Basic Computer Organization.pdf

573 views 17 slides May 21, 2023
Slide 1
Slide 1 of 17
Slide 1
1
Slide 2
2
Slide 3
3
Slide 4
4
Slide 5
5
Slide 6
6
Slide 7
7
Slide 8
8
Slide 9
9
Slide 10
10
Slide 11
11
Slide 12
12
Slide 13
13
Slide 14
14
Slide 15
15
Slide 16
16
Slide 17
17

About This Presentation

Here is an complete explanation pdf about basic computer organization

if you like the information please support me by subscribing my YouTube channel : https://www.youtube.com/channel/UCb3Exl307Df-0HQEgG2WIww


Slide Content

UNIT -II
Welcome to another video
Basic
Computer Organization
in Hindi
Loser Ka Gyan
Instagram: loser._.hikikomori
Loser Ka Gyan

Basic Computer Organization
•एककंप्यूटरआर्किटेक्चरहैजिसेJohnVonNeumannनेविकससतर्कया।िॉनिॉन
न्यूमैनएकमहानगणितज्ञथे,आधुननककंप्यूटरकेविकासमेंइनकासिािधधकयोगदान
है,यहआर्किटेक्चरstored-programcomputerकांसेप्टपरआधाररतहै.इसमेंप्रोग्राम,
memoryमेंस्टोरहोतेहै।CPUमैमोरीसेएकसमयमेंकेिलएकinstructionको
fetchकरताहैऔरउसेexecuteकरताहै।इसडििाईनकाप्रयोगआिकल के
computersमेंभीर्कयािाताहै।
•भलेहीिर्षोंसेकंप्यूटरोंकेप्रदर्िन(Performance),विश्िसनीयता(Reliability)और
लागत(Cost)काआकारबदलरहाहै,िॉनन्यूमैन(VonNeumann)द्िारामूलतकि
संरचना(storedprogramअिधारिाकेआधारपर)कोनहींबदलागयाहै।
•कोईफकिनहींपड़तार्कहमर्कसकंप्यूटरकेआकारऔरआकारकेबारेमेंबातकर
रहेहैं,सभीकंप्यूटरससस्टमRawInputिेटाकोअपनेUsersकेसलएउपयोगी
िानकारीमेंपररिनतितकरनेकेसलएननम्नसलणितपााँचबुननयादीसंचालनकरतेहैं।

System Model
Internal Architectural Design of a Computer from one
System Model to Another

Instruction
or
Raw Data
Input
Unit
Primary
Storage
Secondary
Storage
Arithmetic
Logic Unit
Storage Unit
Output
Unit
Information
(Results)
Control Unit
Indicates flow of
instruction and
data
Indicates the
control exercised
by the control unit
Central Processing Unit (CPU)

Description
•सभीकंप्यूटरससस्टमकेसलएbasicorganizationसमानरहताहै।
•Instructionऔरिेटाकेप्रिाहकोIndicateकरनेकेसलएठोसलाइनोंकाउपयोगर्कयािाता
है,औरdottedlinesननयंत्रिunitद्िाराननयंत्रत्रतननयंत्रिकाप्रनतननधधत्िकरताहैं।
•यहएकडिजिटलकंप्यूटरससस्टमकेपांचप्रमुित्रबज्िंगblocksयाकायाित्मकunitsकोप्रदसर्ित
करताहै।
•येपााँचइकाइयााँसभीकंप्यूटरससस्टमद्िारार्कएगएपााँचबुननयादीऑपरेर्नोंकेअनुरूपहैं।
•इनमेंसेप्रत्येकइकाईकाकायिनीचेिणिितहै।
1.Input Unit
2.Output Unit
3.Storage Unit
4.Arithmetic Logic Unit
5.Control Unit
6.Central Processing Unit

