Effect of Brassinosteroid and Melatonin Foliar Application on Biochemical Characteristics and Growth Indices of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd) under Drought Stress Condition
IranianJournalFieldC
10 views
19 slides
Dec 31, 2024
Slide 1 of 19
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
About This Presentation
This research investigates the effects of brassinosteroid and melatonin foliar applications on quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) subjected to drought stress. As a highly nutritious new plant, quinoa is increasingly valued for its tolerance in arid conditions like our country. However, drought stres...
Slide Content
Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 22, No. 4, Winter 2025, p. 475-493
Effect of Brassinosteroid and Melatonin Foliar Application on Biochemical
Characteristics and Growth Indices of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd) under
Drought Stress Condition
N. Pakgohar
1
, A. A. Maghsoudi Mood
2
, H. Farahbakhsh
3*
, A. Pasandi Pour
4
1- Ph.D. Student, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
2- Associate Professor, Genetic and Plant Production Department, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of
Kerman, Kerman, Iran
3- Professor, Genetic and Plant Production Department, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman,
Kerman, Iran
4- Ph.D. Graduate, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
How to cite this article:
Pakgohar, N., Maghsoudi Mood, A. A., Farahbakhsh, H., & Pasandi Pour, A.
(2025). Effect of Brassinosteroid and Melatonin Foliar Application on
Biochemical Characteristics and Growth Indices of Quinoa (Chenopodium
quinoa Willd) under Drought Stress Condition. Iranian Journal of Field Crops
Research, 22(4), 475-493. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.88254.1329
Received: 28 May 2024
Revised: 30 July 2024
Accepted: 31 August 2024
Available Online: 7 December 2024
Introduction
1
This research investigates the effects of brassinosteroid and melatonin foliar applications on quinoa
(Chenopodium quinoa Willd.) subjected to drought stress. As a highly nutritious new plant, quinoa is
increasingly valued for its tolerance in arid conditions like our country. However, drought stress or irrigation
deficit significantly impairs its growth and biochemical composition. Brassinosteroids and melatonin as plant
growth regulators are known to enhance plant tolerance to various abiotic stresses, including drought, by
modulating physiological and biochemical pathways. This research aims to elucidate how these compounds
influence key growth indices, such as plant height, leaf area, biomass, harvest index and as well as biochemical
characteristics like soluble carbohydrate, and proline accumulation in quinoa growing under drought stress. By
understanding these effects, the study seeks to provide insights into potential agronomic practices to improve
quinoa productivity and stress resilience under water-limited conditions.
Materials and Methods
The experiment, conducted at Shahid Bahonar university of Kerman during 2020 and 2021 cropping seasons,
used a split-plot layout based on a randomized complete block design with three replications. Main plots
consisted of three irrigation levels (100%, 75%, and 50% of field capacity), and sub-plots included five foliar
application treatments (control, 0.25 and 0.5 micromolar brassinosteroid, and 0.5 and 1 micromolar melatonin).
Soil sampling and nutrient adjustments were made before planting. Trifluralin herbicide was used for weed
control, and planting occurred on August 1st with 40 cm row spacing and 3-meter row lengths, followed by
immediate irrigation. Foliar applications were conducted at the start of flowering and a week later, early in the
©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution
4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and
reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s)
and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.88254.1329
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 22, No. 4, Winter 2025, p. 475-493
Effect of Brassinosteroid and Melatonin Foliar Application on Biochemical
Characteristics and Growth Indices of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd) under
Drought Stress Condition
N. Pakgohar
1
, A. A. Maghsoudi Mood
2
, H. Farahbakhsh
3*
, A. Pasandi Pour
4
1- Ph.D. Student, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
2- Associate Professor, Genetic and Plant Production Department, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of
Kerman, Kerman, Iran
3- Professor, Genetic and Plant Production Department, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman,
Kerman, Iran
4- Ph.D. Graduate, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
How to cite this article:
Pakgohar, N., Maghsoudi Mood, A. A., Farahbakhsh, H., & Pasandi Pour, A.
(2025). Effect of Brassinosteroid and Melatonin Foliar Application on
Biochemical Characteristics and Growth Indices of Quinoa (Chenopodium
quinoa Willd) under Drought Stress Condition. Iranian Journal of Field Crops
Research, 22(4), 475-493. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.88254.1329
Received: 28 May 2024
Revised: 30 July 2024
Accepted: 31 August 2024
Available Online: 7 December 2024
Introduction
1
This research investigates the effects of brassinosteroid and melatonin foliar applications on quinoa
(Chenopodium quinoa Willd.) subjected to drought stress. As a highly nutritious new plant, quinoa is
increasingly valued for its tolerance in arid conditions like our country. However, drought stress or irrigation
deficit significantly impairs its growth and biochemical composition. Brassinosteroids and melatonin as plant
growth regulators are known to enhance plant tolerance to various abiotic stresses, including drought, by
modulating physiological and biochemical pathways. This research aims to elucidate how these compounds
influence key growth indices, such as plant height, leaf area, biomass, harvest index and as well as biochemical
characteristics like soluble carbohydrate, and proline accumulation in quinoa growing under drought stress. By
understanding these effects, the study seeks to provide insights into potential agronomic practices to improve
quinoa productivity and stress resilience under water-limited conditions.
Materials and Methods
The experiment, conducted at Shahid Bahonar university of Kerman during 2020 and 2021 cropping seasons,
used a split-plot layout based on a randomized complete block design with three replications. Main plots
consisted of three irrigation levels (100%, 75%, and 50% of field capacity), and sub-plots included five foliar
application treatments (control, 0.25 and 0.5 micromolar brassinosteroid, and 0.5 and 1 micromolar melatonin).
Soil sampling and nutrient adjustments were made before planting. Trifluralin herbicide was used for weed
control, and planting occurred on August 1st with 40 cm row spacing and 3-meter row lengths, followed by
immediate irrigation. Foliar applications were conducted at the start of flowering and a week later, early in the
©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution
4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and
reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s)
and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.88254.1329
674 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
morning before sunrise. Water stress treatments began after the first foliar application. Leaf area index (LAI) and
Crop Growth Rate (CGR) were measured at the beginning of flowering and one week later, using Gardner's
equations. Chlorophyll fluorescence was assessed via the saturation pulse method to determine the maximum
quantum yield of photosystem II. Proline and soluble sugars measurements were taken from young leaves post-
stress treatment. For morphological trait assessment, including plant height, leaf area, dry weight of aerial parts,
and yield components, five plants were randomly sampled from each plot. Biological yield, harvest index, and
grain yield were calculated by harvesting plants from the middle four rows, each 2 meters long. Data analysis
was performed using SAS v. 9.1, with mean comparisons conducted using Duncan's multiple range test at the
5% probability level.
Results and Discussion
The results showed that foliar application of plant growth regulators (PGR) increased plant height across all
irrigation levels. The greatest height, 150.5 cm, was observed with 0.5 micromolar melatonin and 100% field
capacity irrigation. Additionally, 0.5 micromolar brassinosteroid with irrigation with 75% of field capacity
increased plant height by 11.1% compared to the control at the same irrigation level, with a similar trend under
severe drought stress. Increased drought stress reduced the leaf area index (LAI) by 8.37% and 31.6% compared
to normal irrigation. The highest concentration of brassinosteroids increased the crop growth rate (CGR) at all
irrigation levels (4.8, 4.4 and %16.8 in normal, mild and severe drought stress conditions respectively, but
thousand grain weight decreased to %93.3 and %62 of control with rising drought stress. Brassinosteroids were
more effective than melatonin in enhancing thousand grain weight. Both brassinosteroid and melatonin
applications reduced chlorophyll fluorescence under mild and severe drought stress compared to controls.
Soluble carbohydrates content increased by 50.4% at 50% field capacity irrigation compared to normal
irrigation. Under mild stress, only brassinosteroid significantly increased proline content, with the highest level
(3.19 µmol g
-1
) at the highest concentration. The highest dry weight, harvest index, and grain yield were achieved
with 0.5 micromolar brassinosteroid under mild and severe stress. Brassinosteroids, as new phytohormones, are
promising for enhancing crop productivity under stress and non-stress conditions.
Conclusion
Reduction in irrigation from 100% field capacity or increased drought stress led to decreased plant height,
growth rate, leaf area index, thousand grain weight, and harvest index, while chlorophyll fluorescence, proline
content, and soluble carbohydrates increased. Despite the increases in these two latter mentioned traits, plant dry
weight and grain yield decreased under drought stress. The application of brassinosteroids and melatonin
improved plant traits, with 0.5 micromolar brassinosteroid being particularly more effective, especially under
mild and severe stress. This treatment mitigated drought's negative effects, suggesting its potential to enhance
agricultural productivity in arid and semi-arid regions.
Keywords: Chlorophyll florescence, Crop growth rate, Irrigation, Proline, Soluble carbohydrate
morning before sunrise. Water stress treatments began after the first foliar application. Leaf area index (LAI) and
Crop Growth Rate (CGR) were measured at the beginning of flowering and one week later, using Gardner's
equations. Chlorophyll fluorescence was assessed via the saturation pulse method to determine the maximum
quantum yield of photosystem II. Proline and soluble sugars measurements were taken from young leaves post-
stress treatment. For morphological trait assessment, including plant height, leaf area, dry weight of aerial parts,
and yield components, five plants were randomly sampled from each plot. Biological yield, harvest index, and
grain yield were calculated by harvesting plants from the middle four rows, each 2 meters long. Data analysis
was performed using SAS v. 9.1, with mean comparisons conducted using Duncan's multiple range test at the
5% probability level.
Results and Discussion
The results showed that foliar application of plant growth regulators (PGR) increased plant height across all
irrigation levels. The greatest height, 150.5 cm, was observed with 0.5 micromolar melatonin and 100% field
capacity irrigation. Additionally, 0.5 micromolar brassinosteroid with irrigation with 75% of field capacity
increased plant height by 11.1% compared to the control at the same irrigation level, with a similar trend under
severe drought stress. Increased drought stress reduced the leaf area index (LAI) by 8.37% and 31.6% compared
to normal irrigation. The highest concentration of brassinosteroids increased the crop growth rate (CGR) at all
irrigation levels (4.8, 4.4 and %16.8 in normal, mild and severe drought stress conditions respectively, but
thousand grain weight decreased to %93.3 and %62 of control with rising drought stress. Brassinosteroids were
more effective than melatonin in enhancing thousand grain weight. Both brassinosteroid and melatonin
applications reduced chlorophyll fluorescence under mild and severe drought stress compared to controls.
Soluble carbohydrates content increased by 50.4% at 50% field capacity irrigation compared to normal
irrigation. Under mild stress, only brassinosteroid significantly increased proline content, with the highest level
(3.19 µmol g
-1
) at the highest concentration. The highest dry weight, harvest index, and grain yield were achieved
with 0.5 micromolar brassinosteroid under mild and severe stress. Brassinosteroids, as new phytohormones, are
promising for enhancing crop productivity under stress and non-stress conditions.
Conclusion
Reduction in irrigation from 100% field capacity or increased drought stress led to decreased plant height,
growth rate, leaf area index, thousand grain weight, and harvest index, while chlorophyll fluorescence, proline
content, and soluble carbohydrates increased. Despite the increases in these two latter mentioned traits, plant dry
weight and grain yield decreased under drought stress. The application of brassinosteroids and melatonin
improved plant traits, with 0.5 micromolar brassinosteroid being particularly more effective, especially under
mild and severe stress. This treatment mitigated drought's negative effects, suggesting its potential to enhance
agricultural productivity in arid and semi-arid regions.
Keywords: Chlorophyll florescence, Crop growth rate, Irrigation, Proline, Soluble carbohydrate
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 677
ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج22 هرامش ،4 ناتسمز ،1441 ص ،491-474
ریثأتلولحمیشاپ دیئورتساونیسارب رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه
اونیک (Chenopodium quinoa Willd)رد طیارش شنت یکشخ
رهوگ کاپ ادن
1
، دوم یدوصقم ربکا یلع
2
شخب حرف نسح ،
1*
نیما ، روپ یدنسپ
4
:تفایرد خیرات80/80/3080
ت :شریذپ خیرا38/80/3080
هدیکچ
شیامزآهبترک تروصکولب حرط بلاق رد هدشدرخ یاهلاس رد نامرک رنهاب دیهش هاگشناد یتاقیقحت هعرزم رد یفداصت لماک یاه یااه3099-
3090 و3088-3099 ( یرایبآ حطس هس .دش ارجا388 ،57 و78 تیفرظ دصرد ترک هب )هعرزملولحم حطس جنپ و یلصا یاه،دهاش( یشاپ دیئونیسارب
7/8 و 57/8 ورکیم نینوتلام ،رلاوم3 و7/8 ورکیمترک هب )رلاوم ،هایگ دشر تعرس ،هتوب عافترا ،یرایبآ حطس شهاک اب .دندش هداد صاصتخا یعرف یاه
هب تشادرب صخاش و هناد رازه نزو ،گرب حطس صخاش روطینعم ،شهاک یرادیلاحردهک ،،نااسرولف لیفورلک نیلوراپ یاواتحمتاردایهوبرک واه ی
یگژیو زا لصاح شنکاو .دندرک ادیپ شیازفا لولحم شهاک هب رجنم یکشخ شنت هب یبایزرا دروم یاهتسیز هدوت دیئورتساونیسارب .دیدرگ هناد درکلمع و
ود ره رد نینوتلام و تظلغتاریثأت رب ار یتبثم یگژیو یاههزادنایریگدنتشاد هدش، اما ا نایاتاریثأات یانعم گراب حطاس صخااش راب .دوابن راد ریثأات
یگژیو رثکا رب دیئورتساونیسارباه رثؤمدوب نینوتلام زا رت، هبیروط هک تظلغ7/8 ورکیم( ،نااسرولف لیفورلک شهاک اب نآ رلاوم00/0 و70/38 داصرد
هبیدش و میلام شنت رد بیترت شیازفا ،)د نیلورپ یاوتحم(05/30 و09/30 ( هایگ دشر تعرس شیازفا ،)دصرد0/0 و0/30 یگژیو رگید و )دصردااه ی
رثؤم لولحم مدع هب تبسن دیدش و میلام شنت حوطس رد هناد درکلمع و کشخ نزو شیازفا هب رجنم شنات رد هناد درکلمع .دش طیارش نیمه رد یشاپ
دربراک اب و میلام7/8 یم اهنت یرایبآ لامرن طیارش رد دهاش هب تبسن دیئورتساونیسارب رلاومورک50/0 اذل و دوب رتمک دصرد، رامیت نیا یم رثا عفر رد دناوت
اونیک رد یکشخ شنت ءوسرثؤم .ددرگ عقاو
هژاواه ی :یدیلکیرایبآتاردیهوبرک ،لیفورلک ،ناسرولف ،هایگ دشر تعرس ،نیلورپ ، لولحم یاه
همدقم
0
یکشخ یکیزا مهمرتنی لاماوع دودحمهداننک داشر نااهایگ رد
ناریا تسا .بههطساو وزنلایواج ت ،نییااپ شاخب ماظعا رواشک رد
هقطنم کشخ و همینکشخ رارق ،تسا هتفرگ هب¬یروطهاک نیگناایم
شراب رد ،ناریا 550 یلیم،رتم رد هسیاقم اب نیگنایم نآ رد حطس هرک
3- وجشنادی ،یرتکد نامرک رنهاب دیهش هاگشناد یزرواشک هدکشنادناریا ،نامرک ،
5- هاگاشناد ،یزروااشک هدکاشناد ،یهاایگ کایتنژ و دیلوت یسدنهم هورگ ،رایشناد
نامرک رنهاب دیهشناریا ،نامرک ،
0- هورگ ،داتسا دیهاش هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یهایگ کیتنژ و دیلوت یسدنهم
نامرک رنهابناریا ،نامرک ،
0- شناد هتخومآ،یرتکد ناامرک رنهااب دیهش هاگشناد یزرواشک هدکشناد ،ناامرک ،
ناریا
*(- :لوئسم هدنسیون[email protected] Email:)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.88254.1329
،نیمز 008 یلیم،رتم رایسب زیچان تسا(Alizadeh, 2001). زا فرط
رگید، دودح 57 نویلیم رااتکه زا یاضارا یزروااشک رواشک عاقاو رد
طاانم کاشخ و هامینکاشخ تاسا(Bijanzadeh, Nosrati, &
Egan, 2010). باختنا اذل تلاوصحم ز،یعار بهرد صوصخ طاانم
کشخ و همینکشخ ناهج ریظن روشک ام زا تیمها یرتشیب رادروخرب
.تسا اونیک هبلیلد شزرا ییاذغ لاااب و زاین لامحت لاااب هاب طیاراش
دعاسمان یطیحم زا یلصانیرت عبانم ییاذغ یمدشاب(Vega-Galvez
et al., 2010). هناد اونیک (Chenopodium quinoa Willd) عابنم
یلاااع زا ،زاانگنم ،نااهآ ،میااساتپ ،،اام یور و رفااسف و زااین یواااح
نیماتیویاه هورگ ب زا هلمج ،نیولافوابیر نیماایت و نیاساین تاسا .
اونیک رادقم نیئتورپ یرتدایز تبسن هب راثکا تلااغ هتاشاد و تایفیک
نیئتورپ نآ زاین رتاشیب تاسا(Hasanzadeh, Shakerdargah, &
Darjani, 2013). نیا هایگ تمواقم یدایز رد ربارب شنتیاه هدنزریغ
هتشاد و هبیبوخ تیلباق دشر رد کاخیااه هیاشاحیا و رایقف ار دراد
ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج22 هرامش ،4 ناتسمز ،1441 ص ،491-474
ریثأتلولحمیشاپ دیئورتساونیسارب رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه
اونیک (Chenopodium quinoa Willd)رد طیارش شنت یکشخ
رهوگ کاپ ادن
1
، دوم یدوصقم ربکا یلع
2
شخب حرف نسح ،
1*
نیما ، روپ یدنسپ
4
:تفایرد خیرات80/80/3080
ت :شریذپ خیرا38/80/3080
هدیکچ
شیامزآهبترک تروصکولب حرط بلاق رد هدشدرخ یاهلاس رد نامرک رنهاب دیهش هاگشناد یتاقیقحت هعرزم رد یفداصت لماک یاه یااه3099-
3090 و3088-3099 ( یرایبآ حطس هس .دش ارجا388 ،57 و78 تیفرظ دصرد ترک هب )هعرزملولحم حطس جنپ و یلصا یاه،دهاش( یشاپ دیئونیسارب
7/8 و 57/8 ورکیم نینوتلام ،رلاوم3 و7/8 ورکیمترک هب )رلاوم ،هایگ دشر تعرس ،هتوب عافترا ،یرایبآ حطس شهاک اب .دندش هداد صاصتخا یعرف یاه
هب تشادرب صخاش و هناد رازه نزو ،گرب حطس صخاش روطینعم ،شهاک یرادیلاحردهک ،،نااسرولف لیفورلک نیلوراپ یاواتحمتاردایهوبرک واه ی
یگژیو زا لصاح شنکاو .دندرک ادیپ شیازفا لولحم شهاک هب رجنم یکشخ شنت هب یبایزرا دروم یاهتسیز هدوت دیئورتساونیسارب .دیدرگ هناد درکلمع و
ود ره رد نینوتلام و تظلغتاریثأت رب ار یتبثم یگژیو یاههزادنایریگدنتشاد هدش، اما ا نایاتاریثأات یانعم گراب حطاس صخااش راب .دوابن راد ریثأات
یگژیو رثکا رب دیئورتساونیسارباه رثؤمدوب نینوتلام زا رت، هبیروط هک تظلغ7/8 ورکیم( ،نااسرولف لیفورلک شهاک اب نآ رلاوم00/0 و70/38 داصرد
هبیدش و میلام شنت رد بیترت شیازفا ،)د نیلورپ یاوتحم(05/30 و09/30 ( هایگ دشر تعرس شیازفا ،)دصرد0/0 و0/30 یگژیو رگید و )دصردااه ی
رثؤم لولحم مدع هب تبسن دیدش و میلام شنت حوطس رد هناد درکلمع و کشخ نزو شیازفا هب رجنم شنات رد هناد درکلمع .دش طیارش نیمه رد یشاپ
دربراک اب و میلام7/8 یم اهنت یرایبآ لامرن طیارش رد دهاش هب تبسن دیئورتساونیسارب رلاومورک50/0 اذل و دوب رتمک دصرد، رامیت نیا یم رثا عفر رد دناوت
اونیک رد یکشخ شنت ءوسرثؤم .ددرگ عقاو
هژاواه ی :یدیلکیرایبآتاردیهوبرک ،لیفورلک ،ناسرولف ،هایگ دشر تعرس ،نیلورپ ، لولحم یاه
همدقم
0
یکشخ یکیزا مهمرتنی لاماوع دودحمهداننک داشر نااهایگ رد
ناریا تسا .بههطساو وزنلایواج ت ،نییااپ شاخب ماظعا رواشک رد
هقطنم کشخ و همینکشخ رارق ،تسا هتفرگ هب¬یروطهاک نیگناایم
شراب رد ،ناریا 550 یلیم،رتم رد هسیاقم اب نیگنایم نآ رد حطس هرک
3- وجشنادی ،یرتکد نامرک رنهاب دیهش هاگشناد یزرواشک هدکشنادناریا ،نامرک ،
5- هاگاشناد ،یزروااشک هدکاشناد ،یهاایگ کایتنژ و دیلوت یسدنهم هورگ ،رایشناد
نامرک رنهاب دیهشناریا ،نامرک ،
0- هورگ ،داتسا دیهاش هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یهایگ کیتنژ و دیلوت یسدنهم
نامرک رنهابناریا ،نامرک ،
0- شناد هتخومآ،یرتکد ناامرک رنهااب دیهش هاگشناد یزرواشک هدکشناد ،ناامرک ،
ناریا
*(- :لوئسم هدنسیون[email protected] Email:)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.88254.1329
،نیمز 008 یلیم،رتم رایسب زیچان تسا(Alizadeh, 2001). زا فرط
رگید، دودح 57 نویلیم رااتکه زا یاضارا یزروااشک رواشک عاقاو رد
طاانم کاشخ و هامینکاشخ تاسا(Bijanzadeh, Nosrati, &
Egan, 2010). باختنا اذل تلاوصحم ز،یعار بهرد صوصخ طاانم
کشخ و همینکشخ ناهج ریظن روشک ام زا تیمها یرتشیب رادروخرب
.تسا اونیک هبلیلد شزرا ییاذغ لاااب و زاین لامحت لاااب هاب طیاراش
دعاسمان یطیحم زا یلصانیرت عبانم ییاذغ یمدشاب(Vega-Galvez
et al., 2010). هناد اونیک (Chenopodium quinoa Willd) عابنم
یلاااع زا ،زاانگنم ،نااهآ ،میااساتپ ،،اام یور و رفااسف و زااین یواااح
نیماتیویاه هورگ ب زا هلمج ،نیولافوابیر نیماایت و نیاساین تاسا .
اونیک رادقم نیئتورپ یرتدایز تبسن هب راثکا تلااغ هتاشاد و تایفیک
نیئتورپ نآ زاین رتاشیب تاسا(Hasanzadeh, Shakerdargah, &
Darjani, 2013). نیا هایگ تمواقم یدایز رد ربارب شنتیاه هدنزریغ
هتشاد و هبیبوخ تیلباق دشر رد کاخیااه هیاشاحیا و رایقف ار دراد
674 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
(Jacobsen, Liu, & Jensen, 2009) .هایذیت راظن زا نآ هاناد یا
تسا ینغ رایسبواصحم ناایم رد زاین یداایز یداصتقا شزرا ولا ت
دراد یناااهج رازاااب رد یزرواااشک(Vega-Galvez et al., 2010.)
نآزا هکاجدراد یاطیحم دعاسمان طیارش هب تبسن یدایز لمحت اونیک،
یم هایگ نیاربانبت رد دناوتأ روشک ییاذغ تینما نیمهب طیاراش رد هژیو
شخدشاب هتشاد یمهم شقن ،یلاسک.
هدافتسا زا میظنتهدننکیاه دشر ،یهایگ یکی زا یاهراکهار رثؤام
رد دوااابهب ااا مکی و یااافیک تلاواااصحم یزروااااشک یااامداااشاب .
اهدیئورتساونیسارب اب رثا میظنتیگدننک رب دشر ،هایگ یارب نیتسخن راب
زا هدرگ میلش (Brassica rapa) جارختسا هدش (Bajguz & Hayat,
2009) هب و شوریاه یفلتخم دشر و هعسوت هایگ ار تحت ریثأتراراق
هداد و بجوم دوبهب لمحت شنت رد هایگ یمدنوش (Ashraf, Akram,
Arteca, & Foolad, 2010) .نآاه ردااق دنتاسه هاکهنامااسیااه
یعافد هایگ ار لباقم رد نتشیاه یطیحم دننام ،یکشخ و یروش امد
تااایوقت دااانیامن (Ali, Hayat, S., & Ahmad, 2007.)
جنرااب نااهایگ هاناد دراکلمع رب اهدیئورتساونیسارب (Oryza sativa)
ترذ و (Zea mays) هااااابمراااف لااااااعف لکاااااش شیازااااافا
د رااایییت ،حلااااصا ااایرط زا دیئورتااساونیساربازاااجا ری ،هدنزااااس
داانراد تابثم راثا نآ یجراااخ فرااصم ااای و ماسیلوباتم (Vriet,
Russinova, & Reuzeau, 2012.)
زا یداوم رگید هک ًاریخا هبتروص دربراک یجرااخ تاهج شیازافا
تمواقم ناهایگ هب شنتاه و ای شیازافا دراکلمع و تایفیک نآااه رد
طیارش هعرزم ساهدافت یم،دوش نینوتلام تسا .نینوتلام کی بایکرت
یعیبط لودنیا نیمآ تاشمهداش زا ناافوتپیرت (لیتاسانا 7 یاسکوتم
نیماتپیرت )تسا هک ادتبا روصت یمدش هک طقف رد ناروناج دواجو دراد
(Janas & Posmyk, 2013)، یلاحردهااک ًاراایخا نینوااتلام رد
تمسقیاه خمفلت ناهایگ لماش ،هشیر ،هقاس ،گرب ،لگ هویم و هناد
صیخشت هداد هدش تسا (Jemima, Bhattacharjee, & Singhal,
2011; Reiter et al., 2015) .نینواااتلام، لاااامعا فااالتخم
یکیژولویزیف ار رد ناهایگ بجوم یمدوش .نیا بیکرت عهولارب شاقن
مایپیناسر و کیرحت میظنتهدننکیاه ،دشر شقن لباقیهجوت هبناونع
تیلاعف یتنآینادیسکا طبترم اب تظفاحم نااهایگ رد رابارب شنتااهی
ویتادیسکا یلخاد و یاطیحم یزااب یمدانک (Reiter et al., 2015;
Tan, 2015) .نینوتلام هبناونع طخ لوا عافد و رگسح یلخاد شنات
ویتادیسکا رد ناهایگ شرازگ هدش تسا (Tan et al., 2012.) شهاک
تعرس زتنسوتف صلاخ تحت طیارش شنت ،یکشخ بجوم همدص ندز
هب یاهدنیآرف ییایمیشویب و لماوع ریغ هنزوریا هایگ یم،دوش زا هلمج
ثعاب داجیا ریییت رد نامتخاس نیئتورپ یمدوش .هب رظن یامداسر هاک
شهاک یاوتحم نیئتورپ تحت شنت یکشخ رد شناکاو نیئتوراپ هاب
لاکیداریاه دازآ و رد هجیتن، ریییت دیسا ،هنیمآ شیازفا تیلاعف میزنآ-
یاه هیزجتهدننک ،نیئتورپ شهاک زتنس نیئتورپ و زین عمجت یاهدیسا
هنیمآ ا دازآز ( داشاب نیلوراپ هلمجRanjan, Archana, & Ranjan,
2017.)
