Lesson 7 - Water disputes and conflict resolution - ජල ආරවුල් සහ ගැටුම් නිරාකරණය

ජල ආරවුල් සහ ගැටුම් වලට හේතු
ජලය සඳහා ඇති අයිතිය
ජල සම්පතේ පාලනය
ජලය සඳහා ඇතිවන ජනවාර්ගික ආතතීන්
සම්පත් සඳහා ඇති අසමාන ප්‍රවේශය
ජල හිඟය හේතුවෙන් ඇතිවන ආරාවුල් සහ ගැටුම්
ශ්‍රී ලංකාවේ ජල හිගය පියවීමට ඇති උපාය මාර්ග
ශ්‍රී ලංකාවේ වාරිමාර්ග යෝජනා ක්‍රමවල ජල ආරවුල් සහ ගැටුම්
වාරිමාර්ග යෝජනා ක්‍රමවල ජල ආරවුල් සහ ගැටුම් වලට විසඳුම්
සහභාගිත්ව වාරිමාර්ග කළමනාකරණය
ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ජල සම්පත් ප්‍රතිපත්තිය - මූලධර්ම

1. Partnership Approach in Water Management
Rajarata University of Sri Lanka
P.B. Dharmasena
0777-613234, 0717-613234
[email protected], [email protected]
Rajarata University of Sri Lanka
P.B. Dharmasena, 0777-613234, 0717-613234
[email protected], [email protected]
https://independent.academia.edu/PunchiBandageDharmasena
https://www.researchgate.net/profile/Punchi_Bandage_Dharmasena/contributions
https://www.youtube.com/channel/UC_PFqwl0OqsrxH1wTm_jZeg
http://www.slideshare.net/DharmasenaPb
https://scholar.google.com/citations?user=pjuU1GkAAAAJ&hl=en
LESSON
SEVEN
WRMG 22022
Theory 15 hrs., Practical 30 hrs. Independent Learning 55 hrs.
ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ නිරාකරණය

2. ශ්‍රී ලංකා෗ේ වත්මන් ජල කළමනාකරණ වයාපූති පිළිබඳ
සමා෗ලෝචනයක් කරන්න
පැව�ම - 1
ජල කළමනාකරණය යනු ජල සඹපත් භා�තය පරශස්ත ෗ලස පවත්වාගැනීම සඳහා
සැළසුඹ ��ම, සංවර්ධනය ��ම, ෗බදා හැ�ම සහ පවත්වා ගැනීමයි
පැව�ම ටයිප් පිටු 2 කට සීමා කරන්න. 2025 මාර්තු 11 වැනි දිනට ෗පර ප�සර
කළමනාකරණ කාර්යාලයට බාර ෗දන්න

3. පසුගිය සති෗ය් ෗ද්ශන (25.02.2025)
1.ජල කළමනාකරණ ක්෗ෙතර෗ය් උපකාරක ආයතන - ජල සඹපත්
කළමනාකරණය, ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල සඹපත් කළමනාකරණය සඳහා
උපකාරක ආයතන, කූෙිකර්ම, පශු සඹපත්, ඉඩඹ සහ වා�මාර්ග
අමාතයාංශය, වා�මාර්ග ෗දපාර්ත෗ඹන්තුව, ජාතික ජල සඹපාදන හා
ජලාපවහන මණ්ඩලය, ජල සඹපත් මණ්ඩලය, ශ්‍රී ලංකා මහවැලි
අ�කා�ය, ජාතයන්තර ජල කළමනාකරණ ආයතනය, ෗ගා�ජන
සංවර්ධන ෗දපාර්ත෗ඹන්තුව, කූෙිකර්ම ෗දපාර්ත෗ඹන්තුව, කාලගුණ
�දයා ෗දපාර්ත෗ඹන්තුව
2.ජල කළමනාකරණ෗ය්දී ෗ගා�න් සහ ෗වනත් ආයතන අතර
සඹබන්ධතාවය - ෗ගා�න් සමග වැඩකරන ආයතන, ජාතයන්තර ජල
කළමනාකරණ ආයතනය (IWMI) සහ ජාතයන්තර කූෙිකර්ම පර්෗ය්ෙණ
මධයස්ථානවල එකමුතුව (CGIAR), වා� කළමනාකරණ අංශය (IMD),
ප්෗ලන්ි ුු්සස් ආයතනය, Cap-Net Lanka, එක්සත් ජාතනන්෗ග් ආහාර
හා කූෙිකර්ම සං�ධානය (FAO), ඇම�කා෗වන් සාම෗ය් සුළං - Peace
Winds America, කුඩා වතු හියයන්෗ග් කූෙි වයාපාර හවුල්කා�ත්ව
වැඩසටහන (SAPP), කූෙිකර්ම අංශය න�කරණ වයාපූතිය, ඔක්ස්ුෑඹ
(Oxfam) , IFAD, WFP ආයතන. DOA, DAD වැනි රාජය ආයතන, ෗ගා�න්
සමග වැඩ කරන්෗න් ෗ක෗ස්ද?, ෗ගා�න් ෗වත නවය අදහස් ෗ගන මම

