8. Taqdimot Mexanik sariqlik, postxoletsistektomik sindrom..pdf

Definition:
Mechanical jaundice, also known as obstructive jaundice, is a pathological condition caused by impaired bile outflow from the liver into the duodenum due to obstruction of the extrahepatic or intrahepatic biliary tract.

Etiology:

Gallstone disease (choledocholithiasis) – the most common cause.

Benign strictures of the biliary tract (post-surgical, inflammatory).

Malignant tumors (cholangiocarcinoma, pancreatic head carcinoma, ampullary carcinoma).

Parasitic infestations (e.g., Clonorchis, Opisthorchis).

Congenital anomalies (choledochal cysts, biliary atresia).

Pathogenesis:
Obstruction of the bile ducts leads to increased intraductal pressure, bile stasis, and subsequent hepatocellular dysfunction. Bile pigments and bile acids enter the bloodstream, causing systemic intoxication and damage to vital organs.

Clinical Features:

Progressive icterus (yellow discoloration of skin and sclera).

Dark urine (bilirubinuria) and acholic stools (absence of stercobilin).

Pruritus due to bile salt deposition in the skin.

Right upper quadrant discomfort or pain.

Possible fever and chills in cases of associated cholangitis.

Complications:

Acute cholangitis (Charcot’s triad: fever, jaundice, right upper quadrant pain).

Secondary biliary cirrhosis.

Hepatic failure.

Sepsis and multiple organ dysfunction in advanced cases.

Diagnosis:

Laboratory: elevated direct bilirubin, ALP, GGT, moderate elevation of AST/ALT.

Imaging: ultrasonography (dilated intra- and extrahepatic bile ducts), MRCP, CT, ERCP.

1. Mexanik sariqlik,
postxoletsistektomik sindrom.
Xolangit va davolash usullari.

2. TARIHIY MALUMOTLAR
•Ochiq Xolesystectomiya 1-marta nemis hirurgi
Karl Langenbuch 1882 yilda
•Rossiyada esa - U.F/Kossinskiy tomonidan
1886 yilda
•1- laparoscopik Xolesystectomiya nemis hirurgi
Erich Muhe tomonidan 1985 yilda bajarilgan.

3. EPIDEMIOLOGIYASI
•Planetamizda har 10-odamda ut-tosh kasalligi
uchraydi

•5-40% xoletsistektomiya o'tkazgan
bemorlarda, amaliyotdan keyingi davrda
abdominal og'riqlar va dispepsik
o'zgarishlar yo'qolmaydi yoki qayta paydo
bo'ladi.

6. Xoletsistektomiyaga ko'rsatma

•Surunkali kal`kulez xoletsistit
•O'tkir toshli xoletsistit
•O't pufagi xolesterozi
•O't pufagi polipozi

7. Ochik usulda xoletsistektomiya

8. Laparoskopik xoletsistektomiya bosqichlari

Ut- tosh kasallikni
davolashda laparoskopik
xoletsistektomiya
«oltin standart» bulib
hisoblanadi

9. Postxoletsistektomik sindrom-
xoletsistektomiya o'tkazgan
bemorlarda xar xil patologik
holatlar va ular bilan bog'lik bo'lgan
klinik belgilarni
rivojlanishi.

10. PXES
klinik belgilari

Abdominal og'riqlar
(doimiy yoki
xurujsimon), sariqlik
bilan

Tashqi o'tli oqma
yara

Abdominal og'riqlar
(doimiy yoki
xurujsimon),
sariqliksiz

O't yo'llari
kengaygan

O't yo'llari
kengaymag
an

Sariqlik
turg'un

Sariqlik davriy

11. -Jarrohlik amaliyotida bartaraf etilmagan biliopankreatik
-sistema va katta duodenal so'rg'ich kasalliklari yoki patologik
-xolatlari (xoledoxolitiaz, stenozlovchi papillit, umumiy o't
-yo'li stenozi, o't yo'llari kistalari va b.)

TASNIF

-Jarrohlik amaliyotiga bevosita bog'liq bo'lgan biliopankreatik
-sistema va katta duodenal so'rg'ich kasalliklari yoki patologik
-xolatlari (o't yo'llari jarohatlari, o't yo'llari striktura va
-deformatsiyalari, o't qopi cho'ltog'i sindromi)

-O't tosh kasalligi bilan bog'liq bo'lgan biliopankreatik sistema
-va katta duodenal so'rg'ich kasalliklari yoki patologik xolatlari
-(surunkali pankreatit, gepatit, gastrit va b.).

