékSs7:ts-rut]tsutãtuyrsrkpu:Bãprsts7:tsVãsyt4tãsRs]SdãéituriSstsqrks
édptu-utpriSs]SqSsãtdiSs]Sq-uttdã)SOsRsq:épSsqréãsrsrdnöãpérsitsrpr]rusts
itsr]:ãruOsitsk:prus-tkSãs-u"-uéSãsédptutããtãósA:éprãsyt4tãsSsSun:kaSsprq/Rqs
éq-tits :qrs S-Sup:drs tu:-H)Sós Ds qrptudéirits ãr]uéüé]rirs tãp“s
tã-t]érkqtdpts iéãprdpts iSs tnSBãqSOs 7:ts Rs -SuprdpSs ]Sdã]étdptqtdpts
ut-uéqéiSósArãstktsySkprsrsãtstú-uéqéusdSs]Su-SOstsj:ãprqtdptsdSsk:nrusSditsrs
ytuiritéursqtén:é]tstsrs]Sq-uttdã)SsqrptudrksyéytqsI-rursp:iSáósg)Ssãts
-Sits ié4tus drirs ]Sdpurs tããtãs tktyriSãs éitréãOs r-tdrãs 7:ts rs rütprirs
tyéitdptqtdpts Irédirás d)Ss tãp“s tqs ]SdiéHztãs its yéytus tããts S/jtpéySs ãtqs
utãtuyrãós Ds utãtuyrs d)Ss riqépéirs ãts td]rudrs ts itéúrs ytus 7:rdprs tdtunérs
infernal tãpryrsriSuqt]éirs dSs -u"-uéSs ãtéSs tsrnSurstãp“sitã-tuprós (Sirsrs
rnutããéyéiritOs tdtunérs itãpu:péyrOs ryéit4s ts ürkprs its ]SdãéiturH)Ss éuuSq-ts
rnSursdSs-krdSsiSs]Su-Sós
eãs qr]éSãs pt]éiSãs rkéqtdpriSutãs iSs -tépSOs ]:jrs prutürs Rs iruOs ]:éirus ts

304. s
#?-s
rkéqtdpruOs pSudrq2ãts tnSBãprãs rs :qs -SdpSs 7:ts rs rütprirs jrqréãs nSãpruérs
]Sdã]étdptqtdptsitsãtuóses]Su-SOs]SqséããSskatsutpéursrknSs7:tstkrsut]:ãrOs
d)Ss-Su7:tsd)SsSsptdarsqrãs-Su7:tsd)SsSsrãã:qtsS:sd)SsSsriqéptós
(rq/Rqs dSs 7:ts ãts utütuts rSs -tépSs ]SqSs"un)Ssitsutkr]éSdrqtdpSOsdSs
]âd]tus its qrqrs rs rnutããéyéirits qtun:kars én:rkqtdptsdrs ãSq/urós A:éprãs
yt4tãs Ss ]âd]tuOs drs üSuqrs its uttdpuâd]érãs irs -tktOs qSãpurs 7:ts rs rütprirs
itãéãpé:sirsédé]érpéyrstsS-pS:s-tkSsut]SkaéqtdpSósesut]SkaéqtdpSOstdputprdpSOs
d)Ss Rs édié]riSs dSs -krdSs ]Su-SurkOs qrãs :dé]rqtdpts dSs rdBqé]SOs ts qtãqSs
rããéqs ãSqtdpts dSs ãtdpéiSs its ut]:-turH)Ss irsreligio. oSqSs "un)Ss
-uStqédtdptOsãtqtkardptsrSsdrué4Os]r/tuérsrSs-tépSOstdputsS:purãs]SéãrãOsãtus
rnutããéySóses7:rdpSstããts]Sq-SdtdptsRséq-Suprdpts-Sitsüé]rus]kruSs-tkSsürpSs
its tããtãs "un)Sãs ãtutqs its kSdnts Sãs 7:ts qréãs ã)Ss qSiéüé]riSãs
]éu:uné]rqtdptOs tyéitdptqtdpts -rurs -Situssalientar qtkaSus rãs 7:rkéiritãs
iéuénéirãs-rursSstúptuéSuós
estktqtdpSsrnutããéySsd)SsyéyéiSs]Sdã]étdptqtdptstú-utããr2ãtsprdpSsdSs
ã:unéqtdpSsiSs]âd]tus]SqSsdrãsptur-érãs]Suutdptãós3:rdiSsSãsd"i:kSãOs7:ts
tqs ãés ã)Ss ãtq-uts :qs ãBq/SkSs its -uS/ktqrãs d)Ss ãSk:]éSdriSãOs ã)Ss
túpéu-riSãs]éu:uné]rqtdpts]SqsSs/éãp:uéOsd)SsRs-SããBytksitéúrusitsut]Sdat]tus
rsrnutãã)SOs7:ts]atnrsrsãtusãrdnutdprósArãsrãséuuriérHztãsué]rãstqstdtunérs
prq/Rqs éuuriérqs rnutããéyéiritOs j“s 7:ts qrprqs q:éprãs]Rk:krãs ãr:i“ytéãs
j:dprqtdpts]Sqsrãs]rd]tuBntdrãósesqtãqSsRsy“kéiSs-rursrs7:éqéSptur-érOs
]:jSspé-Ssitsrnutããéyéiritsiér/"ké]rskéirs]SqsSstdytdtdrqtdpSstsSs/kS7:téSs
ts Rs Ss 7:ts ãéq/Ské]rqtdpts ãts td]Sdpurs qréãs -u"úéqSs iSs ]âd]tuós mããtãs
qRpSiSãsut-:kãéySãs]SkS]rqstqsjSnSsrknSs7:tsürkprsrSs-r]étdptsits]âd]tuós
orãSstktsSsédptnurããtstqsã:rs]Sdã]éwd]érOs-Situérské/tuprusSs-uéd]B-éSsitsã:rs
túéãpwd]érsitsãSq/urs]Su-Surkstskéyuru2ãtsirsrqtrHrós
grs qépSkSnérs a“s :qs qSpéySs 7:ts ãts r-uSúéqrs itããts r]Sdpt]éqtdpSós
çtdptããékRérOs rs urédars irãs rqr4SdrãOs rq-:prs Ss ãtéSsiéutépSs -rurs qtkaSus
-Situstãpéurusãt:sru]Ssdrsk:prOsS:sãtjrOs-rursür4tus/SdépSstqs:qsq:diSsits
aSqtdãósltn:édiSsãt:stútq-kSOsrãsrqr4Sdrãs-rããrqsrsq:pékrusSs-tépSsits
ã:rãsüékarãs-rursequipáB * qtkaSus-rursrsluta -tkrsyéirsts-rursãtutqs]SqSs
aSqtdãs rSs qtdSãs iSs kriSs iéutépSós mkrãs utd:d]érqs itskéyuts ts tã-Sdpâdtrs
ySdprits rs :qrs -rupts its ã:rs ütqédékéirits -Su7:ts tkrsqtpt:2ãts tqs ãt:s
]rqédaSstsrãséq-titsitstdüutdprusrsi:ursyéirós
es ]âd]tus its qrqrs ãédrké4rs én:rkqtdpts 7:ts rs ã:ryts qrdtéurs ütqédédrs
pSudS:2ãts:qstq-t]ékaSs-rursSsiSqBdéSsirsyéirósmktsqSãpurs7:tsrsã:ryéirits
ãtspurdãüSuqrstqsi:ut4rsts7:tOsãtsrãs]éu]:dãpâd]érãsSs-tuqéptqOsRs-ut]éãSs

305. s
#?0s
utd:d]éruspSprkqtdptsrs:qrs-ruptsirsütqédékéiritóses7:tsd)Ssr]Sdpt]tstqs
ãtdpéiSsüén:uriSspSudr2ãtstqsrkn:qsqSqtdpSsprutürsiSs]éu:uné)SOs7:tstúpéu-rs
Ss 7:ts tãp“s dSs ]rqédaSs Iirs yéiráós 7:tqs d)Ss tãp“s iéã-SãpSs rs -uS]titus Vãs
éd]éãztãsdt]tãã“uérãstqsã:rsyéirOs-ut]éãrsüédrkqtdpts-tuqépéus7:tstkrãsãtjrqs
ütéprãsdSs-krdSsd)SsutiéqéiSós
Dsprutürsitsr/uéusq)SsIptq-Suruérqtdptásits]tupSãsâq/épSãsirsyéirs-rurs
rptditusrsS:puSãs7:tsdtqsitskSdntstãp)Ssut]t/tdiSsrsrptdH)Ssityéirs7:tus
ié4tuOsdtãpts]rãSOsr/rdiSdrusSsutédSsirãsq)tãOsSsq:diSsirs,:rósWããSs-Sits
ãéndéüé]ruOs-Sustútq-kS6sitãéãpéusitsit-tdiwd]érã[sutd:d]érusrsnrurdpérãsits
/tq2tãprus qrptuérks kénrirãs rs ]SdiéHztãs ]Sdpu“uérãs rSs itãtdySkyéqtdpS[s
r/rdiSdrusSs-r-tksitsF/Srstã-SãrFOsrqrdptspSkturdptsts-tuqrdtdptqtdpts
tqsãtn:diSs-krdSOsFüékars7:tuéirFOsq)ts]Sq-uttdãéyrFsrs7:tqsp:iSsrnurirOs
tdptuurustqsãtdpéiSsüén:uriSstsitskéyutststã-SdpâdtrsySdpritsrs]rãédars]Sqs
krutéur[s r/rdiSdrus rs -Sãp:urs its -uéd]tãédars iSs -tirHS[s itéúrus qSuutus rs
qtdédrs -uéyéktnérirs its /Srs ürqBkér[s r/rdiSdrus rsmãe énutjrs tqs -uSks iSs
-u"-uéSs]rqédaSOstp]ós
es]âd]tusRsü:dirqtdprkqtdpts:qsãédrksits7:tsd)SsãtspuékarsS:sd)Ssãts
tãp“sqréãspuékardiSsSs-u"-uéSs]rqédaSsitsitãtdySkyéqtdpSOs7:tsSsdrã]éqtdpSs
irsrkqrsd)Sstãp“sãts]Sdã:qrdiSóses]âd]tusutã-t]péySsqSãpursVs-tããSrstqs
7:ts -SdpSs iSs ]rdrks its drã]éqtdpSs ãts üé]S:s rprã]riSós mqs ãts purprdiSs iSs
-tépSOs ruurdar2ãts Ss ãtdãBytks âq/épSs irs qrptudéiritstOs ]Sqs éããSOs pSirs rs
-uS/ktq“pé]rs its ]:éirus ts ãtus ]:éiriSOs its rkéqtdprusts ãtus rkéqtdpriSOs its
rqrqtdprustsãtusrqrqtdpriSOsits-uSytustsãtus-uSyéiSósçSuprdpSOsd)SsRsits
riqéurus 7:ts drãs -r]étdptãs its ]âd]tus its qrqrOs 7:rãtsãtqs tú]tH)SOs
td]SdputqSãsutkr]éSdrqtdpSãstã-t]éréãsitsqrptudéiritOsitãitsédtúéãptdptãOs
-rããrdiSs-tkSãs7:tsã)SsdtnriSãOsrpRsFtú]t-]éSdrkqtdpts-uSü:diSsts/SqFósWs
dtããts]SdptúpSs7:tsãtsityts-tdãrusprq/RqsdSs7:tsãtsutütutsVsur]ari:ursiSs
qrqékSOs:qsãédrksitsrktuprs-rursSs]âd]tusitsqrqrs7:tsrütprsdSsqBdéqSsEx_s
irãs-r]étdptãósDãsnkâdi:krãsqrq“uérãs]SqtHrqsrs-uSi:4éusktéptstsédié]rqs
7:tsSsptqrsirsrkéqtdprH)SstsirsrqrqtdprH)Ssqtun:kaS:sdrsãSq/urós
oSqSsãBq/SkSsirsqr]ét4stsirsqtén:é]tOstd:d]ér2ãtsprq/Rqs]SqsSs-tépSs
rs ptq“pé]rs iSs qrdptus ts ãtus qrdpéiSOs irs y:kdtur/ékéirits ts iSs qrupBuéSOs iSs
édã:kpSsts irs ãtdãé/ékéiritóses -tépSOs ]SqSs "un)Ssitsutkr]éSdrqtdpSOs ]SkS]rs
-tuénSãrqtdptstqs]tdrsSãsptqrãsiSsut]SkaéqtdpSstsiSstãpru2üSur2it2ãéOsirs
rpurH)Sstsirsãti:H)SOsiSsS]:kprqtdpSstsiSsitãrüéSós
mqsp:iSséããSOsSsS/jtpéySsj:ãprqtdptsd)SsRsür4tusFSs]tupSFOsFSs7:tsRs/SqFs
S:sFSs7:tsãtstã-turFOsqrãsitã]S/uéustséq-Susr7:ékSs7:tsRs-u"-uéSOsédiéyéi:rkós

306.
#?3
c +)$*$(()+$%=2$)cK )$ Fu*u +% K u$) K
*, )>$%)c Q%**u%*c +)$*&+2%)+ )$*%<$c) K='c)*
)D:BK+ * $%*( +$%$% +, +c+)7
%+:%)c c<$c&** +$%+()$%+$%$ (c+
* +:(&$%*c **'$%K+Fu +u=u+ c+%u
c+%*K,u*% +$%='c)*)N c Fu $*%: c
c+%uK+ *Fu%+ )$%$%) *u';')c +)$& )**
'c)* $%K %+' ) +$%K 8 D 'uc *u () K
8N)7)) K c ' c) '% *u%* %)7u%*%9')c*
8+)$)) & W c% +$% + )* * u:( $u$c) )** )(
*'$%<$ ($% +%+)$ *8 ** () Fu'c)* $u$c)
*9+7***% *8+)$)$*%9')c*K')%&
*')%,:%$ *)')$** ,u*%c$% *K%$ B*c
$%Fu +u%)$ $&uB*+u)%+ )*Fuu+;& )B*
% +7=+u+*9+7Kc+Ku+ ' %*$%)+$%( ';')&
Cu $ u+ +u $ * *$% + )* u+ +u ( ';*
+'u% K *$%) B*+u*7%u'+)*uc'&8u%uK
*:8 $+ )**8)$)u$)c +$%*u$ 8+)$))
c' &u%*c$%2*()% )*Fu+* %$)*&
u*Fu* c)8)c +u+u %=+*+*)**)* c<$c
*7()( ++u)%* $*Q +'u% % +)+'**)$ *c+*u *
() * * +)8)c +K ')$c)' +$% $ *$%) c$%2& +)% *
+ D$ *')N % $*' c Fu)u+' $8u$&**)+K '
'% $*8+ B*+'%u$) ' $c$% u+ $( )$%)
)$)()u &+c$%2()% c$% c$*)+*+Fu%+'uc (
c+*u%*'c)* $% $ () &
Fu) ' 8)c c ' Fu c<$c + + %$uB* c<$c
8+)$)$ + )* 8F$%& u % N c*c)+$% =)+'**)$ $%&
$Fu $% +$* #? + c ?? +) +u*+) + c<$c
+ + $ '27)c 1 ++ !3 K+ !60,: ++ )*-?&
** * c)8 * %$ +B* )$ + )* **u*% * Fu $ * '$* Fu
*)*%+ c$c)+$% 'cc
5-
,: %)$ 7%) >N)% c+'%
' '+)%) Fu * !?_ * +u* *7()( * 0 $*
*u)$%**+c 9 &$+9$)cc*c)+$%%+()$%+$%
(c+u+ '7+:%)c Fu(+* cu+u $+$** *c)
+$ &*<$u *+ +:) *KFu Fu8+ K$u$c 8 +u+;
*'c) +$%''$* c<$c&+,:8)+$c)$ K:cu%u *Fu

307.
#?5
$c$c+** u+$% )$c)>$c) c<$cKc$*F$%+$%K
** u+$% )$c)>$c) c<$c + + &c *')%K% % B*
$ %u +$% %c)* c +$% *$*9()*& u% K *
N)*%+% +7=+$ 7c &Fu)*() *+ )$ c$% %c+u+
*+B$2+ *u7*%<$c) * c $c9$ *& '* )**K : +u)%9**)+
+$* c<$c $ * +uc* * 7c & * ( c * )%) *K Fu *8+
)$8 + /* 27 c+ + ) 8F>$c) Fu * +u* *8+
)$8 + /* *<$u *+ +:) *Kc<$c$** )=*c$c)&
*7u*c *)%u *'c98)c K$=)89c)*c7) $)>$c)
c +)$ 8+)$)$ ';')K Fu $ 'c)* % $ ( c+ )
8+)$)$+ ( Fu Fu +u)% + )*uD 8 Fu +u)%*
c$*) + c%& *% c$%N%K $c )N B* % +7=+ 8 % Fu *
8) * * 8% * ' c<$c + + c+ u+ 8F>$c) c)+
+=) & 1)c + *u*'$* * 7 + Fu +) (c ))* ( )
c$% c +)$8+)$)$&( (+$%* 8% *,u*% +$% Fu *
8) * Fu $ *% *u)$ *u c +)$ 'Fu $ *u+ u+
(c ( ) K %$ *) +'u * ' c$($% ' () &
% (D % +7=+ Fu * Fu +$% u() + u+ c + + * ')*
' +c$% %c+c +)$+$:*%)c+*+ **)+'+ $c +&
**)+c+ () +$:*%)c + u%))D ' 8u '+(c<$cK
'% +7=+)+')B$ +) +Fu( +u c +)$Fu
c*'$&
*Fu)* * ')+);)c * c$%$ )*%)7u) $ $%
''u ( + u% * /* )$%** $%*& $Fu $% * 8) *
c+c<$c + + c+8F>$c) c)+ +=) K *+u*
Fu%)( ++ )*c) $ *Fu $,($** *+$* 8% *& *,:
%)$ ++ )*"0 $*'c *)' %K)*c(% *u7)&u*
Fu*;%>+8)*')**#?' ** + c+ )*)*cFu *Fu$
%>+ 8)*& %u +$%K $ 8 D +$ *$%) *% 7c ' $*
8 +9) c+7 *$** **% %9*%)c *&***) c+'$+ *$%)
c u* * *% %9*%)c *& u% K * %>+ u+ c :% )$)c %)(
7 *% $% c$8):(& K % 8)* 'cc+$% c$%)$u *$ c)*)(
' u%B )D +u)% * +u*K $Fu $% % 8)* + )* %
') *u+ N)>$c) Fu(+8 uu+ c$*) c)$ &
)**c*'$+N')>$c) * '*)c% ') $$= c$*% %
FuK*7 *u'89c)u+*%)() +$Kc$%)$u +()($) )*
' /* ')+(*& * )$%'% /* * *% %9*%)c * * *+'

308. s
#?6s
qtkédiuSãrãOs tã-t]érkqtdpts ]Sqs :qs ptqrs itããtãs ts tqs:qrs R-S]rs p)Ss
tdnrjrirsdtããtsãtdpéiSós=:dirqtdprkqtdptOs-Sit2ãts]Sdãprprus7:tsr-tãrus
its pSirãs rãs édié]rHztãs 7:rdpSs Vs éq-Supâd]érs iSs ]rqédaSs -u"-uéSOs d)Ss ãts
-Sits ãtn:éus its qrdtéurs nturks Sãs nurditãs urãpuSãs iSsqSyéqtdpSs its
tqrd]é-rH)Sós mãpts ]Sdpué/:é:s prkyt4s ]Sqs r7:tkts 7:tsRs Ss qréãs éq-Suprdpts
-uSüék“pé]Ss iSs ]âd]tus its qrqrs irãs :kpéqrãs iR]rirãOsj“s 7:ts r/ué:s dSySãs
tã-rHSãsIkéyutãásts-Sããé/ékéiritãs-rursrãsq:katutãósArãsVsqtiéirs7:tsS/ptyts
-SituOskrdHS:s:qrsãSq/ursãS/utsãésqtãqSósDs-utytdH)SsiSs]âd]tusitsqrqrs
ãtuérs :qs tãpéq:kSs -rurs Sscaminho  feminino -u"-uéSós es r]tdpSs r7:és tãp“s
én:rkqtdptsiéãpué/:BiSstdputs-u"-uéSstsütqédédSOsqrãsSsqSyéqtdpSsütqédéãprOs
:ãrdiSs -rkryurãs its Suitqs ktnBpéqrãs tqs ã:rãs /rditéurãOs rdéqrs ]rirs yt4s
qréãsrãsq:katutãsrsãtsimporem ]SqSshomens, itãyrkSué4rdiSsrããéqOsãtqs
édptdH)SOsSs]rqédaSsütqédédSósedits]uérdHrãOs]S4édarstsénutjrspurdãüSuqrq2
ãtstqs-rkryurãs-tjSurpéyrãOspSudr2ãtsiéüB]éks-rursq:éprãsq:katutãstd]Sdpurusts
yrkSué4rus ãt:s ]rqédaSós mããtãs âq/épSãs ptq“pé]Sãs tãp)Ss rd]SuriSãs qréãs
-uSü:dirqtdptsiSs7:tsrnurirsrSãsitütdãSutãsiSstã-BuépSsirsR-S]rós
Ws-urpé]rqtdptséq-SããBytkstd]Sdpurus:qs-tuüékstã-t]Büé]Ssits-tuãSdrkéirits
-utitãpédrirs rSs ]âd]tus its qrqrós Ds ]SdãptkrH)Ss its -uS/ktqrãs Rs p)Ss
édiéyéi:rks ]SqSs Ss ]rqédaSós es ptqrs iSs ]rqédaSs r/rdiSdriSs S:s d)Ss
td]SdpuriSsS:sits7:rk7:tusüSuqrsd)SspuékariSspurdã-rut]tOsãS/s:qrsüSuqrsS:s
S:purOs 7:rãts ãtq-utós gSs 7:ts ãts utütuts Vs qrptudéiritOs Sãs d"i:kSãs 7:ts
]utã]tqs édié]rqs 7:ts r7:és rknSs tãp“s ]utã]tdiSs tqs ã:/ãpép:éH)Ss Vs
qrptudéiritsntd:BdrOsrknSsüuéSsts-tuénSãSósDsrütprirs-Sitsãtusédptnurkqtdpts
q)tOs prks ]SqSs r-rut]ts dSãs kéyuSãós 3:rdiSs Ss ãtus q)tsd)Ss tãp“s tqs ãt:s
]SurH)Sststkrsitãtq-tdars-rursSsq:diSsSs-r-tksitsq)tsitskéyuSsék:ãpuriSOs
tãpts d)Ss Rs ãt:s ]rqédaSs ts ãts purdãüSuqrs tqs :qs -tuénSós mqs ãt:s qSiSs
rkpu:BãprOsSsrqSusqrptudSsRs:qrsut-uSi:H)SsiSsrqSus]tktãptós3:rdiSsytqs
iSs]SurH)SOstktsRs:qsutqRiéSsqékrnuSãSOsqrãs7:rdiSsãSqtdptséqéprsdSuqrãs
ãS]éréãOs-Sits]:ãprusrsyéirósDsq:katu2qSitkSs7:tstãp“sédptéurqtdptsãrpéãütéprs
]SdãénSsqtãqrsts]Sqsãt:s]Sq-rdatéuSs-SitsptusSsqtãqSs-uS/ktqrs-Susãts
r-uSúéqrusprdpSsiSséitrksütqédédSósArãs7:rdiSstktsd)Ss]Suutã-Sditsrsãt:s
éitrks édptudSOs ã:rs yéirs qSitkrus prq/Rqs -Sits ãtus ã:ã-téprs its ]âd]tuós DpRs
qtãqSsrsq:katusrnutããéyrOs7:tsr-rutdptqtdptsãSqtdpts/:ã]rsr7:ékSs7:tsrs
iéytuptOsd)Sstãp“sr:pSqrpé]rqtdptsãtn:urós3:tqsitãtq-tdarsSs-r-tksits
vampes]SqsprdpSswúépSsãtqsãw2kSstãp“stqs-tuénSs]SqSsSsurpSs]éd4tdpSs7:ts
nSãpruérs its ãtusvampes ts d)Ss ãts rputytós Ds q:katus qSitudrOs 7:ts ãts
Ftqrd]é-rFs-Su7:tsaSjtséããSsür4s-ruptOsqrãs7:tsãSdars]SqsSs]k“ããé]Ss-r-tks

309. s
#?!s
its ãtu2ãSqtdpt2q)ts a“s q:épSs itã]rupriSs -tkSs tã-BuépSs irs R-S]rOs ür4s
én:rkqtdpts-ruptsiSsnu:-Ssitsuéã]Sós(Sirãsrãsqtiéirãstúptudrãsrsutã-tépSs
iSãs -riuztãs iépriSãs -tkrs ãS]étirits ã)Ss -ut]“uérãOs -Séãs 7:rãts d:d]rs
]Suutã-SditsVsqrdtéurs-u"-uérósArãs7:tqsd)Ss]Suutã-SditsVsã:rs-u"-uérs
qrdtéursitsãtusyéyts-tuénSãrqtdptóses-tuénSsRs7:tsã:rsitntdturH)SOstãpts
ãréusirs-u"-uérstã-R]étOsqtun:karsdSs]Su-SstOsdtããts-krdSOsutyéirs]Sdpurstkrs
qtãqrósoSdãt7TtdptqtdptOsrsqtkaSus-uSüékrúérs]SdpursSs]âd]tusRs:qrsyéirs
]SurjSãrOs S:s ãtjrOs puékarus Ss ]rqédaSs édiéyéi:rks u:qSs Vs ãédn:kruéiritós es
]rqédaSsRs-tuütéprqtdptsédiéyéi:rkOsqrãsrsqtprsRsã:-ur2édiéyéi:rksts-tuütéprós
esur/édSsarããBié]Ssl:ãõrsiéããts-S:]Ssrdptãsitsã:rsqSupt6sF3:rdiSst:s
]atnrusrSs]R:Osd)Ssy)Ssqts-tun:dpru6s-Sus7:tsyS]wsd)SsüSésASéãRã\sArãs
tktãsy)Ss-tun:dpru6s-Sus7:tsyS]wsd)SsüSésl:ãõr\sçSus7:tsyS]wsd)SsüSésr7:ékSs
7:tsãSqtdptsyS]ws-Siérsãtu\Fós
 
Perguntas 
Es 3:ts -r-tks itãtq-tdars Ss ptqrs q)ts tqs qédars yéir\s mã-tuSs 7:ts
]:éitqs its u:éq\s lrpéãür42qts ]:éirus its S:puSã\s 3:rksqédars -SãéH)Ss tqs
utkrH)SsVsqédarsq)tOsrsãtusq)t\s
vós 3:ts-r-tksitãtq-tdarsSsã:ãptdprus-rursu:éq\sçSus7:tsur4ztãst:s
ã:ãptdpS\soSqs7:tsãtdpéqtdpSstsrs7:ts-utHSst:sitéúSs7:tsqtsã:ãptdptq\s
çSituérsã:ãptdprusrsu:éqsqtãqr\s
bós 3:ts -r-tks itãtq-tdars -rurs u:éqs rs r:pS2ã:üé]éwd]érOs S:s ãtjrOs rs
tqrd]é-rH)S\s
[ós 3:)SsrnutããéySstsitqSdãpurpéySs-tuqépSs7:tsqt:s-tépSsãtjr\sDputyS2
qtsrs:ã“2kSs]SqSsãédrk\s
Gós md]Sdputésqt:s]rqédaSs]SqSsq:katu\smãpS:s-uSnutiédiSsdtkt\s
Lós WããSs7:tsyéyésrpRsrnSursüSésqédarsyéir\sWããSs7:tsytjSsyéustqsqédars
iéutH)SsRsqédarsyéir\s
5&
çrursSditsyrésqtsktyru\s3:rksRsqt:sãSdaS\s3:rksRsqédarsqtpr\s

310. ç
# ?ç
ç
11 
O Ventre 
 
 
Mâ”Qç -enç êC-enâne-cDõç eN-eCQczeC-eç cç HêDcç êC-enCcç Dõç HeC-neç Cõç LêHnõç
Problemas digestivos
50
K
 
neQ-cçêC-enâne-hBLõçTõzõçneoêRõéç
sõTcLêDcDõçeC-neçõçâeê-õçeçcçVcTêcKçeLeçânõ-eoeçzfê-õçzeCõQçFfeçeQ-eQéç
tõzç cç eneSRõç QõVneç cQç âenCcQç -ncQeêncQKç eLeç Qõ,nefçcç zcêõnêcç DcQç
DeQHcC-coeCQéç CfcCDõç Qeç TczêCmcHcç QõVneç cQç Ffc-nõç âc-cQKç QfcQç -nêâcQç
cêCDcç eQ-cHczç necLzeC-eç ânõ-eoêDcQç Ccç TcHêDcDeç cVDõzêCcLéç Mç TõVen-fncç
cTêzcç encç ,eê-cç âeLcç TõLfCcç Hen-eVncLKç õQç zezVnõQçocncC-êczç cç QeofncCScç
DõQç,LcCTõQKçâõnçVcêNõçeQ-cHcçõçTmRõçânõ-e-õnKçcçâcn-eç,nõC-cLçencçocncC-êDcç
âeLõçVcLfcn-eçDcçTcêNcç-õnhTêTcéçMõç,êTcnzõQçene-õQKçõçHeC-neç,êTõfçcVen-õçâcncç
cç,neC-eçeçczâLczeC-eçDeQânõ-eoêDõéçuõzeC-eçcçTcâcçcVDõzêCcLKçTõzçQefQç
zôQTfLõQç LõCoõQç eç cTmc-cDõQKç õç ânõ-eoeç Deç ,enêzeC-õQç eç êzâeDeç Ffeç cQç
H“QTencQçTcêczçâcncç,õncéç
rcQçCRõç,õêçQõzeC-eçânõ-eSRõKçõçHeC-neçâenDefç-czVBzçQêoCê,êTcDõçTõzçcç
cQTeCQRõç Dcç TcVeScéç PcQecCDõBQeç Ccç mêQ-”nêcç DõQç DeQeCHõLHêzeC-õQç
êCDêHêDfcLç eç Dcç eQâBTêeKç cChLõoõQç ezç oncCDeQç -ncSõQKç âõDeBQeç HenKç âeLcç
êzâõn-xCTêcç Ffeç õç HeC-neç -ezç âcncç õç VeV>Kç Ffeç âcâeLç eLeç DeHeç -enç
DeQezâeCmcDõçâcncçCõQQõQçânêzeênõQçcCTeQ-ncêQéçIcncçcçTnêcCScçâeFfeCcKç
-fDõçoêncçcõçneDõnçDeLeçeçDeçQfcçQeCQcSRõçDeçHêDcéçCfcCDõçeLeçeQ-hçFfeC-eçeç
TmeêõKçõçzfCDõçeQ-hçezçõnDezKçFfcCDõçeLeçeQ-hçHcDêõçeç-eCQõKçQfnoezçQêCcêQç
Deç-õnzeC-céçMQçTõCQêDencSíeQçDcçTcVeScçcêCDcçCRõçDeQezâeCmczçâcâeLç
CeCmfzKçeçc-BçzeQzõçõQçeQ-“zfLõQçDõçTõncSRõç,êTczçc-nhQçDcQçQeCQcSíeQç
DcçVcnnêocéç
l”QçezçoencLçCRõçFfenezõQç-ençzcêQçCcDcçcçHençTõzçeQQcçânêzeêncç,cQeç
DcçmêQ-”nêcçDeçCõQQõçDeQeCHõLHêzeC-õéçàNâneQQíeQç-cêQçTõzõçMc-ennêQQcnçDeç
VcnnêocMçõfçMTcênçDeçVcnnêocMçzõQ-nczçFfeçne-nõTeQQõQçCõç-ezâõKçFfcCDõçcç
HêDcçoêncHcçcõçneDõnçDõçHeC-neKçQRõçeN-nezczeC-eçzcLHêQ-õQéçCfezçcoeçcç
âcn-ênç Dcç MVcnnêocç HcDêcMç CRõç DeQ,nf-cç Deç FfcLFfençneTõCmeTêzeC-õéç Mç ,nêcç
TcVeScç DêQ-cCTêcBQeç Dõç HeC-neç eç Deç QfcQç eNêo>CTêcQçDeQõnDeCcDcQç eç c-Bç
zeQzõçTc”-êTcQéç
MFfeLcQçTfL-fncQçFfeKçTõzõçcçêCDêcCcKçTõC,êczçCõQçQeC-êzeC-õQçDõçHeC-neç
eçCcçêC-fêSRõKç,õnczçcVcCDõCcDcQçezçCõQQõçzfCDõéçIne,enêzõQçTmczcnçcQç

311. s
# s
7:ts ãS/utyéyturqs its -uéqépéyrãós Kts ürpSOs Sãs ãtdpéqtdpSãs ts tqSHztãs iSs
tã-rHSs r/iSqédrks pwqs rknSs its -uéqépéySs 7:rdiSs ]Sq-ruriSãs ]Sqs rãs
iéütutdptãsS-édéztãstsutüktúztãsirs]r/tHróscqrstdtunérsp)Ss-uéqSuiérks]SqSs
rs üSqts 7:ts r/uts ]rqédaSs rs -rupéus irãs -uSü:dit4rãs iSs édptãpédSs ãtu“s
dt]tããruérqtdpts ]Sdãéiturirs nuSããtéurs ts /u:prs tqs ]Sq-rurH)Ss ]Sqs rãs
]Sdpué/:éHztãsãtq-uts-uSdprãs-rursrsiéã]:ãã)SsiSs]Rut/uSósDsira na barriga Rs
Ss]Sq-rdatéuSsqréãsiéüB]éks-rursrscabeça inteligente. 
ltsrs]r/tHrsRsrs]tdpurksirsur4)SstsSs]SurH)SsRsSs]tdpuSsirãstqSHztãsts
iSãs qSyéqtdpSãs rütpéySãs irs rkqrOs Ss ytdputs Rs Ss krus iSãs ãtdpéqtdpSãs ts
éq-:kãSãs -uéqépéySãOs édürdpéãs -Sus :qs kriSs tOs -Sus S:puSOs ru]ré]Sãós es ptu]téuSs
]arhurOs kS]rké4riSs r/réúSs iSs :q/énSOs tãp“s kénriSs Vstdtunérs ts rSs -Situs
-uéqtySãósçrursrs]uérdHrs-t7:tdrOsãt:s:q/énSsrédirsRsSs:q/énSsiSsq:diSós
3:rdiSsrknSsrs]SdpuruérOstkrsutrnts]SqsiSutãsits/ruuénrOstsãtsp:iSsyrés/tqs
tkrs-Sitstãüutnrusrs/ruuénrsits]SdptdprqtdpSóseãsri:kpSãsrpRsaSjtsrpué/:tqs
rSstãp5qrnSsãtdpéqtdpSãsitstãprusrsãrkySstsits-uSptH)SsãS/utsSãs7:réãsd)Ss
pwqs iSqBdéSós cqrs rdnöãpérs -uSü:dirs ts éd]Sd]t/Bytks -uSyS]rs iSutãs its
/ruuénrOs-uS/ktqrãsédptkt]p:réãspwqs:qrs]Sdtú)Ssiéutprs]SqsrsiSusits]r/tHrs
tsrs-utãã)SstqS]éSdrksrpédntsãS/utp:iSsSs]SurH)Sós
es 7:ts Ss ]Sdits KTu]hatéqs ärurs ]arqS:s its Ss qtéSs iSs q:diSs iSs ãtus
a:qrdSOsRs]SdãéituriSsitsqrdtéursnturks-tkSãsSuétdpréãs]SqSsSs]tdpuSsiSs
]Su-Ss rs -rupéus iSs 7:rkOs -Sus tútq-kSOs tktãs itãtdySkytqs rs tdtunérs -rurs rãs
ruptãs qru]éréãós oSqs éããSOs rãs puriéHztãs Suétdpréãs r]téprurqs ts iSqédrurqs Ss
itãrüéSsã:unéiSs]SqsSsitãd:irqtdpSsitsdSããSs-SdpSsüur]SósçrursrsqréSuérs
iSãsS]éitdpréãOsrs/ruuénrs]Sdpéd:rsãtdiSsrs-ruptsüur]rósl:rsüut7Ttdptsükr]éit4s
nSui:uSãrsrsqSãpurOsrããéqs]SqSsrs/ruuénrsnu“yéirstsrs]ryéiritsr/iSqédrkOs
]SqSsFkS]rksütqédédSs-uéqSuiérkFsirsut]t-H)SOsirsiéntãp)SstsirsutntdturH)Sós
Ktã-uSptnéiSstsy:kdtu“ytkOsSsytdputsRsSsk:nrusiSs]Su-Ss-rurstú-utããrusrs
rdnöãpérs túéãptd]érks ts rs utã-t]péyrs rqtrHrs iSs aSqtqs tqs ãt:s q:diSós es
:q/énSsRsSsptrpuSsirs-uéqtéurs]uéãtstúéãptd]érksnurytsirsyéirósDdptãsrédirs7:ts
rs dSyrs -Sããé/ékéirits its -uSyéã)Ss ãtjrs ptãprirOs Ss ]Sui)Ss :q/éké]rkOs r7:tkrs
kédarsitsr/rãpt]éqtdpSs7:tsnrurdpérsrãs]SdiéHztãsits-rBãsirãsitké]érãsdSs
ytdputsqrptudSOsRs]SupriSósDsrdnöãpérsitsqSuutusitsüSqtOs]tuprqtdpts:qrs
irãsqréãs-uéqSuiéréãsitspSirãOsRstd:d]érirósDSsqtãqSsptq-SOsãSüutqSãsdSs
:q/énSsrs-uéqtéurs]é]rpué4sédtyép“ytksirsk:prs-tkrsyéirósorãSsãtsptdprããtsriérus
Ss]SuptsiSs]Sui)Ss:q/éké]rkOsrsyéirsüBãé]rsãtsytuérstúputqrqtdptséd]r-r]éprirOs
ãtsd)SsrqtrHrirósDsptdprpéyrsitsriérusSs]SuptsiSs]Sui)Ss:q/éké]rksdSsãtdpéiSs
üén:uriSsktyrsrs-uS/ktqrãs7:tsüut7TtdptqtdptsãtsãtiéqtdprqsdSstãp5qrnSs

312.
# "
u$u$
50
&
1)$ +$%K($%=% +7=+ + D=+c'+*% **( *
+ %) )* )*'$9()*& P *% u+ ' +$ *c) 7+B
*% *u '7+ Nc** '*
53
' * 7 Fu $% * '** *
*% +( c$*)%$c**:)&+c '()*)$ +$%
' ='c * ( c * + *K 7 ) +*% c$8) $ $ 8u%u
+ %) &
;*$( )D +**% 2%)+ 8u$K*'D $ 7 ) '*u
'c u + D$ & Cu $ %+* 7 )$%$ + u+
'** )D+*M c 7 Z*)N 7 %ZM c$%u +*';
*u')&+ 7 ) c) $*'uN ' 7 )NK:'uc *c)* *
Fu %*%+* % $%& M+ 7 ) c) $ *%u ))%MK )D (D
''u K N'**M7 ) 'u)* M+*% 8)$)%)( +$% c) $
@$A )$%c%u Fu = 7 ) & $ B* $( +$% c c$8)%
)$%*** $% *u') )$8)& * $u Fu ($%
c+'+%' *u * %)() *)*%)( *8 % Q +7)c)* c 7 Fu
Fu *%u & 8)+* $ ( Fu 7 ) Fu$* 'uN ' 7 )N
% +7=+$*) Q% &
Fu+++$+ )**% ) %+u 7 ) =u+
7u cK +2*cu* 7+)$ )* ),* Fu $ %>+ ' %)c +$% $
*c$K 8)c + ' D + +u$ )$8)K )$c$% '
8)$)& **)+K * *$* 'uD)* ' 7 ) K' N+'K $* *
N%+ +$% 'u$ $%*K $Fu $% $ %+* $ c$% Fu*
c %=+*+( )D +*Fu* ) 7c K*Fu%$ (
c+ )*%)$%c%u K$ c$c% &$%% $%K'$ Fu 7 )
*+u$u+8* *u*)$%*** %=+*+)$%*%)$*8
$% &Fu +% )$8)%+ 8c$= +$%+u)%8)$&
Fu Fu8+ K )$ Fu$*, +u)%)$K= 7*u% +$%*)$c&
++B($% = '; '*% +$* ( )D *%%)c +$%
)$%c%u )D ++Bc 7 KFuNc )*c)')$ K%$Q D$
')*c ** 8 $ %)*+&***%:$++B($%K(% '
c'' DKFu()(*u*'**$%)+$%**$* /*'
*u* '%)%*&

313. i
# #i
1. Herpes-zoster, a zona 
 
dc-cKibciâPqciuPizcbPKiáq4P-cqi4rP4Pbuciuci-áq-ciysPurciuáiqOb4c-Pqi
uPiárOqOUáIPiVPâOPIKiciysáiIúiVcOiuO4ci4P-jí-iuáNáiqáriIáNPuciá-iâcbqOuárPagcGi
tiObVáâagciqáâsbuúrOPiâc-iciNFrsqiuPiNPrOâáIPizcq4áriUcuáiPVá4PriysPIysári
s-KiUcOqiUrP4OâP-áb4ái4cucqiáb4rPrP-iá-iâcb4P4ciâc-iPiNPrOâáIPKi4P-jí-i
âRP-PuPiuáiâP4PUcrPGiEqiPmáb4áqiâPsqPucráqibgciPjPbucbP-iciâcrUciPUóqi
PiObcVábqONPiucábaPiObVPb4OIKi-Pqiqáiáb4rObâRáOrP-ibPqirPFzáqiUcq4árOcráqiucqi
bárNcqiuPi-áusIPiáqUObRPIGiAábuciPqqO-Kiqc-áb4áibPiúráPiuci4rcbâciRúipei
UPráqiuáibárNcqiUcriâséPiúráPiuáiuOVsqgciáIáqiUcuá-iáqUPIRPr(qáGitiUrObâOUPIi
IcâPIOzPagci uci P4Pysái ucqi NFrsqi áq4úi PâO-Pi uPi IObRPi uPi âOb4srPKi ái Pi VPONPi
á4úrOPiábâcb4rP(qáiáb4ráicqi5,iáicqi0,iPbcqiuáiOuPuáGi
tiObVIP-Pagciâc-áaPiá-imárPIiPImsbqiuOPqiuáUcOqiuPiársUagci4FUOâPKiâc-i
NOcIáb4Pqi ucráqi Pruáb4áqi ái PmsuPqGi tqi UáysábPqi jcIRPqKi ráq4rO4Pqi
áNâIsqONP-áb4áiQiúráPiuáiuOVsqgciucqibárNcqiPVá4PucqKiâOrâsbuP-iciâcrUci
Vcr-Pbucis-iâOb4srgcGit4PysáqijOIP4árPOqicsiPiUrcUPmPagciUcri-POqiuáiucOqi
qám-áb4cqi uái bárNci qgci rPrcqGi tObuPi PqqO-Ki uáb4rci uái ysPurcqi uái
ábVár-OuPuáqiysáiábVrPysáâá-iciqOq4á-PiuáiuáVáqPiucicrmPbOq-ci4POqiâc-ci
PitToAicsiPiIásâá-OPiIObVú4OâPKiUcuá(qáiâRámPriQiuOVsqgciUcri4cucici4rcbâci
Ózcq4ári mábárPIOzPucxGi 1cr-PI-áb4áKi Pqi jcIRPqi âRáOPqi uái IOysOuci qáâP-i
rPUOuP-áb4áKi ái Pqi ârcq4Pqi âPá-i qá-i uáONPri âOâP4rOzáqi PUóqi usPqi csi 4rêqi
qá-PbPqGidc-UIOâPaváqi4POqiâc-ciPiVcr-Pagciuái7IâárPqiáiPiuámábárPagci
uái 4áâOucqi Ucuá-i rá4PruPri ci Urcâáqqci uái ráâsUárPagcGi nPOqi PIí-i uái 4POqi
UrcjIá-PqKiciNFrsqiâcb4ObsPiPmObuciUárVOuP-áb4áGiã-icsiucOqiPbcqiPUóqiPi
áN4Obagci uPqi ársUaváqi âs4HbáPqKi cqi IcâPOqi PVá4PucqiPObuPi Ucuá-i ucári
NOcIáb4P-áb4áiáiáq4PriáN4rá-P-áb4áiqábqFNáOqGiEiqOb4c-PiPVá4PiâPuPiUáqqcPi
á-iqásiIsmPri-POqiqábqFNáIKiá-is-i-c-áb4ciá-iysáiPqiVcraPqiuáiuáVáqPiuci
crmPbOq-ciuO-Obsá-icsiP4íi-áq-ciáb4rP-iá-iâcIPUqcGi
tqircqPqiysáiVIcráqâá-ibPiUáIáiPbsbâOP-iPciUPâOáb4áiysáiPImcibáIáiysári
áb4rPri á-i ársUagcGi Ei NFrsqi ysái áqUráO4PKi áb4rObâRáOrPuci bPqi rP-OVOâPaváqi
Ucq4árOcráqi uPi -áusIPi áqUObRPIKi PUrcNáO4Pi s-i -c-áb4ci uái VrPysázPi UPrPi
Orrc-UáriuáiqásiáNFIOciNcIsb4úrOcGiAási4á-PiqáiâRP-PiObVIP-PagciáKiâc-iOqqcKi
âcbVIO4ciá-is-iusUIciqáb4OucGidc-ijPqáibPqiucábaPqiVsbuP-áb4POqKiysáibPi
-POcrOPi ucqi âPqcqi ábâPrbP-Ki Ucri qási IPucKi s-i âcbVIO4cKi ci RárUáq(zcq4ári
ráUráqáb4PibcNP-áb4áis-i4á-PiuáiâcbVIO4cGiã-iuáqáb4ábuO-áb4ciPuOPuciUcri
-sO4ci4á-UciâRP-PiucIcrcqP(-áb4áiPiP4ábagciqcjráiqOiPirájcysáiuái4rcUPqi
áq4rPbmáOrPqGi

314. s
# -s
(urpr2ãts rBs its :qs ]SdüképSs its üuSdptéurãOs j“s 7:ts Ss]édp:u)Ss ts rs ]édp:urs
qru]rqsrsüuSdptéurstdputsSsq:diSsã:-tuéSustsSsq:diSsédütuéSuOstd7:rdpSsrs
-tkts Rs Ss "un)Ss nturks its üuSdptéurós Ds 4Sdrs td]rudrs Ss uSq-éqtdpSs itããrs
üuSdptéurstsrséuu:-H)SsiSs]SdptöiSsrdBqé]SsãS/srsüSuqrsiSské7:éiSsirãs/Skarãós
mkrs -uSyS]rs ütuéirãs öqéirãs ts r/uts rãs üuSdptéurãs tqsrq/rãs rãs iéutHztãós
Dããéqs ]SqSs Ss ké7:éiSs ãréOs Sãs rntdptãs ]r:ãriSutãs -Sitqs tdpuruós D7:és
prq/Rqs a“s rknSs itspérfido, -Séãs td7:rdpSs Sãs rütpriSãs /kS7:térqs
tãpuéprqtdptsã:rãsüuSdptéurãstdputsSs7:tstãp“sr]éqrstsSs7:tstãp“sr/réúSsts
tdputsSs7:tstãp“sitdpuSstsSs7:tstãp“süSurOsSsrããrkpSsptqswúépSs-rupédiSsiSs
-u"-uéSsédptuéSusiSs-rBãóseãsyBu:ãs4Sãptusrãã:qtqsSs-r-tksits7:édpr2]Sk:dróses
]ru“ptusits/Sq/r2utk"néSsirsptq“pé]rsRsr]tdp:riSs-Susã:rstã-t]érksqrdtéurs
itsrnéuósmkrs-Sitsãtusriérirs-Susq:épSsptq-SOsqrãsd)Ssãtus-SãprsitskriSós
DkRqsiéããSOsrs-tkts]SkS]rstqsjSnSsSãsptqrãsirsitütãrstsirsutãéãpwd]érsrs
:qs ptqrs ]tdpurks irs yéirós Ds iStdHrs -uéq“uérs j“s itéúrs tdputytus :qrs
utãéãpwd]érOs7:tsRsdt]tããruérqtdptsp)Ssnurditsrs-SdpSsitsr/uéusédptéurqtdpts
Ss ]Su-Sós D7:ékSs 7:ts -Sus q:épSs ptq-Ssdeu  nos  nervos itãkS]r2ãts rnSurs
debaixo da pele. Dstu:-H)SsiSkSuSãrsiSsrpr7:tspSudrsSsã:upSsitsutãéãpwd]érs
iSkSuSãrqtdpts ]Sdã]étdptós es ãtdpéqtdpSs its ptdã)SOs its rknSs 7:ts yrés ãts
tãputéprdiSOstd]rudrs-Sus:qskriSsrsrdnöãpérststãputépt4rsirsãép:rH)SOsts-Sus
S:puSs prq/Rqs rs dt]tããéiritOs j“Os irserupção. es rpr7:ts nSk-térs tqs :qs
qSqtdpSs tqs7:ts j“s ãts üSés nSk-triSs-Sus S:puSs kriSósWs ]SqSs ãts üSããts :qs
nSk-ts puréHStéuSs drs /ruuénrOs S:s ãtjrOs iérdpts iSs -tépSós l:rs üSuqrs its ]édpSs
itãtdarséqrntdãsãtqtkardptãsrs:qrs]SuutdptOsnuékaztãspSup:urdptãsS:s:qs
uSã“uéSós
DséqrntqsirsuSãrs7:tsükSutã]tsSSsdSqts-S-:krusirsiStdHrstqsrktq)SsRs
Rosengürtel Ys]édpSsitsuSãrãTsür4sãSrusprq/Rqs-Sããé/ékéiritãsitské/turH)SsiSs
ãédpSqrósDuqrirsitstã-édaSãsrsuSãrOsrkRqsits-uSdpéi)SOsr/uéu2ãtstsãtuyéusits
ãBq/SkSsiSsrqSuOsãéq/Ské4rsprq/Rqsrs]r-r]éiritsitsutãéãpwd]érósWdükrqrirãs
uSãrãsytuqtkarãsãS/utsrs]S/tup:ursiSs]Su-Ssã)SsãBq/SkSãsitsiéã-SãéH)Ss-rurs
rsk:prósesu:/uSsiSãsrpr7:tãsitsüöuérs-Sitqsãtusp)Ss/tkSãs]SqSsrãs]arqrãs
itySuriSurãs iSs rqSuOs iSs tdp:ãérãqSs ruitdpts ts irãs kr/rutirãs irs éurs
ãrnurirós
Ws-ut]éãSspSudru2ãtsdSyrqtdptsy:kdtu“ytkOsr/uéusüuSdptéurãOsuSq-tusq:uSãs
ts itãr/uS]aruós Ktãr/uS]arus ãéndéüé]rs -uS]:urus ]SdprpSós Dãs ükSutãs
itãr/uS]arqs-rursãtusüt]:dirirãósoSqsãt:ãs/SpztãstkrãsrpurtqsSãsédãtpSãós
oSqs]rirsükSutã]éqtdpSsts]rirstu:-H)SOsSs7:tstãp“sitdpuSspSqr2ãtsyéãBytkOs
SãskriSãsk:qédSãSãstsprq/RqsSãsãSq/uéSãósg)SsRsSs]rãSsitsyéurus-rursüSurs

315. i
# 0i
qc-áb4áicqiIPucqirosados, -PqiVPzáriVIcráqâáriqásiâárbáiNáruPuáOrcGitqqO-i
âc-ciPqircqPqiUcr4P-iqsPqiqá-áb4áqibci-áOciuáiqásiqárKibgciíiUcriPâPqci
ysáicqijc4váqiuPizcbPiâcb4ê-iIOysOuciObVIP-P4órOciá-iqási-áOcGi1PiúmsPKi
qF-jcIci uci PbF-OâcKi bPuPi PysOi s-i qá-(b7-árci uái âíIsIPqi PmráqqONPqi uái
P-jcqicqiIPucqKiuáimIójsIcqijrPbâcqiáiPb4OâcrUcqiP4íiPmáb4áqiâPsqPucráqGi
nsO4Pi âcOqPi ysái Ucuái VárOri ysPbuci uO4Pi uái Vcr-Pi bsPi ái ârsPi qPOi PysOi
qO-jcIOâP-áb4áiQiIszGiEqiáqUObRcqiuPircqPiUrcUrOP-áb4áiuO4PiqgciPqqs-Oucqi
UáIPqiucráqiPmsuPqiuciqOb4c-PGitysáIáiâséciVIPbâciUsrPiáiqO-UIáq-áb4áiqái
rPqmPiUráâOqPiuáONPriqPOriciysáiáq4úiuáb4rcKiPObuPiysáibgciqáéPircqPuciáiqO-i
rsjrciuáiOrPicsiráUsIqONciâc-ciáqqáiataque. àiuáNárOPiUár-O4Oriysáiciysáiáq4úi
VcrPiáb4rPqqáiá-iqásqiIPucqiIs-Obcqcqiáiqc-jrOcqGiMláNPb4PrZMKiuOz ciuO4Puci
júNPrciysPbucis-iIáNPb4áiíibáâáqqúrOcKi4Pb4ciUPrPicijá-iâc-ciUPrPici-PIGi
W UráâOqciP4rPNáqqPricqi-srcqKiáicqiUrO-áOrcqiUPqqcqiqgcicqi-POqiuOVFâáOqiái
cqi -POqi ucIcrcqcqGi à-i s-i Urcâáqqci cVábqONcKi ci qsUárOcri ái ci ObVárOcrKi ci
Ob4árbci ái ci áN4árbci ysárá-i qári ésb4PucqGi .PIi uOqUcqOagci UPrPi ci IáNPb4ái
uáqâPrrámPiciâcrUciuáiIáNPb4áqiáiP4PysáqGiAc-áb4áiPiUPr4OriuáqqPiUcq4srPi
uái Pjár4srPi Ucuá(qái márPri Pi ábármOPi báâáqqúrOPi UPrPi PqqábRcráPr(qái uPi
qOb4c-ú4OâPiUrO-úrOPGi
i
Perguntas 
eGi )sáiâcbVIO4ciPbF-Oâc(áqUOrO4sPIi4ábRciá-iâPqPiÓbciâcrUcx\i
õGi Ei ysái Rúi -sO4ci -ái uási bcqi bárNcqi áKi qcji Pi UáIáKiPObuPi bgci VcOi
áqysáâOuc\i
pGi )sái-áuciVPziâc-iysáiási-áiVáâRái4Pb4ciPiUcb4ciuái4áriuái-áiPjrOri
4Pb4ciâcrUcrPI-áb4á\i
CGi Ei ysái UráâOqPi VIcráqâári VOqOâP-áb4ái Ucrysái bgci Ucuái PjrOr(qái
PbF-Oâc(áqUOrO4sPI-áb4á\i
5. Eiysáiqc-áb4ái-áiP4ráNciPiuOzáripor meio de flores? oáiysáiéP-POqi
UcuárOPiIONrPr(-áiqá-iysáiVIcráqaP\i
6. )sái Vrcb4áOrPqi áq4gci âPrrámPuPqi uái âcbVIO4cqi UPrPi rsO-Ki cbuái -ái
qOb4ciIO-O4Puc\i)sáiâPuáOPqi-áiUrábuá-\i
7. )sái-ObPqiáq4gciáb4árrPuPqibciéPruO-iuPi-ObRPiPI-P\i
i
i
2. Rompimentos ou hérnias 
 