4. අද පරථම ෗ද්ශන෗ය් ෗පළගැස්ම
•ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ වලට ෗හ්තු
•ජලය සඳහා ඇති අයිතිය
•ජල සඹප෗ත් පාලනය
•ජලය සඳහා ඇතිවන ජනවාර්ගික
ආතතනන්
•සඹපත් සඳහා ඇති අසමාන පර෗ේශය
•ජල හිඟය ෗හ්තු෗වන් ඇතිවන ආරාවුල්
සහ ගැටුඹ
•ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල හිගය පිය�මට ඇති
උපාය මාර්ග
•ශ්‍රී ලංකා෗ේ වා�මාර්ග ෗යෝජනා මමවල
ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ
•වා�මාර්ග ෗යෝජනා මමවල ජල ආරවුල්
සහ ගැටුඹ වලට �සඳුඹ
•සහභාගිත්ව වා�මාර්ග කළමනාකරණය
•ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජාතික ජල සඹපත්
පරතිපත්තිය - ම෕ලධර්ම

5. ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ වලට ෗හ්තු
ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ
නිරාකරණය යනු සාධක ගණනාවක්
ඇතුළත් සං�ර්ණ ගැටලු �සදීමක් ෗ේ.
පහත ඉන් �හිපය�.
•ජල හියකඹ - ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල අයිතිය,
ඉඩඹ හියකම හා සඹබන්ධ වන අතර
ඉඩඹ හියයන්ට තම ඉඩමට යි න් ඇති
ජලධර෗යන් ජලය ෗පාඹප ��මට
අයිතිය ඇත. ෗ක෗ස් ෗වතත්, ජල
අයිතිවාසිකඹ යඹ ජල පරමාණයක්
පමණක් භා�තා ��මට ඉඩ ලබා
෗දන අතර, අයිතික�ට ජලය අයිති
කර ගැනීමට අයිතිය ලබා ෗නා෗ද්.
•පාලනය - ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජලය සඹබන්ධ
පරතිපත්ති ක්‍රියාත්මක ��෗ඹදී,
ප�පාලන අකාර්යක්ෙමතාව,
සඹබන්�කරණය ෗නාමැතිකම සහ
෗ද්ශපාලනික වශ෗යන් පක්ෙගරාහී
තනරණ ගැනීම ඇතුෆ අභි෗යෝගවලට
මුහුණ දීමට සිදු෗ේ.

6. •ජනවාර්ගික ආතතනන් -
වාර්ගික කණ්ඩායඹ
අතර ආතතනන් ජලය
වටා අස්ථාවර
ප�සරයක් නිර්මාණය
�මට දායක �ය හැක.
•සඹපත් සඳහා අසමාන
පර෗ේශය - සඹපත්
සඳහා අසමාන
පර෗ේශය ජල ආරවුල්
සඳහා දායක �ය හැක.
•ජල හිඟය සහ ජල
දූෙණය - පවතින ගැටුඹ
උත්සන්න ��මට ෗හෝ
නව ගැටුඹ ඇති ��මට
෗හ්තු �ය හැක.