شهاک صخاش حطس گرب هایگ اونیک رد طیارش شنت ار یمناوات
هب شهاک دشر ،یلواط شهااک داداعت هخااشیااه یبنااج و شزایر
گربیاه ینییاپ تبسن داد .شرتسگ گرب ساسحنیرت لماع رد خساپ
هااب دواابمک بآ دواابه(Sun, Liu, Bendevis, Shabala, &
Jacobsen, 2014) و یگتسب هب راشف ساامآ ،یلولاس اامد و بذاج
یفاک عباانم یاراب داشر ( درادAnjum et al., 2011b.) دوابمک بآ
ثعاب شهاک دادعت گرب رد ،هتوب هزادنا گرباه و لوط عرم نآاه هدش
(Anjum et al., 2011b) و رد تیاهن، رجنم هب شهاک حطاس گراب
یمدوش .شهوژپیاه یددعتم ناشن دنداد هک رد طیارش شنت یکشخ،
شرتسگ گرب مااقرا فالتخم اوانیک شهااک یام دابای(Sun et al.,
2014; Salek Mearaji, Tavakoli, & Sepahvand, 2020) .
ناس و ناراکمه(Sun et al., 2014) شرازگ داندرک هاک رد طیاراش
شنت یکشخ، شرتسگ گرب مااقرا فالتخم اوانیک شهااک یامدابای .
دنچره رد یشهوژپ رگید شرازگ هدیدرگ هک شنت یکاشخ راب داداعت
گرب اونیک ریثأتی ( تاشادنGonzalez, Gallardo, Hilal, Rosa,
& Prado, 2009.) عامجت نیلوراپ رد گراب هابرواظنم افح رااشف
،ناسژروت لولسیاه یهایگ، یتمسق زا راکوزاسیاه تمواقم رد ربارب
شنت یتبوطر تسا .شیازفا تظلغ نیلورپ رد تفابیااه شنات هداید
اانیکاو زااین شرازااگ هدااش ( تااساDashab & Omidi, 2021.)
شرازگیاه یدودحم رد اابترا ااب راثا شنات یکاشخ راب یاواتحم
هزیگنراهی یزتنسوتف اونیک دوجو دراد، رد نیمه اتسار شرازاگ هداش
تسا هک شنت یکشخ بجوم شهاک 59 یدصرد صخاش یگنیزباس
هایگ اونیک رد هسیاقم اب یرایبآ بولطم ( دشSalek Mearaji et al.,
2020.) شهاک درکلمع هایگ اونیک رد طیارش شنات یکاشخ هابرواط
هدمع هبتلع شهاک صخاشیاه یداشر و هزایگنریااه یزتناسوتف
( تاساDawood, 2018و ) شهااک دراکلمع هاناد مااقرا اواانیک رد
شهوژپیاه یفلتخم شرازگ هدش تسا(Dawood, 2018; Elewa,
Sadak, & Saad, 2017; Telahigue, Yahia, Aljane,
Belhouchett, & Toumi, 2017) .نایا اب هاکتااعلاطم رد یداایز
صوصخدیئورتساونیسارب دایگ ر فالتخم ناههداش مااجنا ،تاسااما ا
تاقیقحت رد یکدناهرااب دیلونیااسارب تارااثا نینواتلام و طیارااش رد
یکشخ شناتاونیک رب یمیلقا طیارش هب هجوت اب ،یفرط زا .دراد دوجو
رواشک، تااهج هاک تاسا یروراض و دایلوت لواااصحم شیازااافا
اونیک همین و کااشخ طااانم رداانب .ددرااگ ماداقا کشخ رد ،نیاربا
راضاح ایقحت، تارثادیئورتساونیسارب نینواتلام و راابیگژیوااه ی
صخاش ،ییایمیشویب و یدشر یاه درااکلمعاوانیک شنات طیاراش رد
تسا هداش یاسررب یکشخ.
(Jacobsen, Liu, & Jensen, 2009) .هایذیت راظن زا نآ هاناد یا
تسا ینغ رایسبواصحم ناایم رد زاین یداایز یداصتقا شزرا ولا ت
دراد یناااهج رازاااب رد یزرواااشک(Vega-Galvez et al., 2010.)
نآزا هکاجدراد یاطیحم دعاسمان طیارش هب تبسن یدایز لمحت اونیک،
یم هایگ نیاربانبت رد دناوتأ روشک ییاذغ تینما نیمهب طیاراش رد هژیو
شخدشاب هتشاد یمهم شقن ،یلاسک.
هدافتسا زا میظنتهدننکیاه دشر ،یهایگ یکی زا یاهراکهار رثؤام
رد دوااابهب ااا مکی و یااافیک تلاواااصحم یزروااااشک یااامداااشاب .
اهدیئورتساونیسارب اب رثا میظنتیگدننک رب دشر ،هایگ یارب نیتسخن راب
زا هدرگ میلش (Brassica rapa) جارختسا هدش (Bajguz & Hayat,
2009) هب و شوریاه یفلتخم دشر و هعسوت هایگ ار تحت ریثأتراراق
هداد و بجوم دوبهب لمحت شنت رد هایگ یمدنوش (Ashraf, Akram,
Arteca, & Foolad, 2010) .نآاه ردااق دنتاسه هاکهنامااسیااه
یعافد هایگ ار لباقم رد نتشیاه یطیحم دننام ،یکشخ و یروش امد
تااایوقت دااانیامن (Ali, Hayat, S., & Ahmad, 2007.)
جنرااب نااهایگ هاناد دراکلمع رب اهدیئورتساونیسارب (Oryza sativa)
ترذ و (Zea mays) هااااابمراااف لااااااعف لکاااااش شیازااااافا
د رااایییت ،حلااااصا ااایرط زا دیئورتااساونیساربازاااجا ری ،هدنزااااس
داانراد تابثم راثا نآ یجراااخ فرااصم ااای و ماسیلوباتم (Vriet,
Russinova, & Reuzeau, 2012.)
زا یداوم رگید هک ًاریخا هبتروص دربراک یجرااخ تاهج شیازافا
تمواقم ناهایگ هب شنتاه و ای شیازافا دراکلمع و تایفیک نآااه رد
طیارش هعرزم ساهدافت یم،دوش نینوتلام تسا .نینوتلام کی بایکرت
یعیبط لودنیا نیمآ تاشمهداش زا ناافوتپیرت (لیتاسانا 7 یاسکوتم
نیماتپیرت )تسا هک ادتبا روصت یمدش هک طقف رد ناروناج دواجو دراد
(Janas & Posmyk, 2013)، یلاحردهااک ًاراایخا نینوااتلام رد
تمسقیاه خمفلت ناهایگ لماش ،هشیر ،هقاس ،گرب ،لگ هویم و هناد
صیخشت هداد هدش تسا (Jemima, Bhattacharjee, & Singhal,
2011; Reiter et al., 2015) .نینواااتلام، لاااامعا فااالتخم
یکیژولویزیف ار رد ناهایگ بجوم یمدوش .نیا بیکرت عهولارب شاقن
مایپیناسر و کیرحت میظنتهدننکیاه ،دشر شقن لباقیهجوت هبناونع
تیلاعف یتنآینادیسکا طبترم اب تظفاحم نااهایگ رد رابارب شنتااهی
ویتادیسکا یلخاد و یاطیحم یزااب یمدانک (Reiter et al., 2015;
Tan, 2015) .نینوتلام هبناونع طخ لوا عافد و رگسح یلخاد شنات
ویتادیسکا رد ناهایگ شرازگ هدش تسا (Tan et al., 2012.) شهاک
تعرس زتنسوتف صلاخ تحت طیارش شنت ،یکشخ بجوم همدص ندز
هب یاهدنیآرف ییایمیشویب و لماوع ریغ هنزوریا هایگ یم،دوش زا هلمج
ثعاب داجیا ریییت رد نامتخاس نیئتورپ یمدوش .هب رظن یامداسر هاک
شهاک یاوتحم نیئتورپ تحت شنت یکشخ رد شناکاو نیئتوراپ هاب
لاکیداریاه دازآ و رد هجیتن، ریییت دیسا ،هنیمآ شیازفا تیلاعف میزنآ-
یاه هیزجتهدننک ،نیئتورپ شهاک زتنس نیئتورپ و زین عمجت یاهدیسا
هنیمآ ا دازآز ( داشاب نیلوراپ هلمجRanjan, Archana, & Ranjan,
2017.)
شهاک صخاش حطس گرب هایگ اونیک رد طیارش شنت ار یمناوات
هب شهاک دشر ،یلواط شهااک داداعت هخااشیااه یبنااج و شزایر
گربیاه ینییاپ تبسن داد .شرتسگ گرب ساسحنیرت لماع رد خساپ
هااب دواابمک بآ دواابه(Sun, Liu, Bendevis, Shabala, &
Jacobsen, 2014) و یگتسب هب راشف ساامآ ،یلولاس اامد و بذاج
یفاک عباانم یاراب داشر ( درادAnjum et al., 2011b.) دوابمک بآ
ثعاب شهاک دادعت گرب رد ،هتوب هزادنا گرباه و لوط عرم نآاه هدش
(Anjum et al., 2011b) و رد تیاهن، رجنم هب شهاک حطاس گراب
یمدوش .شهوژپیاه یددعتم ناشن دنداد هک رد طیارش شنت یکشخ،
شرتسگ گرب مااقرا فالتخم اوانیک شهااک یام دابای(Sun et al.,
2014; Salek Mearaji, Tavakoli, & Sepahvand, 2020) .
ناس و ناراکمه(Sun et al., 2014) شرازگ داندرک هاک رد طیاراش
شنت یکشخ، شرتسگ گرب مااقرا فالتخم اوانیک شهااک یامدابای .
دنچره رد یشهوژپ رگید شرازگ هدیدرگ هک شنت یکاشخ راب داداعت
گرب اونیک ریثأتی ( تاشادنGonzalez, Gallardo, Hilal, Rosa,
& Prado, 2009.) عامجت نیلوراپ رد گراب هابرواظنم افح رااشف
،ناسژروت لولسیاه یهایگ، یتمسق زا راکوزاسیاه تمواقم رد ربارب
شنت یتبوطر تسا .شیازفا تظلغ نیلورپ رد تفابیااه شنات هداید
اانیکاو زااین شرازااگ هدااش ( تااساDashab & Omidi, 2021.)
شرازگیاه یدودحم رد اابترا ااب راثا شنات یکاشخ راب یاواتحم
هزیگنراهی یزتنسوتف اونیک دوجو دراد، رد نیمه اتسار شرازاگ هداش
تسا هک شنت یکشخ بجوم شهاک 59 یدصرد صخاش یگنیزباس
هایگ اونیک رد هسیاقم اب یرایبآ بولطم ( دشSalek Mearaji et al.,
2020.) شهاک درکلمع هایگ اونیک رد طیارش شنات یکاشخ هابرواط
هدمع هبتلع شهاک صخاشیاه یداشر و هزایگنریااه یزتناسوتف
( تاساDawood, 2018و ) شهااک دراکلمع هاناد مااقرا اواانیک رد
شهوژپیاه یفلتخم شرازگ هدش تسا(Dawood, 2018; Elewa,
Sadak, & Saad, 2017; Telahigue, Yahia, Aljane,
Belhouchett, & Toumi, 2017) .نایا اب هاکتااعلاطم رد یداایز
صوصخدیئورتساونیسارب دایگ ر فالتخم ناههداش مااجنا ،تاسااما ا
تاقیقحت رد یکدناهرااب دیلونیااسارب تارااثا نینواتلام و طیارااش رد
یکشخ شناتاونیک رب یمیلقا طیارش هب هجوت اب ،یفرط زا .دراد دوجو
رواشک، تااهج هاک تاسا یروراض و دایلوت لواااصحم شیازااافا
اونیک همین و کااشخ طااانم رداانب .ددرااگ ماداقا کشخ رد ،نیاربا
راضاح ایقحت، تارثادیئورتساونیسارب نینواتلام و راابیگژیوااه ی
صخاش ،ییایمیشویب و یدشر یاه درااکلمعاوانیک شنات طیاراش رد
تسا هداش یاسررب یکشخ.
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 674
شور و داوماه
لاااس ناتااسبات رد اایقحت ناایا یاااه3099 و3088 هااعرزم رد
اب نامرک رنهاب دیهش هاگشناد یتاقیقحتوط ییایفاریج ل75 و هجرد5
و هقیقد30 ،یقرش هیناث و ییایفاریج ضرع08 و هاجرد30 و هاقیقد
00 عافترا و یلامش هیناث3550 داش ماجنا ایرد حطس زا رتم تارایییت .
رد دشر هرود لوط رد شیامزآ لحم یامد لکاش3 هداش هداد نااشن
.تساامزآیش هبترک تروصیاه خاپ رب هدشدریه کوالب حراطیااه
فداصت لماکی درگ ارجا رارکت هس ابیدا رد .ین امزآیش، لاماع لاصای
لماشهس حطاس یراایبآ(388 ،57 و78 فرظ داصردایت اعرزمه یا
)دیدش و میلام شنت ،لامرن یرایبآ( )و یعرف لماع لماش جنپ حطاس
لولحمیاشاپ (،دهااش ( دیئورتاساونیساربSigma, Germany. CAS
No:73-31-4) 7/8 و 57/8 ( نینوااااتلام ،رلاواااامورکیمFluka
Chemika, E1641 )3 و7/8 رلاوام ورکیم )داندوب .لابق زا تاشاک
هنومنیریگ زا کاخ رد معاهی رفص اات 08 یتنااسرتم و 08 اات 08
یتناسرتم ماجنا دش و ندوزفا ییاذاغ داوم هاب کااخ سااساربجیااتن
نومزآ کاخ ( لودج3) ماجنا دیدرگ. تافاسفرپوس عابنم زا رفسف دوک
و لپیرتهب نازیم388 راتکه رد مرگولیکهب نژورتین دوک و هیاپ تروص
هب نازیم378 راتکه رد مرگولیک هروا عبنم زا ،هلحرم هس رد وهب تروص
طساوا و یگرب شش هلحرم رد ،هیاپلگیهد هداد راراق هاایگ رایتخا رد
.دش بهروظنم راهم فلعاهی ،زره فلعشک نلافرت هبنازایم ود راتیل
رد راتکه هدافتسا تشاک تهج رظن دروم لحم رد و هب کمک کاسید
اب کاخ ولخم دایدرگ .تاشاک ماقر ،اوانیک روذابTiticacaرد ، لوا
هام دادرم هبتروص یطخ وهبهلصاف 08 یتناسرتم و هبلوط هاسراتم
ماجنا و ترکاه افلابهلص یرایبآ دندش .رد ره ترک یعرف، شش طاخ
.دش تشک لااب مکارت اب مکارت هب یبایتسد تهجرظن دروم ،رد هالحرم
هس ات راهچ یگرب کنت تایلمع اب، هلصاف هتوباه یور رد هب فیدر 7/5
یتناسرتم میظنت مکارت و 00 هاتوب رد عابرمرتم لاصاح داش .یراایبآ
هبتروص یوج هتشپ و و اب دافتساه زا هالول و رواتنک یامجح ترواص
،تفرگهبیروط هک رامیت یارب یفرصم بآ نازیم388 تایفرظ دصرد
لامرن یرایبآ ،هعرزم0008 دیدرگ هبساحم راتکه رد بعکمرتم .،اپ
زا تشاک ات نامز زبس ندش و رارقتسا هتوب،اه یرایبآ هبترواص لاماک
ماااجنا دااش .لولحمیااشاپ رد هاالحرم ود کاای ،یدااشر راااب عورااش رد
هشوخکی و یهدهناد عورش رد رابو یدنب رد ود تبون رد لیاوا حبص و
لبق زا عولط باتفآ اب هدافتسا زا مسشاپ یتسد ماجنا داش. یااهرامیت
لولحم هلحرم نیلوا زا ،پ شنت .دندش لامعا یشاپ
هبروظنم گرب حطس صخاش هبساحم لواصحم داشر تعرس و زا
( طباور3( و )5) گ هدافتسادراید (Gardner, Pearce, & Mitchell,
1985:)
LAI= [(LA2+ LA1)/2] × 1/ GA )3(
CGR= 1/ GA × [(W2- W1)/ (T2- T1)] )5(
نآ رد هک،اه LA: ،گرب حطسGA: ،نیمز حطسW: کشخ نزو
وT: نامز یم.دشاب
هزادنا یریگ عوراش رد گرب حطس صخاشلاگیهد و ناامزمه و
هنومن نآ زا دعب هتفه کی ،پس تهج یریگهزادنا یریگ داشر تعرس
.دش ماجنا لوصحم
لکش0- یط رثکادح و لقادح یامد یگتفه نیگنایمشیامزآ یارجا تدم یعارز لاس ود رد0311 و0411
Figure 1- Average weekly minimum and maximum temperature along experiment in years 2020 and 2021
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
12345678910111213141516
Temperature (
◦C)
هجرد
ترارح
Weeks after sowing
هتفهدعبزاتشاک
Min. 1399 (2020)
Max. 1399 (2020)
Min. 1400 (2021)
Max. 1400 (2021)
شور و داوماه
لاااس ناتااسبات رد اایقحت ناایا یاااه3099 و3088 هااعرزم رد
اب نامرک رنهاب دیهش هاگشناد یتاقیقحتوط ییایفاریج ل75 و هجرد5
و هقیقد30 ،یقرش هیناث و ییایفاریج ضرع08 و هاجرد30 و هاقیقد
00 عافترا و یلامش هیناث3550 داش ماجنا ایرد حطس زا رتم تارایییت .
رد دشر هرود لوط رد شیامزآ لحم یامد لکاش3 هداش هداد نااشن
.تساامزآیش هبترک تروصیاه خاپ رب هدشدریه کوالب حراطیااه
فداصت لماکی درگ ارجا رارکت هس ابیدا رد .ین امزآیش، لاماع لاصای
لماشهس حطاس یراایبآ(388 ،57 و78 فرظ داصردایت اعرزمه یا
)دیدش و میلام شنت ،لامرن یرایبآ( )و یعرف لماع لماش جنپ حطاس
لولحمیاشاپ (،دهااش ( دیئورتاساونیساربSigma, Germany. CAS
No:73-31-4) 7/8 و 57/8 ( نینوااااتلام ،رلاواااامورکیمFluka
Chemika, E1641 )3 و7/8 رلاوام ورکیم )داندوب .لابق زا تاشاک
هنومنیریگ زا کاخ رد معاهی رفص اات 08 یتنااسرتم و 08 اات 08
یتناسرتم ماجنا دش و ندوزفا ییاذاغ داوم هاب کااخ سااساربجیااتن
نومزآ کاخ ( لودج3) ماجنا دیدرگ. تافاسفرپوس عابنم زا رفسف دوک
و لپیرتهب نازیم388 راتکه رد مرگولیکهب نژورتین دوک و هیاپ تروص
هب نازیم378 راتکه رد مرگولیک هروا عبنم زا ،هلحرم هس رد وهب تروص
طساوا و یگرب شش هلحرم رد ،هیاپلگیهد هداد راراق هاایگ رایتخا رد
.دش بهروظنم راهم فلعاهی ،زره فلعشک نلافرت هبنازایم ود راتیل
رد راتکه هدافتسا تشاک تهج رظن دروم لحم رد و هب کمک کاسید
اب کاخ ولخم دایدرگ .تاشاک ماقر ،اوانیک روذابTiticacaرد ، لوا
هام دادرم هبتروص یطخ وهبهلصاف 08 یتناسرتم و هبلوط هاسراتم
ماجنا و ترکاه افلابهلص یرایبآ دندش .رد ره ترک یعرف، شش طاخ
.دش تشک لااب مکارت اب مکارت هب یبایتسد تهجرظن دروم ،رد هالحرم
هس ات راهچ یگرب کنت تایلمع اب، هلصاف هتوباه یور رد هب فیدر 7/5
یتناسرتم میظنت مکارت و 00 هاتوب رد عابرمرتم لاصاح داش .یراایبآ
هبتروص یوج هتشپ و و اب دافتساه زا هالول و رواتنک یامجح ترواص
،تفرگهبیروط هک رامیت یارب یفرصم بآ نازیم388 تایفرظ دصرد
لامرن یرایبآ ،هعرزم0008 دیدرگ هبساحم راتکه رد بعکمرتم .،اپ
زا تشاک ات نامز زبس ندش و رارقتسا هتوب،اه یرایبآ هبترواص لاماک
ماااجنا دااش .لولحمیااشاپ رد هاالحرم ود کاای ،یدااشر راااب عورااش رد
هشوخکی و یهدهناد عورش رد رابو یدنب رد ود تبون رد لیاوا حبص و
لبق زا عولط باتفآ اب هدافتسا زا مسشاپ یتسد ماجنا داش. یااهرامیت
لولحم هلحرم نیلوا زا ،پ شنت .دندش لامعا یشاپ
هبروظنم گرب حطس صخاش هبساحم لواصحم داشر تعرس و زا
( طباور3( و )5) گ هدافتسادراید (Gardner, Pearce, & Mitchell,
1985:)
LAI= [(LA2+ LA1)/2] × 1/ GA )3(
CGR= 1/ GA × [(W2- W1)/ (T2- T1)] )5(
نآ رد هک،اه LA: ،گرب حطسGA: ،نیمز حطسW: کشخ نزو
وT: نامز یم.دشاب
هزادنا یریگ عوراش رد گرب حطس صخاشلاگیهد و ناامزمه و
هنومن نآ زا دعب هتفه کی ،پس تهج یریگهزادنا یریگ داشر تعرس
.دش ماجنا لوصحم
لکش0- یط رثکادح و لقادح یامد یگتفه نیگنایمشیامزآ یارجا تدم یعارز لاس ود رد0311 و0411
Figure 1- Average weekly minimum and maximum temperature along experiment in years 2020 and 2021
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
12345678910111213141516
Temperature (
◦C)
هجرد
ترارح
Weeks after sowing
هتفهدعبزاتشاک
Min. 1399 (2020)
Max. 1399 (2020)
Min. 1400 (2021)
Max. 1400 (2021)
644 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
لودج0- یگژیوشیامزآ لحم کاخ ییایمیش وکیزیف یاه
Table 1- Soil physicochemical properties at the experimental location
کاخ قمع
Soil depth کاخ تاصخشم
Soil properties 1400/2021 لاس 1399/2020 لاس
30-60 cm 0-30 cm 30-60 cm 0-30 cm
loam Loam Loam Loam
کاخ تفاب
Soil texture
0.07 0.06 0.055 0.05
نژورتین
Nitrogen (ppm)
8.30 7.44 8.00 7.05
رفسف
Phosphorus (ppm)
320 310 295 290
میساتپ
Potassium (ppm)
2.2 2.5 2.1 2.3
کیرتکلا تیادهی
EC (dS m
-1
)
7.65 7.5 7.5 7.4
هتیدیسا
pH
0.44 0.46 0.4 0.42
یلآ هدام
Organic matter (%)
،ناسرولف لیفورلک اب شور ،لاپ عابشا هزادنا یریگدش .رد نایا
شور، ادتبا گرب هبتدم 38 ات 37 هقیقد لبق زا هزادنایرایگ و عوراش
نومزآ رد طیارش یکیرات راراق و هاتفرگ رد هامادا، 0F اای رولف،نااس
لقادح نودب رون لاعف هزادنایریگ و ،پس ااب هدافتاسا زا کای ،لااپ
عابشا (دودح 0888 لومورکیم رب عابرمرتم راب هایناث یاراب 0/8 اات 3
هاایناث)، ،ناااسرولف هااب رثکادااح رادااقم (mF )شیازاافا هداد دااش .ناایا
هزادنایریگ هزاجا یمدهد ات رثکادح هدزاب یموتناوک متاسیسوتف II، ااب
هجوت هب هطبار m/FvF نییعت دوش .نیا یاگژیو "دراکلمع یمواتناوک"
هدیمان هدش و هبتروص ( هطبار0) هباساحم یامدواش (Kitajima &
Butler, 1975:)
Fv/Fm = (Fm-F0) / Fm )0(
نا یاربهزادولحم زا دعب ،لولحم یاهدنق و نیلورپ یریگل یاشاپ و
ماک شنات یاهرامیت لامعاگراب زا یابآهعاسوت یااه ناواج و هاتفای
وبهت ره یاهترک هنومن و ماجنا یرادرب هلصافلابموینیمولآ لیوف رد و
دش هداد رارق عیام نژورتینه رزیرف رد ،پس و58- هاجردیتنااسدارگ
ندش یرادهگنهزادنا .د نیلورپ یریگ ساسارب نارااکمه و ،تایب شور
(Bates, Waldren, & Teare, 1973) دنق و لوالحم یااههاب شور
نارااکمه و نیوگیریا(Irigoyen, Einerich, & Sánchez-Díaz,
1992) ماجنا دش.
یارب هزادنا یریگیگژیویاه رتخییتخاناش اافترا لمااشع هاتوب
( ،)رتم زا هدافتسا( گرب حطسLeaf area meter) مادانا کاشخ نزو ،
ییاوه( یامد رد ندرک کشخ زا دعب58 هجردیتناسدارگ نوآ لخاد و
وزارت زا هدافتسا اب) وزا یشخب ازجای درکلمعهلمج زا رازه نزو هاناد
(وزارت) دادعتجنپ تراک راه رد هاتوبهابت ترواص و بااختنا یفدااص
یگژیویاه یور قوفنآاه هزادنا یریگ تهج .دش تبث وهزادانا یریگ
ش هبساحم و کیژولویب درکلمع ،حطس دحاو رد درکلمعا تشادرب صخ
( کایژولویب درکلمع هب هناد درکلمعرد براض388) زا ،اپ ، راظن رد
هیشاح نتفرگ ناهایگ لک ،راهچ ینایم فیدرهب رتم ود لوط تاشادرب
دندشتوب لک کشخ نزو وهاه ( نوآ رد ندرک کشخ زا دعب اب یاامد
58 هجردیتناسدارگ وزارت زا هدافتسا اب )دش تبث هناد نزو هارمه هب.