316. ç
# 3ç
MQç mBnCêcQç Qfnoezç ezç Qfâen,“TêeQç ,nõC-eênêScQKç õCDeç neoêíeQç zfê-õç
DêHenQcQç Dõç Tõnâõç Qeç eCTõC-nczéç PenzêCczç âõnç õTõnnenç êCHcQíeQç âeLcç
TmczcDcçâõn-cçmenCêcLKçezçFfeçfzcçâcn-eçâeCe-ncçCcçõf-ncKçõCDeçCRõç-ezç
CcDcç cç ,cDenéç tcDcç mBnCêcç Bç cõç zeQzõç -ezâõç fzcç êCHcQRõç eç fzcç
êC-en,en>CTêcéç àLcç eNâLêTê-cç fzcç Qê-fcSRõç Deç TõCTõnn>CTêcç eC-neç DfcQç hnecQç
HêDêCmcQç ezç Ffeç DeêNczç Deç Qenç õVQenHcDcQç cQç neLcSíeQç Deç ,nõC-eêncç eç Deç
ânõânêeDcDeéç MQç ,nõC-eêncQç HhLêDcQç eNêQ-eC-eQç QRõç êoCõncDcQç eç ,enêDcQç Deç
,õnzcçâenêoõQcéçgçxzVê-õçõTfâcDõçQeçH>çneQ-nêCoêDõKçâneQQêõCcDõçâcncçõçLcDõç
eçTõn-cDõçezçQefQçDêneê-õQçHê-cêQéçrcQçcçfQfnâcSRõç-czâõfTõçQenHeçDeçCcDcç
cõç-eTêDõçêCHcQõnKçõçeQâcSõçHê-cLçocCmõçCRõç-ncDçCeCmfzçcL“HêõKçcõçTõC-nhnêõKç
,neF eC-ezeC-eç cç eQ-neê-cç âõn-cç menCêcLç ânõHõTcç eQ-ncCofLczeC-õQéç Mç
cCcLõoêcçTõzçcçêCHcQRõçTnêzêCõQcKçFfeçDeçzcCeêncçQezeLmcC-eçCRõçDeêNcçõç
âenâe-ncDõnçTõC-eC-eKçBçTLcncçeçâenzê-eçFfeç-ncTezõQçcLofCQçõf-nõQçâcncLeLõQéç
gç TnêzêCõQõç Cezç Bç LeHcDõç Qç êCHcQRõç âõnç cLofzcç âneQQRõç TõCQêDenhHeLç
Cezçcçõâõn-fCêDcDeçBç-Rõçc-nceC-eçcQQêzéçlõçTõnâõKçcçQê-fcSRõçmenCêcLçneQfL-cç
DeçzcCeêncçcChLõocçQçTõzVêCcSRõçDcçeLeHcSRõçDcçâneQQRõçDeçfzçLcDõKçeçcç
,ncFfeDcçDõç õf-nõéç CfcC-õç zcêQç eLeHcDcç cç âneQQRõçeçFfcC-õç zcêQç ,ncTcç cç
âcneDeçFfeçQeâcncKçzcêQç,cTêLzeC-eçcç,nõC-eêncçBçnõzâêDcéçCfezçcVfQcçDeç
QfcQç,õnScQKçezçQeC-êDõç,êofncDõçõfçTõCTne-czeC-eKç,cTêLzeC-eçânõHõTcçezçQêç
zeQzõçfzçnõzâêzeC-õéçàLeçcVõnDõfçconeQQêHczeC-eçfzç-ezcç,ncTõçDezcêQç
eçCRõçeQ-cHcçQçcL-fncçDcçâneQQRõçneQfL-cC-eéç
IõDeBQeçTõC-cnçTõzçTõzâLêTcSíeQçezç-õDcQçcQçmBnCêcQKçâõnçeNezâLõçcç
êC,LczcSRõç Dõç QcTõç menCêcLéç dQQõç TõnneQâõCDeç cç fzç TõC,Lê-õç coneQQêHõç ezç
-õnCõçDcçêCHcQRõéçMçofenncçBçfzcçnecSRõçcânõânêcDcçcçfzcçQê-fcSRõçDeQQcQéç
àLcçDênêoeçcçc-eCSRõçâcncçõçâõC-õç,ncTõçeçâcncçcçeLeHcDcçâneQQRõçDõzêCcC-eéç
MLBzçDêQQõKçâõDeçõTõnnençõçeQ-ncCofLczeC-õçDõçQcTõçmenCêcLçNfC-czeC-eçTõzç
QefçTõC-eôDõéçleQQeçeCTcnTenczeC-õKçõçQcTõçmenCêcLçTmeêõç,êTcçâneQõçeçTõnneç
âenêoõç Deç HêDcéç gç -eTêDõç âêCScDõç DeêNcç Deç neTeVenç õç ,LfNõç QcCof“Ceõç eç Bç
eQ-ncCofLcDõçCõçeQ-ncCoeênõéçlcçhnecçDõQçêC-eQ-êCõQKçâõDeBQeçTmeocnçcçfzç
nõzâêzeC-õç Tõzç êC,LczcSRõç oeCencLêDcDcç Dõç âenê-HCêõKç eç cç fzç eQ-cDõç ezç
FfeçQeçTõnneçnêQTõçDeçHêDcéç
ç
Hérnia umbilical 
 
GBnCêcQç fzVêLêTcêQç QRõç Dõz“Cêõç Dcç zeDêTêCcç êC,cC-êLKç QeCDõç Ffeç cêCDcç
Tõzâíezçè_çDcQçmBnCêcQçFfeçõTõnnezçCcçêDcDeçcDfL-céçgçânêzeênõç,enêzeC-õç
DõçQençmfzcCõçHõL-cçcçQeçcVnênKçõQçzôQTfLõQçDõçcVDHzeCçTeDezçQçâneQQRõç

317. s
# 5s
édptudrstsãSqtdptsrstk“ãpé]rs-tktsutpRqsSsédptãpédSósD-"ãsptus-tdtpuriSsdrs
ütdirOsü:nédiSsirs-utãã)Ssirs]ryéiritsr/iSqédrkOstktsüé]rs-tdi:uriSsiSskriSs
its üSurOs :qrs tã-R]éts its qS]aékrs its -tkts 7:ts -Sits ]atnrus rs rpédnéus Ss
prqrdaSsits:qrs]r/tHrós
mqs ut]Rq2drã]éiSãOs ]atnr2ãts üut7Ttdptqtdpts rs éããSs -Sus i:rãs ur4ztãós
cqrs Rs 7:ts rs ütuéirs iSs :q/énSs rédirs tãp“s üutã]rOs ts S:purs Rs 7:ts tktãs ãts
]SkS]rqsprdprãsyt4tãsãS/s-utãã)SsrSs]aSurus7:tsd)SsRsrsnrunrdprs7:tsãts
uSq-tOstsãéqsrs/ruuénrOsq:épSsqréãsãtdãBytksdtããrséiritósmktãs7:tutqsãts
ür4tusdSprusts:kpur-rããrusã:rãstãputéprãsüuSdptéurãsrSãs/tuuSãós3:rdiSsd)Ss
td]Sdpurqs dtda:qrs utããSdâd]érOs rs -utãã)Ss üBãé]rs -Sits ã:/éus ityéiSs rSãs
nuépSãs]rirsyt4sqréãséuriSãsrpRs7:tsSsié7:tsãtsuSq-rsdSs-SdpSsqréãsüur]Sós
KtyéiSs Vãs ]SdpurHztãs irs /ruuénrOs rs -utãã)Ss ãts iéuénts -rurs rãs -u"-uérãs
-rutitãstOsr7:éOstã-t]érkqtdpts]Sdpursrsrdpénrs-Suprs-rursSsq:diSósDããéqOs
ySkprsrsãtusr/tupSs:qsrdpénSs]rqédaSs7:tsdrsytuiritsitytuérsüt]aru2ãts]Sqs
SsitãtdySkyéqtdpSósWããSsitéúrstdputytus:qrsptdiwd]érsutnutããéyrOs:qsitãtjSs
itsutpSudrusrs]SdiéHztãsrdptuéSutãOs7:rdiSsrs]uérdHrsd)Ss-ut]éãryrstãürküru2
ãts prdpSOs rs -utãã)Ss d)Ss turs p)Ss rkprs tOs ãS/utp:iSOsrs ãép:rH)Ss its
r/rãpt]éqtdpSstursq:épSsqréãs"/yérós
3:rdiSs Ss :q/énSs its :qs ri:kpSs ãts uSq-tOs rãs ]SdiéHztãs ã)Ss
ü:dirqtdprkqtdpts rãs qtãqrãós mktOs ãtqs -tu]t/tuOs -rããS:s rs tãprus ãS/s
-utãã)Ss tqs ãt:s q:diSs its ãtdpéqtdpSãs ru]ré]Sãs ts d)Ss-Sits ãrpéãür4tus
rkn:qrs dt]tããéirits /“ãé]rs prks ]SqSOs -Sus tútq-kSOs rsüSqts Iits r/uénSs ts
-uSptH)SOs its -uSyéãztãs qrptuéréãs S:s its -Situáós grs ürkprs its S:puSs qtéSs its
-utãã)SOstktsptdprskéyuru2ãtsiSstú]tããSsits-utãã)Ss]Sdpur2édiSsSsr/i5qtdOs
-utããéSdrdiSs rããéqs tqs :qrs iéutH)Ss tqs 7:ts ãtq-uts ]SdüéS:ós
Wd]Sdã]étdptqtdptOstkts-uS]:ursrsãrBirstqs:qsutpSudSsrSãs/SdãstsytkaSãs
ptq-SãOs7:rdiSsp:iSscorria q:épSsqtkaSustOsãS/utp:iSOs-SusãésqtãqSós
DskéH)Ssrsãtusr-utdiéirstúéntspSudru2ãts]Sdã]étdptsirs-utãã)Sstúéãptd]érks
ts ]titus rs tkrós (urpr2ãtsits r/uéus dSySãstã-rHSãOs puékarus dSySãs ]rqédaSãstOs
rkRqsiéããSOsr-Séru2ãtsdrãstú-tuéwd]érãs]Sdat]éirãsiSs-rããriSósltn:édiSsSs
édãpédpSOs ityt2ãts ptus -Sus S/jtpéySs :qrs u:-p:urs dSãsptqrãs ]tdpuréãs irs /rãts
qrptuérksirsyéirós
(é-é]rqtdptOsrsaRudérs:q/éké]rksrpédntsq:katutãstdputsSãs[xstsSãsGx rdSãs
itséiritOsürySut]éirs-tkSstú]tããSsits-tãSstsS:purãs]runrãsüBãé]rãósmqséirits
qréãsjSytqOs:qrsnuryéit4sprq/Rqs-Sits-ut-rurusSs]rqédaSóseãstãüSuHSãs
üBãé]SãsqSãpurqs]SqSsSãsrütpriSãs-ut]éãrqsãtstãürkürus-rursrããtn:urusãt:s
ã:ãptdpSOstd7:rdpSsSstú]tããSsits-tãSsqSãpurs]SqSskatãs]:ãprsrnTtdprusrs

318. ç
# 6ç
Tcnocç Dcç ân”ânêcç eNêQ->CTêcKç eç fzcç oncHêDeDç Bç cânõânêcDcç âcncç âenzê-ênç cç
cVen-fncçDeç,enêDcQçneLcTêõCcDcQçcõçân”ânêõçCcQTêzeC-õéçMLBzçDêQQõKçDeQQcç
zcCeêncç FfeQ-íeQç Deç QeofncCScç eNêQ-eCTêcLç CRõç eQTLcneTêDcQç -õnCczBQeç
c-fcêQçezçfzçDfâLõçcQâeT-õéçtcQõçõçânõVLezcçDõçQfQ-eC-õçzc-enêcLçcêCDcç
eQ-eNcçcVen-õçCcçBâõTcçDcçzeCõâcfQcçBçFfcCDõçCcçHenDcDeçõçTczêCmõçDeç
TcQcçcC“zêTõçNhçDeHenêcçeQ-cnçcQQeC-cDõçQõVneç-enneCõçVcQ-cC-eçQeofnõçBçBç
âneTêQõçânõHõTcnçfzcçnfâ-fncKçõfçQeNcKç-õnCcnçTõCQTêeC-eçõçDeQeNõçfnoeC-eçDeç
-enç fzç ,f-fnõç cQQeofncDõéç tcQõç eQQcç CeTeQQêDcDeç QeNcç DeQcLõNcDcç Dcç
TõCQTê>CTêcKçcçnfâ-fncçM-ezçQfTeQQõMçCõçTõnâõéç
Mç -encâêcç TõCQêQ-eç ezç neTõCDfDênç õç TõC-eôDõç êC-eQ-êCcLç Ffeç ennõfç õç
TczêCmõçeç,eTmcnçcçâõn-cçmenCêcLçêLeocLéçlõQçneTBzBCcQTêDõQKçêQQõçQeçDhçâõnç
zeêõç Dõç TmczcDõç ezâLcQ-nõç fzVêLêTcLKç eCFfcC-õç õQç cDfL-õQç QRõç
,neF eC-ezeC-eç õâencDõQç eç õç eQTõCDenêNõç êC,cC-êLKç eç Tõzç eLeç cç VcnnêocKç Bç
TõQ-fncDõç De,êCê-êHczeC-eéç CfcCDõç cç Qc“Dcç ,“QêTcç BçCõHczeC-eç -ncCTcDcKç
QenêcçCeTeQQhnêõçneTõCDfDênçõçDeQeC-eCDêzeC-õçâcncçõçâLcCõçDcçTõCQTê>CTêcéç
MQç TmczcDcQçhérniasçabdominais, Dêne-czeC-eç Ccç LêCmcç TeC-ncLç õfç
-czVBzç Lc-encêQKç eNâneQQczç fzcç ânõVLezh-êTcç QezeLmcC-eéç lcçhérnia  do 
diafragma âõDeBQeç Dê,eneCTêcnç cQç mBnCêcQç oeCf“CcQç DcQç ,cLQcQKç zcêQç
,neF eC-eQKçFfcCDõçõçeQ-HzcoõçneQHcLcçâcncçTêzcKçâcQQcCDõçâeLcçcVen-fncç
DõçeQH,coõçeçâeCe-ncCDõçCcçTcHêDcDeç-õnhTêTcçQezç,õnzcnçfzçQcTõçmenCêcLéç
àQQcçQê-fcSRõçDeçQfVêDcçDeçâcn-eQç,ezêCêCcQçDcçhnecçcVDõzêCcLçâcncçõç-”ncNKç
zcQTfLêCõKçBçDeQTnê-cçezçProblemas digestivos
50
& 
 
Perguntas 
Eéç gCDeç eQ-õfç QõVç âneQQRõç TõCQêDenhHeL\ç IneQQêõCcDõ\ç M-cQTcDõ\ç
àQ-ncCofLcDõ\ç
Oéç àzçFfcLçxzVê-õçDeçzêCmcçeNêQ->CTêcçcVfQeêçDeçzêCmcQç,õnScQ\ç
qéç gCDeç zeç ânõâfQç cLoõç Ffeç zeç eNêoeç DezcêQKç zeç TõLõTcç QõVç cL-cç
âneQQRõ\ç
véç gCDeç -eCmõç QeC-êzeC-õQç ânêzê-êHõQç eQ-cCTcDõQ\ç gCDeç DeêNõç Deç
âneQ-cnçc-eCSRõçezçzefQçêCQ-êC-õQ\ç
5. Ine,enênêcçne-nõTeDençcõQçVõCQçHeLmõQç-ezâõQ\çCfeçcVen-fncQçeçnõ-cQç
Deç,focçDeêNeêçcVen-cQ\ç
kéçgCDeKçezçzefQçQeC-êzeC-õQçHeC-ncêQKçeQ-õfçQçVeêncçDcçnfâ-fncçõfçDõç
TõLcâQõ\ç
ç
Hérnia inguinal 

319. s
# !s
 
Ds]arqrirsaRudérsédn:édrksj“s-tuptd]tsrSsâq/épSsirs/r]érstOs]Sqs:qrs
éd]éiwd]érsitsPx_siSãs]rãSãOs]Sdãpép:ésrsüSuqrsqréãsüut7TtdptsitspSirãsrãs
aRudérãósmkrs-SitsãtusédrprsS:sri7:éuéirstsrütprsãS/utp:iSsSãsaSqtdãósmqs
ã:rs üSuqrs iéutprOs Ss édptãpédSs ãts tã-utqts rpuryRãs iSs ]rdrks édn:édrkOs :qrs
-t7:tdrsr/tup:urOsãS/srs-tktOsdrs]ryéiritsr/iSqédrkósgrsüSuqrsédiéutprOsSs
]SdptöiSs atudérks ãtn:ts Ss ]rdrks ãtqédrks(Funniculus  spermaticus) tOs drãs
q:katutãOsSs]arqriSsLigamentum rotundum IYsüéprsutiSdiráOstsptuqédrsdSs
tã]uSpSsS:sdSãsnurditãsk“/éSãós
esrã-t]pSsitstã]r-rirs7:tsptuqédrstqs:qs/t]SsãtqsãrBirOs]Sq:qsrs
pSirãs rãs aRudérãOs pSudr2ãts r7:és tã-t]érkqtdpts utp:q/rdptós çSus qtéSs its
]SdpurHztãs r/iSqédréãOs rs -utãã)Ss r:qtdprirs tã]r-rs -Sus :qs rprkaSs ts
ptuqédrs drs “utrs ãtú:rks S:Os -tkSs qtdSãOs drãs ã:rãs -uSúéqéiritãós Ds prutürs
drp:urksirãs]SdpurHztãsr/iSqédréãsRsexprimir Ssconteúdo édptãpédrkósmkrãsSs
ür4tqs prq/Rqs dtãpts ]rãSOs tq/Surs -Sus ]rqédaSãs S/ã]:uSãós oatnr2ãts Vs
üSuqrH)Ss its :qrs aRudérs 7:rdiSs rs -utãã)Ss édptudrs iSsr/i5qtds pSudr2ãts
q:épSsrkprOs-Sustútq-kSsrSsãtsür4tustãüSuHSãsüBãé]Sãspréãs]SqSsktyrdprus]runrãs
itqrãériSs-tãrirãOsts7:rdiSsa“s-SdpSãsüur]Sãsdrsutné)Ssédn:édrkós
mú-utããztãs ]SqSs dtú]titu2ãtFs ts Fr/:ãrus irãs -u"-uérãs üSuHrãFs Ssich 
übernehmen =sr/:ãrusirãs-u"-uérãsüSuHrãOsqrãsprq/RqsFãtus-utã:dHSãSFOs
F:ürdru2ãtFTs qSãpurs rs -uS/ktq“pé]rs its ü:diSs iSs tú]titu2ãtOs S:s ãtjrOs irs
-utã:dH)SOsirsãS/tu/rós3:tqsr/:ãrs]Sdãéiturytkqtdptsirãs-u"-uérãsüSuHrãs
qSãpursprq/Rqs:qrs/SrsiSãtsitsF-utã:dH)SFósDsãS/uttãpéqrH)SstqsutkrH)Ss
Vãs-u"-uérãsüSuHrãsRsrs/rãtsirsaRudérósmqs]Sdãt7Twd]érOs-ruptãsiSsédptãpédSs
pSqrqs ]rqédaSãs rkptudrpéySãós çSãprãs ãS/s -utãã)Ss itsqrdtéurs tú]tããéyrOs
tkrãspSqrqsSs]rqédaSsitsqtdSusutãéãpwd]érstsédyritqsrsyéuékarsiSãsrütpriSãs
r-"ãsuSq-tusrs-rutitsitsqöã]:kSãsiSsr/i5qtdósXsqtiéirs7:tsSsq:diSsits
ãtdpéqtdpSãs ru]ré]Sãs -tdtpurs tqs ã:rãs yéuékarãs ts tqsãt:ãs tã]uSpSãs S:s
nurditãs k“/éSãOs Ss ãédpSqrs qSãpurs 7:ts tktãs d)Ss rnTtdprqs prdpSs 7:rdpSs
]uwtqós 3:rk7:tus tãüSuHSs utüSuHrs rs ]SdpurH)Ss iSs r/i5qtds tOs ]Sqs éããSOs Ss
-uS/ktqrós
Dédirs 7:ts -Sããrs -rut]tus 7:ts ãts purprs -uéd]é-rkqtdpts its :qs tãüSuHSs
túrnturiSsdSs-krdSsüBãé]SOsdtãpts]rãSsprq/Rqsã)SsãS/utp:iSsSãs]SdptöiSãs
rdBqé]Sãs7:tsãtsãtiéqtdprqsdSs]Su-Ssit-Séãsitsd)Ssut]t/tutqsrptdH)Sósä“s
-tããSrãs7:tstun:tqs-tãSstsSs]ruutnrqsi:urdptspSirsrsyéirsãtqsri7:éuéus
aRudérãós Ds pSup:urs rdBqé]rs d)Ss riqépéirs 7:ts ã:unts 7:rdiSs ãts ã:-Suprs S:s
rnTtdprsrknSs-rursSs7:rksd)Ssãtstãp“sVsrkp:ursRsq:épSsqréãs-tuénSãrs7:tsrs

320. s
#"?s
ãS/ut]runrsS/jtpéyrOsüBãé]rós
Dããéqs ]SqSs r]Sdpt]ts ]Sqs rãs S:purãs aRudérãOs rs kéH)Ssrs ãtus r-utdiéirs
túéntsdSySãs]rqédaSãs7:tsüSudtHrqsyérãsitstã]r-ts-rursrs-utãã)Ssédptudrsts
7:tstú-rdirqsrãsüuSdptéurãstúéãptdptãsrpRstdp)SósCrktsrs-tdrsdSprus7:tsSs
]SdptöiSs its ãtdpéqtdpSãs -uéqépéySãOs -uéqtySãOs tú-utããSs -tkSs q:diSs
édptãpédrks/:ã]rsr]titusrSsâq/épSsãtú:rkósmãpr/tkt]t2ãtsrskénrH)SstdputsSãs
ãtdpéqtdpSãsirãstdpurdarãstsrsãtú:rkéiritós3:rdiSsrstdtunérséq-:kãSursirs
]ryéirits r/iSqédrks d)Ss -utããéSdrs tqs iéutH)Ss rSs q:diSs ã:-tuéSuOs ]SqSs
r]Sdpt]ts ]Sqs rs aRudérs iSs iérüurnqrOs qrãs ãéqs -rurs /réúSOstqs iéutH)Ss rSs
âq/épSs ãtú:rkOs éããSs -Sits ãéndéüé]ruOs -Sus tútq-kSOs :qrs üSqts édãpédpéyrs its
ãrpéãürH)Ssãtú:rkósçSituSãSãsãtdpéqtdpSãsru]ré]Sãs-utããéSdrqstqsiéutH)SsVs
tãütursãtú:rkósWããSs-Sitsã:u-uttditustqsaSqtdãséiSãSãOs7:tsFãtn:urqFsã:rs
aRudérs -Sus qtéSs its :qrs üréúrs atudérkós Arãs rs ãtú:rkéirits tãp“s kénrirs its
qrdtéursq:épSsqtdSãsã:/ãprd]érksVãsürãtãsirsyéirsiSs7:tstqsnturksã:-SqSãós
mkrs -Sits r]Sq-rdarus tããrs üSuqrs 7:ts -Sus q:épSs ptq-Ss/:ã]rs :qrs ãrBirs
-rurs üSurs its qrdtéurs d)Ss ké/turirOs tã-t]érkqtdpts 7:rdiSs d)Ss üSés
ã:üé]étdptqtdptstú-utããrsdrãsürãtãsrdptuéSutãsirsyéirós
(Sirs aRudérs :déüé]rs iSéãs âq/épSãs 7:ts rdptãs tãpryrqsãt-ruriSãós DpRs
qtãqSs:qrsédyrã)Ss]uéqédSãrs:déüé]rsi:rãsãép:rHztãsits-uS-uétirits7:tsrpRs
tdp)Ss tãpryrqs ãt-rurirãs ts tãpr/tkt]ts kénrHztãOs rédirs 7:ts -Sus ]rqédaSãs
pSupSãós3:tqsãSüuts:qrsaRudérs-SitOs-tdãrdiSsrkS-rpé]rqtdptOsrããtn:uru2ãts
rédirs qréãs ts tun:tus /ruué]rirãs rédirs qtkaSutãós KSs -SdpSs its yéãprs
aSqtS-“pé]SOs ãtuérs -SããBytks ut]Sdat]tus rs túénwd]érsits pSudru2ãts qréãs
ntdtuSãSstsr/tupSósoSqsntdtuSãéirits]Sdã]étdptOs-Sit2ãts-utytdéuOsS:sãtjrOs
iruOs r7:ékSs 7:ts ]rãSs ]Sdpu“uéSs Ss itãpédSs pSqrs its üSuqrs yéSktdprós çSit2ãts
it-kSurustsut]krqrusr7:ékSs7:tsüSésuS:/riSsts-tuiéiSsS:Osãtn:diSsSst-BptpSs
tãp"é]SOs7:tsüSésitySkyéiSós
s
Perguntas 
Eós editstãpS:sãS/s-utãã)SstqsutkrH)Ssrsqt:ãsãtdpéqtdpSãs-uéqépéySãsts
pSqtésSs]rqédaSstuuriS\s
vós editstd]SdpurusdSySãs]rqédaSãstsr/uéustã-rHSãsfrutíferos? 
bós Aédars ãtú:rkéirits tãp“s ãt-rurirs its S:purãs tdtunérã\s edits qts
tú]tiSs7:rdpSsVãsdt]tããéiritãsãtú:réã\s
[ós editsürHSsj:ãpéHrsrSsq:diSsitsqt:ãsãtdpéqtdpSãsédãpédpéySã\s
Gós es 7:tOs tqs qédars yéirOs tãpryrs ãt-ruriSs rpRs rnSursts -ut]éãrs ãtus
:déüé]riS\s

321.
#"
3& $ Nc +)$ * 8 * c$8) + )* + u)+\ $ *u
'*u$*\
5& : Fu ** *7*%)+ ** Nc** %>+ ( c+
*' *8$%*$) *Nu \

322. ç
#""ç
 
12 
A Bacia 
 
 
M VcTêcç QfQ-eC-cç õç Tõnâõç eç Bç Qefç ,fCDczeC-õéç tõzç -n>Qç TmcincQKç eLcç
cVnêocç zcêQç TeC-nõQç Deç eCenoêcç Dõç Ffeç cç TcVeScéç Mç QenâeC-eç ffCDcLêCêç
DeQTcCQcçeCnõLcDcçezçQefçâêQõçeçeQâencçQençDeQâen-cDcçâcncçenofenBQeçc-Bç
õç cL-õç Dcç TcVeScéç tõzõç ,õC-eç Dcç eCenoêcKç âõDenBQeBêcç neLcTêõCcnç eQQeç
neTêâêeC-eçTõzçõçánccLéçXçâcn-eçõçQeoneDõçDeçCõQQcçeCenoêcKçeLcçcVnêocçõQç
”noRõQçDeçneânõDfSRõçeKçTõzçcçVeNêocçeçcçâõnSRõç,êCcLçDõçêC-eQ-êCõçonõQQõKç
-czVBzçõQçDcçeLêzêCcSRõéçAeâneQeC-cCDõçcQç,fCDcSíeQçDcçTõLfCcçHen-eVncLKç
eLcçCRõçQõzeC-eçQfQ-eC-cç-õDcçcçTcnocçDõç-nõCTõçzcQç-czVBzçfCeçeC-neçQêç
CõQQõQç ”noRõQç Deç LõTõzõSRõéç gQç zõHêzeC-õQç necLzeC-eç ,õn-eQç âcn-ezç Dcç
VcTêcKçTõzõçQeçâõDeçHêHeCTêcnçTõzçcçânh-êTcçDõçPcêBtmêéçàLcçBçõç,fCDczeC-õç
DeçCõQQõçânõoneQQõKçcçâLcTcçDeçneQQõCxCTêcçezçneLcSRõçQç-enncéçaeç,c-õKçcç
VcTêcç Bç -czVBzç fzç êCQ-nfzeC-õç zfQêTcLKç eç zõQ-ncç Tõzõç HêVnczõQç ezç
neLcSRõçQçCõQQcçVcQeéç
MçâõQ-fncçDcçVcTêcçâenzê-eçHençMTõzõçcQçTõêQcQçeQ-RõçâcncDcQçeçTõzõçcQç
TõêQcQç HRõMéç afcQç âõQêSíeQç eN-nezcQç Qeç TnêQ-cLêDczJç fzcç DeLcQç Bç cç VcTêcç
cVen-cKçezçFfeçcçâeLHeçeQ-hç-RõçêCTLêCcDcçâcncçcç,neC-eçFfeçQefçTõC-eôDõç
âõDeçeQTõnnenç-ncCF êLczeC-eçâcncç,õncéçàQQcçâõQ-fncç,õnScçcçTõLfCcçcçTfnHcnB
Qeç cTeC-fcDczeC-eç eç Cê-êDczeC-eç ,õnScç õç -ncQeênõç âcncç ,õncéç ueCDõç fzcç
âõQ-fncç -êâêTczeC-eç ,ezêCêCcKç eLcç Bç TõCQêDencDcç eNTê-cC-eç DeHêDõç Qç Qfcç
eHêDeC-eç ênncDêcSRõç cTeC-fcDczeC-eç QeCQfcLéç Mç ne,en>CTêcç QeNfcLç Bç
zcCê,eQ-cKçõçcCDcnçLezVncçõçDeçfzçâc-õéçMõçcTeC-fcnçõçâ”LõçTõnâõncLçêC,enêõnKç
,ezêCêCõKçeQQcçâeQQõcKçcLBzçDcçVcTêcçVezç,õnzcDcKçâõDeç,neF eC-ezeC-eç
,fCDcnBQeç -czVBzç ezç âenCcQç eQ-hHeêQéç Icncç TõzâeCQcnç õç -ncQeênõç
cTeC-fcDõKç cç Vcnnêocç ,êTcç cLoõç DeQ-cTcDcç eç zfê-cQç HeDeQç cfzeC-cç
cDêTêõCcLzeC-eç Deç -czcCmõç DeHêDõç Qç cVfCDxCTêcç Deç QeC-êzeC-õQç Ffeç
TõC->zéç Pnc-cBQeç Deç fzcç âeQQõcç Ffeç Qfâencç Qfcç -êzêDeDç CeQQeQç âLcCõQç
êC,enêõneQéçgç-nõCTõçeçcçneoêRõçDõçâeê-õKçcõçTõC-nhnêõKç,êTczçLeHezeC-eçzcêQç
âcncç-nhQçeçzõQ-nczçFfeçcçcf-õBc,ênzcSRõç,êTcçezçQeofCDõçâLcCõçezçneLcSRõç
QçeQ-cVêLêDcDeçDõçTõnâõçeçQçQeCQfcLêDcDeéçàQQcçâõQ-fncç-êâêTczeC-eç,ezêCêCcç
Bç cQQfzêDcç âeLcç zcêõnêcç DõQç CeonõQç eç Qeç eNâneQQcç ezç Qfcç zcCeêncç Deç
DcCScnéç Inc-êTczeC-eç CRõç mhç VncCTõQç ezç TõCDêSíeQç Deç DeêNcnç Qfcç âeLHeç

323. i
#"#i
-cNár(qáiPcirO4-ciuciblues âc-i4Pb4PibP4srPIOuPuáGiçcuárFP-cqiNári4cucici
rock, ysáiqáiuáqábNcINásiPiUPr4Oriucirhythm-blues, âc-cis-Pi4áb4P4ONPiuái
UáuOri uáqâsIUPqi Qi bámIOmábâOPuPi jPâOPGi"Elvis  the  pelvis" VcOi s-i 4FUOâci
ráUráqáb4Pb4ái uáqqPi 4ábuêbâOPi UrcNcâPucrPGi çáqqcPqiâc-i s-Pi jPâOPi
bámIOmábâOPuPiáiP4íi-áq-ciqá-iNOuPiqáb4á-(qáiUrcNcâPuPqiUcriáqqái4OUciuái
-cNO-áb4ciáiuáiuPbaPGi
Ei cs4rci áN4rá-ci PuPU4P(qái UábcqP-áb4ái Pci Rc-á-i 4FUOâcKi ysái bgci
Uár-O4áiVIsOriuáiqsPipelve s-Pi7bOâPimc4Piuáiqáb4O-áb4cicsiP4íi-áq-ciuái
qábqsPIOuPuáKi uái 4gcifechada ysái Pi 4á-Gi àqqPi O-Pmá-i 4FUOâPi uPipostura 
ráqárNPuPi íi Pâáb4sPuPi PObuPi -POqi UáIPqi búuámPqi PUár4PuPqGi 1Pi Ucq4srPi
cUcq4PKici4rPqáOrciáq4úiráIPNPuciáiqObPIOzPi4P-jí-iPjár4srPiUPrPi4rúqGitiUáINái
NcI4PuPiUPrPiâO-PiíiPi-PrâPirámOq4rPuPiuci-câObRciucqiVOI-áqiuáicowboy. ti
âPONPi4crúâOâPiUcuárcqP-áb4áiuáqábNcINOuPiáiPUrs-PuPKiáIáiá-UsrrPiUPrPiPi
Vráb4áiPijPâOPiVáâRPuPiáiáq4ráO4PKicsi-áIRcrKiqsjuáqábNcINOuPGitqibúuámPqi
4ábqPqi mPrPb4á-i Pi rá4PmsPruPGi àIái bgci qái Uár-O4ái ysPIysári á-cagci csi
qáb4O-áb4c[i qc-áb4ái s-Pi P4ábagci 4ábqPi ái s-Pi VírráPiNcb4Puái uái Ps4c(
PVOr-Pagci uc-ObP-i Pi Ucq4srPGi ti Ucq4srPi Pqqs-OuPi 4OUOâP-áb4ái UáIcqi
qcIuPucqiNPOibáqqPiuOráagcKiqábuciysáiciqcIuPuciUrsqqOPbciPObuPiUcriâO-Pi
jP4áicqiâPIâPbRPráqKiObuOâPbuciPiqásqiâcIámPqiciysPb4ciáq4úiPuOPb4Pucibci
ysái qái ráVárái Qi UPrPIOqPagci ucqi qáb4O-áb4cqi ái uc-FbOci uPi qábqsPIOuPuáGi
1áqqPiUcq4srPKiPiábármOPiqáNsPIiVOâPiá-iuáqNPb4Pmá-Gi)sPbuciqsrmáKibgcici
VPzi uái -PbáOrPi qábqsPIi ái qO-i uái mcIUái áKi -sO4Pqi NázáqKi uái Vcr-Pi
qsrUráábuáb4á-áb4áiUráâcâáGitiUrO-PzOPiuPiUrcus4ONOuPuáiysáiPâc-UPbRPi
áqqáiRújO4ciráIPâOcbP(qáiâc-iciUóIciqsUárOcrKi-PqâsIObcGiEqiqáb4O-áb4cqiqgci
ráq4rObmOucqiáiUPqqP-iPiqámsbuciUIPbcKiPiqábqsPIOuPuáiíi-Pb4OuPiqcjiáq4rO4ci
âcb4rcIáGi àqqPqi Ucq4srPqi PUár4PuPqi qgci VráySáb4á-áb4ái UPmPqi âc-i
Rá-crróOuPqgi ái Uár4srjPaváqi qáNsPOqGi .ábqváqi bPi jPrrOmPKi bPi jPâOPi ái bPi
UPr4áiObVárOcriuPqiâcq4PqiqgciPirámrPGinsO4PqiNázáqKiP4íi-áq-ciPiUrONOIámOPuPi
âPjáaPiráPmáiâc-iPNOqcqiucIcrcqcqGi
tqiusPqiUcq4srPqiáN4rá-Pqi4rPzá-iâcbqOmciqsPqiuOVOâsIuPuáqKiPiqcIsagci
áq4úibci-áOcKiá-is-PiUcq4srPiysáiUrcUcrâOcbPis-Piâár4PiPjár4srPi4Pb4ciUPrPi
Pi Vráb4ái âc-ci UPrPi 4rúqGi ti MUcq4srPi uái UP4cMi Pjrái UPrPi 4rúqKi Pâáb4sPbuci
PqqO-i Pi UrO-O4ONPi Ucq4srPi PbO-PIi usrPb4ái ci P4ci qáNsPIGi 1ci ysái Pi Oqqci qái
ráVáráKiPUPráâá-iPysOibcqqcqi4rPacqiPbO-POqiObq4Ob4ONcqGiçcrics4rciIPucKiáqqPi
Ucq4srPiáq4úiVáâRPuPiUPrPiPiVráb4áKiPiNOuPibgciíiâcbVrcb4PuPiáiPiáIPKiá-iNázi
uOqqcKiqáicVáráâáiPirá4PmsPruPGi1PiMUcq4srPiRáróOâPMKiciH-jO4ciUcq4árOcriuái
bcqqPiRárPbaPiPbO-PIKi4á-UcrPrOP-áb4áiuáONPuciUPrPi4rúqKiíiOqcIPucKiái4suci

324. i
#"-i
íiVáO4ciâc-ijPqáibPiâcbVrcb4PagcGi1PiUcq4srPiuáiUP4cKici-á-jrci-PqâsIObciíi
áqâcbuOuci ái uOrOmOuci UPrPi jPONcGi ti Ucq4srPi RáróOâPKi Pci âcb4rúrOcKi ci uOrOmái
crmsIRcqP-áb4áiUPrPiâO-PKiciá-UsrrPiUPrPiPiVráb4áiáiPâáb4sPiqásiâPrú4áriuái
Pr-PGi Aábuci ysái cqi uáqVOIáqi ráâcbRáâOuP-áb4ái uOzá-iUcsâci qcjrái Pi
NáruPuáOrPiVcraPijíIOâPGi
i
i
1. Herpes Genital 
i
tUáqPriuPitToAKi4rP4P(qáiPysOKiuáiIcbmáKiuPi-POqiVráySáb4áiábVár-OuPuái
qáNsPIGiEiNFrsqiuciherpes simplex éúiqsrmOsiPâO-PiuPiIObRPiuPiâOb4srPiâc-cici
âRP-Puci 4OUci eKi ysái P4PâPi ái uáqVOmsrPi cqi IújOcqi ái ci rcq4cGi Ei 4OUci õi
áqUáâOPIOzcs(qái bPi rámOgci mábO4PIKi áN4árbP-áb4ái bgci qái uOVárábâOPi uái qási
âc-UPbRáOrci uái Pr-Pqi á-i PjqcIs4ci áKi Ob4árbP-áb4áKi -sO4ci UcsâcGi
TmsPI-áb4ái UcsâPqi qgci Pqi uOVárábaPqi bci ysái qái ráVárái Qi uáVIPmrPagci uPi
ObVáâagciáiqásiysPurciáN4árbcGiAc-áb4áiRúiPIms-PqiuOVárábaPqiysPb4ciPci
âc-Ucr4P-áb4cGiAsjq4PbâOPI-áb4ái-POqiPmráqqONciysáiPiNPrOPb4áiuci-sbuci
qsUárOcrKiPUáqPriuOqqcici4OUciõiáq4úi-ábcqiuOVsbuOucibci-sbuciObVárOcrKiéúiysái
ci âcb4úmOci câcrrái qc-áb4ái Ucri -áOci uPqi ráIPaváqi qáNsPOqGi àbysPb4ci qási
Or-gcimê-áciâcIcbOzcsiUrP4OâP-áb4ái4cuPiPiRs-PbOuPuái-cuárbPKici4OUciõi
qc-áb4áiáq4úiá-iâPqPiá-iâárâPiuáie5_iuáibcqqPiUcUsIPagcGi1PiVVrTâPiuci
AsIKiáb4rá4Pb4cKiáIáiObVáâ4PiâárâPiuái0,_iuPiUcUsIPagcibámrPGidc-iáqqáqi
b7-árcqKi ci RárUáqi mábO4PIi íi UsrPi ái qO-UIáq-áb4ái Pi áUOuá-OPi uci UrPzári
-cuárbPGi àIái 4P-jí-i íi âcbqOuárPuci s-Pi ucábaPi NábíráPi UáIPi -áuOâObPGi
dc-ci ci IPuci qc-jrOci uci -sbuci NcIsU4scqci uái fêbsqKi áIái qcjráUsécsi uái
-sO4ciPiqFVOIOqiáiPimcbcrríOPGi)sPbuciqáiUábqPibPiROq4árOPiysáiuáqábâPuácsi
bcqi àq4Pucqi ãbOucqKi áIái 4PINázi PObuPi 4ábRPi qsPi íUcâPi uái csrci áb4rái bóqi
uOPb4áiuáiqOGi1áq4áiUcb4ciáIáiVPziésqiPiqásibc-áiÓucimrámciherpetos Yi-PIi
ObqOuOcqcxiéúiysáKiâc-cicqics4rcqiNFrsqiuáiqsPiáq4OrUáKiVOâPiUPâOáb4á-áb4áiQi
áqUráO4PKiáqâcbuOucKiPmsPruPbuciqsPicUcr4sbOuPuáKiUPrPiáb4gciP4PâPriUáIPqi
âcq4PqKi ucIcrcqPi ái uáqâcbqOuárPuP-áb4áGi àIái qái áb4rObâRáOrPi bcqi mHbmIOcqi
Ucq4árOcráqiuPi-áusIPiáqUObRPIiáiucr-áiP4íiysáis-PiqO4sPagcicUcr4sbPici
uáqUár4PGitiâc-UPrPagciâc-is-iqsj-PrObciáqUráO4PbuciPiNO4O-PiíicUcr4sbPGi
à-jcrPibO4OuP-áb4ái-POqiPmráqqONciysáiPiNPrOPb4áiuci-sbuciqsUárOcrKici
4OUci uci qsj-sbuci crOáb4P(qái -sO4ci -POqi UáIci UPurgciPbF-Oâci bci ysái qái
ráVárái Pci âcb4úmOcGi .OUOâP-áb4áKi Pi ucábaPi íi uáqábâPuáPuPi Ucri s-Pi

325. s
#"0s
tã]Suutnritkrós es yBu:ãs -Sits ãtus purdãqépéiSs itããrs qrdtéurOs qrãs d)Ss
dt]tããruérqtdptósDsytunSdarstsSsãtdpéqtdpSsits]:k-rsã)Ssüut7Ttdptqtdpts
ã:üé]étdptãs-rursktyrusSsyBu:ãsrsqrdéütãpru2ãtósDstã]Suutnritkrs-Sits]uéruspréãs
-uS/ktqrãs 7:ts rãs ]Sdãt7Twd]érãs r]r/rqs -uSs yédiSs irs-u"-uérs -tããSrós Ds
édüt]H)SsRstdp)Ss:qrsr:pS-:déH)Ss-Sus-:krusrs]tu]rOsrSs7:rksd)Ssãtstãp“s
utrkqtdpts Vs rkp:urOs ts 7:ts édié]rs -rk-rytkqtdptOs itsqrdtéurs tyéitdpts 2s ts
ãS/utp:iSs 2s Ss k:nrus Sdits Ss -rããSs tqs ürkãSs S]Suut:óseãs rütpriSãs ptditqs
üut7Ttdptqtdpts rs ]SkS]rus rs ]:k-rs dSãs -ru]téuSãs éktnréãOs qtãqSs 7:rdiSs
tããtãs]Sq-uSyrirqtdptsd)Ssã)Ss-SupriSutãsiSsyBu:ãósorãSs]Sdpu“uéSstktãs
ptuérqsitsriqépéus7:tstktãsqtãqSãsã)SsrsüSdptsirsFytunSdarFstOstqsökpéqrs
édãpâd]érOsprq/Rqs]SkS]rurqstqs-tuénSsSs-u"-uéSs-ru]téuSós
Dããéqs ]SqSs pSirãs rãs S:purãs iStdHrãs ytdRutrãOs Ss atu-tãs ntdéprks tãp“s
éq-utndriSs its -ut]Sd]tépSãs qSuréãós .turkqtdptOs iStdHrãs ytdRutrãs ã)Ss
]Sdãéiturirãs]SqSsãtdiSstã-t]érkqtdptsã:jrãstsytunSdaSãrãósmqsdtda:qrs
S:purs-ruptsrs]éüursã:/qtuãrsRsp)SsrkprOststqsdtda:qrsS:purs-ruptsrsqtié]édrs
-uSjtprsrs]:k-rs]SqsprdprsyrktdpérósWdöqturãs-érirãs]rdprqs:qrs]rdH)Ssrs
tããts utã-tépS6s es yrktdpts -rés its ürqBkérs ié4s rSs qRié]SOs r-"ãs tãpts ptus
iérndSãpé]riSs atu-tãs ntdéprk6s Fm:s itySs ptus r-rdariSs éããSs dSs /rdatéuSF[s
utã-SditsSstú-tuétdptsqRié]SsirsürqBkér6sF3:tsitã]SdüSup“ytkóFs
Ds-Sããé/ékéiritsitsr-rdarusSsyBu:ãstqs:qs/rdatéuSsRs-:urqtdptspt"ué]rsts
d)SsüSés]Sq-uSyrirsrpRsaSjtósmdputprdpSOsRs-SããBytks7:ts:qrskrpuédrsitã-tupts
prksaSuuSus2stsrãs]Suutã-SditdptãsrããS]érHztãsitsut-:ndâd]érs2s7:tsSs-riu)Ss
édptudSs its rã]SOs ts Sãs yBu:ãs j“s iéã-SdBytéãOs ãtjrqs rpéyriSãós es ^ós oós
tãptuéké4riSs -SitOs -SuprdpSOsdisparar rs atu-tãós äSjts tqs iérOs ]Sd]k:é2ãts
dt]tããruérqtdpts7:tsSs]Sdp“néSsiSsyBu:ãOsqtãqSstqs/:un:tãtãsãS]érkqtdpts
qtkaSus-Sãé]éSdriSãOsãSqtdptsS]Suuts-SusqtéSsitsutkrHztãsãtú:réãOsqrãs7:ts
q:épSãs riSt]éqtdpSãs ã)Ss ã:upSãs ut]tdptãs its yBu:ãs a“s q:épSs -utãtdptãs dSs
SunrdéãqSós gtããts ãtdpéiSOs Sãs ãrkpriSutãs its ]tu]rs rputyéiSãOs nurHrãs Vs
]Sdã]éwd]érsitsãésqtãqSãOsktyrqsyrdprntqstqsutkrH)SsrSãspBqéiSãsts]Sqs
ãtdpéqtdpSsits]:k-rósK:urdptsSsã:upSsirsiStdHrOsSãsyBu:ãsd)Ssãtstd]Sdpurqs
ãSqtdptsdrãs]Rk:krãsiSãsnâdnkéSãstsdrãsyérãsdtuySãrãOsqrãsprq/RqsãS/utsrs
ã:-tuüB]étsirãsq:]SãrãsiSãs"un)Sãsntdépréãós
Dsédüt]H)SOs7:ts7:rdpSsrsãt:srã-t]pSsd)Ssãtsiéütutd]érsirãs/Skarãsits
atu-tãsr]éqrsirskédarsirs]édp:urOsrütprsr]éqrsitsp:iSsrãsq:]Sãrãsntdépréã6s
Sãsnurditãsk“/éSãs]Suutã-SditqsrSãsk“/éSãsã:-tuéSutãOstsSãs-t7:tdSãsk“/éSãs
]Suutã-SditdiSsVsnkrditsiSs"un)Ssqrã]:kédSstsVs“utrsiSs-ut-ö]éSós(Sirsrs
-tkts ts pSirs rs q:]Sãrs iSs âq/épSs ntdéprks ts iSãs "un)Sãs ntdépréãs ütqédédSãs

326. i
#"3i
áN4árbcqi Ucuá-Ki PIí-i uOqqcKi ObâRPri ái ObVIP-Pr(qáGi Eqi mHbmIOcqi IObVú4Oâcqi
mábO4POqKiUcq4cqiuáiNOmOIHbâOPiuPiúráPimábO4PIKiVOâP-iObâRPucqiáiucá-iysPbuci
UráqqOcbPucqGitqiNázáqKiPqijcIRPqiP4Obmá-iciIPuciáN4árbciuciUêbOqKiPiâcNPiái
ciUárFbácKiâRámPbuciP4íiPirámOgciPbPIGiEiâRP-Puciherpesianal uáUábuái
qcjrá4suciuPqiUrú4OâPqiqáNsPOqiâcrráqUcbuáb4áqGi.rP4P(qáiysPqáiqá-Uráiuái
IsmPráqi Fb4O-cqi ysái áq4gci âPrrámPucqi uái âcbqOuárúNáIi qáb4O-áb4ci uái
NármcbRPGiEiVP4ciuáiysáiciRárUáqimábO4PIicâcrrPiâc-iVráySêbâOPiá-iUáqqcPqi
ysáiâc-áaP-iâáuciPi4áriráIPaváqiqáNsPOqiáiysái4rcâP-iVráySáb4á-áb4áiuái
UPrâáOrcqi íi ójNOci á-i qái 4rP4Pbuci uái s-Pi ucábaPi NábíráPKi -Pqi cqi
UráâcbâáO4cqiciráVcraP-GinsIRáráqimrúNOuPqi4P-jí-iqgciPVá4PuPqiPâO-PiuPi
-íuOPiáq4P4Fq4OâPGi
ã-PiUáqqcPi-PrâPiPiqOi-áq-Piâc-iPqijcIRPqiuáiRárUáqKicsiUár-O4áiysái
Pi-Prysá-[ibgciUcrioásqKi-PqiUcris-iUPrâáOrciráIP4ONP-áb4áiuáqâcbRáâOuci
bPi-POcrOPiucqiâPqcqGiTqqcibgciysáriuOzáriysáicqiPVá4PucqiqáéP-iâsIUPucqKi
-Pqi qO-i ysái áIáqi qái qáb4á-i âsIUPucqGi tqqO-i âc-ci ci RárUáqi IPjOPIi
-ábâOcbPuci PâO-Pi O-Uáuái ysPIysári jáOécKi ci uci -sbuciObVárOcri O-Uáuái Pqi
ráIPaváqiqáNsPOqGiEqiPVá4PucqiNêá-iqásiuáqáéciuái-POqiuáqáéciáiqáiUsbá-Ki
âc-iVPI4Piuáiuáqáéciáiâc-iPiucrKiUcriMqásiuáqáéciqsécMGiEiysáiáq4PjáIáâáiPi
ráIPagciâc-iPiqséáOrPiqgciPqiUáysábPqijcIRPqKiáqUáâOPI-áb4áiuáUcOqiysáici
IOysOuciysáiâcb4ê-iVOâPi4srNciuáNOuciQiâcbâáb4rPagciuáijPâ4írOPqGiWibP4srPIiPi
PqqcâOPagci âc-i PImsí-i ysái UáqâPi á-i úmsPqi 4srNPqi ái PjrOmPi Ob4ábaváqi
4srNPqGi
tqijcIRPqiVObPI-áb4áiqáirc-Uá-iáiciIOysOuciráUsmbPb4áiáqUPIRP(qáiUáIPqi
UPr4áqiFb4O-PqGiWibF4OuPiPiPqqcâOPagciâc-iPiqáONPiuciuáqáécKiysáiPysOiáq4úi
á-i qási IsmPrGi dPqci Pqi qáâráaváqi qái 4crbá-i UsrsIáb4PqKi -POqi áqUáqqPqi ái
P-PráIPuPqKiPiPqqcâOPagciâc-iciqê-ábiíiPObuPi-POqiuOrá4PGiàq4ái4P-jí-iíi
UárOmcqcKi ái UcuárOPi ObVáâ4Pri s-Pi -sIRári âc-i s-Pi ârOP4srPi UrcNábOáb4ái uPi
UPrâáOrPiárrPuPKirPzgciUáIPiysPIiíiâsOuPucqP-áb4áiOqcIPuciá-i4POqiqO4sPaváqGi
1PiVPqáiqámsOb4áiuPiObVáâagcKiPiâcbVIsêbâOPiuáijcIRPqiUcuáiIáNPriQiVcr-Pagci
uái mrPbuáqi úráPqi uái VárOuPqi qsUárVOâOPOqi ysái qO-jcIOzP-i Pi MPjár4srPi
UárOmcqPMi ysái ci PVá4Puci qái Uár-O4OsGi 1ci áq4úmOci á-iysái áq4úi qPrPbucKi Pqi
ârcq4PqiIPbaP-is-iRcIcVc4áiqcjráiPqiP4O4suáqiOb4árbPqiObârsq4PuPqKibciysáiqái
ráVáráiQiqáNsPIOuPuáKiâc-iPqiysPOqiqáiNONáGi
Wi Pi ObVáâagci UáIPi O-UsrázPKi éúi ysái Pi qáNsPIOuPuái qcâOPI-áb4ái
uáqâcb4rcIPuPi âcb4ObsPi qábuci s-i 4á-Pi 4Pjsi -áq-ci á-i4á-Ucqi
PUPráb4á-áb4áiáqâIPráâOucqGitiNármcbRPiPruáiqcjrái4suciOqqcGioáUábuábuci
uPqi VcraPqi uPi P-áPaPucrPi Obq4HbâOPi uci qsUárámcKi cqiUábqP-áb4cqi

327.
#"5
c **)8)c *c+)+'u*,:'+**u8)c)$%*' cc ++ c
u%'u$) () & )*%* ** + $) K * (9u* '* * %' *
()$ **u'&+$%'$* +$% 7 $$ c +)$
$ '*c)% M u+ *c ' MK * % ' u
( u ' *% $) ' ' c *u8)c)$%+$% )$ 'u$)&
Fu)') *% % +7=+ D $9+)c ' *u%Ku $% ()DK
*(9u* cu+u *K,:Fu*% % u+ ='c +Fu +u'c)*
c$8) + $) +u)%*'c) +u+c+' $)& *K$%% $%K
+N +'$* +$%*uKc$c% +$%K+% 7u*K u%'u$)'
* ')c 8+ *'c) +$% :') :*%)c & = *+$%
';') *u $ Fu *%: + ')K + * % +7=+ c) $ $B
$ *c) &u+ K')*')7)*+u)%Fu$%*K'u%
8u%u + c$$ *) +*+ ' %* * )*c* **u+)*
)$%$c)$ +$%KFu'/++')8u%u*u8)&4:u+')
c$c%Fu c) $ *, )$8c% ''*u $%$ *c)+$%
u+*+ $%*&+ )$8cc=+B$ *c)''*=*+'u+
+ Q*u () &
7 * $9+)c '*$)% *%:$ +7)( >$c) *,
*$%)+$%cu' &$(, B* Fu$8u$$*')$(, &**)+K
)$8 + $)% =u+ 'uc$8)%Fu'u* $)$%)+$%
' D$)% + )+'uD &*, c $ ) $,
' D c $ )$8)) cc +B* u+ ) $% u% c+
(*:)*&+')+)u (+ uN2) &'u$)K$%% $%K')*
* c c $ *K u +K * ($ *K' $ 8+ *
+2%)' &$u$c) u% * ($%u *$)$ uN2) K8 '
*u'K*+ B*QM($ MK)** )$cu) %=+*+%$
'+)%)&Cu $*c+' 7(++$%' Dc+ N%$*
c$$ Fu c % K *u% = u+ *Fu)97) Fu '
+$%8 D* ' c%*, '** &
% $%K $ = +) Fu * 8% * * %$+ c'%)(* Q*
',/* cu' u+ +7)$% )+7))D Fu *+$% *%
c$$ Fu)Fu*, ' *)+*++ *$* %( c$c%)D:B
&)$) B*u+c9cu()c)*J %$% %)( ')+) )$ + )**,
';* +:N')>$c) ( u+'* +$% )$ + )*+$%%$
';N)+ u'%u )Fu )$ + )* '(:(& *, >N% * *
$c**) * u+ $ * 8u$ +$% )* Fu $ '+ * )+)$ *
+u$K *+$% '*% * & %) * ' K * %)** + $