7. ජලය සඳහා ඇති අයිතිය
•ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල අයිතිය ඉඩඹ අයිතිය හා සඹබන්ධ වන අතර මවා ඇතුෆව පරතිපත්ති සහ නීති
ගණනාවකට යටත් ෗ේ.
•ජල අයිතිය - ජල අයිතිය හියක�ට නිශ්ජත අරමුණක් සඳහා ජලය භා�තා ��මට අයිතිය ලබා
෗දයි, නමුත් එය ජලය අයිති කර ගැනී෗ඹ අයිතිය ලබා ෗නා෗ද්. ඉඩඹ හියයන්ට තම ඉඩමට යි න්
ඇති ජලය අයිතික�වන් ෗ලස සලකනු ලබන අතර, ජලධර෗යන් ජලය ෗පාඹප කළ හැ� අතර
එමඟින් ජල මට්ටම අඩු කළ හැ�ය.
•ජාතික ජල සඹපත් පරතිපත්තිය - ෗මම පරතිපත්තිය නියඟ කාලවලදී ගූහස්ථ භා�තයට පරමුතත්වය
෗දන අතර පා�ස�ක, සමා�ය සහ සංස්කූතික අරමුණු සඳහා ජලය ෗වන් කරයි. ස්ථාවර කාල
සීමාවක් සහ නිශ්ජත ජල භා�තය මත පදනඹව දැනට පවතින ජල භා�තා කරන්නන්ට සහ නව
අයදුඹක�වන්ට ජල හියකඹ ද ලබා ෗දයි.
•ජල ආරක්ෙණය සහ සංරක්ෙණය පිළිබඳ ජාතික පරතිපත්තිය - ජල ම෕ලාශර ෗පාදු ස්වභා�ක
සඹපත් සහ ෗ගෝලනය වත්කඹ බවත්, ජලය පි�සිදු ��මට මහජනතාවට අයිතියක් ඇති බවත් ෗මම
පරතිපත්ති෗ය් සඳහන් ෗ේ. ජල ම෕ලාශර සහ මවා෗ය් ම෕ලාශර පර෗ද්ශ ආරක්ො කර ගැනී෗ඹ වග�ම
පුරවැසියන්ට ඇති බවද එහි සඳහන් ෗ේ.
•ජාතික ජල සඹපාදන හා ජලාපවහන මණ්ඩල නීති ය - ෗මම නීතිය මගින් ජාතික ජල සඹපාදන හා
ජලාපවහන මණ්ඩලයට ජල-ඇතුෆ මං, ෗පරහන්, වැේ සහ ජලනල ඉදි��෗ඹ බලය ලබා ෗දයි.
ජල පරධාන මාර්ග ඇති�ම ෗හෝ �ශාල ��ම සඳහා �දි කඩා ෗පෞද්ගලික ඉඩමකට ඇතුෆ �මට ද
මණ්ඩලයට බලය ඇත .
•ශ්‍රී ලංකා෗ේ ආගයක �ශ්වාසයන් සහ පුරාණ චා�තර වා�තර ද ස්වභාවධර්ම෗ය් ෗පෞ�ෙය සහ
ස්වභා�ක සඹපත්වලට ඇති ෗ගෞරවය හඳුනා ගනී.