،ناایراو هایزجت تهج هدافتاسا ااب مران زا رازافاSAS v. 9.1 و
نیگنایم هسیاقم اههب لامتحا حطس رد و نکناد نومزآ شور دصرد جنپ
.تفرگ ماجنا
تنثحب و جیا
:هتوب عافترا و یکاشخ شنات لباقتم رثالولحمیاشاپ هابروط
ینعم تحت ار یگژیو نیا یرادریثأت .داد رارقهبهولاع راب زین لاس رثا
ینعم یگژیو نیا( دوب راد لودج5.) تاراثا نیگناایم هاسیاقم یاسررب
لباقتم( لودج0) شنلولحم هک داد نامیظنت دربراک( یشاپهداننکاه ی
یرایبآ رامیت حطس هس ره رد )دشرهب شیازافا هب رجنم یتوافتم نازیم
( هتوب عافترا نیرتشیب .دیدرگ هتوب عافترا7/378 یتنااس راامیت زا )راتم
یرایبآهب نازیم388 لولحم اب هارمه هعرزم تیفرظ دصرد یاشاپ7/8
نینوتلام رلاومورکیملولحم یاهرامیت ریاس اب هک دش لصاح رد یشاپ
ینعم توافت یرایبآ زا حطس نیاتشادن یراد، یلاحردهک رامیت هدشدای
رظن نیا زاهب تبسن لولحم نودب و هباشم یرایبآ رامیتیاشاپ، 70/33
دصرد.داد ناشن شیازفا نینواتلام ییآرااکمتاسیسوتفII رد ار هاایگ
یاام دواابهب یکااشخ طیارااش تااحتخب نیاان مه نینوااتلام .دااش
نویسلایمیسآیدنبرکدیسکا هانزور تیاده ویازافا ار یایم ش داهد
(Wang et al., 2013) هالمج زا و داشر شیازفا ثعاب یرط نیدب و
هتوب عافترا یم.دوش
لودج0- یگژیوشیامزآ لحم کاخ ییایمیش وکیزیف یاه
Table 1- Soil physicochemical properties at the experimental location
کاخ قمع
Soil depth کاخ تاصخشم
Soil properties 1400/2021 لاس 1399/2020 لاس
30-60 cm 0-30 cm 30-60 cm 0-30 cm
loam Loam Loam Loam
کاخ تفاب
Soil texture
0.07 0.06 0.055 0.05
نژورتین
Nitrogen (ppm)
8.30 7.44 8.00 7.05
رفسف
Phosphorus (ppm)
320 310 295 290
میساتپ
Potassium (ppm)
2.2 2.5 2.1 2.3
کیرتکلا تیادهی
EC (dS m
-1
)
7.65 7.5 7.5 7.4
هتیدیسا
pH
0.44 0.46 0.4 0.42
یلآ هدام
Organic matter (%)
،ناسرولف لیفورلک اب شور ،لاپ عابشا هزادنا یریگدش .رد نایا
شور، ادتبا گرب هبتدم 38 ات 37 هقیقد لبق زا هزادنایرایگ و عوراش
نومزآ رد طیارش یکیرات راراق و هاتفرگ رد هامادا، 0F اای رولف،نااس
لقادح نودب رون لاعف هزادنایریگ و ،پس ااب هدافتاسا زا کای ،لااپ
عابشا (دودح 0888 لومورکیم رب عابرمرتم راب هایناث یاراب 0/8 اات 3
هاایناث)، ،ناااسرولف هااب رثکادااح رادااقم (mF )شیازاافا هداد دااش .ناایا
هزادنایریگ هزاجا یمدهد ات رثکادح هدزاب یموتناوک متاسیسوتف II، ااب
هجوت هب هطبار m/FvF نییعت دوش .نیا یاگژیو "دراکلمع یمواتناوک"
هدیمان هدش و هبتروص ( هطبار0) هباساحم یامدواش (Kitajima &
Butler, 1975:)
Fv/Fm = (Fm-F0) / Fm )0(
نا یاربهزادولحم زا دعب ،لولحم یاهدنق و نیلورپ یریگل یاشاپ و
ماک شنات یاهرامیت لامعاگراب زا یابآهعاسوت یااه ناواج و هاتفای
وبهت ره یاهترک هنومن و ماجنا یرادرب هلصافلابموینیمولآ لیوف رد و
دش هداد رارق عیام نژورتینه رزیرف رد ،پس و58- هاجردیتنااسدارگ
ندش یرادهگنهزادنا .د نیلورپ یریگ ساسارب نارااکمه و ،تایب شور
(Bates, Waldren, & Teare, 1973) دنق و لوالحم یااههاب شور
نارااکمه و نیوگیریا(Irigoyen, Einerich, & Sánchez-Díaz,
1992) ماجنا دش.
یارب هزادنا یریگیگژیویاه رتخییتخاناش اافترا لمااشع هاتوب
( ،)رتم زا هدافتسا( گرب حطسLeaf area meter) مادانا کاشخ نزو ،
ییاوه( یامد رد ندرک کشخ زا دعب58 هجردیتناسدارگ نوآ لخاد و
وزارت زا هدافتسا اب) وزا یشخب ازجای درکلمعهلمج زا رازه نزو هاناد
(وزارت) دادعتجنپ تراک راه رد هاتوبهابت ترواص و بااختنا یفدااص
یگژیویاه یور قوفنآاه هزادنا یریگ تهج .دش تبث وهزادانا یریگ
ش هبساحم و کیژولویب درکلمع ،حطس دحاو رد درکلمعا تشادرب صخ
( کایژولویب درکلمع هب هناد درکلمعرد براض388) زا ،اپ ، راظن رد
هیشاح نتفرگ ناهایگ لک ،راهچ ینایم فیدرهب رتم ود لوط تاشادرب
دندشتوب لک کشخ نزو وهاه ( نوآ رد ندرک کشخ زا دعب اب یاامد
58 هجردیتناسدارگ وزارت زا هدافتسا اب )دش تبث هناد نزو هارمه هب.
،ناایراو هایزجت تهج هدافتاسا ااب مران زا رازافاSAS v. 9.1 و
نیگنایم هسیاقم اههب لامتحا حطس رد و نکناد نومزآ شور دصرد جنپ
.تفرگ ماجنا
تنثحب و جیا
:هتوب عافترا و یکاشخ شنات لباقتم رثالولحمیاشاپ هابروط
ینعم تحت ار یگژیو نیا یرادریثأت .داد رارقهبهولاع راب زین لاس رثا
ینعم یگژیو نیا( دوب راد لودج5.) تاراثا نیگناایم هاسیاقم یاسررب
لباقتم( لودج0) شنلولحم هک داد نامیظنت دربراک( یشاپهداننکاه ی
یرایبآ رامیت حطس هس ره رد )دشرهب شیازافا هب رجنم یتوافتم نازیم
( هتوب عافترا نیرتشیب .دیدرگ هتوب عافترا7/378 یتنااس راامیت زا )راتم
یرایبآهب نازیم388 لولحم اب هارمه هعرزم تیفرظ دصرد یاشاپ7/8
نینوتلام رلاومورکیملولحم یاهرامیت ریاس اب هک دش لصاح رد یشاپ
ینعم توافت یرایبآ زا حطس نیاتشادن یراد، یلاحردهک رامیت هدشدای
رظن نیا زاهب تبسن لولحم نودب و هباشم یرایبآ رامیتیاشاپ، 70/33
دصرد.داد ناشن شیازفا نینواتلام ییآرااکمتاسیسوتفII رد ار هاایگ
یاام دواابهب یکااشخ طیارااش تااحتخب نیاان مه نینوااتلام .دااش
نویسلایمیسآیدنبرکدیسکا هانزور تیاده ویازافا ار یایم ش داهد
(Wang et al., 2013) هالمج زا و داشر شیازفا ثعاب یرط نیدب و
هتوب عافترا یم.دوش
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 644
لودج2- سنایراو هیزجت یگژیو اونیک یکیژولوفروم یاه رثأتم و یکشخ زاحملولیشاپ میظنت ابهدننکاهلاس رد دشر یاه یعارز ی0311 و
0411
Table 2- Variance analysis of morphological traits of quinoa affected by drought and foliar application of PGR in 2018 and
2019 crop years
رییغت عبانم
S.O.V
یدازآ هجرد
df
هایگ عافترا
Plant height
درکلمع
Yield
تشادرب صخاش
Harvest index
کشخ نزو
Dry weight
هناد رازه نزو
1000-grain weight
Year (a)
(a) لاس
1 1220.1
*
3394.00
*
0.890
*
51124
*
0.1115
*
Error a
a یاطخ
2 87.1 362.74 0.070 5503.5 0.008
Drought (b)
(b) یکشخ شنت
2 24791
**
81342.19
*
*
85.0
**
712241.59
**
2.79
**
ab 2 19.90
ns
1074.62
*
4.503
**
9623.9
ns
0.003
ns
Error b
b یاطخ
8 119.64 176.94 0.015 2868.2 0.011
Foliar application (c)
(c) لولحمیشاپ
4 979.00
**
3334.69
**
2.214
**
45473
**
0.098
**
a c 4 16.14
ns
39.48
ns
0.091
ns
722.22
ns
0.0006
ns
b c 8 135.79
**
1754.16
**
2.34
**
20399.2
**
0.0049
ns
a b c 8 5.5
ns
30.38
ns
0.083
ns
706.3
ns
0.0025
ns
Error
اطخ
48 24.3 49.58 0.041 863.9 0.003
C.V. (%)
تاریییت بیرض
- 4.0 2.7 0.9 2.6 4.5
همادا لودج2- سنایراو هیزجت یگژیوولویزیفوفروم یاهلولحم و یکشخ زا رثأتم اونیک یکیژمیظنت اب یشاپهدننکلاس رد دشر یاه یعارز یاه
0311 و0411
Continued Table 2- Variance analysis of morphophysiological traits of quinoa affected by drought and foliar application of
PGR in 2018 and 2019 crop years
غت عبانمتاریی
S.O.V
یدازآ هجرد
df
اسرولف لیفورلکسن
Chlorophyll
florescence
نیلورپ
Proline
تاردیهوبرک
Soluble
carbohydrates
گرب حطس صخاش
Leaf area index
هایگ دشر تعرس
Crop growth
rate
Year (a)
(a) لاس
1 0.0386
ns
0.414
ns
2.719
ns
0.259
ns
0.28
ns
Error a
a یاطخ
2 0.0557 0.185 118.51 0. 194 3.479
Drought (b)
(b) یکشخ شنت
2 0.0287
**
21.74
**
13745.89
**
14.92
**
165.65
**
a b 2 0.0029
ns
0.051
ns
14.87
ns
0.158
ns
1.32
ns
Error b
b یاطخ
8 0.0020 0.341 33.29 0.050 1.17
Foliar application (c)
(c) لولحمیشاپ
4 0.0127
**
0.320
**
131.6
**
0.273
*
2.07
**
a c 4 0.0004
ns
0.0054
ns
2.88
ns
0.169
ns
0.21
ns
Interaction b c 8 0.00098
**
0.081
**
24.0
ns
0.135
ns
0.34
*
a b c 8 0.0001
ns
0.0050
ns
4.30
ns
0.028
ns
0.17
ns
Error
اطخ
48 0.0003 0.019 32.74 0.087 0.16
C.V. (%)
تاریییت بیرض
- 2.3 3.5 5.7 7.9 3.1
nsهب :* و ** ،ینعم ریغ بیترتینعم و راددصرد جنپ و کی لامتحا حطس رد راد
significant and significant at the 1% and 5% probability levels, respectively. ns, ** and *: Non
لودج2- سنایراو هیزجت یگژیو اونیک یکیژولوفروم یاه رثأتم و یکشخ زاحملولیشاپ میظنت ابهدننکاهلاس رد دشر یاه یعارز ی0311 و
0411
Table 2- Variance analysis of morphological traits of quinoa affected by drought and foliar application of PGR in 2018 and
2019 crop years
رییغت عبانم
S.O.V
یدازآ هجرد
df
هایگ عافترا
Plant height
درکلمع
Yield
تشادرب صخاش
Harvest index
کشخ نزو
Dry weight
هناد رازه نزو
1000-grain weight
Year (a)
(a) لاس
1 1220.1
*
3394.00
*
0.890
*
51124
*
0.1115
*
Error a
a یاطخ
2 87.1 362.74 0.070 5503.5 0.008
Drought (b)
(b) یکشخ شنت
2 24791
**
81342.19
*
*
85.0
**
712241.59
**
2.79
**
ab 2 19.90
ns
1074.62
*
4.503
**
9623.9
ns
0.003
ns
Error b
b یاطخ
8 119.64 176.94 0.015 2868.2 0.011
Foliar application (c)
(c) لولحمیشاپ
4 979.00
**
3334.69
**
2.214
**
45473
**
0.098
**
a c 4 16.14
ns
39.48
ns
0.091
ns
722.22
ns
0.0006
ns
b c 8 135.79
**
1754.16
**
2.34
**
20399.2
**
0.0049
ns
a b c 8 5.5
ns
30.38
ns
0.083
ns
706.3
ns
0.0025
ns
Error
اطخ
48 24.3 49.58 0.041 863.9 0.003
C.V. (%)
تاریییت بیرض
- 4.0 2.7 0.9 2.6 4.5
همادا لودج2- سنایراو هیزجت یگژیوولویزیفوفروم یاهلولحم و یکشخ زا رثأتم اونیک یکیژمیظنت اب یشاپهدننکلاس رد دشر یاه یعارز یاه
0311 و0411
Continued Table 2- Variance analysis of morphophysiological traits of quinoa affected by drought and foliar application of
PGR in 2018 and 2019 crop years
غت عبانمتاریی
S.O.V
یدازآ هجرد
df
اسرولف لیفورلکسن
Chlorophyll
florescence
نیلورپ
Proline
تاردیهوبرک
Soluble
carbohydrates
گرب حطس صخاش
Leaf area index
هایگ دشر تعرس
Crop growth
rate
Year (a)
(a) لاس
1 0.0386
ns
0.414
ns
2.719
ns
0.259
ns
0.28
ns
Error a
a یاطخ
2 0.0557 0.185 118.51 0. 194 3.479
Drought (b)
(b) یکشخ شنت
2 0.0287
**
21.74
**
13745.89
**
14.92
**
165.65
**
a b 2 0.0029
ns
0.051
ns
14.87
ns
0.158
ns
1.32
ns
Error b
b یاطخ
8 0.0020 0.341 33.29 0.050 1.17
Foliar application (c)
(c) لولحمیشاپ
4 0.0127
**
0.320
**
131.6
**
0.273
*
2.07
**
a c 4 0.0004
ns
0.0054
ns
2.88
ns
0.169
ns
0.21
ns
Interaction b c 8 0.00098
**
0.081
**
24.0
ns
0.135
ns
0.34
*
a b c 8 0.0001
ns
0.0050
ns
4.30
ns
0.028
ns
0.17
ns
Error
اطخ
48 0.0003 0.019 32.74 0.087 0.16
C.V. (%)
تاریییت بیرض
- 2.3 3.5 5.7 7.9 3.1
nsهب :* و ** ،ینعم ریغ بیترتینعم و راددصرد جنپ و کی لامتحا حطس رد راد
significant and significant at the 1% and 5% probability levels, respectively. ns, ** and *: Non
644 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
( ناراکمه و هاشShah, Ullah, Dar, & Komatsu, 2020 زین )
و افح ار لااب سامآ راشف نینوتلام یجراخ دربراک هک دندرک شرازگ
هنزور ندنام زاب ثعابیم دواخ نیا هک دش اه هعاسوت راب یالیلد داناوت
نایا راداقم نیراتمک نیان مه .داشاب عاافترا شیازفا و دشر ،یلولس
( یگژیو7/53 یتناسرایبآ رامیت زا )رتمهاب ی نازیم78 تایفرظ داصرد
لولحم نودب و هعرزمهب یشاپ( دمآ تسد لودج0.) دوبمک بآبجوم
شهاک وتژر،ناس یلولس دشه رد وتیاهن، شهاک ردش وهعسوت
یلولس هبوصخص ردهقاس وربگاه ارهب دابنل وخاده ادتش. شهاک
ردش ولسل، ادنهزا ادنما اردحمدو ولاذ وانیل اوسحم رثس مکآیب یور
ایگه اریموتنا یور زاشهاک راافتع هاااتوب صیخشت داد (Babai,
AminiDehagi, Modares-Sanavi, & Jabbari, 2010 دربرااک .)
دیئورتااساونیسارب7/8 اااب یرااایبآ رد رلاواامورکیم57 تاایفرظ دااصرد
هن یعارز شیازفا هب رجنم اهنت30/33 تباسن یاگژیو نیا رد یدصرد
یانعم تواافت نوداب هاکلب ،دایدرگ دوخ هب وبرم دهاش هب ثاعاب راد
شیازفا05/5 ااب یراایبآ رد دهااش هاب تباسن یداصرد388 داصرد
ااب یرایبآ طیارش رد هدام نیا دربراک .دیدرگ یعارز تیفرظ78 داصرد
راما نایا .داش هاتوب عاافترا رثکاداح هاب راجنم زاین یاعارز تیفرظ
ناشن هک تسا نیا هدنهد دیلونیسارب شقنرب رد هاتوب عاافترا شیازافا
شنت طیارشیم رتزراب .داشاب فایط اهدیئورتاساونیساربهدرتاسگیا زا
شنکاو زا اههلمج تافاب یلواط داشر کیرحت ایرط زا ناواج یااه
یام اقلا ار یدنوآ زیامت نین مه و یلولس ندش لیوط و میسقت داننک
یمهم یومن دنیآرف هک یام بوسحم هایگ دشر یاربواش( دAsha &
Lingakumar, 2015( ناراکمه و ارب .)Bera, Singh, & Kumar,
2014 )قیقحت رد( نادرگبااتفآ یور یHelianthus annus شرازاگ )
ود هک دندرکگرب هلحرمها نغ لاحارم رد دیلونیاسارب یاشاپ و یاهد
لگهب نادرگباتفآ یهدینعم روط کای اب هسیاقم رد ار هتوب عافترا یراد
گرب هلحرمشیازفا یشاپ .داد نآ اههتوب عافترا شیازفا ار با تابثم رثا
تافاب رب دیلونیسارب هزادانا و داداعت شیازافا و هاایگ یمتاسیرم یااه
لولس اه.دنتسناد طبترم
لودج3- نیگنایم هسیاقماهیگژیو یاه یهزادنایریگ هدش رثأتملاس زا یعارز
Table 3- Means comparison of measured traits affected by cropping year
لاس
Year
عافترا
Height
(cm)
کشخ نزو
Dry weight
(g m
-2
)
هناد رازه نزو
1000-grain
weight (g)
1 126.2
a*
1148
a
1.31
a
2 118.8
b
1100
b
1.24
b
* ردنیگنایم نوتس رهاه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج توافت دصردینعمرادی دنرادن
* Means in each column followed by similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan multiple
range test
( گرب حطس صخاشLAI)
لولحم و یکشخ شنت تارثا ،،نایراو هیزجت جیاتن بط رب یشاپ
هب یگژیو نیایانعم داصرد جناپ و کای حطس رد بیترت داندیدرگ راد
( لودج5.) ( گرب حطس صخاش نیرتشیب08/0 دهاش یرایبآ رامیت زا )
هب یرایبآ( نازیم388 )هعرزم تیفرظ دصرد تواافت هاک داش لاصاح
ینعم یانعی یراایبآ راگید راامیت ود رد صخاش نیا اب یراد57 و78
( تشاد هعرزم تیفرظ دصرد لوداج7) صخااش نیراتمک نیان مه .
( گرب حطس90/5 ساسارب یرایبآ رامیت زا )78 هاعرزم تیفرظ دصرد
و دهاش حوطس رد یرایبآ هب تبسن هک دش لصاح57 رد تایفرظ داص
هااب یااعارز بیترت00/03 و05/0 تااهج .داد ناااشن شهاااک دااصرد
هدام دیلوت و زتنسوتف ،کشخهعسوت تسا یرورض گرب حطس لداعتم
و هنوگ زا یرایسب رداه گراب حطس و دشر ،یبآ شنت ًلاوصا یهایگ ی
ریم شهاک ادهد (Jaleel et al., 2009.) ااکمه و یرای( نارYari,
Keshtkar, & Sepehri, 2014 انرلگ راب یکشخ شنت لامعا اب )
(Charthamus tinctorius باجوم شنات هاک دندرک شرازگ هراهب )
ینعم شهاک.دش هایگ نیا رد گرب حطس صخاش راد
( ناراکمه و هاشShah, Ullah, Dar, & Komatsu, 2020 زین )
و افح ار لااب سامآ راشف نینوتلام یجراخ دربراک هک دندرک شرازگ
هنزور ندنام زاب ثعابیم دواخ نیا هک دش اه هعاسوت راب یالیلد داناوت
نایا راداقم نیراتمک نیان مه .داشاب عاافترا شیازفا و دشر ،یلولس
( یگژیو7/53 یتناسرایبآ رامیت زا )رتمهاب ی نازیم78 تایفرظ داصرد
لولحم نودب و هعرزمهب یشاپ( دمآ تسد لودج0.) دوبمک بآبجوم
شهاک وتژر،ناس یلولس دشه رد وتیاهن، شهاک ردش وهعسوت
یلولس هبوصخص ردهقاس وربگاه ارهب دابنل وخاده ادتش. شهاک
ردش ولسل، ادنهزا ادنما اردحمدو ولاذ وانیل اوسحم رثس مکآیب یور
ایگه اریموتنا یور زاشهاک راافتع هاااتوب صیخشت داد (Babai,
AminiDehagi, Modares-Sanavi, & Jabbari, 2010 دربرااک .)
دیئورتااساونیسارب7/8 اااب یرااایبآ رد رلاواامورکیم57 تاایفرظ دااصرد
هن یعارز شیازفا هب رجنم اهنت30/33 تباسن یاگژیو نیا رد یدصرد
یانعم تواافت نوداب هاکلب ،دایدرگ دوخ هب وبرم دهاش هب ثاعاب راد
شیازفا05/5 ااب یراایبآ رد دهااش هاب تباسن یداصرد388 داصرد
ااب یرایبآ طیارش رد هدام نیا دربراک .دیدرگ یعارز تیفرظ78 داصرد
راما نایا .داش هاتوب عاافترا رثکاداح هاب راجنم زاین یاعارز تیفرظ
ناشن هک تسا نیا هدنهد دیلونیسارب شقنرب رد هاتوب عاافترا شیازافا
شنت طیارشیم رتزراب .داشاب فایط اهدیئورتاساونیساربهدرتاسگیا زا
شنکاو زا اههلمج تافاب یلواط داشر کیرحت ایرط زا ناواج یااه
یام اقلا ار یدنوآ زیامت نین مه و یلولس ندش لیوط و میسقت داننک
یمهم یومن دنیآرف هک یام بوسحم هایگ دشر یاربواش( دAsha &
Lingakumar, 2015( ناراکمه و ارب .)Bera, Singh, & Kumar,
2014 )قیقحت رد( نادرگبااتفآ یور یHelianthus annus شرازاگ )
ود هک دندرکگرب هلحرمها نغ لاحارم رد دیلونیاسارب یاشاپ و یاهد
لگهب نادرگباتفآ یهدینعم روط کای اب هسیاقم رد ار هتوب عافترا یراد
گرب هلحرمشیازفا یشاپ .داد نآ اههتوب عافترا شیازفا ار با تابثم رثا
تافاب رب دیلونیسارب هزادانا و داداعت شیازافا و هاایگ یمتاسیرم یااه
لولس اه.دنتسناد طبترم
لودج3- نیگنایم هسیاقماهیگژیو یاه یهزادنایریگ هدش رثأتملاس زا یعارز
Table 3- Means comparison of measured traits affected by cropping year
لاس
Year
عافترا
Height
(cm)
کشخ نزو
Dry weight
(g m
-2
)
هناد رازه نزو
1000-grain
weight (g)
1 126.2
a*
1148
a
1.31
a
2 118.8
b
1100
b
1.24
b
* ردنیگنایم نوتس رهاه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج توافت دصردینعمرادی دنرادن
* Means in each column followed by similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan multiple
range test
( گرب حطس صخاشLAI)
لولحم و یکشخ شنت تارثا ،،نایراو هیزجت جیاتن بط رب یشاپ
هب یگژیو نیایانعم داصرد جناپ و کای حطس رد بیترت داندیدرگ راد
( لودج5.) ( گرب حطس صخاش نیرتشیب08/0 دهاش یرایبآ رامیت زا )
هب یرایبآ( نازیم388 )هعرزم تیفرظ دصرد تواافت هاک داش لاصاح
ینعم یانعی یراایبآ راگید راامیت ود رد صخاش نیا اب یراد57 و78
( تشاد هعرزم تیفرظ دصرد لوداج7) صخااش نیراتمک نیان مه .
( گرب حطس90/5 ساسارب یرایبآ رامیت زا )78 هاعرزم تیفرظ دصرد
و دهاش حوطس رد یرایبآ هب تبسن هک دش لصاح57 رد تایفرظ داص
هااب یااعارز بیترت00/03 و05/0 تااهج .داد ناااشن شهاااک دااصرد
هدام دیلوت و زتنسوتف ،کشخهعسوت تسا یرورض گرب حطس لداعتم
و هنوگ زا یرایسب رداه گراب حطس و دشر ،یبآ شنت ًلاوصا یهایگ ی
ریم شهاک ادهد (Jaleel et al., 2009.) ااکمه و یرای( نارYari,
Keshtkar, & Sepehri, 2014 انرلگ راب یکشخ شنت لامعا اب )
(Charthamus tinctorius باجوم شنات هاک دندرک شرازگ هراهب )
ینعم شهاک.دش هایگ نیا رد گرب حطس صخاش راد
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 644
لودج 4- نیگنایم هسیاقماهرثا یتا لولحم لباقتممیظنت یشاپهدننکاهیگژیو رب یکشخ شنت و دشر ی یاههزادنایریگاونیک رد هدش
Table 4- Mean comparisons of interaction of plant growth regulators and drought stress on measured traits in Quinoa
یکشخ
Drought
(%field
capacity)
میظنتهدننک شرد
Plant growth
regulator (µm)
عافترا
Height
(cm)
درکلمع
Yield
(g m
-2
)
صخاش
تشادرب
Harvest
index (%)
کشخ نزو
Dry
weight
(g m
-2
)
دشر تعرس
لوصحم
Crop
growth rate
(gm
-2
day
-1
)
لیفورلک
سناسرولف
Chlorophyll.
florecence
نیلورپ
Proline
(µmol g
-1
(
100
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.25
144.6
a
* 302.0
a
24.00
ab
1258.2
a
15.1
ab
0.72
de
2.28
g
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.5
146.8
a
302.8
a
23.93
ab
1265.4
a
15.3
a
0.73
de
2.30
g
نینوتلام
Melatonin
0.5
150.5
a
297.2
a
24.97
ab
1239.9
a
14.6
b
0.74
cd
2.31
g
نینوتلام
Melatonin
1
149.3
a
299.9
a
23.93
ab
1253.0
a
14.9
ab
0.72
e
2.28
g
دهاش
Control
134.9
bc
297.7
a
24.10
a
1235.2
ab
14.6
b
0.75
c
2.27
g
75
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.25
130.7
c
276.4
bc
23.48
d
1176.0
c
13.6
cd
0.74
cd
2.92
e
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.5
138.7
b
286.6
b
23.84
abc
1202.2
bc
14.1
c
0.72
e
3.19
d
نینوتلام
Melatonin
0.5
132.3
c
276.8
bc
23.76
bc
1165.5
cd
13.5
d
0.75
c
2.69
f
نینوتلام
Melatonin
1
133.7
bc
278.5
bc
23.78
bc
1171.6
c
13.6
cd
0.72
de
2.78
f
دهاش
Control
124.8
d
268.0
c
23.66
cd
1133.1
d
13.5
d
0.79
b
2.74
f
50
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.25
91.0
f
205.4
f
21.08
g
973.5
f
10.4
f
0.80
b
3.96
b
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.5
105.1
e
229.4
d
21.67
e
1058.2
e
11.1
e
0.76
c
4.29
a
نینوتلام
Melatonin
0.5
91.7
f
208.0
ef
21.38
f
972.2
f
10.4
f
0.79
b
3.84
bc
نینوتلام
Melatonin
1
91.5
f
216.1
e
21.50
ef
1004.9
f
10.4
f
0.76
c
3.94
b
دهاش
Control
71.5
g
143.9
g
19.08
h
753.3
g
9.50
g
0.85
a
3.78
c
*نیگنایم نوتس ره رداه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج رد توافت دصینعمرادی دنرادن.
