6-Mavzu Mantiq.pptx (Logika) tarixi va bugungacha tarixi

Mantiq mavzusi

1. Mavzu : Mantiq REJA : Tafakkur - mantiq ilmining o‘rganish ob’yekti . 2. Mantiq fanining maqsadi va vazifalari . 3. Tafakkur shakllari va qonunlari 4. Qadimgi dunyo va o‘rta asrlarda mantiq fanining shakllanishi . 5. Yangi davr va XX asrda mantiq ilmining rivojlanishi .

2. Bilish nazariyasining predmeti . . “Mantiq” “ Logika ” Arabcha Yunoncha «fikr», «so‘z», «aql», «qonuniyat» kabi ma’nolarga ega Formal mantiq ( logika ) fani asoschisi qadimgi yunon faylasufi Aristotel hisoblanadi .

3. “Mantiq” so‘zi, birinchidan,  obyektiv olam qonuniyatlarini ikkinchidan,  tafakkurning mavjud bo‘lish shakllari va taraqqiyotini, shu jumladan, fikrlar o‘rtasidagi aloqadorlikni xarakterlaydigan qonun-qoidalar yig‘indisini anglatish uchinchidan,  tafakkur shakllari va qonunlarini o‘rganuvchi fan sifatida ishlatiladi

4. Mantiq ilmining o‘rganish ob’yektini tafakkur tashkil etadi . Tafakkur Arabcha « fikrlash » « aqliy bilish »

5. Tafakkur quyidagi asosiy xususiyatlarga ega :

6. Mantiq fanining predmeti Formal mantiq to‘g‘ri tafakkur shakllari va qonunlarini o‘rganuvchi fan sifatida Keng ma’noda Tor ma’noda O lamdagi qonuniy, zaruriy bog‘lanish va aloqalar, tartib va izchillik, tafakkurimizning ichki aloqadorligi, tadrijiy rivojlanishi, turli fikrlar o‘rtasidagi mantiqiy bog‘lanishlarni To’g’ri tafakkur qilish va fikrlash qanuniyatlarini

7. Mantiq fanining tarixiy shakllari : Formal mantiq : Tafakkur shakllari va qonunlarini o’rganagi . Asoschisi – Aristotel . Matematik mantiq – fikrlash jarayonini turli simvollar yordamida , matematik usul asosida o‘rganadi . Asoschisi – Leybnis . Dialektik mantiq – tafakkurni o’zaro aloqadorlikda va rivojlanishda olib o’rganadi . Asoschisi – Gegel .

8. Mantiqiy amallar :

9. Formula – A=A Formula – A ham B, ham B emas bo’la olmaydi . Formula – A yo B, yoki B emas bo’la olmaydi . Formula – Agar B mavjud bo‘lsa , uning asosi sifatida A ham mavjud . Asoschisi - Leybnis Asoschisi - Arestotel Asoschisi - Arestotel Asoschisi - Arestotel

10. Qadimgi Hindistonda mantiq ilmining rivojlanishi Qadimgi Hindistonda mantiq ilmining rivojlanishi uch davrni o‘z ichiga olgan: 1) ilk budda mantig‘i (er.av.VI – V asrlar); 2) n’yaya, vaysheshika maktabla-rining mantiqiy ta’limoti (er. III – V asrlari); 3) budda mantig‘ining rivoj-langan davri (er. VI – VIII asrlari). Hind mantiqshunoslari bahs – munozarada nima isbotlanadi va qanday isbotlanayapti, degan masalaga asosiy e’tiborni qa-ratganlar .

11. Qadimgi Yunonistonda mantiq ilmining rivojlanishi . Qadimgi Hindistonda shakllangan mantiq an’analari Kadimgi Gresiyada mantiq ilmining paydo bo‘lishiga ta’sir ko‘rsatgan. Qadimgi grek falsafasida mantiq masalalari, dastlab, Parmenidning «Tabiat to‘g‘risida» asari, Eleylik Zenonning aporiyalari, Geraklit ta’limotida u yoki bu darajada ko‘rib chiqilgan. A ristotel gacha bo‘lgan mantiqiy ta’limotlar ichida Demokritning mantiqiy ta’limoti, Suqrotning induktiv metodi va Aflotunning dialektikasi diqqatga sazovordir .

12. O ‘rta asrlarda mantiq ilmining taraqqiyoti