assalom aleykumassalom aleykumassal.pptx

112

1. Matnni yaratish va tuzish Ozodbek Dalaboyev Soft skills – analitik va tahliliy fikrlash.Matnni yaratish va tuzish . MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Kompyuter i njenering f akulteti t alabasi Jumaboyev Dilmurodning Akademik y ozuv f anidan

2. Matnni yaratish va tuzish Ozodbek Dalaboyev Reja: 1. Matn tuzish qoidalari 2. Matnning mazmuni va maqsadi 3. Matn turlari

3. ... t.me/slaydai_bot 1. Matn tuzish qoidalari Matn tuzish qoidalari matn yaratishda tushunarlilik va izchillikka erishishga yordam beradi . Avvalo , mavzu tanlanadi va asosiy g'oya aniqlanadi . Strukturani kirish , asosiy qism va xulosaga bo'lish kerak . Kirish qismini qisqa , lekin mazmunli qilish lozim . Asosiy qismda fikrlar tushunarli tarzda ifodalanishi va dalillar bilan qo'llab-quvvatlanishi zarur . Har bir fikr alohida-paragraf tarzda bo'lishi maqsadga muvofiq . Xulosa qismida asosiy g'oyalar qayta ko'rib chiqilib , umumlashtiriladi . Imlo va uslubiy xatolarni tekshirish esa matnni yanada yaxshilaydi . Shu qoidalarga amal qilish orqali samarali va tushunarli matn tayyorlash mumkin .

4. ... t.me/slaydai_bot Matnning mazmuni va maqsadi matnning ma'lumot va anglash darajasini belgilaydi. Mazmuni matnning asosiy mavzusini, tergov dunyoqarashini, yoki ma'lum bir fikrni o'z ichiga oladi. Maqsad esa matn yozuvchisining auditoriyaga nima etkazmoqchi yoki nima o'rgatmoqchi ekanligini aniqlaydi. Maqsad axborot berish, o'rgatish, ko'ngilochar yoki ishontirish bo'lishi mumkin. Ushbu elementlar matnning strukturasini shakllantiradi va o'quvchi uchun aniq va tushunarli qilib taqdim etadi. Mazmun va maqsadni aniq belgilash matndan foydalanish samaradorligini oshiradi va o'quvchi uchun qiymat yaratadi.

5. ... t.me/slaydai_bot Matn turlari mavzusi bo'yicha uchta asosiy tur mavjud : badiiy , ilmiy va rasmiy ish yuritish matnlari . Badiiy matnlar asosan adabiyot , san'at va ijodiy yozuvni o'z ichiga oladi , nuqtai nazar va tuyg'ularni ifodalaydi . Ilmiy matnlar faktlarga asoslangan , ma'lumotlarga tayanadi va odatda ilmiy tadqiqot yoki texnik bilimlarni tarqatishga qaratilgan bo'ladi . Rasmiy ish yuritish matnlari davlat idoralari va tashkilotlar o'rtasidagi rasmiy yozishmalar , qonunlar , farmonlar va texnik hujjatlar bilan bog'liq . Har bir tur maqsad va tuzilishi jihatidan o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lib , yozuvda turli usullar va uslublarni qo'llaydi .

6. ... t.me/slaydai_bot 4. Matn tuzilmasi Matn tuzilmasi, asosan, uch qismdan iborat: kirish, asosiy va xulosa. Kirish qismi matn mavzusi va maqsadini tanishtiradi, taxminan 10-20% hajmni tashkil etadi. Asosiy qismda mavzu kengroq va batafsil yoritiladi, u matnning 60-80% hajmini egallaydi. Xulosa qismi esa natijalarni jamlaydi va yakuniy fikrlarni beradi, bu qism matnning 10-20% hajmini qoplaydi. Har bir qismda o'ziga xos mantiqiy izchillik va bog'liqlik bo'lishi kerak. Tegishli raqamlar va faktlar orqali fikrlarni isbotlash matnni yanada samarali va ishonchli qiladi. Shu tarzda matn tuzilmasi to'liq va muvozanatli bo'ladi.

7. ... t.me/slaydai_bot 5. Matn yaratishda stil va uslub mavzusi matn mazmuni va ta'sirini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi . Stil matnning ifoda usulini belgilaydi , uslub esa muloqot qilinadigan auditoriyaga moslashishdir . Stil va uslub birgalikda matnni o'quvchi uchun qiziqarli va tushunarli qiladi . Masalan , ilmiy matnlar rasmiy va aniq stilni talab qiladi , badiiy asarlar esa ko’proq badiiy va hissiy uslubni talab etadi . Stil va uslubni to’g’ri tanlash matnni tushunishni yaxshilaydi va o’qish tajribasini boyitadi . Turli xil so'z turkumlari vositasida stil va uslubni yaratish mumkin , jumladan sifat , fe’l , ravish, va boshqalar .

8. ... t.me/slaydai_bot Matnni tahrirlash va qayta ko'rib chiqish jarayoni sifatli yozuv yaratishda muhim bosqich hisoblanadi. Bu jarayon quyidagi qadamlarni o'z ichiga oladi: imlo va grammatikani tekshirish, mantiqiy izchillikni ta'minlash, kerakli o'zgartirishlarni qilish va axborotni to'g'ri tarzda yetkazish. Statistik ma'lumotlarga ko'ra, tahrirlash jarayoni matn sifatini 70% gacha yaxshilashi mumkin. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, aniq tahrirlangan matn 50% ko'proq o'quvchi jalb qiladi. Shu sababli, vaqtni tejash va yozuv samaradorligini oshirish uchun professional tahrir va qayta ko'rib chiqishni e'tiborga olish zarur.