* Means in each column followed by the similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan
multiple range test.
یام ار یکاشخ طیارش رد گرب حطس شهاک دادایور کای ناوات
( دوامن داداملق یباانتجاTorrecillas, Rodriguez, & Sanchez-
Blanco, 2003هنزور ندوب هتسب ماگنه رد درکیور نیا .) هاب ببس اه
رده ندیسر لقادحهانوگ زا یرایسب رد و هدش بآ تفر طیاراش رد ااه
یم خر شنت( داهدRuiz-Sanchez, Domingo, Torrecillas, &
Perez-Pastor, 2000ا .)هناشن نیلوا زاه رااشف شهاک ،بآ دوبمک ی
لودج 4- نیگنایم هسیاقماهرثا یتا لولحم لباقتممیظنت یشاپهدننکاهیگژیو رب یکشخ شنت و دشر ی یاههزادنایریگاونیک رد هدش
Table 4- Mean comparisons of interaction of plant growth regulators and drought stress on measured traits in Quinoa
یکشخ
Drought
(%field
capacity)
میظنتهدننک شرد
Plant growth
regulator (µm)
عافترا
Height
(cm)
درکلمع
Yield
(g m
-2
)
صخاش
تشادرب
Harvest
index (%)
کشخ نزو
Dry
weight
(g m
-2
)
دشر تعرس
لوصحم
Crop
growth rate
(gm
-2
day
-1
)
لیفورلک
سناسرولف
Chlorophyll.
florecence
نیلورپ
Proline
(µmol g
-1
(
100
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.25
144.6
a
* 302.0
a
24.00
ab
1258.2
a
15.1
ab
0.72
de
2.28
g
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.5
146.8
a
302.8
a
23.93
ab
1265.4
a
15.3
a
0.73
de
2.30
g
نینوتلام
Melatonin
0.5
150.5
a
297.2
a
24.97
ab
1239.9
a
14.6
b
0.74
cd
2.31
g
نینوتلام
Melatonin
1
149.3
a
299.9
a
23.93
ab
1253.0
a
14.9
ab
0.72
e
2.28
g
دهاش
Control
134.9
bc
297.7
a
24.10
a
1235.2
ab
14.6
b
0.75
c
2.27
g
75
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.25
130.7
c
276.4
bc
23.48
d
1176.0
c
13.6
cd
0.74
cd
2.92
e
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.5
138.7
b
286.6
b
23.84
abc
1202.2
bc
14.1
c
0.72
e
3.19
d
نینوتلام
Melatonin
0.5
132.3
c
276.8
bc
23.76
bc
1165.5
cd
13.5
d
0.75
c
2.69
f
نینوتلام
Melatonin
1
133.7
bc
278.5
bc
23.78
bc
1171.6
c
13.6
cd
0.72
de
2.78
f
دهاش
Control
124.8
d
268.0
c
23.66
cd
1133.1
d
13.5
d
0.79
b
2.74
f
50
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.25
91.0
f
205.4
f
21.08
g
973.5
f
10.4
f
0.80
b
3.96
b
یئورتساونیساربد
Brasinostroid
0.5
105.1
e
229.4
d
21.67
e
1058.2
e
11.1
e
0.76
c
4.29
a
نینوتلام
Melatonin
0.5
91.7
f
208.0
ef
21.38
f
972.2
f
10.4
f
0.79
b
3.84
bc
نینوتلام
Melatonin
1
91.5
f
216.1
e
21.50
ef
1004.9
f
10.4
f
0.76
c
3.94
b
دهاش
Control
71.5
g
143.9
g
19.08
h
753.3
g
9.50
g
0.85
a
3.78
c
*نیگنایم نوتس ره رداه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج رد توافت دصینعمرادی دنرادن.
* Means in each column followed by the similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan
multiple range test.
یام ار یکاشخ طیارش رد گرب حطس شهاک دادایور کای ناوات
( دوامن داداملق یباانتجاTorrecillas, Rodriguez, & Sanchez-
Blanco, 2003هنزور ندوب هتسب ماگنه رد درکیور نیا .) هاب ببس اه
رده ندیسر لقادحهانوگ زا یرایسب رد و هدش بآ تفر طیاراش رد ااه
یم خر شنت( داهدRuiz-Sanchez, Domingo, Torrecillas, &
Perez-Pastor, 2000ا .)هناشن نیلوا زاه رااشف شهاک ،بآ دوبمک ی
646 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
هجیتن رد و سامآ، لولاس هعاسوت و دشر شهاکهاب و هقااس رد هژایو
گرباه تس (Parkash & Singh, 2020.) ،لولاس داشر شهااک ااب
یم دودحم مادنا هزادنالایلد نیامه هاب و دوش، اسحم راثا نیالوا سو
مکیم ار ناهایگ رب یبآ ناوتزا هزاداناکاچوکرت گرابااه ،هاجیتن رد
LAI نییاااپرت ااافترا وع .داد صیخااشت ناااهایگ رااتمک هااسیاقم
نیگنایم تحت یگژیو نیا یاهریثأت لولحمیشاپ ( لودج0 داد ناشن )
و نایا راداقم نیرتشیب و نیرتمک هک( دهااش هاب العتم یاگژی مداع
لولحمیشاپلولحم و ) نینوتلام اب یشاپ7/8 یم رلاومورکیم هک دشاب
ینعم فلاتخا یرامآ رظن زالولحم .دنراد یراد کای تاظلغ ااب یاشاپ
هدام نیمه رلاومورکیم، کی رد دهاش اب و تشادن یگژیو نیا رب یرثا
.تقرگ رارق یرامآ هورگا شیازافا ثعاب دیئورتساونیسارب دربراک هچرگ
LAI ندش دهاش هب تبس، ما ا( یاگژیو نایا رد شیازافا رثکاداح7/9
تاظلغ دربرااک اب دهاش هب تبسن )دصرد7/8 نینواتلام رلاوامورکیم
.دش لصاح یتنآ کای ماه نینوتلام رد ماه و تاسا یواق نادیاسکا
هناوج هلمج زا یفلتخم یاهدنیآرف مادانا و هاشیر هعاسوت و وامن ،یانز
رات نزو و گراب حطس شیازفا ،ییاوه( دراد تالاخدZhang et al.,
2015( نارااکمه و یل .)Li et al., 2021یور یاشیامزآ مااجنا ااب )
ترذ .داندومن شرازاگ نینوتلام دربراک اب ار ترذ گرب هزادنا شیازفا
( ناراکمه و داشرفFarshad, Mirzaei, & Rezaei, 2023 ماجنا اب )
( یالکورب مالک یور یاشیامزآBrassica oleracea var. italica )
ااب و دهااش یراایبآ طیارش رد گرب حطس نیرتشیب هک دندرک شرازگ
نینوتلام دربراک088 مک طیارش رد گرب حطس نیرتمک و رلاومورکیم
.دش لصاح نینوتلام دربراک نودب و یرایبآ هاک تاسا هداش شرازاگ
نینوااتلامتظلغ رد تااسا نااکمم ،نییاااپ یاااههااب کاای ناواانع
کیرحت ،دااشر هدااننکیلاحردهااک تظلغ رد تااسا نااکمم ،لااااب یاااه
هب رهااظ دشر هدنرادزاب لماع کی ناونعدواش (Zhao, Ye, Wang,
Zhou, & Wang, 2017 .) دیلونیسارب دربراک ثاعاب تظلغ ود ره رد
شیازفا ریغینعمراد نیادش یگژیو رد گراب حطاس صخاش شیازفا .
تفاب تیلاعف هب تسا نکمم دیلونیسارب رامیت رثا و هایگ یمتسیرم یاه
لولس هزادنا و دادعت شیازفا هاک دوش هداد تبسن اه،تایاهن رد حطاس
یم شیازفا ار هدننکزتنسوتفدهد (Bera et al., 2014.)
لودج5- هسیاقمنیگنایماهیگژیو ی یاههزادنایریگ هدش رثأتم)یکشخ( یرایبآ فلتخم یاهرامیت زا
Table 5- Means comparison of measured traits affected by different irrigation treatments (drought)
یرایبآ
Irrigation (% of field capacity)
هناد رازه نزو
1000-grain weigh (g)
خاشگرب حطس ص
Leaf area index
لولحم تاردیهوبرک
Soluble carbohydrate (mg g
-1
FW)
50 0.93
c*
2.94
c
123.35
a
75 1.40
b
3.94
b
92.99
b
100 1.50
a
4.30
a
82.03
c
*نیگنایم نوتس ره رداه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج ت دصرد توافینعمرادی دنرادن
* Means in each column followed by similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan multiple
range test
لودج6- نیگنایم هسیاقماهیگژیو ی یاههزادنایریگ هدش رثأتمزا لولحمیشاپ میظنتهدننکهاهایگ دشر ی
Table 6- Means comparison of measured traits affected by plat growth regulators spraying
میظنتهدننک هایگ دشر یاه
Plant growth regulators (µm)
هناد رازه نزو
1000-grain weight (g)
گرب حطس صخاش
Leaf area index
لولحم تاردیهوبرک
Soluble carbohydrate (mg g
-1
FW)
Control دهاش 1.16
c*
3.56
b
98.7
bc
Brasinostroid 0.25 یئورتساونیسارب د 1.28
b
3.74
ab
101.1
ab
Brasinostroid 0.5 ˶ 1.37
a
3.75
ab
103.3
a
Melatonin 0.5 نینوتلام 1.26
b
3.90
a
96.7
c
Melatonin 1 ˶ 1.28
b
3.67
b
97.5
bc
*نیگنایم نوتس ره رداه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج توافت دصردینعمرادی دنرادن.
* Means in each column followed by similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan multiple
range test
( هایگ دشر تعرسCGR)
لولحم و یکشخ شنت لباقتم رثا نایا داصرد جنپ حطس رد یشاپ
یگژیو تحت ارریثأت ( داد رارق لودج5 .) ساساربنیگنایم هسیاقماه ی
لباقتم تارثا، ( لواصحم داشر تعرس نازیم نیرتشیب0/37 راب مراگ
ساسارب یرایبآ رامیت زا )زور رد عبرمرتم388 هاعرزم تایفرظ داصرد
لولحم اب هارمه یشاپ7/8 رلاومورکیم دیئورتساونیساربهب تسد هک دمآ
نیگنایم ابهبتسدرامیت زا هدمآااه دربرااک ااب هبااشم یراایبآ ی57/8
لاومورکیم ر و دیئورتساونیساربکای رلاوامورکیم فلاتاخا نینواتلام
ینعمو تشادن یراد هاب راجنم دیئورتاساونیسارب یلاااب تاظلغ ااهنت
شیازفا0/0 ینعم و یدصردیگژیو نیا راد نایا رد دهااش هاب تبسن
هجیتن رد و سامآ، لولاس هعاسوت و دشر شهاکهاب و هقااس رد هژایو
گرباه تس (Parkash & Singh, 2020.) ،لولاس داشر شهااک ااب
یم دودحم مادنا هزادنالایلد نیامه هاب و دوش، اسحم راثا نیالوا سو
مکیم ار ناهایگ رب یبآ ناوتزا هزاداناکاچوکرت گرابااه ،هاجیتن رد
LAI نییاااپرت ااافترا وع .داد صیخااشت ناااهایگ رااتمک هااسیاقم
نیگنایم تحت یگژیو نیا یاهریثأت لولحمیشاپ ( لودج0 داد ناشن )
و نایا راداقم نیرتشیب و نیرتمک هک( دهااش هاب العتم یاگژی مداع
لولحمیشاپلولحم و ) نینوتلام اب یشاپ7/8 یم رلاومورکیم هک دشاب
ینعم فلاتخا یرامآ رظن زالولحم .دنراد یراد کای تاظلغ ااب یاشاپ
هدام نیمه رلاومورکیم، کی رد دهاش اب و تشادن یگژیو نیا رب یرثا
.تقرگ رارق یرامآ هورگا شیازافا ثعاب دیئورتساونیسارب دربراک هچرگ
LAI ندش دهاش هب تبس، ما ا( یاگژیو نایا رد شیازافا رثکاداح7/9
تاظلغ دربرااک اب دهاش هب تبسن )دصرد7/8 نینواتلام رلاوامورکیم
.دش لصاح یتنآ کای ماه نینوتلام رد ماه و تاسا یواق نادیاسکا
هناوج هلمج زا یفلتخم یاهدنیآرف مادانا و هاشیر هعاسوت و وامن ،یانز
رات نزو و گراب حطس شیازفا ،ییاوه( دراد تالاخدZhang et al.,
2015( نارااکمه و یل .)Li et al., 2021یور یاشیامزآ مااجنا ااب )
ترذ .داندومن شرازاگ نینوتلام دربراک اب ار ترذ گرب هزادنا شیازفا
( ناراکمه و داشرفFarshad, Mirzaei, & Rezaei, 2023 ماجنا اب )
( یالکورب مالک یور یاشیامزآBrassica oleracea var. italica )
ااب و دهااش یراایبآ طیارش رد گرب حطس نیرتشیب هک دندرک شرازگ
نینوتلام دربراک088 مک طیارش رد گرب حطس نیرتمک و رلاومورکیم
.دش لصاح نینوتلام دربراک نودب و یرایبآ هاک تاسا هداش شرازاگ
نینوااتلامتظلغ رد تااسا نااکمم ،نییاااپ یاااههااب کاای ناواانع
کیرحت ،دااشر هدااننکیلاحردهااک تظلغ رد تااسا نااکمم ،لااااب یاااه
هب رهااظ دشر هدنرادزاب لماع کی ناونعدواش (Zhao, Ye, Wang,
Zhou, & Wang, 2017 .) دیلونیسارب دربراک ثاعاب تظلغ ود ره رد
شیازفا ریغینعمراد نیادش یگژیو رد گراب حطاس صخاش شیازفا .
تفاب تیلاعف هب تسا نکمم دیلونیسارب رامیت رثا و هایگ یمتسیرم یاه
لولس هزادنا و دادعت شیازفا هاک دوش هداد تبسن اه،تایاهن رد حطاس
یم شیازفا ار هدننکزتنسوتفدهد (Bera et al., 2014.)
لودج5- هسیاقمنیگنایماهیگژیو ی یاههزادنایریگ هدش رثأتم)یکشخ( یرایبآ فلتخم یاهرامیت زا
Table 5- Means comparison of measured traits affected by different irrigation treatments (drought)
یرایبآ
Irrigation (% of field capacity)
هناد رازه نزو
1000-grain weigh (g)
خاشگرب حطس ص
Leaf area index
لولحم تاردیهوبرک
Soluble carbohydrate (mg g
-1
FW)
50 0.93
c*
2.94
c
123.35
a
75 1.40
b
3.94
b
92.99
b
100 1.50
a
4.30
a
82.03
c
*نیگنایم نوتس ره رداه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج ت دصرد توافینعمرادی دنرادن
* Means in each column followed by similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan multiple
range test
لودج6- نیگنایم هسیاقماهیگژیو ی یاههزادنایریگ هدش رثأتمزا لولحمیشاپ میظنتهدننکهاهایگ دشر ی
Table 6- Means comparison of measured traits affected by plat growth regulators spraying
میظنتهدننک هایگ دشر یاه
Plant growth regulators (µm)
هناد رازه نزو
1000-grain weight (g)
گرب حطس صخاش
Leaf area index
لولحم تاردیهوبرک
Soluble carbohydrate (mg g
-1
FW)
Control دهاش 1.16
c*
3.56
b
98.7
bc
Brasinostroid 0.25 یئورتساونیسارب د 1.28
b
3.74
ab
101.1
ab
Brasinostroid 0.5 ˶ 1.37
a
3.75
ab
103.3
a
Melatonin 0.5 نینوتلام 1.26
b
3.90
a
96.7
c
Melatonin 1 ˶ 1.28
b
3.67
b
97.5
bc
*نیگنایم نوتس ره رداه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج توافت دصردینعمرادی دنرادن.
* Means in each column followed by similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan multiple
range test
( هایگ دشر تعرسCGR)
لولحم و یکشخ شنت لباقتم رثا نایا داصرد جنپ حطس رد یشاپ
یگژیو تحت ارریثأت ( داد رارق لودج5 .) ساساربنیگنایم هسیاقماه ی
لباقتم تارثا، ( لواصحم داشر تعرس نازیم نیرتشیب0/37 راب مراگ
ساسارب یرایبآ رامیت زا )زور رد عبرمرتم388 هاعرزم تایفرظ داصرد
لولحم اب هارمه یشاپ7/8 رلاومورکیم دیئورتساونیساربهب تسد هک دمآ
نیگنایم ابهبتسدرامیت زا هدمآااه دربرااک ااب هبااشم یراایبآ ی57/8
لاومورکیم ر و دیئورتساونیساربکای رلاوامورکیم فلاتاخا نینواتلام
ینعمو تشادن یراد هاب راجنم دیئورتاساونیسارب یلاااب تاظلغ ااهنت
شیازفا0/0 ینعم و یدصردیگژیو نیا راد نایا رد دهااش هاب تبسن
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 644
( دیدرگ یرایبآ زا حطسلودج 0). ( لوصحم دشر تعرس نیرتمک7/9
رب مرگ یرایبآ یارب )زور رد عبرمرتمهب نازیم78 یعارز تیفرظ دصرد
لولحم نودب ولولحم .داش تابث یاشاپ و دیئورتاساونیسارب ااب یاشاپ
یاگژیو نیا رد شیازفا هب رجنم نینوتلام یراایبآ حطاس رد78 و57
حوطاس نیامه رد هاطوبرم یاهدهاش هب تبسن یعارز تیفرظ دصرد
دیدرگ یرایبآ، ما ایرتشیب یتح نCGR اب یرایبآ رد57 تیفرظ دصرد
( یااعارز3/30 رد مرااگعاابرمرتم زا هااک )زور ردلولحمیااشاپ 7/8
دشر تعرس زا دش لصاح دیئورتساونیسارب رلاومورکیم دهاش یراایبآ(
دح رد388 )یاعارز تایفرظ دصرد00/0 نآ ااب و دواب راتمک داصرد
یاانعم فلاتااخاهااب .تااشاد یراد ااهتروااص ر، رتلااااب تااظلغ
نیساربراجنم یراایبآ حطاس هس ره رد دیئورتساو شیازافا هابCGR
( ناراااکمه و رااف یناتااسلگ هااعلاطم رد .داایدرگGolestanifar,
Mahmoodi, Fallahi, & Shahidi, 2024) اوانیک یور، نیراتمک
نازیمیگژیو نیا رامیت رد57 دش هدهاشم یبآ زاین دصرد یدح ات هک
تفای ابهاهدراد باطت یقحت نیا یهب . هلاح ر، لوصحم دشر تعرس
ااب یمیقتسم هطبار زتناسوتف حطاسهدننک ( درادOzoni, Esfahani,
Sami Zadeh, & Rabiei, 2008) دیدش شنت طیارش رد و، شهااک
هراهب شهااک و روان راتمک تافایرد هب رجنم حطس نیا ریااس زا یرو
یاهروتکافهجیتن رد و یدشر، داهاوخ لواصحم دشر تعرس شهاک
دش.
سناسرولف لیفورلک
یگژیو نیا تاحت دصرد کی لامتحا حطس ردریثأات لاباقتم راثا
لولحم و یکااشخ شناات( تاافرگ رارااق یااشاپ لودااج5 هااسیاقم .)
نیگنایماه( هطوبرم لباقتم رثا ی لودج0) نایا نازایم هاک داد ناشن
یگژیو مدع رامیت رد و یرایبآ حطس هس ره ردلولحمیشاپ هاب تبسن
رتلااب یرایبآ حطس نامه رد اهرامیت ریاس یم .دشاب،نیاربانب دیداشت اب
ود رااه دربراااک .تاافای شیازاافا لاایفورلک ،ناااسرولف نازاایم ،شناات
شهاک ثعاب تظلغ ود ره رد نینوتلام و دیئورتساونیسارب نایا نازیم
یگژیو مدع رامیت هب تبسنلولحمیشاپ .داش هطوبرم یرایبآ رامیت رد
ونیسارب دیئورتسا7/8 راه رد رلاوامورکیم کی نینوتلام و رلاومورکیم
لاایفورلک رد ار شهاااک نیرتااشیب ،دیدااش و ماایلام شناات طیارااش ود
ونیسارب .دندش ثعاب ،ناسرولف دیئورتسا57/8 نینوتلام و رلاومورکیم
کی اراش رد رلاومورکیمی شنات مداع طهابروط نیرتاشیب و نااسکی
یگژیو نیا رد ار شهاک به( دندروآ دوجو لودج0.) رب اهدیئورتاساونیسا
یرط زا نینوتلام وراکوزاس یاهیتواافتم ثاعاب ،نااسرولف دوابهب
یم یکشخ شنت تحت ناهایگ رد لیفورلکیازافا اب داوم نیا .دنوش ش
یتنآ تیلاعف یرادیاپ دوبهب و ،اهدیپیل نویسادیسکارپ شهاک ،ینادیسکا
رد یمهم شقن ،یلولس یاهاشغندربلااب یکاشخ هاب ناهایگ لمحت
دنرادناراکمه و نز . (Zhang et al., 2013) داندومن شرازگ هاک
میزنآ تیلاعف شیازفا بجوم نینوتلامیتنآ یااهیاسکا شهااک و یناد
شنت هاک داش یکشخ شنت تحت ناهایگ رد ویتادیسکاثاعاب دوابهب
دیدرگ لیفورلک ،ناسرولف رد .هعلاطمطاسوت هاک یا نارااکمه و یال
(Li, Yang, Gan, Yu, & Xie, 2015) ،دش ماجنادایدرگ صخشم
اب ناهایگ رامیت هک50-یپاساونیسارب یعون( دیلونیسارب باجوم )دیئورت
دوبهب یکشخ طیارش رد زتنسوتف درکلمع دوبهب و لیفورلک ،ناسرولف
دوبهب نیا .دشبههطساو میزنآ تایلاعف شیازفایتنآ یااه و ینادیاسکا
دوب اهدیپیل نویسادیسکارپ شهاک .
تاردیهوبرکاهلولحم ی
بکرم هیزجت جیاتن هداد یاههب وبرم تاردایهوبرک لوالحم یاه
( لودج5) لولحم و یکشخ رثا هک داد ناشنهاب یشاپیانعم روط یراد
یگژیو نیا تحت ارریثأت تاردایهوبرک نازیم نیرتمک .دنداد رارق یاه
( لوالحمfw
1-
mg g 80/05 داح رد یراایبآ راامیت زا )388 تایفرظ
اب و دش لصاح یعارز شهاک و شنت نتفای تدش دح هب یرایبآ57 و
78 یعارز تیفرظ دصرد، یگژیو نیا نازیم ( تفای شیازفا لوداج7 )
وتحم نیرتشیب وازا لولحم تاردیهوبرک ی داح رد یراایبآ78 داصرد
)دیدش شنت( یعارز تیفرظهب تسد شیازافا هک دمآ0/78 ار داصرد
یور یکااشخ شناات رااثا .داد ناااشن لااامرن یرااایبآ هااب تبااسن
تاردیهوبرکها ( دراد یگتسب یهایگ تفاب و هنوگ هبBoroujerdnia,
Bihamta, Alami Said, & Abdossi, 2016 لایلاد زا یاکی .)
شیازفاامتحا ناهایگ رد دنقًلا تخا هجیتن ردلازیلوردیه رد ل هتاساشن
یاام .دااشابناااکدرا زارفارااس( یSarafraz Ardekani, 2019 رد )
هعلاطم ماقر دانچ یور یامدانگ (Triticum aestivum طیاراش رد )
یکشخ، لوالحم یاهدانق راداقم شیازفایراایبآ رد ار ااب78 داصرد
تاایفرظ یااعارز هااعلاطم درواام ماااقرا رد هااسیاقم .دواامن شرازااگ
نیگنایمیگژیو نیا یاه تحتریثأت لولحم( یشاپج لود0) داد ناشن
تظلغ ود ره رد دیئورتساونیسارب هک57/8 و7/8 ورکیمرلاوم هب بیترت
شیازفا هب رجنم0/5 و5/0 مدع رامیت هب تبسن تاردیهوبرک یدصرد
لولحم ،دش یشاپما انومروه نیا رتلااب تظلغ رد شیازفا، ینعم و راد
رثؤم .دوب رت یرط زا اهدیئورتساونیساربراکوزااس یاه داننام یافلتخم
میزنآ تیلاعف شیازفانژ ناایب میاظنت ،کایلوباتم یااه شهااک و ااه
بیسآتاردیهوبرک عمجت شیازفا بجوم ،ویتادیسکا یاه لوالحم یاه
یام یعارز ناهایگ ردنواش( دVardhini & Anjum, 2015 .) راامیت
اب اونیک50-یپایلاعف شیازفا بجوم دیلونیساربمیزنآ ت و زاراکااس یاه
یم زاترونیا لوالحم یاهدنق هب هتساشن لیدبت رد یمهم شقن هک دوش
هداد ناشن تاعلاطم .دنراد تیلاعف شیازفا اب یهایگ نومروه نیا هک دنا
میزنآ نیایم کمک یکشخ شنت ربارب رد هایگ لمحت دوبهب هب اه .دنک
هااب هااایگ یور هااک یااقیقحت رد ،لاااثم ناواانع یاایورادااشگ زین
(Coriandrum sativum ) راامیت هک دش هداد ناشن ،تسا هدش ماجنا
( دیدرگ یرایبآ زا حطسلودج 0). ( لوصحم دشر تعرس نیرتمک7/9
رب مرگ یرایبآ یارب )زور رد عبرمرتمهب نازیم78 یعارز تیفرظ دصرد
لولحم نودب ولولحم .داش تابث یاشاپ و دیئورتاساونیسارب ااب یاشاپ
یاگژیو نیا رد شیازفا هب رجنم نینوتلام یراایبآ حطاس رد78 و57
حوطاس نیامه رد هاطوبرم یاهدهاش هب تبسن یعارز تیفرظ دصرد
دیدرگ یرایبآ، ما ایرتشیب یتح نCGR اب یرایبآ رد57 تیفرظ دصرد
( یااعارز3/30 رد مرااگعاابرمرتم زا هااک )زور ردلولحمیااشاپ 7/8
دشر تعرس زا دش لصاح دیئورتساونیسارب رلاومورکیم دهاش یراایبآ(
دح رد388 )یاعارز تایفرظ دصرد00/0 نآ ااب و دواب راتمک داصرد
یاانعم فلاتااخاهااب .تااشاد یراد ااهتروااص ر، رتلااااب تااظلغ
نیساربراجنم یراایبآ حطاس هس ره رد دیئورتساو شیازافا هابCGR
( ناراااکمه و رااف یناتااسلگ هااعلاطم رد .داایدرگGolestanifar,
Mahmoodi, Fallahi, & Shahidi, 2024) اوانیک یور، نیراتمک
نازیمیگژیو نیا رامیت رد57 دش هدهاشم یبآ زاین دصرد یدح ات هک
تفای ابهاهدراد باطت یقحت نیا یهب . هلاح ر، لوصحم دشر تعرس
ااب یمیقتسم هطبار زتناسوتف حطاسهدننک ( درادOzoni, Esfahani,
Sami Zadeh, & Rabiei, 2008) دیدش شنت طیارش رد و، شهااک
هراهب شهااک و روان راتمک تافایرد هب رجنم حطس نیا ریااس زا یرو
یاهروتکافهجیتن رد و یدشر، داهاوخ لواصحم دشر تعرس شهاک
دش.