328.
#"6
*+7 &
) +$c , 8% BK''c)$ B() **c 'K,:Fu
**c ' *$*K$ %u +$%K *2$)c *'**)7)) *&+Fu Fu
c *K = $c**:) *u) * $c**) * $%*K (% c$ *
c + * $ <+7)% *,K + (D cu%)( )$8 + /*& Cu $
u+ c)* c K(B*B) *' ' *c7)Fu**c$'
%:* Fu ( * ()()& Fu $ Fu )D M$ '+)%) Fu $
'u 8M ' %) *+$% '*u) $c**) * ;%)c *
*u'8)c) )*& *Nu ) $ = + )*K + * % +'uc = +$* Fu
*'c%89*)c +&) *($ *Fu*'$c) ()
% $*8+ B* + %+ + *u u' *$%)& % B* Fu) + )*
7%u ()( + *) +*+ * u%*& W c% +$% +
+%B* c+ u+ '** '$ c$c>B +*u * +2%)' *
8 c% *Fu8 D>Bc++u)%*' c)*() )*&7)B*)$%) +$%'
u+ '** =+u)%+ )**)$)8)c %)(Fu 7)B*u+'uc' +u)% *&W
'**9( 'N)+ B* ')* B+$% u+a K + * )8)c)+$% *
c$*u): )** c+ +u)%*a *& * %)*8 D * N)>$c) * %% +$%
')+) )***%+ =$c**:)()( 7%u ' $(K'
*% $K Fu N)*% $ * % cc K **)+ c+ ($ Fu *
N'** $ u%'u$) *u7*F$%& 4: u+ '**)7)) )+) $
M*,*c%MKFuc$%=+% $%*% $c+ ($ & $
* Fu c ' c) '*$% = ';') *+7 K Fu ()
''c)$ + %) *u8)c)$%&
$, ($ *% $K*u%*K% +7=+*%+ )&
Fu $ *%: $ ';') '** $ ' **u*% * 8 K c+
c$*% % +*+ '**:7)**u')*& % B*K'% $%K
)$(*%) Fu=%*% $ ';')* '$%'c)* *
'cu $ $*u%*&
7,%)()*% $%= %$ B* % 7% c+ )+')c + * 8) *
)$8c&% ') +)c)$ c >+)c $%++u)% 8cK,:Fu
$ N)*%+ $%)7);%)c* c$% * (9u* % )* c+* Fu c+7 %+ *
7 c%=) *K*$Fu* $%)() )*%>+u+ +u)%)+)% &**+$%
+ $%>+ * (9u* + u+ *% *%:%)c& *c7% c$% + )*
)$%** $%=u++=)'uD)'';')c'KFu*+'*%(
Q)*'*)+=)c)$%$Fu +)c)$ c + )$%8$& % B
*u+ *u7*%<$c) *c% ' c=u % c '(9u*'uc $%*
*u +%Fu*%:+c$)/*'% *u% *c=u **

329. i
#"!i
NFrsqGi WKi Ucri PqqO-i uOzárKi ci 4áq4P-áb4ci uPi âíIsIPi -crOjsbuPi UPrPi Pqi ysái
VOâP-KiáiysáiUváiVO-iPcqics4rcqiNFrsqGiEiâcbâáO4ciíiVP-OIOPrJiâáuáriPciNFrsqi
IáNPiá-i7I4O-PiObq4HbâOPiQiqsPiqsUárPagcGi
i
Perguntas 
eGi dc-ci áq4csi á-i ráIPagci Pcqi qáb4O-áb4cqi uái NármcbRPi ái uái âsIUPi
qáNsPOq\i
õGi .ábRciPi4ábuêbâOPiuáiUsbOr(-áiUáIcqiUPqqcqiá-iVPIqc\iWiciRárUáqi
-ObRPiUsbOagciUáIciuáqáéciuáiuáqáécqiOIámPOq\i
pGi .ábRcis-PiUcq4srPibP4srPIiá-iráIPagciPciqáNcKicsiUráUcbuárPiá-i
rsO-iPiUPr4áiysáicibámPiâc-ciPImciqséc\i
CGi EiysáicsqciPrrOqâPriqáNsPI-áb4á\ià-iráIPagciPi-O-i-áq-c\ià-i
ráIPagciPiUPrâáOrcqiáq4rPbRcq\i
5Gi oáqâsjrci PObuPi âcOqPqi bcNPqi âc-i -ási UPrâáOrcKi csi qc-áb4ái âc-i
UPrâáOrcqibcNcq\i
8Gi )sái âcbVIO4cqi qáNsPOqi bgci Pu-O4c\i Ebuái 4ábRci ysái PjrOri -ObRPqi
Vrcb4áOrPqibPqiuOVOâsIuPuáqiqáNsPOq\i
0Gi Eiysái-áiuúiâcâáOrPKiciysái-áiysáO-PiráPI-áb4á\idc-ciUcuárOPi
uPri Pi -ásqi mábO4POqi Pi P4ábagci UáIPi ysPIi Pruá-Ki âc-iuáqáéci ái qá-i
qáb4O-áb4cqiuáiâsIUP\i
hGi à-iysái-áuOuPibgciPu-O4ciráPI-áb4ái-ásiUPrâáOrciáiqásqiÓ-ásqxi
qámráucq\i
 
 
2. A próstata e seus problemas 
 
ts-áb4cqi uái 4P-PbRci uPi Uróq4P4Pi qgci s-i UrcjIá-Pi P-UIP-áb4ái
uOVsbuOucibPiOuPuái-PusrPiucqiRc-ábqGit4rPNíqiuáqqáiUPsIP4ObciPs-áb4ciuái
4P-PbRcKiPiUróq4P4PKiysáiábNcINáiPisrá4rPi-PqâsIObPKiUráqqOcbPiciVIsNciuái
srObPGiàIáiíiáq4rPbmsIPuciáiPi4ábuêbâOPiPciáq4rPbmsIP-áb4ciíiâráqâáb4áGiti
jáNOmPiqc-áb4áiUcuáiqáriáqNPzOPuPiP4rPNíqiuáIPiâc-is-PiUráqqgciÓáqVcracxi
âcbqOuárúNáIKiciysái4rPbqVcr-PiciP4ciuáisrObPriá-is-iáqVcracKiqábuciysáiPi
jáNOmPibgci-POqiqáiáqNPzOPiâc-UIá4P-áb4áGiTqqciVPzKiUcris-iIPucKiâc-iysái
qáéPibáâáqqúrOcisrObPri-POqiVráySáb4á-áb4áKiUár4srjPbuciPqqO-iciqcbcKiáiUcri
cs4rciciVIsNciuáisrObPKicrmsIRciuái4Pb4cqi-ábObcqKi4rPbqVcr-P(qáiá-is-iVOci
âPbqPucGiEimrPbuáiPrâcisrObúrOciqsâs-jáiâIP-crcqP-áb4áKiáicqi-Oâ4órOcqi

330. s
##?s
-ö/ké]Sãs ã)Ss -tdSãrqtdpts tyépriSãs j“s 7:ts rs üur7:t4rs IiSs jrpSás Rs ãtdpéirs
]SqSsa:qékardptós
esSun:kaSãSsjrpSs]SqsSs7:rksSsqtdédSsr-Sãprs7:tqs]atnrsqréãskSdntsIdrs
yéir\áOsprq/RqsãtuytsdtããrsR-S]rs-ut]S]ts-rursiéütutd]éru2ãtsitsqrdtéurs
expressa iSsãtúSs7:tOsdtãptsrã-t]pSOsRsit]éiéirqtdptsqréãsüur]SóslSqr2ãts
rséãpSsSsürpSsits7:tsrs-Sãp:ursqrã]:kédrsrSs:uédrusRs:qrs-Sãp:ursits-Situós
oSqsrãs-tudrãs/tqsrürãprirãOsSsjrpSsRsiéuénéiSsrnutããéyrqtdpts-rursiérdptós
gSãs jSnSãs iSãs qtdédSãOs Ss qtq/uSs pSudr2ãts utrkqtdpts:qs r-rutkaSs
tã-SupéySósDsβB/kérsj“s:péké4rsrsãSdSurs-rkryurstã]Skaéirs-Sus,:ptuSOs"pissen" IYs
qéjruás ]SqSs :qs ãBq/SkSs its üSuHrs qrã]:kédrós Ds -Sãp:urs ütqédédrs
]Suutã-SditdptOsrSs]Sdpu“uéSOstútu]ts:qstütépSsitsa:qékiritósDsq:katusãts
-ztsits]"]SurãstOsdrs-Sãp:ursrnr]arirOsitéúrs7:tsSskB7:éiSsük:rós
3:rdiSstããrs]r-r]éiritsitsiéütutd]érH)Ss]titOsVsqtiéirs7:tsrséirits
ryrdHrOsSs]Su-Ssédié]rs7:tsãtstãp“sr-uSúéqrdiSsiSsãtúSsüur]SósmktsrnSurs
d)Ss-Sitsqréãstkéqédrusã:rs“n:rs]Sqsprdprsür]ékéiritstsüSuqrdiSs:qsru]Ss
p)SsrkpSOsãép:rH)Ssdrs7:rksrãsq:katutãsyéytqsãtq-utósesSunrdéãqSstú-ké]éprs
7:tsrsr-uSúéqrH)SsrSs-"kSsütqédédSsptqsk:nrusdSs-krdSs]Su-SurkósWsdrp:urks
ã:ã-téprus 7:ts rs prutürs -uS-uérqtdpts iéprOs rs r-uSúéqrH)Ss rSs -u"-uéSs -"kSs
ütqédédSOsrsanima, üé]rsr7:RqsiSsdt]tãã“uéSOstsSs]Su-Ss-ut]éãrsyéytusSs7:tsrs
rkqrstyéprós
esãédpSqrsqSãpursrsprutür6spurpr2ãtsirsrd:krH)Ssirãsürdprãérãsqrã]:kédrãs
itsnurdit4róses]Su-SspSudrsãéd]tuSstsüSuHrsSsrütpriSsrsut]Sdat]tus7:tsãt:s
jrpSsqrã]:kédSstsrséuuriérH)Ssrstktsutkr]éSdrirsj“snão chega muito longe. Ds
prutürsitsr-uSúéqrH)SsrSs-"kSsütqédédSsãts]Sd]utpé4rsãéq:kprdtrqtdptstqs
ãtdpéiSsüén:uriSós
cqrs édié]rH)Ss ptur-w:pé]rs ]Suutdpts krdHrs :qrs k:4s rié]éSdrks ãS/uts Ss
7:riuSs ãédpSq“pé]Sós Dsü:dH)Ssirs-u"ãprprsRs-uSi:4éuské7:éiSs-rurs 7:ts p:iSs
itãké4ts/tqsi:urdptsSsrpSsãtú:rkstsSsãwqtdstãptjrsr-uSyéãéSdriSs-rursã:rs
yérntqós es prqrdaSs irs -u"ãprprOs ]Sdãt7TtdptqtdptOs iéqéd:és ityéiSs rSs
tãyr4érqtdpSós gtãpts -SdpSOs Ss ]SdãtkaSs iSs :uSkSnéãprs -rurs 7:ts ãts ptdars
utkrHztãsãtú:réãs]Sqsüut7Twd]érsRs]Sdãt7TtdptósorãSOstqsutkrH)SsrséããSOsSs
-r]étdptsd)Sstãptjrsiéã-SãpSsS:sd)Ssãtjrs]r-r4OstktsüSuHrsSs-u"-uéSs:uSkSnéãprs
rsr-rk-“2kSósesitiSsqtpéiSsdSsâd:ãs-Sitstútu]tus-utãã)SsãS/utsrs-u"ãprprs
r:qtdprirststã-utqw2krs-SusqtéSsitããrsqrããrntqsrdrkósDs-u"-uérsrpéyéirits
ãtú:rks tãp“s ]tuprqtdpts ãtdiSs ktyrirs tqs ]SdãéiturH)SOs -Séãs Ss ük:úSs its
ãwqtds7:tsã:untsRs:qsrkByéSós
esãédpSqrsirsiStdHrs7:tusüSuHrusSs-r]étdptsrsutkr]éSdru2ãtsqréãs]Sqsã:rs

331. i
## i
qáNsPIOuPuáGi1áqqáiâcb4áN4cKiíiOb4áráqqPb4áibc4PriysáibPqiâsI4srPqiúrPjáqKi
cbuái Pi P4ONOuPuái qáNsPIi VráySáb4ái P4íi Pi NáIROâái íi Pi rámrPi UPrPi ci Núi uái
UcqqáqKibgciqsrmá-iysPOqysáriUrcjIá-PqiuáiUróq4P4Piâc-UPrúNáOqGiçcrics4rci
IPucKiPiROUárUIPqOPiuPiUróq4P4Piíi-sO4PqiNázáqiciráqsI4PuciuPiO-Uc4êbâOPGiti
mIHbusIPi Urcuszi IFysOucqi ysái áb4gci bgci qgci -POqi s4OIOzPucqGi àIáqi VOâP-i
ráUráqPucqKiái4crbP(qáibáâáqqúrOciP-UIOPriPiráUráqPGi
EiqOb4c-PiuPiucábaPiVcraPiPiáNárâári-POqiPiqáNsPIOuPuáiáKiâc-iOqqcKiPci
ráâcbRáâO-áb4ci ái Qi áIPjcrPagci uci 4á-Pi uPi UcIPrOuPuáGi Ei UPâOáb4ái
áNOuáb4á-áb4ái uáONcsi uái qái câsUPri qsVOâOáb4á-áb4ái uci Pqqsb4cGi Wi
báâáqqúrOcKi Ucr4Pb4cKi ráâc-ábuPr(IRái -POqi âcb4P4ci VFqOâci âc-i ci qáNci
Vá-ObObciái-POqiâcb4P4ciPbF-Oâciâc-iciUróUrOciIPuciVá-ObObcGidc-iPiOuPuái
PNPbaPuPKi ci âáb4rci uái mrPNOuPuái uci ábâcb4rci qáNsPIiuáqIcâP(qái UPrPi ci
ábâcb4rci âc-i Pianima. )sPb4ci Pi OqqcKi ci UIPbci âcrUcrPIi âcb4ObsPrúi qábuci
O-Ucr4Pb4áibáqqáiqOb4c-PibPi-áq-Pi-áuOuPiá-iysáibgciVcOiqsVOâOáb4á-áb4ái
4rPjPIRPuciP4íiáb4gcGitiUróq4P4PiObâRPuPiObuOâPi4P-jí-iPibáâáqqOuPuáiuái
s-i âráqâO-áb4ci PuOâOcbPIi uPi -PqâsIObOuPuáGi àb4rá4Pb4cKi ci mrPbuái cjéá4ONci
âcb4ObsPiqábuciráPIOzPriá-iqOiciUóIcicUcq4cKibgcibciUIPbciuciéP4ciuáisrObPKi
-PqibciuPiOrrPuOPagciPbF-Oâc(áqUOrO4sPIGi
i
Perguntas 
eGi à-i ysái -áuOuPi qOb4c(-ái ábVrPysáâOuci á-i -ObRPi OrrPuOPagci
-PqâsIObP\iAOb4c(-áiNáIRciáiuáqmPq4PuciUPrPiciqáNc\i
õGi EbuáiIs4ciâcb4rPiráqOq4êbâOPqi4ábPzáqiâráqâáb4áq\i
pGi EiysáibgciMjP4áMiâc-i-ObRPiqcI4srP\iEbuáiáq4PbâciPImc\i
CGi 1gciMâRámciIúMibPiNOuP\i
5Gi EbuáiUcbRcicimrPbuáiPrâciUPrPiVcrP\iEbuáiciUáruOiuáiNOq4P\i
8Gi )sái UPUáIi uáqá-UábRPi ci Vá-ObObci bPi -ObRPi NOuPKi ysái UPUáIi
uáqá-UábRPi ci MqáNci VrPâcM\i )sái UPUáIi uáqá-UábRPi ci ábâcb4rci ÓqáNsPIxi
âc-iáIá\i
0Gi à-iysái-áuOuPiábâcb4rciPiVá-ObOIOuPuáiá-irsO-\i
i
i
i
i
3. A articulação coxo-femural 
 

332. s
##"s
Dsrupé]:krH)Ss]SúS2ütq:urksRsrs/rãtsitsdSããSs]rqédarustOs]SqséããSOsSskrus
itsdSããSãs-rããSãsts-uSnutããSãstqsnurditsts-t7:tdrstã]rkrOs-rursSs/tqsts
-rursSsqrkós(Sirsyérntqs]SqtHrs]Sqs:qs-rããSOstsprq/RqspSirs]rqédarirós
KSutãsdrsrupé]:krH)Ss]SúS2ütq:urkOs7:tsdrsqréSuérsiSãs]rãSãspwqsSuéntqstqs
:qrsrupuSãtOséq-titqstããrãs]rqédarirãstsãédrké4rqsrSãsrütpriSãs7:tsd)Ss
ãts-Sitsqréãs]Sdprus]Sqsnurditãs-uSnutããSãósmktãsãSqtdptsryrdHrqsIdrs
yéirás ]Sqs iSutãósDSs kriSsiSs ã:unéqtdpSs its itãnrãptãOs ã)Ss ]SkS]riSãs tqs
7:tãp)Ss]SqSs/rãtsqtié]édrkOsãS/utp:iSOsSãs-uS/ktqrãsut:q“pé]Sãós
Dsprutürsãtuérs]SdüSuqru2ãts]SqsSsitã]rdãSsüSuHriSOsut]Sdat]tus]SqSsSs
-uSnutããSs ts Ss qSyéqtdpSs ã)Ss iéüB]téãs ts irus -rããSãs édptudSãs tqs yt4s its
túptudSãósoSqsrsriqéãã)Ssits7:tsrs]r-r]éiritsitsrupé]:krH)Ssdtããts-krdSs
üSés -tuiéirOs Sãs S/jtpéySãs túptudSãs itãr-rut]tqs drs iéãpâd]érós DSs qtãqSs
ptq-SOs dtãprs S-Sup:déirits -Sits S]Suutus rSãs rütpriSãs 7:ts ]Sdpéd:rs ãtdiSs
-SããBytksrupé]:krustsprq/Rqsrk]rdHrusS/jtpéySãsédptudSãsi:urdptsSsitã]rdãSs
üSuHriSósDsrupé]:krH)SsitãnrãprirOs7:ts]Sqsãt:srdirusptdr4si“srséq-utãã)Ss
its d)Ss ptus ãéiSs k:/uéüé]rirOs ãédrké4rs 7:ts Sãs ]rqédaSãs túptudSãs itytqs ãtus
kéqépriSãósDsãép:rH)Sstd]rkaS:ósWããSsktyrsdrp:urkqtdptsrSsitã]rdãSósorãSs
tãptsãtjrsã:üé]étdptqtdpts-uSü:diSOsitktsutã:kpru“sdSyrqtdptsqSyéqtdpSOsdrs
ytuiritsqSyéqtdpSsédptudSós
DsãrBirs:péké4rirsaSjtsRsrsrupé]:krH)Ss]SúS2ütq:urksrupéüé]érkOs:qspu:7:tsp)Ss
ntdérks ]SqSs ]Sdpu“uéSs rSs itãtdySkyéqtdpSs 7:ts -tuqépts Vs -tããSrs ySkprus rs
yéytus]SqSsãtsdrirspéytããtsr]Sdpt]éiSósD7:ésprq/Rqsa“s:qrs]ard]ts-rursrs
ãéd]tuéiritOs drs qtiéirs tqs 7:ts ãts riqéprs 7:ts Ss -uSnutããSs rkqtjriSs dSs
ü:p:uSsRsrupéüé]érkOs7:tstãpuéprqtdptsürkrdiSsd)Ssqréãsãts-“urstqs-RsãS/utsrãs
-u"-uérãs -tudrãós gSyr2qtdpts Rs its ã:-Sus 7:ts rs -rupéus its rnSurs Rs -ut]éãSs
]Sdprusqréãs]Sqsrsrj:irsitsS:purãs-tããSrãs-rursrãs]SéãrãstúptudrãstOs-Sus
tããrs ur4)SOs pSudru2ãts qréãs r:p5dSqSs drãs ]Séãrãs édptudrãós KrBs -Sit2ãts
ituéyrus prq/Rqs rs ]Sd]k:ã)Ss its 7:ts Ss -uSnutããSs túptudSs -Sits ãtus :qs
-uSnutããSsüSuHriSsrupéüé]érkqtdptOsitãits7:tsSsntd:BdSsS]Suurstqs:qsS:puSs
-krdSós
s
Perguntas 
Eós oSqSs ryrd]tés drs yéir\s oSqSs -uSnutié\s lSqtdpts ]Sdãéitutés
S/jtpéySãstúptudSã\soSdãtn:ésrk]rdH“2kSã\s
vós Ws-SããBytksrk]rdHrusqt:ãsS/jtpéySãs-Sus]rqédaSãstúptudSã\s
bós editstd]rkatésS:sqtstdnrd]até\s
[ós 3:ts-r-tksitãtq-tdars-rursu:éqsSsitã]rdãSstsSsut]SkaéqtdpS\s

333.
###
0& $ %)**))$%$ +$%K$ )$ Fuc \
3& '$) +' B+ $ ,u N%$ K %$:B 2%) ' +)$ *
$c**) *)$%$ *\

334. ç
##-ç
 
13 
As Pernas 
 
 
lõQQcQçâenCcQKçNfC-czeC-eçTõzçõQçâBQçeçcQçcn-êTfLcSíeQçDõçNõeLmõçeçDõç
-õnCõDeLõKç,õnzczçcFfeLcQçfCêDcDeQç,fCTêõCcêQçFfeçneQâõCDezçQçâenofC-cJç
tõzõç HcêKç Tõzõç cCDc\ç MêCDcç Ffeç ezç oencLç âneQ-ezõQç âõfTcç c-eCSRõç cõç
,c-õKç -õDcç cç CõQQcç HêDcç DeQTcCQcç QõVneç cQç âenCcQéç AeQâõCQhHeêQç âeLõç
zõHêzeC-õçCõçeQâcSõKçeLcQçzõQ-nczçTõzõçeQ-czõQçCõçTczêCmõéçMçneLcSRõç
DcQç eN-nezêDcDeQç êC,enêõneQç Tõzç cç necLêDcDeç TõCTne-cç Bç QêzVõLêDcDcç âeLõç
TõC-c-õçTõzçõçTmRõéçàCFfcC-õçõQçVncSõQçeQ-RõçâeCDfncDõQçCõçcnKçcQçâenCcQKç
Tõzç õQç DõêQç âBQKç eQ-Rõç câõêcDcQç Cõç TmRõéç àLcQç DeêNczç Henç Ffeç âõQ-fncç
cQQfzêzõQçCcçHêDcçeçTõzõçCõQçTõLõTczõQçCeLcKçTõzõçCõQçcâneQeC-czõQçeç
QeçQõzõQçzeLêCDnõQõQKçQeçQõzõQçDêQQêzfLcDõQçeçõçFfeçneâneQeC-czõQKçõCDeç
De-fnâczõQçeçõçFfeç,õnzczõQéçgçâõQêTêõCczeC-õçBçcLoõçTeC-ncLKçeçcçzcCeêncç
TõzõçCõQçâõQêTêõCczõQçezçneLcSRõçQçHêDcçDeTêDeçTõzõçCõQçQeC-êzõQçCeLcéçMç
âõQ-fncçâeQQõcLçzõQ-ncçQeçeQ-czõQçcçTczêCmõçCcçHêDcçfCêTczeC-eçQõDêCmõQç
õfçcçDõêQéçgQçcDõLeQTeC-eQKçFfeçcêCDcçCRõçQeçfirmaram eçcêCDcçeQ-Rõçezç
zõHêzeC-õKçandam juntos. 
MQQêzçTõzõçõQçVncSõQKçcQçâenCcQç-czVBzç-eCDezçcçTõCQenHcnçeCenoêcç
TêCB-êTcç CRõç TõCHen-êDcéç dzâfLQõQç Deç ,focç VLõFfecDõQç eCTcnCczBQeç ezç
-eCQíeQKç êzâfLQõQç Deç Lf-cç neNeê-cDõQç ezç TRêVncQKç fzcç âõQ-fncç êCDõLeC-eç
eCTcnCcBQeçCcçzfQTfLc-fncçTõnneQâõCDeC-eéçGhç-cC-õQç-êâõQçDeçâenCcçTõzõç
mhç âeQQõcQç eç âõC-õQç Deç HêQ-céç MâeQcnç DêQQõKç Bç âõQQ“HeLç neTõCmeTenç
De-enzêCcDõQç âcDníeQç neTõnneC-eQéç lRõç Bç âõnç cTcQõç Ffeç ,cLczõQç Deç
eN-nezêDcDeQKçNhçFfeçQRõçeLcQçFfeçCõQçâíezçezçTõC-c-õçTõzçõQçeN-nezõQçDcç
ânõNêzêDcDeçeçDcçDêQ-xCTêcéçufcç-cne,cçBçQõCDcnçõQçeN-nezõQéç
Pernas maciças eçzfQTfLõQcQKçFfeç-eCDezçcçzcC-enBQeçcLoõçc,cQ-cDcQç
fzcç Dcç õf-ncç DeHêDõç QQç zcQQcQç Deç zôQTfLõQç Ffeç TõLêDezç cõç TczêCmcnKç
âenzê-ezç eC-neHenç fzcç âenQõCcLêDcDeç QezeLmcC-eéç MâeQcnç Deç -õDcç cç Qfcç
,õnScKçcçzõVêLêDcDeçeQâõC-xCecçeçzfDcCScQçVnfQTcQçCRõçQRõçQefç,õn-eéçgç
cCDcnç n“oêDõKç nõV”-êTõKç Dhç ,õnSõQczeC-eç fzcç êzâneQQRõç Deç eQ,õnSõéç Mç
zõVêLêDcDeç,LfeC-eçeç,LeN“HeLçBçQfVQ-ê-f“DcçâeLcç,õnScçnõVfQ-céçueçcçêQQõçQeç
QõzczçcêCDcçõQçzcTêSõQçâBQçTõnneQâõCDeC-eQKçeQ-hçânõC-õçõçelefante na loja 
de porcelana. 

335. i
##0i
EiUóIcicUcq4ciíiráUráqáb4PuciUcriUárbPqiVrPâPqiâc-is-Pi-sqâsIP4srPi
-sO4ci Ucsâci uáqábNcINOuPKi ysái 4ê-i UrcjIá-Pqi UPrPi -Pb4ári qásqi
UrcUrOá4úrOcqi qcjrái cqi Uíqi ái P-áPaP-i âáuári Pi ysPIysári -c-áb4cGi dc-i
uOVOâsIuPuáqiUPrPi-Pb4ár(qáiqcjráiPqiUróUrOPqiUárbPqiáiqá-iUcb4cqiuáiNOq4Pi
VOr-áqKi cqi PVá4Pucqi uáâIPrPuP-áb4ái báâáqqO4P-i uái PUcOcGi àIáqi áq4gci
âP-ObRPbuciâc-iUárbPqiysáiUráâOqP-iuáiráVcraciysáiâsOuáiuáiqsPiUcq4srPiái
uáiqásiUrcmráqqcGioái-PbáOrPiâcrráqUcbuáb4áKiáIáqijsqâP-iPUcOciá-i4cuPi
UPr4ái ái âcr4áéP-i PysáIPi âcbVOPbaPi ysái qái uáqábNcINái 4gci -PIi á-i qsPi
UIP4PVcr-Pi uái NOuPGi dc-ci âc-UábqPagcKi áIáqi VráySáb4á-áb4ái 4áb4P-i
PuysOrOri âcbqOq4êbâOPi Pci -ábcqi á-i âO-PKi Pâáb4sPbuciáqUáâOPI-áb4ái cqi
-7qâsIcqiucqijrPacqicsiciâírájrcGi
Pernas  de  aramei qgci OmsPI-áb4ái VObPqKi -Pqi uái Vcr-Pi PIms-Pi VrPâPqGi
àIPqiqáiuáq4PâP-iUáIPi-cjOIOuPuáiOb4ábqPKiáqUcb4HbáPKiysáiUcuáiâRámPriQi
ObysOá4suáibárNcqPGiAá-UráiâP-ObRPbucKiáIPqi4ê-iUrcjIá-PqiUPrPiâRámPriái
UPrPiVOâPrGi.POqiUárbPqiqgciâcbqOuárPuPqiP4rPáb4áqKiUcOqiqgcirOéPqiáiáqjáI4PqKi
PIí-iuáiúmáOqiáibárNcqPqGitiObq4PjOIOuPuáicâsI4P(qáiuOqârá4P-áb4áiUcri4rúqiuPi
áIámPb4ái-cjOIOuPuáiP4PráVPuPGi
XqiuáiPrP-áicUvá-(qáiPqipernas maciças e subdesenvolvidas, âsécqi
UrcUrOá4úrOcqi âRP-P-i Pi P4ábagci UáIci PbuPri âc-i ci ysPIi qái PrrPq4P-i UáIPi
NOuPGiàIáqiâcq4s-P-iáqâs4PriuáquáiUáysábcqJiMàrmPiPqiUárbPqZMicsiMfcâêi
PObuPi NPOi 4rcUáaPri bcqi UróUrOcqi UíqZMi àIáqi VráySáb4á-áb4ái qámsá-i áqqPqi
UrcVáâOPqKi âcIcâP-(qái á-i qási UróUrOci âP-ObRcKi 4ê-i uOVOâsIuPuáqi á-i qái
-Pb4áriqcjráicqiUíqiái-POqiPObuPiá-iUrcmráuOrGitiVrPysázPiuáiqsPiUcq4srPiái
uáiqásqiUcb4cqiuáiNOq4Pi-cq4rP(qáiPjPONcKiâc-ciciIPq4rciysáiáIáqiPrrPq4P-i
âcbqOmcGiçcuá(qáiO-PmObPriysáiqásiPbuPriPrrPq4PucKiysáiIá-jrPiciuáiPImsí-i
ysái áq4úi ucr-ObucKi íi 4c4PI-áb4ái ObPUrcUrOPuci UPrPi Ori uái ábâcb4rci Qi NOuPGi
trrPq4Pbuc(qái UáIci âP-ObRcKi VPI4P(IRáqi -sO4Pqi Názáqi Pi áq4PjOIOuPuái ái Pi
UárqáNárPbaPibáâáqqúrOPqiUPrPiUárâcrrê(IcGi
i
i
1. A articulação do joelho - problemas de menisco 
 
1PiPr4OâsIPagciuciécáIRciáIPjcrP-cqici4á-PiuPiRs-OIuPuáGitécáIRPr(qáiái
ucjrPriciécáIRciqgcimáq4cqiuáiqsj-OqqgcGioáqqPi-PbáOrPiqáiNPOiPciábâcb4rci
ucqi uOmbO4úrOcqi ráIOmOcqcq[i Pb4OmP-áb4ái qái âc-UPráâOPi PqqO-i UárPb4ái ci ráOGi
dRP-Pi Pi P4ábagci ci VP4ci uái ysái Pqi UáqqcPqi -cuárbPqi 4ábuá-i -ábcqi Pi

336. i
##3i
ucjrPriciécáIRcGiçrP4OâP-áb4áibgciRúicUcr4sbOuPuáiUPrPiOqqciVcrPiuPiOmráéPi
âP4óIOâPKi ái -áq-ci IúKi Ná-i qái UrcâáqqPbuci s-Pi bc4úNáIi 4rPbqVcr-PagcGi
AámsbucibcNcqiMrámsIP-áb4cqMKiPmcrPiqáiUcuáiVOâPriá-iUíiá-iqO4sPaváqibPqi
ysPOqiPb4áqiqáiPécáIRPNPGià-iNáziuáiucjrPriciécáIRciRs-OIuá-áb4áiuOPb4áiuci
.cuc(çcuárcqcKi Rcéái áIái íi âcbVrcb4PucGi ti Rs-OIuPuáiái Pi qsj-Oqqgci bgci
áq4gci-POqi-sO4cijá-iâc4PuPqGi
EiqáriRs-PbciPUrs-PuciáiObVIáNFNáIi4crbcs(qáis-iOuáPIi(iâPuPiysPIiqási
UróUrOciráOGit4íi-áq-ci4rPjPIRcqiysáiPb4OmP-áb4áiVcraPNP-iPiPécáIRPr(qáKi
4POqiâc-ci4OrPriciUóiáiáqVrámPriciâRgcKiRcéáiá-iuOPiáq4gciUáIci-ábcqi4gci
-áâPbOzPucqiysáiáqqPiUcq4srPiqái4crbcsiuáqbáâáqqúrOPGiçcr4Pb4cKibgciíiuái
áq4rPbRPriysáicqiUrcjIá-PqiucqiécáIRcqKiáqUáâOPI-áb4áibPiVcr-PiuáiIáqváqi
uci-ábOqâcKi4ábRP-iPuysOrOucis-iqOmbOVOâPuciâcbqOuárúNáIGi
tijPqáiuPqilesõeside menisco íiPiqsUáráNOmêbâOPGiEqiucOqi-ábOqâcqKi
ysái âcbqOq4á-i uái âPr4OIPmá-Ki Uár-O4á-i ysái Pi Pr4OâsIPagci uci écáIRcKi
qá-áIRPb4ái Pi s-Pi ucjrPuOaPKi áNáâs4ái 4P-jí-i -cNO-áb4cqi mOrP4órOcqGi
)sPb4ciQiVcr-PKis-iáysONPIáiPis-Pi-áOP(IsPiáicics4rcKiQiIsPiâRáOPGi)sPb4ciQi
VsbagcKiáIáqiâcrráqUcbuá-iOmsPI-áb4áiPciUóIciVá-ObObcGi1PiIáqgciráqUáâ4ONPi
áIáqiqáirPqmP-KiáqUrá-Oucqiáb4ráicqiUcuárcqcqicqqcqiuPiâcNPiáiuPiUárbPGiti
4árPUOPisqsPIiPqqá-áIRP(qáiPis-iUrcIPUqciuáiuOqâcKiáN4OrUPbucicqi4áâOucqi
uPbOVOâPucqiáiVrPâcqiuá-POqiUPrPiciáqVcraciáNOmOucGi6ObPI-áb4áKicqiPVá4Pucqi
4áb4P-i VráySáb4á-áb4ái âcb4ObsPri UrP4OâPbuci ci áqVcraci áNâáqqONci qá-i Pqi
PI-cVPuPqiâPr4OIPmObcqPqGi
EiqOb4c-Pi-cq4rPiPcqiPVá4PucqiqsPiPrrcmHbâOPGiàIáqiuáNárOP-iráâcbRáâári
qásqi IO-O4áqi ái Uárâájári ysái qási O-UsIqci uái -cNO-áb4ci áN4árbci ái ci
rábuO-áb4ciáNOmOuciuciâcrUciUPrPiOqqciNgciIcbmáiuá-POqGidPqciáIáqiOmbcrá-i
cqiucIcrcqcqiqObPOqiuáiPuNár4êbâOPKicqi4á-PqiuPi-cuíq4OPiáiuPiRs-OIuPuáKi
bgc(NONOucqi ái á-UsrrPucqi UPrPi Pi qc-jrPKi UráâOUO4P-(qái bcqi écáIRcqKi ysái
UPrPiOqqciáq4gciUráuáq4ObPucqGià-iNáziuPiRs-OIuPuáiáqUcb4HbáPKiáIáqiPmcrPi
NONábâOP-iPi-cuíq4OPiVcraPuPiá-iqsPi-cjOIOuPuáiIO-O4PuPKiáiPiRs-OIRPagci
uPqiucráqGi)sá-ibgciráusziuáiIONráiáiáqUcb4HbáPiNcb4PuáiqsPiáNPmárPuPi
-cjOIOuPuáiáN4árbPKiíiIáNPuciPiVPzê(IciUáIcqi-ábOqâcqGi
.rP4P(qái uái ábuOráO4Pr(qái ái Pu-O4Ori qObâárP-áb4ái ysPOqi áqVcracqi qgci
ráPI-áb4áiáNOmOucqGiAsqUáO4P(qáiysáiésq4P-áb4áicqiP4Iá4PqirPuOâPOqis4OIOzá-i
qsPi áNPmárPuPi -cjOIOuPuái áN4árbPi âc-ci âc-UábqPagci UPrPi Pi O-cjOIOuPuái
Ob4árbPGià-iNáziuáiUrcâsrPriOb4árbP-áb4áis-Piâár4PiVIáNOjOIOuPuáiáiáqVcraPr(
qái UPrPi ábâcb4rPri Ucb4cqi uái NOq4Pi PI4árbP4ONcqKi áIáqi mOrP-i ái NOrP-i
áN4árbP-áb4ái P4íi ysái Pi UPâOêbâOPi uci uáq4Obci qái áqmc4Pi ái IRáqi rPqmPi ci

337. i
##5i
-ábOqâcGi1áqqáiqáb4OucKiPiIáqgciuciécáIRciVcraPiPis-PiO-cjOIOuPuáiqObâárPi
ysái 4P-jí-i âcrráqUcbuái Qi Ucq4srPi Ob4árbPGi AárOPi UráâOqci PUrcNáO4Pri ci
uáqâPbqci VcraPuci UPrPi áq4Pri bcNP-áb4ái á-i RPr-cbOPJiUPrPi qári ci -POcri
áN4árbP-áb4áKi4P-jí-iqgcibáâáqqúrOPqi-cjOIOuPuáiOb4árbPiáis-Piucqáiuái
-cuíq4OPKiysáiUcuáiPâáO4PrKiysáibgciqáiuáONPiVcraPriPiVPzáriPysOIciysáibgci
áq4úiuáb4rciucqiIO-O4áqiuPqiUróUrOPqiUcqqOjOIOuPuáqicsi4PráVPqGi
)sPbuci qái UáqysOqPi Pi ObâOuêbâOPi uái PâOuáb4áqi uOrá4cqi bci áqUcr4áKi Ucri
áNá-UIcKiábâcb4rP(qáis-PiqO4sPagcicbuáiPiO-cjOIOuPuáiáqUTrO4sPIiUráâOqPiqári
âc-UábqPuPiUcri4craváqiâcrUcrPOqiáNPmárPuPqGidPqciciécmPucriuáiVs4ájcIKi
âc-i Pi âPjáaPi UábqPb4ái ysái 4á-i PâO-PKi 4ONáqqái qái UcqOâOcbPuci -POqi
RPjOI-áb4ái á-i ráIPagci Qi jcIPi csi Pci PuNárqúrOcKi bgciUráâOqPrOPi qái 4crâári
4Pb4cGi tIí-i uOqqcKi bPi -POcrOPi uPqi Názáqi 4rP4P(qái uái qO4sPaváqi á-i ysái cqi
PVá4PucqiMécmPNP-MiOb4árbP-áb4áiâc-is-iqáb4O-áb4ci4ábqciPiUcb4ciuáiqái
rc-UárGi tqi Iáqváqi éP-POqi qgci UrcNcâPuPqi Ucri 4craváqi âcbqâOáb4áqKi
áNáâs4PuPqiâc-iciUrPzáriuci-cNO-áb4c[iUPrPiOqqciíibáâáqqúrOci4ári4P-jí-iPi
âPjáaPis-iUcsâci4crâOuPGi
i
Perguntas 
eGi )sái UPUáIi uáqá-UábRPi Pi -cuíq4OPi á-i -ObRPi NOuP\i àsi -ái âsrNci
ysPbucibáâáqqúrOcKicsiuáONciysáiciuáq4Obci-áiâsrNá\i
õGi 9úiPIms-PiUáqqcPicsiPIms-i4á-PiysáiáNOmáiRs-OIuPuáiuáirsO-\i
pGi .áb4ci uáqá-jPrPaPr(-ái ysPbuci áq4csi qcjráâPrrámPuc\i .ábuci Pi
âsrNPr(-áiVOqOâP-áb4áiUPrPiOqqc\i
CGi EbuáiqcsiáN4rá-Puciáiqc-áb4ái-áiuáONciVcraPriPiPécáIRPr(-áiUcri
s-PidVcraPiqsUárOcrM\i
5Gi EbuáKi ésb4P-áb4ái âc-i Pi PIámrOPi ysái qOb4ci á-i 4crâár(-ái
áN4árbP-áb4áKiUcuárOPiPuysOrOriVIáNOjOIOuPuáiOb4árbP\i
8Gi EiUrPzáriysáiqOb4cibci-cNO-áb4ciáN4árbciVIsOiPiUPr4OriuciráUcsqcicsi
bPqâáiuPiP-jOagciáiuPiObysOá4suá\i
0Gi çPrPicbuái-áiNcI4Piciuáq4Obc\içPrPicbuái-ásicIRPriuáNáiqáiuOrOmOr\i
i
i
2. A panturrilha e suas cãibras 
 
àIPqi qgci Pi jPqái uái UárbPqi jáIPqKi ysái qái uáq4PâP-i Ucri s-i qPsuúNáIi
áysOIFjrOci bPi -sqâsIP4srPKi ysái ugci Qi UárbPi ái Pi 4cuPi Pi UáqqcPi ábármOPi ái

338. i
##6i
áIPq4OâOuPuáGi )sPbuci PImsí-i áq4úi qPI4Pbuci csi Uráq4áqi Pi qPI4PrKi Oqqci qái
-cq4rPibPiUPb4srrOIRPGià-iqásiNOmcriáq4úiciqámráuciUPrPiuPriciqPI4ciâár4cGi
)sPbucibgciqáiâcbqámsáiáiqáiUáruáiPicUcr4sbOuPuáKiqgciVráySáb4á-áb4áiPqi
UPb4srrOIRPqi ysái uá-cbq4rP-i Pi qcjráâPrmPi bgci Pu-O4OuPGi àIPqi Ucuá-i qári
âcbqOuárPuPqi ci 4áqcsrci uái bcqqPqi 4ábqváqi á-câOcbPOqi áKi uái -PbáOrPi
âcrráqUcbuáb4ái Pi OqqcKi Uár-Pbáâá-i câsI4Pqi ái Urc4ámOuPqi Ucri 4rúqi uPqi
canelas. àq4PqiábâPbP-iPqiUárbPqiáKiâcbqáySáb4á-áb4áKicqi-cNO-áb4cqKi
áq4PjáIáâá-iârO4írOcqiái4ê-iPiNáriâc-iPiâPUPâOuPuáiuáiPmSáb4PrGi)sPbuciqái
dIáNPis-PiâPbáIPuPMKií(qáiVráPuci-c-áb4PbáP-áb4áiá-iqásiUrcmráqqcGiEqi
écmPucráqiuáiVs4ájcIiáiuáihockey bcimáIcKiUPrPicqiysPOqiPiâPUPâOuPuáiuáiqái
O-Ucri ái Pi ráqOq4êbâOPi qgci uáâOqONPqKi Urc4ámá-i áqqPqi rámOváqi Vcr4áqi ái Pci
-áq-ci 4á-Uci qábqFNáOqi âc-i âPbáIáOrPqGi dc-ci Pqi âPbáIPqi âP-ObRP-i Qi
Vráb4áibPi NOuPKi áIPqi á-i márPIi qgci 4P-jí-i Pqi ysái -POqi PUPbRP-Gi nPrâPqi
rcNPqi ái ucráqi MbárNcqPqMi ucâs-áb4P-i ci ysPb4ci áIPqi qgci qábqFNáOqi ái
rPbâcrcqPqGitqi-PâOPqiUPb4srrOIRPqi4P-jí-iciqgcKi-Pqiuáics4rPi-PbáOrPGi
EiysáiqáiUcuáiâcbâIsOriPiUPr4OriucqiqcbRcqiusrPb4áis-iqsr4ciuáiâgOjrPqi
bc4srbPqi bPi UPb4srrOIRPi Ucuái qári VPâOI-áb4ái ráâcbRáâOuci bPqi âgOjrPqi bPqi
UPb4srrOIRPqi ysái qsrmá-i bcqi écmPucráqi uái Vs4ájcIi ysPbuci qcVrá-i s-i
áq4OrP-áb4cGi Eqi áq4OrP-áb4cqi câcrrá-i qc-áb4ái âc-i cqi Vs4ájcIOq4Pqi
uáâOuOucqKi ucqi ysPOqi uáUábuái ci MPNPbacMi uci 4O-áGi )sPbuci Pi 4ábqgci
á-câOcbPIiPâs-sIPuPiráIPâOcbPuPiQiMPqâábqgcMiáiPciMPNPbacMiPUrcNO-P(qái
uái qási Ucb4ci âsI-ObPb4áKi Pqi âgOjrPqi bPi UPb4srrOIRPi-cq4rP-i Pi âPrmPi
á-câOcbPIiuciObuONOuscGi1P4srPI-áb4áKiciáqVcraciVFqOâci4P-jí-iqáiVPzibc4Pri
áqUáâOPI-áb4áGiàb4rá4Pb4cKiá-iráIPagciPiOqqciâRP-PiPiP4ábagciciVP4ciuáiysái
ci -áq-ci écmPucri á-i márPIi PmSáb4Pi 4POqi UrcNPqi uái qcjráâPrmPi usrPb4áicqi
4ráObP-áb4cqiqá-iUrcjIá-Pqiáiqá-iâgOjrPqibPqiUPb4srrOIRPqGiEqiâcrráucráqi
uái -PrP4cbPKi ysái qsUcr4P-i s-i uáqmPq4ái VFqOâci PObuPi-POcrKi UrP4OâP-áb4ái
bgci4ê-iâgOjrPqibPqiUPb4srrOIRPqGitirPzgciUcuárOPiáq4PribPiâPrmPiá-câOcbPIi
qsjq4PbâOPI-áb4ái-ábcrKiqábuciysáibáqqáqiIcbmcqiUárâsrqcqiUrP4OâP-áb4ái
bgciRúiuáâOqváqi4ábqPqiPiqárá-i4c-PuPqGi
dgOjrPqi bc4srbPqi bPqi UPb4srrOIRPqi ráNáIP-i ysái Pi 4ábqgci á-câOcbPIi
Pâs-sIPuPiPciIcbmciuciuOPiíi4gciâcbqOuárúNáIiysáibgciUcuáiqáriâcbVrcb4PuPi
uái-PbáOrPiqsVOâOáb4ái-áb4áiâcbqâOáb4áiusrPb4áiPiáIPjcrPagcibc4srbPGiàIPi
áb4gci-ármsIRPibciâcrUcKi-áq-ciqcjiPiUrc4áagciuPibcO4áKiáiqáiVPzibc4PribPi
-sqâsIP4srPiROUár4ábqPiuPiUPb4srrOIRPGi
tqi-áuOuPqiuáiUrO-áOrcqiqcâcrrcqisqsPOqKiysái4ê-iUcricjéá4ONciráIPNPriPi
-sqâsIP4srPi ábusráâOuPKi 4rPjPIRP-i Rc-ácUP4OâP-áb4áGi ti UárbPKi qcji Vcr4ái

339. s
##!s
-utãã)SOsRsr-Sérirs]Sdpurs:qsã:-SuptsutãéãptdptósKtãprsptdã)Ssédptd]éSdrkOs
7:tstq-:uursrsãép:rH)Ssitsaé-tuptdã)Ss-rursrs]Sdã]éwd]érOsutã:kprsrsãSk:H)SOs
SsutkrúrqtdpSsirs])é/urósDãsitãtã-turirãsptdprpéyrãsitsãrkprusiSãsrütpriSãs
pwqs tütépSs ãtqtkardptós es ãédpSqrs Sãs péurs irs k:prs üBãé]rs ts Sãs üSuHrs rs :qrs
ptdã)Ss]Sdã]étdptósmããtsqSqtdpSsits]Sdã]éwd]érs-Sitsãtusã:üé]étdpts-rurs
itéúrus]krursrsk:prs]Su-Surks7:tstãp“sãtdiSspuryrirsts-tuqépéusut]Sdat]tus7:rks
ptdã)SstqS]éSdrksts7:rksrq/éH)Ssãtstã]Sdits-Suspu“ãsitkrós(urpr2ãtsitsãts
r-SéruOs its ]Su-Ss ts rkqrs ts ]Sdã]étdptqtdptOs drs rqtrHrs tqS]éSdrkOs -Séãs
7:rdiSsrs]Sdã]éwd]érsr/rdiSdrsrsk:prOsSs]Su-Ss-Susãésã"sd)SsptqsrsqtdSus
]ard]tósmktstdp)SsqSãpursrstúénwd]érstú]tããéyrsdrs])é/urOsrs]rué]rp:ursirs
k:prósArãs]rãSsSsitãrüéSsãtjrsutpSqriSs]Sdã]étdptqtdptOsSs]Su-SsRsrkéyériSs
irsprutürsitsr-Séru2ãtsã:/ãpép:péyrqtdpts]SdpursrknSs7:tsits7:rk7:tusüSuqrs
d)Ss-SitsãtusitpéiSs-SusqtéSãs-:urqtdptsüBãé]SãósDsaé-tuptdã)SsüBãé]rs]tits
]Sqstããts-rããSsirs]Sdã]éwd]érstsSsuép:rks7:tsRstút]:priSsãéq:kprdtrqtdptós
çSit2ãtstdp)SsySkprusrsjSnrusS:srsiSuqéuOsS:sãtjrOsrsãSdaruós3:rdiSsrsk:prsRs
puryrirs its qrdtéurs ]Sdã]étdptqtdpts tqS]éSdrkOs Ss ]Su-Ss prq/Rqs -Sits
]Sdpéd:rus k:prdiSós Ds ])é/urs üBãé]rs irs -rdp:uuékarOs-SuprdpSOs ãtq-uts purés
prq/Rqs:qrsiSãtsitsutãéndrH)Sstsitsutdöd]éróseãsrütpriSãsãédrké4rqs7:ts
üSurqs-SãpSãsüSursits]Sq/rptOsS:sãtjrOstãp)Sséd]r-r]épriSãs-rursrsk:próses
7:tstktãsd)Ssriqéptqsüéãé]rqtdptspSudr2ãts]kruSsdSs]Su-Sós
s
Perguntas 
Eós 3:tstúrkprH)SstqS]éSdrksd)Ssriqépéirs-Situérsptusãtsr]:q:kriSstqs
qédarãs-rdp:uuékarã\s
vós DpRs7:ts-SdpSsrsk:prstqS]éSdrks7:tsãtstd]rudrsdrs])é/ursür4sürkprstqs
qédarsyéir\s
bós oSdpursSs7:tsqtsr-"éSstqsãtdpéiSsüén:uriSOs7:rdiSstd]SãpSsqédars
-tudrstqs]Sdy:kãztãs]Sdpurs:qsã:-Supt\s
[ós editsitytuérstãüSuHru2qtsitsqrdtéursqréãs]Sdã]étdpts-rursrnTtdprus
:qrsk:prs]SqsüSupts]runrstqS]éSdrk\s
Gós es7:tsesta em jogo -rursu:éqsdSsqSqtdpSsts]SqSskéiSs]SqséããSs
tqS]éSdrkqtdpt\s
Lós edits7:tuSs-:krusüSurstsitãéãpéuOsãtqsriqépé2kS\s
s
s
s

340. i
#-?i
3. Rompimento do tendão de Aquiles 
 
tiâc-UPâ4Pi-sqâsIP4srPiuPiUPb4srrOIRPiIOmP(qáiPciâPIâPbRPriUcri-áOciuci
4ábugci uái tysOIáqGi )sPbuci áq4Pi âcruPi Prrájáb4PKi Pi UáqqcPi bgci uúi -POqi
bábRs-i UPqqci ái 4P-jí-i bábRs-i UsIcGi 9úi uONárqPqi rPzváqi UPrPi ysái ci
âPIâPbRPriqái4rPbqVcr-Pqqáiá-iâPIâPbRPriuáitysOIáqiáKiPqqO-KibciUcb4ciVrPâci
uci qári Rs-PbcGi Wi báq4ái IcâPIi ysái àNPi íi P-áPaPuPi uáiqári P4PâPuPi UáIPi
qárUáb4ái Pci qári áNUsIqPi uci çPrPFqcGi 1áq4ái Ucb4ci VrPâci Pi qárUáb4áKi
UrcIcbmP-áb4ciucijrPaciuciuá-HbOcKiqF-jcIciuPiusPIOuPuáiáiuPiuONOqgcKiqái
ObqObsPrúi UPrPi áIPGi Ei -O4ci ysáiPUcb4Pi ci âPIâPbRPri âc-ci qábuci s-Pi úráPi
áqUáâOPI-áb4áiP-áPaPuPiqáirá-á4áiPitysOIáqKiciRáróOiuPimsárrPiuái.róOPGi
AsPi-gáiysárOPiO-UáuOriysáiysPIysáriâcOqPibáq4ái-sbuciPâcb4áâáqqáiPiqási
P-PuciVOIRcKiáiUcriáqqPirPzgci-ármsIRcs(cibcirOciuci-sbuciucqi-cr4cqKici
àq4OmáKiâséPqiúmsPqiâcbâáuOP-iPiO-cr4PIOuPuáGinPqiáIPiUráâOqPNPiqámsrú(Ici
Ucri PIms-i IsmPrKi UPrPi ysái áIái bgci PVsbuPqqái âc-UIá4P-áb4áGi dc-ci áIPi
áqâcIRási cqi âPIâPbRPráqKiáq4áqi VOâPrP-i qábucici 7bOâci IsmPri NsIbárúNáIi uái
tysOIáqGi 6cOi PFi ysái Pi VIáâRPi uái 9áO4cri ci P4ObmOsKi UrcNcâPbuc(IRái Pi -cr4ái
ysPbuciPObuPiárPiécNá-Gi6ObPI-áb4áKiciâPIâPbRPriíi4P-jí-iPysáIáiIsmPriysái
bcqisbái-POqiOb4ábqP-áb4áiâc-iPingái.árrPKiysáiâcbârá4PiáiqO-jcIOâP-áb4ái
ráUráqáb4PiPiUcIPrOuPuáKici-sbuciVá-ObObciucqicUcq4cqGi
Ei-sbuciuPiusPIOuPuáKiâc-ciUóIcicUcq4ciuPisbOuPuáiUPrPuOqFPâPKiíici
IsmPri uPi -cr4PIOuPuái ái uái 4cuci ci qcVrO-áb4cGi Ei âPIâPbRPri âc-ci Ucb4ci uái
sbOgciâc-iPiUcIPrOuPuáiá-iàNPKitysOIáqiáiciráq4ciuPiRs-PbOuPuáiíiâc-iOqqci
PiUcr4Piuáiáb4rPuPiUPrPi4cuPqiPqiObOySOuPuáqiUcqqFNáOqGitiObVáIOâOuPuáiâc-ci
áNUráqqgci uPi UcIPrOuPuái ái UóIci cUcq4ci uPi VáIOâOuPuái uPi sbOuPuái mcq4Pi
áqUáâOPI-áb4áiuáiUábá4rPribPiNOuPiUcriPysOGi
Ei 4ábugci uái tysOIáqKi ysái qái Obqárái báqqái IsmPri 4gciáqUáâOPIKi íi bcqqci
4ábugci-POqi-PâOaciáiVcr4áKiáiíiUráâOqci4ábqOcbPriciPrâciuáiVcr-PiáN4rá-Pi
UPrPiysáiáIáiqáirc-UPGi1PqiqO4sPaváqiâcrráqUcbuáb4áqKis-PiUáqqcPiuáONPi
uái âPIâsIPri qsPqi UcqqOjOIOuPuáqi ái 4ábqOcbPi ái rc-Uáiqásqi 4ábuváqGi àIái
IO4árPI-áb4áiqáirc-Uáiá-iUáuPacqGitrrájáb4Pr(qáiUcris-PicjrOmPagciqOmbOVOâPi
PrrOqâPri4sucKiái4P-jí-i-POqiuciysáicibáâáqqúrOcKiUcriáIPGiàiáqqPiqO4sPagci
ysáiâcIcâPiá-iécmciciUcb4ciVrPâciucqiRc-ábqGit4rPNíqiucirc-UO-áb4ciuci
4ábugcKicqiPVá4PucqiqgciPjrsU4P-áb4áiIáNPucqiuáiNcI4PiPciâRgciucqiVP4cqGiEi
âPIâPbRPriuáitysOIáqiysáibgci-POqiqáiármsáiuáONPiâIPrciysáiqáiíiqc-áb4ái
s-i qári Rs-Pbciái ysáKi áq4Pbuci á-i 4cuci âPqci bPi UcIPrOuPuáKi bgci qái áq4úi
PuPU4PuciUPrPiciqcjrábP4srPIGitiPrrcmHbâOPiuáiáysOUPrPr(qáiPciqcjrábP4srPIi