9. ... t.me/slaydai_bot 7. Matnning lingvistik xususiyatlari Matnning lingvistik xususiyatlari matn tuzilishini va uning semantik jihatlarini o‘rganadi. Asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat: sintaktik struktura, ya’ni gaplar va ularning tuzilishi; leksik tarkib, ya’ni foydalanilgan so‘z boyligi va ularning ma’nosi; pragmatik jihatlar, ya’ni matnning maqsadi va auditoriya bilan aloqasi; kohizsiya va kohirensiya, ya’ni matnning bog‘liqlik darajasi. Shuningdek, matn tili tiplari, stilistik elementlar va frazeologizmlar ham o‘zaro bog‘liqdir. Analitika maqsadlari uchun matnning statistik ko‘rsatkichlari, masalan, so‘zlar uzunligi va chastotasi hisoblanadi. Lingvistik xususiyatlar matnning tez o‘qilishi va tushunilishini ta’minlaydi.

10. ... t.me/slaydai_bot "Hikoya matn yaratish" mavzusida qisqa ma'lumot uchun ushbu ma'lumotlarni keltirish mumkin: hikoya yaratish jarayoni odatda bir nechta bosqichlardan tashkil topadi. Birinchi bosqichda g‘oya ishlab chiqiladi. Keyin asosiy voqealar va personajlar belgilanadi. Voqea rivoji 3 ta asosiy qismga bo‘linadi: boshlanish, avj nuqtasi va yakun. Matn uzunligi odatda 1,000 dan 10,000 so‘zgacha bo'lishi mumkin, bu esa hikoya formatiga bog‘liq. Hikoyaning muqobil koʻrinishlari qisqa hikoyalar, romanlar, novellalar va boshqa turli janrlarda namoyon bo'lishi mumkin. Yaratish jarayoni ijodiy yozuvchilar uchun muhim mahorat hisoblanadi, chunki u o'quvchilarni jalb qilish va qiziqishini saqlab qolish uchun samarali vositadir.

11. Matnni yaratish va tuzish Ozodbek Dalaboyev E'tiboringiz uchun ra h mat !

12. Topshiriq 1: Tahliliy fikrlashni rivojlantirish uchun savollar tuzish . Berilgan mavzu : " Texnologik yangiliklar jamiyatga qanday ta’sir qiladi ?" Ushbu mavzu asosida 5 ta tahliliy savol tuzing . Savollar jamiyat , iqtisod , va madaniyatga ta’sir jihatlarini qamrab olishi kerak . Har bir savolni yozib , qisqacha izoh bering . Topshiriq 2: Matnni tuzish va tartibga solish . “ Bugungi zamonaviy texnologiyalar inson hayotini yengillashtirmoqda , biroq bu jarayonning ijobiy va salbiy jihatlari ham mavjud .” Unda quyidagi bo‘limlarni kiritib , mantiqiy tartibda matn tuzing : 1 . Kirish ( muammo bayoni ). 2 . Asosiy qism ( ijobiy va salbiy jihatlar ). Xulosa ( tahlil va yechim taklifi ). Topshiriq 3: Analitik baho berish , “2023 yilda aholining 70 foizi internetdan faol foydalangan .” Ushbu ma’lumotga asoslangan holda quyidagi savollarga javob bering : 1. Bu ma’lumot qanday ijtimoiy o‘zgarishlarni ko‘rsatadi ? 2. Qaysi sohalar bundan eng ko‘p foyda olgan bo‘lishi mumkin ? 3. Ushbu tendensiya davom etsa , 5 yil ichida qanday natijalar kutiladi ? Topshiriq 4: Muammolarni aniqlash va takliflar berish . Berilgan holatni tahlil qiling : “ Kichik biznes sohasida xodimlarning 40 foizi vaqt boshqaruviga doir muammolarga duch kelmoqda .” Muammo sabablarini aniqlang . 3 ta amaliy taklif bering . Takliflaringizni izohlab yozing . Topshiriq 5: Muqobil yechimlarni taqqoslash . “ Shahar transport tizimida tirbandlik muammosini kamaytirish uchun ikkita variant taklif etilgan : 1. Avtobus qatnovlarini ko’paytirish . 2 . Elektr skuterlarini rivojlantirish . Ikkala variantni tahlil qiling . Quyidagi mezonlar asosida baho bering : narxi , samaradorligi , ekologiyaga ta’siri . Qaysi variant yaxshiroq va nega ekanligini asoslab yozing .

13. Sun’iy intelletktning rivojlanishi Reja : I.Kirish . Sun’iy intellektning davlat va jamiyat rivojlanishidagi roli va ahamiyati . II. Asosiy qism : 1. Sun’iy intellektning kelib chiqish tarixi . 2.Sun’iy intellektning innovatsion sohalardagi roli . 3.Sun’iy intellektning ta’lim va tibbiyot sohasidagi yuksalishlar . III. Xulosa . Sun’iy intellektning kelajakdagi rivojlanish ahamiyati .