سناسرولف لیفورلک
یگژیو نیا تاحت دصرد کی لامتحا حطس ردریثأات لاباقتم راثا
لولحم و یکااشخ شناات( تاافرگ رارااق یااشاپ لودااج5 هااسیاقم .)
نیگنایماه( هطوبرم لباقتم رثا ی لودج0) نایا نازایم هاک داد ناشن
یگژیو مدع رامیت رد و یرایبآ حطس هس ره ردلولحمیشاپ هاب تبسن
رتلااب یرایبآ حطس نامه رد اهرامیت ریاس یم .دشاب،نیاربانب دیداشت اب
ود رااه دربراااک .تاافای شیازاافا لاایفورلک ،ناااسرولف نازاایم ،شناات
شهاک ثعاب تظلغ ود ره رد نینوتلام و دیئورتساونیسارب نایا نازیم
یگژیو مدع رامیت هب تبسنلولحمیشاپ .داش هطوبرم یرایبآ رامیت رد
ونیسارب دیئورتسا7/8 راه رد رلاوامورکیم کی نینوتلام و رلاومورکیم
لاایفورلک رد ار شهاااک نیرتااشیب ،دیدااش و ماایلام شناات طیارااش ود
ونیسارب .دندش ثعاب ،ناسرولف دیئورتسا57/8 نینوتلام و رلاومورکیم
کی اراش رد رلاومورکیمی شنات مداع طهابروط نیرتاشیب و نااسکی
یگژیو نیا رد ار شهاک به( دندروآ دوجو لودج0.) رب اهدیئورتاساونیسا
یرط زا نینوتلام وراکوزاس یاهیتواافتم ثاعاب ،نااسرولف دوابهب
یم یکشخ شنت تحت ناهایگ رد لیفورلکیازافا اب داوم نیا .دنوش ش
یتنآ تیلاعف یرادیاپ دوبهب و ،اهدیپیل نویسادیسکارپ شهاک ،ینادیسکا
رد یمهم شقن ،یلولس یاهاشغندربلااب یکاشخ هاب ناهایگ لمحت
دنرادناراکمه و نز . (Zhang et al., 2013) داندومن شرازگ هاک
میزنآ تیلاعف شیازفا بجوم نینوتلامیتنآ یااهیاسکا شهااک و یناد
شنت هاک داش یکشخ شنت تحت ناهایگ رد ویتادیسکاثاعاب دوابهب
دیدرگ لیفورلک ،ناسرولف رد .هعلاطمطاسوت هاک یا نارااکمه و یال
(Li, Yang, Gan, Yu, & Xie, 2015) ،دش ماجنادایدرگ صخشم
اب ناهایگ رامیت هک50-یپاساونیسارب یعون( دیلونیسارب باجوم )دیئورت
دوبهب یکشخ طیارش رد زتنسوتف درکلمع دوبهب و لیفورلک ،ناسرولف
دوبهب نیا .دشبههطساو میزنآ تایلاعف شیازفایتنآ یااه و ینادیاسکا
دوب اهدیپیل نویسادیسکارپ شهاک .
تاردیهوبرکاهلولحم ی
بکرم هیزجت جیاتن هداد یاههب وبرم تاردایهوبرک لوالحم یاه
( لودج5) لولحم و یکشخ رثا هک داد ناشنهاب یشاپیانعم روط یراد
یگژیو نیا تحت ارریثأت تاردایهوبرک نازیم نیرتمک .دنداد رارق یاه
( لوالحمfw
1-
mg g 80/05 داح رد یراایبآ راامیت زا )388 تایفرظ
اب و دش لصاح یعارز شهاک و شنت نتفای تدش دح هب یرایبآ57 و
78 یعارز تیفرظ دصرد، یگژیو نیا نازیم ( تفای شیازفا لوداج7 )
وتحم نیرتشیب وازا لولحم تاردیهوبرک ی داح رد یراایبآ78 داصرد
)دیدش شنت( یعارز تیفرظهب تسد شیازافا هک دمآ0/78 ار داصرد
یور یکااشخ شناات رااثا .داد ناااشن لااامرن یرااایبآ هااب تبااسن
تاردیهوبرکها ( دراد یگتسب یهایگ تفاب و هنوگ هبBoroujerdnia,
Bihamta, Alami Said, & Abdossi, 2016 لایلاد زا یاکی .)
شیازفاامتحا ناهایگ رد دنقًلا تخا هجیتن ردلازیلوردیه رد ل هتاساشن
یاام .دااشابناااکدرا زارفارااس( یSarafraz Ardekani, 2019 رد )
هعلاطم ماقر دانچ یور یامدانگ (Triticum aestivum طیاراش رد )
یکشخ، لوالحم یاهدانق راداقم شیازفایراایبآ رد ار ااب78 داصرد
تاایفرظ یااعارز هااعلاطم درواام ماااقرا رد هااسیاقم .دواامن شرازااگ
نیگنایمیگژیو نیا یاه تحتریثأت لولحم( یشاپج لود0) داد ناشن
تظلغ ود ره رد دیئورتساونیسارب هک57/8 و7/8 ورکیمرلاوم هب بیترت
شیازفا هب رجنم0/5 و5/0 مدع رامیت هب تبسن تاردیهوبرک یدصرد
لولحم ،دش یشاپما انومروه نیا رتلااب تظلغ رد شیازفا، ینعم و راد
رثؤم .دوب رت یرط زا اهدیئورتساونیساربراکوزااس یاه داننام یافلتخم
میزنآ تیلاعف شیازفانژ ناایب میاظنت ،کایلوباتم یااه شهااک و ااه
بیسآتاردیهوبرک عمجت شیازفا بجوم ،ویتادیسکا یاه لوالحم یاه
یام یعارز ناهایگ ردنواش( دVardhini & Anjum, 2015 .) راامیت
اب اونیک50-یپایلاعف شیازفا بجوم دیلونیساربمیزنآ ت و زاراکااس یاه
یم زاترونیا لوالحم یاهدنق هب هتساشن لیدبت رد یمهم شقن هک دوش
هداد ناشن تاعلاطم .دنراد تیلاعف شیازفا اب یهایگ نومروه نیا هک دنا
میزنآ نیایم کمک یکشخ شنت ربارب رد هایگ لمحت دوبهب هب اه .دنک
هااب هااایگ یور هااک یااقیقحت رد ،لاااثم ناواانع یاایورادااشگ زین
(Coriandrum sativum ) راامیت هک دش هداد ناشن ،تسا هدش ماجنا
644 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
اب50- یپامیزنآ تایلاعف شیازافا ثاعاب دیلونیاسارب ااب طبترام یااه
تاردیهوبرک مسیلوباتمیم زااترونیا و زاراکااس لماش اهدواش (Xu et
al., 2023.) یقحت رد،یرگید تارثا 50- یپادیلونیسارب رب شیازافا
لمحت ناهایگ اونیک هب شنت یکشخ یسررب دش و جیاتن ناشن داد هاک
نیا رامیت رجنم هب شیازفا تیلاعف میزنآیاه یتنآینادیسکا و شهااک
شنت یم ناهایگ رد ویتادیسکا هک ،دوشهبیم میقتسمریغ روط هاب دناوت
تاردایهوبرک ماسیلوباتم راتهب میظنتانک کامک اه( دZhou et al.,
2024).
نیلورپ
لولحم و یکشخ لباقتم رثایشاپ، یگژیو نیا هب ارینعم روط یراد
تحتریثأت ( دنداد رارق لودج5نیگنایم هسیاقم .) لاباقتم تاراثا یاه
و یکشخلولحمیشاپ لولحم هک داد ناشن و دیئورتساونیسارب اب یشاپ
ینوتلام راجنم دیدش و میلام شنت و لامرن ،یرایبآ حطس هس ره رد ن
شیازفا هب نیلورپ یاوتحم دربرااک زا ماه شیازافا نیرتشیب و دیدرگ
7/8 رلاومورکیمدش لصاح دیئورتساونیسارب، ما ا حطس رد شیازفا نیا
ینعم لامرن یرایبآمیلام شنت رد .دوبن راد، رد دیئورتاساونیسارب ااهنت
شیازفااپ یاواتحم نیلورهابیانعم روط یرادرثؤام نیرتاشیب و دواب
وااتحما( نیلورااپ ی39/0 رتلااااب تااظلغ دربراااک زا )لواامورکیم
دیئورتااساونیساربهب تااسددیدااش شناات رد .داامآ، ( نیرااتمک50/0
نیرتشیب و )لومورکیم نیلورپ یاوتحم(59/0 )لوامورکیمهاب بایترت
لولحم مدااع( دهاااش یاااهرامیت هااب واابرم دربراااک و )یااشاپ7/8
دیئورتساونیسارب رلاومورکیم رکذلاریخا رامیت هک دوبهبروط یانعم یراد
دربراااک .دوااب رتااشیب شناات زا حطااس ناایا رد اااهرامیت ریاااس زا
دیئورتساونیسارب57/8 نوداب رلاومورکیم کی نینوتلام و رلاومورکیم
ینعم فلاتخا شیازفا هب رجنم ،رگیدکی اب راد نیلورپ یاوتحم نایا رد
ت زا حطس( دندش دوخ هب وبرم دهاش هب تبسن شن لودج0.) زا یکی
رثاتا رارق دایلوت شیازافا یکاشخ شنات ضراعم رد نااهایگ نتفرگ
هنوگاهی و نژیسکا لاعف ویتادیسکا شنت داجیا یمدشاب هالباقم یارب .
ویتادیسکا شنت اببههدمآدوجو، تنآ عافد متسیسی ینادیسکام دواجودر
ناهایگتسا رداق هک لاکیدارو یاثنخ ،هدراب نیاب زا ار دازآ یااه اای
بوراج دنک .میزنآ لماش متسیس نیااهیتنآ یلاااتاک دننام ینادیسکا ز
یتنآ متسیس ویم نیلورپ دننام یمیزنآریغ ینادیسکادشاب (Li et al.,
2024 .) رد نیلورپشنکاو یکشخ شنت هب لوسوتیس رد و ناهایگ رد
عمجتیم دبایو لباق شقنظنت رد یهجوتمی لاپوتیس یزمسا دراد یمس
(Ashraf & Foolad, 2007 .) یکاشخ شنات اب هک یناهایگابورهور
یمدنوش، رادقمیدایز یظنت زتناس فرص ار دوخ عبانم زامهداننک یااه
نیلوراپ لیبق زا یزمساامنهدو ردااق اات هاب ،نااسژروت رااشف افح
لولس دنشاب دوخ یاه(Aranjuelo et al., 2011 .) فالتخم تاعلاطم
ماجنااونیک هایگ یور هدش، زا یکاح ا راب نیلوراپ یاواتحم شیازفااث ر
یکشخ شنتیمدنشاب اب هک جیاتندراد تقباطم یقحت نیا (Elewa
et al., 2017; Miranda-Apodaca, Yoldi-Achalandabaso,
Aguirresarobe, Del-Canto, & Pérez-López, 2018.) یمساق
( ناراکمه وGhasemi, Jahanbeen, Latifmanesh, H., Faraji,
& Mirshekari, 2021هااک داانتفایرد ) شیازااافا رد دیلونیاااسارب
و هدوب رثؤم نیلورپ یاواتحم تسا رداق هک رد ار نادرگباااتفآ لامحت
و هداد شیازافا یکشخ شنت ربارب ار نآ طیاراش رد نتفرااگ رارااق زا
یجراااخ دربرااک .داهد تااجن یانارحب50- یاپا بباس دیلونیاسارب
راداقم رتشیب شیازفا نیلورپاب مااقرا مچراپ گراب ردجنر (Farooq,
Wahid, & Basra, 2009) مک رامیت رثا تحت یبآدیدرگ نایا اب هک ،
ایقحتدراد باطت.
کشخ هدام درکلمع: و یکشخ شنت لباقتم رثالولحمیاشاپ
داصرد کی لامتحا حطس رد ،داصرد جناپ لاامتحا حطاس رد لااس و
تحت ار کشخ هدام درکلمعریثأت رق( دنداد را لودج5.) هداام درکلمع
لوا لاس رد کشخ، 0/0 ( دوب مود لاس زا رتشیب دصرد لوداج0 هاک )
یم دناوتهبباسانم زا یاشان رتاشیب دشر تعرس لیلد هاجرد ندواب رت
( دشاب یشیور دشر نارود رد ترارح لکش3.) لولحم هس ره رد یشاپ
کاشخ هداام دراکلمع شیازافا هاب رجنم یرایبآ حطسهداش .تاسا
یگژیو نیا رادقم نیرتشیب (0/3507 رتم رد مرگلولحم زا )عبرم یاشاپ
دیئورتساونیسارب7/8 ورکیم دح رد یرایبآ و رلاوم388 تایفرظ دصرد
لولحم یااهرامیت ریااس اب هک دش لصاح یعارزاامیت و یاشاپ مداع ر
لولحمیرایبآ زا حطس نیا رد یشاپ، راراق هوراگ کی رد یرامآ رظن زا
دنتفرگ ( لودج0لولحم .) دیئورتاساونیسارب یاشاپ7/8 ورکیم و رلاوام
دح رد یرایبآ57 هداام درکلمع اب )میلام شنت( یعارز تیفرظ دصرد
لداعم یکشخ5/3585 رد مراگعابرمرتم اابااش دهلولحم رد یاشاپ
دح رد یرایبآ388 ( یعارز تیفرظ دصرد5/3507 )عابرمرتم رد مراگ
ینعم فلاتخاتشادن یراد، یلاحرد راامیت رد کاشخ هدام درکلمع هک
لولحمونیسارب یشاپ دیئورتاسا7/8 ورکیم داح رد یراایبآ و رلاوام78
یعارز تیفرظ دصرد، شهااک00/30 هاب تباسن ار یداصرد دهااش
لولحمپ دح رد یرایبآ رد یشا388 ( یاعارز تایفرظ داصرد5/3507
و )عاابرمرتم رد مرااگ00/30 لولحم هااب تبااسن ار یدااصرد یااشاپ
دیئورتساونیسارب7/8 رلاومورکیم دح رد یرایبآ و388 تایفرظ دصرد
هب لعتم یدیلوت کشخ هدام درکلمع نیرتمک .داد ناشن یعارز دهاش
لولحم دح رد یرایبآ و یشاپ78 داصرد ااب هاک دواب یاعارز تایفرظ
لداعم کشخ هدام درکلمع7/570 رد مرگعابرمرتم، لدااعم یاشهاک
85/50 کاشخ هدام درکلمع رثکادح اب هدش رکذ رامیت هب تبسن دصرد
ونیسارب ینعی دیئورتسا7/8 رلاومورکیم داح رد یراایبآ و388 داصرد
( داد ناشن یعارز تیفرظ لودج0 یراایبآ راامیت حطاس هاس ره رد .)
لولحمونیسارب اااب یااشاپ دیئورتااسا7/8 رلاواامورکیم داایلوت هااب رااجنم
ونیسارب .دیدرگ کشخ هدام نیرتشیب راداقم شیازافا یرط زا دیئورتسا
میزنآ درکلمع ،لیفورلکیتنآ و وکسیبار یاه زتناس شیازافا ،نادیاسکا
شیارفا ثعاب یبآ لیسناتپ دوبهب و تاردیهوبرک دایدرگ کاشخ هداام
اب50- یپامیزنآ تایلاعف شیازافا ثاعاب دیلونیاسارب ااب طبترام یااه
تاردیهوبرک مسیلوباتمیم زااترونیا و زاراکااس لماش اهدواش (Xu et
al., 2023.) یقحت رد،یرگید تارثا 50- یپادیلونیسارب رب شیازافا
لمحت ناهایگ اونیک هب شنت یکشخ یسررب دش و جیاتن ناشن داد هاک
نیا رامیت رجنم هب شیازفا تیلاعف میزنآیاه یتنآینادیسکا و شهااک
شنت یم ناهایگ رد ویتادیسکا هک ،دوشهبیم میقتسمریغ روط هاب دناوت
تاردایهوبرک ماسیلوباتم راتهب میظنتانک کامک اه( دZhou et al.,
2024).
نیلورپ
لولحم و یکشخ لباقتم رثایشاپ، یگژیو نیا هب ارینعم روط یراد
تحتریثأت ( دنداد رارق لودج5نیگنایم هسیاقم .) لاباقتم تاراثا یاه
و یکشخلولحمیشاپ لولحم هک داد ناشن و دیئورتساونیسارب اب یشاپ
ینوتلام راجنم دیدش و میلام شنت و لامرن ،یرایبآ حطس هس ره رد ن
شیازفا هب نیلورپ یاوتحم دربرااک زا ماه شیازافا نیرتشیب و دیدرگ
7/8 رلاومورکیمدش لصاح دیئورتساونیسارب، ما ا حطس رد شیازفا نیا
ینعم لامرن یرایبآمیلام شنت رد .دوبن راد، رد دیئورتاساونیسارب ااهنت
شیازفااپ یاواتحم نیلورهابیانعم روط یرادرثؤام نیرتاشیب و دواب
وااتحما( نیلورااپ ی39/0 رتلااااب تااظلغ دربراااک زا )لواامورکیم
دیئورتااساونیساربهب تااسددیدااش شناات رد .داامآ، ( نیرااتمک50/0
نیرتشیب و )لومورکیم نیلورپ یاوتحم(59/0 )لوامورکیمهاب بایترت
لولحم مدااع( دهاااش یاااهرامیت هااب واابرم دربراااک و )یااشاپ7/8
دیئورتساونیسارب رلاومورکیم رکذلاریخا رامیت هک دوبهبروط یانعم یراد
دربراااک .دوااب رتااشیب شناات زا حطااس ناایا رد اااهرامیت ریاااس زا
دیئورتساونیسارب57/8 نوداب رلاومورکیم کی نینوتلام و رلاومورکیم
ینعم فلاتخا شیازفا هب رجنم ،رگیدکی اب راد نیلورپ یاوتحم نایا رد
ت زا حطس( دندش دوخ هب وبرم دهاش هب تبسن شن لودج0.) زا یکی
رثاتا رارق دایلوت شیازافا یکاشخ شنات ضراعم رد نااهایگ نتفرگ
هنوگاهی و نژیسکا لاعف ویتادیسکا شنت داجیا یمدشاب هالباقم یارب .
ویتادیسکا شنت اببههدمآدوجو، تنآ عافد متسیسی ینادیسکام دواجودر
ناهایگتسا رداق هک لاکیدارو یاثنخ ،هدراب نیاب زا ار دازآ یااه اای
بوراج دنک .میزنآ لماش متسیس نیااهیتنآ یلاااتاک دننام ینادیسکا ز
یتنآ متسیس ویم نیلورپ دننام یمیزنآریغ ینادیسکادشاب (Li et al.,
2024 .) رد نیلورپشنکاو یکشخ شنت هب لوسوتیس رد و ناهایگ رد
عمجتیم دبایو لباق شقنظنت رد یهجوتمی لاپوتیس یزمسا دراد یمس
(Ashraf & Foolad, 2007 .) یکاشخ شنات اب هک یناهایگابورهور
یمدنوش، رادقمیدایز یظنت زتناس فرص ار دوخ عبانم زامهداننک یااه
نیلوراپ لیبق زا یزمساامنهدو ردااق اات هاب ،نااسژروت رااشف افح
لولس دنشاب دوخ یاه(Aranjuelo et al., 2011 .) فالتخم تاعلاطم
ماجنااونیک هایگ یور هدش، زا یکاح ا راب نیلوراپ یاواتحم شیازفااث ر
یکشخ شنتیمدنشاب اب هک جیاتندراد تقباطم یقحت نیا (Elewa
et al., 2017; Miranda-Apodaca, Yoldi-Achalandabaso,
Aguirresarobe, Del-Canto, & Pérez-López, 2018.) یمساق
( ناراکمه وGhasemi, Jahanbeen, Latifmanesh, H., Faraji,
& Mirshekari, 2021هااک داانتفایرد ) شیازااافا رد دیلونیاااسارب
و هدوب رثؤم نیلورپ یاواتحم تسا رداق هک رد ار نادرگباااتفآ لامحت
و هداد شیازافا یکشخ شنت ربارب ار نآ طیاراش رد نتفرااگ رارااق زا
یجراااخ دربرااک .داهد تااجن یانارحب50- یاپا بباس دیلونیاسارب
راداقم رتشیب شیازفا نیلورپاب مااقرا مچراپ گراب ردجنر (Farooq,
Wahid, & Basra, 2009) مک رامیت رثا تحت یبآدیدرگ نایا اب هک ،
ایقحتدراد باطت.
کشخ هدام درکلمع: و یکشخ شنت لباقتم رثالولحمیاشاپ
داصرد کی لامتحا حطس رد ،داصرد جناپ لاامتحا حطاس رد لااس و
تحت ار کشخ هدام درکلمعریثأت رق( دنداد را لودج5.) هداام درکلمع
لوا لاس رد کشخ، 0/0 ( دوب مود لاس زا رتشیب دصرد لوداج0 هاک )
یم دناوتهبباسانم زا یاشان رتاشیب دشر تعرس لیلد هاجرد ندواب رت
( دشاب یشیور دشر نارود رد ترارح لکش3.) لولحم هس ره رد یشاپ
کاشخ هداام دراکلمع شیازافا هاب رجنم یرایبآ حطسهداش .تاسا
یگژیو نیا رادقم نیرتشیب (0/3507 رتم رد مرگلولحم زا )عبرم یاشاپ
دیئورتساونیسارب7/8 ورکیم دح رد یرایبآ و رلاوم388 تایفرظ دصرد
لولحم یااهرامیت ریااس اب هک دش لصاح یعارزاامیت و یاشاپ مداع ر
لولحمیرایبآ زا حطس نیا رد یشاپ، راراق هوراگ کی رد یرامآ رظن زا
دنتفرگ ( لودج0لولحم .) دیئورتاساونیسارب یاشاپ7/8 ورکیم و رلاوام
دح رد یرایبآ57 هداام درکلمع اب )میلام شنت( یعارز تیفرظ دصرد
لداعم یکشخ5/3585 رد مراگعابرمرتم اابااش دهلولحم رد یاشاپ
دح رد یرایبآ388 ( یعارز تیفرظ دصرد5/3507 )عابرمرتم رد مراگ
ینعم فلاتخاتشادن یراد، یلاحرد راامیت رد کاشخ هدام درکلمع هک
لولحمونیسارب یشاپ دیئورتاسا7/8 ورکیم داح رد یراایبآ و رلاوام78
یعارز تیفرظ دصرد، شهااک00/30 هاب تباسن ار یداصرد دهااش
لولحمپ دح رد یرایبآ رد یشا388 ( یاعارز تایفرظ داصرد5/3507
و )عاابرمرتم رد مرااگ00/30 لولحم هااب تبااسن ار یدااصرد یااشاپ
دیئورتساونیسارب7/8 رلاومورکیم دح رد یرایبآ و388 تایفرظ دصرد
هب لعتم یدیلوت کشخ هدام درکلمع نیرتمک .داد ناشن یعارز دهاش
لولحم دح رد یرایبآ و یشاپ78 داصرد ااب هاک دواب یاعارز تایفرظ
لداعم کشخ هدام درکلمع7/570 رد مرگعابرمرتم، لدااعم یاشهاک
85/50 کاشخ هدام درکلمع رثکادح اب هدش رکذ رامیت هب تبسن دصرد
ونیسارب ینعی دیئورتسا7/8 رلاومورکیم داح رد یراایبآ و388 داصرد
( داد ناشن یعارز تیفرظ لودج0 یراایبآ راامیت حطاس هاس ره رد .)
لولحمونیسارب اااب یااشاپ دیئورتااسا7/8 رلاواامورکیم داایلوت هااب رااجنم
ونیسارب .دیدرگ کشخ هدام نیرتشیب راداقم شیازافا یرط زا دیئورتسا
میزنآ درکلمع ،لیفورلکیتنآ و وکسیبار یاه زتناس شیازافا ،نادیاسکا
شیارفا ثعاب یبآ لیسناتپ دوبهب و تاردیهوبرک دایدرگ کاشخ هداام
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 647
(Anjume et al., 2011b.) دنق ردنیچ هایگ کشخ و رت نزو (Beta
vulgaris) رثا رد زا هدافتاسا50 شیازافا دیلونیاسارب یاپا داد نااشن
(Schilling, Schiller, & Otto, 1991 زا هدافتااسا .)50 یااپا
دیلونیسارب یراطع ینادعمش هایگ رد (Pelargonium graveolens)،
گرب زتنسوتف تعرس شیازفاتیاهن رد و اه، عمجت شیازفاتسیزهدوت
دشر شیازفا و ییاوه مادنا هب ار تشاد لابند. شیازفا زتنسوتف تعرس
گراب لیفورلک صخاش شیازفا هب وبرم نایا زا هدافتاسا هاجیتن ،ااه
تسا هدش شرازگ نومروه(Sengupta, Banik, Bhui, & Mitra,
2011). دراکلمع شیازافاکشخ هدام ونیسارب دربراااک ااابدیئورتاسا
یم دناوتهب لیلدهعسوت داجیا اب هک دشاب گرب حطس رتشیب کای عابنم
کیژولویزیفی دمآراکثعاب یتفاایرد روان زا رتاشیب هچره هدافتسا و رد
،هجیتن شیازافا دراکلمعکشخ هدام و ناااقهد .تااسا هداش رتشیب
ناراااکمه(Dehghan , Balouchi, Yadavi, & Safikhani,
2017) دیلونیاسارب ااب هاک مدنگ یتسیز درکلمع نازیم رد شیازفا زین
لوالحمدندومن شرازاگ ار دواب هداش یاشاپ.