INPUT UNIT
•िेटाऔरinstructionsकंप्यूटरससस्टममेंदििहोनेचाहहएइससेपहलेर्कआपूनतिर्कएगए
िेटापरकोईcomputationकीिासके।
•यहकायिinputunitद्िारार्कयािाताहैिोबाहरीिातािरिकोकंप्यूटरससस्टमसेिोड़ता
है।िेटाinstructionइनपुटइकाइयोंमेंऐसेरूपोंमेंप्रिेर्करताहैिोउपयोगर्कएगए
विर्ेर्षउपकरिपरननभिरकरतेहैं।
•उदाहरिकेसलए,टाइवपंगकेसमानतरीकेसेकीबोििसेिेटादििर्कयािाताहै,औरयह
उसतरीकेसेसभन्नहोताहै,जिसमेंस्कैनरकेमाध्यमसेिेटादििर्कयािाताहै,िोएक
अन्यप्रकारकाइनपुटडििाइसहै।
•हालााँर्क,जिसरूपमेंिेअपनेइनपुटप्राप्तकरतेहैं,उसकेबाििूद,सभीइनपुटडििाइसोंको
बाइनरीकोिमेंस्थानांतररतर्कएिानेिालेिेटाकेसाथएककंप्यूटरप्रदानकरनाहोगािो
र्ककंप्यूटरकीप्राथसमकमेमोरीएकडिजाइनस्िीकारकरताहै।
•यहपररितिनइनपुटइंटरफेसनामकइकाइयोंद्िारापूरार्कयािाताहै।इनपुटइंटरफेसको
कंप्यूटरससस्टमकीआिश्यकताओंकेसलएइनपुटडििाइसकेअद्वितीयभौनतकयाविद्युत
विर्ेर्षताओंसेमेलिानेकेसलएडिजाइनर्कयागयाहै।

INPUT UNIT
•Inputting:कंप्यूटरससस्टममेंिेटाऔर
instructionsदििकरनेकीप्रर्िया।
•संक्षेपमेंएकइनपुटयूननटद्िारा
ननम्नसलणितकायिर्कएिातेहैं:
•यहबाहरीदुननयासेननदेर्ोंऔरिेटा
कीसूचीकोस्िीकारकरताहै(या
पढ़ताहै)।
•यहइनननदेर्ोंऔरिेटाकोकंप्यूटरके
acceptableformमेंपररिनतितकरता
है।
•यहआगेकीप्रर्ियाकेसलएकंप्यूटर
ससस्टममेंपररिनतितननदेर्औरिेटा
कीआपूनतिकरताहै।
INPUT UNIT DEVICES

OUTPUT UNIT
•आउटपुटयूननटकाकामइनपुटइनपुटकेठीकउलटहै।यहबाहरीदुननयाकोdata
processingकेपररिामस्िरूपप्राप्तिानकारीकीआपूनतिकरताहै।इसप्रकारयहकंप्यूटर
कोबाहरीिातािरिसेिोड़ताहै।
•चूंर्ककंप्यूटरबाइनरीकोिकेसाथकामकरतेहैं,इससलएउत्पाहदतपररिामबाइनरीफॉमिमें
भीहोतेहैं।
•इससलए,outsideworldकोपररिामकीआपूनतिकरनेसेपहले,इसेमानिacceptable
(readable)रूपमेंपररिनतितर्कयािानाचाहहए।यहकायिआउटपुटइंटरफेसनामकइकाइयों
द्िारापूरार्कयािाताहै।
•आउटपुटइंटरफेसबाहरीिातािरिकीआिश्यकताओंकेसलएआउटपुटडििाइस(टसमिनल,
वप्रंटर,आहद)कीअद्वितीयभौनतकयाविद्युतविर्ेर्षताओंसेमेलिानेकेसलएडिजाइन
र्कएगएहैं।

OUTPUT UNIT
•Outputting:Usersकेसलएउपयोगी
िानकारीयापररिामबनानेकीप्रर्िया,
िैसेर्कएकprintedreportयाvisual
display।
•संक्षेपमें,आउटपुटयूननटद्िारा
ननम्नसलणितकायिर्कएिातेहैं:
•यहकंप्यूटरद्िाराउत्पाहदतपररिाम
कोस्िीकारकरताहै,िोर्कcoded
formमेंहै,औरइससलएहमेंआसानीसे
समझानहींिासकताहै।
•पररिामकोमानिस्िीकायिपठनीयरूप
मेंबदलें।
•यहoutsideworldकोपररिनतित
पररिामकीआपूनतिकरताहै।
OUTPUT UNIT DEVICES