-Biliar sistema va xoletsistektomiya bilan bog'liq bo'lmagan
-boshqa a'zolar kasalliklari (me'da va 12 barmoqli ichak yara
-kasalligi, kolit, diafragmal churra, siydik tosh kasalligi,
-psixosteniya, b.).
- O't qopi yo'qligi hisobiga o't yo'llari va 12 barmoqli ichakda
funktsional yetishmovchilik .

12. Postxoletsistektomik sindrom sabablari

•Organik yetishmovchilik xisobiga (40%
atrofida)

- o't yo'llaridagi o'zgarishlar yoki jarohatlar
- oshqozon-ichak traktidagi o'zgarishlar
- oshqozon-ichak traktiga bog'liq bo'lmagan
o'zgarishlar

13. Rezidual toshlar hosil bo'lish sabablari
Xoledoxolitiazni yashirin kechishi natijasida
Intraoperatsion jarrohlik amaliyotidagi qiyinchiliklar va
asoratlar natijasida
O't yo'llari reviziyasini to'liq bajarmaslik natijasida
Xoledoxotomiyani bajarmaslik natijasida
Noto'g'ri tashhis qo'yish
Bemorning umumiy ahvoli og'ir bo'lsa

Retsidiv toshlar hosil bo'lish sabablari
O't passaji yetishmovchiligiga olib keluvchi xar xil patologik
holatlar
O't qopi cho'ltog'i uzun bo'lsa yoki o't qopi bir qismi qoldirilgan
bo'lsa
O't yo'llaridagi yot jismlar (ligaturalar, drenajlar,
askaridalar va b.)

14. sariqlik yoki xolangit belgilarini mavjudligi
jigar sinamalari ko'rsatgichalarini oshishi
bemor anamnezida pankreatit mavjudligi
UTda umumiy o't yo'lini kengayishi (8 mm
dan ko'p)
Ut qopida mayda toshlar bulishi va ut qopi
yulining kengligi

Xoletsistektomiyadan oldingi ERXPG uchun
ko'rsatmalar

15. •O't pufagi yo'lini 5 mm dan keng bo'lishi
•O't qopida va o't qopi yo'lida mavjud bo'lgan mayda
•konkrementlar
•Intraoperatsion o't yo'lini keng bo'lishi
•Amaliyotdan oldingi davrda ERXPG va CHCHXG ni
bajara olmaslik

Intraoperatsion xolangiografiya uchun
ko'rsatmalar

16. INTRAOPERATSION XOLANGIOGRAFIYA

17. INTRAOPERATSION XOLANGIOGRAFIYA

18. Xoledoxolitotomiya

19. Umumiy o't yo'lidagi teshikni tikish va
drenajlash

20. O'T YO'LIDAN LITEKSTRAKTSIYA

21. UZI

Rezidual xoledoxolitiaz klinik belgilari va
diagnostikasi
Epigastriy va o'ng qobirg'a ostidagi og'riq
Mexanik sariqlik
O't yo'llari oqmalari
O'tkir xolangit

Rentgenkontrast
usullar
-ERPXG
CHCHXG
Fistulografiya

22. Endoskopik retrograd pankreatoxolangiografiya

23. DAVOLASH

Ювиб
чиқариш

Instrumentlar
yordamida olib
tashlash

Eritish

Maloinvaziv

Ochiq

Endoskopik
retrograd
amaliyot

Teri va jigar orkali
endobiliar amaliyot

Jarrohlik
amaliyotsiz

Jarrohlik usul
bilan

24. Rezidual toshlarni drenaj orqali olib tashlash

25. Rezidual toshlarni endoskopik olib tashlash

26. EPSTdan oldin

EPSTdan keyin

27. Teri- jigar- orqali endobiliar amaliyotlar

28. RED va konkrementni ingichka ichak bo'shlig'iga tushirish

29. O't yo'llar strikturalar sabablari va klinik
belgilari

•Mexanik sariqlik
•O'tkir xolangit
•O't yo'llari oqmalari

30. O't yo'llari o'tkazuvchanligini jarrohlik yo'li bilan
tiklash

31. Biliodigestiv anastomozlar

32. O't yo'llari strikturalarida teri jigar endobiliar
amaliyotlarni qo'llanilishi

33. UASH Taktikasi:
1. Bemor shikoyati va kasallik anamnezini
tuliq yigish
2. UTT utkazish
3.Biohimiyaviy tekshirishlarni utkazish
4.MRT-holangiografiyaga yullanma berish
5. Uz vaqtida hirurg va gastroenterolog
kurigiga yullanma berish