:هناد رازه نزوشنت تارثا و لاس رثا و یکاشخلولحمیاشاپ
یگژیو نیا رب ینعم( دوب راد لودج5.) داد ناشن نیگنایم هسیاقم جیاتن
لوا لاس رد هناد رازه نزو هک00/7 تاسا مود لااس زا رتشیب دصرد
( لودج0ًلاامتحا رما نیا .) هبنییاپ لیلد ترارح هجرد ندوب رتداح رثکا
( دااشاب لوا لاااس رد یااشیاز نارود یااط ردلکااش 3.) هااسیاقم
نیگنایمیگژیو نیا یاه تحتریثأت شیازافا هاک داد نااشن یکاشخ
هب یرایبآ نازیم شهاک ،یکشخ شنت تدش57 و78 تایفرظ دصرد
ینعم شهاک هب رجنم ،یعارزدش هناد رازه نزو راد، هبیروط هاک نایا
اک دیدش و میلام شنت رد شههب اب ربارب بیترت55/0 و00 دوب دصرد
( لودج7.) هناد رازه نزورپ هرود لوط و تعرس عباتتاسا هناد ندش
لماع نیا ود ره یکشخ و تحت ار اهریثأت یم شهاک و هداد رارق دهد
ماع ود تکراشم ول راپ هرود لوط و تعرسهاناد نداش، تنییعهداننک
تاسا هاناد ییااهن نزو (Alvaro, Isidro, Villegas, García del
Moral, 2008ت رد .) یقیقح راثا دروم رد راب یتبواطر شناتازاجای
درکلمعدیدرگ صخشم مدنگ هناد نزو هکریثأتزج نیرتریذپو درکلمع
یمدشاب .نآاه اد هناد رازه نزو هک دنتشاد راهظدیداش شنت طیارش ر،
39 تفا دصرد اراذل .داد ناشن، نزو شهااک ایرط زا یکاشخ شنت
یاام هاناد درااکلمع شهاااک بااجوم هااناد رازاهدرااگ( دBarjasteh,
Nezami, Khazaie, & Zand, 2019 .)یم رظن هبدسر هاک اماوعل
شهاکهداانهد هااناد رازااه نزو هااجیتن تنااسوتف نازاایم شهاااکز،
یخذ داوم بسانمان عیزوت و تاردیهوبرکهریا دیداش شنات طیاراش رد
یکشخداشاب (Gholipour, Ebadi, & Permon, 2016.) هاسیاقم
نیگنایمیاگژیو نایا یاه تاحت ریثأاتلولحم هاک داد نااشن یاشاپ
( نیرااتمک30/3 ( نیرتااشیب و )مرااگ05/3 یااگژیو ناایا رادااقم )مرااگ
هبلولحم مدع رامیت زا بیترتلولحم و یشاپ اب یشاپ7/8 ورکیم رلاوام
دیئورتساونیساربهب تسدینعم فلاتخا نودب رگید رامیت هس .دمآ اب راد
رازه نزو یاراد رگیدکی یرتشیب هناد ( داندوب دهااش هب تبسن لوداج
0ب .)ساریئورتساونید هب ازافا تلعیش اسقتیم لولاسی وط وایل نداش
لولااس رازااه نزو شیازاافا هااب رااجنم داایدرگ هااناد (Asha &
Lingakumar, 2015.) یردنکسا(Eskandari, 2011) زین شیازفا
رازه نزو یئورتساونیسارب فرصم اب هناد.دومن شرازگ ار د
تشادرب صخاش: یگژیو نیا هبینعم روط تاحت یراد ریثأات
یکشخ لباقتم رثا× یکاشخ لباقتم رثا و لاس× لولحم راراق یاشاپ
( تفرگ لودج5.) ( صخاش نیا رادقم نیرتلااب3/50 زا و مود لاس رد )
دح رد یرایبآ رامیت388 ( دش لصاح یعارز تیفرظ دصرد لودج5) و
فا اب هب یکشخ شنت تدش شیاز57 و78 دانور یعارز تیفرظ دصرد
داد ناشن یشهاک، هبیروط هکنییاپ یرایبآ رامیت رد نآ رادقم نیرت78
هاک داش لصاح لاس نیمه رد یعارز تیفرظ دصرد00/37 و داصرد
هبینعم روطمود لاس هباشم .دوب رثکادح رادقم زا رتمک یراد، نیرتشیب
صخاش نیا رادقم یراایبآ راامیت هاب وبرم لوا لاس رد داح رد388
اهنت هک دوب یعارز تیفرظ دصرد00/8 رد راامیت نیمه زا رتمک دصرد
یگژیو نیا یشهاک دنور .دوب مود لاس شیازافا ااب زاین لوا لااس رد
دیدرگ تبث شنت تدش، ما اینعمراد نیگنایم هاسیاقم .دوبنااه نایا ی
یگژیو تحت ریثأتخ لباقتم رثالولحم و یکش( یشاپ لودج0 نااشن )
لولحم هک داد دح رد یرایبآ رامیت رد یشاپ388 یعارز تیفرظ دصرد،
یگژیو نیا تحت ار ریثأتدادن رارق، ردیلاح ،شنات تدش شیازفا اب هک
لولحمیگژیو نیا رد توافتم راتفر هب رجنم یشاپ لولحم .دش اب یشاپ
ونیسارب تظلغ رد دیئورتسا7/8 ورکیم رد رلاوامشنات حطاس ود راه،
یگژیو نیا رادقم نیرتلااب دندش ثعاب ار، ما ا دیدش شنت حطس رد اهنت
ینعم شیازفا هب رجنم یکشخ راد75/30 رد دهااش هب تبسن یدصرد
.دیدرگ شنت حطس نیمه
هب لولحم رد صخااش نایا ،لاح ره دیئورتاساونیسارب یاشاپ7/8
مورکیم( میلام شنت اب رلاو00/50یانعم توافت )دصرد رد نآ ااب یراد
( دهاش3/50 طیارش رد نینوتلام .تشادن یرایبآ لامرن حطس اب )دصرد
ینعم ریثأت میلام شنت و شنت مدع ااما ،تاشادن صخاش نیا رب یراد
یانعم شیازافا ثاعاب تاظلغ ود راه رد دیداش شنت طیارش رد یراد
ولحم مدع رامیت هب تبسنل( دیدرگ هدشرکذ طیارش رد یشاپ لودج0 .)
زا یکااح تاشادرب صخاش نیاب رد یزتناسوتف هداام عایزوت ییآرااک
مادنانیاربانب و تسا هایگ فلتخم یاه، زا یصخاشیلباقت یاراب هاایگ
صیصخت هب عبانممادانایاه ( تاسا یاشیاز و یاشیورCarrotero,
Serrayo, Bnet, Perello, & Miralles, 2010.) رد،یااقیقحت
مقر تشادرب صخاش Titicaca نیاب تشاک خیرات و لاس هب هتسب05
ات75 مقر و دصرد 30 Regalona دتسا هدش شرازگ دصر هک لیلد
توافت یلصایگژیو نیا هاناد دراکلمع ندوب لااب هب روکذم هعلاطم رد
شرکذ شیامزآ رد اونیکیمرب هد ددرگ.(Lavini et al., 2014)
(Anjume et al., 2011b.) دنق ردنیچ هایگ کشخ و رت نزو (Beta
vulgaris) رثا رد زا هدافتاسا50 شیازافا دیلونیاسارب یاپا داد نااشن
(Schilling, Schiller, & Otto, 1991 زا هدافتااسا .)50 یااپا
دیلونیسارب یراطع ینادعمش هایگ رد (Pelargonium graveolens)،
گرب زتنسوتف تعرس شیازفاتیاهن رد و اه، عمجت شیازفاتسیزهدوت
دشر شیازفا و ییاوه مادنا هب ار تشاد لابند. شیازفا زتنسوتف تعرس
گراب لیفورلک صخاش شیازفا هب وبرم نایا زا هدافتاسا هاجیتن ،ااه
تسا هدش شرازگ نومروه(Sengupta, Banik, Bhui, & Mitra,
2011). دراکلمع شیازافاکشخ هدام ونیسارب دربراااک ااابدیئورتاسا
یم دناوتهب لیلدهعسوت داجیا اب هک دشاب گرب حطس رتشیب کای عابنم
کیژولویزیفی دمآراکثعاب یتفاایرد روان زا رتاشیب هچره هدافتسا و رد
،هجیتن شیازافا دراکلمعکشخ هدام و ناااقهد .تااسا هداش رتشیب
ناراااکمه(Dehghan , Balouchi, Yadavi, & Safikhani,
2017) دیلونیاسارب ااب هاک مدنگ یتسیز درکلمع نازیم رد شیازفا زین
لوالحمدندومن شرازاگ ار دواب هداش یاشاپ.
:هناد رازه نزوشنت تارثا و لاس رثا و یکاشخلولحمیاشاپ
یگژیو نیا رب ینعم( دوب راد لودج5.) داد ناشن نیگنایم هسیاقم جیاتن
لوا لاس رد هناد رازه نزو هک00/7 تاسا مود لااس زا رتشیب دصرد
( لودج0ًلاامتحا رما نیا .) هبنییاپ لیلد ترارح هجرد ندوب رتداح رثکا
( دااشاب لوا لاااس رد یااشیاز نارود یااط ردلکااش 3.) هااسیاقم
نیگنایمیگژیو نیا یاه تحتریثأت شیازافا هاک داد نااشن یکاشخ
هب یرایبآ نازیم شهاک ،یکشخ شنت تدش57 و78 تایفرظ دصرد
ینعم شهاک هب رجنم ،یعارزدش هناد رازه نزو راد، هبیروط هاک نایا
اک دیدش و میلام شنت رد شههب اب ربارب بیترت55/0 و00 دوب دصرد
( لودج7.) هناد رازه نزورپ هرود لوط و تعرس عباتتاسا هناد ندش
لماع نیا ود ره یکشخ و تحت ار اهریثأت یم شهاک و هداد رارق دهد
ماع ود تکراشم ول راپ هرود لوط و تعرسهاناد نداش، تنییعهداننک
تاسا هاناد ییااهن نزو (Alvaro, Isidro, Villegas, García del
Moral, 2008ت رد .) یقیقح راثا دروم رد راب یتبواطر شناتازاجای
درکلمعدیدرگ صخشم مدنگ هناد نزو هکریثأتزج نیرتریذپو درکلمع
یمدشاب .نآاه اد هناد رازه نزو هک دنتشاد راهظدیداش شنت طیارش ر،
39 تفا دصرد اراذل .داد ناشن، نزو شهااک ایرط زا یکاشخ شنت
یاام هاناد درااکلمع شهاااک بااجوم هااناد رازاهدرااگ( دBarjasteh,
Nezami, Khazaie, & Zand, 2019 .)یم رظن هبدسر هاک اماوعل
شهاکهداانهد هااناد رازااه نزو هااجیتن تنااسوتف نازاایم شهاااکز،
یخذ داوم بسانمان عیزوت و تاردیهوبرکهریا دیداش شنات طیاراش رد
یکشخداشاب (Gholipour, Ebadi, & Permon, 2016.) هاسیاقم
نیگنایمیاگژیو نایا یاه تاحت ریثأاتلولحم هاک داد نااشن یاشاپ
( نیرااتمک30/3 ( نیرتااشیب و )مرااگ05/3 یااگژیو ناایا رادااقم )مرااگ
هبلولحم مدع رامیت زا بیترتلولحم و یشاپ اب یشاپ7/8 ورکیم رلاوام
دیئورتساونیساربهب تسدینعم فلاتخا نودب رگید رامیت هس .دمآ اب راد
رازه نزو یاراد رگیدکی یرتشیب هناد ( داندوب دهااش هب تبسن لوداج
0ب .)ساریئورتساونید هب ازافا تلعیش اسقتیم لولاسی وط وایل نداش
لولااس رازااه نزو شیازاافا هااب رااجنم داایدرگ هااناد (Asha &
Lingakumar, 2015.) یردنکسا(Eskandari, 2011) زین شیازفا
رازه نزو یئورتساونیسارب فرصم اب هناد.دومن شرازگ ار د
تشادرب صخاش: یگژیو نیا هبینعم روط تاحت یراد ریثأات
یکشخ لباقتم رثا× یکاشخ لباقتم رثا و لاس× لولحم راراق یاشاپ
( تفرگ لودج5.) ( صخاش نیا رادقم نیرتلااب3/50 زا و مود لاس رد )
دح رد یرایبآ رامیت388 ( دش لصاح یعارز تیفرظ دصرد لودج5) و
فا اب هب یکشخ شنت تدش شیاز57 و78 دانور یعارز تیفرظ دصرد
داد ناشن یشهاک، هبیروط هکنییاپ یرایبآ رامیت رد نآ رادقم نیرت78
هاک داش لصاح لاس نیمه رد یعارز تیفرظ دصرد00/37 و داصرد
هبینعم روطمود لاس هباشم .دوب رثکادح رادقم زا رتمک یراد، نیرتشیب
صخاش نیا رادقم یراایبآ راامیت هاب وبرم لوا لاس رد داح رد388
اهنت هک دوب یعارز تیفرظ دصرد00/8 رد راامیت نیمه زا رتمک دصرد
یگژیو نیا یشهاک دنور .دوب مود لاس شیازافا ااب زاین لوا لااس رد
دیدرگ تبث شنت تدش، ما اینعمراد نیگنایم هاسیاقم .دوبنااه نایا ی
یگژیو تحت ریثأتخ لباقتم رثالولحم و یکش( یشاپ لودج0 نااشن )
لولحم هک داد دح رد یرایبآ رامیت رد یشاپ388 یعارز تیفرظ دصرد،
یگژیو نیا تحت ار ریثأتدادن رارق، ردیلاح ،شنات تدش شیازفا اب هک
لولحمیگژیو نیا رد توافتم راتفر هب رجنم یشاپ لولحم .دش اب یشاپ
ونیسارب تظلغ رد دیئورتسا7/8 ورکیم رد رلاوامشنات حطاس ود راه،
یگژیو نیا رادقم نیرتلااب دندش ثعاب ار، ما ا دیدش شنت حطس رد اهنت
ینعم شیازفا هب رجنم یکشخ راد75/30 رد دهااش هب تبسن یدصرد
.دیدرگ شنت حطس نیمه
هب لولحم رد صخااش نایا ،لاح ره دیئورتاساونیسارب یاشاپ7/8
مورکیم( میلام شنت اب رلاو00/50یانعم توافت )دصرد رد نآ ااب یراد
( دهاش3/50 طیارش رد نینوتلام .تشادن یرایبآ لامرن حطس اب )دصرد
ینعم ریثأت میلام شنت و شنت مدع ااما ،تاشادن صخاش نیا رب یراد
یانعم شیازافا ثاعاب تاظلغ ود راه رد دیداش شنت طیارش رد یراد
ولحم مدع رامیت هب تبسنل( دیدرگ هدشرکذ طیارش رد یشاپ لودج0 .)
زا یکااح تاشادرب صخاش نیاب رد یزتناسوتف هداام عایزوت ییآرااک
مادنانیاربانب و تسا هایگ فلتخم یاه، زا یصخاشیلباقت یاراب هاایگ
صیصخت هب عبانممادانایاه ( تاسا یاشیاز و یاشیورCarrotero,
Serrayo, Bnet, Perello, & Miralles, 2010.) رد،یااقیقحت
مقر تشادرب صخاش Titicaca نیاب تشاک خیرات و لاس هب هتسب05
ات75 مقر و دصرد 30 Regalona دتسا هدش شرازگ دصر هک لیلد
توافت یلصایگژیو نیا هاناد دراکلمع ندوب لااب هب روکذم هعلاطم رد
شرکذ شیامزآ رد اونیکیمرب هد ددرگ.(Lavini et al., 2014)
644 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
لودج7- نیگنایم هسیاقماهیگژیو ی یاههزادنایریگ هدش رثأتم)یعارز تیفرظ زا دصرد بسح رب یرایبآ( یکشخ و لاس لباقتم رثا زا
Table 7- Means comparison of measured traits affected by interaction of year and irrigation
لاس
Year
یکشخ
Drought (% of
field capacity)
درکلمع
Yield (g m
-2
)
تشادرب صخاش
Harvest index
(%)
1 100 299.3
a
* 23.9
a
1 75 285.4
a
23.6
ab
1 50 211.5
b
21.5
ab
2 100 300.5
a
24.1
a
2 75 269.2
a
23.8
a
2 50 189.7
b
20.4
b
*نوتس ره رد، نیگنایماه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج توافت دصردینعمرادی دنرادن
* Means in each column followed by the similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan
multiple range test
( ناراکمه و یمساقGhasemi et al., 2021 یاشیامزآ ماجنا اب )
،نادرگباتفآ یور دیلونیاااسارب تاابثم رثا راب تااشادرب صخاااش ار
.دندومن شرازگیکاشخ شنت طیاراش رد، شهااک ثاعاب بآ دوابمک
وام لااقتنا و تخاس ،ییاذغ رصانع بذج رد هاایگ ییاناوت هدرورااپ دا
یمراما نایا و دوش، یام شهااک ار تاشادرب صخااشداهد. نایا رد
تااعلاطم رد بآ شنات دوابهب رد دیئورتاسونیسارب شاقن هب صوصخ
( تسا هدش هراشا یدایزMohanabharathi, Sritharan, Senthil,
& Ravikesavan, 2019; Roudbari, Abbaspour, Kalantari,
& Aien, 2020 .)هتفای یاهیتاقیقحت لااس رد رایخا یااه زا یکااح
تسا نیا تاراثا شهااک یاراب دایفم رایسب بیکرت کی نینوتلام هک
شنت یاهتسیزیطیحم ،بهصوصخ یکشخ شنات یام( داشابShi,
Chen, Wei, & He, 2016.)
درکلمعهناد
حطس رد یکشخ و لاس لباقتم رثا دصرد جنپ لامتحا لباقتم رثا و
لولحم و یکشخ شنتدصرد کی لامتحا حطس رد یشاپ دراکلمع راب
ینعم هناد( دوب راد لودج5) .رایسب فلاتخا رد هاناد دراکلمع رد یئزج
دح رد یرایبآ یاهرامیت388 و57 رد یاعارز تیفرظ دصرد لااس ود
ینعم شیامزآ ،دوبن رادما اهاب ااهرامیت نیا ود ره یدیلوت درکلمع روط
ینعمرامیت زا یراد دح رد یرایبآ یاه78 راه رد یعارز تیفرظ دصرد
دیدش شنت رد اهنت .دندوب رتشیب شیامزآ لاس ود) داح رد یراایبآ78
یعارز تیفرظ دصرد( ( لوا لااس رد دراکلمع نازایم7/533 رد مراگ
رمرتمعب )7/33 دصرد ( دوب رتشیب مود لاس هب تبسن لودج5) نیا هک
ًلاامتحا بهترارح هجرد هطساونییااپ رثکاداح یاه رد لوا لااس رد رت
یزتناسوتف داوم اذل و هتساک هایگ ،فنت تدش زا هک دشاب یشیاز هرود
هناد هب یرتشیبراک ادایپ شیازافا دراکلمع و هدش لقتنم اه .تاسا هد
سیاقمهیاه لولحم و یکاشخ لباقتم رثا نیگنایم دراکلمع راب یاشاپ
( لودج0یم ناشن ) دربراک هک دهد7/8 رلاوامورکیم دیئورتاساونیسارب
دح رد یرایبآ رد388 عارز تیفرظ دصرد( یلامرن) دراکلمع نیرتشیب
( هناد0/085 رد مرگعبرمرتمهاک دوامن دیلوت ار ) یااهرامیت ریااس ااب
لولحملولحم مدع رامیت و یشاپ تواافت یراایبآ زا حطس نیا رد یشاپ
ینعم ااب یااهرامیت رد هلصاح یاهدرکلمع نیرتلااب زا و تشادن یراد
دربراک7/8 رلاوامورکیمداح رد یراایبآ و دیئورتاساونیسارب 57 و78
یعارز تیفرظ دصردهب بیترت05 و5/7 دواب رتاشیب دصرد ایا هاک ن
یاانعم اااه شیازاافادااندوب راد یاااهرامیت هاایلک یداایلوت درااکلمع .
لولحملولحم مدع ،هطوبرم دهاش لماش میلام شنت رد یشاپ ،یاشاپ
هبطینعم رودرکلمع زا یرادلصاح یاه شنت طیارش رد اهرامیت نیا زا
شنات رامیت یارب یدیلوت درکلمع نیرتمک .دندوب رتشیب یکشخ دیدش
هدافتسا نودب و دیدش میظنت زاهدننک طیاراش رد .دیدرگ تبث دشر یاه
دیدش شنت، لولحم یااهرامیت هامهیانعم شیازافا ثاعاب یاشاپ راد
لولحم مدع رامیت هب تبسن درکلمع هباشم ،طیارش نیا رد .دندش یشاپ
یکشخ میلام شنت ( دح رد یرایبآ57 یعارز تیفرظ دصرد) نین مه
یئورتاساونیسارب هاب العتم شیازفا نیرتشیب د7/8 .دواب رلاوامورکیم
نامه زا هک روط رضاح یقحت جیاتنیمربدیآ، یکاشخ شنت، دراکلمع
هناداونیک .داد شهاک ارنیاابلاح طیاراش ود ره رد ، دیداش و مایلام
یکشخ دیلونیسارب دربراک ،7/8 رلاوامورکیم، اد شیازافا ار دراکلمع د
( لودج0( نارااکمه و موجنآ .)Anjum et al., 2017 یاشهوژپ رد )
ارش رد ترذ یورییکشخ شنت ط، شهااک هاجیتن ار درکلمع شهاک
دنق ریاس و تاردیهوبرک شهاک ،یزتنسوتف تیلاعف .داندومن شرازگ اه
تیلاعف ریییت اب تسا نکمم دیئورتساونیسارب شیازافا و یامیزنآ یااه
ااشغ یرادیاپء اک تاسلاپورلک ه،تایاهن رد یواق هاضرع هاب راجنم
تلایمیسآوتفیم اهدوش، ( داهد شیازافا ار هناد درکلمعYue et al.,
2019لباق دوبهب .)هاظحلام یجرااخ دربرااک ااب ترذ دراکلمع رد یا
تسا هدش شرازگ یکشخ شنت طیارش رد دیئورتساونیسارب(Talaat,
لودج7- نیگنایم هسیاقماهیگژیو ی یاههزادنایریگ هدش رثأتم)یعارز تیفرظ زا دصرد بسح رب یرایبآ( یکشخ و لاس لباقتم رثا زا
Table 7- Means comparison of measured traits affected by interaction of year and irrigation
لاس
Year
یکشخ
Drought (% of
field capacity)
درکلمع
Yield (g m
-2
)
تشادرب صخاش
Harvest index
(%)
1 100 299.3
a
* 23.9
a
1 75 285.4
a
23.6
ab
1 50 211.5
b
21.5
ab
2 100 300.5
a
24.1
a
2 75 269.2
a
23.8
a
2 50 189.7
b
20.4
b
*نوتس ره رد، نیگنایماه ،دنتسه کرتشم فورح یاراد هک یی ساساربآنومز نکناد طس ردح نپ لامتحاج توافت دصردینعمرادی دنرادن
* Means in each column followed by the similar letter(s) are not significantly different at %5 probability level, using Duncan
multiple range test
( ناراکمه و یمساقGhasemi et al., 2021 یاشیامزآ ماجنا اب )
،نادرگباتفآ یور دیلونیاااسارب تاابثم رثا راب تااشادرب صخاااش ار
.دندومن شرازگیکاشخ شنت طیاراش رد، شهااک ثاعاب بآ دوابمک
وام لااقتنا و تخاس ،ییاذغ رصانع بذج رد هاایگ ییاناوت هدرورااپ دا
یمراما نایا و دوش، یام شهااک ار تاشادرب صخااشداهد. نایا رد
تااعلاطم رد بآ شنات دوابهب رد دیئورتاسونیسارب شاقن هب صوصخ
( تسا هدش هراشا یدایزMohanabharathi, Sritharan, Senthil,
& Ravikesavan, 2019; Roudbari, Abbaspour, Kalantari,
& Aien, 2020 .)هتفای یاهیتاقیقحت لااس رد رایخا یااه زا یکااح
تسا نیا تاراثا شهااک یاراب دایفم رایسب بیکرت کی نینوتلام هک
شنت یاهتسیزیطیحم ،بهصوصخ یکشخ شنات یام( داشابShi,
Chen, Wei, & He, 2016.)
درکلمعهناد
حطس رد یکشخ و لاس لباقتم رثا دصرد جنپ لامتحا لباقتم رثا و
لولحم و یکشخ شنتدصرد کی لامتحا حطس رد یشاپ دراکلمع راب
ینعم هناد( دوب راد لودج5) .رایسب فلاتخا رد هاناد دراکلمع رد یئزج
دح رد یرایبآ یاهرامیت388 و57 رد یاعارز تیفرظ دصرد لااس ود
ینعم شیامزآ ،دوبن رادما اهاب ااهرامیت نیا ود ره یدیلوت درکلمع روط
ینعمرامیت زا یراد دح رد یرایبآ یاه78 راه رد یعارز تیفرظ دصرد
دیدش شنت رد اهنت .دندوب رتشیب شیامزآ لاس ود) داح رد یراایبآ78
یعارز تیفرظ دصرد( ( لوا لااس رد دراکلمع نازایم7/533 رد مراگ
رمرتمعب )7/33 دصرد ( دوب رتشیب مود لاس هب تبسن لودج5) نیا هک
ًلاامتحا بهترارح هجرد هطساونییااپ رثکاداح یاه رد لوا لااس رد رت
یزتناسوتف داوم اذل و هتساک هایگ ،فنت تدش زا هک دشاب یشیاز هرود
هناد هب یرتشیبراک ادایپ شیازافا دراکلمع و هدش لقتنم اه .تاسا هد
سیاقمهیاه لولحم و یکاشخ لباقتم رثا نیگنایم دراکلمع راب یاشاپ
( لودج0یم ناشن ) دربراک هک دهد7/8 رلاوامورکیم دیئورتاساونیسارب
دح رد یرایبآ رد388 عارز تیفرظ دصرد( یلامرن) دراکلمع نیرتشیب
( هناد0/085 رد مرگعبرمرتمهاک دوامن دیلوت ار ) یااهرامیت ریااس ااب
لولحملولحم مدع رامیت و یشاپ تواافت یراایبآ زا حطس نیا رد یشاپ
ینعم ااب یااهرامیت رد هلصاح یاهدرکلمع نیرتلااب زا و تشادن یراد
دربراک7/8 رلاوامورکیمداح رد یراایبآ و دیئورتاساونیسارب 57 و78
یعارز تیفرظ دصردهب بیترت05 و5/7 دواب رتاشیب دصرد ایا هاک ن
یاانعم اااه شیازاافادااندوب راد یاااهرامیت هاایلک یداایلوت درااکلمع .
لولحملولحم مدع ،هطوبرم دهاش لماش میلام شنت رد یشاپ ،یاشاپ
هبطینعم رودرکلمع زا یرادلصاح یاه شنت طیارش رد اهرامیت نیا زا
شنات رامیت یارب یدیلوت درکلمع نیرتمک .دندوب رتشیب یکشخ دیدش
هدافتسا نودب و دیدش میظنت زاهدننک طیاراش رد .دیدرگ تبث دشر یاه
دیدش شنت، لولحم یااهرامیت هامهیانعم شیازافا ثاعاب یاشاپ راد
لولحم مدع رامیت هب تبسن درکلمع هباشم ،طیارش نیا رد .دندش یشاپ
یکشخ میلام شنت ( دح رد یرایبآ57 یعارز تیفرظ دصرد) نین مه
یئورتاساونیسارب هاب العتم شیازفا نیرتشیب د7/8 .دواب رلاوامورکیم
نامه زا هک روط رضاح یقحت جیاتنیمربدیآ، یکاشخ شنت، دراکلمع
هناداونیک .داد شهاک ارنیاابلاح طیاراش ود ره رد ، دیداش و مایلام
یکشخ دیلونیسارب دربراک ،7/8 رلاوامورکیم، اد شیازافا ار دراکلمع د
( لودج0( نارااکمه و موجنآ .)Anjum et al., 2017 یاشهوژپ رد )
ارش رد ترذ یورییکشخ شنت ط، شهااک هاجیتن ار درکلمع شهاک
دنق ریاس و تاردیهوبرک شهاک ،یزتنسوتف تیلاعف .داندومن شرازگ اه
تیلاعف ریییت اب تسا نکمم دیئورتساونیسارب شیازافا و یامیزنآ یااه
ااشغ یرادیاپء اک تاسلاپورلک ه،تایاهن رد یواق هاضرع هاب راجنم
تلایمیسآوتفیم اهدوش، ( داهد شیازافا ار هناد درکلمعYue et al.,
2019لباق دوبهب .)هاظحلام یجرااخ دربرااک ااب ترذ دراکلمع رد یا
تسا هدش شرازگ یکشخ شنت طیارش رد دیئورتساونیسارب(Talaat,
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 644
Shawky, & Ibrahim, 2015; Anjum et al., 2011a). راامیت
اب ناهایگ50- یپا یم دیلونیسارب کیزیسبآ دیسا حطس شیازفا اب دناوت
یرط زا و ا هاتوک و هناد ندش رپ تعرس شیازف نآ تدم ندرک ثعاب
دواش دراکلمع دوابهب (Farooq, Hussain, & Siddique, 2014 .)