8. ජල සඹප෗ත් පාලනය
ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල සඹපත් රාජය සං�ධාන, ආයතන සහ ජාතික පරතිපත්තියක එකතුව�න් පාලනය
෗ේ.
•ජාතික පරතිපත්තිය - රජය ජල ප�෗භෝගිකයින්෗ග් හවුල්කා�ත්ව෗යන් සියෆම මතුපිට හා
භූගත ජලය කළමනාකරණය කරයි . පරතිපත්තිය තිරසාරභාවය, සාධාරණත්වය සහ පා�ස�ක
අරමුණු අවධාරණය කරයි. එ෗මන්ම වා�මාර්ග ක්෗ේතර෗ය් ඇති වැදගත්කම ද හඳුනා෗ගන
ඇත.
•රාජය සං�ධාන - ජල සඹපත් සංවර්ධනය ��෗ඹ ම෕ලික වග�ම රජය සතුය.
•ආයතන - ජාතික ජල සඹපත් කළමනාකරණ පද්ධතිය (NWRMS) ජල අංශ෗ය්
නි෗යෝ�තායතන සඳහා පර්෗ය්ෙණ, පුහුණුව සහ ධා�තාව ෗ගාඩනැගීම පරවර්ධනය කරයි.
පාර්ශවක�වන්෗ග් කැප�ම පරවර්ධනය ��ම සඳහා NWRMS ෗වනත් ආයතන සමඟ
සහ෗යෝගීතාවයට ද පහසුකඹ සපයයි.
•සඹබන්�කරණ යාන්තරණ
•ජල කළමනාකරණ පැනලය (WMP) - අන්තර් ආංශික මට්ටයන් ජල සඹපත් කළමනාකරණය
සඹබන්�කරණය කරයි. ජාතික මට්ටයන්, ක්‍රියාත්මක කරන ආයතන තුනක් ඇත: වා�මාර්ග
කළමනාකරණය සඳහා වූ මධයම සඹබන්�කරණ කයටුව (CCCIM), ජාතික ජල සඹපාදන
හා සනීපාරක්ෙක ෗ම෗හයුඹ කයටුව (NWSSSC) සහ ජාතික පරජා ජල භාරය (NCWT).
•ක්෗ේතර මට්ට෗ඹ ප�පාලන පද්ධතිය - මධයම හා සුෆ වා�මාර්ග ෗යෝජනා මමවල
සහභාගිත්ව නඩත්තුව සඳහා ක්෗ේතර කාර්යාල (FOs) වග�ව යුතුය.
•2019 අංක 1 දරන ජාතික පා�ස�ක (ප�සර ජල තත්ත්ව) ෗රගුලාසි මගින් අභයන්තර මතුපිට
ජලයට දූෙක ද්‍රවය මුදා හැ�ම තහනඹ කරයි.
•Healthy Landscapes වයාපූති෗ය් අරමුණ වන්෗න් වැේ කඳුරැල්ල පද්ධති පරතිසංස්කරණය
��ම, තිරසාර කළමනාකරණය පරවර්ධනය ��ම සහ ෗ද්ශීය පරජා දැනුම ශක්තිමත් ��ම
සඳහා ජාල ෗ගාඩනැගීමයි.

9. ජලය සඳහා ඇතිවන ජනවාර්ගික ආතතනන්
•ජල හිඟය, ජල අයිතනන් පිළිබඳ ආරවුල් සහ
අ෗නකුත් සාධක ශ්‍රී ලංකා෗ේ වාර්ගික ආතතනන්ට
දායක � ඇත:
•ජල හිඟය - ජල හිඟය සහ අන෗ප්ක්ෙිත බව
යලියන ගණනක් යනිසුන්ට බලපෑ හැ� අතර
පවතින ගැටුඹ උගර කරයි. යල නයන් හැඳින්෗වන
නියං සම෗ය්දී ජලය පිළිබඳ ගැටුඹ බහුලව
දක්නට ලැ෗ේ.
•සඹපත් සඳහා අසමාන ප්ර෗ේශය - ජලය සහ
අ෗නකුත් සඹපත් සඳහා පර෗ේශය අසමාන වන
අතර එය ගැටුමට දායක �ය හැ�ය.
•පාලන අභි෗යෝග - පාලන අභි෗යෝග අස්ථාවර
ප�සරයකට දායක �ය හැක.
•වාර්ගික ගැටුම - ශ්‍රී ලංකාව බහු වාර්ගික රටක්
වන අතර, සිංහල බහුතරය සහ ෗දමළ සුෆතරය
අතර වත්මන් වාර්ගික ගැටුමට මුල් බැස ඇත්෗ත්
යටත් ��ත බ්‍රිතානය පාලනය තුළය.
•භූගත ජලය - භූගත ජලය යනු වරදවා
වටහාගත් සඹපතක් වන අතර, ළිං අසීයත ෗ලස
කපා ඇත.
•ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජලය ආශරිත ගැටුඹ ෗භෞතික ගැටුඹ,
�෗රෝධතාක�වන්ට පහර දීම සහ පුරවැසියන්
සහ ක්‍රියාකා�න් බිය ගැන්�ඹ ඇතුෆ ��ධ
ආකාර෗ය් සමාජ ආතතනන්ට තුඩු දිය හැ� බව
දත්ත ෗හළි කරයි.
�ලි෗නාඡජ
මා�ල් ආ� ෗සා෗රාේව