341. s
#- s
Rs -t]riSOs ãtdiSs 7:ts drs Ddpén:éirits turs éd]k:ãéyts Ssödé]Sós mkts ãts pSudrs
tú-ké]épSsdSs-t]riSsSuénédrkOs7:rdiSsrsãtu-tdptsktyrsmyrsrs]Skatusirs“uySuts
iSs ]Sdat]éqtdpSs iSs /tqs ts iSs qrks -rurs pSudru2ãts én:rks rs Kt:ãós (rks
]Sdat]éqtdpSs tãp“s utãtuyriSs rs Kt:ãOs ts 7:rdiSs myrs ãts pSudrs ]:k-rirs irs
ruuSnâd]érOstktsrs-tuãtn:ts]Sqsrs-Skruéiritsié4tdiSsVsãtu-tdpt6sFltqtrutés
rsiéã]"uiérstdputsyS]wstsrsq:katuósCS]wsSkaru“s-rursãt:ãs]rk]rdarutãóóósFós
mããrs utkrH)Ss ãts tú-ké]éprs tqs :qs -krdSs qréãs /rdrks dSãs ütuéqtdpSãs
tã-SupéySãsiSsptdi)SsitsD7:éktãós(urpr2ãtsãtq-utsitstãüSuHSãsq“úéqSãs7:ts
túéntqs itqrãériSs iSs ]Su-Ss ts ptdãéSdrqs rSs túputqSs ãt:ãs ptdiztãs qréãs
üSuptãós3:rdiSsSsptdi)SsitsD7:éktãs]titOstktsqSãpurs7:tsSsut]Suits7:tsãts
pédarstqsyéãprstãp“süSursiSsrk]rd]tósWs]Sdat]éiSsSsürpSsits7:tsRsãtq-utsSs
qréãs édptkéntdpts 7:ts ]titós es ]Su-Ss üut7Ttdptqtdpts ptqs its itãtq-tdarus
tããts-r-tksédnurpSstqsutkrH)SsVsrq/é]éSãrsur4)SOs7:tsmete prdprãs]Séãrãs
-S:]Ssutrkéãprãsna cabeça. WããSsãtspSudS:stã-t]érkqtdptsdBpéiSs]Sqsrkn:dãs
rpktprãs kéntéuSãs i:urdpts Sãs ]SdpuSktãs itsdoping. ASdprdarãs its qöã]:kSãs
tun:éirãs Vs /rãts its aSuq5déSãs itãtdySkyérqs :qrs üSuHrs 7:tOs túénédiSs
itqrãériSsiSãsptdiztãsaé-tuptdãéSdriSãOsür4érs]Sqs7:tsãtsuSq-tããtqs:qs
rpu“ãsiSsS:puSós3:rdiSsSsãéãptqrsitsãtn:urdHrsirs]Sdã]éwd]érsytqsr/réúSs
ãtqs 7:ts Sãs rütpriSãs Ss dSptqOs ]r/ts rSs ]Su-Ss -rurus rskS:]rs yérntqs irs
rq/éH)Sós
çuSyéitd]ér2ãts tdp)Ss :qrs -r:ãrs -rurs rs qtiéprH)SOs tsprq/Rqs rãs
-Sããé/ékéiritãsitsqSyéqtdpSs7:tsd)SsüSurqstq-utnrirãstqsutkrH)SsrséããSOs
rãs iSs -tdãrqtdpSOs ]Sdpéd:rqs ãtdiSs rãs qtkaSutãós mqs yt4s its tã-tudtrus
üéãé]rqtdptstsptdprus]Sdãtn:éusrknSséd]uBytkOsut-tdpédrqtdptsRsaSursitsitéúrus
Sãs-tdãrqtdpSãsyrn:trutqósesSunrdéãqSsitéúrs]kruSsSs7:rdpSs:qsédptuyrkSs
Rsdt]tãã“uéSósDskénrH)SsiSãsrpSãsitsüSuHrstqS]éSdréãs]Sqsrstãpu:p:ursédptudrOs
ãéq/Ské4rirs-tkSãsSããSãOsRsq:épSsüur]róseãsrütpriSãstãp)Sstqs:qs]rqédaSs
7:tsdrsytuiritsd)Ss]Sq/édrs]Sqstktãóses]Su-Ssié4s7:tséããSs-ut]éãrs-rurusts
-uS]:urs j:ãprqtdpts -tkSãs -uéqtéuSãs ãS]SuuSãOs -rurdiSs r/u:-prqtdpts Ss
-uSjtpSsitsrq/éH)Sstq-uttdiéiSósmktsd)Ss7:tusptusqréãsdrirsrsytus]Sqspréãs
ãrkpSãstsitéúrs7:tsrskénrH)SsãtsuSq-róse:srsüSuHrstsSãstktqtdpSãs]édRpé]Sãs
ã)SsüSuptãsitqréãs-rurstããrs]SuirOsS:srs]SuirsRsitqrãériSsüur]rs-rursprdprs
üSuHrós
Ds kéH)Ss rs ãtus r-utdiéirs ã:-zts puS]rusSãs-"kSãs iSs ]Sd]tépSs qrdpéiSsrpRs
tdp)S6sirusitã]rdãSsrSs]Su-Ssts:kpur-rããrusrdéqé]rqtdptsSsk:nrusSditsãts
tãp“s ts r7:ékSs -tkSs 7:rks ãts tãüSuHrs -Sus rk]rdHruós e/jtpéySãs ãS/ut2a:qrdSãs
túéntqs tãüSuHSãs ãS/ut2a:qrdSãOs ts ]Sqs éããSs q:éprãs kénrHztãs éq-Suprdptãs

342. s
#-"s
-SitqsuSq-tu2ãtstqs-tirHSãósWs-ut]éãSsut]Sdat]tus7:réãsligações ktyrqsVs
édütké]éiritstsitytqsãtusr/rdiSdrirãósWstyéitdpts7:tsrkn:qrãsãtspSudrurqs
itqrãériSsS/uénrp"uérãstsitytuérqsãtus]Suprirãós3:rdiSsrs-tããSrsãtskénrs
q:épSsüSuptqtdptsrsS/jtpéySãsrq/é]éSãSãs7:tstãp)Ssq:épSsr]éqrsirãs-u"-uérãs
-Sããé/ékéiritãOs rs kénrH)Ss ]Sqs Ss q:diSs -Skrus ãts uSq-tós orãSs ]Sdpu“uéSs ãts
-tuituérsSs]a)SsãS/sSãs-Rãstsãts]SuutuérsSs-tuénSsitsit]SkruósWsSsuSq-éqtdpSs
-SusqtéSsiSs]Su-Ss7:tsrspur4sitsySkprsrSs]a)SsiSãsürpSãós
s
Perguntas 
Eós editstú]tiSsqédarãs-Sããé/ékéiritã\sçtkSs7:tsqtsruut/tdpS\s
vós editsqtsitéútésr-rdarustsrqruurus-SusãSdaSãsitsy5SsitqrãériSs
rkpS\s
bós 3:tsS/uénrHztãstqsqédarsyéirsRs-ut]éãSs]Supru\s
[ós edits-ut]éãSsqtsãSkpruOsSdits-ut]éãSsuttd]SdpurusSs]a)S\s
Gós editsqédarsrq/éH)SsãtspurdãüSuqS:stqs]ékrir\s
Lós es7:tst:sürHSs7:rdiSspSirãsrãs]SuirãsãtsuSq-tq\s

343. ç
#-#ç
 
14 
Os Pés 
 
 
lõç âõC-õç zcêQç DêQ-cC-eç Dcç TcVeScç eCTõC-ncBQeç õç Ffeç-ezõQç Deç zcêQç
mfzcCõç Cõç TõnâõKç cç cV”VcDcç Dõç âBéç àCFfcC-õç Tõzâcn-êLmczõQç -õDcQç cQç
õf-ncQçeQ-nf-fncQçeç-õDõQçõQçõf-nõQç”noRõQKçêCTLfQêHeçõçTBneVnõKçTõzçõf-ncQç
Tnêc-fncQKçcQçcV”VcDcQçDeçCõQQõQçâBQçQRõçcçôCêTcçocncC-êcçDeçCõQQcçâõQ-fncç
ene-cç Bç eç neTeVezç âõfTcç c-eCSRõç eç neTõCmeTêzeC-õç âõnç êQQõéç Mç zcCeêncç
TõzõçLêDczõQçTõzçCõQQõQçâBQç-ncezçCõQQõçeQ-êLõçDeçHêDcéçàzVõncç-eCmczõQç
-êDõçTõC-c-õçDêne-õçDcçâeLeçTõzçcç-enncçDfncC-eçcçzcêõnçâcn-eçDcçmêQ-”nêcçDeç
CõQQõç DeQeCHõLHêzeC-õKç C”Qç õç eHê-czõQç DeQDeç mhç cLofCQç QBTfLõQéç MCDcnç
DeQTcLSõç cêCDcç DeQezâeCmcç fzç âeFfeCõç âcâeLç QõzeC-eçCõç TõzeSõç Dcç
mêQ-”nêcçDcçHêDcçDõçêCDêHêDfõéçMç-eCD>CTêcçâõQ-enêõnçDeçfQcnçQcâc-õQçTõzçQcL-õç
zõQ-ncçcçêC-eCSRõçêCTõCQTêeC-eçDeçDêQ-cCTêcnBCõQçõçzhNêzõçâõQQ“HeLçDcçrReç
PenncéçMõçTõLõTcnçQcâc-õQçDeçQcL-õçcL-õKçcQçzfLmeneQçfQczçcLoõçFfeç-êneçQefQç
TcLTcCmcneQçDeçMFfêLeQçDcçDõCcçDeçâenêoõç@DcçQenâeC-eAéçMçDêQ-xCTêcçDcç-enncç
BKçcLBzçDêQQõKçeLeocC-eKçeçâõnçêQQõçcçâenDcçDeçeQ-cVêLêDcDeçBçQfâõn-cDcçDeç
VõzçoncDõéç
ócDenç õQç âBQç eC-ncnezç Qç ,õnScç ezç Qcâc-õQç eN-nezczeC-eç eQ-neê-õQKç
TmeocCDõçc-BçcõçcC-êoõçTõQ-fzeçTmêC>QçDeçêzâeDênçõçTneQTêzeC-õçDõQçâBQç
âõnçzeêõçDeçVcCDcoeCQçn“oêDcQKçLcCScçfzcçLfDçTcncT-en“Q-êTcçQõVneçõçzcn-“nêõç
DeçCõQQcQçMnc“DeQMéçàQQcçâne,en>CTêcçâõnçâBQçâeFfeCõQçeNêQ-eçc-BçmõNeKçncDRõç
âeLcç FfcLç CRõç Bç ncnõç Ffeç õQç âBQç QeNczç ze-êDõQç ezç Qcâc-õQç DezcQêcDõç
âeFfeCõQéçMçzf-êLcSRõçêC-eCTêõCcLçDcQçnc“DeQçCcçtmêCcçcC-êocçeçeC-neçC”Qç
TõC-ncQ-cçTõzçcçâne,en>CTêcçDeçHêHençQçLcnocéçIõêQçcçeNâenê>CTêcçeCQêCcçFfeç
nc“DeQç,õn-eQçQRõçõç,fCDczeC-õçDeçfzcçHêDcçVezBQfTeDêDcéçIõDeBQeçâenzê-ênç
cLofzcQç TõêQcQç FfcCDõç Qeç -ezç nc“DeQç Vezç DeQeCHõLHêDcQéç CfcCDõKç cõç
TõC-nhnêõKç eLcQç QRõç -ncCTc,êcDcQç ezç ânêQíeQç DezcQêcDõç eQ-neê-cQKç õç âneSõç
DêQQõç-enhçDeçQençâcoõçezçfzçâLcCõçzcêQçeLeHcDõéç
ueofCDõçcçLeêçMMQQêzçcTêzcçTõzõçcVcêNõMKç-õDõçõçTõnâõçeQ-hçneânõDfDêDõç
Ccç âLcC-cç Dõç âBç QõVç cç ,õnzcç Deç DõCcQç ne,LeNcQKç QeCDõç Ffeç cQç DõCcQç
TõnneQâõCDeC-eQçQçTcVeScçeQ-RõçLõTcLêDcDcQçCcçneoêRõçDõQçDeDõQçDõQçâBQéçWç
Deç Qfâõnç Ffeç õç QfâL“Têõç Dcç âcn-eç cC-enêõnç DõQç âBQç ezç Qcâc-õQç zfê-õç
câen-cDõQç -eCmcç TõnneQâõCD>CTêcç Cõç cfzeC-õç Hen-êoêCõQõç DcQç DõneQç Deç

344. i
#--i
âPjáaPGi 1Pqi âRP-PuPqi âsI4srPqi UrO-O4ONPqKi cbuái Pqi UáqqcPqi qc-áb4ái qái
-cNá-i uáqâPIaPqKi Pqi ucráqi uái âPjáaPi qgci 4gci uáqâcbRáâOuPqi âc-ci ci
âcq4s-áiuáiPrrájáb4PriPiâPjáaPicsiPrrá-á4ê(IPiâcb4rPiPiUPráuáGi
ti âPUPâOuPuái uái áq4Priestabelecido, 4ári Uíi VOr-ái bPi NOuPi ái ármsár(qái
qcjráicqiUróUrOcqiUíqi-cq4rPiâc-ciqc-cqiuáUábuáb4áqiuáibcqqPqirPFzáqiái
âc-cibgci4á-iqáb4Ouci-ábcqUrázú(IPqGitiâcbq4HbâOPiáiPiáq4PjOIOuPuáiUPr4á-i
uáIáqiáibcqiUár-O4á-iPmSáb4PriPiNOuPGi1áq4áiUcb4ciNPIáiPiUábPibc4PriysáKi
qámsbuci 9ár-Pbi ^áOuáIábárKi qc-cqis-Pi qcâOáuPuái ucáb4ái ucqi UíqKi ysái
âcrráiciUárOmciuáiUáruáric âRgciqcjicqiUíqiUcrysáiPObuPiqáicâsUPiqc-áb4ái
uPi âPjáaPGi tqqO-Ki âPuPi PVOr-Pagci áq4úi jPqáPuPi á-i s-ifundamento, ái Pi
rPzgciáiPiâc-Uráábqgciuci-sbuciuáUábuá-iáNOuáb4á-áb4áiuciâcb4P4ciâc-i
ciqcIcGiEiUrcjIá-Piáq4úicbuáiciqPUP4ciPUár4PKiéúiuOziciuO4PucGi
EiUíiqPsuúNáIiuáis-PiUárqcbPIOuPuáiáq4úNáIiâcbqOq4áiuáis-PiPjójPuPi
usUIPi âc-i usPqi Ucb4áqi ái 4rêqi Ucb4cqi uái âcb4P4ci âc-iPi 4árrPGi ti UáysábPi
PjójPuPiPb4árOcriáq4úiPUcOPuPiá-iucOqiUcb4cqiQiPI4srPiucqiuáucqimrPbuáiái
UáysábcKi qábuci ysái Pi mrPbuái PUóOP(qái PuOâOcbPI-áb4ái bci âPIâPbRPrGi
dcbqáySáb4á-áb4áKibcqqciUíiíis-i4rOUíiáiqáiuáq4PâPiUáIPiáq4PjOIOuPuáiái
UáIPiáIPq4OâOuPuáGitUáqPriuOqqcKiéúibgciqgci-sO4PqiPqiUáqqcPqi-cuárbPqiysái
PObuPi4ê-iáqqáiâcb4P4ciUárVáO4P-áb4áiáysOIOjrPuciâc-iciqcIcGitiqO4sPagciuPi
-POcrOPiíi-POqijPIcsaPb4áKiéúiysáiá-iNáziuái4rêqKiUcqOâOcbP-(qáiqc-áb4ái
qcjráis-icsiucOqiUcb4cqiuáiPUcOcGi)sá-i4á-icqiucOqiUíqibciâRgciáiáq4áqKi
UcriqsPiNázKici4câP-iá-i4rêqiUcb4cqKi4á-iâcbVOPbaPiUcOqiáq4úiqcjráis-Pi
jPqái qámsrPi ái 4á-i s-i qáb4Ouci uái ráPIOuPuáifundamentado. )sá-Ki Pci
âcb4rúrOcKi uáqIOzPi UáIci âRgci PUcOPuci á-i s-Pi qsUárVFâOái -POqi IPrmPKi mcq4Pi
4P-jí-iuáicqâOIPriá-iráIPagciQqiâcOqPqKiPIRáOciQiráPIOuPuáGiAsPiNOuPiíiPImci
ObâcbqOq4áb4áiáiuáqâPbqPKicsiqáéPKiráqNPIPiqcjráiUíqiVrPâcqGi
EiPâRP4P-áb4ciuPiUáysábPiPjójPuPiuciUíiÓpésialargado.) rá4OrPis-iucqi
UOIPráqiuPiUcb4áiPb4árOcriáiráusziciâcb4P4ciâc-iciqcIciPiucOqiUcb4cqGidPqciPi
PjójPuPiIcbmPi4P-jí-iqáiPâRP4áKiPiNcziUcUsIPriVPIPiuáipé chato. Ei-cIáéci
ái cqi Ucb4cqi uái PUcOci uOVárábâOPucqi qái Uáruá-Gi tUcOPucqi qcjrái Pqi IPrmPqi
qsUárVFâOáqi PâRP4PuPqKi cqi PVá4Pucqi uáqIOzP-i Ucri PFiysPqái âc-ci qái
áq4ONáqqá-iâc-iUP4ObqiuáimáIcKiqá-iábâcb4rPriáq4PjOIOuPuáicsiâcbqOq4êbâOPGi
Tqqci-sO4PqiNázáqiqáiráVIá4áiá-is-PiNOuPiqá-iâc-Urc-OqqcqKiQiysPIiVPI4Pici
ábrPOzP-áb4cGitiUcqOagciP-UIPKiqsUárVOâOPIiáiPImciuáqPq4rPuPibgciíiVOr-áKi
-cNábuc(qái IONrá-áb4áGi oáNOuci Pi áqqái -cuci uái NOuPi ObVsbuPuci ái -sO4Pqi
NázáqiObqcbuúNáIKiáIáqibgcimcq4P-iuáiqáiâc-Urc-á4áricsiuáiPqqáb4Pr(qáGi
çáqqcPqi âc-i cqi Uíqi UáqPucqKi ysái mrsuP-i bci âRgcKi qgci cUcq4Pqi Pcqi

345. i
#-0i
MUP4ObPucráqMGi àIPqi Pâáb4sP-i qsPi UcqOagci -POqi uci ysái ci báâáqqúrOci ái
4P-jí-i-PIiármsá-icqiUíqiuciâRgciPciPbuPrGiEiUPqqciPrrPq4Puciéúicâcrrási
bciâPqciuPqiUárbPqimcruPqKi-PqiVrPâPqGiàIáqi4P-jí-i-PIiIáNPb4P-icqiUíqi
uciâRgciá-iqáb4OuciVOmsrPucKiáiUcr4Pb4ci4P-UcsâciâRámP-i-sO4ciIcbmáibPqi
rámOváqi PíráPqi uci -sbuci uci UábqP-áb4cKi cbuái Pi ârOP4ONOuPuái ái Pi
áqUcb4PbáOuPuái áq4gci á-i âPqPGi çcri áqqPi rPzgcKi áIáqiqgci âcbVOúNáOqi ái
âcbq4Pb4áqKi rPzcúNáOqi ái já-i VsbuP-áb4PucqGi 1PuPi Pâcb4áâái âc-i áIáqi
VPâOI-áb4áKi ái -ábcqi PObuPi cqi uárrsjPGi Ebuái cqi Uíqi âRP4cqi 4ê-i PImci uái
Obâcbq4Pb4áKi bcqi UáqPucqi 4suci Uár-Pbáâái ysOá4cGi tysOi Pi áq4PjOIOuPuái
Uráâáuái Pi -cjOIOuPuáGi àb4rá4Pb4cKi ysPbuci cqi Uíqi qái4rPbqVcr-P-i á-i
âRs-jcKi áIáqi UsNP-i qási UrcUrOá4úrOci UPrPi jPONci ái O-Uáuá-i ysPIysári
áqâPUPuPiUPrPics4rPqiuO-ábqváqGiã-PiNOuPiysáiqáiIO-O4Piqc-áb4áiPciâRgci
ucqiVP4cqiUcuái4crbPr(qáijPq4Pb4áiPjcrráâOuPGi
nsO4ciuOVáráb4áqiqgcicqiUrFbâOUáqiÓUrObâáqPqxiysáiVIs4sP-iUáIci-sbuciái
áqUáâOPI-áb4ái UáIci -sbuci ucqi qcbRcqi bPqi Ucb4Pqi ucqiUíqKi âc-ci qái
ysOqáqqá-iâcIcâPr(qáiPâO-PiuPqiuáUráqqváqiuPi4árrPGi1ci-áIRcriáq4OIciuái
jPIíKiáIáqiuPbaP-iUáIPiNOuPGiAndar nas pontas don pés íiPiNPrOPb4áibP4srPIi
ucqiqPUP4cqiuáiqPI4ciPI4ciái-cq4rPiysgciUcsâciqásqiUrcUrOá4úrOcqiIOmP-iUPrPi
ciâcb4P4ciâc-iciâRgciáiP4íi-áq-ciUPrPiPiestabilidade. àIáqibgciIPbaP-i
rPFzáqi á-i bábRs-Pi UPr4áKi éúi ysái áq4Pqi qc-áb4ái P4rPUPIRPrOP-i qsPqi
áNOq4êbâOPqi IáNOPbPqi Óuái Pr4Oq4PxGi à-i Názi uái qáb4Ouci uái ráPIOuPuáKi áIáqi
âsI4ONP-iPiVPb4PqOPGiàIáqicU4PrP-iUáIPqiPI4srPqiá-iP-jcqicqiIPucqiuci-sbuci
UcIPrKiuáONPbuciPiUrcVsbuOuPuáiUPrPicqiysái4ê-icqiUíqiUáqPucqGià-iNáziuái
rPFzáqKiáIáqi4ê-iqcbRcqiuáiPI4ciNHcKiO-UsIqciârOP4ONcKiF-Uá4ciâcbqOuárúNáIKi
VPb4PqOPiá-iPjsbuHbâOPiáibábRs-PiVOr-ázPGiàIáqiqgciPObuPi-POqiuOVFâáOqiuái
uárrsjPriysáicqiysái4ê-icqiUíqiUáqPucqKiUcOqibci-sbuciuáiVPuPqiucqiqáráqi
VIs4sPb4áqi bPuPi íi VOr-ái ái 4suci VIsOGi nPqi Pi IáNázPi uái 4POqi qáráqi VáO4cqi uái
bsNábqi 4P-jí-i 4á-i qási IPuci qc-jrOci bPi bámIOmêbâOPi VráySáb4á-áb4ái
áN4ábqPiuPiáNOq4êbâOPi-P4árOPIGi
1ci UóIci cUcq4ci áq4gci Pqqáb4Pucqi cqi Uíqiem  forma  de  garra, âc-i cqi
ysPOqiqásqiUrcUrOá4úrOcqiqáiPVárrP-iQiqsUárVFâOáiuPi.árrPGiEqiuáucqiâsrNPucqi
âc-ci mPrrPqi jsqâP-i PUcOci âcbNsIqONP-áb4áGi .POqi UíqiVPIP-i uái s-Pi
áNOq4êbâOPiP-áPaPuPKis-iVcr4áiuáqáéciuáiábâcb4rPriUPrPmá-iáiuáibgciâáuárGi
1gciqc-áb4áicqiuáucqiucqiUíqKi-Pqi4P-jí-icqi-7qâsIcqiucqiUíqiáiuPqi
UárbPqKi áq4gci -sO4Pqi Názáqi ârcbOâP-áb4ái 4ábqcqi ái uáONP-i áb4ráNári s-Pi
Ucq4srPiqá-áIRPb4áiá-iráIPagciQiNOuPGiçíqiObysOá4cqKiPciâcb4rúrOcKiráNáIP-iPi
4ábuêbâOPi uái âP-ObRPri âcbq4Pb4á-áb4ái áKi á-i márPIKi uái áqâPUPrGi Aásqi

346. i
#-3i
UrcUrOá4úrOcqiáq4gciqá-UráiuPbucibciUíiáKiVráySáb4á-áb4áKicâsI4P-i4P-jí-i
4ábuêbâOPqiuáiVsmPiUcri4rúqiuáiqsPiâc-UsIqgciáiOb4áráqqáiUáIci-cNO-áb4cGi
ã-PiObâIObPagciáN4rá-PiUPrPi4rúqKiysáiUár4ábâáiPis-i4OUciuáiPbuPriysái
qáiPUóOPibcqiâPIâPbRPráqKiPUcb4PiUPrPis-PiuOráagciqá-áIRPb4áGitiUcq4srPi
PUcOPuPi bcqi âPIâPbRPráqi ObuOâPi s-i ráâsci uOPb4ái uPi NOuPi ái mPrPb4ái
âcb4rPmcIUáqi bPqi âcq4Pqi ái bPi bsâPGi çcri áqqPi rPzgcKi4Pb4ci -POqi VúâOIi íi
uárrsjPriUáIPiVráb4áicqiráUráqáb4Pb4áqiuáqqPiUcqOagcGitUáqPriuáiPqqámsrPr(
qái-áurcqP-áb4áKiáIáqitendem a cair. ã-iIáNáiNáb4ciIP4árPIiéúiíiqsVOâOáb4ái
UPrPiIáNPb4ú(IcqiUáIcqiUíqGi
i
i
1. O astrágalo 
 
)sá-i 4crâái ci 4crbczáIci bgci Ucuái -POqKi âc-ci 9áVáq4cqKi ci VárráOrci ucqi
uásqáqKiuPrimrPbuáqiqPI4cqGiàIáiysájrcsiqásqiucOqiPq4rúmPIcqiysPbuciqsPi
-gáiciPrrá-áqqcsiuciâísiUPrPiPi.árrPKiáiPiUPr4Oriuáiáb4gciáIáiVOâcsiâcNcGi
tImci qá-áIRPb4áiPâcb4áâái âc-i PysáIáqi ysái ugci qPI4cqi mrPbuáqi uá-POqi ái
P4árrOqqP-i âc-i uá-PqOPuPi usrázPi qcjrái ci âRgci ucqi VP4cqGi ti áNOmêbâOPi íi
âIPrPJi Uár-Pbáâári bci âRgci ái áqâPIPri uámrPsi Pi uámrPsKi Iáb4Pi ái
âcbq4Pb4á-áb4áGi Eqi mrPbuáqi qPI4cqi áq4gci Ná4Pucqi UáIci uáq4ObcGi çPrPi Pqi
UáqqcPqiysáiáq4PNP-iqá-UráiqPI4PbuciUPrPiuOPb4áKiVOâPriâcNciíis-PiusrPi
4árPUOPGi )sPbuci áIáqi PUrábuá-i Pi PjrOri âP-ObRci PNPbaPbuci UábcqP-áb4ái
UáIcqiNPIáqiuPiNOuPKicimáqqciysái4ê-ibciUíiUPráâáis-PijcIPiuáiVárrcGinPqi
áIái Ucuái 4crbPr(qái 4P-jí-i Pi HbâcrPi ysái ci -Pb4í-i Uráqci Pci âcrUci ái ci
O-UáuáiuáiUsIPriVcrPiVOqOâP-áb4áiáiqPOriuPirPOPGi]sq4P-áb4áiciâcrUciUráqciPci
âRgciUcuái4rPbqVcr-Pr(qáibPijPqáiOuáPIiUPrPiqPI4cqiPírácqiáqUOrO4sPOqiáiNHcqi
uáiPI4O4suáGi
EiPq4rúmPIcKiysáiqáiábâcb4rPiqcjráiPiPjójPuPiuciUíKiíiPicrOmá-iuáibcqqPi
Ucq4srPiárá4PKi-Pqi4P-jí-iuPiUcqqOjOIOuPuáiuáibámú(IPGiEiqPI4ciUPrPiciUIPbci
ucqiuásqáqi qc-áb4ái Ucuái qári já-(qsâáuOuci Pi UPr4Ori uPysOGi nPqi PysOi qgci
4P-jí-i NObmPucqi cqi UPqqcqi á-i VPIqcGi )sPbuci 4crâá-cqi ci UíKi áq4P-cqi
qábuciráUráábuOucqiqáNárP-áb4áKibPiVrP4srPibóqi4á-cqis-iáq4PIcGi
tiIOagciPiqáriPUrábuOuPiráqsI4PiuciPâOuáb4áJicqiPVá4PucqiUráâOqP-iPu-O4Ori
ysáiáq4gciPUcOPucqiá-iVPIqcKiysáiP4árrOqqP-iuáiVcr-Pi-sO4ciUcsâciVIáNFNáIi
ysPbuciqPI4P-KiysáiPUóqiqásqiPI4cqiNHcqiIáNP-is-PijrcbâPiuPiráPIOuPuáKicsi
qáéPKi ysáici âcb4P4ciáb4ráici -sbuci ucqi UábqP-áb4cqi ái Pi ráPIOuPuáibgci íi

347. i
#-5i
RPr-HbOâciái4rOIRPiâP-ObRcqiUárOmcqcqGiàIáqiáq4gciqábuciuáqPVOPucqiPirá4OrPri
qásiâcrUciuciusrciâcbVrcb4ciâc-iPiráPIOuPuáKimPrPb4Ori-áIRcriqsPqirc4Pqiuái
VsmPi ái P-cr4áâári Pqi P4árrOqqPmábqKi 4áq4Pri á-i UábqP-áb4ci cqi âP-ObRcqi
UcsâciâIPrcqiáicsqPucqiPb4áqiuáiáNáâs4ú(IcqibPi-P4árOPIOuPuáGiEqiVárO-áb4cqi
UcriáIPiâPsqPucqicqiVcraP-iPciuáqâPbqciáicqilevantam pelos pésGiWiUráâOqci
UcsUPriciâcrUciáKibáqqáiuáqâPbqciáN4árbcKiá-UábRPr(qái-POqibPi-cjOIOuPuái
ái bcqi qPI4cqi áqUOrO4sPOqi Ob4árbcqGi Ei âcNci 9áVáq4cqKi O-UáuOuci uái UrcmráuOri
VOqOâP-áb4áKi4crbcs(qáis-iârOP4ONciObNáb4criáiâcbysOq4csiPqqO-iciIsmPribciâísi
ysáiPb4áqiIRáiárPibámPucGi
i
Perguntas 
eGi )sáiUPUáIiuáqá-UábRPiPiO-UsIqONOuPuáiá-i-ObRPiNOuP\i
õGi .ábuciPcqiPI4cqiNHcqiUcsâciVsbuP-áb4PucqibPiráPIOuPuá\idcq4s-ci
áqysáâári bPi uáâcIPmá-i Pi báâáqqOuPuái uái P4árrOqqPr\idc-ci -ái ráIPâOcbci
âc-iciqcbRciáiâc-iPiráPIOuPuá\i
pGi 1ámIOmábâOci-ObRPibáâáqqOuPuáiuáiráUcsqcibPi4áb4P4ONPiuáiIs4PriUcri
-ásiIsmPr\i
CGi EbuáiPbuci-PI\iEbuái-ObRPiNOuPiáq4PIPKicbuáiáIPiUráâOqPiucjrPrKi
cbuáiáIPiUráâOqPiuáis-iOb4árNPIc\i
5Gi Ebuái 4ábuci PiuPri UPqqcqi á-i VPIqci VOqOâP-áb4áKi á-iNázi uái UrcNPri
bcNcqiâP-ObRcqiuáquáis-PiUárqUáâ4ONPiáqUOrO4sPI\i
6. Ebuái-áiObqsréciâcb4rPi-ásiuáq4Obc\iEbuáiPiqsjIáNPagciVPziUPr4ái
uci-ásiuáq4Obc\i
i
i
2. Olho de peixe 
 
Eqiolhos ObVárOcráqi cVáráâá-i s-Pi UárqUáâ4ONPi -sO4ci uOVáráb4ái uPi ysái
cVáráâá-icqicIRcqiysáiáq4gciPâO-PGioárONPuciucqicIRcqiá-iVcr-Piuáijc4gci
ucqiUáONáqKiáqqáqiUcb4cqiuáiUráqqgciârHbOâcqi-cq4rP-iâc-i-sO4PiáNP4Ougci
cbuáiciqPUP4ciPUár4PGi
1áq4ái âcb4áN4cKi Pi ráIPagci uci PâO-Pi ái uci PjPONcKi 4PIi âc-ci ráNáIP-i Pqi
zcbPqiráVIáNPqKiíiáqUáâOPI-áb4áiâPrPâ4árFq4OâPGiEIRcqiuáiUáONáKiysáiqsrmá-i
qcjrá4sucibPizcbPiucqiuáucqiucqiUíqKiqObPIOzP-iysáiuá4ár-ObPuPqizcbPqiuPi
âPjáaPiáq4gciqcjiUráqqgcGi)sPbuciPImsí-iáq4úiUOqPbucibcqiuáucqiuciUíiuái
cs4rPi UáqqcPKi Oqqci PUPráâái âc-i ci 4á-Uci á-i Ucb4cqi bcqi Uíqi ucIcrcqcqi Qi

348. i
#-6i
UráqqgcKi -áq-ci ysPbuci cqi O-UáuO-áb4cqi ysái qsrmá-i uáqqPi -PbáOrPi
4ábRP-i s-i âsbRci Pâáb4sPuP-áb4ái qcâOPIGi çcuái P4íi -áq-ci qári ysái Pi
UáqqcPi UOqái á-i qási UróUrOci Uíi áKi PqqO-Ki cjq4rsPi qási UróUrOci âP-ObRci ái
O-UáaPi qási UróUrOci UrcmráqqcGi àq4ái íi âár4P-áb4ái ci âPqcKi Ucri áNá-UIcKi
ysPbuci qái sqPi qPUP4cqi PUár4Pucqi âcbqâOáb4á-áb4áGi à-i s-Pi qO4sPagci
uáqqPqiPiUáqqcPKibPi-POcrOPiucqiâPqcqiPi-sIRárKiUár-O4áiysáis-iOuáPIiuái
mcq4ciO-UáaPiqásiUrcmráqqciâcbârá4cGi
tbP4c-OâP-áb4áKi cqi cIRcqi uái UáONái âcbqOq4á-i uái s-i áNâáqqci uái UáIái
ábusráâOuPi ysái Vcr-Pi s-Pi âP-PuPi UPrPi Urc4ámári uPi Uráqqgci áNárâOuPi Pi
UPr4Ori uci áN4árOcrGi àIáqi qgci s-Pi 4áb4P4ONPi uái jIObuPri Ucb4cqi VrPâcqGi ti
áNUárOêbâOPi4FUOâPiíiysáiâc-ici4á-UciáqqPqiUIPâPqijIObuPuPqiqái4rPbqVcr-á-i
áIPqi-áq-Pqiá-iVcâcqiuáiucrGi)sá-iysáriqáiUcsUPriuái4suciâcrráiciUárOmci
uái qcVrári 4sucGi .rP4P(qáKi âcbqáySáb4á-áb4áKi uái ráVIá4Ori -POqi Pi ráqUáO4ci uái
-áuOuPqi PbF-Oâc(áqUOrO4sPOqi uái Ps4c(Urc4áagci á-i Názi uái Urc4ámár(qái
VOqOâP-áb4ái âc-i s-Pi Pr-PusrPGi Wi UráâOqci âcbVrcb4PriPysOIci ysái bcqi
UráqqOcbPi ái áb4gci Puc4Pri Pqi -áuOuPqi âcrráqUcbuáb4áqi ysái UcqqP-i
qcIsâOcbú(IcGi çcuár(qá(OPKi Ucri áNá-UIcKi PjPbucbPri Pi UcqOagci ysái UrcNcâPi
4Pb4PiUráqqgciâcb4rúrOPKicsiáb4gciPqqámsrú(IPiâc-iPrms-áb4cqi-POqiqóIOucqGi
i
Perguntas 
eGi )sá-iáq4úiUOqPbucibcqi-ásqiâPIcq\içcuáiqáriysáiqáéPiási-áq-c\i
õGi Ebuái ObqOq4ci á-i -Pb4ári UcqOaváqi ysPbuci Pi Vrcb4áOrPi uPi ucri éúi VcOi
PIâPbaPuPiáiPImsí-iéúiáq4áéPiUOqPbuciá-i-ásqiUíq\i
pGi à-iysái-áuOuPi-ási-áucKicsiqáéPKi-ObRPiUcIF4OâPiuáiqámsrPbaPiíi
ucIcrcqPiáiqái4rPbqVcr-csiá-is-iá-UáâOIRciUPrPi-ásiPNPbac\i
CGi )sáiUcb4cqiuáiUráqqgciásiuáNárOPiPVPq4Priuái-ObRPiNOuP\i
5Gi Ebuáiá-UsrrciucIcrcqP-áb4áiPqiVrcb4áOrPq\i
i
i
3. Fungos 
 
Eqi Vsbmcqi uci ráObci Námá4PIi NONá-i qcjrá4suci uái -P4írOPi crmHbOâPi á-i
uáâc-UcqOagcKi-PqiâcIcbOzP-i4P-jí-iUPr4áqi-crOjsbuPqiuáiUIPb4PqiNONPqGi
àIáqiqgciUPrPqO4PqiuáâIPrPucqKiysáiqáiPUrcNáO4P-iuPiNOuPiPIRáOPiáibgciugci
bPuPiá-i4rcâPGiàqqPi-úiráUs4PagciVáziâc-iysáiVcqqá-iâcIcâPucqibPiIOq4Piuái
PIO-áb4cqiUrcOjOucqiuái-sO4cqimrsUcqiáqUOrO4sPOqGi1ciráObciPbO-PIiáiRs-PbcKi

349.
#-!
* 8u$* c$)D + $ ( *%u%u * ()( *K + * Fu ,: *%
$8 Fuc) * $ c +)$ $ %)( Fu ( Q+%& * 8u$*
'+c' %)c +$%+% * *' %*$*%c)**)*%+
u% ' () K *$ +*+ %+' $u$c) * +%& * *
+)c $)*+*Fu$*()*)% +Fu+ *c$)/*c*'$$%*K
c+ c ' c) 8* uD) &+$%Fu $ $)*+%)
*u $) u+ *%u%u K)+)$ $ c$*c)>$c) %+:%)c Fu
'*$% K=Fu *%$ (u$:( c$Fu)*% c*'$$%&
$Fu $%*+$*K*(9u*K$ + )) *c **7u*c + c)*+
u+ *u% uK * 7 c%=) * '% + ' 'c)+$%* u* $%*
)$*))**K +7 c$ + % +7=+ c$()(>$c) *)+7);%)c ' c98)c K
c+'N+' *7 c%=) *)$%*%)$&*8u$*KNc%+c **
c '* %% * 8* * $)*+K %$+ % Fu* Ncu% *
$% +$%K $* Fu )* c$Fu)*% + %)%;) ' ** ' ** *+ +
*) +$% *u *')& *$ % D+ +%K + * $u$c) + @Q
: 8% A&
8u$Fu % c *'=*=u+' *)% )$8$*)(+*)+*+Fu$
c u* K' %)c +$%$ % ' K '* )**K( +u)% *'** *
**'& * ** *% $* c$)D + ,u*% +$% $** * *K
+*% $ Fu 'uc *')% %>+ ' $** * + *& + c+'
c++ cc*+**c c)+ &Wc+*u+7 $ /*K
)$8$*)( $ Fu * 8 + +$%K % c **u+ ' 9* : *
)$*% **K,u*% +$%K$*Fu %=)*& *)% $8c$u+ )+ +
N%+ +$%* :(' N%)K+)$ *)*%+ 7=)c
( ) +)$ $ $% + * c$*% $%+$%K % + $) Fu $$u+
)$)+)%++ )*Fu Fu*')%'&
8 %Fu*8u$*u$)c +$%* %( + % c : *Fu*%
$ * 2%)+ * $ u+ uD *)$)8)c %)( *7 *)%u * u$ * +
Fu*%J *(+*% '*%* +Ku*% *()% )D *+ u
+:N)+K' '*() )+$% *' *)% *&' %)++$%
+Fu*8u$*)% + 9D*K***% c +' %$ c) $ +B
* * %) %= +*+ ) $% %) ) + )* '* K % )* c+
$%)+)c;%)c*Fu9+)c*&+ %) %:%)c K c$%:)K=+ )*8:c)*
c $ & * **)+Fu % Fu'') +$%)%cK**+ $c B
' D* (% + '*$% B* (% + '%u7 ' D $9+)c K
+*% $ +*+ %+' c+ )** c+ 8% =(u$:(& *
8u$* )+$% +B* * *,:FuKc+% c + K *( +'uc

350. s
#0?s
rs -S:]Sós mããrs qrdtéurs édãéiéSãrqtdpts rnutããéyrOs Vs 7:rks ãts Rs tdputn:ts
éditütãSOs Rs ãS/utp:iSs túputqrqtdpts éuuéprdptós DkRqsiéããSOs drp:urkqtdpts
itãtq-tdarsãt:s-r-tksSsürpSsits7:tsrãsruqrãsitySurirãsitããrsqrdtéursj“s
d)Ss ã)Ss its üSuqrs rkn:qrs SudrqtdpSãós =Surq2ãts Ss /uékaSs ts Ss -SkéqtdpSós
oatnr2ãts rs :qs itãtktnrdpts éq-rããts tdputs rãs :darãs tsSãs -rurãéprãós eãs
-uéqtéuSãsã:/ãpép:tqs-S:]Ssrs-S:]SsSs7:tsSãsökpéqSãsitySurqsrSãs-S:]Sãós
oSqs éããSOs rs :dars iéã-:prirs ãts pSudrs qréãs tã-tããrs tsqréãs éuutn:kruOs
ktq/urdiSs:qrskâqédrsnSk-trirsédöqturãsyt4tãsts]atérsitsitdptãs7:tsySkprs
ãtq-uts rs ãtus rüérirós 3:rdiSs Sãs ü:dnSãs túrnturqs ts rs:dars ]rés S:s Rs
ruurd]rirs -Sus :qs -uS-uétp“uéSs itãtã-turiSOs rs aéãp"uérs d)Ss r]r/rs rBós
md7:rdpSsrsãép:rH)Ssits/rãts-tui:urOsSsqtã7:édaSsitãrüéSs]Sdpéd:rós
=édrkqtdptOsSsrã-t]pSsirsã:jtéursprq/Rqsitãtq-tdarsãt:s-r-tksr7:éóseãs
-Rãsã)SskryriSãsãéq/Ské]rqtdptstqsq:éprãsutkénéztãOsãtdiSs-:uéüé]riSãs-rurs
:qrsutkrH)Sskéq-rs]SqsSsãSkSsiSs-u"-uéSsãtuOs]Sqsrsrã]tdiwd]érsts]SqsSs
-rããriSóseãsü:dnSãs7:tsrpr]rqsSãs-RãsitqSdãpurqs7:tsSs]SdprpSs]Sqsrs
A)ts(tuurstOs-SuprdpSOs]SqsSsq:diSstqsnturkOsd)SsRsr/ãSk:prqtdptskéq-Sós
grs]k“ããé]rs-SãéH)SsitsqtiéprH)SsiSsk"p:ãOsrãsãSkrãsiSãs-Rãsã)Ssqrdpéirãs
ySkprirãs -rurs ]éqrs ]SqSs ãBq/SkSs irs SuétdprH)Ss -tuütéprs tqs utkrH)Ss rSs
q:diSstã-éuép:rkósmqsprksãép:rH)SOsprdpSsü:dnSãs]SqSsytuu:nrãsdrãsãSkrãsiSãs
-Rãsã)Ssp)Ssitãrnuri“ytéãs]SqSsãéd]tuSãós
Ds kéH)Ss Rs rs ãtn:édpt6s uti:4éus Ss ruqrqtdpSOs iéqéd:éus rãs itütãrãós WããSOs
tdputprdpSOs itytuérs r]Sdpt]tus drs ]Sdã]éwd]érós DkéyériSs its qrdtéurs
]Suutã-Sditdpts-tkSskriSsrdBqé]S2tã-éuép:rkOsSs]Su-Ss-Sitsut]Sdãpép:éusã:rãs
ruqrãsütuéirãstsut]Sd7:éãprusSsptuuép"uéSs-tuiéiSóscqs]SdüképSs]u5dé]SstqspSudSs
irs -u"-uérs utãéãpwd]érs ruqrirs 7:ts ]ré:s dSs tã7:t]éqtdpSs 7:tus utpSudrus Vs
]Sdã]éwd]érstsãtusutãSkyéiSósoSqSsr]Sdpt]ts]SqspSirãsrãsédüt]Hztãs7:tspwqs
rsytus]SqspuS-rãstãpurdarãOsrãsitütãrãsrdBqé]S2tã-éuép:réãstãp)SsitqrãériSs
rkprãOs its qrdtéurs 7:ts rãs iSs ]Su-Ss tãp)Ss tdüur7:t]éirãós es -uéd]é-éSs irs
rnutãã)Ss7:tusãtusyéyéiSs]Sdã]étdptqtdpt[sdSs]rãSsirãsédüt]Hztãs-Susü:dnSãOs
tã-t]érkqtdptsSãsr/:ãSãs/tdéndSãOsqtdSãsrn:iSãósoSqSspSiSãsSãsrntdptãs
-rpSk"né]SãOs Sãs ü:dnSãs ]Sd]krqrqs Vs itütãrós eãs ü:dnSãs iSãs -Rãs rdéqrqs
tã-t]érkqtdptsrs7:tsrs-tããSrsãtsS]:-tsitsã:rãsruqrãstsütuurqtdprãOstsrs
7:tsrãsitéútsySkprusrs]utã]tuósWããSsãtstú-utããrsnurüé]rqtdptsdrãsgarras 7:ts
ãts tã-tããrqs u:itqtdptós Ws -ut]éãSs S]:-ru2ãts tã-t]érkqtdpts irs -uSptH)Ss
irãs -u"-uérãs üuSdptéurãós 3:tqs ãts éuuéprs ]Sqs -rurãéprãs ts qtdiénSãs ptqs :qs
-uS/ktqrs]Sqstããtsptqrstsut-uéqtsSãspurHSãs]Suutã-SditdptãstqsãésqtãqSós
Ws-ut]éãSsySkprusrstd]Sdpu“2kSãstspSud“2kSãs]Sdã]étdptãósAtptu2ãtsdrsyéirstOs

351. i
#0 i
âPqciqáéPibáâáqqúrOcKiPmPrrPr(qáiVOr-á-áb4áiqOmbOVOâPiNONábâOPriPi4PráVPiP4íici
IO-O4áGi
i
Perguntas 
eGi Ebuái Rúi s-i âcbVIO4ci bgc(Pu-O4Ouci á-i 4crbci uPi Ps4c(Urc4áagci
Pruábuciá-iqsruObPibciObâcbqâOáb4á\i
õGi EbuáiuáONciuái-cq4rPriPqimPrrPqiáqUOrO4sPOqiáiuáiPmPrrPr(-á\i)sái
4árrábciVrcb4áOrOaciuciâcrUciásibgciâsI4ONciáiuáONciysáiqáiuámábárá\i
pGi Aái 4ábRci NármcbRPi uái -ObRPqi mPrrPqi VFqOâPqi âPrâc-OuPqKi á-i ysái
-áuOuPi-áiábNármcbRciuPqi-ObRPqimPrrPqiáqUOrO4sPOq\i
CGi dc-ci Ucuái qári ysái Pi NO4PIOuPuái uái -ObRPqi mPrrPqiáq4áéPi bPqi
7I4O-Pq\i
5Gi )sá-iUPrPqO4Pi-ObRPiNOuP\iEbuáiásiUPrPqO4c\i
i
i
4. Verrugas na sola do pé 
 
tqqO-iâc-cicqiVsbmcqiysáiP4PâP-icqiUíqKiPqiNárrsmPqibgciráUráqáb4P-i
ysPIysári P-áPaPi VFqOâPGi tbO-OâP-áb4áKi áb4rá4Pb4cKi áIPqi Ucuá-i qári
áN4rá-P-áb4ái P-áPaPucrPqGi àIPqi qgci -sO4ci -cIáq4Pqi bci UíKi ái
áqUáâOPI-áb4áibPiqcIPiuciUíGitiP-áPaPiqsjq4PbâOPIKibciáb4Pb4cKiuáâcrráiuái
qsPi crOmá-i -Oq4árOcqPGi tqqO-i âc-ci âcjrPqi ái PrPbRPqibgci ráUráqáb4P-i
ysPIysári P-áPaPi -cr4PIi á-i bcqqPqi IP4O4suáqi áKi PUáqPri uOqqcKi qgci
NONábâOPuPqi âc-ci áN4rá-P-áb4ái P-áPaPucrPqi uáNOuci Piqási ráqUáâ4ONci
qO-jcIOq-cKi ci 4árrcri ysái Pqi NárrsmPqi ObqUOrP-i áq4úiá-i qsPi máq4Pagci
qO-jóIOâPGitiNárrsmPimcruPKiRcrrFNáIiái4PINáziPObuPiUcriâO-Piâc-iUêIcqiíis-i
qF-jcIci4FUOâciuPijrsNPiucqiâcb4cqiuáiVPuPqKis-PiáNâráqâêbâOPiuciObVárbcKi
csi qáéPKi ucqi Ucuáráqi uPi áqâsrOugcGi ã-Pi 4PIi NárrsmPiuáqâcbâár4PrOPi P4íi
-áq-cici-POqirPâOcbPIiucqiRc-ábqiâPqciqáiObq4PIPqqáiá-iqásibPrOzGià-jcrPi
áIPibgciqáéPis-PiP-áPaPiáibgciUcqqPiVPzári-PIiPibObmsí-KiP4íi-áq-cici
-POqirPzcúNáIiucqibcqqcqiâcb4á-UcrHbácqiqáb4áiysáiáIPKiá-is-iUIPbci-POqi
UrcVsbucKiqáibgciâRámPiPiqáriIáNPuPiPi-PIKiíiâár4P-áb4ái-PIiOb4árUrá4PuPKi
UcrysáiPUcb4PiUPrPici-sbuciuciUPurgciPrysá4FUOâciuci-PIGitIí-iuOqqcKibgci
qáiUcuáibá-i-áq-ciPIámPriysáiáIPKiNObuciuáiVcrPKiObq4PIcs(qáiá-ibóqGioái
-PbáOrPi sbFNcâPi áIPKi áNâráqâêbâOPi ObqOmbOVOâPb4áKi á-ármái uci Ob4árOcri uPi
UróUrOPi UáqqcPGi )sá-i qá-Urái IOuPi âc-i NárrsmPqi uOqUPrPi áqqPqi áqâsrPqi

352. s
#0"s
rããS]érHztãOsitsjryrkéãstskrnrupSãsrpRs/u:úrãsq“ãós
KéytuãrãsüSuqrãsitsptur-érsür4tqs]Sqs7:tsrükSutqsdSySãsiriSãs7:rdpSsVs
édptu-utprH)Ssirãsytuu:nrãósDãsptdprpéyrãsirsqtié]édrsr]riwqé]rOs/rãtrirãs
drsyéSkwd]érs]u:rOsirs]r:ptué4rH)SstsiSs“]éiSsrpRsrstúpéu-rH)SOsitãpr]rq2ãts
-tkSs rkpSãs Bdié]tãs its üur]rããSós mq/Surs túpurBirs pSprkqtdpts ts ãtqs itéúrus
utãpSãOsüut7Ttdptqtdptsrsytuu:nrsySkprsrstqtunéusdSsqtãqSsk:nruOspur4tdiSsrs
qtãqrs qtdãrntqs iSs S/ã]:uSs utédSs irãs ãSq/urãós eãs qRpSiSãs :péké4riSãs
-tkrsqtié]édrs-S-:krusã)SsqréãsyruériSãstsqréãs/tq2ã:]tiéiSãós(SiSãstktãs
ãts t7:éyrktqs dSs 7:ts ié4s utã-tépSs rSs -uéd]é-éSs q“né]Ss tqs 7:ts tãp)Ss
ü:dirqtdpriSãósDãsytuu:nrãsã)Sstkéqédrirãs]Sqsrkn:qswúépSs-SusqtéSsits
qrnérs S:s SurHztãs tqs :qrs dSépts its ,:rs ]atérOs ]Sdj:urirãs ]Sqs rãs qréãs
yruérirãsü"uq:krãsq“né]rãOstdütépéHrirãs-tkrséq-SãéH)Ssitsq)SãsS:sS:puSãs
-t7:tdSãsuép:réãósouérdHrãs7:tsj“spwqs:qrsutkrH)Ss]Sqsrs7:rkéiritsq“né]rs
iSsiédatéuSOsVãsyt4tãsitéúrqsprq/Rqs7:tstkrãsãtjrqs]Sq-urirãs-Sus:qrs
7:rdpérsq"ié]rós
Dãsytuu:nrãsdSãs]SdüuSdprqs]SqsdSããSs-u"-uéSskriSstã]:uSOsur4)Ss-tkrs
7:rks tkrãs utã-Sditqs p)Ss /tqs rSãs purprqtdpSãs S]:kpSã
55s
]Suutã-Sditdptãós
3:rdiSs S:puSãs ãédpSqrãs prq/Rqs utã-Sditqs rs ü"uq:krãsytu/réãs ts
qrdé-:krHztãsS:srsqtié]rqtdpSãOséããSsqSãpursSs7:rdpSsrsrdpénrsqtié]édrOs
tqs ã:rs pSprkéiritOs turs q“né]rós 3:rdiSs ãts -tun:dprs tqs 7:ts rãs ytuu:nrãs
éd]SqSirqsS:sSs7:tstkrãséq-titqOsS/pRq2ãtsédié]rHztãs-kr:ãBytéãs7:rdpSs
rSsãéndéüé]riSsédiéyéi:rkósmkrãstqsnturkséq-titqs:qrsr-ruwd]érséqr]:krirOsts
Rstãprsq“]:krs7:tOstã]uéprsdSsuSãpSOséd]SqSirs]Sdãéiturytkqtdptós3:rdpSsVãs
ytuu:nrãs drs ãSkrs iSs -Rs -tun:dpr2ãtOs rkRqs iéããSOs tqs7:ts qtiéirs ãts tãp“s
puS-tHrdiSs éd]Sdã]étdptqtdpts dSs S]:kpSs ãtqs ut]Sdat]tus ãt:s ãéndéüé]riSOs
tq/Surstkts ãts ürHrsdSprusrs ]rirs-rããSós =édrkqtdptspurpr2ãtOs tqs 7:rk7:tus
]rãSOsitsãtsrs-tããSrsSsriqéptsS:sd)SósDsãSk:H)Sstãp“sdrs]Sdã]étdpé4rH)Sóses
ut]Sdat]éqtdpSs iSs kriSs ãSq/uéSs 7:ts r]Sq-rdars Sãs uép:réãs q“né]Sãs ROs
-SuprdpSOsã:-tuéSusrSãsqRpSiSãs]Sq/rpéySãóses-uéd]é-éSsirsaSqtS-rpérOs7:ts
purprs r7:ékSs 7:ts Rs qéãptuéSãrqtdptsS/ã]:uSs ]Sqs qRpSiSãs qéãptuéSãrqtdpts
S/ã]:uSãOsptqsqréSuswúépSstOsãS/utp:iSOstããtsRsqréãsi:uriS:uSs7:tsrsk:prs
rkS-“pé]rs]SdpursrsqtdãrntqsSué:dirsirãs-u"-uérãs-uSü:dit4rãós
s
Perguntas 
Eós mqs7:tsqtiéirsrsytuu:nrsqtséd]SqSirsS:sqtsrpur-rkar\sg)Ss-SããSs
üé]rus tqs -Rs S:s rdirus ãtqs ãtdpéus iSutã\s e:s tkrs qts itãüén:urOs S:s ãtjrOs