STORAGE UNIT
•Unitsमेंइनपुटकेमाध्यमसेकंप्यूटरससस्टममेंप्रिेर्करनेिालेिेटाऔरननदेर्ोंको
actualprocessingर्ुरूहोनेसेपहलेकंप्यूटरकेअंदरstoredर्कयािानाहै।
•इसीतरह,processingकेबादकंप्यूटरद्िाराउत्पाहदतपररिामभीआउटपुटunitsपर
पाररतहोनेसेपहलेकंप्यूटरससस्टमकेअंदरकहींरिािानाचाहहए।
•इसकेअलािा,कंप्यूटरद्िाराintermediateresultsproducedभीचालूprocessingकेसलए
storedहोनाचाहहए।कंप्यूटरससस्टमकीस्टोरेियूननटकोइनसभीिरूरतोंकोपूराकरने
केसलएडिजाइनर्कयागयाहै।यहिेटाऔरननदेर्ोंकोstoredकरनेकेसलएस्थान,
intermediateपररिामोंकेसलएस्थानऔरअंनतमपररिामोंकेसलएस्थानप्रदानकरताहै।
•सभीकंप्यूटरोंकीstorageunitननम्नसलणितदोप्रकारकेstorageसेसमझौताकरतीहै:
•Primarystorage:primarystorage,जिसेmainmemoryकेरूपमेंभीिानािाताहै,का
उपयोगप्रोग्रामननदेर्ोंऔरprocessingकेिेटाintermediateपररिामोंकेटुकड़ेरिनेकेसलए
र्कयािाताहै
•Secondarystorage:secondarystorage,जिसेसहायकstorageकेरूपमेंभीिानािाताहै,
काउपयोगप्राथसमकstorageकीसीमाओंकाध्यानरिनेकेसलएर्कयािाताहै।इसकाउपयोग
सीसमतstorageक्षमताऔरprimarystorageकीअजस्थरविर्ेर्षताओंकेपूरककेसलएर्कया
िाताहै।

STORAGE UNIT
•Storing:िेटाऔरinstructionsको
सहेिनातार्किेआिश्यकताकेअनुसार
प्रारंसभकयाadditionalprocessingके
सलएउपलब्धहों।
•संक्षेपमें,storageunitद्िारा
ननम्नसलणितकायिर्कएिातेहैं।..
•Processedर्कएिानेिालेसभीिेटाऔर
Processingकेसलएआिश्यकननदेर्
(इनपुटउपकरिोंसेप्राप्त)
•processingकेintermediateपररिाम।
•इनपररिामोंसेपहलेprocessingका
अंनतमपररिामएकआउटपुटडििाइसपर
िारीर्कयािाताहै।
STORAGE UNIT DEVICES

ARITHMETIC LOGIC UNIT (ALU):
•कंप्यूटरससस्टमकाअंकगणितीयतकिइकाई(ALU)िहस्थानहैिहांप्रोसेससंगऑपरेर्नके
दौरानननदेर्ोंकािास्तविकननष्पादनहोताहै।अधधकसटीकहोनेकेसलए,गिनाकीिाती
हैऔरसभीतुलना(ननििय)ALUमेंर्कएिातेहैं।प्रसंस्करिसेपहलेप्राथसमकभंिारिमें
संग्रहीतिेटाऔरननदेर्,कोALUमेंस्थानांतररतर्कयािाताहैऔरिबिरूरतहोतीहैतो
प्रसंस्करिहोताहै।प्राथसमकभंिारिइकाईमेंकोईप्रसंस्करिनहींर्कयािाताहै।मध्यिती
पररिामउत्पन्नहोतेहैंिोअस्थायीरूपसेपत्रकेसमयतकप्राथसमकभंिारिमेंिापस
स्थानांतररतहोिातेहैं।िेटाइसप्रकारप्राथसमकभंिारिसेALUमेंिापसिासकताहैऔर
प्रसंस्करिसमाप्तहोनेसेपहलेकईबारभंिारिकेसलएिापसआसकताहै।प्रसंस्करिके
पूराहोनेकेबाद,अंनतमपररिाम।िोसंग्रहिइकाईमेंसंग्रहीतहैं,एकआउटपुटडििाइस
परिारीर्कएिातेहैं।
•एककंप्यूटरद्िारार्कएिानेिालेअंकगणितऔरतकिसंचालनकेप्रकारऔरसंख्याALU
केइंिीननयररंगडिजाइनद्िाराननधािररतकीिातीहै।हालााँर्क,लगभगसभीALUकोचार
बुननयादीarithmeticoperations(िोड़ना,घटाना,गुिा,भाग,आहद)याlogicaloperations
(comparisonslikeequalto,orlessthan,greaterthan,,आहद)कीतुलनाकरना।