34. Mexanik sariqlik

35. Тоsh
O‘t yo‘llar
kasalliklari
Паразитар
инвазия
Mirizi sindromi
Tug‘ma
(kistalar,
atreziyalar)
O‘smasiz
(sklerozlovchi,
yiringli
xolangit,
strikturalar,
xolangiopatiyal
ar)
O‘smalar
(pankreas,
jigar, o‘t qopi,
katta duodenal
so‘rg‘ich,
anevrizmalar)
Yumaloq
gijjallar,
so‘rg‘ichlar,
lentasimon
gijjalar
Holedoholitiaz
MeXANIK SARIQLIKNING ETIOLOGIYaSI
Tashqi
kompressiya

36. Xoledoxolitiaz Mirizzi sindromi
1 tip
2 tip

37. Jigardan tashqari o‘t yo‘llarning
atreziyasi
O„t yo„llarning
kistalari

38. O‘t yo‘llarning jarohatdan
keyingi torayishi
Jarohat qismi bo‘yicha
Yuqori
Past
Torayish darajasi bo‘yicha
To‘liq
Noto‘liq
Jarohatni tarqalishi
bo‘yicha
Qèðìàí (1 sm gacha)
Tarqalgan (1-3 sm)
Subtotal (3 sm dan
ko‘proq)
Total
Klinik kechimi bo‘yicha
Sariqlik bilan
Xolangit bilan
Tashqi o‘t oqmasi bilan
Jigar billiar sirrozi bilan
O‘t yo‘llarni tashqaridan qisilishi
Gepatobiliar sohani o‘sma bilan zararlanishi
Yallig‘lanish kasalliklari
Qontimir kasalliklari

39. O‘t yo‘llarning
parazitar invaziyasi
yumaloq gijjalar
(askarida, vlasoglav)

So‘rg‘ichli gijjalar
(jigar so‘rg‘ichi)

Lentasimon gijjalar
(cho‘chqa gijjasi, mol
gijjasi, exinokokk)
O‘t yo‘llarning
o‘smalari
Pankreas boshchasini
o‘smasi
Katta duodenal
so‘rg‘ichning o‘smasi
Jigar darvazasinigsh
o‘smasi
O‘t qopi o‘smasi
Perixoledoxial
limfatugunlarning ikkilachi
(metastatik) jarohatlanishi

40. Mexanik sariqlikning klinik shakllari
Sariqli-og‘riqli shakl
Sariqli-pankreatik shakl
Sariqli-xoletsistik shakl
Sariqli-septik shakl
Sariqli-og‘riqsiz shakl
Механик сариқликнинг асосий клиник белгилари
Terini va shilliq qavatlarni
sariq tusga kirishi
Terini qichishi
Axlat rangini oqarishi
Siydikni to‘q sariq rangga
kirishi

41. Mexanik sariqlikdagi fizikal belgilar
Terini va shilliq kavatlarni sarg‘ayishi;
Tana istmasining yuqoriga ko‘tarilish;
Axlatni oqimtir (axolik) ranga kirishi;
Siydikni «pivo» yoki «achchiq choy» rangga kirishi;
Jigarni va o‘t kopini o‘lchamlarini kattalashishi;
O‘ng qovirg‘a ostida og‘riq ;
Qîðèí á¢øëèg‘èäà ¢ðìà ïàéïàðëàíàäè ;
Kurvuaze belgisi.
Mexanik sariqlikdagi laborator
belgilar
- Giperbilirubinemiya, to‘g‘ri fraksiyasi hisobiga;
- Qondagi jigar fraksiyasi - ishqoriy fosfatazani
ko‘tarilishi;
- Qondagi o‘t kislotalarini yuqoriga ko‘tarilish;
- Giperxolesterinemiya;
- Axlatda sterkobilinni, siydikda urobilinogenni yo‘qligi;
- Siydikda o‘t pigmentlarni ko‘payib ketishi.