ب تظلغ ود ره رد زین نینوتلامههدرب راکیانعم شیازافا ثعاب هدش راد
لولحم مداع راامیت هب تبسن درکلمع دیداش شنات طیاراش رد یاشاپ
.دش یکشخهداد ناشن فلتخم تاعلاطم ایرط زا نینواتلام هاک دانا
راکوزاس یاهیتوافتم یماهایگ راب یکاشخ یافنم تاراثا داناوت ار نا
شهاکهداد درکلمع ونآاه راوشد طیارش نیا تحت اربدوابه .داشخب
نینوتلامهبیتنآ کی ناونعهانوگ حطس شهاک هب یوق نادیسکااهی
سکا لاعفینژ ارش رد هکیط کشخ شنتشیازافا ی یامدانبای، کامک
یمبیاسآ شهاک و یزتنسوتف متسیس فح ثعاب لمع نیا .دنک یاه
یم ویتادیااسکا( ددرااگAhmad et al., 2021.) نیاان مه دربراااک
نیئتورپ یاوااتحم شیازاافا ثااعاب نینوااتلام داواام و لواالحم یاااه
میظنت تاحت نااهایگ رد لولحم یاهدنق و نیلورپ دننام یزمسا هدننک
یم یکشخ شنتیم کمک ناهایگ هب داوم نیا .دوش ییااناوت اات داننک
یاسآ شهاک و بآ فح یارب یرتهبب هتاشاد یکاشخ زا یاشان یاه
دنشاب (Ahmad et al., 2021) هجیتن رد و، لاصاح یرتلااب درکلمع
.ددرگ
هجیتن یریگ
هبروط یلک، یم زا یراایبآ بآ حطس شهاک اب هک دومن نایب ناوت
388 یکشخ شنت حطس شیازفا اب ای و یعارز تیفرظ دصرد، عاافترا
دشر تعرس ،هتوب صخااش و هناد رازه نزو ،گرب حطس صخاش ،هایگ
شهاک تشادرب، ردیلااح ،،نااسرولف لایفورلک نازایم هاک یاواتحم
نیلورپتاردیهوبرک نازیم و.دندرک ادیپ شیازفا لولحم یاه یلع مغر
یگژیو رد شیازفارکذ یاههدش، ًاتیاهن و هایگ کشخ نزو هناد درکلمع
.درک ادیپ شهاک یکشخ شنت طیارش تحت یترابع هب، یعافد متسیس
ب حطس رد راوشد طیارش اب هلباقم هب رداق هایگ یتاذه ،دوابن هدامآ دوجو
ما ا اب نینوتلام و دیئورتساونیسارب دربراک ریثأتیگژیو ربهدشرکذ یاه،
.دنداد شیازفا یدح ات ار هایگ ناوت ریثأتیگژیو یضعب رد نینوتلام ،اه
بهب رتلااب تظلغ رد صوصخهراک بهدر هدشرثؤم دیئورتاساونیسارب زا رت
،دوبما اهبروطیلک، یگژیو رثکا رد وهعلاطم دروم یاه، تاظلغ دربراک
ینعی دیئورتساونیسارب رتلااب7/8 یرایبآ طیارش هس ره رد رلاومورکیم
ب وه یکشخ دیدش و میلام شنت طیارش رد صوصخرثؤم و دش عقاو رت
اب تسناوت ریثأتیگژیو رب تبثماهرکذ ی عاافترا شیازافا یانعی هداش
صخااش ،هاناد رازاه نزو ،گراب حطاس صخااش ،دشر تعرس ،هتوب
،تشادربنیلورپ یاوتحم، تاردیهوبرک لیفورلک شهاک و لولحم یاه
و کاشخ نزو شیازفا هب رجنم ،ناسرولف،تایاهن رد هاناد دراکلمع
رامیت زا لصاح هناد درکلمع .دوش 7/8 ونیسارب رلاومورکیمیئورتسا رد د
میلام شنت طیارش ( دح رد یرایبآ57 یعارز تیفرظ دصرد) هب تبسن
لامرن یرایبآ رامیت(آب دح رد یرای388 یعارز تیفرظ دصرد) نوداب و
لولحمیشاپ، اهنت50/0 نتفراگ راراق هاب هجوت اب اذل .دوب رتمک دصرد
اراش ااب نداش هاجاوم و فراط کی زا کشخ هقطنم رد نامروشکی ط
لاس رد یلاسکشخ نوامروه نایا زا هدافتاسا ،رگید فرط زا ریخا یاه
یهایگ یم دناوتتاریثأت ناهایگ رب یکشخ شنت یفنمهلمج زا ار اونیک
یالح هار و هداد شهاکرثؤام رد یزروااشک تادایلوت شیازافا یاراب
همین و کشخ طانم.دشاب کشخ
References
1. Ahmad, S., Muhammad, I., Wang, G. Y., Zeeshan, M., Yang, L., Ali, I., & Zhou, X. (2021). Ameliorative effect of
melatonin improves drought tolerance by regulating growth, photosynthetic traits and leaf ultrastructure of maize
seedlings. BMC Plant Biology, 21, 368. https://doi.org/10.1186/s12870-021-03160-w
2. Ali, B., Hayat, S., & Ahmad, A. (2007). 28-Homobrassinolide ameliorates the saline stress in chickpea (Cicer
arietinum L.). Environmental Experimental Botany , 59(2), 217 -223
https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2005.12.002
3. Alizadeh, A. (2001). Practical Hydrology Principles. Astan Ghods Razavi Press, Mashhad, Iran. (In Persian)
4. Alvaro, F., Isidro, J., Villegas, D., García del Moral, L. F., & Royo, C. (2008). Breeding effects on grain filling,
biomass partitioning, and remobilization in Mediterranean durum wheat. Agronomy Journal, 100(2), 361-370.
https://doi.org/10.2134/agronj2007.0090
5. Anjum, S. A., Ashraf, U., Zohaib, A., Tanveer, M., Naeem, M., Ali, I., & Nazir, U. (2017). Growth and
development responses of crop plants under drought stress: A review. Zemdirbyste, 104(3), 26.
ttps://doi.org/10.13080/Z-A.2017.104.034
6. Anjum, S. A., Wang, L. C., Farooq, M., Hussain, M., Xue, L. L., & Zou, C. M. (2011a). Brassinolide application
improves the drought tolerance in maize through modulation of enzymatic antioxidants and leaf gas exchange.
Journal of Agronomy and Crop Science, 197(3), 177-185. https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.2010.00459.x
7. Anjum, S. A., Xie, X. Y., Wang, L. C., Saleem, M. F., Man, C., & Lei, W. (2011b). Morphological, physiological
and biochemical responses of plants to drought stress. African Journal of Agricultural Research, 6(9), 2026-2032.
https://doi.org/10.4236/ajps.2011.23036
8. Aranjuelo, I., Molero, G., Erice, G., Christophe Avice, J., & Nogués, S. (2011). Plant physiology and proteomics
reveals the leaf response to drought in alfalfa (Medicago sativa L.). Journal of Experimental Botany, 62(1), 111-
Shawky, & Ibrahim, 2015; Anjum et al., 2011a). راامیت
اب ناهایگ50- یپا یم دیلونیسارب کیزیسبآ دیسا حطس شیازفا اب دناوت
یرط زا و ا هاتوک و هناد ندش رپ تعرس شیازف نآ تدم ندرک ثعاب
دواش دراکلمع دوابهب (Farooq, Hussain, & Siddique, 2014 .)
ب تظلغ ود ره رد زین نینوتلامههدرب راکیانعم شیازافا ثعاب هدش راد
لولحم مداع راامیت هب تبسن درکلمع دیداش شنات طیاراش رد یاشاپ
.دش یکشخهداد ناشن فلتخم تاعلاطم ایرط زا نینواتلام هاک دانا
راکوزاس یاهیتوافتم یماهایگ راب یکاشخ یافنم تاراثا داناوت ار نا
شهاکهداد درکلمع ونآاه راوشد طیارش نیا تحت اربدوابه .داشخب
نینوتلامهبیتنآ کی ناونعهانوگ حطس شهاک هب یوق نادیسکااهی
سکا لاعفینژ ارش رد هکیط کشخ شنتشیازافا ی یامدانبای، کامک
یمبیاسآ شهاک و یزتنسوتف متسیس فح ثعاب لمع نیا .دنک یاه
یم ویتادیااسکا( ددرااگAhmad et al., 2021.) نیاان مه دربراااک
نیئتورپ یاوااتحم شیازاافا ثااعاب نینوااتلام داواام و لواالحم یاااه
میظنت تاحت نااهایگ رد لولحم یاهدنق و نیلورپ دننام یزمسا هدننک
یم یکشخ شنتیم کمک ناهایگ هب داوم نیا .دوش ییااناوت اات داننک
یاسآ شهاک و بآ فح یارب یرتهبب هتاشاد یکاشخ زا یاشان یاه
دنشاب (Ahmad et al., 2021) هجیتن رد و، لاصاح یرتلااب درکلمع
.ددرگ
هجیتن یریگ
هبروط یلک، یم زا یراایبآ بآ حطس شهاک اب هک دومن نایب ناوت
388 یکشخ شنت حطس شیازفا اب ای و یعارز تیفرظ دصرد، عاافترا
دشر تعرس ،هتوب صخااش و هناد رازه نزو ،گرب حطس صخاش ،هایگ
شهاک تشادرب، ردیلااح ،،نااسرولف لایفورلک نازایم هاک یاواتحم
نیلورپتاردیهوبرک نازیم و.دندرک ادیپ شیازفا لولحم یاه یلع مغر
یگژیو رد شیازفارکذ یاههدش، ًاتیاهن و هایگ کشخ نزو هناد درکلمع
.درک ادیپ شهاک یکشخ شنت طیارش تحت یترابع هب، یعافد متسیس
ب حطس رد راوشد طیارش اب هلباقم هب رداق هایگ یتاذه ،دوابن هدامآ دوجو
ما ا اب نینوتلام و دیئورتساونیسارب دربراک ریثأتیگژیو ربهدشرکذ یاه،
.دنداد شیازفا یدح ات ار هایگ ناوت ریثأتیگژیو یضعب رد نینوتلام ،اه
بهب رتلااب تظلغ رد صوصخهراک بهدر هدشرثؤم دیئورتاساونیسارب زا رت
،دوبما اهبروطیلک، یگژیو رثکا رد وهعلاطم دروم یاه، تاظلغ دربراک
ینعی دیئورتساونیسارب رتلااب7/8 یرایبآ طیارش هس ره رد رلاومورکیم
ب وه یکشخ دیدش و میلام شنت طیارش رد صوصخرثؤم و دش عقاو رت
اب تسناوت ریثأتیگژیو رب تبثماهرکذ ی عاافترا شیازافا یانعی هداش
صخااش ،هاناد رازاه نزو ،گراب حطاس صخااش ،دشر تعرس ،هتوب
،تشادربنیلورپ یاوتحم، تاردیهوبرک لیفورلک شهاک و لولحم یاه
و کاشخ نزو شیازفا هب رجنم ،ناسرولف،تایاهن رد هاناد دراکلمع
رامیت زا لصاح هناد درکلمع .دوش 7/8 ونیسارب رلاومورکیمیئورتسا رد د
میلام شنت طیارش ( دح رد یرایبآ57 یعارز تیفرظ دصرد) هب تبسن
لامرن یرایبآ رامیت(آب دح رد یرای388 یعارز تیفرظ دصرد) نوداب و
لولحمیشاپ، اهنت50/0 نتفراگ راراق هاب هجوت اب اذل .دوب رتمک دصرد
اراش ااب نداش هاجاوم و فراط کی زا کشخ هقطنم رد نامروشکی ط
لاس رد یلاسکشخ نوامروه نایا زا هدافتاسا ،رگید فرط زا ریخا یاه
یهایگ یم دناوتتاریثأت ناهایگ رب یکشخ شنت یفنمهلمج زا ار اونیک
یالح هار و هداد شهاکرثؤام رد یزروااشک تادایلوت شیازافا یاراب
همین و کشخ طانم.دشاب کشخ
References
1. Ahmad, S., Muhammad, I., Wang, G. Y., Zeeshan, M., Yang, L., Ali, I., & Zhou, X. (2021). Ameliorative effect of
melatonin improves drought tolerance by regulating growth, photosynthetic traits and leaf ultrastructure of maize
seedlings. BMC Plant Biology, 21, 368. https://doi.org/10.1186/s12870-021-03160-w
2. Ali, B., Hayat, S., & Ahmad, A. (2007). 28-Homobrassinolide ameliorates the saline stress in chickpea (Cicer
arietinum L.). Environmental Experimental Botany , 59(2), 217 -223
https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2005.12.002
3. Alizadeh, A. (2001). Practical Hydrology Principles. Astan Ghods Razavi Press, Mashhad, Iran. (In Persian)
4. Alvaro, F., Isidro, J., Villegas, D., García del Moral, L. F., & Royo, C. (2008). Breeding effects on grain filling,
biomass partitioning, and remobilization in Mediterranean durum wheat. Agronomy Journal, 100(2), 361-370.
https://doi.org/10.2134/agronj2007.0090
5. Anjum, S. A., Ashraf, U., Zohaib, A., Tanveer, M., Naeem, M., Ali, I., & Nazir, U. (2017). Growth and
development responses of crop plants under drought stress: A review. Zemdirbyste, 104(3), 26.
ttps://doi.org/10.13080/Z-A.2017.104.034
6. Anjum, S. A., Wang, L. C., Farooq, M., Hussain, M., Xue, L. L., & Zou, C. M. (2011a). Brassinolide application
improves the drought tolerance in maize through modulation of enzymatic antioxidants and leaf gas exchange.
Journal of Agronomy and Crop Science, 197(3), 177-185. https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.2010.00459.x
7. Anjum, S. A., Xie, X. Y., Wang, L. C., Saleem, M. F., Man, C., & Lei, W. (2011b). Morphological, physiological
and biochemical responses of plants to drought stress. African Journal of Agricultural Research, 6(9), 2026-2032.
https://doi.org/10.4236/ajps.2011.23036
8. Aranjuelo, I., Molero, G., Erice, G., Christophe Avice, J., & Nogués, S. (2011). Plant physiology and proteomics
reveals the leaf response to drought in alfalfa (Medicago sativa L.). Journal of Experimental Botany, 62(1), 111-
644 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
123. https://doi.org/10.1093/jxb/erq249
9. Asha, A., & Lingakumar, K. (2015). Effect of 24-epibrassinollide on the morphological and biochemical
constitutions Vigna unguiculata (L.) seedlings. Indian Journal Science Research and Technology, 3(1), 35-39.
10. Ashraf, M. F. M. R., & Foolad, M. R. (2007). Roles of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress
resistance. Environmental and Experimental Botany , 59(2), 206 -216.
https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2005.12.006
11. Ashraf, M., Akram, N. A., Arteca, R. N., & Foolad, M. R. (2010). The physiological, biochemical and molecular
roles of brassinosteroids and salicylic acid in plant processes and salt tolerance. CRC. Critical Review Plant
Science, 29(3), 162-190. https://doi.org/10.1080/07352689.2010.483580
12. Babai, K., AminiDehagi, M., Modares-Sanavi, S. A. M., & Jabbari, R. (2010). Effect of water stress on
morphological characteristics, content of proline and thymol in thyme. Iran. Journal of Medicinal and Aromatic
Plants, 26(2), 251-239. (In Persian). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.6939
13. Bajguz, A., & Hayat, S. (2009). Effects of brassinosteroids on the plant responses to environmental stresses. Plant
Physiology Biochemistry, 47(1), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.plaphy.2008.10.002
14. Barjasteh, A., Nezami, A., Khazaie, H., & Zand, E. (2019). Effects of deficit irrigation and wild oat (Avena
ludoviciana) density on yield and yield components of wheat. Iranian Journal of Field Crops Research, 17(1), 1-
14. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/gsc.v17i1.57485
15. Bates, L. S., Waldren, R. P., & Teare, I. D. (1973). Rapid determination of free proline for water-stress
studies. Plant and Soil, 39, 205–207. https://doi.org/10.1007/BF00018060
16. Bera, A. K., Singh, A. L., & Kumar, R. (2014). Influence of brassinolide foliar application on growth and yield of
sunflower (Helianthus annuus L.). Journal of Plant Growth Regulation , 33(2), 385-395.
https://doi.org/10.1007/s00344-014-9402-5
17. Bijanzadeh, E., Nosrati, K., & Egan, T. (2010). Influence of seed priming techniques on germination and
emergence of rapeseed (Brassica napus L.). Seed Science and Technology, 38, 242-247. (In Persian).
https://doi.org/10.22067/gsc.v17i1.57485
18. Boroujerdnia, M., Bihamta, M., Alami Said, K., & Abdossi, V. (2016). Effect of drought tension on proline
content, soluble carbohydrates, electrolytes leakage and relative water content of bean (Phaseolus vulgaris L.).
Scientific Journal of Crop Physiology , I.A.U. Ahvaz, 8(29), 23-41. (in Persian).
http://dorl.net/dor/20.1001.1.2008403.1395.8.29.2.2
19. Carrotero, R., Serrayo, R. A., Bnet, M. O., Perello, A. E., & Miralles, D. J. (2010). Absorbed radiotion and
radiation use efficiency as effected by foliar diseases in relation to their vertical position into the canopy in wheat.
Field Crops Reserch, 916, 189-195. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2009.12.009
20. Dashab, S., & Omidi, H. (2021). Investigation the effect of drought tension and seed pretreatment on physiological
and biochemical traits of quinoa (Chenopodium quinoa). Scientific Journal of Crop Physiology, 12(48), 5-23.
21. Dawood, M. G. (2018). Improving drought tolerance of quinoa plant by foliar treatment of trehalose. Agricultural
Engineering International: CIGR Journal, 19(5), 245-254.
22. Dehghan, M., Balouchi, H. R., Yadavi, A. R., & Safikhani, F. (2017). Effect of foliar application of brassinolide on
grain yield and yield components of bread wheat (Triticum aestivum L.) cv. Sirvan under terminal drought stress
conditions. Iranian Journal Crop Science , 19(1), 40-56. (in Persian)
http://dorl.net/dor/20.1001.1.15625540.1396.19.1.4.0
23. Elewa, T. A., Sadak, M. S., & Saad, A. M. (2017). Proline treatment improves physiological responses in quinoa
plants under drought stress. Bioscience Research, 14(1), 21-33.
24. Eskandari, M. (2011). The effect of 28-Homobrassinolid in reducing the effects of drought in savory herbs.
International Journal Plant Physiology Biochemistry, 3(11), 183-187.
25. Farooq, M., Wahid, A., & Basra, S. M. A. (2009). Improving water relations and gas exchange with
brassinosteroids in rice under drought stress. Journal of Agronomy and Crop Science, 195(4), 262-269.
https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.2009.00368.x
26. Farooq, M., Hussain, M., & Siddique, K. H. M. (2014). Drought stress in wheat during flowering and grain-filling
periods. Critical Reviews in Plant Sciences, 33(4), 331–349. https://doi.org/10.1080/07352689.2014.875291
27. Farshad, A., Mirzaei, H., & Rezaei, M. (2023). Effects of exogenous melatonin on growth and yield of broccoli
(Brassica oleracea) under different irrigation regimes. Journal of Plant Physiology and Biochemistry, 178, 102-
112. https://doi.org/10.1016/j.jplph.2023.02.005
28. Gardner, F. P., Pearce, R. B., & Mitchell, R. L. (1985). Physiology of Crop Plants. Iowa State University Press,
Ames, Iowa, USA.
29. Ghasemi, M., Jahanbeen, S., Latifmanesh, H., Faraji, H., & Mirshekari, A. (2021). Effect of brasinolid foliar
application on some physiological and agronomic characteristics of sunflower (Helianthus annuus L) under drought
stress condition. Journal of Crop Production, 14(1), 31-48. https://doi.org/10.22069/EJCP.2021.18084.2339
30. Gholipour, S., Ebadi, A., & Permon, G. H. (2016). Components of different genotypes of grain of bread wheat.
Crop Physiology Jouranl, 8(11), 111-128.
123. https://doi.org/10.1093/jxb/erq249
9. Asha, A., & Lingakumar, K. (2015). Effect of 24-epibrassinollide on the morphological and biochemical
constitutions Vigna unguiculata (L.) seedlings. Indian Journal Science Research and Technology, 3(1), 35-39.
10. Ashraf, M. F. M. R., & Foolad, M. R. (2007). Roles of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress
resistance. Environmental and Experimental Botany , 59(2), 206 -216.
https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2005.12.006
11. Ashraf, M., Akram, N. A., Arteca, R. N., & Foolad, M. R. (2010). The physiological, biochemical and molecular
roles of brassinosteroids and salicylic acid in plant processes and salt tolerance. CRC. Critical Review Plant
Science, 29(3), 162-190. https://doi.org/10.1080/07352689.2010.483580
12. Babai, K., AminiDehagi, M., Modares-Sanavi, S. A. M., & Jabbari, R. (2010). Effect of water stress on
morphological characteristics, content of proline and thymol in thyme. Iran. Journal of Medicinal and Aromatic
Plants, 26(2), 251-239. (In Persian). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.6939
13. Bajguz, A., & Hayat, S. (2009). Effects of brassinosteroids on the plant responses to environmental stresses. Plant
Physiology Biochemistry, 47(1), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.plaphy.2008.10.002
14. Barjasteh, A., Nezami, A., Khazaie, H., & Zand, E. (2019). Effects of deficit irrigation and wild oat (Avena
ludoviciana) density on yield and yield components of wheat. Iranian Journal of Field Crops Research, 17(1), 1-
14. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/gsc.v17i1.57485
15. Bates, L. S., Waldren, R. P., & Teare, I. D. (1973). Rapid determination of free proline for water-stress
studies. Plant and Soil, 39, 205–207. https://doi.org/10.1007/BF00018060
16. Bera, A. K., Singh, A. L., & Kumar, R. (2014). Influence of brassinolide foliar application on growth and yield of
sunflower (Helianthus annuus L.). Journal of Plant Growth Regulation , 33(2), 385-395.
https://doi.org/10.1007/s00344-014-9402-5
17. Bijanzadeh, E., Nosrati, K., & Egan, T. (2010). Influence of seed priming techniques on germination and
emergence of rapeseed (Brassica napus L.). Seed Science and Technology, 38, 242-247. (In Persian).
https://doi.org/10.22067/gsc.v17i1.57485
18. Boroujerdnia, M., Bihamta, M., Alami Said, K., & Abdossi, V. (2016). Effect of drought tension on proline
content, soluble carbohydrates, electrolytes leakage and relative water content of bean (Phaseolus vulgaris L.).
Scientific Journal of Crop Physiology , I.A.U. Ahvaz, 8(29), 23-41. (in Persian).
http://dorl.net/dor/20.1001.1.2008403.1395.8.29.2.2
19. Carrotero, R., Serrayo, R. A., Bnet, M. O., Perello, A. E., & Miralles, D. J. (2010). Absorbed radiotion and
radiation use efficiency as effected by foliar diseases in relation to their vertical position into the canopy in wheat.
Field Crops Reserch, 916, 189-195. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2009.12.009
20. Dashab, S., & Omidi, H. (2021). Investigation the effect of drought tension and seed pretreatment on physiological
and biochemical traits of quinoa (Chenopodium quinoa). Scientific Journal of Crop Physiology, 12(48), 5-23.
21. Dawood, M. G. (2018). Improving drought tolerance of quinoa plant by foliar treatment of trehalose. Agricultural
Engineering International: CIGR Journal, 19(5), 245-254.
22. Dehghan, M., Balouchi, H. R., Yadavi, A. R., & Safikhani, F. (2017). Effect of foliar application of brassinolide on
grain yield and yield components of bread wheat (Triticum aestivum L.) cv. Sirvan under terminal drought stress
conditions. Iranian Journal Crop Science , 19(1), 40-56. (in Persian)
http://dorl.net/dor/20.1001.1.15625540.1396.19.1.4.0
23. Elewa, T. A., Sadak, M. S., & Saad, A. M. (2017). Proline treatment improves physiological responses in quinoa
plants under drought stress. Bioscience Research, 14(1), 21-33.
24. Eskandari, M. (2011). The effect of 28-Homobrassinolid in reducing the effects of drought in savory herbs.
International Journal Plant Physiology Biochemistry, 3(11), 183-187.
25. Farooq, M., Wahid, A., & Basra, S. M. A. (2009). Improving water relations and gas exchange with
brassinosteroids in rice under drought stress. Journal of Agronomy and Crop Science, 195(4), 262-269.
https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.2009.00368.x
26. Farooq, M., Hussain, M., & Siddique, K. H. M. (2014). Drought stress in wheat during flowering and grain-filling
periods. Critical Reviews in Plant Sciences, 33(4), 331–349. https://doi.org/10.1080/07352689.2014.875291
27. Farshad, A., Mirzaei, H., & Rezaei, M. (2023). Effects of exogenous melatonin on growth and yield of broccoli
(Brassica oleracea) under different irrigation regimes. Journal of Plant Physiology and Biochemistry, 178, 102-
112. https://doi.org/10.1016/j.jplph.2023.02.005
28. Gardner, F. P., Pearce, R. B., & Mitchell, R. L. (1985). Physiology of Crop Plants. Iowa State University Press,
Ames, Iowa, USA.
29. Ghasemi, M., Jahanbeen, S., Latifmanesh, H., Faraji, H., & Mirshekari, A. (2021). Effect of brasinolid foliar
application on some physiological and agronomic characteristics of sunflower (Helianthus annuus L) under drought
stress condition. Journal of Crop Production, 14(1), 31-48. https://doi.org/10.22069/EJCP.2021.18084.2339
30. Gholipour, S., Ebadi, A., & Permon, G. H. (2016). Components of different genotypes of grain of bread wheat.
Crop Physiology Jouranl, 8(11), 111-128.