CONTROL UNIT
•इनपुटडििाइसकोकैसेपताचलताहैर्कयहस्टोरेियूननटमेंिेटाफीिकरनेकासमयहै?
ALUकोकैसेपताचलताहैर्किेटाप्राप्तकरनेकेबादउन्हेंक्याकरनाचाहहए?औरयह
कैसेहोताहैर्ककेिलअंनतमपररिामआउटपुटडििाइसकोभेिेिातेहैंनर्कइंटरमीडिएट
केपररिाम?
•यहसबकंप्यूटरप्रिालीकीननयंत्रिइकाई(ControlUnit)केकारिसंभिहै।कायििमके
ननदेर्ोंकेननष्पादनकोचुनने,व्याख्याकरनेऔरदेिनेकेद्िारा,ननयंत्रिइकाईआदेर्को
बनाएरिनेऔरपूरेससस्टमकेसंचालनकोननदेसर्तकरनेमेंसक्षमहै।
•यद्यवपयहिेटापरकोईिास्तविकप्रसंस्करिनहींकरताहै,ननयंत्रिइकाईकंप्यूटरससस्टम
केअन्यघटकोंकेसलएकेंद्रीयतंत्रत्रकातंत्रकेरूपमेंकायिकरतीहै।यहसंपूििकंप्यूटर
ससस्टमकाप्रबंधनऔरसमन्ियकरताहै।
•यहकायििमसेननदेर्प्राप्तकरताहैऔरइसेमुख्यमेमोरीमेंसंग्रहीतकरताहै,ननदेर्की
व्याख्याकरताहै,औरससग्नलिारीकरताहैिोससस्टमकीअन्यइकाइयोंकोउन्हें
ननष्पाहदतकरनेकाकारिबनताहै।

CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU)
•कंट्रोलयूननटऔरकंप्यूटरससस्टमकेअंकगणितीयतकिइकाईकोसंयुक्तरूपसेसेंट्रल
प्रोसेससंगयूननट(सीपीयू)केरूपमेंिानािाताहै।
•सीपीयूर्कसीभीकंप्यूटरससस्टमकामजस्तष्कहै।
•एकमानिर्रीरमें,सभीप्रमुिननिियमजस्तष्कद्िारासलएिातेहैंऔरर्रीरके
अन्यभागमजस्तष्कद्िाराननदेसर्तहोतेहैं।
•इसीतरह,एककंप्यूटरससस्टममें,सभीप्रमुिगिनाएंऔरतुलनाएंसीपीयूकेअंदर
कीिातीहैंऔरसीपीयूकंप्यूटरससस्टमकीअन्यइकाइयोंकेसंचालनकोसर्ियऔर
ननयंत्रत्रतकरनेकेसलएभीजिम्मेदारहै।

Instruction,
Raw Data
Input
Unit
Primary
Storage
Secondary
Storage
Arithmetic
Logic Unit
Storage Unit
Output
Unit
Information
(Results)
Control Unit
Indicates flow of
instruction and
data
Indicates the
control exercised
by the control unit
Central Processing Unit (CPU)

Thank You For Watching
Don’t Forget to Like, Share and Subscribe
Loser Ka Gyan
Instagram: loser._.hikikomori