Keynote Doordachte AI-strategie voorkomt didactische drama’s

'AI' is een systeemtechnologie met grote gevolgen voor het onderwijs (wat en hoe). Lerenden kunnen zelf bepalen ze deze tools willen gebruiken voor leren. Waar scholen voorheen ervoor kozen om een elektronische leeromgeving te gebruiken, hebben lerenden nu direct toegang tot AI-toepassingen via internet. Deze 'arrival technology' brengt nieuwe uitdagingen met zich mee. Een AI-strategie is daarom noodzakelijk. Dit stelde ik op 26 september 2025 tijdens mijn keynote op de conferentie Onderwijs Inzicht, georganiseerd door Kennisnet in samenwerking met PO-Raad, VO-raad en SIVON.

1. Doordachte AI-strategie voorkomt didactische drama’s
Wilfred Rubens

2. 19961993 1994 20052008

3. 19961993 1994 20052008
Impact op onderwijs beperkt

4. Artificiële intelligentie:
systeemtechnologie
Technologieën en systemen die
intelligentie nabootsen. Leren van
data, beslissingen nemen, patronen
herkennen, menselijke taal herkennen
en produceren (Nationale AI-cursus,
2025)

5. ChatGPT 5
Gemini Advanced 2.0 Flash
DALL-E oud
Kracht neemt fors toe

6. Alomtegenwoordig

7. Vraag 

Overzicht met bronnen

Gebruiker kiest, selecteert, scant

beoordeelt bronnen, verwerkt
Manier internet gebruik verandert

8. Vraag 

Kant en klaar antwoord

Beoordelen? Verwerken?

9. En dan heb ik het niet eens
gehad over de opkomst van
AI-agents!

10. •Afbeeldingen, infographics, video, audio
•Taalgerelateerde taken (mails, rapporten,
eenvoudiger teksten, vertalen,
samenvatten, aantekeningen uitwerken,
etc)
•Data analyse, patroonherkenning
•Workflow automatiseren (o.a. reis plannen,
boeken)
Ondersteunen bij werken en leren, en taken overnemen

11. •Afbeeldingen, infographics, video, audio
•Taalgerelateerde taken (mails, rapporten,
eenvoudiger teksten, vertalen,
samenvatten, aantekeningen uitwerken,
etc)
•Data analyse, patroonherkenning
•Workflow automatiseren (o.a. reis plannen,
boeken)
Ondersteunen bij werken en leren, en taken overnemen

12. •Problemen helpen oplossen (brainstorm,
scenario’s opstellen)
•Interactie met gebruikers (feedback,
Socratisch gesprek, gesprek historisch
figuur/expert, cliënt, diverse perspectieven)
•Programmeren (zonder kennis van
coderen)
•Diagnostiseren
•Onderzoek doen
Ondersteunen bij werken en leren, en taken overnemen

13. •Problemen helpen oplossen (brainstorm,
scenario’s opstellen)
•Interactie met gebruikers (feedback,
Socratisch gesprek, gesprek historisch
figuur/expert, cliënt, diverse perspectieven)
•Programmeren (zonder kennis van
coderen)
•Diagnostiseren
•Onderzoek doen
Ondersteunen bij werken en leren, en taken overnemen

14. Van de
onderwijsinstelling
Van de gebruiker
(net als zoekmachines,
maar dan ingrijpender)

15. Gevolgen voor wat we
moeten leren

16. •Wat moeten leerlingen nog leren als taken op vakgebied X uitgevoerd gaan worden
door een AI-toepassing?
•Wat moeten leerlingen nog leren op het gebied van Duits als AI-toepassingen veel
beter zijn in spreken en schrijven?
•Wat moeten leerlingen nog leren als het complexer wordt om kwaliteit AI-output te
checken?

17. Beschikken over basiskennis
en -vaardigheden
op het gebied van AI
Vermogen om effectief, efficiënt,
ethisch en veilig te werken
met nieuwe vormen van
mens-AI interactie.

18. AI dringt door in
onderwijsleerprocessen
(Gevolgen voor hoe we
doceren en leren)

19. •Wijze onderwijsontwikkeling (ontwikkeling leerinhoud, interactieve web apps, opdrachten, toetsen)
•Ondersteunende processen (marketing, communicatie, HR, beleidsontwikkeling, enzovoorts) Mogelijke invloed op onderwijs

20. •Didactiek (o.a. begeleiding en feedback)
•Leren lerenden (dialoog met Einstein) Mogelijke invloed op onderwijs

21. •Analyse en kritisch denken met
behulp van AI
•Feedback (eerste versie,
consistent)
•AI ter ondersteuning van schrijf-
en academische vaardigheden
•Creatief en interactief leren met
AI
•AI voor inclusiever onderwijs



O.a. Mace cs (2025)
Didactische dynamiek

22. •Afhankelijk worden
•Metacognitieve luiheid
•Leren ‘outsourcen’
Didactisch drama

24. AI-strategie 

noodzakelijk

25. Enkele elementen 

AI-strategie

26. Enkele elementen 

AI-strategie

27. Ambities: Hoe willen 

wij AI adopteren?

28. AI-versterkt

• Strategische AI-integratie met met behoud regie
leerkracht
• Uitdaging beperkingen AI door creatieve
opdrachten
• Heldere richtlijnen en doorlopende
professionalisering

AI-verboden

•Volledig AI-verbod in onderwijsomgeving
•Handhaving door locatiegebonden pen-
papier opdrachten
•Traditionele methoden met privacy-
bescherming prioriteit

29. Leren lerenden alleen op school?
AI alomtegenwoordig

Kun je AI kritisch leren gebruiken,
zonder het toe te passen?

Impact op kansengelijkheid?
Uit het onderwijs 

verbannen?

30. Internet 1.0
Laptop
Pen/papier
Datacenter
Datacenter
Datacenter

31. Enkele elementen 

AI-strategie

32. VerantwoordelijkheidTransparantie en 

verklaarbaarheid
Non-

discriminatie
Wie is verantwoordelijk 

voor gebruik AI?
Respecteer mensenrechten 

en toegankelijkheid
Bron: Unesco, 2025

33. Enkele elementen 

AI-strategie

34. ‘Weerstand’ is positiefVorm van betrokkenheid
Terechte zorgen over kwaliteit onderwijs
Gevolgen voor beroepsidentiteit
Dilemma’s (pedagogisch-didactisch, ethisch)
Dialoog!
Stop AI-evangelisatie

35. AI Advisory Board

36. • Een groep leerlingen, ouders/verzorgers en
medewerkers die adviseert over aangelegenheden die
met AI te maken hebben.
• Samen verkennen hoe AI kan worden geïntegreerd in
ons onderwijs en hoe we samen de uitdagingen en
kansen die AI biedt, kunnen aanpakken
• AI-strategie ontwikkelen

37. Voorbeeld Roercollege/Schöndeln
•Initiatief schooldirecteur (actief op dit gebied, gevoel voor urgentie)
•Extern begeleider
•Open (veel delen via sociale media)
•Ongeveer 3 bijeenkomsten per schooljaar
•Leerlingen, medewerkers, ouders, externen uit regio
•Samen onderwerpen bepalen (o.a. richtlijnen en afspraken,
professionalisering)
•18.30-20.15 uur
•Begeleid plus uitwerking resultaten

39. •Alomtegenwoordig
•Fundamenteel anders dan bijv. ELO
•Grote gevolgen voor onderwijs
•Kan positief en negatief uitpakken
•Samenvattend

41. https://mastodon.social/@wrubens

[email protected]