42. O‘t yo‘llarda bosimni ko‘tarilishi
O‘t gipertenziyasi
Jigarda qon va limfa
aylanishining buzilishi
A'zo
mikrotsirkulyasiyasini
o‘zgarishi
Gepatotsitlar
sekretsiyasini
buzilishi
Gepatotsitlarda distrofik o‘zgarishlar
Jigar biliar sirrozi
Jigar yetishmovchiligininng patogenezi

43. Tekshirish usullari
•Anamnez, fizikal va laborator tekshiruvlar.
•Birlamchi tashhisni qo‘yish.
•Topik diagnostika uchun maxsus instrumental
tekshiruv usullarni tanlash va ketma-ketligini
aniqlash.
Instrumental tekshiruv
usullari
1. Noinvaziv usullar:
UTT
Kompyuter tomografiya
2. Invaziv usullar:
ERXPG
TJXG

44. Ultratovush tekshiruvi
Sezgirligi - 70-90%,
Maxsusligi - 80-85%.
Kompyuter tomografiya
Sezgirligi - 70-90%,
Maxsusligi - 80-85%.
Instrumental tekshiruv usullari

45. Endoskopik retrograd
pankreatoxolangiografiya
•Sezgirligi - 90-98%, Maxsusligi
- 90-100%.
Teri orqali jigar orqali
xolangiografiya
Sezgirligi 100% gacha,
maxsusligi - 90%.
Instrumental tekshiruv usullari

46. Mexanik sariqlikni
tashhislash algoritmi
S
A
R
I
Q
L
I
K
Anamnez, fizikal ko‘rik,
laborator tekshiruvlar
UTT
Ishqoriy fosfotazani va
transaminazalarni
ko‘tarilishi
Billiar obstruksiya
bo‘lganda
RPXG, TJXG, KT
Davo usullari
(traditsion yoki
kichikinvaziv
jarrohlik)

47. Mexanik sariqlikni klinik belgilari bo‘yicha
qiyosiy tashhislash
Klinik belgilar
Sariqlik turi
Mehanik parenhimatoz Gemolitik
Teri rangi
Yashil sariq, bronza yoki
kulrang tus bilan
Qizil-sariq Limon sariq
Teri qichishishi Kuchli Kuchsiz Yoq
Ahlat rangi Rangsiz Rangsiz Tuq rangli
Siydik rangi Tuq Tuq Oddiy
Ishtaha Buzilgan Gasaygan yoki yoq Buzilmagan
Dispeptik belgilar Bor Bor Yoq
Qorindagi ogriq Bulishi mumkin Yoq yoki Yoq
Xolsizlik Bor Bor Yoq
Ut qopi Kattalashgan Kattalashmagan Kattalashmagan
Yurak urishi Bradikardiya Bradikardia Normal yoki tahikardia
Jigar Kattalashgan Kattalashmagan Bir oz kattalashgan
Taloq Kattalashmagan
Yarim holda
kattalashgan
Kattalashgan

48. Mexnik sariqlik bilan bemorlarni
davolash algoritmi
I bosqich
Drenajlash
Dozali dekompressiya
Poliorgan yetishmovichilikning oldini olish
Ochiq jarrohlik amaliyotlar
II bosqich
Ichak ichiga normal o„t passajini tiklash
Endoskopik retrograd amaliyotlar
Teri orqali jigar orqali endobiliar amaliyotlar
Natija bo‘lmaganda

49. Endoskopik retrograd endobiliar
amaliyotlarga ko‘rsatma
UTTda xoledox diametri 8 sm dan ortiq;
MS sababi aniqlanganda va patologik o‘zgarish o‘t yo‘lida bo‘lganda
UTTda o‘t yo‘llarni ko‘rish va farqlash imkoniyati bo‘lmaganda,
giperbilirubinemiya kuzatilsa
Endoskopik papillosfinkterotomiya
amaliyotiga ko‘rsatma
Xoledoxolitiaz
Stenozlovchi papillit
Xoledox terminal qismini va katta duodenal so„rg„ichni 1,5 sm
gacha bo„lgan stenozi
I va II darajali jigar yetishmovchiligi bilan kuzatiladigan mexanik
sariqlik
Qarshi kursatma
OIK – OUI; MQUB; UQTE; UNE

50. Kompensatsiya bosqichi
Jigar bioenergik jarayonlarni yaxshilash (glyukoza eritmasi insulin bilan,
vitamin S va kokarboksilaza)
Kislotali - ishqoriy holatni korreksiyasi (atsidozda gidrokarbonat natriy eritmasi,
alkalozda xlorid kislotasi)
Elektrolit bo„zilishda parhyez va mevali sharbatlar yordamida korreksiya qilish ma'qul.
Jigarda sitoliz boshlanganda gepatoprotektoralar tavsiya qilinadi (legalon, essensiale,
geptral, rastaropsha).
Subkompensatsiya bosqichi
Detoksikatsion davo (gemodez, neokompensan)
Elektorlit buzilishlarni korreksiyasi
Oqsil yetishmovchiligini korreksiyasi (albumin, plazma va b.)
Qîì èâèøèìè áóçèëèøèìè êorreksiya qilish (vikasol, aminokapron kislotasi, ditsinon, trombotsitar
massa).
Medikamentoz davolash
Dekompensatsiya bosqichi
Reanimatsiya va intensiv davo sharoitida davolash zarur
Limfo- yoki gemosorbsiya, me'da-ichak traktini tozalash (oshqozon yuvish, sifonli ho„kna)
Kortikosteroidlar katta dozada tavsiya qilish (prednizolon, gidrokortizon)
Proteolitik fermentlarni tavsiya etish (trasilol, kontrikal, gordoks)