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 644
31. Golestanifar, F., Mahmoodi, S., Fallahi, H. R., & Shahidi, A. (2024). Evaluation of physiological growth analysis
of some quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) varieties under different moisture levels in spring and summer
planting dates at South Khorasan region. Iranian Journal of Field Crops Research, 22(1), 45-70. (in Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2023.82969.1255
32. Gonzalez, J. A., Gallardo, M., Hilal, M. B., Rosa, M. D., & Prado, F. E. (2009). Physiological responses of quinoa
(Chenopodium quinoa) to drought and waterlogging stresses: Dry matter partitioning. Botanical Studies, 50(1), 35–
42.
33. Hasanzadeh, H., Shakerdargah, G., & Darjani, F. (2013). Determination of the best planting date of quinoa
(Chenopodium quinoa) in South coast of Iran. The First National Electronic Conference on Advanced Topics in
Horticultural Science. 19 and 20 November, Jahrom University, Iran.
34. Irigoyen, J. J., Einerich, D. W., & Sánchez-Díaz, M. (1992). Water stress induced changes in concentrations of
proline and total soluble sugars in nodulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiologia Plantarum, 84(1), 55-60.
https://doi.org/10.1111/j.1399-3054.1992.tb08764.x
35. Jacobsen, S. E., Liu, F., & Jensen, C. R. (2009). Does root-sourced ABA play a role for regulation of stomata under
drought in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Scientia Horticulturae, 122(2), 281-287.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2009.05.019
36. Jaleel, C. A., Manivannan, P., Wahid, A., Farooq, M., Somasundaram, R., & Panneerselvam, R. (2009). Drought
stress in plants: A review on morphological characteristics and pigments composition. International Journal of
Agriculture and Biology, 11, 100-105
37. Janas, K. M., & Posmyk, M. M. (2013). Melatonin, an underestimated natural substance with great potential for
agricultural application. Acta Physiologiae Plantarum, 35, 3285-3292. https://doi.org/10.1007/s11738-013-1372-0
38. Jemima, J., Bhattacharjee, P., & Singhal, R. S. (2011). Melatonin a review on the lesser-known potential
nutraceutical. International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 2(8), 1975-87.
http://doi.org/10.13040/IJPSR.0975-8232.2(8).1975-87
39. Kitajima, M., & Butler, W. L. (1975). Quenching of chlorophyll fluorescence and primary photochemistry in
chloroplasts by dibromothymoquinone. Biochimica et Biophysica Acta, 376(1), 105-115.
https://doi.org/10.1016/0005-2728(75)90209-1
40. Lavini, A., Pulvento, C., d’Andria, R., Riccardi, M., Choukr-Allah, R., Belhabib, O., Yazar, A., Incekaya, Ç.,
Metin Sezen, S., Qadir, M., & Jacobsen, S. E. (2014). Quinoa’s potential in the Mediterranean region. Journal of
Agronomy and Crop Science, 200, 344-360. https://doi.org/10.1111/jac.12069
41. Li, J., Yang, P., Gan, Y., Yu, J., & Xie, J. (2015). Brassinosteroid alleviates chilling-induced oxidative stress in
pepper by enhancing antioxidation systems and maintenance of photosystem II. Acta Physiologia Plantarum,
37(11):222. https://doi.org/10.1007/s11738-015-1966-9
42. Li, Z., Zhang, S., Li, S., Li, H., Yan, L., Wang, Y., Zhang, Q., & Zhang, S. (2021). Melatonin enhances drought
tolerance by regulating leaf stomatal behavior, carbon and nitrogen metabolism, and related gene expression in
maize plants. Frontiers in Plant Science, 12, 703303. https://doi.org/10.3389/fpls.2021.703303
43. Li, H., Liu, Y., Zhen, B., Lv, M., Zhou, X., Yong, B., Niu, Q., & Yang, S. (2024). Proline spray relieves the
adverse effects of drought on wheat flag leaf function. Plants, 13(7), 957. https://doi.org/10.3390/plants13070957
44. Miranda-Apodaca, J., Yoldi-Achalandabaso, A., Aguirresarobe, A., Del-Canto, A., & Pérez-López, U. (2018).
Similarities and differences between the responses to osmotic and ionic stress in quinoa from a water use
perspective. Agricultural Water Management, 203, 344-352. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2018.03.026
45. Mohanabharathi, M., Sritharan, N., Senthil, A., & Ravikesavan, R. (2019). Physiological studies for yield
enhancement in finger millet under drought condition. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 8(3), 3308-
3312.
46. Ozoni Davaji, A., Esfahani, M., Sami Zadeh, H., & Rabiei, M. (2008). Effect of planting pattern and plant density
on growth indices and radiation use efficiency of apetalous flowers and petalled rapeseed (Brassica napus L.)
cultivars. Iranian Journal of Crop Sciences, 9(4), 382-400. (in Persian with English abstract).
https://dorl.net/dor/20.1001.1.15625540.1386.9.4.7.9
47. Parkash, V., & Singh, S. (2020). A review on potential plant-based water stress indicators for vegetable crops.
Sustainability, 12(12), 3945. https://doi.org/10.3390/su12123945
48. Ranjan, A., Archana, K., & Ranjan, S. (2017). Gossypium herbaceum ghcyp1 regulates water-use efficiency and
drought tolerance by modulating stomatal activity and photosynthesis in transgenic tobacco. Biosciences.
Biotechnology Research Asia, 14(3), 869-880. https://doi.org/10.13005/bbra/2520
49. Reiter, R. J., Tan, D. X., Zhou, Z., Cruz, M. H. C., Fuentes-Broto, L., & Galano, A. (2015). Phytomelatonin:
Assisting plants to survive and thrive. Molecules, 20, 7396-7437. https://doi.org/10.3390/molecules20047396
50. Roudbari, N., Abbaspour, H., Kalantari, K., & Aien, A. (2020). The role of signaling of hydrogen peroxide and 24-
epibrassinosteroid on physiological traits of cumin (Cuminum cyminum L.) under drought stress. Iranian Journal of
Plant Physiology, 10(3), 3243-3254. https://doi.org/10.30495/ijpp.2020.1893417.1204
51. Ruiz-Sanchez, M. C., Domingo, R., Torrecillas, A., & Perez-Pastor, A. (2000). Water stress preconditioning to
31. Golestanifar, F., Mahmoodi, S., Fallahi, H. R., & Shahidi, A. (2024). Evaluation of physiological growth analysis
of some quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) varieties under different moisture levels in spring and summer
planting dates at South Khorasan region. Iranian Journal of Field Crops Research, 22(1), 45-70. (in Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2023.82969.1255
32. Gonzalez, J. A., Gallardo, M., Hilal, M. B., Rosa, M. D., & Prado, F. E. (2009). Physiological responses of quinoa
(Chenopodium quinoa) to drought and waterlogging stresses: Dry matter partitioning. Botanical Studies, 50(1), 35–
42.
33. Hasanzadeh, H., Shakerdargah, G., & Darjani, F. (2013). Determination of the best planting date of quinoa
(Chenopodium quinoa) in South coast of Iran. The First National Electronic Conference on Advanced Topics in
Horticultural Science. 19 and 20 November, Jahrom University, Iran.
34. Irigoyen, J. J., Einerich, D. W., & Sánchez-Díaz, M. (1992). Water stress induced changes in concentrations of
proline and total soluble sugars in nodulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiologia Plantarum, 84(1), 55-60.
https://doi.org/10.1111/j.1399-3054.1992.tb08764.x
35. Jacobsen, S. E., Liu, F., & Jensen, C. R. (2009). Does root-sourced ABA play a role for regulation of stomata under
drought in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Scientia Horticulturae, 122(2), 281-287.
https://doi.org/10.1016/j.scienta.2009.05.019
36. Jaleel, C. A., Manivannan, P., Wahid, A., Farooq, M., Somasundaram, R., & Panneerselvam, R. (2009). Drought
stress in plants: A review on morphological characteristics and pigments composition. International Journal of
Agriculture and Biology, 11, 100-105
37. Janas, K. M., & Posmyk, M. M. (2013). Melatonin, an underestimated natural substance with great potential for
agricultural application. Acta Physiologiae Plantarum, 35, 3285-3292. https://doi.org/10.1007/s11738-013-1372-0
38. Jemima, J., Bhattacharjee, P., & Singhal, R. S. (2011). Melatonin a review on the lesser-known potential
nutraceutical. International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 2(8), 1975-87.
http://doi.org/10.13040/IJPSR.0975-8232.2(8).1975-87
39. Kitajima, M., & Butler, W. L. (1975). Quenching of chlorophyll fluorescence and primary photochemistry in
chloroplasts by dibromothymoquinone. Biochimica et Biophysica Acta, 376(1), 105-115.
https://doi.org/10.1016/0005-2728(75)90209-1
40. Lavini, A., Pulvento, C., d’Andria, R., Riccardi, M., Choukr-Allah, R., Belhabib, O., Yazar, A., Incekaya, Ç.,
Metin Sezen, S., Qadir, M., & Jacobsen, S. E. (2014). Quinoa’s potential in the Mediterranean region. Journal of
Agronomy and Crop Science, 200, 344-360. https://doi.org/10.1111/jac.12069
41. Li, J., Yang, P., Gan, Y., Yu, J., & Xie, J. (2015). Brassinosteroid alleviates chilling-induced oxidative stress in
pepper by enhancing antioxidation systems and maintenance of photosystem II. Acta Physiologia Plantarum,
37(11):222. https://doi.org/10.1007/s11738-015-1966-9
42. Li, Z., Zhang, S., Li, S., Li, H., Yan, L., Wang, Y., Zhang, Q., & Zhang, S. (2021). Melatonin enhances drought
tolerance by regulating leaf stomatal behavior, carbon and nitrogen metabolism, and related gene expression in
maize plants. Frontiers in Plant Science, 12, 703303. https://doi.org/10.3389/fpls.2021.703303
43. Li, H., Liu, Y., Zhen, B., Lv, M., Zhou, X., Yong, B., Niu, Q., & Yang, S. (2024). Proline spray relieves the
adverse effects of drought on wheat flag leaf function. Plants, 13(7), 957. https://doi.org/10.3390/plants13070957
44. Miranda-Apodaca, J., Yoldi-Achalandabaso, A., Aguirresarobe, A., Del-Canto, A., & Pérez-López, U. (2018).
Similarities and differences between the responses to osmotic and ionic stress in quinoa from a water use
perspective. Agricultural Water Management, 203, 344-352. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2018.03.026
45. Mohanabharathi, M., Sritharan, N., Senthil, A., & Ravikesavan, R. (2019). Physiological studies for yield
enhancement in finger millet under drought condition. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 8(3), 3308-
3312.
46. Ozoni Davaji, A., Esfahani, M., Sami Zadeh, H., & Rabiei, M. (2008). Effect of planting pattern and plant density
on growth indices and radiation use efficiency of apetalous flowers and petalled rapeseed (Brassica napus L.)
cultivars. Iranian Journal of Crop Sciences, 9(4), 382-400. (in Persian with English abstract).
https://dorl.net/dor/20.1001.1.15625540.1386.9.4.7.9
47. Parkash, V., & Singh, S. (2020). A review on potential plant-based water stress indicators for vegetable crops.
Sustainability, 12(12), 3945. https://doi.org/10.3390/su12123945
48. Ranjan, A., Archana, K., & Ranjan, S. (2017). Gossypium herbaceum ghcyp1 regulates water-use efficiency and
drought tolerance by modulating stomatal activity and photosynthesis in transgenic tobacco. Biosciences.
Biotechnology Research Asia, 14(3), 869-880. https://doi.org/10.13005/bbra/2520
49. Reiter, R. J., Tan, D. X., Zhou, Z., Cruz, M. H. C., Fuentes-Broto, L., & Galano, A. (2015). Phytomelatonin:
Assisting plants to survive and thrive. Molecules, 20, 7396-7437. https://doi.org/10.3390/molecules20047396
50. Roudbari, N., Abbaspour, H., Kalantari, K., & Aien, A. (2020). The role of signaling of hydrogen peroxide and 24-
epibrassinosteroid on physiological traits of cumin (Cuminum cyminum L.) under drought stress. Iranian Journal of
Plant Physiology, 10(3), 3243-3254. https://doi.org/10.30495/ijpp.2020.1893417.1204
51. Ruiz-Sanchez, M. C., Domingo, R., Torrecillas, A., & Perez-Pastor, A. (2000). Water stress preconditioning to
644 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن22 هرامش ،4 ،ناتسمز 0413
improve drought resistance in young apricot plants. Plant Science, 156, 245-251. https://doi.org/10.1016/S0168-
9452(00)00262-4
52. Salek Mearaji, H., Tavakoli, A., & Sepahvand, N. A. (2020). Evaluating the effect of cytokinin foliar application
on morphological traits and yield of quinoa (Chenopodium quinoa willd.) under optimal irrigation and drought
stress conditions. Journal of Crop Ecophysiology, 14(4), 479-498. https://doi.org/10.22059/jci.2020.292821.2298
53. Sarafraz Ardekani, M. R. (2019). Kinetin and 24-epibrassinolide - induced antioxidant responses in three wheat
cultivars during drought stress in grain filling stage. Plant Process and Function, 8(29), 313-327.
http://jispp.iut.ac.ir/article-1-898-fa.html
54. Schilling, G., Schiller, C., & Otto, S. (1991). Influence of brassinosteroid on organ retention and enzyme activities
of sugarbeet plants. In: H. G. Cutler T. Yokota and G. Adam (Eds.), Brassinosteroids. Chemistry, Bioactivity and
Applications. American Chemica Society, Washington DC, USA. pp. 208-219.
55. Sengupta, K., Banik, N. C., Bhui, S., & Mitra, S. (2011). Effect of brassinolide on growth and yield of summer
green gram crop. Journal of Crop and Weed, 7(2), 152-154.
56. Shah, F. A., Ullah, A., Dar, M. H., & Komatsu, S. (2020). Melatonin as a potent antioxidant for abiotic stress
tolerance in plants: Advances an d prospects. Plant Science, 290, 110285.
https://doi.org/10.1016/j.plantsci.2019.110285
57. Shi, H., Chen, K., Wei, Y., & He, C. (2016). Fundamental issues of melatonin-mediated stress signaling in plants.
Frontiers in Plant Sciecnce, 7, 11-24. https://doi.org/10.3389/fpls.2016.01124
58. Sun, Y., Liu, F., Bendevis, M., Shabala, S., & Jacobsen, S. E. (2014). Sensitivity of two quinoa (Chenopodium
quinoa Willd.) varieties to progressive drought stress. Journal of Agronomy and Crop Science, 200(1), 12-23.
https://doi.org/10.1111/jac.12042
59. Talaat, N. B., Shawky, B. T., & Ibrahim, A. S. (2015). Alleviation of drought-induced oxidative stress in maize
(Zea mays L.) plants by dual application of 24-epibrassinolide and spermine. Environmental and Experimental
Botany, 113, 47-58. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2015.01.006
60. Tan, D. X. (2015). Melatonin and plants. Journal of Experimental Botany, 66, 625-625.
https://doi.org/10.1093/jxb/eru523
61. Tan, D. X., Hardeland, R., Manchester, L. C., Korkmaz, A., Ma, S., RosalesCorral, S., & Reiter, R. J. (2012).
Functional roles of melatonin in plants, and perspectives in nutritional and agricultural science. Journal of
Experimental Botany, 63, 577-597. https://doi.org/10.1093/jxb/err256
62. Telahigue, D. C., Yahia, L., Aljane, B. F., Belhouchett, K., & Toumi, L. (2017). Grain yield, biomass productivity
and water use efficiency in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) under drought stress. Journal of Scientific
Agriculture, 1, 222-232. https://doi.org/10.25081/jsa.2017.v1.67
63. Torrecillas, A., Rodriguez, P., & Sanchez-Blanco, M. J. (2003). Comparision of growth, leaf water relations and
gas exchange of Cistus albidus and Cistus monspeliensis plants irrigated with water of different NaCl salinity
levels. Scientia Horticulture, 97, 353-368. https://doi.org/10.1016/S0304-4238(02)00161-9
64. Vardhini, B. V., & Anjum, N. A. (2015). Brassinosteroids make plant life easier under abiotic stresses mainly by
modulating major components of antioxidant defense system. Frontiers in Environmental Science, 2, 67.
https://doi.org/10.3389/fenvs.2014.00067
65. Vega-Gálvez, A., Miranda, M., Vergara, J., Uribe, E., Puente, L., & Martínez, E. A. (2010). Nutrition facts and
functional potential of quinoa (Chenopodium quinoa willd.), an ancient Andean grain: A review. Journal of the
Science of Food and Agriculture, 90, 2541-2547. https://doi.org/10.1002/jsfa.4158
66. Vriet, C., Russinova, E., & Reuzeau, C. (2012). Boosting crop yields with plant steroids. Plant Cell, 24(3), 842-
857. https://doi.org/10.1105/tpc.111.094912
67. Wang, P., Sun, X., Li, C., Wei, Z., Liang, D., & Ma, F. (2013). Long ‐term exogenous application of melatonin
delays drought ‐induced leaf senescence in apple. Journal of Pineal Research, 54, 292 -302.
https://doi.org/10.1111/jpi.12017
68. Xu, Z., Huang, S., Xie, Y., Wang, S., Jin, N., Jin, L., Tie, J., Meng, X., Li, Z., Lyu, J., & Yu, J. (2023).
Physiological responses of coriander (Coriandrum sativum L.) to exogenous 2,4-epibrassinolide at different
concentrations. BMC Plant Biology, 23, 649. https://doi.org/10.1186/s12870-023-04684-z
69. Yari, P., Keshtkar, A. H., & Sepehri, A. (2014). Evaluation of water stress effect on growth and yield of spring
safflower. Plant Products Technology, 14(2), 101-117. (in Persian).
70. Yue, J., You, Y., Zhang, L., Fu, Z., Wang, J., Zhang, J., & Guy, R. D. (2019). Exogenous 24- epibrassinolide
alleviates effects of salt stress on chloroplasts and photosynthesis in Robinia pseudoacacia L. seedlings. Journal of
Plant Growth Regulation, 38(2), 669-682. https://doi.org/10.1007/s00344-018-9881-0
71. Zhang, N., Zhao, B., Zhang, H. J., Weeda, S., Yang, C., Yang, Z. C., Ren, S., & Guo, Y. D. (2013). Melatonin
promotes water-stress tolerance, lateral root formation, and seed germination in cucumber (Cucumis sativus L.).
Journal of Pineal Research, 54(1), 15-23. https://doi.org/10.1111/j.1600-079X.2012.01015.x
72. Zhang, N., Sun, Q. Q., Zhang, H. J., Cao, Y. Y., Weeda, S., & Ren, S. X. (2015). Role of melatonin in abiotic stress
resistance in plants. Journal of Experimental Botany, 66, 647-656. https://doi.org/10.1093/jxb/eru336
improve drought resistance in young apricot plants. Plant Science, 156, 245-251. https://doi.org/10.1016/S0168-
9452(00)00262-4
52. Salek Mearaji, H., Tavakoli, A., & Sepahvand, N. A. (2020). Evaluating the effect of cytokinin foliar application
on morphological traits and yield of quinoa (Chenopodium quinoa willd.) under optimal irrigation and drought
stress conditions. Journal of Crop Ecophysiology, 14(4), 479-498. https://doi.org/10.22059/jci.2020.292821.2298
53. Sarafraz Ardekani, M. R. (2019). Kinetin and 24-epibrassinolide - induced antioxidant responses in three wheat
cultivars during drought stress in grain filling stage. Plant Process and Function, 8(29), 313-327.
http://jispp.iut.ac.ir/article-1-898-fa.html
54. Schilling, G., Schiller, C., & Otto, S. (1991). Influence of brassinosteroid on organ retention and enzyme activities
of sugarbeet plants. In: H. G. Cutler T. Yokota and G. Adam (Eds.), Brassinosteroids. Chemistry, Bioactivity and
Applications. American Chemica Society, Washington DC, USA. pp. 208-219.
55. Sengupta, K., Banik, N. C., Bhui, S., & Mitra, S. (2011). Effect of brassinolide on growth and yield of summer
green gram crop. Journal of Crop and Weed, 7(2), 152-154.
56. Shah, F. A., Ullah, A., Dar, M. H., & Komatsu, S. (2020). Melatonin as a potent antioxidant for abiotic stress
tolerance in plants: Advances an d prospects. Plant Science, 290, 110285.
https://doi.org/10.1016/j.plantsci.2019.110285
57. Shi, H., Chen, K., Wei, Y., & He, C. (2016). Fundamental issues of melatonin-mediated stress signaling in plants.
Frontiers in Plant Sciecnce, 7, 11-24. https://doi.org/10.3389/fpls.2016.01124
58. Sun, Y., Liu, F., Bendevis, M., Shabala, S., & Jacobsen, S. E. (2014). Sensitivity of two quinoa (Chenopodium
quinoa Willd.) varieties to progressive drought stress. Journal of Agronomy and Crop Science, 200(1), 12-23.
https://doi.org/10.1111/jac.12042
59. Talaat, N. B., Shawky, B. T., & Ibrahim, A. S. (2015). Alleviation of drought-induced oxidative stress in maize
(Zea mays L.) plants by dual application of 24-epibrassinolide and spermine. Environmental and Experimental
Botany, 113, 47-58. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2015.01.006
60. Tan, D. X. (2015). Melatonin and plants. Journal of Experimental Botany, 66, 625-625.
https://doi.org/10.1093/jxb/eru523
61. Tan, D. X., Hardeland, R., Manchester, L. C., Korkmaz, A., Ma, S., RosalesCorral, S., & Reiter, R. J. (2012).
Functional roles of melatonin in plants, and perspectives in nutritional and agricultural science. Journal of
Experimental Botany, 63, 577-597. https://doi.org/10.1093/jxb/err256
62. Telahigue, D. C., Yahia, L., Aljane, B. F., Belhouchett, K., & Toumi, L. (2017). Grain yield, biomass productivity
and water use efficiency in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) under drought stress. Journal of Scientific
Agriculture, 1, 222-232. https://doi.org/10.25081/jsa.2017.v1.67
63. Torrecillas, A., Rodriguez, P., & Sanchez-Blanco, M. J. (2003). Comparision of growth, leaf water relations and
gas exchange of Cistus albidus and Cistus monspeliensis plants irrigated with water of different NaCl salinity
levels. Scientia Horticulture, 97, 353-368. https://doi.org/10.1016/S0304-4238(02)00161-9
64. Vardhini, B. V., & Anjum, N. A. (2015). Brassinosteroids make plant life easier under abiotic stresses mainly by
modulating major components of antioxidant defense system. Frontiers in Environmental Science, 2, 67.
https://doi.org/10.3389/fenvs.2014.00067
65. Vega-Gálvez, A., Miranda, M., Vergara, J., Uribe, E., Puente, L., & Martínez, E. A. (2010). Nutrition facts and
functional potential of quinoa (Chenopodium quinoa willd.), an ancient Andean grain: A review. Journal of the
Science of Food and Agriculture, 90, 2541-2547. https://doi.org/10.1002/jsfa.4158
66. Vriet, C., Russinova, E., & Reuzeau, C. (2012). Boosting crop yields with plant steroids. Plant Cell, 24(3), 842-
857. https://doi.org/10.1105/tpc.111.094912
67. Wang, P., Sun, X., Li, C., Wei, Z., Liang, D., & Ma, F. (2013). Long ‐term exogenous application of melatonin
delays drought ‐induced leaf senescence in apple. Journal of Pineal Research, 54, 292 -302.
https://doi.org/10.1111/jpi.12017
68. Xu, Z., Huang, S., Xie, Y., Wang, S., Jin, N., Jin, L., Tie, J., Meng, X., Li, Z., Lyu, J., & Yu, J. (2023).
Physiological responses of coriander (Coriandrum sativum L.) to exogenous 2,4-epibrassinolide at different
concentrations. BMC Plant Biology, 23, 649. https://doi.org/10.1186/s12870-023-04684-z
69. Yari, P., Keshtkar, A. H., & Sepehri, A. (2014). Evaluation of water stress effect on growth and yield of spring
safflower. Plant Products Technology, 14(2), 101-117. (in Persian).
70. Yue, J., You, Y., Zhang, L., Fu, Z., Wang, J., Zhang, J., & Guy, R. D. (2019). Exogenous 24- epibrassinolide
alleviates effects of salt stress on chloroplasts and photosynthesis in Robinia pseudoacacia L. seedlings. Journal of
Plant Growth Regulation, 38(2), 669-682. https://doi.org/10.1007/s00344-018-9881-0
71. Zhang, N., Zhao, B., Zhang, H. J., Weeda, S., Yang, C., Yang, Z. C., Ren, S., & Guo, Y. D. (2013). Melatonin
promotes water-stress tolerance, lateral root formation, and seed germination in cucumber (Cucumis sativus L.).
Journal of Pineal Research, 54(1), 15-23. https://doi.org/10.1111/j.1600-079X.2012.01015.x
72. Zhang, N., Sun, Q. Q., Zhang, H. J., Cao, Y. Y., Weeda, S., & Ren, S. X. (2015). Role of melatonin in abiotic stress
resistance in plants. Journal of Experimental Botany, 66, 647-656. https://doi.org/10.1093/jxb/eru336
کاپناراکمه و رهوگ، لولحم ریثأتیشاپ اربدیئورتساونیس رب نینوتلام و یگژیویاه صخاش و ییایمشویبدشر یاه اونیک ... 644
73. Zhao, H., Ye, L., Wang, Y., Zhou, C., & Wang, J. (2017). Melatonin acts as a growth-stimulating and growth-
inhibitory hormone in plants, depending on its concentration. Journal of Experimental Botany, 68(9), 2191-2203.
https://doi.org/10.1093/jxb/erx098
74. Zhou, Y. L., You, X. Y., Wang, X. Y., Cui, L. H., Jiang, Z. H., & Zhang, K. P. (2024). Exogenous 24-
epibrassinolide enhanced drought tolerance and promoted BRASSINOSTEROID-INSENSITIVE2 expression of
quinoa. Plants, 13, 873. https://doi.org/10.3390/plants13060873
73. Zhao, H., Ye, L., Wang, Y., Zhou, C., & Wang, J. (2017). Melatonin acts as a growth-stimulating and growth-
inhibitory hormone in plants, depending on its concentration. Journal of Experimental Botany, 68(9), 2191-2203.
https://doi.org/10.1093/jxb/erx098
74. Zhou, Y. L., You, X. Y., Wang, X. Y., Cui, L. H., Jiang, Z. H., & Zhang, K. P. (2024). Exogenous 24-
epibrassinolide enhanced drought tolerance and promoted BRASSINOSTEROID-INSENSITIVE2 expression of
quinoa. Plants, 13, 873. https://doi.org/10.3390/plants13060873
Download
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 10
- Slides 19
- Age 340 days
Related Slideshows
1
MGV Residential Design projects for different clients, including a New Mexico Adobe project-1-.pdf
mannyvesa
28 views
16
EUNITED_Advocacy and Public Engagement through Visual Media
GeorgeDiamandis11
33 views
31
DESIGN THINKINGGG PPT 2 TOPIC IDEATION.pptx
HibaZaidi2
27 views
36
DESIGN THINKING CHAPTER 1 PPTT PPT 1.pptx
HibaZaidi2
30 views
112
Hinduism and Its History - PowerPoint Slides.pptx
ConorMcCormack10
26 views
20
Service Attributes of Manufactured Parts.pptx
MustafaEnesKrmac
27 views