353.
#0#
()$c) u)+Fuu$Fu(FuK*7%uK*u%*$
(+(\
"& Fuu*c$)Fu $ (u ' cu\
#& Cu ' ' *+'$ ' u)+ *$%$)+$% c+
*cu+)$ () \
-& uc$*c)$% cu%+)$ N)*%>$c) \

354. ç
#0-ç
ç
15 
Os Problemas da Velhice 
 
 
1. A velhice em nossa época 
 
àzç fzcç BâõTcç Ffeç Deê,êTcç cç NfHeC-fDeKç cç HeLmêTeç eç õç ânõTeQQõç Deç
eCHeLmeTêzeC-õç QRõç CeTeQQcnêczeC-eç ânõVLezh-êTõQéç ML,neDç kêeoLenç DêDç cç
eQQeçneQâeê-õJçMCfcC-õçzcêQçfzcçBâõTcçBçTeocDcçâõnçGeVeKçcçTõLõnêDcçDefQcç
DcçNfHeC-fDeKç-cC-õçzcêQçõçmõnnõnçzõn-cLçDcçHeLmêTeçQeç-ncCQ,õnzcçezçfzcç
eâêDezêcéçGeVeç-ncDçcõçzfCDõçâõâfLcSíeQçDeçcCTêReQM
56
&
ç
acêçQeçTõCTLfêçFfeç
cç eâêDezêcç Deç eCHeLmeTêzeC-õç Bç cç QõzVncç Leo“-êzcç Deç CõQQcç QõTêeDcDeç
QeDeC-cç Deç NfHeC-fDeKç Dcç zeQzcç zcCeêncç âeLcç FfcLç Mõç êL“Tê-õç czõnç âeLõç
zfCDõçDõçAeCcQTêzeC-õMçânõHõTõfçcçQ“,êLêQçeçMcçâfneDcçDõçVnêLmõçDõfncDõçDcQç
cV”VcDcQçDcçTneCScçzeDêeHcLçDe,Lconcnczçcçzõn-eçCeoncMéçtcDcçBâõTcKçezç
QefQç FfcDnõQç Deç QêC-õzcQKç -ezç fzcç eQâBTêeçDeç Tõnne-êHõç Ffeç neQ-cVeLeTeç
QefçeFfêL“VnêõçâenDêDõéçlcçzeDêTêCcKçmhçQBTfLõQçCRõçmhçfCcCêzêDcDeçFfcC-õçcç
QeçTLcQQê,êTcnçcçHeLmêTeçNfC-czeC-eçTõzçcQçnecLêDcDeQç,êQêõL”oêTcQçCõnzcêQçõfç
-nc-hBLcçTõzõçfzcçDõeCScéçáeõnoçánõDeTiçTõzeC-cJçMgQç”noRõQçCRõçeQ-Rõç
DeQocQ-cDõQçTõzçõçQfnoêzeC-õçDcçHeLmêTeKçõçFfeçõç”noRõçeQ-hçBçTcnneocDõç
DeçâeCQczeC-õQJçQeçcLofBzç-ezçú?çcCõQçDeçêDcDeKçõQç”noRõQçeQ-RõçQeCDõç
TcnneocDõQçmhçú?çcCõQM
5!
&
ç
Mç-õnneC-eçDeçTõzânêzêDõQçTõLõnêDõQçFfeçQenHeçDeç
âneHeCSRõç Qç TêCDeC-cç HeLmêTeç mõNeç ezç Dêcç zõQ-ncç âõnç õf-nõç LcDõç Ffeç cç
zeDêTêCcç zõDenCcç TõCTeVeç õQç QêCcêQç Dcç HeLmêTeç TõzõçQêC-õzcQç Deç fzcç
DõeCScç DêoCcçDeç Qenç TõzVc-êDcéç Mç zcêõnêcçDcQçâeQQõcQç mõNeç ezç Dêcç Ffenç
tornar-se õçzcêQçHeLmcQçâõQQ“HeLKçzcQçCêCofBzçFfençser HeLmõéçlõQQõçDêLezcç
eNâLêTê-cBQeç CeQQeç âcncDõNõéç Wç NfQ-czeC-eç âõnç -enç cçHeLmêTeç ezç -Rõç âõfTcç
TõC-cKçeçezç-RõçcL-cçcçNfHeC-fDeKçFfeçcçQõTêeDcDeçeCHeLmeTeçHêQêHeLzeC-eéç
l”Qç -eC-czõQç -õDõç õç âõQQ“HeLç âcncç âenzcCeTenç NõHeCQKç eç Tõzç êQQõç CõQç
-õnCczõQçTcDcçHeDçzcêQçHeLmõQéçóêCcLzeC-eKçTõzç-õDõçõçTfL-õçQçNfHeC-fDeKç
eQ-czõQçõnêeC-cDõQçâcncçcçHeLmêTeKçNhçâõnFfeçVfQTczõQçõçânõoneQQõçeçeQ-eKç
âõnçDe,êCêSRõKçeQ-hçCõç,f-fnõéçAeLcTêõCcDõçQçHêDcçmfzcCcKçõçânõoneQQõç-ezç
âõnçõVNe-êHõçcçHeLmêTeçeçcçzõn-eéçtfQ-cBCõQçeQ,õnSõçneânêzênçõç,c-õçDeçFfeç
-õDõQçõQçCõQQõQçeQ,õnSõQKçFfeçQezçeNTeSRõçeQ-RõçõnêeC-cDõQçâcncçõç,f-fnõKç
TõCQeF eC-ezeC-eçânõTfnczçQezçeNTeSRõçc-êCoênçcçHeLmêTeçeçcçzõn-eçeKçTõzç

355. s
#00s
éããSOsrk]rdHrqstúrprqtdptsSs]Sdpu“uéSsitsdSããSãsãSdaSãsitsj:ytdp:itstsyéirs
tptudrãós
DãsüSdptãsirsj:ytdp:itsitsR-S]rãsrdptuéSutãs-SitqsdSãs-rut]tusuéiB]:krãOs
qrãs tkrãs d)Ss tãp)Ss q:épSs iéãprdptãs its dSããrãs ptdprpéyrãs ü:d]éSdréãs its
tdnrdrus rs ytkaé]ts ts /rdéus rs qSupts its dSããSs ]rq-Ss its yéã)Sós (Sirs :qrs
édiöãpuérsyéytsiSs]SqRu]éSs]SqsSsqtiSsitããtãsiSéãsptqrãsrptuuSué4rdptãóseãs
]Sq-uéqéiSãs]SkSuéiSãsqtd]éSdriSãOs7:tstd]atqsSãsüurã]Sãs-rurs]Sq/rptus
rs ãtdékéirits ts rs uénéit4s irs ytkaé]ts S:s 7:tOs its rkn:qrs qrdtéurOs itytuérqs
utqtiérusrsq“s]éu]:krH)Ssãrdn:BdtrOsã)SsrãsqréãsutdiSãrãsüSdptãsitsk:]uSs
irs édiöãpuérs üruqr]w:pé]rOs tq/Surs tqs ã:rs qréSuérs d)Ss ãéuyrqs
]Sq-uSyrirqtdpts-rursdrirósçtuqépéqSãs7:tsr7:ékSs7:tsd)Ss]Sdãtn:éqSãs
ktyrdprus qréãs tqs ãtdpéiSs üén:uriSs ãtjrs ktyrdpriSs ]Sd]utprqtdpts -Sus pSirs
-ruptsrpuryRãsitsliftings, iSsuSãpSOs-rããrdiSs-tkSs-tã]SHSsts-tkSãsãtéSãOsrpRsrs
/ruuénrstsSspurãtéuSós(tdprpéyrãsitsitéúru2ãtsrkéqtdprus]Sqs]Rk:krãsüutã]rãsits
ütpSãsitsrdéqréãsktq/urqsSs]Sãp:qtsiSãsãtdaSutãsqtiétyréãsitsyéyéüé]rusãt:s
ãrdn:ts]rdãriSsrpuryRãsitsüutã]rãsiSd4tkrãósesiépriSusuSqtdSsotr:]tã]:Os
j“s tqs dSããrs R-S]rOs ptdpryrs utj:ytdtã]tus ã:rs yéirs ütdt]tdpts -Sus qtéSs its
purdãü:ãztãsitsãrdn:tsitsut]Rq2drã]éiSãósAréãsqSitudrãOsqrãsd)SsqtdSãs
]rur]ptuBãpé]rãOsã)SsrãsptdprpéyrãsitsS/ptusrséqSuprkéiritsüBãé]rs]Sqsrsrj:irs
its rüéuqrHztã
6?
ós Dãs üSdptãs irs j:ytdp:its its pSirãs rãs R-S]rãOs S/ãtuyrirãs
]Sqs qréãs -ut]éã)SOs -rut]tqs pSirãs édnwd:rãós mãpéq:krirãs -Sus tã-turdHrãs
ék:ã"uérãOs tkrãs ]Sdãtn:tqs q:épSãs rit-pSãs rs ]:upSs -ur4Ss 7:ts ãts
it]t-]éSdrurqstqspSirãsrãsR-S]rãósltsSãs]éu:unéztãs-k“ãpé]SãsFpéurqFsu:nrãOs
-tããSrãsédnwd:rãskrq/:4rqsrs]rurs]Sqs]utqtãs7:ts]SdpuSkrqsrséirit
6
K
s
ãts
]r/tkSãs nuéãrkaSãs ã)Ss pédnéiSãs ts qrd]arãs irs éirits qr7:érirãOs purpr2ãts
ãtq-uts iSs qtãqSs jSnSs édnwd:Ss ]Sdpurs Ss ptq-SOs 7:ts ptqs ãSqtdpts :qs
ytd]tiSuOsrsqSuptOstsãt:srur:pSOsrsytkaé]tós
7:rdpSs qréãs rs ytkaé]ts ytd]tOs drs yéirs édiéyéi:rks ts drs irs ãS]étiritOs
ptditqSãs rs rütuuru2dSãs rédirs qréãs rSãs éitréãs j:ytdéãós Ds -uS-rnrdirOs rs
qSirOs Ss ]édtqrstsrs ptktyéã)Ssr-utãtdprqs Ss ]aruqts irs ptdurs j:ytdp:its ts
-tããSrãsrpéyrãsdrsükSusirsj:ytdp:itósmktãs]SkS]rqsrs-uéqtéursqtpritsirsyéirs
its prks qrdtéurs tqs -uéqtéuSs -krdSs 7:ts d)Ss ãS/ursdrirs -rurs rs ãtn:dirOs ts
7:rdiSsãSqSãsãéd]tuSãOsprq-S:]Ss7:tutqSãsytusS:sS:yéusrknSsrsutã-tépSós
çutütuéqSãs tdputnru2dSãs Vs tã-turdHrsequivocada its jrqréãs ySkpruqSãs d"ãs
qtãqSãsrsptus]SdprpSs]Sqsr7:ékSósDkRqsiéããSOsa“sp)Ss-S:]rsãtn:urdHrstqs
dSããSs-uéqtéuSsã:ã-éuSs]SqSsdSsökpéqSósWsdt]tãã“uérs:qrs]Sdãéitu“ytksrupts
irsut-utãã)Ss-rursitéúrusitsytusitsqrdtéursp)Ss]Sdãt7TtdptstããtãsürpSãOs

356. i
#03i
já-iâc-cicirO4-cibP4srPIiuPiNOuPGiTqqciqc-áb4áiqái4crbPiUcqqFNáIiP4rPNíqiuái
s-i écmci uái âPjrP(âámPi crmPbOzPuci âcIá4ONP-áb4ái ái ysái P4Obmái 4cucqi cqi
UIPbcqiuPiqcâOáuPuáGiàq4P-cqi4gcicrmsIRcqcqiuáNOuciQi-POcriáNUáâ4P4ONPiuái
NOuPi ysái âcbNsIqONP-áb4ái uáONP-cqi uái Nári ysái uáqqPi-PbáOrPi ci ysái
Ps-áb4csi VcOi qcjrá4suci PiáNUáâ4P4ONPiuPi NáIROâáGi ysPbuci Pi -áuOâObPi ysári
IONrPr(bcqiuPiqsqUáO4Piuáiysáiqc-cqis-PiNáruPuáOrPiqcâOáuPuáiuciâHbâárKi
áIPiPrms-áb4PiysáiOqqciqáiuáNáiQi-POcriáNUáâ4P4ONPiuáiNOuPGiAc-áb4áiuáqqPi
-PbáOrPi PIâPbaP-cqi s-Pi OuPuái á-i ysái ci âHbâári íi -POqi VráySáb4áGi
1P4srPI-áb4áKiáqqáiPrms-áb4ciUcuáiqári4rPbqUcq4ciUPrPi-sO4cqiysPurcqiuái
qOb4c-PqKi uci rás-P4Oq-ci Pci uOPjá4áGi .áb4P4ONPqi uái UrcIcbmPri Pi NOuPi
Pr4OVOâOPI-áb4ái Ucri -áOcKi Ucri áNá-UIcKi uái sbOuPuáqiuái 4árPUOPi Ob4ábqONPKi
-sO4Pqi Názáqi UrcIcbmP-i qc-áb4ái ci qcVrO-áb4cGi 1áq4áiUcb4cKi Pi -áuOâObPi
PâPuê-OâPiíiysPqáis-Pi-áuOâObPiuPqiqc-jrPqKiéúiysáiVPzi4Pb4Piésq4OaPiPci
áqâsrci ráObci uPqi qc-jrPqi ái ucqi VPb4Pq-PqGi tqi -cuárbPqi sbOuPuáqi uái
4árPUOPiOb4ábqONPiqgcicqiUróUrOcqiIsmPráqi-PI(Pqqc-jrPucqiuáqqái-sbucKiUcri
cbuáiUárP-jsIP-iqáráqiysáiáq4gciáb4ráiPiNOuPiáiPi-cr4áKiysáibgciáq4gciQi
Ncb4Puáibá-iIúKibá-iâúGi)sá-iUcuái-áuOriciysáiqcVráis-PiPI-PiábysPb4ci
qásiâcrUciá-iâc-PiP-PrrPuciá-is-PiâP-PibgciUcuái-crráriáibgciUcuáKiQqi
NázáqiusrPb4áiPbcqKiqámsOriqásiâP-ObRc\i
i
i
2. A guerra moderna contra o padrão da vida 
 
à-ibábRs-Pics4rPiíUcâPiRcsNáis-PiâsI4srPiysáiOmbcrcsiâc-i4Pb4ciêNO4ci
PysáIPqiVPqáqiuáiuáqábNcINO-áb4ciysáiOIs-ObP-icqiUrcâáqqcqiuPiNOuPiáKiâc-i
OqqcKi4P-jí-icqiuPiNáIROâáKi4rPbqVcr-PbuciPqqO-iPqiârOqáqiuPi-P4srOuPuáiá-i
âP4úq4rcVáqGidc-áaPiâc-icibPqâO-áb4cKiuciysPIiVPzá-cqis-iurP-Pi-íuOâci
7bOâcGidPuPiNázi-POqibPqâO-áb4cqiqgciâIPqqOVOâPucqiâc-ciqábuciuáirOqâciái
qcIsâOcbPucqi Ucri -áOci uái âáqPrOPbPqGi Tqqci ysári uOzári s-Pi 7bOâPi âcOqPJi ci
âc-áaciuPiNOuPi4crbP(qáiâPuPiNázi-POqiPrrOqâPucGiysPbuciqáiUábqPiysái4cuci
âc-áaciéúiâcbâáb4rPiciuáqábNcINO-áb4ciUcq4árOcriá-is-iUáysábciáqUPacKi
áqqáiVP4ciIPbaPis-PiIsziysáiâPrPâ4árOzPibcqqPiíUcâPGifP-cqiPciábâcb4rciuci
ObOâOciuPiNOuPiâPuPiNázi-POqiUrcjIá-ú4Oâci-áuOâP-áb4áiPr-PucqiáKiâc-iOqqcKi
uáONP-cqi uái Nári ysái qc-cqi bóqi -áq-cqi ysái 4crbP-cqi 4suci 4gci
4árrONáI-áb4áiâc-UIOâPuciáiUárOmcqcGi
ã-i rájáb4ci ráIP4ONP-áb4ái écNá-i uPi âOêbâOPi -íuOâPKi Pi mObáâcIcmOPKi

357. i
#05i
âcb4rOjsOsiâc-iPImcibáq4áiqáb4OucGiàIáiUHuáKiUcriáNá-UIcKiIáNPriPqi-sIRáráqi
PiUPrOriqásqiVOIRcqiá-is-PiuPqiUcqOaváqi-ábcqiVPNcrúNáOqGi.cucqicqiUcNcqi
bP4srPOqi4ábuá-ibP4srPI-áb4áiPiPs-áb4PriPiUráqqgcibáâáqqúrOPiuáiâóâcrPqGi
dc-iOqqcKiáIáqiáNO4P-iciâcr4áiáicirc-UO-áb4ciuciUárFbácGitiUcqOagciuáO4PuPi
uáiâcq4PqKiQiUPr4áiPiNPb4Pmá-iuáiUrcUcrâOcbPris-ijc-iâP-Uciuái4rPjPIRciái
uái cjqárNPagci UPrPi ci mObáâcIcmOq4PKi qói 4á-i uáqNPb4PmábqGi )sá-i bgci
âcbqámsái O-PmObPri OqqcKi UcuárOPi 4áb4Pri Ucri s-Pi NáziáNPâsPri uáO4PucGi t4íi
-áq-ciUPrPibámóâOcqi4gci-áqysObRcqiVPI4PiPysOiPibáâáqqúrOPiUráqqgciUcri
VPI4Pi uái âcb4rPUráqqgcGi Eqi RcIPbuáqáqi ugci UráVárêbâOPi Qi -áq-Pi UcqOagci
UcsâciVPNcrúNáIiUPrPiciUPr4cKi-Pqiuá-cbq4rP-i4P-jí-iysáiPImciíiuOVáráb4áGi
dárâPiuái3,_iuPqiârOPbaPqibPi9cIPbuPibPqâá-iá-iâPqPiqá-iPiâcIPjcrPagci
uáis-imObáâcIcmOq4PGitqiâRP-PuPqiâIFbOâPqi-óNáOqiâc-iqásqi-íuOâcqiáq4gci
uáiUrcb4OugcKi-Pqiqc-áb4áiUPrPiâPqcqiuáisrmêbâOPGiNaturalmente, Pi4PNPiuái
-cr4PIOuPuáiObVPb4OIibPi9cIPbuPiíi-ábcriysáiPibcqqPiSbPitIá-PbRPTKiéúiysái
PucrP-cqiâc-UIOâPri4suciuáquáiciUrObâOUOcGi
Ei mrPbuái UPqqci qámsOb4ái rs-ci Qi -P4srOuPuái NPOi bci -áq-ci áq4OIcGi
ysPbucKiâc-iciqsrmO-áb4ciuPipuberdade, qsrmá-iO-UsIqcqiysáiPbsbâOP-ici
4crbPr(qáiPusI4cKiPiqcâOáuPuáiíisbHbO-áiá-iPâRPriysáiPObuPibgciqáiâRámcsi
Pi 4PIi Ucb4ci ábysPb4ci bgci âRámPi Pi 4PIi Ucb4cGi Aá-i cqibáâáqqúrOcqi rO4sPOqKi
áq4P-cqi ObuáVáqcqi ysPb4ci Qqi báâáqqOuPuáqi uái âráqâO-áb4cinaturalmente 
srmáb4áqGiociIPuciucqiPusI4cqKi4áb4P-cqiOriPciábâcb4rciuáIPqiâc-iUrcmrP-Pqi
uáiáusâPagciqá-UráibcNcqiáKiuciIPuciucqiPVá4PucqKiâc-irO4sPOqiqsjq4O4s4ONcqi
4gciUárOmcqcqiysPb4ciObVrs4FVárcqGiysPbuciPiUsjáruPuáiqPOiuciUIPbciPbF-OâcKi
ci 4crbPr(qái PusI4ci qái Nêi P-áPaPuci âc-ci s-i 4cucKi ái ci báâáqqúrOci UPqqci
qámsOb4áiuáiâcr4Priciâcrugcis-jOIOâPIiuPiâPqPiUP4árbPi4crbP(qáiPObuPi-POqi
UrcjIá-ú4OâcGidPrPâ4árOq4OâP-áb4áKiráqárNP-cqiciâcbâáO4ciuáiUPOq(âcrNciPcqi
UPOqi uáqbP4srPucqi SRaben  =  corvo a  Eltern  =  pais  /  Rabeneltern Yi UPOqi
uáqbP4srPucqTKi éúi ysái áqUár4P-áb4ái cqi âcrNcqi áNUsIqP-i qásqi VOIRc4áqi uci
bObRci PqqO-i ysái áq4áqi áq4gci -PusrcqKi UPrPi ysái IáNá-i qsPi UróUrOPi NOuPGi
çrcNPNáI-áb4áKi UráâOqPrá-cqi uái -sO4ci 4á-Uci ái -sO4cqi áq4sucqi âOáb4FVOâcqi
UPrPi âcbâájári Pi qPjáucrOPi bP4srPIi ucqi âcrNcqGi 1gci UráâOqP-cqi Ucr4Pb4ci
Pu-OrPr(bcqiqáiá-ibcqqPiqcâOáuPuáiPqiUáqqcPqiqái4crbP-iâPuPiNázi-POqi
NáIRPqiáKiâc-iOqqcKiâPuPiNázi-ábcqiPusI4PqGiã-PiRcruPiuáiUqOâc4árPUás4Pqi
NONái uái jrObâPri uái UsjáruPuái âc-i UáqqcPqi ysáKi UáIcqi Pbcqi ysái 4ê-Ki éúi
âRámPrP-iQiârOqáiuPi-áOP(OuPuáGidPuPiVPqáiuáiNOuPibgciuc-ObPuPiVcrbáâáiPi
jPqáiUPrPiciVrPâPqqciuPiqámsOb4áGiài4cuPiáIPjcrPagciUcq4árOcriíi4Pb4ci-POqi

358. i
#06i
uOVFâOIKi Ucrysái ci âP-Uci VPNcrúNáIi Pci uáqábNcINO-áb4ci âcbqOq4ái qá-Urái uPi
íUcâPibP4srPI-áb4áiUráNOq4PiUPrPiOqqcGi
tUóqi s-i bPqâO-áb4ci áNâáqqONP-áb4ái âczOuci ái s-Pi UsjáruPuái bgc(
uc-ObPuPKiPicriseida meia-idade -sO4PqiNázáqi4P-jí-ibPsVrPmPrúGidc-ci
áqqái Ucb4ci uáâOqONci bci UPurgci uPi NOuPi uái âPuPi UáqqcPi áq4úi PIí-i uOqqci
âPrrámPuciâc-ici4árrFNáIi4á-PiuPiNáIROâáKiáIáiVráySáb4á-áb4áiVrPâPqqPiP4íi
-áq-ciysPbuciPqiârOqáqiPb4árOcráqiVcrP-iqsUárPuPqGi1Pi-PbuPIPKiciUPurgci
UrO-cruOPIi uPi NOuPKi Pi ârOqái uPi -áOP(OuPuái íi ráUráqáb4PuPi âc-ci Ucb4ci uái
4rPbqOagcGi ti -PbuPIPi íi s-i qF-jcIci âc-s-i Pi 4cuPqi PqiâsI4srPqKi ysái qái
âcbqárNcsiáb4ráibóqibPqircqá4PqiuPqiâP4áurPOqimó4OâPqKiqárNObuciqcjiuONárqPqi
Vcr-Pqiâc-cijPqáiUPrPiPi-áuO4PagcibciErOáb4áiái4ábuciuáONPuciqásirPq4rci
á-i4cuPqiPqiâsI4srPqGi
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
 cqPiPIysF-OâPiuái1c4rá(oP-áiá-içPrOq
6"
i
i
Aábuci ci Prysí4OUci uci âP-ObRci uci uáqábNcINO-áb4ci Rs-PbcKi áIPi áq4úi
Ob4O-P(-áb4áiIOmPuPibgciqc-áb4áiQibcqqPiáNOq4êbâOPi-Pqi4P-jí-iQiuái4cuci
cisbONárqcGidPuPiú4c-ciíis-Pi-PbuPIPKiâc-iqsPiuPbaPiuáiábármOPiPciráucri
uciUróUrOciâáb4rcKicib7âIáciP4H-OâcGidc-ci4sucibáq4PiârOPagciâcbqOq4áiuái
ú4c-cqKi 4suci 4P-jí-i âcbqOq4ái uái -PbuPIPqGi .cuPi âíIsIPi íi ráUrcuszOuPi Pi
UPr4Ori uci UPurgci UrO-cruOPIi uPi -PbuPIPKi éúiysái PysOi4P-jí-i 4suci mOrPi á-i
4crbciucib7âIáciuPiâíIsIPiysáiáq4úibciâáb4rcGidc-ciPiNOuPiNámá4PIKiPbO-PIiái
Rs-PbPi íi VáO4Pi uái âíIsIPqKi 4P-jí-i báq4ái UIPbci 4suciáq4úi jPqáPuci bPi
i

359. s
#0!s
qrdirkrósgSããrs(tuursRsén:rkqtdpts:qrsqrdirkrOsj“s7:tsnéursrSsutiSusits
ãt:s]tdpuSs-rursSs7:rks]Sdytuntsprq/RqsrsüSuHrsirsnuryéiritósDpRsqtãqSsSs
ãéãptqrs ãSkrus ]Suutã-Sdits rs :qrs qrdirkrOs ]Sqs Ss lSksrSs utiSus iSs 7:rks
]éu]:krqs pSiSãs Sãs -krdtprãós es :déytuãSOs üédrkqtdptOs ]Sqs rs dt/:kSãrs tqs
tã-éurkOsprq/Rqspur4srsrããédrp:ursirsqrdirkrósmqs:qsq:diSsitsqrdirkrãOs
p:iSsr/uénrstqsãéstããtsãBq/SkSs-uéqSuiérkOstsprq/RqOsdrp:urkqtdptOsSsãtus
a:qrdSós gSããrs yéirs ãts itãtdySkyts dtããts -riu)SOs ts d:d]rs drirs dtãprs
]uérH)Ss-Sitsjrqréãsr/rdiSdrustããrsqSki:urós
Dsyéirsa:qrdrs]SqtHrs]Sqsrs]Sd]t-H)SsdSs-SdpSs]tdpurksirsqrdirkróses
-SdpSOsdrsqrptq“pé]rOsRsitüédéiSs]SqSsd)SsptdiSsiéqtdãztãsdSstã-rHSstOs
tqs ]Sdãt7Twd]érOs ãSqtdpts -Sits ãtus ]Sd]t/éiSs éitrkqtdptós mkts Rs :qs
ãBq/SkSs-rurs:qs-krdSs7:tsd)Sstúéãptsdtãptsq:diSOs-SéãsdSsq:diSs-Skrus
p:iSsptqsiéqtdãztãósoSqsrs]Sd]t-H)SOsitéúrqSãsSsédüédépSsãtqsiéqtdãztãs
ts rptuuéããrqSãs dSs öptuSs qrptudSOs Sdits tdputprdpSs rédirs tãprqSãs /tqs
-u"úéqSãsirs:déiritósDs]uérdHrsRs:qs]Sqsrsq)tósmãprs:déiritOstdputprdpSOs
r/rdiSdrsSs]tdpuSs-rããSsrs-rããSOsiéuénédiS2ãts-rursrs-tuéütuérsirsqrdirkrós
gSs drã]éqtdpSs rs ]uérdHrOs tqs qtéSs Vãs iSutãs iSs -rupSOs Rs tú-:kãrs ]Sqs
nurditsyéSkwd]érsirs-ruriéãBr]rsptuursiSsür42it2]SdprsiSsr/rãpt]éqtdpSs"/yéSs
ts r:pSq“pé]Sós Ds kénrH)Ss üBãé]rs ]Sqs rs q)ts ts ]Sqs rsrkéqtdprH)SOs Ss ]Sui)Ss
:q/éké]rkOs Rs ]Suprirós oSqs rs -uéqtéurs édã-éurH)Ss itsruOs ã:rsúnica nurdits
]âqrurs]ruiBr]rsiéyéit2ãtstqsduas qtpritãs-SusqtéSsiSsãt-pSs]ruiBr]SOsSãs
iSéãs-:kqztãsãtstú-rditqstsrsutã-éurH)SOs]Sqsãt:ãs-"kSãsitsédã-éurH)Ssts
tú-éurH)SOsptuqédrsits-utditu2dSãsitüédépéyrqtdptsdrs-SkruéiritósDpRsrsökpéqrs
tú-éurH)SOs ]Sqs rs 7:rks ySkprqSãs rs r/rdiSdrus tãpts q:diSs -SkruOs Ss ãtus
a:qrdSs -ut]éãrs utã-éurus édédptuu:-prqtdpts ts -rnrus pué/:pSs Vs -Skruéiritós
(rq/Rqsit-Séãsitããts-rããSs7:tsãtsrürãprsiSsqtéSstqsiéutH)SsrSsq:diSOs
yéytd]ériSsq:éprãsyt4tãs]Sqsitãtã-tuSstsr/rdiSdriSsrSãsnuépSãOsrs]uérdHrs
-tuqrdt]tsrédirsq:épSs-u"úéqrsVsq)tósDs-uéd]é-éSstkrsRsrqrqtdprirOsrpRs
7:ts éããSs prq/Rqs ptuqédrs ts Ss rkéqtdpSs Rs -SãpSs ]rirs yt4s qréãs tqs ã:rãs
-u"-uérãs q)Sãs tOs j:dprqtdpts ]Sqs tktOs prq/Rqs rs utã-Sdãr/ékéiritós
=édrkqtdptOs rs ]uérdHrs -ut]éãrs rdirus ]Sqs rãs -u"-uérãs -tudrãOs -ut]éãrs
r/rdiSdrusrstãp“ytks-SãéH)Ssits/u:HSãstqsürySusiSs-tuénSãSstsk“/ékst7:ékB/uéSs
ãS/utsi:rãs-tudrãósmsrããéqstkrsityts-uSããtn:éusrs-rupéusitsrnSurOsrpRs7:ts
üédrkqtdpts-rããrsrs]rqédarusãS/utsrãs-u"-uérãs-tudrãsprq/RqstqsãtdpéiSs
üén:uriSsts]SuprsSs]Sui)Ss:q/éké]rks7:tsrskénrsVs]rãrósmkrs]SqtHru“srsürkrusts
tqs rkn:qs qSqtdpSs krdHru“s ãt:s -uéqtéuSs d)Ss rSs q:diSOs ]Sqs Ss 7:ts ãts
itkéqéprststú]k:és-ruptãsirsutrkéiritósoSqs]rirsd)Ssts]Sqs]rirs-rããSOstkrs

360. s
#3?s
ãts rürãprs rédirs qréãs iSs ]tdpuSs ts ãts tãüSuHrs -Sus -uSããtn:éus tqs iéutH)Ss Vs
-tuéütuérsirsqrdirkrós
grs-:/tuiritsptuqédrstdp)Ssrs]uérdHrOs7:tsitéúrsitsãtusdt:pursts-rããrsrs
ãtus Frs q:katuFs S:s FSs aSqtqFós grãs ]:kp:urãs ru]ré]rãOs rs ]uérdHrs -ut]éãryrs
qSuutusuép:rkqtdpts-rurs7:tsSsri:kpSs-:itããtsdrã]tuósmkrsFqSuuérFs]SqsqtiSs
ts ãS/s pSup:urãstqs :qs uép:rks its -:/tuirits q:éprãs yt4tãs ãrdnutdpSs ts ãt:ãs
-réãOs]SqSs]Suutã-SdiérOsüé]ryrqsitsk:pSósesri:kpSsãSqtdpts-Siérsdrã]tusrs
-rupéusirsqSuptsitüédépéyrsirs]uérdHrósDs-rupéusirBsaryérsqréãs:qsri:kpSsdSs]k)Os
7:tspédarsitéúriSsp:iSsSs7:tstursédürdpéks-rurspu“ãOstqs:qsS:puSsq:diSós
D-"ãsrs-:/tuiritOsrs]Sdã]éwd]érsiSsürpSsits7:tsãtstãp“siéyéiéiSsrSsqtéSOs
S:s ãtjrOs irs -u"-uérs éq-tuütéH)SOs Rs p)Ss nurdits 7:ts Sãs jSytdãs ãts -ztqs rs
/:ã]rusã:rsS:pursqtpritOsrs7:tskatãsürkprósDsyS4s-S-:krusãr/ts7:tsãtspurprsirs
qtpritsqtkaSuOsirscara-metade. 7:rdiSstkrsRstd]SdpurirOsrs-uéd]é-éSsi“sits
ürpSs tããrs éq-utãã)Sós oSqs Ss ptq-SOs tdputprdpSOs -tu]t/t2ãts 7:ts Ss 7:ts ãts
tã]Skat:süSésSs-u"-uéSskriSsitsãSq/urósDnSursj“sd)Ssã)Ssq:épSãsSãs7:tspwqsrs
]Surntqsitsut]Sdat]tus7:ts]Sdpéd:rsãtspurprdiSOsrnSursqréãsiSs7:tsd:d]rOs
irsqtpritsqtkaSuOsr7:tkrs7:tsürkprs-rursrs-tuütéH)Sós
ltn:édiSsSsqrdirqtdpSs/B/ké]SsFoSd7:éãprésrsptuurZFOsSs]rqédaSs]Sdpéd:rs
rürãprdiS2ãtsiSsqtéSststqsrkn:qsqSqtdpSOsr-"ãsãtsptuskSnuriSsqréãsS:s
qtdSãsdSsq:diSsiSãs]Sdpu“uéSãOspSiSãs]atnrqsVs/Suirsirsqrdirkrós(:iSs
rnSurs néurOs Ss ]rqédaSs d)Ss -uSããtn:ts drs iéutH)Ss ]Sãp:qtéurs ts pSirãs rãs
ptdprpéyrãsits-uSããtn:éusdtktsr-tãrusiéããSsüur]rããrqstsitytqsüur]rããruóses
7:rdpSstããts-SdpSsitspurdãéH)SsdrsyéirsRséq-Suprdpts-Sitsüé]rus]kruSs-tkSsürpSs
its7:tsrsqtié]édrsr]riwqé]rOs7:tsr/ãSk:prqtdptsd)Ssptqs]Sdã]éwd]érsiSs
-riu)Ssitsü:diSOsprq/RqsSsitã]S/ué:ósgrsq:katuOsd)SstursiéüB]éks-tu]t/tusrs
qtdS-r:ãrs rpuryRãs iSs qru]rdpts üéqs irs qtdãpu:rH)Ss tsrs dBpéirs
purdãüSuqrH)SsaSuqSdrkOsqrãs]SqsSsptq-Ssd)Ssãts-Sitsitéúrusits-tu]t/tus
rs]uéãtsirsqtér2éiritsdSsaSqtqsprq/RqOsãS/utp:iSsd)Ssdrsqtiéirstqs7:ts
tkrs ãtq-uts utãyrkS:s -rursâq/épSãs d)Ss ké/turiSãós eãs-uS/ktqrãs pB-é]Sãs irs
q:irdHrOsitsSdirãsits]rkSusrsit-utããztãOs7:tsã"sut]tdptqtdpts]SkS]rurqs
dSããrsqtié]édrstqsãt:surãpuSOsã)Ssitã]Sdat]éiSãs-Sus-ruptsiSãs-SySãs7:ts
yéytqs ]Sdã]étdptqtdpts dSs -riu)Ss irs qrdirkrós Ds ur4)Ss -Situérs tãprus tqs
:qrs S:purs tã]rkrs its yrkSutãs ts tqs :qrs r]téprH)Ss ãtqsutãtuyrãs irãs
iéütutdptãsürãtãsirsyéirós
çrurs Sãs -SySãs ru]ré]SãOs rs R-S]rs iSs qtéSs irs yéirs Rs üut7Ttdptqtdpts
]Sdãéiturirs Ss -SdpSs ]:kqédrdptOs 7:ts rédirs utããSrs tqs dSããSs ]Sd]tépSs its
]kBqrúsSKlimakteriums2sqtdS-r:ãrTósDstú-rdã)SsüBãé]rstOs]SqstkrOsrsirsüSuHrs

361.
#3
$) N%$ *K%+)$ +8 ( N' $*)$%$ &+u $
*$(()+$% N%$ ' )$%$ = $%+ ' ' K
$u$c) B* %$ + & ';* u+ +% () c)
$(()+$%*K *uB* u+ *$(()+$%& *'(* Fu
c$*( + *u * 9D* *'))%u )* ()(+ ** '%u$)
c$*c)$%+$%&
Fu) Fu $;* c$*) +* c+ *$ *)$ ()c
)+)$u) *8 *=7+B()$' *K,:Fu*(>+7,%)(
(% K%$Qu$) Kc+u%**&$ +%Kc+8)+
+u$K$* + K=' *u+ ' ** +$ %u ' u+ u%
8+ N)*%>$c) &$*F$%+$%K** 2%)+ c)* () % +'uc
'*$% u+'7+ ' *&** 2 + +%Fu $ $% K
Q*(D* %=+*+ *' +KFu Fu+ $) K$(>+$$u+
D' 8u) &;*K c$%:)K*% +*c%)( +$%+8u &%=
+*+Fu $ +%*u'$ u=+';N)+K%$% +* )$ **)+
)$:B u %c:B ' $ (>B & Fu u% + $) * ')
)$%'% *%$% %)( *$8)% *+%*8+ ,u($)\**% *
$)* *%: $ + + Fu) c :(* 6? $* ' c c%)D:B*
c+ *c$%*&+c+' c+% )*%$% %)( *% ' ) K
= u+ )$) c+( Fu $ * 9$)* u * *Fu)+;* *
'' +' **2%)+$c$%&*$* $ *Q:u K$+*
'+)% Fu + + )+')* +$%8+K% c+ *% +* +
$%$& + ( 9$)K Fu $ *$% Fu *u *%: c $K *
%) % % $F) +$% c+ u+ ,(+ 9$) Fu*$% Fu
' % * 'N)+ & : $$u+ D ' Fu c M8)Fu ucM
'Fu ': u $ : u+ ++7 $*% ' $& ** 8 D ' %
$ %uD = c)% c+ ()$%& +* $;* Fu +(+* *
+)7u$*' c9$)c *K*'c) +$%*+)7u$*(*K:$%K
$( +$%K' c $%**cu*K7 $)*u u+u%u $$
'c)*+* $c M %D c$%c)+$%M& ;* ',% +* **
c+'% +$%)$)$$*c + *')+)%)(*KFu*+u)%*u')*
$;*$Fu )***8&
$ ,: $ %+* +$ c $c )7 +%K 78 +* $*
')+)**%:)*Q7 *8 89*)c &$% +*)$ c)* +) B
) ' $% * $( +$% +7 * Fu )** $ ' c$%)$u
**)+KFu ')+) +% ,:' **u&+% )*c$c)+$%*KFu Fu
u+() $ ( c$cu)Fu () (% B*))B*' +%K

362. i
#3"i
ysáiUáruá-cqiuáVObO4ONP-áb4áibcqqPiésNáb4suáiáiysáiá-iIsmPriuáIPiPiNáIROâái
áq4úijP4ábuciQiUcr4PGiã-PiqírOáiuáiUrcjIá-Pqi-íuOâcqiráIáNPb4áqiqsrmá-iPi
UPr4OriuPiráqOq4êbâOPiPiáq4PiqáagciuPiNOuPGiàNUárO-áb4P-cqiuái-PbáOrPi4Pb4ci
-POqiârPqqPibciâcrUciciysáibgciysárá-cqiUárâájáribPiâcbqâOêbâOPGi
i
i
i
i
i
3. Menopausa e osteoporose 
 
dc-ci cqi qOb4c-Pqi 4FUOâcqi 4POqi âc-ci cqi âPIcráqi ái cqiqsr4cqi uái
4rPbqUOrPagci éúi VcrP-i PjcruPucqi bci UrO-áOrci NcIs-áKi PysOi 4rP4Prá-cqi
qc-áb4áiuciqOb4c-Pi-cuárbciuPicq4ácUcrcqáGidc-ciPicq4ácUcrcqáiqá-Urái
áNOq4OsKiáIáiíi-cuárbcibPi-áuOuPiá-iysáiáq4áiuOPmbóq4OâciVcOiráIPâOcbPuciRúi
UcsâcKi -Pqi bgci Ps4c-P4OâP-áb4áKi âc-i Pi -ábcUPsqPGi oái VP4cKi Pi
uáqâPIâOVOâPagci ucqi cqqcqi qái Pâáb4sPi âc-i áIPGi àb4rá4Pb4cKi áIPi bgci íi s-i
qOb4c-Pi uái ucábaPKi -Pqi s-i qObPIi bcr-PIi uPi PuPU4Pagci uci âcrUci báqqPi
íUcâPGitUáqPriuOqqcKiráâáb4á-áb4áiáIPiNá-iqábuci4rP4PuPiâc-iPUIOâPaváqiuái
áq4rómábci Ucri -sO4cqi mObáâcIcmOq4PqGi Tqqci 4á-i PuOâOcbPI-áb4ái ci áVáO4cKi
PmrPuúNáIiUPrPi-sO4Pqi-sIRáráqKiuáiysáiPi-ábcUPsqPiqáéPiOmbcrPuPiâc-ci
UPsqPGiEiâcrUciíiábmPbPuciUáIPqiPUIOâPaváqiuáiáq4rómábciPi4PIiUcb4ciysái
âRámPi Pi Pqqs-Ori ysái 4suci âcb4ObsPi âc-i Pb4OmP-áb4áKicsi qáéPKi âc-ci bPi
ésNáb4suáKiáiysáiPi-suPbaPibgciíiO-Obáb4áGi
)sá-i4á-i-áuciuPiuáqâPIâOVOâPagciucqicqqcqiáiuPiâPrêbâOPiuáiâúIâOci
uáNárOPibPiNáruPuáiVcrbáâáriâúIâOciPciâcrUcGiàb4rá4Pb4cKiíiOb4áráqqPb4áibc4Pri
ysái Pi PUIOâPagci uái âúIâOci báqqPi íUcâPi bgci 4á-i ysPIysári áVáO4cGi Ei âcrUci
âcbqOuárPiqsUírVIsciciâúIâOci-ObOq4rPuciáiNcI4PiPiáIO-Obú(IcGiàIáiâcbâIsOiysái
PmcrPiUcuáiPIONOPr(qáiáibgciUráâOqPi-POqiuáicqqcqi-PâOacqKiéúiysáicqi4á-Pqi
uPiNOuPi-suP-iâc-iPi-suPbaPiáiciâáb4rciuáimrPNOuPuáimuda uPiP4ONOuPuái
áN4árbPiUPrPiPiOb4árbPGitmcrPKi4rP4P(qái-ábcqiuáiPUcOPr(qáibcqicqqcqiVFqOâcqi
ysáiábâcb4rPriqsUcr4áibPiáq4rs4srPiPbF-OâPiOb4árbPGi1ciysáiqáiráVáráiQiNOuPi
áN4árbPKi Pi -ábcUPsqPi uáNárOPi 4ári s-i PqUáâ4ci uái UPsqPi ái uái ráUcsqcGi Wi
qc-áb4áiP4rPNíqiuciIsuOjrOciysáiciâcrUciíiIáNPuciPiâcb4ObsPriuáUcqO4Pbuci
bcqicqqcqiáNP4P-áb4ái4Pb4ciâúIâOciysPb4ciPb4áqGi
çcuá(qái OmbcrPri Pi -ábcUPsqPi âc-i áqqái 4rsysái Rcr-cbPIKi âcb4ObsPri

363. s
#3#s
/uéd]rdiSsitsjSytqststúénéusiSãsSããSãósDs-S-:kruéiritsitspréãspu:7:tãsd)SsRs
itsriqéurus7:rdiSsãts-tdãrsdSs]:kpSsVsj:ytdp:itsiSqédrdptstsdrsdtnrH)Ss
irsytkaé]ts7:tsSsr]Sq-rdarósmdputprdpSOs-tuqrdt]tsrs-tun:dprsãtsSs7:tsãts
7:tus Rs utrkqtdpts ãr]uéüé]rus rs ]ard]ts its ã:-turus ]Sdã]étdptqtdpts tããrs
nurdits]uéãtsits-rããrntqsirsyéirstqs-uSksits:qrsqtdpéursyéprkósms-ut]éãSs
rkéyéru2ãtsprdpSsüBãé]rs7:rdpSsrdBqé]rqtdptsts-ut-ruru2ãts-rursSsutpSudSOsSs
]rqédaSsits]rãrsirsrkqrósçrurséããSsRsdt]tãã“uéSskéyuru2ãtsiSskrãpuSós7:rdpSs
qréãs éããSs r]Sdpt]ts tqs ãtdpéiSs üén:uriSOs qréãs tãp“ytks -tuqrdt]tu“s rs
tãpu:p:ursiSs]Su-Sós
D-tãrus irãs utéyédié]rHztãs tqs ]Sdpu“uéSOs Ss aSqtqsqSitudSs RsaSãpéks Vãs
q:irdHrãs drs yéirós Ds q:irdHrs iSs ytu)Ss-rurs Ss édytudSs ts yé]t2ytuãrs j“s Rs
ã:üé]étdpts-rurs7:tsqékaztãsits-tããSrãOsãéq:kpâdtrsts]SktpéyrqtdptOsptdarqs
Ss drué4s tdp:-éiSs ts ut]Suurqs Vs nué-ts -rurs ut-utãtdprus Ss ptqrós eãs rntdptãs
dt]tãã“uéSãs-Sitqsãtustd]SdpuriSãstqs7:rk7:tus]rdpSós
çrut]tsp)Ssãéq-ktãsqrdirusp:iSsSs7:tsRsitãrnuri“ytks-rursSs]Su-SsVãs
üryrãósesürpSsits7:tsrsqtié]édrsrédirs-Sus]éqrsr-"étstããtsjSnSsRs:qstuuSs
]5qé]Ssitsãt:sitãtdySkyéqtdpSsp)Ss]atéSsitsq:irdHrãós3:rdiSsãtsqtiéprs
ãS/uts Sãs run:qtdpSãs nédt]Sk"né]SãOs tktãs ãSqtdpts -Sitqs ]r:ãrus tãp:-Suós
3:tqs qtpts qtiSs drãs q:katutãs ié4tdiSs 7:ts ãt:ãs SããSãsy)Ss ãts 7:t/urus
]rãSsd)Sstdn:krqsdtda:qstãpu"ntdSsitytuérOstdputsS:purãs]SéãrãOs-tuqépéu2
ãts-tun:dprus]SqSsSãs/ékaztãsitsq:katutãs7:tsyéyturqsrdptãsirsqSirsiSs
tãpu"ntdSs -:iturqs ã:-turus tããrs R-S]rs -tuénSãrs ãtqs üurp:urãs "ããtrãOs prks
]SqSsq:éprãsrd]é)ãs]Sdãtn:tqsür4tusrpRsaSjtós
mãptsrun:qtdpSsãSqtdpts-tuitstqséq-tupédwd]érs-rursr7:tktsS:puSOsd)Ss
qtdSãs7:tuéiSsdtãptãsptq-Sãsp)Ss]atéSãsitsmudanças: FltsrsãtdaSursd)Ss
-tuqépts 7:ts ãt:s öptuSs ãtjrs utpéuriSOs tkts -Sits ãts itntdturus its üSuqrs
qrkéndrFós ltuérs -SããBytks ut]Sqtdirus rs rq-:prH)Ss iSãs /urHSãs :péké4rdiSs rs
qtãqrsk"né]rósmktãsãtq-uts-Situérqsptus]âd]tusits-tktstsitntdturuósmããts
-âdé]Ssür/ué]riSsd)Ssã"sktyS:srs:qsr:qtdpSsãtqs-ut]titdptãsdSsBdié]tsits
S-turHztãsiSsöptuSOsqrãsrkRqsiéããSstã-rkaS:s:qrsédãtn:urdHrs-utS]:-rdptós
grp:urkqtdptOsprdpSsrdptãs]SqSsrnSurOsa“sãép:rHztãsdrãs7:réãsSsöptuSsityts
ãtusutpéuriSósArãs]SqSsrsq:katus-Sitsãr/tusãtsãt:snédt]SkSnéãprs-rupé]é-rsirs
]u:4rirs]SdpursSãsöptuSãsS:sptqsur4ztãsqtié]rqtdptsü:dirqtdprirã\scqrs
irãsqédarãstú-tuéwd]érãsFqRié]rãFsqréãsytunSdaSãrãsRsrsits7:tsSãsqéSqrãs
-Sitqs td]Skatus ãéq-ktãqtdpts -tkSs ürpSs its rãs q:katutãs ]Sdã:kprutqs -rurs
:qrs ãtn:dirs S-édé)Ss :qs nédt]SkSnéãprs 7:ts d)Ss Rs ]éu:uné)SOs 7:ts d)Ss ptqs
dtda:qsédptutããts-tããSrksdrsS-turH)Sós

364. i
#3-i
1gciRúiObVáIOz-áb4áibábRs-i4rsysáiâcrráqUcbuáb4áiUPrPiPiUrcjIá-ú4OâPi
uPicq4ácUcrcqáKiáNâá4ci4PINáziráâcrráriQiqPsuúNáIirPzgciRs-PbPiáis-icIRPri
qcjráiPiâPuáOPiuáimárPaváqiVá-ObObPqKiuáibcqqPqiPNóqiP4íiàNPKiPiUrO-áOrPi
-sIRárGi .cuPqi áIPqi 4ONárP-i ysái Pu-ObOq4rPri ái -Pb4ári qásqi Rcr-HbOcqi á-i
cruá-iqá-iPiPésuPiuáimObáâcIcmOq4PqKiái-áq-ciPqqO-Kiá-i-íuOPKiP4ObmOrP-i
s-Pi OuPuái -POqi áIáNPuPi ysái qásqi -PrOucqi áKi uái ysPIysári Vcr-PKi bgci
ysájrPrP-iqásqicqqcqiâc-i-POcriVráySêbâOPGi
tiUrcVOIPNOPi-POqirPzcúNáIiá-iráIPagciPi4cuPiPiUrcjIá-ú4OâPiâcbqOq4áiá-i
s-PiNOuPiUIábPiáiqP4OqVP4órOPiUPrPiciUóIciVá-ObObcKiPb4áqiysáiPi-ábcUPsqPi
qái PbsbâOáGi )sPbuci áIPi âRámPKi s-i uáqIcâP-áb4ci ucqi 4á-Pqi á-i ysáq4gci
UPrPi UIPbcqi PbF-Oâc(áqUOrO4sPOqi UrcUcrâOcbPi ci -POqiUrcVsbuci PIFNOcGi )sá-Ki
bPqicâPqOváqicUcr4sbPqKi4rPbq-O4OsiqásiâPIcriPciRc-á-KiuáUcOqiuOqqcibgci
UráâOqPiqáiVPzáriuái-sIRáriPruáb4áiá-iâOrâsbq4HbâOPqiObâcbNábOáb4áqGitmcrPi
qárOPibP4srPIiqáriVcmcqPiá-iráIPagciPics4rcqiâcb4á7ucqKiuáiáb4sqOPq-Pr(qái
UáIci UóIci cUcq4cKi ci -sbuci áqUOrO4sPIGi )sá-iresolveu qásqi uáqáécqi uái
uáqâábuêbâOPKi uái 4ári rájáb4cqKi bgci UráâOqPi uáONPri ysái bPuPi -POqi qái
uáqábNcINPiá-iqási74árciPUóqiPi-ábcUPsqPGitiVár4OIOuPuáiáiciâráqâO-áb4ci
PmcrPiVPzá-iUPr4áiuci-sbuciPbF-Oâc(áqUOrO4sPIGi)sá-iqáiIONrPiuáiIPq4rcibPi
-ábcUPsqPiái-suPiPicrOáb4PagciuPiNOuPiuPiáNUPbqgciáN4árOcriUPrPiPiOb4árOcrKi
bgciUráâOqPi-POqiuáicqqcqi4gciUáqPucqiái4á-ibáIáqiqsVOâOáb4ái4s4PbciUPrPi
ábVráb4PriciâPObRciuáiNcI4PiQiâPqPiuPiPI-Piqá-iVrP4srPqGi
i
Perguntas 
eGi çcqqciPqqs-OriPitarefa uPi-suPbaPiysáiPâc-UPbRPiPiârOqáiuPi-áOP(
OuPuá\i
õGi tu-O4OiáiqP4OqVOzi-ásqiuáqáécqiá-iráIPagciQiuáqâábuêbâOPiáiQiMNOuPMKi
csi uáONci ysái PysOIci ysái VPI4Pi âráqaPi qcji Pi Vcr-Pi uái -Oc-Pq\i fONOi ci
qsVOâOáb4á\iàq4csiVPr4P\i
pGi 9úi UIPbcqi bcqi ysPOqi mcq4PrOPi uái -suPri ái bgci -ái P4ráNc\i Ebuái
UcuárOPi4crbPr(-áiVír4OIiá-iqáb4OuciVOmsrPuc\i
CGi )sáiIPq4rciuáNárOPiqcI4Pr\i)sái4PráVPiuáNárOPiâc-áaPr\i
5Gi Ebuái-áiVPI4Piáq4rs4srP\iEbuáiUcqqciábâcb4rú(IP\i
i
i
4. A crise da meia-idade 
 