51. O‘t passajini tiklaydigan
jarrohlik amaliyotlar
Endoskopik papilosfinkterotomiya
Dormiya zondi orqali o„t toshlarini olib tashlash
Yumshoq qisqich orqali o„t toshlarini olib tashlash
Fogarti zondi yordamida orqali o„t toshlarini olib tashlash
Xoledox terminal qismini ikkilamchi strikturasida dilatatsiya
qilish
Ikkitali lateksli balon yordamida toshlarni olib tashlash
Mexanik litotripsiya va aspiratsion usul
Toshni olish uchun “halqali-ilmoq”ni qo„llash

52. Endoskopik retrograd
papillosfinkterotomiya

53. EPSTdan oldin EPSTdan keyin
Endoskopik retrograd pankreatoxolangiografiya

54. Dormi savatchasi yordamida o„t toshlarini olib tashlash

55. Dormi savatchasi yordamida o„t toshlarini olib tashlash

56. Umumiy xoledox terminal
qismini strikturasini
dilatatsiyasi
Lateksli balon
yordamida toshlarni
olish

57. Mexanik litotripsiya va
aspiratsion usul
Tosh olish uchun
“halqali-ilmoq”

58. TJXSga ko‘rsatmalar
ERPXG qilish imkoniyati yoki uning natijasi bo„lmaganda, yoki
unga karshi ko„rsatma bo„lganda
O„t yo„lini to„suvchi gepatikopankreatoduodenal sohaning
o„smalari.
TJXSga qarshi ko‘rsatma
Punksiya qilish sohasidagi o„sma
PTI ning 50% gacha pasayib ketishi
Trombotsitlar sonini 100 mingacha pasayib ketishi
Jigar bilan qorin devori o„rtasiga ichak qovuzlog„ini tushib qolishi
Punksiya qilish sohasida yumshoq to„qimalarni yiringlashi
Anamnezda yod moddasiga bo„lgan allergik reaksiyalar

59. Teri va jigar orkali xolangiografiya va
xolangiostomiya

60. Mexanik sariqlikni davolashda
qo‘llaniladigan jarrohlik amaliyotlar
Ichki transduodenal
xoledoxoduodenostomiya
Transduodenal
papillosfinkterotomiya va
papillosfinktroplastika

61. Xoledoxoduodenostomiya
HDA Yurash
buyicha
HDA Flerken
buyicha
HDA Finesterer
buyicha

62. Xoledox strikturasida bajariladigan amaliyotlar
Geyneke-Mikulich bo‘yicha
xoledox plastikasi
Xoledoxni rezeksiyasi
«oxirini oxiriga»
anastomozi bilan
Ru bo„yicha ichaklar aro
U-simon anastomozi bilan
terminolateral
gepatikoenteroanastomoz
“yen-yonga” ichaklar aro
anastomozi bilan
terminolateral
gepatikoenteroanastomoz

63. Mexanik sariqlikni tashhislash va
davolashdagi yangiliklar
Mexanik sariqlikda jigar yetishmovchiligini davolashda adenometioninni
ahamiyati
Mexanik sariqlikni davolashda molekulyar adsorbsiyalovchi
retsirkulyasion tizimni ahamiyati
Mexanik sariqlikda jigar yetishmovchiligini davolashda eritrotsitar
farmakotsitlarni ahamiyati
Xolangit va mexanik sariqlik bilan asoratlangan o„t tosh kasalligini
davolashda lazeroterapiyani ahamiyati
Mexanik sariqlikda xolangitni oldini olish va davolashda sporobakteriinni
ahamiyati
Mexanik sariqlikni davolashda peritoneal suyuqlikni ahamiyati
Mexanik sariqlikda jigar yetishmovchiligini davolashda Gepa–Mers dori
vositiasini ahamyati