365. i
#30i
.rP4P(qáiuPi-ábcUPsqPi-PqâsIObPKicsiqáéPKiuPqiáNOmêbâOPqiuái-suPbaPi
ysáiráqNPIPrP-iUPrPiUIPbcqibgciIOjárPucqGitiUPIPNrPimrámPikrisisiÓYiârOqáxi
ysáriuOzárKiáb4ráics4rPqiâcOqPqKiuáâOqgcKiáiciRc-á-iuáiVP4ciUráâOqPiuáâOuOriqái
ysári á-Uráábuári ci âP-ObRci uái NcI4Pi âcbqâOáb4á-áb4áicsi UPuáâê(Ici
ObâcbqâOáb4á-áb4áGitiuáâOqgciqcjráiqáiáIáiysáriqámsOriPuOPb4áiâc-ciPb4áqi
csirá4crbPribgciâPjáiPiáIáGiEiUPurgcibgciPiPu-O4áiáiVcraPiPcirá4crbciuáis-Pi
Vcr-Picsiuáics4rPGiEbuáibciâP-ObRciuáiOuPiNPIOPiPiVrPqáijFjIOâPJiMdcbysOq4POi
Pi4árrPMKiUPrPiciâP-ObRciuáiNcI4PiNPIáJiMà-iNáruPuáiNcqiuOmciysáiqáibgci
rá4crbPrá-iáibgciNcI4Prá-iPiqáriâc-ciPqiârOPbaPqKibgciPIâPbaPrgciciráObci
âáIáq4áiuáioásqGMi
ti-POcrOPiqáb4áiciUsNgciUPrPi4rúqibáqqPiíUcâPGiAóiysáKiâc-ciqá-UráKiPi
ráqcINáriPqiâcOqPqibciUIPbciVFqOâcGitqqO-KiUáqqcPqiuái5,iPbcqKiá-iNáziuáiqái
4crbPrá-ics4rPiNáziâc-ciPqiârOPbaPqiPbO-OâP-áb4áKi4crbP-(qáiáN4árbP-áb4ái
ObVPb4OqKiNáq4á-(qáiâc-i-cuPiécNá-Kiâc-UrP-iâPrrcqiáqUcr4ONcqiáiUrcâsrP-i
bP-crPuPqiécNábqGidc-iciâsI4ciQiésNáb4suáiuc-ObPb4áKiOqqcibgciíiuOVFâOIGi]úi
uciUcb4ciuáiNOq4PiVObPbâáOrcKiâPrrcqiáqUcr4ONcqiqgciâcbq4rsFucqiUrObâOUPI-áb4ái
UPrPi qábRcráqi uái OuPuáKi Pi -cuPi uái ysPIysári Vcr-Pi áq4úi uOrOmOuPi UPrPi ci
écNá-KiáiuáNOuciQiqáUPrPagciPbF-OâPiucqiUPOqKiysáicâcrráiâc-iVráySêbâOPKi
áNOq4á-i qsVOâOáb4áqi -ábObPqi écNábqi ysái uái jc-i mrPuci NONábâOP-i âc-i s-i
qábRcriuáiOuPuáiciUrcjIá-PibgciráqcINOuciâc-iciUPOGiàqqPiPu-ObOq4rPagciuPi
ârOqáibci-sbuciáN4árbcKiPImcirOuFâsIPKiPObuPiíi-áIRcriysáiPiráâsqPi4c4PIiá-i
uPriciUPqqcibáâáqqúrOcGi)sá-iqáibámPiPiVPzê(Iciá-iqáb4OuciVOmsrPuciVcraPici
âcrUci Pi 4c-Pri qási IsmPrGi tidepressãoi qárOPi s-Pi uáqqPqi Vcr-Pqi bgc(
ráuO-OuPqiuáirá4crbcGioáUráqqgciysáriuOzáriIO4árPI-áb4áiMIcbmáiuPiUráqqgcMi
csi MuOq(4ábqgcMKi ái uái VP4ci áqqPi Ucq4srPi uái NOuPi âcb4í-i ci ráIPNP-áb4ci uái
4cuPqiPqi4ábqváqKiPObuPiysáiqáéPiuáiVcr-Pi4c4PI-áb4áibgc(ráuO-OuPGi
à-i Názi uái UPrPri âc-i 4suci ái áb4rámPri ci UrcjIá-Pi uPi UróUrOPi NOuPi Qi
UráNOuêbâOPiuciàq4PucKi4rP4P(qáiqO-iuáiráIPNP-áb4cKi-Pqiuáis-PiVcr-Pi-POqi
áNOmáb4áGiti4ábqgciíi-úNO-PibPiUárOVárOPiuPi-PbuPIPGi]sq4P-áb4áiIúKicbuáiPi
áNUPbqgciuciUcuáriáiuPiObVIsêbâOPiáq4úi-POqiuOVsbuOuPKiáNOmá(qáicirá4crbciQi
sbOuPuáKicbuáibgciRúiysPIysári4ábqgcGiEiuO4PuciqámsOb4áiciVcr-sIPiQiqsPi
-PbáOrPJiM)sPbuciáq4úi-áIRcriíiysPbuciqáiuáNáiUPrPrMGiçcri4rúqiuáIáiáq4úiPi
áNUárOêbâOPiuáiysáKiâPqciâcb4rúrOcKiVcracqP-áb4áiqái4crbPrúi-ábcqijáIcGi
Ei-O4ciuáqâráNáicirá4crbciuPiPI-PiPciIPriá-i4cuPqiPqiqsPqiNPrOPb4áqJi
çPrqOVPIiUráâOqPiUrcâsrPriáqqáiâP-ObRciuáiNcI4PiQisbOuPuáiáNP4P-áb4áiâc-ci
ãIOqqáqi csi cqi trmcbPs4PqGi 1Pi PFjIOPi íi ci VOIRci UróuOmcKi ysái ráâájái Pi
ráâc-UábqPi-áráâOuPiUcrirá4crbPriPciUPOKiciqF-jcIciuPisbOuPuáGiàIáiíi-sO4ci

366. i
#33i
qsUárOcri Pci cs4rcKi ysái bgci csqcsi á-Uráábuári ci âP-ObRci uci -sbuci uPi
usPIOuPuáKi uci uáqáqUárci ái uPi uáqPNábaPGi .cuci RáróOiuái âcb4ci uái VPuPqi
qámsáiáqqáiUPurgciPrysá4FUOâcGitqiNázáqiciPjPbucbciuPisbOuPuáiíiVPâOIO4Puci
Ucris-Pi-PurPq4Pi-úKiá-iqámsOuPiáIáiUráâOqPiuc-ObPrici-sbuciáiVObPI-áb4ái
ábâcb4rPri qsPi cs4rPi -á4PuáKi csi qáéPKi Ob4ámrPri qsPi qc-jrPGi tUóqi âPqPr(qái
âc-iPiVOmsrPiuPiUrObâáqPKiP-jcqirá4crbP-iQiâPqPiuciUPOiáiMNONá-iVáIOzáqiUPrPi
qá-UráMGi
àq4ái UPurgci 4P-jí-i íi NúIOuci uPi -áq-Pi -PbáOrPi UPrPi Pqi UáqqcPqi
-cuárbPq
6#
Gitb4áqKiciPUcOci-POqiqsjq4PbâOPIibáqqáiâP-ObRciárPiPiráIOmOgcGi
t4íi-áq-ciá-is-PiíUcâPiá-iysáiPqimrPbuáqiráIOmOváqiqáiPIOábP-iuáiqási
âcbRáâO-áb4cKi Pireligio, âc-ci ráIOmPagci uci ObOâOci UrO-cruOPIKi PObuPi áq4úi Qi
PI4srPiuáqqPi4PráVPGiti-áuO4Pagci4á-iOmsPI-áb4áiUcricjéá4ONciáqqái-áOcKiáqqái
âáb4rcKiáiPb4áqiciVPzOPi4P-jí-iPi-áuOâObPKi4PIiâc-ciPObuPiqáiUcuáiNáribPi
UPIPNrPGi oái ysPIysári -PbáOrPKi áqqPi árPi s-Pi -áuOâObPi Prysá4FUOâPKi ysái
âcbVOPNPibcqiqF-jcIcqiâc-ciObuOâPucráqiuciâP-ObRcKiâc-UPrúNáIiá-iâár4Pi
-áuOuPiQi-áuOâObPiUrá4ábuOuPiUáIcqiFbuOcqGiàIPibgciíi4c-PuPiá-iVcr-Piuái
UFIsIPqKi-PqiIáNPuPibciâcrPagcGi
 
Perguntas 
eGi à-iysáiUcb4ciuciUPurgciuPiNOuPiáq4csiPmcrP\i
õGi dc-iysPOqiqáaváqiuái-ásiâP-ObRciuáiNOuPiáq4csiá-iUíiuáimsárrP\i
pGi Ebuái ái uái ysái Vcr-Pi cVáráaci ráqOq4êbâOPi Pci rá4crbci áNOmOuci UáIci
UPurgc\i
CGi dc-ciIOuciâc-iPi4ábqgcibPi-ObRPiNOuP\i
5Gi )sPOqiâP-ObRcqiuáiuOq4ábqgciáq4gciPjár4cqiUPrPi-O-\i
8Gi  áPIOzáOicsi-áq-ciqcjráNONOiPcqicjéá4ONcqiuái-ObRPiNOuP\i
0Gi Eiysái-ObRPiNOuPiUcuárOPiPObuPiqPINPriPmcrP\i
i
i
5. Fratura do fêmur 
 
dc-i áq4ái 4á-Pi âRámP-cqi Qi NOqgci 4árrcrFVOâPi uPi NáIROâái ysái cqi
mObáâcIcmOq4Pqi 4ê-i UOb4Puci sI4O-P-áb4ái bPqi UPráuáqGi )sPbuci ci Vê-sri qái
ysájrPKi ci ysái UrP4OâP-áb4ái qói Pâcb4áâái bPi NáIROâáKirPUOuP-áb4ái
qsqUáO4P-cqiuáis-PiPqqO-iâRP-PuPifratura por fadiga. tijPqáiVOqOcIómOâPiuci
âPbqPaci ucqi cqqcqi íi qsPi uáqâPIâOVOâPagci bPi NáIROâáKi Pi âRP-PuPi

367. i
#35i
osteoporose, ysái qsrmái 4Pb4ci bPqi -sIRáráqi âc-ci bcqi Rc-ábqGi Ei
uOPmbóq4OâciuáiVrP4srPiUcriVPuOmPiíi-POqiqObâárciysáiPi-íuOPKiéúiysáiPVOr-Pi
ysái báq4ái âPqcium  osso  cansado âáuásGi 1áq4ái Ucb4cKi 4P-Ucsâci íi uái
Pu-OrPri ysái VráySáb4á-áb4ái bgci qáéPi báâáqqúrOPi Pi P4sPagci uái ysPIysári
VcraPKis-iIáNái4c-jciuái4rPqáOrciéúiíiqsVOâOáb4áGi
Ei4c-jciâcb4í-i4cuciciqO-jcIOq-ciuPiysáuPGitiO-ábqPi-POcrOPiuái4cucqi
cqi PâOuáb4áqi rá-á4á-(qái Pi s-i 4c-jci csi Pi s-Pi ysáuPi áKi âc-i OqqcKi Qi
P4sPIOzPagci uái s-i 4á-Pi-O4cIómOâci UIábci uái qOmbOVOâPucqGi Mti qcjárjPi Ná-i
Pb4áqiuPiysáuPMKiuOziPiOb4árUrá4PagciUrcNárjOPIiuPiqO4sPagcGil7âOVárKiciPbéci
VPNcrO4ci uái oásqKi Obâcrrási bPi qcjárjPi Pb4áqi uái qáriPrrá-áqqPuci Qi
UcIPrOuPuáGiEqiUrO-áOrcqiqáráqiRs-PbcqKitugciáiàNPKiVOzárP-(qáiâsIUPucqi
uáqqáiuáIO4cKiciysáiPâPrrá4csiciUáâPucicrOmObPIiáiPiâcbqáySáb4áiáNUsIqgciuPi
sbOuPuáiuciçPrPFqcGiàicqi7I4O-cqiqáráqiRs-Pbcqi4P-jí-iqárgciâsIUPucqiá-i
ráIPagciPiOqqcGi1cifáIRci.áq4P-áb4cKiciUPurgciáq4úiâcbuábqPucKiá-i7I4O-Pi
Obq4HbâOPKibPiROq4órOPiuPiâcbq4rsagciuPi.crráiuáiPPjáIiysáiVObPI-áb4áKiâc-ci
4cuPiqcjárjPKi4ár-ObPibPiysáuPGiçPrPicqiPb4OmcqiPiqcjárjPKiPiqsjIáNPagci
âcb4rPi cqi uásqáqKi árPi âcbqOuárPuPi âc-ci qábuci ci 7bOâci UáâPuci ráPIi ái Pci
-áq-ci 4á-Uci âc-ci Pi 7bOâPi âRPbâái uái P4ObmOri ci âPqbObRci uci
uáqábNcINO-áb4ciysáiIáNPiQiuONObuPuáGiàqqáiâP-ObRciâcb4ê-iá-iqOKiysPqái
ysáibáâáqqPrOP-áb4áKici4c-jcKi4PIiâc-ci-cq4rPiPiqueda uáiçrc-á4ásGi
à-iysPIysáriâPqcKiPImciuáiqcjárjPiíiqc-P4OzPuciáKiPci-áq-ci4á-UcKi
ráâájáiqsPi4árPUOPGi1PiysáuPiysáiIáNPiQiVrP4srPiuciVê-srKis-iMcqqciNáIRcMiíi
P4ObmOucGi1Pi-POcrOPiuPqiNázáqKiqsPiqcjárjPiâcbqOq4áiá-i4áriOmbcrPuciqsPi
OuPuáiái4áriUrá4ábuOuciqári4gciNOmcrcqciysPb4cis-iécNá-GitiVrP4srPiUcriVPuOmPKi
ysái4árOPiUcsUPucis-iécNá-ibPi-áq-PiqO4sPagcKiráq4PjáIáâáiPqiNáruPuáOrPqi
UrcUcraváqiá4úrOPqiáiqáUPrPicqicqqcqGitmcrPibgciqáiUcuái-POqiUsIPriVcrPiái
4P-UcsâciqáiUcuáiqPI4PriPqiVrcb4áOrPqibP4srPOqGi
Ei qOb4c-Pi ábuOráO4csiPqi âcOqPqi ái VcraPi cqi UPâOáb4áqi Pis-PiUcq4srPiuái
ráUcsqciáiuáiâcbqâOêbâOPKi-POqiPuáysPuPiQiqsPiOuPuáGiWiUráâOqciPqqs-Oriuái
IONrái ái áqUcb4HbáPi Ncb4Puái áqqPi UcqOagci uái uOq4HbâOPi á-i ráIPagci Qi
-cNO-áb4PuPi NOuPi áN4árbPi ái ráqUáO4Pri Pqi áNOmêbâOPqiuPi UróUrOPi OuPuáGi Ei
âPbqPaci bP4srPIi ysáKi ábmPbPuci áN4árbP-áb4áKi ábâPrbcs(qái uái -PbáOrPi
qsjq4O4s4ONPi bcqi cqqcqKi áNOmái ci ysái íi qási uái uOráO4cKi uáqâPbqPrGi dPqci ci
UPâOáb4áiqOmPiáqqPiráâc-ábuPagcKiáIái4á-i4cuPqiPqiâRPbâáqiuáiPObuPiIcmrPri
Ob4árbP-áb4áiuPrimrPbuáqiUPqqcqirs-ciPciuáqábNcINO-áb4cGi.rP4P(qáiuáis-Pi
qO4sPagci qá-áIRPb4ái Qi ucqi VárO-áb4cqi ysái câcrrá-i usrPb4ái Pi Urú4OâPi uái
áqUcr4áqKis-Piqcjrááq4O-PagciuPqiUróUrOPqiUcqqOjOIOuPuáqibP4srPOqGi

368. i
#36i
ti4PráVPiqárOPiPâáO4PriPiUróUrOPiqO4sPagciáibgci-POqiPjsqPriuPqiUróUrOPqi
VcraPqKi-Pqiáb4rámPr(qáiPciuáqâPbqciáiQiâcbqâOáb4OzPagciysáiciPâc-UPbRPGi
tiâcb4ObsOuPuáiuPiNOuPiP4ONPiqámsbuciciUPurgciésNábOIiuáNáiqáriOb4árrc-UOuPi
áKi UPqqPbuci Ucri s-Pi VPqái uái uáqâPbqcKi uáNái qári uOrOmOuPi UPrPi s-i bcNci
rs-cKi-POqiuáiPâcruciâc-iPiOuPuáGi
 
Perguntas 
eGi nObRPi âcrPmá-i éúi qái 4rPbqVcr-csi á-i qcjárjP\i àIPiPObuPi áq4úi uái
Pâcruciâc-ici4á-Uc\itiysá-iUráâOqciUrcNPriciysáiâc-iáIP\i
õGi .ábuciPi-áb4Ori-ObRPiOuPuá\ioáONáOiuáiNáriysáibgciqói4ábRcicqqcqi
NáIRcqKi-Pqiysái-ái4crbáOis-\i
pGi dc-Uábqci-ObRPiáq4rs4srPióqqáPiysáiNPOiqáiábVrPysáâábuciâc-iPi
cqqOVOâPagci á-i ráIPagci Qi âcbqâOêbâOP\i àNOéci uá-POqiuái -ási âcrUci UPrPi
UcsUPri-ObRPiPI-P\i
CGi dc-ciIOuciâc-i-ObRPqiVrcb4áOrPqibP4srPOq\iEbuáiPqiuáqráqUáO4c\i
5Gi dcbqOmciPIONOPr(-áiáiPrrcéPriIPq4rciUPrPicirá4crbciQiâPqPiuPiPI-P\i
i
i
6. Barba feminina ou a integração dos opostos 
 
 áqsI4PiuciUPurgciucqiâcb4cqiuáiVPuPqiysáiciRáróOiuáNáiábâcb4rPriqsPi
cs4rPi-á4PuáKisbOr(qáiPiáIPiáiáb4gciNcI4PriUPrPiâPqPGiAámsbucidGi2Gi]sbmKi
âPjái Pci Rc-á-i Pci Icbmci uái qsPi NOuPi Pi 4PráVPi uái uáqâcjrOri qsPi -á4Puái
Vá-ObObPKiPianima, áiuáqUár4ú(IPiUPrPiPiNOuPGiXi-sIRáriâcrráqUcbuáiPi4PráVPi
uáiábâcb4rPriPiUPr4ái-PqâsIObPiuáiqsPiPI-PKicianimusK áiVPzár(IRáiésq4OaPGi
1áqqáiâcb4áN4cKiUPrPiPisbOVOâPagciucqicUcq4cqiciáqc4árOq-cis4OIOzPiPiO-Pmá-i
uciâPqP-áb4ciPIysF-OâcKibPiráUráqáb4PagciPq4rcIómOâPi4á-cqiPiâcbésbagciuci
AcIiâc-iPilsPiáKibPiPIysO-OPKiciPburómObcGiàqqPqiO-PmábqKiáiáqUáâOPI-áb4ái
PiuciPburómObcKiysáiOb4ámrPiá-iqOiP-jcqicqiqáNcqKibgciuáNárOP-iábmPbPr(
bcqiysPb4ciPciVP4ciuáiysáiáqqPisbOVOâPagciíiPbF-Oâc(áqUOrO4sPIGi1ciH-jO4ci
VFqOâcKicicrmPq-ciusrPb4áiPiráIPagciqáNsPIiráUráqáb4Pis-ijráNáiNOqIs-jráiuci
qáb4O-áb4ciuáisbOVOâPagcKi-PqiVcrPiOqqciRúibáIáiUcsâPqiâRPbâáqiuáiIOjárPrici
UóIcicUcq4cGi)sPbuciciRc-á-iVOqOâP-áb4áirFmOuci4crbP(qáKiâc-iPiOuPuáKi-POqi
qsPNái ysPb4ci Qi áNUráqqgci uci rcq4cKi Ucq4srPi ái -cNO-áb4cqKi Oqqci Ucuái
ráUráqáb4Pris-iVábH-ábciUPrPIáIciâc-iPiPUrcNO-PagciQianima, qábuciáb4gci
ráâájOuciuáijc-imrPucGinPqiciqsrmO-áb4ciuáiqObPOqiuciqáNcicUcq4cibciâcrUci

369. s
#3!s
-SitsqSãpurusprq/Rqs7:tsrsédptnurH)SsrdBqé]S2tã-éuép:rksüé]S:sq:épSs]:uprsts
7:ts Ss ]Su-Ss ]Sq-tdãrs tããrs ]ruwd]érós Ds prutürs tdp)SsRs ]krur6s purpr2ãts its
-tuqépéusrsqrdéütãprH)SsiSsS:puSskriSOsqrãstqs:qs-krdSsüén:uriSós
cqrs/ru/rsütqédédrs7:tsãtsitãtdySkytsdrsqtdS-r:ãrsRs:qsãédrkspB-é]Ss
-rurs7:tsrsrptdH)SsãtjrsiéuénéirsrSs-"kSsqrã]:kédSsqrãOs]SqSsüSésiépSOstqs
S:puSs -krdSós D-tãrusitspSprkqtdpts édSütdãéySs tqs ãésqtãqSOs Rs ]kruSs7:ts Ss
ãédpSqrs-uSi:4srkn:qsitãnSãpSOsqSãpurdiSs]SqséããSsrsüSuHrstú-kSãéyrsiSs
ptqrós mkts édié]rs 7:ts rs rütprirs tú-utããrs ãt:s kriSs qrã]:kédSs tqs -krdSãs
túptudSãOsqtdSãsr-uS-uériSãs-rursprkósWs-SããBytksprq/Rqs7:tséããSsr]SdptHrs
its :qrs qrdtéurs tú]tããéyrqtdpts qrã]:kédrós mkrs -ut]éãruérs /:ã]rus ãt:s
-u"-uéSs ]rqédaSs ütqédédS2k:drus -rurs ür4tus j:ãpéHrs rSs -uéd]é-éSs qrã]:kédS2
ãSkruós g)Ss ãts purprs its pSqru2ãts qrã]:kédrOs qrãs its r-uSúéqru2ãts iSs -"kSs
qrã]:kédSOs iSs -uéd]B-éSs hrdnós cqsanimus 7:ts üé]rs q:épSs ]:upSs dSs dBytks
rdBqé]S2tã-éuép:rks S-prs -tkrs ãrBirs 7:ts ktyrs Vs -tktós βru/tru2ãtOs ãtdiSs rs
utã-Sãprsqrã]:kédrsrSs]utã]éqtdpSséditãtjriSsirs/ru/rOstãp“s-Sustããrsur4)Ss
-urpé]rqtdptsüSursits7:tãp)Ss-rursrsq:katuOs-SéãsrsrqtrHriSursãSq/ursirs
/ru/rs]Sdütuéuérs:qrsi:ut4rsqrã]:kédrsrSsuSãpSósDsqténrsã:ryéiritsirs]öpéãs
-SituérspurdãüSuqru2ãtstqs:qrskéúrststqsur/:né]tOsSs7:ts-Situérstú-utããrus
rknSs ãéd]tuSs qrãOs j:ãprqtdpts -Sus éããSOs éditãtjriSósDãs rütprirãs ptditqs rs
ruurd]rusSãs-wkSãs:qsrs:qOs]SqsrsédptdH)Ssit]krurirsitstkéqéd“2kSãósesürpSs
its7:tséããSs7:rãtsd:d]rsiws]tupSstú-ké]éprs7:)Sséq-SuprdptsRsrsqtdãrntqs
purdãqépéirsitããrsqrdtéurs-tkSsSunrdéãqSósDstúpéu-rH)Ssqru]érksrSsqtdSãs
üSuHrsrs:qs]Sq-SuprqtdpSsqru]érdS2rnutããéySOsrédirs7:tsdtããrséiritsSs7:ts
itytuérsãtusitã]S/tupSsRsSsãéq/SkéãqSsãSkrusiSs-"kSsqrã]:kédSósDsiéqéd:éH)Ss
irs -uSi:H)Ss its aSuq5déSãs ütqédédSãs tú-ké]rs üéãéSkSné]rqtdpts rs
-ut-Sdituâd]érs utkrpéyrs irs -rupts qrã]:kédrOs 7:ts tãp“s ãtq-uts -utãtdpts
prq/Rqsdrãsq:katutãós]:dprqtdpts]SqsSs]utã]éqtdpSsqrã]:kédSsits-wkSãOs
-Sitqs ãts itãtdySkytus prq/Rqs purHSãs ür]éréãs qrã]:kédSãós cqrs /ru/rs
ütqédédrs7:tsã:untsqréãs]tiSsdrsyéirsprq/RqsqSãpurs7:tsr7:ésSs-uéd]B-éSs
qrã]:kédSstãp“sãtdiSsyéyéiSstqs:qs-krdSsqtdSãsutiéqéiSOsqréãsqrptuérkóses
ãédpSqrs édié]rs 7:ts Ssanimus ityts ãtus utrké4riSs tqs-krdSãs qréãs ã:péãOs prks
]SqSs-Sustútq-kSsSstã-éuép:rkOsts7:tstktsri7:éué:s:qs]tupSstú]tããSsits-tãSós
DsqtdS-r:ãrsRsrsaSurs-rurséããSOstsrdptãOsnaturalmente, qtdSãós
cqs ütd5qtdSs ãtqtkardpts qSãpur2ãts tqs aSqtdãs 7:tOs rSstdytkat]tuOs
dtnkéntd]érqs Ss pur/rkaSs its itã]S/tuprs its ã:rsanima tOs tqs yt4s iéããSOs
itãtdySkytqs purHSãs ür]éréãs ã:rytãs ts üSuqrãs ]Su-Suréãs ütqédédrãós Krs
ã:ryé4rH)Ss iSs uSãpSOs -rããrdiSs -Sus ]:uyrãs édptéurqtdpts rpB-é]rãOs -Sits ãts

370. s
#5?s
]atnrus rpRs rs üSuqrH)Ss its :qs /:ãpSós Ds tú-utãã)Ss -S:]Ss utã-tépSãrs its
FtütqédriSFs-rurstããrsptdiwd]érsédié]rs7:tsSsitãtdySkyéqtdpSsr7:ésitãyéS:2
ãts-rurs-krdSãst7:éyS]riSãós
gtããts]rqédaSsitspurdãüSuqru2ãtsüéãé]rqtdptOsq:katutãstsaSqtdãsytkaSãs
-Sitqs üé]rus -rut]éiSãós Dãs yt4tãs éããSs -Sits ãtus rs tú-utãã)Ss its :qs
itãtdySkyéqtdpSsédptudSs-rurktkSOsãtn:diSsSs-uéd]B-éSsitsFrããéqsitdpuSs]SqSs
üSurFós mdputprdpSOs Rs drp:urks rs ã:ã-téprs its 7:ts qréãs üut7Ttdptqtdpts prks
r]SdptHrs]SqSs]Sq-tdãrH)S6sFtqsyt4sitsitdpuSOsüSurFósDs-uéqtéursyruérdpts
-Sitsãtusut]Sdat]éirs-tkSsürpSsits7:tspréãsuSãpSãsytkaSãstútu]tqs:qstütépSs
q:épSs /tkSs ts aruq5dé]Sós Ws -SããBytks yéytd]érus rs éuuriérH)Ss rdiu"nédrs
]Suutã-Sditdpts tqs ytkaSãs édiérdSãs ts édiérdrãOs qrãs prq/Rqs tqs pSirãs
r7:tkrãs-tããSrãs7:tsyéyturqsã:rãsyéirãstsS:ãrurqsrsédptnurH)Ssitsã:rãs
]rurã2qtpritãósDsãr/tiSuérstsrs]Sq-réú)Ssd)Ssã)Ss7:tãpztãsãtú:réãstsãts
tú-utããrqsitsqrdtéursãtqtkardptstqsrq/SãsSãsãtúSãósoSdãt7TtdptqtdptOs
tkrãséq-utndrqsSãsuSãpSãstsSãs]Su-Sãsitsqrdtéursãtqtkardptós
Dsptdiwd]érsiSãsãtúSãsitsãtsr-uSúéqrutqs:qsiSsS:puSsdrsytkaé]tstãp“s
utkr]éSdrirsprq/Rqs]SqsSsptqrsiSsutpSudSstsirsreligio. orãSstããrsptdiwd]érs
itsutpSudSsãtjrsdtnkéntd]érirstqsãtdpéiSsüén:uriSOstkrsqtun:karsdrsãSq/ursts
ãtsqrdéütãprsdSs]Su-Ss]SqSsrsrããéqs]arqrirsédySk:H)SósDsédySk:H)SsiSspéqSs
drs-:/tuiritstsiSsöptuSsdrsqtdS-r:ãrsRsdSuqrkósArãstkrsprq/Rqs-Sits
rütprusS:puSãs"un)Sãstsãtsür4sdSprusitsüSuqrstã-t]érkqtdptsitãrnuri“ytksdSs
]Rut/uSósDããéqOsd)SsRsuruSs7:ts-tããSrãsytkarãsãtspSudtqsdSyrqtdptsédürdpéãs
drstú-utãã)SstsdSs]Sq-SuprqtdpSOstsrsédntd:éiritsédürdpéksütãptjrsSãs/Sdãsts
ytkaSãs ptq-Sãós Ds ptéqSãérs irs ytkaé]ts ktq/urs rãs ürãtãs its S/ãpédrH)Ss irs
édüâd]ér[s -Sit2ãts ySkprus rs /r/rus 7:rdiSs ãts ]SqtOs rskédn:rntqs pSudr2ãts
édédptkénBytkOsSs-rããSsédãtn:uSósDstdtunérsãtú:rksriSuqt]tstsr-uSúéqr2ãtsiSs
tãpriSs ]rur]ptuBãpé]Ss iSs édB]éSs irs yéirós es ptqrs irsrnutãã)Ss utpuS]tits
én:rkqtdptOstsSãsitdptãsr/rdiSdrqsrs-tããSrs:qsr-"ãsSsS:puSOsrããéqs]SqSs
yéturqós es FutpSudru2t2ySkpru2r2ãtu2]SqS2rã2]uérdHrãFs qtun:kaS:s dSs ]Su-Sós
3:rdiSs tããts -uS]tããSs its ]Sdã]éwd]érs utpuSrpéyrs ts ySkprs rSs krus S]Suuts drs
]Sdã]éwd]érOsktyrsrSs/SqstdptdiéqtdpSstdputsry"ãstsdtpSãOs7:tsS]Suuts]Sqs
prdprsüut7Twd]érós
grs yérntqs its ySkprOs purpr2ãts its rüuS:úrus Ss tnSs ]Sdãpu:BiSs ]Sqs prdpSs
tãüSuHSsrSskSdnSsirsyéirósKSãsãédréãsüBãé]Sãsirsytkaé]tsrpRsSãsãédpSqrãspB-é]Sãs
préãs]SqSsrsitqwd]érstsSsqrksitsDk4atéqtuOs-rããrdiSs-tkSs]Su-SOsüSuHrqsSs
it]kBdéSsiSstnSsutpéurdiS2katsã:rs/rãtOsSs]Rut/uSósmããts-uS]tããSsprq/Rqs
-SitsãtusutãnrpriSsdrs]Sdã]éwd]érOs7:rdiSsSsq:épSs7:tsãtsãr/tsRské/turiSsts

371. i
#5 i
4rPbqVcr-Puciá-iqPjáucrOPGiàb4gciPqiârOPbaPqiáicqiPbâOgáqKiNObuciuáiucOqi
IPucqKiábâcb4rP-(qáibci-áq-ciUIPbcGi
i
i
7. Da ampla visão da velhice às rugas 
 
àqqáqi MqObPOqi bcr-POqi uPi NáIROâáMi áq4gci 4gci uOVsbuOucqi ysái -PIi Ná-cqi
PImciuáiucáb4áibáIáqGidc-iPipresbiopiaKicicrmPbOq-ci-cq4rPiysáiqáiáq4úi
uáONPbuciuáiNáriciysáiáq4úiUróNO-cGiEicIRPriUPqqPiUcriâO-PiuOqqciáiNPmsáOPi
bPiuOq4HbâOPGiti4PráVPiíJicj4áris-PiNOqgciuáiâcbésb4ciáiábNármPriIcbmáiá-i
qáb4Ouci VOmsrPucGi Ei RcrOzcb4ái uPi NOuPi Uár-Pbáâái bF4Ouci ái íi P4íi -áq-ci
Pâáb4sPuci UáIPi âcbVsqgci uci ysái áq4úi UróNO-cGi Wi O-Ucr4Pb4ái NPmsáPri bPi
uOq4HbâOPiái4áriâIPrciUPrPiqOiciysáiciVs4srciráqárNPGitysOIciysáiáq4úiUróNO-ci
uáNáiOriUPrPi4rúqiuPiNOqgciP-UIPGi)sPbuciqáiábâcb4rPiPiUárqUáâ4ONPiuPiNOuPKi
íiUcqqFNáIiNcI4PriPiPIâPbaPriPysOIciysáiáq4úiUár4cGi
A perda da memória recente uáNáiqáriáb4ábuOuPiuáiVcr-Pi4c4PI-áb4ái
PbúIcmPGi àbysPb4ci cqi Pâcb4áâO-áb4cqi uPi 7I4O-Pi msárrPi qgci Iá-jrPucqi ái
qsrmá-i âIPrcqi uOPb4ái uPi NOqgci Ob4árbPKi ci UPqqPuci O-áuOP4ci qái áqVs-Pi bPi
bíNcPi uci áqysáâO-áb4cKi Ucri áNá-UIci PysOIci ésq4P-áb4ái ysái qái ysárOPi
âc-UrPrGitysOi4P-jí-iPi4PráVPiíibF4OuPKiIOjár4Pr(qáiuPqibObRPrOPqiuciâc4OuOPbci
áiuáqâcjrOriuáiUráVárêbâOPicimrPbuáiPrâciuPiNOuPGiti-cbc4cbOPiuOúrOPiuáNáiqái
4crbPri -cbó4cbPKi íi UráâOqci Iá-jrPr(qái ucqi 4á-Pqi O-Ucr4Pb4áqi uPi NOuPi ái
Ob4árOcrOzú(IcqGi dPqci qái VPaPi áqqái 4rPjPIRci áqUOrO4sPIKiNcI4Pi Pi qsrmOri áqUPaci
UPrPiPysOIciysáiáq4úiUróNO-cKiOqqciUPrPibgciVPIPriysáiPiP4ONOuPuáiáqUOrO4sPIi
âcbqárNPiPi-cjOIOuPuáiáis-Pi-á-órOPi4ráObPuPiUár-PbáâáiOb4Pâ4PGi
tisurdez da velhice -cq4rPiPcqiPVá4PucqiysáiáIáqinão podem mais ouvir 
uá4ár-ObPuPqiâcOqPqGiWibP4srPIiqsqUáO4PriysáiáIáqiéúiPqicsNOrP-iuá-PqOPuPqi
NázáqiáiPmcrPidesligaram. dRP-PiPiP4ábagcibáqqáiâcb4áN4ciciVP4ciuáiysáiPi
-POcriUPr4áiuPqiuOVOâsIuPuáqiuáiPsuOagciuPiNáIROâái-cq4rPis-PiuOqâráUHbâOPi
âPrPâ4árFq4OâPJiRúi-sO4PiâcOqPiysáiáIáqiPjqcIs4P-áb4áibgcicsNá-i-POqKi-Pqi
cs4rPqKiâcb4rPiPqiáNUáâ4P4ONPqKiqgcicsNOuPqKiáijá-Gi)sá-iâcbRáâáiUáqqcPqi
NáIRPqiysáicsNá-i-PIKiQqiNázáqibgciUcuáiáNO4PriPiqábqPagciuáiysáiRúibOqqci
s-Piâár4Piucqáiuái4rPUPaPGiàbysPb4ciciâc-UPbRáOrciysáiáq4úibci-áq-ci
ysPr4ciUcuáiPrrPbâPriPiPI-PiuciâcrUciPimrO4cqKiPqiâcbNárqPqiuPqiârOPbaPqibci
ysPr4ci Pci IPucKi -POqi Ob4áráqqPb4áqKi qgci jcPqi uái csNOrGi àqqái qOb4c-PKi
Ucr4Pb4cKi íi 4P-jí-i s-Pi Vcr-Pi bgc(ráuO-OuPi uái rá4OrPuPi UPrPi ci -sbuci

372. i
#5"i
UróUrOcKi cbuái cqi cs4rcqi bgci ci Ucuá-i qámsOri bá-i -áq-ci Pcqi mrO4cqGi Ei
qOb4c-PiOqcIPiáiuOq4PbâOPiuci-sbuciái4crbPiPiUáqqcPiqcIO4úrOPiáiVáâRPuPGi
EiVP4ciuáiysái4Pb4cqiNáIRcqiIs4á-iâcb4rPiOqqciP4áq4PiysáiPicrOáb4PagciUPrPi
ciáN4árOcrKiáysONPIáb4áiâc-ciqOb4c-PKiíi4OUOâP-áb4áiqcâOPIGi1cNP-áb4áKiqgci
PqiâRP-PuPqiâsI4srPqiUrO-O4ONPqiysáKirábsbâOPbuciá-imrPbuáiáqâPIPiPiáqqáqi
O-UáuO-áb4cqi4FUOâcqiuPiNáIROâáKi-cq4rP-iysáiPysOIciysáiíibcr-PIiUPrPibóqi
bgciíibPiNáruPuáibcr-PIiáibá-i-áq-cibP4srPIGi
tUáqPriuPiPjsbuHbâOPiuáiUró4áqáqiysáiNgciqái4crbPbuciâPuPiNázi-POqi
ráVObPuPqKi Pi qsruázi âcb4FbsPi qábuci s-i qOb4c-Pi ysái 4rPbqVcr-Pi -sO4Pqi
UáqqcPqiá-ioutsiders. àbysPb4ciqá-Uráipodemos fazer alguma coisa âc-iPi
NOqgciP4ONPKiâcb4ObsP-cqiO-Uc4áb4áqiá-iráIPagciQiUPqqONPiPsuOagcKiPUáqPri
uái4cuPiPi4íâbOâPGioáNOuciPiqásimrPbuáib7-árcicqiNáIRcqiqsrucqKiá-iqási
OqcIP-áb4cKi 4rPbqVcr-P-(qái á-i qc-jrPqi uPi qcâOáuPuáiáKi âc-ci 4cuci ci
H-jO4ciuPqiqc-jrPqKiqgciNOq4cqiuái-PsimrPucGioc-ObPriáiciuc-FbOciNê-iá-i
UrO-áOrciIsmPriáb4ráibóqGiEsNOrKiáqâs4PriáicjáuáâáriIáNP-is-PiáNOq4êbâOPiuái
qc-jrPi bPi -POcrOPi uPqi UáqqcPqi -cuárbPqGi Eqi NáIRcqi bcqi -cq4rP-i UPrPi
cbuáiIáNPiáqqPiUcIF4OâPiuáiráUráqqgcGi
tiotoesclerose, Pi âPIâOVOâPagci ucqi cqqFâsIcqi uci csNOucKi áNUráqqPi
VOqOâP-áb4áiPi4á-ú4OâPiucibgc(qár(-POq(VOáNONáIibciH-jO4ciuPiPsuOagciáiuPi
cjáuOêbâOPGitiUáqqcPiéúiáq4úiâRáOPiÓuáicsNOriáiuáicjáuáâárxKiábrOéáâá(qáiá-i
ráIPagciQqiNOjrPaváqiáN4árOcráqiáiqáiráâcIRáiUPrPiuáb4rciuáiqOi-áq-Piâc-ci
s-iâPrP-sécGiEqiqsrucqKibciqáb4Ouci-POqiUrcVsbucKiéúibgciNOjrP-i-POqiá-i
âcbésb4cGit4íi-áq-cicqiâámcqiáq4gci-ábcqiOqcIPucqiáiábrOéáâOucqGi
ti4PráVPiíiráPI-áb4áiâcbâáb4rPr(qáiá-iqOi-áq-cKiráuszOricqiâcb4P4cqiâc-i
ciáN4árOcriáKiá-iNáziuáiáq4Priqá-UráicsNObucicqics4rcqKiáqâs4PriUPrPiuáb4rciái
PUrábuáriPicjáuáâáriQiUróUrOPiNcziOb4árbPGiti4ábuêbâOPiâPrOâP4srPuPibPiNOuPi
uOúrOPi uái qc-áb4ái csNOri PObuPi ciysái Ob4áráqqPi -cq4rPi ci âP-ObRcJi uáNá(qái
csNOri ci ysái íi O-Ucr4Pb4áKi qsjq4PbâOPIGi tqqO-i âc-ci Pqi Nczáqi áN4árbPqi qái
4crbP-i -POqi jPONPqKi Pqi Ob4árbPqi 4crbP-(qái PmcrPi -POqinítidas. tqqs-Ori ci
NcI4Pr(qáiUPrPiuáb4rciqárOPiPiâRPbâáicâsI4PibciqOb4c-PGi
ti -cjOIOuPuái ysái uO-ObsOi bPi NáIROâái Ucuái âRámPri Qirigidez  das 
articulaçõesGiEicrmPbOq-ciuá-cbq4rPiâc-ciáq4úiábVárrséPuciáiysáiVPI4PióIáci
Pci -áâPbOq-cGi àIái ysári-cq4rPri âc-ci ci -cNO-áb4ci íi uOVFâOIKi ysái bgci NPOi
-sO4ci-POqiUPrPiPiVráb4áibPiNOuPiáiUrP4OâP-áb4áibPuPiUPrPiâO-PGiàb4gcKiPi
4PráVPi4P-jí-iíiuáqâPbqPriáN4árOcr-áb4áiáiâcbqâOáb4OzPr(qáiuciUóIciOb4árbci
ysái uáqâPbqPGi oáqqái uáqâPbqci uci âáb4rci Ucuái áb4gci NcI4Pri Pi âráqâári Pi
-cjOIOuPuáiOb4árbPiáKiá-iâcbqáySêbâOPKi4P-jí-iPiáN4árbPGi

373. i
#5#i
EiM4áP4rciuPiNáIROâáMibPiUáIáiíis-PiNPrOPb4ái4gciuOVsbuOuPiâc-ciUcsâci
ysárOuPKiQiUPr4áiciVP4ciuáiqári-áuOâP-áb4áiObcVábqONPGi1PiNáIROâáKiysPIysári
s-iráâcbRáâáiPiUáIáiâc-ciqábuciciáqUáIRciuPiNOuPiOb4árOcrGiàiysá-imcq4Pi
uáiNáriPiUróUrOPiROq4órOPiáqârO4Pi4gcibO4OuP-áb4áibPiUáIáiáibcircq4c\i.crbP(qái
âc-UráábqFNáIi PysOi ci -O4ci uái ocrOPbi 2rPOKi ysái Nábuási qsPi PI-Pi UPrPi
Uár-PbáâáriáN4árbP-áb4áiécNá-GitciábNP-áiuái-PbâRPqiysáiqáiâcIáâOcbcsi
PciIcbmciuPiNOuPiqc-P-(qái-suPbaPqiuáiâcriâPrPâ4árFq4OâPqiysáiráâájá-ici
4rPOacáOrci bc-ái uáimanchas  da  idade, OqqciUPrPibgci VPIPri uPqidobras á 
rsmPqi ysái -cq4rP-i ci ráqqáâP-áb4ci Ob4árbcGiPés  de  galinha -PrâP-i cqi
Náq4FmOcqiáqUáâOPI-áb4áiUárqOq4áb4áqiucqiPâcb4áâO-áb4cqKiPqiucjrPqiucirOqci
qái 4rPbqVcr-P-i á-i UrcVsbucqi qsIâcqKi 4áq4á-sbRPqi uáis-i UPqqPuci ysáKi
âc-cicirOqcKiRúi-sO4ciéúiUPqqcsGiti4ábqgciáiPiáIPq4OâOuPuáiuáqPUPráâárP-Ki
á-i Názi uOqqci áq4rPbRPqi áNâráqâêbâOPqi á-ármá-i uPqi UrcVsbuázPqi
ObqcbuúNáOqKi âséPi cjqâsrPi 4á-ú4OâPi éúi ábâcb4rP-cqi bPqi NárrsmPqGi àq4ú(qái
-PrâPuciâc-cis-i4PUá4áiuáirá-ábucqiáKiPIí-iuOqqcKiysPIysáriâcOqPi-ábcqi
âcIcrOucKiUráuc-ObPbucicqi4cbqiP4rczáqiuciâObzPGikOámIáriVPIPiuáiUPOqPmá-i
úrOuPKiábNáIRáâO-áb4ciUráâcâá
6-
iáiM4rPbqVcr-Pr(qáiá-i4rPIRPMGi
ti4PráVPiysáiqsrmáiá-iUrO-áOrciUIPbciVPziâc-iysáiciPVá4PucijP4Piâc-ici
bPrOzibPqiUróUrOPqiáqysOqO4OâáqiáiPjsqcqKiPqi-PbâRPqiáqâsrPqiuPiPI-Piáici
âcbRáâO-áb4ciObusjO4úNáIiuáiysáiéúibgciqáiUcuáiVPIPriuáis-i4rPéáijrPbâcGitci
Icbmci uPi NOPmá-i uPi NOuPKiysái íi qcjrá4suci s-Pi NOPmá-i uPi PI-PKi ci âcrUci
UráâOqcsiuáO4Pri-sO4PiúmsPKicsiqáéPKiIFysOuciPbF-OâcGitqqO-iâc-ciPiVIcriysái
NPOi-srâRPbuciUrácâsUP(qáiPObuPiâc-iPi4rPbq-OqqgciuáiqsPiqá-áb4áKiysái
âcb4ê-iqsPiáqqêbâOPiáiqásiIámPucKiuáONPbuciUábuáb4ái4cuciciuá-POqKiUPrPiPi
UáqqcPiOucqPi4rP4P(qáiPmcrPi4P-jí-iuáicâsUPr(qáiuáiqsPiáqqêbâOPKiuáiqási
IámPucGiEiáqqábâOPIiuáIPiUár-PbáâárúKi-PqiciObNóIsârciUráâOqPiOrGitiUáIáiysái
NPOi -srâRPbuci Ucuái áNUIOâO4ú(Ici ysPbucKi âcbqárNPuPiâc-ci âcsrci âsr4OucKi
áq4OrP(qáiqcjráicqicqqcqiáiuOrOmáicicIRPriUPrPiciáIá-áb4ciâcbqárNPucrKiéúiysái
qái4rP4PiuPiâcbqárNPagciuciysáiíiáqqábâOPIGi1áqqáiqáb4OucKibgciíiuáiPu-OrPri
ysáiPi-POcrOPiuPqiUáqqcPqiqái4crbáiâcbqárNPucrPibPiNáIROâáGidPqciOqqcibgci
qáiráIPâOcbPqqáiqc-áb4áiQiUcIF4OâPKi-Pqi4P-jí-iQiPI-PKiáibgciVcqqái-PI(
áb4ábuOuciâc-cirOmOuáziái-áuciucibcNcKi4suciOrOPi-áIRcriUPrPiPqiUáqqcPqiái
UPrPici-sbucGi
 
 
 
 

374. i
#5-i
 
8. A cor cinza 
 
ti 4á-ú4OâPi uci ábNáIRáâO-áb4ci 4P-jí-i Ucuái qári 4rP4PuPi Pi UPr4Ori ucqi
âcbâáO4cqiuci4crbPr(qáimrOqPIRciáiuciRcrrcriSErgrauen YiábâPbáâáriaiGrauen = 
PINcrPuPKi-Pqi4P-jí-i-áucKiRcrrcrTGitqi-cuOVOâPaváqiuPiUáIáiuáNá-iqári
âIPqqOVOâPuPqiPysOKiPqqO-iâc-ciciábNáIRáâO-áb4ciuPqiUárâáUaváqiqábqcrOPOqi
ysáiUcuá-iâRámPriQicatarata, ysáiáq4ábuáis-Piâcr4ObPiâObzáb4PiuOPb4áiuci
-sbuci âcIcrOucGi oái VP4cKi Pi UárâáUagci uPqi âcráqi uO-ObsOi Qi -áuOuPiysái cqi
áIá-áb4cqiuPirá4ObPiráqUcbqúNáOqiUáIPiUárâáUagciuPiIszirá4rcâáuá-GioOrOmá(
qái s-i cIRPri 4srNci á-i uOráagci Pi UárqUáâ4ONPqi qc-jrOPqGi Ei Nísi âObzáb4ci
4P-Ucsâci qái uá4í-i uOPb4ái uci csNOucKi âséPi âPUPâOuPuái PsuO4ONPi UPrPi qcbqi
Pmsucqi uO-ObsOKi ái ci UPIPuPri ái ci cIVP4ci UPqqP-i Pi OmbcrPri Pqi bc4Pqi -POqi
UOâPb4áqiucqicucráqiáiucqiqPjcráqGit4íi-áq-ciPiPI-PiUPráâáiábâPbáâáriuái
Vcr-Pi-7I4OUIPKiUPráâábuciâPbqPuPiáiNPzOPKiqá-iNcb4Puáiáiqá-iâcrGi
tirá4OrPuPiuPqiâcráqiuPiNOuPi4crbP(qáiáqUáâOPI-áb4áibF4OuPibcqiâPjáIcqiái
UcuáiqáriOb4árUrá4PuPiâc-ciqObPIiuáiráqOmbPagc
60
Gi)sPbuciáIáqKiâc-ciqObPIi
4FUOâciuciábNáIRáâO-áb4cKiábâPbáâá-iPb4áqiuáiâPOrKi4rP4P(qáiUPrPi-sO4cqiuái
s-ihorror. AábuciysáiciâObzPibPqi4ê-UcrPqimczPiuáiâár4PiUráVárêbâOPiáb4rái
cqiRc-ábqGi1áq4áiâPqcKiáIáiáq4PrOPiucâs-áb4PbuciPiáNUárOêbâOPiuci-sbuciái
uPi NOuPi ysái Ucuái Pâc-UPbRPri Pi NáIROâáGi kOámIári íi uái cUObOgci ysái ci
ábâPbáâO-áb4ci bPi NáIROâái 4á-i Pi Nári âc-i ci RcrrcrKi ysái áq4Pi VPqái uPi NOuPi
4rPbqVcr-P(qáiá-i4PráVPGiàIáiNêiPqiUcqqOjOIOuPuáqiáiPiIcsâsrPiuáqqPiíUcâPiuái
Vcr-Pi UcqO4ONPKi éúi ysái qái 4rP4PrOPi uái PUrábuári ci UróUrOci Rcrrcri ái 4P-jí-i
ábqObú(Ici Pcqi écNábqGi àq4Pi ráIPagci uáq4PâP(qái áqUáâOPI-áb4ái bci
ábâPbáâO-áb4ciUrá-P4srciáiUPr4OâsIPr-áb4áibciábâPbáâO-áb4ciObq4Pb4Hbáci
usrPb4áiPibcO4áGiçcri4rúqiuOqqciRúiqO4sPaváqiuáiUPNcriysáicqiPVá4Pucqibgci
UsuárP-iuOmárOriâcbqâOáb4á-áb4áGiEiâcrUciUráâOqPiáb4rPriâc-ciqsjq4O4s4ciái
âcbVárOriáNUráqqgciPciRcrrcribPiâcriucqiâPjáIcqGi
ti4PráVPiíiqPOriuáiâPqPKiPUrábuáriPi4á-áriáiuáqá-jPrâPribciUóIciáqâsrcKi
OriuáiIONráiáiáqUcb4HbáPiNcb4PuáiP4íiIúKicbuáiPiNOuPiUáruái4cuciciâcIcrOucJiP4íi
ci-sbuciuPqiqc-jrPqKiciIPucibc4srbciuPiNOuPGitysOiqáiáq4úiPmcrPiá-iqási
UróUrOci áIá-áb4cKi Qi bcO4ái 4cucqi cqi mP4cqi qgci UPrucqGi tqi NONPqi âcráqi uci
-sbuci qsUárOcri bgci VPzá-i UPr4ái ucqi VPb4Pq-Pqi uPi bcO4áKi 4rP4P(qái uPqi
UrcVsbuázPqiuPiPI-PGiEimrPbuáiPrâcKiPiPjq4rPagcKiáq4úibciUcb4ciâáb4rPIiuci
4rPjPIRci uái áIPjcrPagci uPqi áNUárOêbâOPqi uPi NOuPKi UcOqi 4cuPqi Pqi 4ácrOPqi

375.
#50
% +7=+*c)$D$% *&c$8$% c+ *+7 K*Fu*% *,
c)% )$% K ' + uc K + u+ *$%) + )* '8u$K
% $*8+ B* + * 7) & Cu $ uD *+7 * u$+ *u
c)$D Kc)+u$' cu+ )u*&:7)SY^)*T7 $cSY
^)**T $ *% **)+ % )*% $%*& * * c* *% c$%) * $
7 $cK **)+c+%c$c)+$%$ * 7) &u+ Fu*%
c$*c)>$c) * 7 *K %$ B* ( )* K c)$D )$)c u+
c >$c) cu7 $c$*$c$% %u&='**9(c))
8 * c * c 7* 8% *% )$%$u c+'$* K c
'** (*c c>B'*)+*+ &+ *'c%*u7*% $c) ()c
*%:$FuK)( $ cc)$D K*c(u+*% + &
+) + Fu c *+ cK *7 c)$D & ** c$%N%K c +
%$c+** c*%:';N)+ *8 $% *+ *Fu()(+Ku+K
$)+ + $c+ * )/* ,u$% Q 8$%) () & *
8 $% *+ * ' c+*+ *c* () K,:Fu+ )*'') +$%*
% +7=+$() *)$*+%*&u 9(' % c*c$*)*%
$u $ *c)$D ( )c)$D Fu *$ %=c)$D *7 $Fu) &
**)+ c+ ' '** * +u)% ( *K *u * (*%* Fu +7 +
8 '* '$+ * K c+ u*>$c) Fu Fu *%u%u u cK
% $*+)%+ c$c) )+'**+$ &**)+c+8 $% *+ ;)cK
()c*8Q+%[+ )* =+Fu)$*') K8 $% *+
()c%+u+ )$%)+ c+ =+& * ()c$c+' %)
*+$% 8+ cc+8 $% *+ ;)cK+ *% +7=+ *c ) *
Fu '8 7)% & 8 *% () 'u* $%K $ * + $* $)c*
*c) K c)cu ' u * *)$)*%* 8 D * *u *K ,: Fu )$*')
*()(*&*c+)%=)*, + )*8 +c +'*' D' *()(*
c+8 +' *Fu*% :&Fu Fu8+ K*
**$(( +*% $*8+ ++ $%B* *K+'%*
+ u% +u$& B* 7*( K*'c) +$%$ c +'K c+
* % + * (* +*+ %+' * cc + *7 *u $c $%
+:)c&
** ='c *c c) )+'u ' )* + @% $% c$c% c+
*'))%u A 8 $% *+ * **+7 /*K + * $ '$*u Fu $ *
)N )+)$ 8)$)%)( +$% +u$& **)+K * ' )/* %)( +
*c c +)$ Fu ' ** ' * *+7 *K Fu Fu Fu + $)
c*'$ *u*& **)$*% +$ *u$) *% ') )$%$*)( K
7+)**)+u *$%+$9**)+* ' *uD$%*+ **+() K

376.
#53
**)+ c+ + *)* (*K $* ' % +$%* ):%)c* *
)$*% /* '*)Fu) %) $ * * )$%$ $** * c)$)c *
+$ *K$ +=) ) *7c (D+ )*K)u*% $8+
M9(M*%)u$8* +)c)$ % +7=+*u *+7)&
+'c +' ()c ) % $*8+uB*' $;*+
u+ **+7 & %+* %+' c+' $%* Fu * c)* * ,:
*%, +( *&* +)%u* u' *$(c) *K')$)/*( *K
c$c)+$%* (*K +7 %u )** %*% Fu ,: * *%: *%K
'uc *c)* **')*Fu)**&+$***8*+'+ $%%u
$ *% + )* $( '**9(K 'u *)+'*+$% $ +* u+
)+'**)$ $%+ ) 8* c$% ()c&' '*c *%*+ B
**+7 * *u9$ * $%) *
63
8)% $*8)' * *)*(*K
c9$)c * u% * )$*% /* ):%)c *& 7$)%* Fu *, +
N%$ +$%K$;**()% +*c+**'u**+$*)$8u$c) &;*
$Fu+*$*)$8c% c+(9u* ()c&9 +**%+ *
'* @+ u*A *'9)%* Fu : ' c+& 'N)+) )+) % ';
'*% %$ B* Fu) *'c) +$% $9%) K ')* *% +* %% +$%
'**u9* ' *'9)% $(& u+ + ) * ( + u+
*c) %'**u9 ' ,u($%u*$% $( K **)+
+ uc*%u+ + ) K%)8u$) $%) +$%K% +7=+c$Fu)*%u
*uu +$**+)&
$% , + ) c+ $%) +$%K ' +* u+ ' ' *
'u' * ' 9( 8 $% *+ ()c& **)+ c+ $%) +$% *
%$% ( +$)D )*'*) * **+7 /*c+8$ *+ %) )*K
' Fu $* )N **+ + ' DK , ' %)c +$% % *c)
c$%)7u) c+ % * *+ * ' cu) * (* $ *' $
Fu)(c K ' ** +)K %) ()c *u &
'()>$c) ()c ( $ ( Fu '** K 7+ '()
+ %) +$%K N')+$% + ()c 8+
*'c) +$%c & *() + )*%+ ** % ' '') +$%
)%&
% 8 ()cc)$D$% =& *c) K**(*Fu
$*)$ +*,($* %+KFu*%$ +**% B' D**u
cu% Q ,u($%uK $c$ u$) % +$% * '$* +$%* c *
*u'8)c) )*&**)+c+c$*)+*+*K*% +7=+'+8 Dc+
Fu*u%*8)Fu+'cu' *'%u$ +$%*c ' ' *cu
*u$' $&uD$=+ )*c)* *u K $)8)c *u '

377. i
#55i
VP4OmPuPi ái âámPi qásqi cIRcqi âPuPi Názi -POqi VrPâcqGi tqqc-jrPri uáquái ci
áqâcbuárOéciái4áâáriVOcqiObNOqFNáOqKiâsqUOribPiqcUPiucqiysáiáq4gcibciUrO-áOrci
UIPbci âc-ci á-ObêbâOPi UPruPKi áq4ái íi qási cVFâOcGi MEi 4rPq4ái NáIRci uáNái uPri
qcIPNPbâcqi ái VPzári jPrsIRcKi bci ú4Oâci ái bci UcrgcGi àIái uáNái rs-cráéPri ái
Pqqc-jrPrGiAsPiRcrPiUrcUOâOPiíiPiRcrPiucqiáqUFrO4cqGGiM
65
Gi
EiysáiíiNúIOuciUPrPiPiqcâOáuPuáKibP4srPI-áb4áiPVá4Pi4P-jí-iciObuONFusci
OucqcGi ti íUcâPi mrOqPIRPi íi qsPi âRPbâái uái âcbVrcb4Pr(qái âc-i ci áqâsrcKi ci
RcrrFNáIi uái qsPi NOuPKi VPzári Pi Prrs-Pagci ucqi VPb4Pq-Pqi ysái VcrP-i qái
Pâs-sIPbucGi
]sb4P-áb4ái âc-i OqqcKi Rúi 4P-jí-i s-Pi UPr4OâOUPagci qsjq4PbâOPIi uci
áIá-áb4ciMucOuOâáMGiEiysáicivelho louco VPziíi4c4PI-áb4áiObâc-UráábqFNáIi
UPrPicqiâcb4á-UcrHbácqiuáicrOáb4Pagci-sbuPbPKiUcrysáiáIáiéúiNêiPqiâcOqPqi
uáis-Pics4rPiUárqUáâ4ONPGi1ci4PrHKiciIcsâciíicimrPsi-POqiáIáNPucGiEiVP4ciuái
ysái ésq4P-áb4ái áIái qáéPi âIPqqOVOâPuci Ucri PIms-Pqi áqâcIPqi uái 4PrHi âc-ci
qábuci ci UrO-áOrci qF-jcIcKi ObVárOcrKi -cq4rPi Pi mrPbuái âcbVsqgci ysái bci
áb4rá4á-Uci qái Vcr-csi á-i ráIPagci Pi áqqái Prysí4OUcGi Ei UPUáIi âIúqqOâci uci
IcsâciáiuPicUcr4sbOuPuáiâcb4OuPibáqqPiVPqáiUcuáiqáriNOq4cibPiO-Pmá-iuci
jcjciuPiâcr4áGiEijcjciuPiâcr4áiárPici7bOâciysáiUcuOPiuOzáriPiNáruPuáiqá-i
uOqVPrâáqi Pci mcNárbPb4ái qá-i 4ári uái ráqUcbuári Ucri OqqcGi àq4Pbuci VcrPi uPi
ésrOquOagcibcr-PIKiáIáiéúibgciUcuOPi-POqiqáriâsIUPucGiAási-POcriârO-áiárPiqári
âRP4cGi
ncq4rP(qái PysOi âc-ci áqqái Prysí4OUci áq4úi uáqP-UPrPuci Rcéái á-i uOPGi
.á-cqis-PiUrcVsqgciuáiUcIF4OâcqiábNáIRáâOucqiysáiqáiPVárrP-iPciUcuáriái
ysáiâRámP-iP4íi-áq-ciPiIáNú(IciUPrPiPi4s-jPGiEqiPusIPucráqiuPiâcr4áiuái
íUcâPqi Pb4árOcráqi VcrP-i qsjq4O4sFucqi Ucri RcruPqi ábNáIRáâOuPqi uái
VsbâOcbúrOcqi U7jIOâcqi ysáKi âObzáb4cqi ái -áqysObRcqKiuáVOâOáb4á-áb4ái
ráUráqáb4P-i Pqi jáIPqi ái VráqâPqi âcr4áqgqi uái cs4rcqi 4á-Ucqi ái qc-áb4ái
âcbqárNP-iVIcráqâáb4áiciUPurgciuciIPâPOcGiEqiNáIRcqiIcsâcqKiysáiUcuá-iqái
Uár-O4Ori uOzári qO-UIáq-áb4ái Pi NáruPuái ái OqqcKi PObuPi Ucri âO-PKi uái Vcr-Pi
OrHbOâPKibcqiVPzá-iVPI4PGiEiysáibgciuPrFP-cqiUcris-iNáIRciUcIF4OâciysáKiâc-ci
jcjciuPiâcr4áiáiPu-cáq4Pucriysáibgci4á-i-POqibPuPiPiUáruáriáKiUcriOqqci
-áq-cKi4á-i4suciPimPbRPrKiáqâráNáiPiNáruPuáibsPiáiârsPibciIONrciuáiNOqO4Pqi
uPiqcIFâO4PiâP-PrOIRPiuáiUrcNcâPucráqGi
Ei NáIRci IcsâcKi ysái VObPI-áb4ái Ucuái uOzári ci ysái qá-Urái ysOqi qári
uáâIPrPucKiqárOPiá-iâcbqáySêbâOPis-PiqcIsagciuci4á-PiuPiNáIROâáGioáis-Pi
-PbáOrPi-POqiuOrá4PKi-POqiOrHbOâPiáiP4íi-áq-ci-POqicjqâábPKiáIáiUcuárOPi
cj4ári Pri UPrPi qOi -áq-cGi dPqciP4íi áb4gci áIái msPruPqqái bci âcrPagci PIms-i

378. i
#56i
rPbâcriPqqPqqObcKiPmcrPiqárOPiPiRcrPiuáKiqcjiPiUrc4áagciuPiNáIROâáKi4rPzáriQi
Iszi uci uOPi 4cuPqi Pqi Vcr-Pqi áqâsrPqi ái Obuáâáb4áqGi .PINázi áqâPbuPIOzPri cqi
cs4rcqi4rcsNáqqáiPIFNOciUPrPiqOi-áq-cGiAsPqiPuNár4êbâOPqiUcuárOP-iáq-PmPri
Pi uáqmrPaPi âcb4rPi Pi UPráuáGi lONrái uPi âPrmPi uci UróUrOci qsq4áb4ci ái uci
âPbqP4ONci écmci uPi qcâOáuPuáKi áIái UcuárOPi ráâsUárPriPi PIámrOPi ObVPb4OIi
UrcNcâPuPi Ucri 4cucqi cqi qámráucqi ái qsrUráqPqi uPi NOuPGi Wi rPrci ysái qái
UráqábâOái PObuPi s-i uáqqáqi NáIRcqi Icsâcqi bPqi UcsâPqimrPbuáqi VP-FIOPqi
sbOuPqi ysái PObuPi ráq4P-Ki ysái qgci 4rP4Pucqi UáIPqi ârOPbaPqi âc-ci s-i OmsPIi
UcrysáiâcbqOuárP-iPqirámrPqiuáiqásqiécmcqi4gciO-Ucr4Pb4áqiâc-cicqiécmcqi
ucqiPusI4cqGiàIáqibá-i-ábcqUrázP-iciécmciObVPb4OIibá-iciráNáq4á-iâc-iPi
qárOáuPuái ucqi PusI4cqGi àIáqi NcI4PrP-i Pi qári qá-áIRPb4áqi Qqi ârOPbaPqi Óbci
qáb4OucijFjIOâcxiáiUcriáqqPirPzgciVráySáb4á-áb4áiqgci-POqiysárOucqiUcriáIPqi
ysáicqiUróUrOcqiUPOqGiEiUPráb4áqâciáb4ráiPqiíUcâPqiuPiObVHbâOPiáiuPiNáIROâáiíi
áNUráqqci 4P-jí-i á-i PIms-Pqi O-Pmábqi uái rá-íuOcqi Rc-ácUú4Oâcqi ysái
uáqâráNá-i áqqái Prysí4OUci uci NáIRci Icsâci á4árbP-áb4ái écNá-Gi fONári Pi
-PIsysOâái uáqqPi -PbáOrPi íi Pi -áIRcri UrcVOIPNOPi á-i ráIPagci Qi IcsâsrPi
UqOysOú4rOâPibgc(ráuO-OuPKiysáiuáiráq4ciâPq4OmPiPiNáIROâáiâc-iVráySêbâOPGi
EiPrysí4OUciuPiNáIROâáiâO4PuciysPqáiqá-Uráiíiciucivelho sábioGiàIáiéúi
bgci Ucuái uáqá-UábRPri ysPIysári UPUáIi á-i bcqqPi qcâOáuPuáKi Ucrysái Pi
NáIROâái qái PmPrrPi 4gci âcbNsIqONP-áb4ái Qi NOuPi ysái Uáruái PysáIPi qcI4srPi
O-UráqâObuFNáIiPciNáIRciqújOcGiàIáiíiqújOciUcrysáKiâc-ciAóârP4áqKiqPjáiysái
bgciqPjáibPuPiáiysáiPiNOuPiíi-sO4ci-POqiysáiqPjáriáiVPzárGifáIRcqiqújOcqi
qárOP-iáN4rá-P-áb4áiuáqPmrPuúNáOqiUPrPis-PiqcâOáuPuáiuáiUrcNcâPucráqKi
UcOqi áq4áqi 4árOP-i uái ysáq4OcbPri Uár-Pbáb4á-áb4ái ci rsVPri ucqi 4P-jcráqi
UrcuszOuciâc-i4Pb4ciáqVcracGi
i
i
9. O mal de Alzheimer 
 
EiysPurciuáiqOb4c-PqisbRPiPb4OmP-áb4áicibc-áiuáiMuá-êbâOPiUrí(qábOIMKi
Ucrysái âcIcâPNPi Uráâcâá-áb4ái bci écmci uPi NOuPi Urcâáqqcqi uPi uáâPuêbâOPi
bcr-PIiuPiNáIROâáGiEiâáb4rciuáimrPNOuPuáiuciPucáâO-áb4cicâcrráiáb4ráicqi5,i
ái cqi 8,i Pbcqi uái NOuPKi qábuci ysái Pqi -sIRáráqi qgci PVá4PuPqi uái -PbáOrPi
UráUcbuárPb4áGidc-UPrúNáIiPis-PiâPrOâP4srPiuciábNáIRáâO-áb4ciUráâcâáiuci
âírájrciysáiqáiObq4PsrPKiáq4áiysPurciuáiqOb4c-PqimPbRPirPUOuP-áb4ái4árrábci
á-is-PiqcâOáuPuáiysáiPucáâái4Pb4ciuáiNáIROâáGi1áq4ái-c-áb4cKi8_iuPqi

379.
#5!
'** * c+ + )* 30 $* * 8% *K + u+ cu( Fu %$
c*c&+7 N)*% +3??+)$%**+$%$ + $ K *Fu )*
**+ +0?+) c $KFu *)$%+ *%$ *%$ $
$%%+' Fu % c u* +% + )* 8F$% $ * $ /*
)$u*%) )D * c)$%K $ *+'$ ' %)c +$% $$u+
' '$ c$*c)>$c) *@ )$ A$ 8% *&M $*Fuc)+$%M=
+*+*Fuc)&+ $ Fu%+)$ 8 D$c+Fu*'c
D=u+ '(c ' *'** *u+ *c) Fucc
D c)+ %u& Cu $ '*)Fu) % 7:( )* D)+
*c(u' ')+) (D:Fu *u+*=cuK*+=)c*,:$Fu) +
* 7 $ *')%& 1) *+$% $* 2%)+* $*K c+ * $2+*
*u7)$(%))$* +$%KFu*8+uu+ c% c$*c)>$c) ** Fu=
+ )*%9(' c$*c)>$c) Fu '*8u+*u+ $K
$ *u c=7& (=u c)$D$% ()c **u+)u Fu)
8+ c + *)+$% +);)*K Fu c *7%u $ *
) /* * c=u * $(* *K * *)$ '**& *** ';*)%* 7u+)$
c+7)$ +B*c+) * u+9$)8+ $u+ *'=c) + **
+' $% $%)$%)c+*'$ +$%**$uH$)*&+
)**K 8u$+ )*)+'% $%*$(*K*% 7c) /*K= $u &
c+u$)c /*$%c=7K*'$*:(' *8u$/*;)c *K
*)*%+ 9+7)cK Fu '$ +u$ * *$%)+$%*K =
7Fu &$Fu $%*' ++;) K )$%)>$c) K c ' c)
c)*K )$% K )$u +K+*u+ K%u Fu) Fuc + +*
DK8F$%+$%*c$*( +'+u)%%+'**$%)+$%*
' /**c) )*K *$* )%+ +u*)c ) &';*'7+ %
*)'*Fu)* + )*)$%$* +$%$*2%)+*%+'*K)(* *')*% *(
*u)$& u+ c$cu)B* ' 8)%* $=%)c*K ,: Fu
)% ) *c+'( +u+=c)+* 8% *&+ B* )**
8 % Fu ' %)c +$% %* * c + * +$;)*K Q +) Fu
8 D+#? $*) K*$((++ D)+&**'$%K*
)* Fu * *)$%+ * ') + % + c+u+ u+ 8)% $
c+**+" &$%% $%KFu**8)%*$c ) *%:+ 7%&
)*cu%B* =+ )** )$8u>$c) N)>$) **)(K * c + *
)c )* ;N)*K Fu % c (*%)+$% u* * $(*K u *, K
u+ c >$c) *u7*%<$c) *'%% *Fu)+' +)**&=N)>$)
+*)Fu*%:*7*u*')% K+ * u+ *+=cu *)* **'c) +$%
**)( *% )*c+ *Fu*u% + c+'*)DH$)&

380. s
#6?s
Ds ãédpSq“pé]rs ]SqtHrs its üSuqrs iéã]utprOs ]Sqs ktytãs -tup:u/rHztãs irs
qtq"uérOs ãS/utp:iSs rs qtq"uérs ut]tdptOs -tuqrdt]tdiSsédpr]prs rs qtq"uérs
iéãprdptósWs:qrsãép:rH)SspB-é]rsits-tããSrãséiSãrãOs7:rdiSstã7:t]tqsr7:ékSs
7:tstãp“s-u"úéqSsqrãsut]Suirqs/tqsSs-rããriSsutqSpSósXsqtiéirstqs7:tsrs
iStdHrs -uSnuéitOs ktyrdiSs rSs it]kBdéSs its üSuqrs ktdprs ts éq-kr]“ytkOs
üut7Ttdptqtdpts ãSqrq2ãts rs éããSs éd7:étp:its ts rnéprH)SOs 7:ts üSuHrqs Ss
-r]étdptsrsirus-t7:tdSãs-rããSãOsrkRqsits-tup:u/rHztãsirsSuétdprH)Sstsirs
kédn:rntqOs-uS/ktqrãs]SqsSsut]Sdat]éqtdpSOs/tqs]SqSsiéüé]:kiritãs-rurs
ktyrus rs ]r/Ss rpSãs ]StutdptãOs üédrkqtdpts it-utããztãstOs qréãs ururqtdptOs
-tup:u/rHztãst:ü"ué]rãsiSsâdéqSós
es7:riuSsitsãédpSqrãsS]Suutsãtq-utsdrsãtn:dirsqtpritsirsyéirOsSs7:ts
7:tusié4tusVsR-S]rsiSsutpSudSstsiSsut]SkaéqtdpSósDsédptu-utprH)SsiSsãédpSqrs
r-Sdprs-rursrsutkrH)Ss]SqsSs]rqédaSsitsitãtdySkyéqtdpSstsqSãpurs]SqSsrs
kénrH)Ss]Sqstããts]rqédaSsãts-tuit:OsS:sãtjrOsüSéstq-:uurirs-rursSs]Su-SósDs
túénwd]érs]uéãp)sitsySkprusrsãtus]SqSsrãs]uérdHrãsqtun:kaS:sdrãsãSq/urãOsSãs
rütpriSãsãtspSudrqsédürdpéãstsutnuéitqsdSsãtdpéiSs]Sd]utpSós
eãskr-ãSãs-uSnutããéySãsirsqtq"uérsut]tdptsqSãpurqs]SqSsãtsitãéãpé:sirs
utã-Sdãr/ékéirits-Susr7:ékSs7:tstãp“s-u"úéqSóseãs-r]étdptãstã7:t]tqsã:rs
yéirs dSs ãtdpéiSs qréãs ytuiritéuSs irs -rkryurOs -rupédiSs iSs -utãtdpts ts
utpuS]titdiSs]rirsyt4sqréãsdSs-rããriSósoSqsSs]Skr-ãSsirsqtq"uérOstktãs
ã)SsüSuHriSãséq-étiSãrqtdptsrsyéytusdSs-utãtdptOsS:sãtjrOsSs-rããriSstsSs
-utãtdptspSudrq2ãts:qrstsrsqtãqrs]SéãrósDsyéirsdSsr7:éstsrnSurOsSsS/jtpéySs
iSs]rqédaSsiSsitãtdySkyéqtdpSOspwqsrknSsitsaSuuBytksãS/stããrsüSuqrsd)S2
utiéqéirósgSsqtun:kaSsutiéqéiSsdSsqSqtdpSs-utãtdptOsrãsprutürãstããtd]éréãs
irsyéirsdrs-Skruéiritsüé]rqs-rurspu“ãOstd7:rdpSsdSãs-r]étdptãsitsDk4atéqtus
rséd7:étprH)SstsrsrnéprH)Sspurtqsp:iSsr7:ékSs7:tstktãsrédirspwqsiérdptsitsãéós
oSqsrs-tuirsiSsptq-SOsrs]Sq-uttdã)SsiSs]rqédaSsirsyéirstsã:rãsprutürãs
üé]rsdSsqtéSsiSs]rqédaSós3:tqsd)Ssãtsktq/ursitsdrirstsyéytsüSursiSsptq-Ss
kédtrusd)Ss-Sitsqréãsrãã:qéusdtda:qspé-Ssitsutã-Sdãr/ékéiritósDs-tuirsiSs
ãtdpéiSsitsSuétdprH)SsyrésdrsqtãqrsiéutH)Sósgtda:qsS/jtpéySsüSésrk]rdHriSs
dSsüéqsirsyéir[s-tuit:2ãtsSs]rqédaSóseãs-r]étdptãsd)Ssãr/tqsqréãsSdits
tãp)SOs dtqs -rurs Sdits éããSs ktyrós oSqs rsorientação, tktãs -tuiturqs
képturkqtdptsSsSuétdptOsrsiéutH)Ssirs7:rks-uSyRqsrsk:4Osãtn:diSsrãstã]uép:urãs
ãrnurirãósDSsüédrksitsãt:s]rqédaSsd)Ssa“sk:4Osts-SuprdpSsd)Ssa“stã-turdHrós
Dãsit-utããztãsüut7TtdptãstdySkytqstããrsr:ãwd]érspSprksits-tuã-t]péyrstsits
tã-turdHrós Ds ürkprs its -u:iwd]érs ts its ]SdãéiturH)SOs7:ts its üSuqrs p)Ss
éd7:étprdpts-SitsirusdSãsdtuySãsirãs-tããSrãs-u"úéqrãOsã:untsitsqrdtéurs

381.
#6
Fu *8* &+% * *8u$/*c$% D*)$%+'+K
*+/*'+**c **++'c)*Kc+ c$%cc+
*c) $ *'Fu$ *&Fu)Fu*' c)$%**+'*% $c + $
*u * () *K *, () Q uc Fu %)( + u ' u% *
c$*) /*K' 7)c +)$&*8)+$%KFu*'c) +$%Q
$)% Fu) ''/* )+'**)$ $%* Fu $ *' c)$%* *'% +
+'<$)c *)%*u' +7u +' c * K=)89c)$%$'
* '** * Fu cu) + * $%*& + * ' c)$%* *% *+
)$% *+ ++;) K * c + Q $)% + c+'% *cu)K
*+* 7$*%K+ )*% K% +7=+*+* 7Fu+*&)N
c* u+ 'Fu$ uDK + )* *)+7;)c Fu u% c)* K ,: ' *
*u8)c)$%' c +:B*K +*+ + $) Fu )() *cu
) ' *c) $ *&
7*u% +$% + )* Fu Fu Fu u% c)* K *)$%+ ( *
$%$) c+ u+ (% B B*Bc) $ Fu +uu $ c'&
1F$%+$%K*' c)$%**u+ '** Fu*cu) c+c) $ *
'Fu$ *K + '$u B* $ 7 *u * * ) * u ' +$*
$%)*u 'N)+) '+)*)$ )* c2*%)c*% )*c+c $% u
**7) &**)+c+ *c) $ *'Fu$ *K*) +'% *8c *
)$*u $ &Fu*+ )**% +=*% $ +7)$% Fu *%
c*%u+ *K cc+ *c)cu$*% $c) *K'+ )+'<$)c
) $%*u'* *u+u $ *K )$ Fu7+B)$%$c)$ *&*$
'+8 D 7*u% +$%$ c+ u+$%*K+ * + c)*
c+ ) %$/*% )*c+ 8 *)*& **Fu) ()%
% Fu*8 ) K='c)* B* D*+'Fu'**9(K)N Fu
$+$*,*K8u$ +$% +$%K **u+)% cu' *7*)+*+&
1)$ +$%K*'c)* +*cu) *c+c) $ **7%**'$%*
()*% K* )+$% B* %=)+' B*&$Fu $%*' c)$%*%$ +
')$c9')*u *() *KN)+*u +7)$%u+ u+) %)89c)
c$*u)c+*c ** ** **' $ *+ &
)$Fu)% Kc + c %)*) KFu( ' c)$% ' **)$*
+)$2*cu*u+ ' u%K=%*%+u$9+'%c +)$ K
+ *% +7=+Fu*' ****+ *) 'Fu$**+)&*
' c)$%* ) + + c9cu*& )$c ' c) '+ $c *$%
c)cu$*'c%+$*% $c**) c+u$)c K) c+ ()
%)() & 8 % Fu * * )*'* + c ++$%K $
c$c+ + )* $ ' +7u + *)$% * )N c Fu $%

382. s
#6"s
tktãsãtsitãyérurqsiSs]rqédaSsdSsãtdpéiSsüén:uriSós
Dãs-tup:u/rHztãsirskédn:rntqsédié]rqs]SqSsSs]SdprpSsãtspSudrsiéüB]éksts
]rirs yt4s qréãs éq-SããBytkós mktãs -tuitqs ]Sdãprdptqtdpts Ss üéSs irs qtrirOs
rããéqs ]SqSs -tuiturqs Ss üéSs ]Sdi:pSus irs yéirós es üékqts ãts uSq-ts ]Sqs
üut7Twd]érs ]rirs yt4s qréSuOs rpRs 7:ts dSs üédrks utãprqsãSqtdpts éqrntdãs
éãSkrirãs ts itã]Sdtúrãós Dãs üurãtãs pSudrq2ãts ]rirs yt4s qréãs ]:uprãOs
purdãüSuqrdiS2ãts tqs -rkryurãs 7:ts -S:]Ss rs -S:]Ss -tuitqs ãt:s ãtdpéiSs
k"né]SOs rpRs üédrkqtdpts tãnSprutq2ãts -Sus ]Sq-ktpSós eãs -r]étdptãs d)Ss pwqs
qréãs drirs rs ié4tus 7:rdpSs rSãs qréãs yruériSãs rãã:dpSãOs qrãs Rs dSs ãtdpéiSs
üén:uriSs Sdits tktãs drs qréSuérs irãs yt4tãs tãp)Ss édptuiépriSãós D-tãrusiéããSOs
tktãsrédirs-Sitqstú-utããrusq:éprs]SéãrsrpuryRãsirs]Sq:dé]rH)Ssd)Ssytu/rkós
DsitãéndrH)SsqRié]rs-rursSs-uS/ktqrsitskédn:rntqsRsiéãürãérOsSs7:ts7:tus
ié4tus7:tstktãsd)Ssyé/urqsqréãstqsürãtOséãpSsROsdSsqtãqSsuépqSOs]SqsSãs
S:puSãósmktãsprq/Rqstãp)SsitãSuétdpriSãsytu/rkqtdptOsSs7:tsutã:kprstqs:qrs
túptdãrsq:it4ós
DsrndSãérOs:qsS:puSsãédpSqrOsitãéndrsrséd]r-r]éiritsitsut]Sdat]tustsrSs
üédrks ]atnrs rSs -SdpSs tqs 7:ts Sãs -r]étdptãs d)Ss ]Sdat]tqs qréãs dtqs rs ãés
qtãqSãóses]Sdat]éqtdpSsitsãésqtãqSs]SqSsS/jtpéySsiSs]rqédaSsa:qrdSs
qtun:kaS:s drãs ãSq/urãOs rããéqs ]SqSs drp:urkqtdpts Ss q:diSs prq/Rqs d)Ss
-Sits qréãs ãtus ut]Sdat]éiSs ]SqSs prutürós Ds r-urúérOs S:s éd]r-r]éirits its
tút]:prusrHztãs-u“pé]rãOséq-tits7:tsSãsut]:uãSãsirsyéirsãtjrqsr-ké]riSãsits
:qrsqrdtéurs7:tsürHrsãtdpéiSóseãs-r]étdptãsrü:dirqsdrsédrpéyéiritstsdSs
itãrq-ruSósmktãsprq/Rqsd)Ss-Sitqsqréãskéirus]Sqs:qsq:diSs7:tstktãsd)Ss
ut]Sdat]tqsqréãós
eãstãpriSãsit-utããéySãsuti:4tqsSsptqrsrsãt:sitdSqédriSus]Sq:qsirs
qrdtéurs qréãs ]krurs -SããBytkós Ds -rkryursde-pressãos prq/Rqs -Sits ãtus
tdptdiéirs]SqSsdis-tensãoOstsitsürpSstkrsut-utãtdprs:qrsüSuqrsd)Sské/turirs
itsutkrúrqtdpSóseãs-r]étdptãsãtsitéúrqs]réusrdBqé]rstsüéãé]rqtdptstsitéúrqs
rãs-utS]:-rHztãsitsã:rãsyéirãs-rursSsrq/étdptósASãpur2ãtsr7:ésitsüSuqrs
iu“ãpé]rs7:tsSsutpSudSsVãsSuéntdãsirsyéirsqtun:kaS:sdrãsãSq/urãósmqsyt4sits
ySkprusrsãtus]uérdHrsiSs-SdpSsitsyéãprsutiéqéiSOstktãsutnuéitqsVséiritsédürdpéks
üBãé]rOs rdBqé]rs ts tã-éuép:rkqtdptós mqs yt4s its dSyrqtdpts ]SkS]ru2ãts
riqéuriSãsiérdptsiSsqékrnutsirsyéirs]Sqsrs/S]rstsSs]SurH)Ssr/tupSãOstktãs
rü:dirqsdrsq:it4ósmqsyt4sits]Sd7:éãprusSs]Bu]:kSsirsyéirs]Sqs-t7:tdSãs
-rããSãOstktãsnéurqstqs]Bu]:kSãs]Sqs-rããSãsqédöã]:kSãstsãtsiéã-tuãrqósmktãs
ySkprqs rs ãts utü:nérus drs ürkprs its utã-Sdãr/ékéirits irs édüâd]érOs itãtjrqs
rptdH)Ssts]:éiriSãsãtqs7:rk7:tus]Sdpur-rupéirstOsãtqsptus]Sdã]éwd]érsiéããSOs

383.
#6#
Nc+ ' )+' 8 +9) * )$%) * u )$)(9u* ';N)+* u+
*'$* 7)) Fu*+ $) u+ *%)*'*%* **u+)&
)+ +$uH$)+' c+*u *) /*)$)$%u'% *%$ *
)$2%)* Fu $)D $% +$% = )+'**)$ $% *' $ %H+)c
*)%u &
*'c%8u % +7=+ ' cFu $*$%$B'**
+ $) + )*c$%Kc+'**)$ ' 7 )NK,:Fu%**)+'u**
()% )**7 )N *&*u% = +%+u+c'()(&1)$ +$%
+7*K N +$% %% $B)+) c+'% *u'** *
$) *()% )*K( +Q+%&
)* =+*u ')+$%K**)$%+ *'+)%+()*u+7
( ) $% )+) K $ Fu ) * '$) * 8%& '
++;) *)$)8)c % +7=+K )7% B* ' ** & *)*%B*
c+'+)*** 7) /*& )$Fu)% )+'u* +()+$% B*
c$%u + )+'%<$c) +(B*'HB* c +)$B'Fu$*' ***
*+*Fu$$u+&*)$% )$c ' c) * 7
Fu+*=8 D'$* +' *+)%;)c*&+))***Kcu,
c$c)+$% Fu )$u=+ * (u () ' $% ) $%
$%';8 )8+&%)$ '$))****u*c+' $)*+
u+ c ($ + ( (:B*& * )*** ,: %)$ '$)
*u8)c)$%+*u$c +)$&Cu $)8+'u$%uFu+ K
*'$uJM)$u=+&M+*u) )8+*)Nu7u )Nu
' ** & '%$* * *)$u N% )$:) ' *
()*u+7 $ (% + Fu )**=) *c(& ** '
cu+)$ $ c$c)+$% ';') )$<$c) ) $% +)*%=)
c) & +u)% Fu %$ * )$8 K + 2%)+ )$*%<$c) =
)$*)$)8)c $% u+ $)$u=+& ** c$c)+$% 8 Fu
*)$%+ *+ $) :*%)c &)***;c %*+*% + )7 **
% 8 + '$ c$*c)>$c) & ++ $u f $% ' N')c)% Fu $% =
)+'% $%**' ** %)()D *u' % )$%)>$c)
(% K u *, K %$[ K c$*) '$% + )* %
c$c)+$% Fu ='c Kc$% )u+ D)+ *6? $*
) &
+uD ' *)$)8)c Fu)%u ) $% u+ +u$ Fu c u*
*' $%*7Fu ,:*8 u*u8)c)$%& ' N) K )$c ' c)
' *c)* *':%)c *K'B* N)>$c) )N () ':%)c %)(
+' DK **)+c+<+7)%* 7@' ++;) A&7,%)(=$

384. s
#6-s
ytuiritsSsut]Sdat]éqtdpSOsqrãsdSsãtdpéiSsitsckéããtãOsdSsãtdpéiSsirsreligio ts
irs üékSãSüérs ]SqSs rqSus Vs ãr/tiSuérós ltuérs Ss ]rãSs its ãts -tdãrus r7:és drs
sophia, rs ãr/tiSuérs ütqédédrs irs yéirOs 7:ts d)Ss dtnrs Ss ãtdpéqtdpSós Dsde-
pressãosédié]rsrsdis-tensãoOsrs]Sdã]éwd]érsutpuSrpéyrsiSs-u"-uéSskrusirsrkqrós
D-"ãsrsptdã)Ssq“úéqrsdSs-SdpSs]:kqédrdptsirsyéirOsdSsâq/épSsirs]uéãtsirs
qtér2éirits Ss ]rqédaSs iSs itãtdySkyéqtdpSs ptqs -Sus S/jtpéySs r/rdiSdrus Ss
âq/épSsirãsptdãztãstsutpSudrusVsiéãptdã)SspSprksirs:déiritósDst:üSuérs7:ts
ã:untstdputsrãsürãtãsit-utããéyrãs-Sitsirus:qsnSãpédaSsirs/tq2rytdp:urdHrs
7:ts]Suutã-Sditsrstããtsâq/épSós trké4rustqsãésSsutédSs]tktãptsitsKt:ãsRsSs
S/jtpéySsitspSirãsrãsyéirãósDsyéirsdrs-SkruéiritsitsdSããSsq:dSsitsS-SãpSãs
ãtq-uts yéãrs tqsökpéqrs édãpâd]érs rs:déiritOsSs -rurBãSOs Ss déuyrdrsS:s ]SqSs
7:tus7:tsãts7:téurs]arq“2kSós
=ut7TtdptqtdptOs ã)Ss i:rãs rãs -tããSrãs rütprirãs -Sus tããts 7:riuSs its
ãédpSqrãós3:rdiSsãts-tdãrs7:tsSãsit-"ãépSãsitsrk/:qédrs]SqtHrqsbxsrdSãs
rdptãsiSsã:upSsiSãsãédpSqrãsts7:tsSs-tu]:uãSsirsiStdHrs-Sitsi:urusrpRsEGs
rdSãOs-Sit2ãts]rk]:krusSs7:tséããSsãéndéüé]rs-rursSs]Sq-rdatéuSóses-uS/ktqrs
-rurs Ss ]:éiriSuOs túénéiSs i:urdpts pSiSs Ss iérs ts Vãs yt4tãs prq/Rqs Vs dSéptOs
-rut]ts -urpé]rqtdpts édãSköytkós çtããSrks ]:éiriSus tãpurdaSs Rs ur-éirqtdpts
túénéiSsrpRsSskéqéptsityéiSsVsiéüé]:kiritsirsãép:rH)SOstsdrsqréSuérsiSãsrãékSãs
:péké4rqs ]rkqrdptãs irs ürqBkérs iSs Kér4t-rqs ICrké:qOstp]óás 7:ts utrkqtdpts
pSudrqsSãs-r]étdptãsqréãsFpurp“ytéãF[sqrãsSãsãédpSqrãs-éSurqósçrutdptãOs7:ts
drsqréSuérsirãsyt4tãsã)Sstã-SãrãsS:süékarãOspwqsrséd]rk]:k“ytksyrdprntqsits
rqrusSãs-r]étdptãsqrãOs]SqséããSOsprq/RqsSs-uS/ktqrsitsptus:qrséqrntqs
-SãépéyrsitktãósgrsqréSuérsiSãs]rãSãOstããrséqrntqsRsitãpu:Birsãtqsitéúrus
utãpSãOstsSs7:tsSãstã-tursRs:qrsitã-tiéirs7:tsi:ursrdSãOs-rããSsrs-rããSOs
éuutySn“ytkOs 7:ts ut7:tus qréãs üSuHrs iSs 7:ts rs 7:ts ãts-Sits túénéus its :qrs
-tããSrós A:éprãs yt4tãs d)Ss ãts ãr/ts 7:tqs ãSüuts qréãOs ãts Sãs iStdptãs S:s
r7:tktãs 7:ts -tuqrdt]tqs ySk:dpruérqtdpts rs ãt:s kriSósmd7:rdpSs Sãs
-r]étdptãs utnuéitqs édtúSurytkqtdpts tqs ãt:s ]rqédaSOsSãs r]Sq-rdardptãs
puékarqs:qs]rqédaSsitsr:pS2ãr]uéüB]éSósWs:qrsyruérdptsiSs]rqédaSsitsySkprs
7:tsüSésdtnrirsrSãsiStdptãsrstktãs]SdüériSãósmd7:rdpSstktãsrnSurs-ut]éãrqs
-tu]Suuw2kSséd]Sdã]étdptqtdptOséãpSsROs-rit]w2kSOsSãsrj:irdptãs7:tstãp)Ssrs
ãt:skriSsã)SsüSuHriSãsrs]Sq-rupéka“2kSs]Sdã]étdptqtdptósDkn:qrãs-tããSrãs
7:tsãtstdputnrurqsrstããts]rqédaSs]SdprqsSs7:rdpSstktsSãspurdãüSuqS:stsSãs
tdué7:t]t:ós 3:tqs ãts -uS-zts tããrs prutürs ãS/ut2a:qrdrs r-utditu“s q:épSs
ãS/utsãésqtãqSstsãS/utsSsãtusédürdpéks7:tsãtstã]Sditstqs]rirs-tããSrOsãS/uts
rs]SurntqstsãS/utsrsa:qékiritósDSs]Sdpu“uéSsirsti:]rH)Ssits:qrs]uérdHrOs

385. s
#60s
Sdits pSiSãs Sãs -uS/ktqrãs tãp)Ss kénriSãs rs :qrs -tuã-t]péyrs its qtkaSurOs Ss
it-uéqtdpts r7:és Rs Ss ]Sdat]éqtdpSs its 7:ts tããrs -tuã-t]péyrs d)Ss túéãptós
md7:rdpSsrãs]uérdHrãs]utã]tqOsSãs-r]étdptãsitsDk4atéqtusrü:dirqósgtããts
-SdpSOsrãsptdprpéyrãsitsti:]rH)Ssütéprãs-tkSãsr]Sq-rdardptãs]atnrqs]Sqs
iR]rirãs its rpurãSs tOs drs ytuiritOs tãp)Ss üSurs its k:nruós ltuérs dt]tãã“uéSs
qSãpurusSsépédtu“uéSsiSs]rqédaSsitsySkprsrSskruósDsürãtsqréãséq-Suprdptstsqréãs
iéüB]éksiSs]rqédaSsa:qrdSOsrsitã]éirsVãsputyrãOspSqS:süSuqrstsd)SsRsqtdSãs
éq-Suprdpts -rurs Ss ]Sdi:pSus its rkqrãs ySk:dp“uéSs 7:ts-rurs Sãs ]Sdi:4éiSãós
çtu]Suutustããts]rqédaSsür4sktq/urusrsaéãp"uérsitseuüt:stsm:uBié]tOstq/Surs
tqs dSããSs q:diSs drs qréSuérs irãs yt4tãs ãtjrs :qrs q:katus 7:ts rãã:qts
ySk:dpruérqtdpts rs itã]éirs rSs q:diSs iSãs qSupSãs -Sus rqSus rs :qrs rkqrs
7:tuéirós oSqs tããrs /rãtOs pSudr2ãts ]Sq-uttdãBytks 7:rdiSs -ru]téuSãs
]:éiriSutãsS:s]uérdHrãsutkrprqsSãsqSqtdpSãsütké4tãsiSsrqSus7:tsãSqtdpts
-Sitsãtsqrdéütãprus7:rdiSsrs]S:urHrsédptkt]p:rksãtsitãqSuSdrósgSãstãp“néSãs
-SãptuéSutãs iSs ]rqédaSOs 7:ts ãts r-uSúéqrqs ]rirs yt4s qréãs irãs putyrãs
éq-tdtpu“ytéãOstããrãstú-tuéwd]érãs-ut]éãrqstdp)Ssãtusprq/Rqsãr]uéüé]rirã6s
SsrqSusédiéyéi:rks-tkSsãtusa:qrdSsédiéyéi:rkspurdãüSuqr2ãtsdt]tããruérqtdpts
tqs :qs rqSus ã:-ur-tããSrks 7:ts p:iSs r/urdntOs -Séãs rs -tããSrs 7:ts ãts
]Sdat]t:s p)Ss /tqs itãr-rut]ts drs tã]:uéi)SOs ts Rs ]SqSsãts üé]“ããtqSãs
ãSqtdpts]Sqsã:rsüSuqrsédürdpékósKtdpuSOstdputprdpSOsa“sãSqtdpts:qsptiéSãSs
yr4éS
66
ós Ds -tããSrs ék:qédrirs prq/Rqs itãéãpts its ãt:s tnSOs ts ã:rs
édiéyéi:rkéirits itãr-rut]ts 7:rdiSs tkrstdpurs dSsnurdits yr4éSós DsiéütutdHrs
tããtd]érkOstdputprdpSOstãp“stqsã:rs]Sdã]éwd]érós
Xs qtiéirs tqs 7:ts tãpts 7:riuSs its ãédpSqrãs utüSuHrs SãsFütd5qtdSãs
dSuqréãsitsit]riwd]érsirsytkaé]tFOs]SkS]rs:qstã-tkaSsdBpéiSstsr-rySurdpts
iérdptsits:qrsãS]étirits7:ts]Sdyéyts]Sqs:qsd:qtuSs]rirsyt4sqréSusits
-r]étdptãsitsDk4atéqtuósçrursd"ãOsrsytkaé]ts7:tusié4tusq:éprãsyt4tãspSudru2
ãts édürdpékOs ãtjrs ]Sqs /rãts drs tã]ktuSãts iSs ]Rut/uS
6!
Os S:purãs üSuqrãs its
itqwd]érOsituurqtãsqökpé-kSãgsS:srsitnurirH)SsdSuqrksiSs]Rut/uSósDsprutürs
-uS-uérqtdpts iéprOs tdputprdpSOs Rs utpSudrus ]Sdã]étdptqtdpts ts FySkprus rs ãtus
]SqSsrãs]uérdHrãFós
 
Perguntas para o início do quadro de sintomas e para os cuidadores 
EsAlcancei a curva, td]SdputésSs-SdpSsitsutpSudSstqsqédarsyéirstsSs
:péké4tés-rursySkprus-rurs]rãr\s
vós oSqSsyrésrs]uérdHrs7:tsa“stqsqéq\sArdpéytsrskénrH)Ss]Sqstkrsts
ySkpSsrsr-uSúéqru2qtsitkrsdrsytkaé]t\sCSkpSsrsr-uSúéqru2qtsirãs]uérdHrã\s

386.
#63
#& Fu') +M)$% M\$%) () uD++)$
() \Cu ,u *)Nu%))D \
-& Fu+ $) *+'(% 'c$% %c+u% *'** *
c+ () \
0& +=Fucu* *'$* 7)) '+)$ ';') () \

387. ç
#65ç
 
Conclusão 
 
 
Icncç TõCTLfênKç neQ-cç cç FfeQ-Rõç Deç Tõzõç Bç Ffeç Qeç âõDeç ,êTcnç QcfDhHeLç
DêcC-eçDeç-czcCmcçFfcC-êDcDeçDeçêzcoeCQéçWçâõQQ“HeLçQcncnçTõzçêzcoeCQ\çgç
ânõTeQQõç Deç Tfncç âõnç zeêõç Deç êzcoeCQç ezç Qêç Bç -Rõç QêzâLeQç Ffeç Tmeocç cç
âcneTençTõzâLêTcDõçâcncçcQçâeQQõcQçêC-eLeT-fcLêDcDcQéçlõQQõçânõVLezcçTõzç
âcDníeQçeçêzcoeCQçeQ-hçQõVne-fDõçCõçâeCQczeC-õçDeçõnêeC-cSRõçzcQTfLêCõB
cCcL“-êTcKçFfeç-ezçezçâõfTcçTõC-cçõçQêoCê,êTcDõçDõçâ”LõçõâõQ-õKç,ezêCêCõB
QêzV”LêTõéçleQQeçQeC-êDõçõçânõTeDêzeC-õçTõC-nhnêõKçcçeC,c-êDcSRõçDcçeQ,encç
êzcoêCc-êHcKçQenêcçzcêQçcDeFfcDõçQçCõQQcçnecLêDcDeçêC-enCcéç
IõDezõQçâcQQcnçQezcCcQçeçc-BçzeQzõçzeQeQçQezçõçâ”LõçzcQTfLêCõçDcç
cChLêQeéçrfê-õQçâõHõQçneCfCTêczç-õ-cLzeC-eçcçeLeçeKçTõzçêQQõKçcõçânõoneQQõç
-cLçTõzõçC”QçõçeC-eCDezõQKçQezçFfcLFfençâneNf“DõçâcncçQfcçQcôDeçTõnâõncLç
õfç cC“zêTcéç rcQç TcQõç cç HêH>CTêcç DcQç êzcoeCQç êC-enCcQç eQ-eNcç cfQeC-eç
câeCcQçâõnçcLofCQçDêcQKçõfçâõnçcLofzcQçCõê-eQKçDeQeCHõLHezõQçâen-fnVcSíeQç
zeC-cêQç QBnêcQéç lõQç zõDenCõQç LcVõnc-”nêõQç Dõç QõCõKçâõDeBQeç êzâeDênç Ffeç
HõLfC-hnêõQçQõCmezéçàLeQçQRõçDeQâen-cDõQçQezâneçFfeçõçzõHêzeC-õçDeçQefQç
õLmõQçêCDêTczçõçêC“TêõçDcç,cQeçDeçQõCmõQKçõfçQeNcKçDeçAàr
!?
éçMõç,êCcLçDcçCõê-eç
eLeQçDõnzênczçDeçQe-eçcçõê-õçmõncQçQezçQõCmcnéçMâ”QçCõçzhNêzõçCõHeçDêcQKç
c-BçõçôL-êzõçDeLeQçâcQQcçcç-ençcLfTêCcSíeQKçêQ-õçBKçeLeQçH>ezçeçõfHezçTõêQcQç
FfeçCêCofBzçcLBzçDeLeQçâenTeVeéçàQQcQçêzcoeCQçêLfQ”nêcQçFfeçQeçH>çTõzçõQç
õLmõQçcVen-õQçQRõçTmczcDcQçDeçcLfTêCcSíeQç”â-êTcQçâeLcçâQêFfêc-nêcKçQeCDõç
FfeçcQçHõDeQçêLfQ”nêcQçFfeçQeçõfHeçQRõçTmczcDcQçDeçcLfTêCcSíeQçcTôQ-êTcQéç
MFfeLcQç êzcoeCQç êC-enCcQçFfeçcoõncç CRõçâõDezç zcêQç Qenç eLcVõncDcQç CõQç
QõCmõQç-õnCczBQeç-Rõçâneâõ-eC-eQçcçâõC-õçDeçêzâõnBQeçQçTõCQTê>CTêcçDêfnCcç
eç -õnCcnBQeç HêQ“HeêQç c-Bç zeQzõç Tõzç õQç õLmõQç cVen-õQéç dQQõç DeêNcç TLcnõç õç
FfcC-õçcQçêzcoeCQçêC-enCcQçQRõçeQQeCTêcêQçâcncçcçHêDcç@eçc-BçzeQzõçâcncçcç
QõVneHêH>CTêcAKçQeCDõçFfeçcFfêçQeç-nc-cçcâeCcQçDeçTõC-ezâLcSRõçeçDeç,õnzcç
cLofzcKç cêCDcKç Deç êC-enâne-cSRõéç àQQcç eQâBTêeç Deçshow Deç êzcoeCQç Bç
HêHeCTêcDcç -õDcQç cQç Cõê-eQç âõnç -õDcç âeQQõcç zeC-cLzeC-eç QcfDhHeLKç c-Bç
zeQzõçâõnçcFfeLcQçFfeçCRõçQeçLezVnczçDeçQefQçQõCmõQéçCfeçêQQõçc,e-eçfzç
Côzenõç TcDcç HeDç zcêõnç Deç âeQQõcQç Bç fzç QêCcLç Deç FfRõç âõfTõç õç LcDõç
,ezêCêCõç êzcoêCc-êHõç Dcç necLêDcDeç Qeç eNâneQQcç LêHnezeC-eç Cõç Qenç mfzcCõç
zõDenCõéçMQçêzcoeCQçêC-enCcQçzenofLmczçzcêQçânõ,fCDczeC-eçCcQçQõzVncQç

388.
#66
Q+) Fu*'*% +$* %$ **$*K+Fu*c$%*
8 **+$*c$*) * *8 $% *) *'+*)$)8)c &*u)K
% *$%$)+$% c+ * = % 7 $ * *+7 * = * u:( $
+) + Fu cu' Fu) Fu 8) ')K ')+)K Fu *%:
u*$%&
+* *$* Fu ()$%+$% *% +* c%* + $**
'8>$c) '';+ *cu)$B $ 9%)c' c$*c)>$c) c)%)c )u$ +
Q $)%& * '*) c$%:) = )u +$% )+ )$:(
% +7=+N)*%&**$)*u+'(Fu:'8>$c) Q$)%c+*u*
*$*&u) ) Ncu*)( +$% $)%c+'**)7))
% N')>$c) * $ Fu' $ )+ $* $% + c$% % c+
)()$& $% * )$) $* % +7=+ * ' ()($c) )$ Fu $% *
$**$*()*/**c$% )*' () ):) ' () c+
u+%&
Cu'*$c) ** *)+ $* %u '*)+*+=+*% '8 %
Fu)**+ $%=+$**Fu)97) $9+)c& % K c ' c) )$%c%u
)$%'% = *$c**:) & Fu) * ' *c c Fu*%
c+ *c) $ *) +c+ *)$%'% /*&+ $) K *$
%>+Fu Fu$c**) *u *( ) $%*)$%c%u )*'+'u' B*
*** )*& * %$+ c)% *'$% $ +$% * )+ $*
)$%:B * *u +u$ $9+)c& % 7 )* 7% f7B** =
*'c) +$% '') ' c 7 c+'c$c)%Fu *c) $ *
$'+8 D$ c+*)+7)*+c+ *+$* $***)$%+ *&
c$%:)K *8F$%+$%*%++*)%u ' )**Fu
*u*' )*)$%c%u )D *KFu$%$+%uK+u)% *(D*K )$ **)+
$ '$+$ &** D$='c)*K'N+'Kc$*)
* $c $ /* $ '*)c% ') c+ c) $ *K 'Fu *% * )$
c$*) +)+'% $%**)+7)*+*c$%*8 * *8 $% *) *&
$Fu $% $ * %+ * ' '$* +$% Fu %u = M '$ *M
8 $% *) K * c) $ * *% + )* 7% * ' *u*' /* )$%$*& *
' *** '$)D Fu * 8F$%+$% ' c *) *
$ *)$8 $%)*%9')c *8 +'*)+*+*&* u%*K c$%:)K
)*%<$c) )$%c%u = )$% $*'$9(K 'Fu * $+ c)$ + *
)+ $*c$*)+*+*$+ *c$*) + 7*u% +$%)+'% $%*&
% ') )$8 $%)K 'B* )N Fu * 'Fu$* ' c)$%* *$+
c+u+c$%8 * ';* u$*+)$u%*'u$%+$=Fu*
*%$ )*%;) &*%9+u' Fu*+*+*c$%)$u+c$% $

389. s
#6!s
aéãp"uérsRsãtn:éiSsrktnutqtdptsdrsqréSuérsirãsyt4tãOstsrããéqsãtsS/pwqstqs
éqrntdãs nu“üé]rãs :qs -riu)Ss rpédriSs ]Sqs rs ãép:rH)Ss its ã:rãs yéirãós cqrs
S:purs-Sããé/ékéiritOsp)Ssãéq-ktãs]SqSstüé]r4OsRsitéúrus7:tsrs-u"-uérsürqBkérs
ãtjrs ãSdarirs ãS/s rs üSuqrs its rdéqréãós Krés utã:kprqOsén:rkqtdpts ãtqs
-uS/ktqrãOsrãstãpu:p:urãsürqékérutãstsSs-riu)Ssitsutkr]éSdrqtdpSãósoSqSsrãs
]uérdHrãs tã-Sdprdtrqtdpts ]Sdãéiturqs tããrãs éqrntdãs éq-Suprdptãs ts rãs
utkr]éSdrqs]SdãénSsqtãqrãOsdrsqréSuérsirãsyt4tãstkrãstãp)Sstqs]SdiéHztãs
itsédük:td]érusrsutrkéiritsitsã:rãsyéirãs-SusqtéSsitsqSiéüé]rHztãsdSs-riu)Ss
itséqrntdãósoSqsüut7Twd]érOséããSsRsqréãsü“]éks-rurstkrãs7:ts-rursSãsri:kpSãós
g"ãs 7:rãts ãtq-uts r/rdiSdrqSãs ]tiSs dSããrs édntd:éirits édürdpékOs
édük:td]ériSãs-Sus:qrs-tirnSnérsSuétdprirs-rursrstüé]éwd]érós]“sdSsédB]éSsirs
tã]Skrs -uéq“uérOs ]SqtHrqSãs rs S:yéu6s Fg)Ss i:uqrZs g)Ss ãSdatZs g)Ss üé7:ts
ürdprãérdiSZsCS]wstãp“sdSsq:diSsirs,:rZsWsqtkaSus]Sd]tdpuru2ãtZFós3:rdiSs
tããrsti:]rH)Ssi“sutã:kpriSãOsitkrsutã:kprqsri:kpSãspSprkqtdptsãtqsürdprãérOs
7:ts d)Ss ãts ktq/urqs qréãs its ãt:ãs ãSdaSãs ts 7:ts üut7Ttdptqtdpts d)Ss
]Sdãtn:tqs qréãs dtqs qtãqSs iSuqéuós g)Ss Rs uruSs 7:ts tktãs ptuqédtqs dSãs
]Sdã:kp"uéSãs iSãs -ãé]"kSnSãs -rurs ySkprus rs r-utditustããrãs ür]:kiritãs
-uéqSuiérkqtdpts a:qrdrãós g)Ss Rs uruSs 7:ts rs -tirnSnérs rp:rks ]Sdü:dirs
purdãqéãã)Ssits]Sdat]éqtdpSãs]SqsüSuqrH)SósDsytuiritéursformaH)S ptqsrs
üSuqrsd)SsãSqtdptsdrs-rkryurOsqrãsprq/RqsdSs]SurH)Sós
oSqSs qé]uS]SãqSãs Iãtus a:qrdSáOs ãSqSãs :qrs ut-uSi:H)Ss iSs
qr]uS]SãqSãsIq:diSástspur4tqSãstqsd"ãspSirãsrãséqrntdãsitããtsq:diSós
3:rdiSstã7:t]tqSãséããSOstkrãsqtun:karqs]rirsyt4sqréãs-uSü:dirqtdptsdSs
éd]Sdã]étdptstsrsüSuqrH)Ssãtsitntdturstqs:qrspSuutdptsitsédüSuqrHztãsrs
]:jrsrkp:ursd)SstãprqSãOsqtãqSs]SqsdSããSsédptkt]pSsrkprqtdptsputédriSósDpRs
qtãqSsdrs-rkryursinformação tã]Sdit2ãtsrédirsrsüSuqrOsSs-riu)SOstsqSãpurs
7:)Ss -uSü:dirqtdpts tãprqSãs kénriSãs rs tããts rã-t]pSs irs utrkéiritós Dãs
éqrntdãsã)SsSsrkéqtdpSsirsrkqrOsãtqstããtsrkéqtdpSsdSããrãsrkqrãsqSuutqs
itsüSqtós
DãséqrntdãsirãsiStdHrãOsSãsãédpSqrãOsprq/Rqsã)SsrkéqtdpSsirsrkqrOsts
q:épSsqtkaSutãs7:ts7:réã7:tuséqrntdãósmãptskéyuSsRs:qrstú]:uã)Ssédptkt]p:rks
-tkSsq:diSsirãséqrntdãsirãsiStdHrãOsutrké4riSs]Sqsrstã-turdHrsits7:tsrãs
éqrntdãs d)Ss üé7:tqs tãprd]rirãs drs ]r/tHrOs qrãs ktytqsrs :qrs üSuqrH)Ss
édptuéSusrsutã-tépSsirsutkrH)SstdputsSs]Su-Sstsrsrkqrósltuérsq:épSs/SdépSsãtsrs
]Sq-uttdã)Ssur]éSdrksüSããtsã:üé]étdptstsüSããts-SããBytks]:uru2ãtsrpuryRãsirs
ktép:urstsirs]Sq-uttdã)Ssits-riuztãósltn:diSspSirãsrãstú-tuéwd]érãOséããSsRs
rstú]tH)SósDs]Sq-uttdã)Ss-ut]éãrsktyrusrsFrnruuruFstspS]rusrsrkqrstsirus

390. s
#!?s
r]tããSsrSsq:diSsiSãsãtdpéqtdpSãstsirãsãtdãrHztãós3:rdiSOsrSsüédrksitsA 
Doença  como  Caminho, ié4tqSãs 7:ts ]Sdptq-krus ts ]Sdat]tus Rs ã:üé]étdptOs
tãprqSãsdSãsutütuédiSs]SqséããSsrs:qs]Sdat]éqtdpSsdSsãtdpéiSs/B/ké]SOs:qrs
riqéãã)SsitsãésqtãqSsdSsãtdpéiSsqréãs-uSü:diSósD/ur)Ss]Sdat]t:slrurOstsSs
utã:kpriSsrédirsrããéqsüSésWãrr]ós
çSuprdpSOsrscompreensão intelectual ]SqSs-uéqtéuSs-rããSsd)Ssitéúrsits
ãtus éq-SuprdptOs tkrs ã"snão  éssuficiente. Ds riqéãã)Ss iSs -u"-uéSs q:diSs its
éqrntdã
!
s -Situérs ãtus :qs ãtn:diSs -rããSs dtããrs iéutH)Sós Cérntdãs
éqrnéd“uérãs ütéprãs ]Sqs rs rj:irs its qöãé]rs -rurs rs qtiéprH)Ss ts éqrntdãs
ytu/réãsy)Ssqréãsü:diSs7:tstú]:uãztãsédptkt]p:réãós3:rdiSsrsktép:ursits:qs
kéyuSsj“sRs-tuénSãrs-rursytkarãs-Sãp:urãsts-ut]Sd]tépSãOstú]:uãztãsdrãsrãrãs
irãs éqrntdãs édptuéSutãOs ]Sdãt7TtdptqtdptOs ]Sdpwqstú-tuéwd]érãs ts -tuénSãs
qréãs -uSü:diSãs -rurs ytkaSãs qSiSãs its ]Sq-SuprqtdpSs ts its iStdHrós Dãs
yérntdãsdSsãtdpéiSsiSsã:/ãpép:pS
!"s
r7:ésut-utãtdpriSsktyrqsq:éprãsyt4tãsrs
âq/épSãs7:tsüut7Ttdptqtdpts-tuqrdt]érqstãpurdaSãstsüt]ariSãós
g)Ssãts-Sits]tuprqtdptsié4tus7:tsyérjrusRsrknSsédSütdãéySósArãsd)Ssyérjrus
Rs q:épSs qréãs -tuénSãSs 7:ts yérjruós 3:tqs r-utdit:s rs ]Sdat]tus Ss q:diSs
túptudSsyérjrdiSsprq/Rqs-ut]éãS:stdüutdprus-tuénSãósorãSstktOsrSs]Sdpu“uéSOs
péytããts-tuqrdt]éiSs-SuspSirsrsyéirstqsã:rs]éiritsdrprkOsptuérstyépriSstããtãs
-tuénSãOsqrãstqs]Sq-tdãrH)Sstãpruérsq:épSsqréãsy:kdtu“ytkstqsutkrH)SsrSs
itã]Sdat]éiSós  t]Sdat]éirqtdptOs rãs yérntdãsformam tOs ]Sqs éããSOs
rkéqtdprqsrsrkqrs]Sqséqrntdãós
DknSs rd“kSnSs S]Suuts ]Sqs dSããrãs yérntdãs édptuéSutãóses q:diSs édptudSs
qSiéüé]r2ãtsp)Ss-S:]Ss-Susãtus]Sdat]éiSs]SqSsSstúptudSósArãsrq/Sãsitéúrqs
itsãtusrqtrHriSutãOs-Su7:tspSiSs-tuénSs]Sdat]éiSsrqtiuSdprsqtdSãósmqs
ökpéqrs édãpâd]érOs ]Sqs Sãs ãédpSqrãs d)Ss ãts purprs its :qrs qSiéüé]rH)Ss irãs
]Séãrãs tqs ãéOs iSãs ptqrãs ts iSãs ]SdptöiSãs irãs iStdHrãOs qrãs its q:irus rs
qrdtéursitsytuósDsprutürsitsr-utdié4riSstsprq/RqsSs-riu)Ss-tuqrdt]tqsSãs
qtãqSãOsqrãsür4s:qrsnurditsiéütutdHrsãtstããts-riu)SsRstúpuriépriSs-rursSs
-krdSsüBãé]Sstqs:qs]Bu]:kSsyé]éSãSsS:syéytskéyutqtdptstqs:qs-krdSské/turiSós
3:tqs tã]:prs ã:rs yS4s édptuéSus -Sits prq/Rqs ]Sqs éããSs S:yéus ]Séãrãs -S:]Ss
tkSnéSãrãs rs ãt:s utã-tépSós CéãpSs itããrs qrdtéurOs rs ]:upSs -ur4Ss Rs qréãs
rnuri“ytks d)Ss tã]:p“2krós Arãs éndSu“2krs Rs -tuénSãSs rs kSdnSs -ur4SOs -Séãs
7:rdiSs rs yS4s édptuéSus ãts pSudrs ut-tdpédrqtdpts rkprsr-"ãs ptus ãéiSs
dtnkéntd]érirs-Susq:épSsptq-SOsj“sRspruitósgrsqréSuérsirãsyt4tãOsSs-ãé7:érpurs
]Sdã:kpriSsd)Ssrstã]:pru“stsiéüé]ékqtdptskatsrpué/:éu“srkn:qsãéndéüé]riSOsqrãs
ptdpru“s /kS7:t“2krs ]Sqs ruqrãs 7:Bqé]rãós Ds tú-tuéwd]érs ié4s 7:ts ür4s qréãs

391. s
#! s
ãtdpéiSsr-utditusrs]Sdat]tusSsq:diSsédptuéSusrsptq-Ssts]Sqs]rkqrs7:tsãS/s
-utãã)SskSdnrqtdptsr]:q:krirósesutkr]éSdrqtdpSs]SqsSs]Su-Ss]Suutã-Sdits
rSs utkr]éSdrqtdpSs ]Sqs rs rkqrós Ds éndSuâd]érs ts rs ut-utãã)Ss ã)Ss qréãs
]5qSirãs rs ]:upSs -ur4SOs qrãs rs kSdnSs -ur4Ss Rs qréãs ãr:i“ytks rputytu2ãts rs
]SdüuSdprus rãs éqrntdãs édptudrãs ts ]utã]tuOs tqs yt4s its -utããéSdruós eãs iSéãs
pé-Sãsitsqtié]édrstsprq/Rqsits-ãé]SkSnérspwqsã:rãsyrdprntdã6srsqtié]édrsts
rs -ãé]SkSnérs r]riwqé]rãs pwqs -Sus S/jtpéySs rs -uSã-tuéirits rs ]:upSs -ur4SOs
-SdiSsitskriSsrs]:urOstd7:rdpSsrsqtié]édrstsptur-érsédptu-utprpéyrãs]SkS]rqs
Ss/tq2tãprustqsãtn:diSs-krdSsts/:ã]rqsrs]:ursrskSdnSs-ur4Sós
Ddpénrqtdptsyérjryr2ãtsqtdSãs-tkSsq:diSstúptuéSuOsts7:rdiSsãtsyérjryrOs
purpryr2ãts drs qréSuérs irãs yt4tãs its -tutnuédrHztãOs 7:ts kénryrqs Ss q:diSs
túptudSs ]Sqs Ss édptudSós Ds ptdiwd]érs its tq-uttditus yérntdãs túptudrãs ãtqs
utkrH)Ss ]Sqs yérntdãs rdBqé]rãs édptudrãs Rs utkrpéyrqtdpts dSyrs ts i“s :qrs
éq-utãã)Ss -t]:kérus rs :qs Skarus qréãs rptdpSós Cérntdãsculturais, 7:ts
r/ãSk:prqtdptsd)Sstãp)SsédptutããrirãsdSs]:kpSOsük:p:rqsdSsrusitsqrdtéursp)Ss
tãpurdars]SqSsrãsyérntdãsitsüSuqrH)SOs7:tstyéprqstãpr/tkt]tus]SdprpSs]Sqs
rãséqrntdãsédptuéSutãósmkrãs-Situérqsãtusür]ékqtdptsã:/ãpép:Birãs-Susüékqtãs
]:kp:uréãósDãs]arqrirãsyérntdãsitsutãpr/tkt]éqtdpSOs]SdãéiturirãsiSs-SdpSs
itsyéãprsqRié]SOsã)Sstqsã:rsqréSuérs:qstã]“udéSsVsãröitósmããrsqéãRuérsirãs
yérntdãs ]atnS:s rpRs rSãs Sunrdé4riSutã6s tãp)Ss ãtdiSs itãtdySkyéiSãs
]SdãprdptqtdptsdSySãs]Sd]tépSãs7:tOsdrsqtiéirstqs7:tskatãsürkprsrsutkrH)Ss
]Sqs yérntdãs édptuéSutãOs ã)Ss kSnSs dSyrqtdpts itã]rupriSãós Cérntdãs its
rytdp:urs-Sitqsãtusqréãstktpué4rdptãs7:tsrãs7:tsãtsür4s-rurspSqrus/rdaSsits
ãSkOs qrãs rãs ytuiritéurãs rytdp:urãs ã)Ss ãtq-uts édptudrã[s drs qtkaSus irãs
aé-"ptãtãOstkrãstambém Ssã)Sstúptudrqtdptós
mqs R-S]rãs rdpénrãOs rs yérntqs iSs atu"és turs :qs ]rqédaSs édptuéSus 7:ts
:dé]rqtdpts ãts utüktpérs dSs túptuéSuós Cérntdãs u:qSs Vãs -u"-uérãs prutürãs its
r-utdié4riSOspréãs]SqSstkrãsãtsutüktptqsdrãs-réãrntdãsédptudrãsiSãs7:riuSãs
itsãédpSqrãOsã)Ssrãsytuiritéurãsyérntdãsatu"é]rãósmkrãs]Sqsüut7Twd]érsd)Ss
ã)Sstã-t]érkqtdptsrnuri“ytéãstsd:d]rs/tkrãOsVãsyt4tãstkrãstúéntqsq:éprs
]SurntqOsqrãstkrãsã)Ssãtq-utsut]Sq-tdãriSurãós(rks]SqSsüSésitã]uépSsdSs
-uéqtéuSsySk:qtOs:qsn:érs-SitsãtusöpékstqsyérntdãskSdnrãOstsVãsyt4tãstktsRs
necessário. mqsdSããrsR-S]rOstããtãsn:érãsãts]arqrqs-ãé]Sptur-t:prãósmktãs
túéãpéurqs tqs pSirãs rãs R-S]rãOs ã"s 7:ts rdptãOs 7:rdiSsSãs ãtutãs a:qrdSãs
yéyérqs-SusãésqtãqSãsdSãsq:diSãsitséqrntdãsitsãt:ãsqépSãsts]SdpSãsits
ürirãs ts ]Sdüéryrqs tqs ã:rs ürdprãérOs tktãs pédarqs S:puSãs dSqtãs ts qtdSãs
pur/rkaSós WããSs d)Ss tãpryrs p)Ss utkr]éSdriSs ]Sqs édptuytdHztãs tqs ]uéãtãs

392.
#!"
u *K+ **)+c+ )$)c c +)$ c+' $ +$%QFu
u% +u$ )$%$ Fu *%: *+' : Fu $* *' & Cu $ $
%+ +*Fu Fu+) ' $* 'N)+ B$*K(+ $**
$c$%$*8 D*)$ )**7 8+ *)$%+ *Fu *$ *
c+'%*&
Cu $ (+* u%))D +* * '%u$) * c$%) * $* *)$%+ *K
$** () $*%$ $c** ) +$%+ )*8:c)K+ *$;*$*%$ +*
+ )* c$*c)$%* *'$* 7)) % +7=+ + )*)c*& *
% $*8+ +'**)7)) c*c ' %)K,:Fu c*c$% Q
$** () Fu8 % ( %=$%&% $%K ( ') u+ (%
6? u*J+(D 8 *% *'7+ *u*Fu)( B**K=u+
) ) *u$c$%*c7) *'**)7)) *Fu$**cu% +&
***$%)K *'u$% *( $% *+c c '9%u'+%$ B*
8u$ +$% u+ +)% '** K + u+ () + +u$ *
*9+7* ';') '7+:%)c &Fu%+* '\%+'()
7B* ) $% $;* c+ u+ ( *% c +' '**)7)) *& u =
'**9( Fu $ c)% +* * 8) () $ *+$% $ *$%)
N%$K + * % +7=+ $ )$%$& + () N%$ +$% **)( c+
c + + Q* ';') * '**)7)) * 'c$%)7u) '
*$(()+$%Ku+ () )$%)c ,* '( *$(()+$%
7,%)(&
*+ )*)(* *))/*8 D+8>$c) c +)$Fu' ** '
+u$)$%)K+$**<+7)%cu%u u%)$ c)*%:)$)c /*
)$Fu9(c * ** *')%& + )% ,: c)% JM, Fu$% u 8)K
+$ u cu*'))ZMK )*% c$* Fu * u* %= * N%+*K
(%)$ +*+%+'c$% *c+'+)***+$*8 **& *
**c +)$K () +;)c K*, c$Fu)*% K' ** *8)$ +$%
(:) Fu u% *$%$ J M u=+ ' *u 8 c *Fu K
8 B ))% M&++ u%B )D KFu$c$%uc$%$%
*';*c$%+*)+*+K$ ( ) + )** 7$8u$*u
c Fu%uFu)*%)7u)(% ' &
+ 2%)+ )$*%<$c) K % % ') Fu +c ** $+ ' *
*u+) $ FuFu=% (D+ )*)+'% $%)%)*%JM+ %u*
)$)+)*M&] + )**':)D+ )**7 *% ') *K$+*c(>B *
+ $) + )*7(c$c)* &;*,%+* %$>$c) *c(
+*+ c)* + $) + )*+$ + )*c+')c JMc)%(%
*u * ',/*M& )* %u Fu $* 8 % ' cu *%: + $**

393. s
#!#s
ãSq/urOs ts ]SqSs k“s d)Ss Ss -SitqSãs dtqs 7:tutqSãs ytuOs d"ãs Ss -uSjtprqSãs
ãS/utsã:-tuüB]étãsits-uSjtH)SósgSããSãsédéqénSãsã)Ssã:-tuüB]étãstúptudrãsits
-uSjtH)Ss7:tsutüktptqs-rursd"ãsr7:ékSs7:tsd)Ss-SitqSãsã:-Suprustqsd"ãsts
7:ts-SuséããSsqtãqSsitptãprqSãsdSãsS:puSãóseãsãédpSqrãsirãsiStdHrãsã)Ss
édéqénSãsédptudSãs-rursrsqréSuérsirãs-tããSrãóses-u"-uéSs]Su-SspurdãüSuqr2ãts
tqs ã:-tuüB]éts its -uSjtH)Ss irãs ür]tprãs its 7:ts d)Ss nSãprqSãós 3:rdiSs
]Sdãtn:éqSãsrqrusSãsédéqénSãstúptudSãstsédptudSãOsSsutã:kpriSsRsrs]:urósms
d"ãs Ss ]Sdãtn:éutqSãs prdpSs qréãs ür]ékqtdpts 7:rdpSs qréãs tãpéytuqSãs tqs
]SdiéHztãsitsut]Sdat]tusrsdoença como linguagem da alma. mdp)SOsSs7:ts
ptqSãsRsrsdoença como caminho. mãptsd)SsRsdSySsdtqs]Sq-ké]riSOstktsRsp)Ss
rptq-SurkOsp)Ssãéq-ktãstsp)Sstúéntdpts]SqSsrãstptudrãs-rkryurã6sDAD (mcls
WgWAW.elós

394. ç
#!-ç
 
Notas 
 
 
çççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççççç

çaeçcTõnDõçTõzçcQçeQ-c-“Q-êTcQKçezçDeDçcCõQçõçcLezRõçzBDêõçâcQQcçâõnçfzcçDõeCScçõCDeç
TõnneçnêQTõçDeçHêDcKçDeDçDõeCScQçoncHeQçeçfzçQezBCôzenõçDeçeC,enzêDcDeQçzcêQçLeHeQéçueç
-õzcnzõQç zêLç âeQQõcQç Ccç nfcç ezç fzcç oncCDeç TêDcDeç eçcQç QfVze-enzõQç cõQç zõDenCõQç
zB-õDõQçDeçDêcoC”Q-êTõçeçDeçeNczeçêC-eCQêHõKçCRõçQõVncnêcçCeCmfzcç-õ-cLzeC-eçQcfDhHeLéç
"
ç^GgçYç^õnLDçGecL-mçgnocCêDc-êõCçSgnocCêDcSRõçrfCDêcLçDcçucôDeçDcçglãTéç
#
çàzçFf“zêTcKçfzcçQfVQ-xCTêcçBçDeQêoCcDcçDeçTc-cLêQcDõnçFfcCDõçâíeçezçTfnQõçfzcçnecSRõç
QezçzõDê,êTcnBQeçCeQQeçânõTeQQõéçMçncSRõçCRõçâõDeçõTõnnençQezçõçTc-cLêQcDõnKçeçâõn-cC-õçcç
QfVQ-xCTêcç âcn-êTêâcç DeLcKç CRõç QeCDõç eLcç zeQzcç eC-ne-cC-õç cL-encDcéç leQ-eç âõC-õç cç
TõzâcncSRõç,êTcçfzçâõfTõçTLcfDêTcC-eKçâõêQç,neF eC-ezeC-eç-cêQçânõTeQQõQçDeçTfncç-czVBzç
âõDezçõTõnnençQezçõçzBDêTõçeçeQ-RõçCRõçâenzcCeTeçêCcL-encDõçDfncC-eçeç-encâêcéç
-
çrcêQçneTeC-ezeC-eKçcçeNâneQQRõçItIç-ezçQêDõçf-êLêDcDcçQõVne-fDõçâcncçfzcçêC,LczcSRõç
âfLzõCcnçFfeçQfnoeçânêCTêâcLzeC-eçezçâcTêeC-eQçDeçMdauKçQêoCê,êTcCDõçeC-RõçPneumocystis 
carinii pneumoniaéçgçânêzeênõçIçDcçcC-êocçItIç,õêçeLêzêCcDõKçNhçFfeçDeçFfcLFfenç,õnzcçCRõç
FfenêcçDêDençCcDcéç
0
çtcQõçcçmõzeõâc-êcçeçcçzeDêTêCcçTmêCeQcçQeNczçTõCQêDencDcQç,õnzcQçDeçzeDêTêCcçCc-fncLKç
eQ-cç TLcQQê,êTcSRõç CRõç Bç HhLêDcéç PczVBzç Cõç xzVê-õç Deç fzcç zeDêTêCcç mõL“Q-êTcKç mhç âeLõç
zeCõQç-eC-c-êHcQçDeçQeçTmeocnçcçfzcç,êLõQõ,êcçcVncCoeC-eçDcçDõeCScéç
3
ç ãzcç Dê,eneCScç êzâõn-cC-eKç cêCDcç Ffeç QõzeC-eç oncDfcLKç TõCQêQ-eç Ten-czeC-eç Ccç
âenêTfLõQêDcDeç DõQç e,eê-õQç TõLc-encêQç DeHêDõç QQç cnzcQç TõLõTcDcQç ezç Tczâõéç CfcCDõç õç
ânõTeDêzeC-õç cLõâh-êTõç CRõç âõDeç Qenç eHê-cDõKç DeHeBQeç Cc-fncLzeC-eç Dcnç âne,en>CTêcç cç
nezBDêõQçFfeç->zçâõfTõQçõfçCeCmfzçe,eê-õçTõLc-encLéçrcQçeLeQçCRõçDeHezçQençTõCQêDencDõQç
zeêõQçDeçcuraçânõânêczeC-eçDê-õQKçNhçFfeçeLeQçCRõç->zçâõnçõVNe-êHõçcçTfncçõfçcçâen,eêSRõKç
zcQçQõzeC-eçcçeLêzêCcSRõçDõQçQêC-õzcQéç
5
çGenzcCç^eêDeLeCenKçLebensdeutung aus der Weisheit der Sprache, âéçEbéç
6
ç IcncTeLQõç câõC-cç âcncç õç ,c-õç Deç Ffeç ezç ôL-êzcç êCQ-xCTêcç -õDõç CeQ-eç zfCDõç Bç HeCeCõéç
uõzeC-eçcçDõQeçDeTêDeçõçFfcC-õçcLoõçBçHeCeCõQõéç
!
çLachesis mutaçBç-czVBzKçzfê-õçTõCTne-czeC-eKçfzcçQenâeC-eçHeCeCõQcéç
?
ç Pnc-cBQeç Deç hLTõõLç eç hofcç FfeKç QeofCDõç TõCQeofêfç DezõCQ-ncnç fzç onfâõç Deç âeQFfêQcç
HêeCeCQeKçDeQezâeCmcçfzçâcâeLçDeTêQêHõçCcçcQQêzêLcSRõçDõçâcDnRõçDõçzeDêTczeC-õéç

ç dQQõç CRõç Bç eQâeTêcLzeC-eç QfnâneeCDeC-eç âcncç õç eQõ-enêQzõKç Nhç Ffeç cç âcn-ênç DêQQõç eLeç
QezâneçTõCTLfêfçFfeç-õDõçCeQ-eçzfCDõçâõLcnç-ezçfzçâ”LõçõâõQ-õçeçFfeçC”QçQ”çâõDezõQç
câneeCDenç õç zfCDõç âõnç zeêõç DeQQeQç õâõQ-õQéç Icncç eC-eCDenç MâeFfeCõMç âneTêQczõQç Deç
MoncCDeMKçMVõzMçQõzeC-eçcDFfêneçQeC-êDõçâõnçzeêõçDeçMzcfMKçe-Téç
"
ç MLofzcQç DcQç TmczcDcQç TfL-fncQç ânêzê-êHcQç ,fCTêõCczç Qezç ânc-êTczeC-eç CeCmfzç
eC-eCDêzeC-õç TcfQcLKç zcQç eHêDeC-ezeC-eç CRõç QRõç Deç ,õnzcç cLofzcç fzcç cL-enCc-êHcç âcncç
C”Qéç

395. s
#!0s
sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
#
s Ctus prq/Rqs  ós KrakhtOsDer  Mensch  und  die  Welt  sind  eins 2sAnalogien  zwischen 
Mikrokosmos und MakrokosmosOsA:dé7:tOsEfPNós
-
s Ds -rkryurs F]Sdptq-krH)SFs j“s tú-utããrs tqs ãés qtãqrs Ss ]SdptúpSs rd“kSnSós es -utüéúSscons
7:tusié4tusFj:dpSOs:déiSFOstemplumstursSuénédrkqtdpts:qrsutné)SsiSs]R:s7:ts:qsD:n:uspédars
itsS/ãtuyrus-rursiti:4éusits]éqrsrãs]krytãs-rursSs7:tstãp“sr/réúSósFcdéptq-kruFs2sSsptq-kSs
r]éqrsdSs]R:stsSs7:tstãp“sr/réúSsdrsptuurs2stursSsãéndéüé]riSsSuénédrksits]Sdptq-krH)Sós
0
sCtusKrakhtOsDer Mensch und die Welt sind einsOsA:dé7:tOsEfPNós
3
sDsut]téprsyrktsitsürpSstsitsiéutépSs]SqSsiS]:qtdpSósorãSsrkn:Rqsd)Ssr:pSué4riSsãtsrputyrs
rsür4tusqSiéüé]rHztãOsã:jtépr2ãtsrsãtus-:déiSs-Susürkãéüé]rH)SsitsiS]:qtdpSós
5
s 3:rdiSs Sãs -u"-uéSãs qRié]Sãs -ut]éãrqs itié]ru2ãts rs -uttd]atus rãs dSprãs üéã]réãs iSãs
iStdptãs ts ]Sq-rurdiSs éããSs ]Sqs ã:rãs prutürãs -uS-uérqtdpts iéprãOs tqs nturks r]arqs tããrs
rpéyéiritsa:qékardptsS:sqSurkqtdptstdtuyrdptós
6
s mdptdit2ãts -Sus tütépSs -kr]t/Ss Ss ã:/ãprd]érks tütépSs qtié]rqtdpSãSs 7:ts ãts ityts d)Ss Vs
ã:/ãpâd]érsqédéãpurirOsqrãsrSstütépSsitsã:ntãp)SsãS/utsSs7:rkstãp“s/rãtriSspSiSsSsuép:rksirs
iéãpué/:éH)SsitsutqRiéSãósmããtstütépSstãp“s-utãtdptsrpRsqtãqSsdSãsutqRiéSãs7:Bqé]Sãsqréãs
üSuptãósKtsyt4stqs7:rdiSOsrpRsqtãqSsiuSnrãs]SqSsrsqSuüédrs-Sitqsãtusã:/ãpép:Birãs-Sus
-kr]t/SãsqédéãpuriSãs]Sqsar/ékéiritós
!
sD7:és-Sitstãprusprq/Rqsrstú-ké]rH)Ss-rursrs]Sdãéitu“ytksüréúrsitsüut7Twd]érsitspSirãsrãs
-uSüt]érãós çuSyrytkqtdpts Rs -SããBytkOs drs qtkaSus irãsaé-"ptãtãOs ytus Ss -riu)SOs S:s ãtjrOs rs
qSki:urOs tq/Surs ã:rs utrké4rH)Ss ]Sd]utprs -tuqrdtHrs utãtuyrirs rSs ptq-Sós
oSdãt7TtdptqtdptOsrs-uSyéiwd]érstúéãptOsqrãsd)SsRstúrprqtdpts-utyéã)Sós
"?
s 3:tqs péytããts rüéuqriSs a“s Exxs rdSãs 7:ts ]rirs ]Rk:krs7:ts ãts itã-utdits irs :dars iSs
-SktnruOs -Sus tútq-kSOs ]SdpRqs pSirs rs édüSuqrH)Ss ãS/uts Ss ãtus a:qrdSOs ptuérs ]tuprqtdpts
-uSyS]riSsnrunrkarirãós
"
sltdiSs-uéd]B-éSãs-uéqSuiéréãOstktãsdrp:urkqtdptsd)Sstãp)Ssã"sdrs/rãtsirsrãpuSkSnérOsqrãs
drs /rãts its pSiSós Ds rãpuSkSnérs :dé]rqtdpts :péké4rs tããrãs éqrntdãs -uéqSuiéréãs its qrdtéurs
]Sdã]étdptós eãs ru7:Rpé-Sãs prq/Rqs tãp)Ss drs /rãts its pSiSOs r-tdrãs 7:ts dSãs qépSãs ts dSãs
]SdpSãsitsürirãstktãsãtspSqrqstã-t]érkqtdptsdBpéiSãós
""
seãsNsutkr]éSdrq2ãts]SqsSãsãtpts-krdtprãs]k“ããé]SãOsrSãsExsRs-ut]éãSsr]utã]tdprusSãspuwãs
-krdtprãspurdã2ãrp:udédSãós
"#
scqrstúptdãrsédpuSi:H)Ssrstããts-tdãrqtdpSs-Sitsãtustd]SdpurirsdSskéyuSsDasssenkrechte 
WeltbildOsitsgósfktédsts ósKrakhtOsA:dé7:tOsEfPGós
"-
s es ürpSs its prdprãs -tããSrãs d)Ss it]krurutqs qréãs r/tuprqtdpts ã:rs éd]kédrH)Ss -tkrs rdpénrs
éqrntqs rdrk"né]rs iSs q:diSs prkyt4s d)Ss ptdars ktyriSs rSs itãr-rut]éqtdpSs its ã:rãs
qtdãrntdãOsqrãsrs:qrspuéyérké4rH)Ssts/rdrké4rH)Ssprks]SqSsãtsqSãpurOsprkyt4OstqsiéytuãSãs
aSu"ã]S-Sãsék:ãpuriSãós
"0
sDstú]tH)Ssã)Ssrãs]uérdHrãOs7:tsnurHrãsrsãt:sr]tããSsédp:épéySsVãséqrntdãstsãBq/SkSãsits
ã:rsrkqrOs-Sitqs:péké4rusrãsiStdHrãsédürdpéãspB-é]rãs-rursirusãrkpSãséq-utããéSdrdptãstqsãt:s
itãtdySkyéqtdpSós
"3
sgSstãSptuéãqSOsSs]rãrqtdpSsrk7:Bqé]Ssitãéndrsrs:dé)SsiSãs]Sdpu“uéSãstsRsüut7Ttdptqtdpts
ut-utãtdpriSs-tkrs]Sdj:dH)SsiSslSksI-rursSs-uéd]é-éSsqrã]:kédSástsirs,:rsI-rursSs-uéd]B-éSs
ütqédédSáós

396. s
#!3s
sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
"5
soSqstããrstú-utãã)SOstãprqSãsdSãsutütuédiSsr7:ésrSãsS-SãépSutãsrSs“k]SSks]Sq/rpéySãOs
7:ts ut-uttditqs rãs -tããSrãs 7:ts /t/tqs -Sus ã:rs Fit-uryrH)SFs ts 7:ts d)Ss -Sitqs ãtus
itqSyéiSãsitsã:rsqéãã)SOsqrãsd)SsV7:tktãs7:tOsr-tãrusitsd)Ss/t/tus“k]SSkOsitéúrqsSãs
S:puSãstqs-r4sitãits7:tsd)Ssrütptqsã:rãsyéirãós
"6
s es prpSs ts rs -u"-uérs édp:éH)SOs 7:ts d)Ss -Sitqs ãtus ]SdpuSkriSãs rs -rupéus irs ]r/tHrOs üSurqs
ãtdiSs]rirsyt4sqréãsut-uéqéiSãsrSskSdnSsitsã:rsiépri:urós
"!
sD-"ãsSs]âd]tusiSãs-:kqztãOsutkr]éSdriSsrSsa“/épSsitsü:qruOsptusãéiSsr-SdpriSs]SqSsSs
]âd]tusqréãsüut7TtdptstdputsSãsaSqtdãOstsSs]âd]tusiSstãp5qrnSstsSs]âd]tusiSsédptãpédSOs
utã-Sdã“ytéãs -Sus qréãs irs qtprits its pSiSãs Sãs ]ru]édSqrãOs ptutqs ãéiSs tkr/SuriSãs
túptdãrqtdptstqsProblemas da digestãoOsdtãptsySk:qtsãtspurpru“sSs]âd]tusitsqrqrOstqs
ãt:s ityéiSs k:nruOs -Sus ãtus Ss ]âd]tus its qréSus éd]éiwd]érs drãs q:katutãós es 7:ts ãtn:tOs 7:ts
]Suutã-SditsrSs]r-Bp:kSsnturkstqsProblemas da digestãoOststqs]Sdtú)Ss]Sqsrãsitã]uéHztãs
irãs utnéztãOs -Sits tãpr/tkt]tus rs /rãts -rurs édptu-utprHztãs its riSt]éqtdpSãs tã-t]éréãs its
]âd]tus7:tsd)Ssã)Sspur/rkariSãsitsüSuqrstã-t]Büé]rós
#?
sgSstdputptq-SOsãr/t2ãtsrSsqtdSãsits:qs]ru]édSqrsitsutpédrs7:tsüSésatuiriSósorãSs:qs
ut]Rq2drã]éiSsSsptdarsut]t/éiSsiSãsiSéãs-uSntdépSutãOstktsSsatuiru“s]Sqs]tupt4rósorãSsSs
ut]Rq2drã]éiSs ptdars atuiriSs Ss Fntdts iSs ]âd]tuFs its r-tdrãs :qs iSãs -réãOs Ss
itãtdySkyéqtdpSsirsiStdHrsit-tditu“sirãsédük:wd]érãsiSsrq/étdptósesuéã]Sstdp)SsRsqréSuOs
qrãsd)SsS/uénrp"uéSós
#
sKts7:rk7:tusüSuqrOsr7:ésãtuérsSs]rãSsits-tdãrus7:tsSsdSqts]âd]tusRsqréãsrdpénSs7:tsSs
qé]uSã]"-éS[sãSqtdptsrs-rupéusitããtsqSqtdpSsrãs]Rk:krãstqsüSuqrsitsptãS:ursiSs]âd]tusits
qrqrs-SituérqsptusãéiSsitã]S/tuprãós
#"
smqsrkn:qrãsüSuqrãsitskt:]tqérOstdputprdpSOsr]utiépr2ãtsqréãstqs:qrsSuéntqskénrirsrSãs
yBu:ãós
##
sCtusrstããtsutã-tépSsrãs-:/ké]rHztãsitsmkéãr/tpasfT/ktu2 Sããós
#-
sgrs-rkryurs-Sup:n:tãrsFutã-Sdãr/ékéiritFOsrsar/ékéiritsitsutã-SditusRsdBpéirós
#0
soSqSOsdSs:ãSs7:tsür4tqSãsirskédn:rntqOsr/tup:ursptqs:qrs]SdSprH)Ss-Sãépéyrstd7:rdpSs
üt]arqtdpSs Rs rknSs dtnrpéySOs Rs ü“]éks 7:ts ã:ujrqs r7:és qrk2tdptdiéiSãós cqrs -tããSrs 7:ts
itã]rdãrs tqs ãt:s ]tdpuSs ptqs :qrs qréSus r/tup:urs -rursrs yéirs r-tãrus its :qs túptdãSs
üt]arqtdpSsitsã:rs-tuãSdrkéiritósl:rãsüuSdptéurãsüBãé]rãstãp)Ss üt]arirãOs]SqsSs7:ts ãt:s
ãéãptqrs éq:dSk"né]Ss ptqs rs r/tup:urs dt]tãã“uérs -rursür4tus tú-tuéwd]érãOs qrdptdiSs tqs
7:rk7:tus]rãSsrsã:-tuéSuéiritstqsutkrH)SsrSãsrntdptãsaSãpéãós
#3
s çrurs 7:ts d)Ss ã:ujrs 7:rk7:tus qrk2tdptdiéiSOs iénr2ãts tú-utããrqtdpts 7:ts Ss iérnd"ãpé]Ss
-ut]S]tsRsã:/ãprd]érkqtdptsqtkaSus7:tsSsut]Sdat]éqtdpSspruiéSOsr-tdrãs7:tséããSsd)Ssptqs
drirsrsytus]Sqs-utytdH)Sós
#5
sKtdputsrãs-krdprãsdrpéyrãOsSsyéãnSsRsSs7:tsqréãsãts-rut]ts]SqsSs]âd]tuósmktsrütprsSãsqréãs
iéütutdptãspé-Sãsits“uySutOs]SdpurspSirãsrãsutnurãsd)Ss]utã]ts-rurs]éqrstsãéqstqspSirãsrãs
iéutHztãOs-rurãéprsãt:saSã-titéuSOsã:rsãtkyrstsãt:s]utã]éqtdpSsüé]rqsrs]runSsiSsaSã-titéuSós
eãskéqéptãstãp)Sstqsã:rsutkrpéyrs/tdéndéiritOsj“s7:tsiéüé]ékqtdptstktsqrprs:qrs“uySutósKSs
-SdpSsitsyéãprsirsrããédrp:urOs-Sustútq-kSOsrsüén:téursrãé“pé]rOs7:tstãpurdn:krsã:rãsyBpéqrãOs
ptuérsq:épSsqréãsrsSütut]tuós
#6
soruksléqSdpSdOsWieder gesund werdenOsärq/:unSOsEfPvós

397. s
#!5s
sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
#!
s Ds üéprs ]rããtpts 7:ts utã:kpS:s its qt:s -u"-uéSs pur/rkaSs ]Sqs -r]étdptãs its ]âd]tus prq/Rqs
-Situérsãtusqtd]éSdrirsr7:éósgSskriSsEOs7:tsRsSsqréãséq-Suprdpts-rursSs]SqtHSOstkrspur4s:qs
qRpSiSsitsrnutãã)Ss]SdpursSs]utã]éqtdpSsiSs]âd]tuOstd7:rdpSsSskriSsvsr/Suirsrãs7:tãpztãs
iSsutpSudSstsirsySkprós ósKrakhtOsKrebsOsmiéH)Ssgt-p:dOsA:dé7:tOsEffxós
-?
s(rq/RqOs-Sit2ãtsytusSãsSkaSãs]SqSsãBq/SkSãsirspSprkéiritósDsüSuqrs]éu]:krusürkrstqsürySus
iéããSOs/tqs]SqSsrsutkrH)Ss]Sqsrsk:4Os7:tsRs:qsãBq/SkSsirs-tuütéH)SósArãs]SqSsrsk:4sãts
]Sdpur-zts Vs ãSq/urs dSs q:diSs -SkruOs Ss SkaSs ptdits qréãs -rurs Ss qrã]:kédSós
=:dirqtdprkqtdptsSsSkaSOsrããéqs]SqSsrsk:4Os]Sdãtuyrsãt:s]ru“ptusitsédptnuéiritOsrédirs7:ts
tqs dSããrs ]:kp:urs tkts ãtjrs :péké4riSs ãS/utp:iSs ãS/s Ss rã-t]pSs qrã]:kédSós mkts Rs prq/Rqs
tã-tkaSs irs rkqrs ts -Sits d)Ss ãSqtdpts /uékarus qrãs prq/Rqs utã-krdit]tuOs d)Ss ã"s ytus ]Sqs
rn:it4rs qrãs prq/Rqs Skaruós çrurs d"ãOs tdputprdpSOs rs yéã)Ss pSudS:2ãts Ss ãtdpéiSs iSqédrdpts
ãS/utp:iSsityéiSsVsã:rs"-pé]rs]rk]:kéãprós
-
soSq-rurus]SqsrsS/ursaSq5déqrsits]Sr]aéq2mudãpsβtautdipós
-"
sDs]rirsiérsãtn:t2ãts:qrsdSéptOsrs]rirsytu)Ss:qsédytudSOstp]óOstqs:qsuépqSs]Sdãprdptsts
-tu-Rp:Sós
-#
sä“s:qs]arqriSsi:-kSs]Sq-uSqéããSstqsãép:rHztãspréãs]SqSOs -Sustútq-kSOsrsãtn:édpt6s
rkn:Rqsnrdarsits-utãtdpts:qrs/k:ãrsrqrutkrstsS:pursytuqtkarósorãSsyéãprsrsrqrutkrOséããSs
7:tusié4tu6sFDaOsyS]wsd)SsnSãprsirsytuqtkaróFsorãSsyéãprsrsytuqtkarOsS]SuutsSs]Sdpu“uéSós
--
sCtusprq/Rqs ósKrakhtOsBewuβt FastenOsA:dé7:tOsEfPxós
-0
sDsrk7:éqérsprq/Rqsiéyéitsrãs-krdprãOs]SqSspSiSsSsqréãOsdSãsâq/épSãsits]Su-SOsrkqrsts
tã-BuépSós Ds -rupts uBnéirs irs -krdprs ]Suutã-Sdits rSs ]Su-SOs Vs rkqrs ]Suutã-Sdits ãt:s "ktSOs
utã-t]péyrqtdpts qréãs tpRutSs ts 7:ts ut-utãtdprs rs édiéyéi:rkéirits tOs ]Sqs éããSOs prq/Rqs Ss
ãr/Sustã-t]érks7:tsptqóses“k]SSkské/turiSs-tkrsütuqtdprH)SOsprks]SqSs-Sustútq-kSsSstã-BuépSs
iSsyédaSsI]Sdar7:táOs]Suutã-SditsrSstã-BuépSós
-3
sDkRqsitããtOsut]Sdat]éiSs-SuspSirsrsqtié]édrOstúéãptqsrédirsrãsyérãsitsédüSuqrH)SsiSãs
qtuéiérdSãstsiSãsütd5qtdSãsits/éSuutããSdâd]érOsr]tépSãsr-tdrãs-tkrsqtié]édrsdrp:urkósDkRqs
iéããSOs Sãs ]rq-Sãs qSuüSntdRpé]Sãs qtd]éSdriSãs dSs édB]éSs prq/Rqs ã)Ss :qrs tã-R]éts its
ãéãptqrsr/urdntdptsitsédüSuqrHztãós
-5
smyéitdptqtdptOsrãs-tun:dprãs]SkS]rirãsr7:ésã)SsiéuénéirãsrSãsri:kpSãósWsytuirits7:tsSãs
ptqrãs rk:iéiSãs ié4tqs utã-tépSs rs kr]prdptãs ts ]uérdHrãs -t7:tdrãOs 7:ts ã)Ss üut7Ttdptqtdpts
rütpriSãstq/SurOsdrp:urkqtdptOstqsS:puSãs-krdSãós
-6
sgt:uSkR-pé]Sãsã)SsSãsutqRiéSãs:péké4riSãsdrs-ãé7:érpuérs-rursut-uéqéusSãsã:upSãs-ãé]"pé]Sãós
-!
sekéytuslr]hãOsDer Mann, der seine Frau mit einem Hut verwechselteOs-ósEbLOsärq/:unSOs
EfPNós
0?
särdãsβrdhkOsViele Wege führten in die EwigkeitOsCétdrOsEffxós
0
s es ntdts irs ]SuRérs td]Sdpur2ãts tqs :qs iSãs vvs -rutãs its ]uSqSããSqSãs pB-é]Sãs IYs
r:pSããSqSãástsãtséq-ztsVsaturdHrsntdRpé]rsãr:i“ytksiSs]uSqSããSqSãs]Suutã-SditdptsIYs
iSqédrdptáós
0"
s cqrs ptdiwd]érs its pur/rkaSs irs ]Sdã]éwd]érs 7:ts ã:uné:s dSãs mcDOs ü:dirirs -Sus  S/tups
äSüüqrds ts ]Sdat]éiSs tdputs d"ãs -tkSs dSqts its F-uS]tããS27:riuédépõFOs pur/rkars rãs utkrHztãs
]Sqs Sãs -réãs its üSuqrs édptdãéyrs rSs kSdnSs its :qrs ãtqrdrós D-"ãs tããrs ãtqrdrOs d)Ss utãprs
drirsiSs-u"-uéSs-riu)Ss7:tsd)SsptdarsãtsSuénédriSsiSs-résS:sirsq)tstsptdarsãéiSsrãã:qéiSs
iéutprqtdptsS:spurdãüSuqriSstqsãt:s]Sdpu“uéSós

398. s
#!6s
sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
0#
sFmãpts-réãsRsSsãt:s-réãF6sSsutãpSsirsktpursirs]rdH)Ss]Sdãéãptsã:/ãprd]érkqtdptsits:qrs
itã]uéH)Ssirs-réãrntqsdSupt2rqtué]rdrós
0-
s Ctus prq/Rqs Ss ]r-Bp:kSs ãS/uts -utãã)Ss rkprs tq6s  ós KrakhtOsHerz(ens)probleme  -  Be-
Deutung und Chance der Herz-Kreislauf-PoblemeOsA:dé7:tOsEffxós
00
sgtãptsk:nruOs,:ptuSspuri:4é:skéyutqtdptsF]SãptkrFs-SusF]SãpriSFós
03
sDkRqsirs]SupéãSdrOsitstütépSãs/rãprdptsiéã]:péiSãOsrp:rkqtdptsrsqtié]édrsr]riwqé]rsd)Ss
ptqsdtda:qsS:puSsutqRiéSs-rursrsmAós
05
sgtããts]SdptúpSOsitãéndr2ãts-Susr:ursSãs/utytãsryéãSãs7:tsS]Suutqs-S:]SsrdptãsiSsrpr7:ts
-uS-uérqtdpts iépSós múéãptqs r:urãs k:qédSãrãOs qrãs prq/Rqs rãs 7:ts ãts qrdéütãprqs -tkrs
r:iéH)SOs-tkSs-rkrirusS:s-tkSsSkürpSós
06
soSq-rurusSãspur/rkaSãsitsmkéãr/tpasfT/ktu2 Sããsts rõqSdisASSiõós
0!
sekéytuslr]hãOsDer Mann, der seine Frau mit einem Hut verwechselteOsärq/:unSOsEfPNós
3?
sDk:]édrHztãsr]öãpé]rãsdSãs]SdüuSdprqs]Sqsrsr:iéH)Ssék:ã"uérOsrãsSkürpéyrãs]Sqs]atéuSãsirs
qtãqrsdrp:ut4rOsrãsp“ptéãs]SqsSspS7:tstOsüédrkqtdptOstúéãptqsrédirsrk:]édrHztãsiSs-rkriruós
3
smdputprdpSOsRs-ut]éãSsiéãpédn:éusjtj:qsits-rããrusüSqtósçSit2ãtsjtj:rus-SusãtqrdrãOsitãits
7:tsr]SdptHrs]Sdã]étdptqtdptstsãS/srãs]SdiéHztãs]Suutprãós
3"
s DkRqs iéããSOs rs ytuirits Rs 7:ts pSiSãs -tdãrqs irus ãéndéüé]riSs Vãs ü:dHztãs iSãs "un)Sãs tqs
ãSdaSãOs -Séãs rs kédn:rntqs iSs éd]Sdã]étdpts Rs :qrs kédn:rntqs its ãBq/SkSãós gSs q:diSs iSãs
ãBq/SkSãOs ]rirs üSuqrs ptqs drp:urkqtdpts ]SdptöiSós es éd]Sdã]étdpts yws tããrãs utkrHztãs its
üSuqrstã-SdpâdtrOstd7:rdpSsrs]Sdã]éwd]érsié:udrsptqsqréãs-uS/ktqrãsr7:éós
3#
s(urpr2ãtsits:qséd]arHSs/tdéndSsirsnkâdi:krs7:tsüut7TtdptqtdptsS]SuutsãtqsrsüSuqrH)Ss
its :qs /"]éSós Ds -rkryurs Fr:p5dSqSFs ür4s utütuwd]érs rSs ürpSs its 7:ts Sãs d"i:kSãs -uSi:4tqs
aSuq5déSsédit-tditdptqtdptsirsdt]tããéiritós
3-
s es aé-tupéutSéiéãqSs 7:ts ür4s ]Sqs 7:ts Sãs nkS/Sãs S]:krutãs üé7:tqs ãrkpriSãs ItúSüprkqérás Rs
]arqriSsprq/RqsitsqrksitsβrãtiSUós
30
s=urd4sDktúrdituOsPsychosamatische MedizinOs-ósEbLOsβtukéqOsEfNEós
33
sgrslkpéqrsotérOsouéãpSsiéuént2ãtstú-utããrqtdptsrSsitq5déSs]SqSsãtdaSusitãptsq:diSós
35
sDskSuiSãtsitãéndrs:qsr/r:krqtdpSs-rursrsüutdptOstsrs]éüSãts-rurspu“ãós
36
sChorda dorsalissYs]SuirsiSuãrkós
3!
sLaunesSYstãpriSsitsâdéqSstqsrktq)STsptqsrsytus]SqslunasSYs,:rstqskrpéqTósoSq-rurus
prq/Rqs]SqsFtãprusits,:rFOstqs-Sup:n:wãós
5?
s Ctus rkRqs iéããSs rs ãtH)Ss ãS/uts -tup:u/rHztãs ]éu]:krp"uérãs dSs âq/épSs irs -utãã)Ss ruptuérks
/réúrs tqs  ós KrakhtOsHerz(ens)probleme  -  Be-Deutung  und  Chance  der  Herz-Kreislauf-
PoblemeOsA:dé7:tOsEffxós
5
s çrurs Sãs pé-Sãs its üSuqrpSs iSs -tépSs ts its S:purãs -ruptãs iSs ]Su-SOs ytus prq/Rq6s ftds
Kõ]hpUrkiOsKörperbewuβtseinOsmããtdOsEfPEós
5"
s (réãs it]krurHztãs -Sitqs ãtus ütéprãs rs -rurus its q:éprãs tú-tuéwd]érãs ]Séd]éitdptãs ]Sqs rs
ptur-érsirsuttd]rudrH)Sós
5#
s oSqs Ss -tã]SHSOs prks ]SqSs üSés qtd]éSdriSs r]éqrOs it]krur2ãts Ss ptqrs irs -uS-uétiritós
oSdãt7TtdptqtdptOs 7:tqs ãts rpéurs rSs -tã]SHSs its S:purs -tããSrs yéãrs rs Iutné)Ss irás
-uS-uétiritós
5-
s mããts ut]Sdat]éqtdpSs -ut]S]ts Rs q:épSs qtkaSus 7:ts Ss ut]Sdat]éqtdpSs pruiéSs 7:ts S]Suuérs
:ã:rkqtdptsrdptãOsqrãs-SusS:puSskriSsd)Ssptqsdrirsrsytus]Sqs-utytdH)SósDs-uSüékrúérOs]Sqs

399. s
#!!s
sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
rs7:rkstktsRsüut7Ttdptqtdpts]Sdü:diéiSOsptuérsitsirus:qsnurdits-rããSsriérdptstséq-tiéusSs
ã:unéqtdpSsirsãédpSq“pé]rOsS:sãtjrOspSud“2kSsdrsytuiritsã:-Ruük:Sós
50
s ósämnksts ósKrakhtOsCtuir::dnã-uS/ktqtOsA:dé7:tOsEffEós
53
s3:rdpSsrSsptqrsirsiéãpué/:éH)SsiSs-tãSOsirãsüSuqrãsirs/ruuénrOs-rããrdiSs-tkSsütd5qtdSs
iSãs]:kSptãOsrpRsrs]r-r]éiritsitsãtséq-Susits:qspurãtéuSs]Suutã-SditdptqtdptsySk:qSãSOs
ytus ósKrakhtOsGewichtsproblemeOsA:dé7:tOsEfPfós
55
se]:kpSsYstã]:uSOstã]SdiéiSós
56
sDküutiskétnktuOsBilder einer SchattenmedizinOsk:ué7:tOsEfPNós
5!
s.tSuns.uSiit]hOs^tuhtOsCSkósWOs-ósL[ós
6?
sDãsrüéuqrHztãsã)SsrãsãtdptdHrãs]SkS]rirãs-tkSãsrit-pSãsiSsF-tdãrqtdpSs-SãépéySFOs]Sqs
rãs 7:réãs ãrtqs rs ]rq-Ss ]Sdpurs p:iSs Ss 7:ts -Sããrs ãtus dtnrpéySs I]SqSs -Sus tútq-kSs Sãs
ãédpSqrãáós
6
sKSsédnkwãsage control creme[stããts]Sd]tépSs]SkS]r2ãts]SqsiéndéiritsrSskriSsitsS:puSãsp)Ss
ytdtu“ytéãs]SqSsFãtn:uSsitsyéirFOs]SqsSs7:rksdtqs:qrsödé]rsyéirspSudS:2ãtsqréãsãtn:urs
rpRsaSjtós
6"
s Ctus prq/Rqs  ós KraWhtOsMandalas  der  WeltOs A:dé7:tOs EfPGós SMandalas  -  Formas  que 
Representam  a  Harmonia  do  Cosmos  e  a  Energia  DivinaOs -:/ké]riSs -tkrs miépSurs
çtdãrqtdpSOsl)Ssçr:kSOsEffEóTs
6#
sgSsüékqtsitsäSkkõUSSisFmqs/:ã]rsirs]uérdHrsiS:urirFOs-Sustútq-kSOspurpr2ãtstúrprqtdpts
itããts-riu)Sós
6-
sDãsi:rãs-rkryurãstqsrktq)SOsgrausSYs]éd4rTstsgreissSYsrd]é)STOspwqsrsqtãqrsuré4ós
60
s  t2ãéndrH)Ss Ys utpéurus Ss ãédrks Iirs yéirs ]SkSuéiráOsképturkqtdpts IiSs krpéqás péurus Ss kr]utOs
itySkytuOsrd:kruós
86
esürpSsits7:tspréãsk:nrutãsaSuué-ékrdptãsnS4tqsits:qrs]tuprs-utütuwd]érsp:uBãpé]rsptqsãt:s
kriSs/SqOs-SéãsrããéqsrãsãSq/urãsürdprãqréãsut-uéqéirãsySkprqsVsyéirósmããtspé-Ssitsk:nrus
qrk2rããSq/uriSOsãrkrãsiSãsaSuuSutãOsputq2ürdprãqrstsprq/RqsSãs]Suutã-Sditdptãsüékqtãsits
ptuuSus pwqs rs yrdprntqs irs iéãpâd]érs tqs utkrH)Ss rSãs rãékSãs -rurs ]éiri)Sãs rk7:t/uriSãs ts
tdüur7:t]éiSãs-tkrséiritósg)SsãtsRsktq/uriSsiSs-u"-uéSsü:p:uSsitsqrdtéursp)Sséqtiérprós
65
sDküutiskétnktuOsBilder einer SchattenmedizinOs-ósLvOsk:ué7:tOsEfPNós
66
sesnurditsyr4éSOsrããéqs]SqSsSs]Sd]tépSs]uéãp)SsitsçrurBãSOsRs:dé]rqtdpts:qrsitã]uéH)Ss
éq-tuütéprs irs -tuütéH)SOs S:s ãtjrOs irs :déiritós Dédirs 7:ts itüédéHztãs iéütutdptãs -rurs tããts
âq/épSs7:tstãp“srkRqsiSsdSããSsq:diSs-Skrusãtjrqs:ãrirãs-Susiéütutdptãs]:kp:urãOsã"s-Sits
arytus -Sus -uéd]B-éSs :qrs :déiritOs 7:ts r/urdnts p:iSs tqs :qs édãprdpts S:s 7:ts Rs Ss yr4éSs
r/ãSk:pSsSditsp:iSstúéãptstqs-Sptd]érkós
6!
sDs]arqrirs]rk]éüé]rH)SOs7:tsrkRqsiSs]Rut/uSsprq/Rqs-SitsrütprusSãsyrãSãstspSiSãsSãs
S:puSãs"un)SãsROsdrsytuiritOsrããéqs]SqSsSsqrksitsDk4atéqtuOsqréãs:qrsFrk/:qédrH)SFóseãs
it-"ãépSãs its rk/:qédrs ]SqtHrqs q:épSs rdptãs iSãs it-"ãépSãs its ]“k]éSós D7:tktãs prq/Rqs
S]Suutqsq:épSsrdptãsiSãsit-"ãépSãsits]SktãptuSkstsitsnSui:urOs7:tsktyrurqsédj:ãprqtdptsrs
:qrsaéãptuérstqsutkrH)Ssrs:qrsã:/ãpâd]érsyéprkOsSs]SktãptuSkós
!?
s  mAOs iSs édnkwãsrapid  eye  movement[s rãs ürãtãs its ãSdaSs ã)Ss r]Sq-rdarirãs -Sus
qSyéqtdpSãsu“-éiSãsiSãsSkaSãós
!
s múéãptqs üéprãs ]rããtpts tã-t]éréãs ãS/uts Sãs ptqrã6s ]âd]tuOs rktunérOs -utãã)Ss ruptuérks rkprOs
-utãã)Ssruptuérks/réúrOs-uS/ktqrãsiéntãpéySãOs-uS/ktqrãsits-tãSOspr/rnéãqSOs-uS/ktqrãsits

400.
-??

89 K '7+ * cu$ $2*%) & * +)% /* ))) * M=)c $%$M
M N +$% 8u$M * =+ )** '') * ' ') + ' $* + )*
'8u$*c+Fu )*Fu*)$%+ *[% * *8)% *c **%')/*'%u$Ku$)Fu&
!"
* 'u/* )u$ * %+*8 M$* +$%*)%)(MK Fu $c7+ *
*8)+$%*c+ 8)+ /* **)+c) +$( **+7 *K** c$* *&%))D *
)$%'% /**%)(' % 7 '**=c+' :(Q%$% %)( *$*)7))D
u+ $)*+c+,,u+' %$:B+ )*c'%)( *'*)c8:+ c*&