10. සඹපත් සඳහා ඇති අසමාන පර෗ේශය
ශ්‍රී ලංකාවට ජලය සඳහා අසමාන පර෗ේශයක් ඇත , �෗ශ්ෙ෗යන් ගරාරය සහ ආන්තික
පරජාවන්:
•අවකාශීය ෗වනස්කඹ - නිවාසවලින් 90%කට ආරක්ෙිත පානීය ජලය සහ
සනීපාරක්ොව සඳහා පර෗ේශය ඇත. පයිප්ප ජලය සඳහා පර෗ේශය ඇත්෗ත් 36%කට
පමණක් වන අතර පයිප්ප මල අපවහන පහසුකඹ ඇත්෗ත් 2%කට පම�.
•෗වනස් ෗කාට සැල�෗ඹ තනරණ - ප�පාලන තනරණ ෗වනස් ෗කාට සැල�මක් �ය හැ�
අතර, පරතිපත්ති ක්‍රියාත්මක ෗නා��ම පර෗ේශයට බාධාවක් �ය හැ�ය.
•ජල දූෙණය - ජල දූෙණය නිසා ආරක්ෙිත පානීය ජලය ලබා ගැනීම දුේකර �ය
හැ�ය.
•ජලය ෗වන් ��ම - ජල සඹපත් ෗බදා හැ�ම අසමාන වන අතර, ධනවත් පන්තියට
ජල සඹපත් ලබා ගැනීමට, නාස්ති ��මට සහ ස෕රාකෑමට හැ�ය.
•කුල ෗භ්දය - ගැටුඹවලින් පනඩාවට පත් යාපන෗ය්, කුලය මත පදනඹ වූ ෗වනස්කඹ
��ම මගින් ජලය සහ සනීපාරක්ොව සඳහා පර෗ේශය හැඩගස්වාගත හැ�ය.
•ස්තරී පු�ෙ සමාජභාවය මත පදනඹ වූ පරචණ්ඩත්වය - ජලය සහ සනීපාරක්ොව
සඳහා පර෗ේශය ෗නාමැතිකම ස්තරී පු�ෙ සමාජභාවය පදනඹ කරගත් පරචණ්ඩත්ව෗ය්
තර්ජනය වැඩි කළ හැ�ය.
•ජල හිඟය ෗ගා�න්ට ආර්දක පනඩනයක් සහ ජලය ෗වන් ��ම සඹබන්ධ෗යන් ගැටුඹ
ඇති ��මට ද ෗හ්තු �ය හැක.

11. ජල හිඟය ෗හ්තු෗වන් ඇතිවන ආරාවුල් සහ ගැටුඹ
ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල හිඟය ක�ණු ගණනාවක් නිසා
ආරවුල් සහ ගැටුඹ ඇති කර ති෗ේ
•සඹපත් සඳහා අසමාන පර෗ේශය - ආරක්ෙිත
පානීය ජලය සහ සනීපාරක්ොව සඳහා
පර෗ේශ �෗ඹ අවකාශීය ෗වනස්කඹ පවතින
අතර, නල ජලය සඳහා පර෗ේශය ඇත්෗ත් 36%
කට පම�.
•වාර්ගික ආතතනන් - ජනවාර්ගික කණ්ඩායඹ
අතර ආතතනන් අස්ථාවර ප�සරයකට දායක
෗ේ.
•පාලන අභි෗යෝග - ජාතික පරජා ජල භාරය
දුර්වල නායකත්වය ෗හ්තු෗වන් අකාර්යක්ෙම
�ය.
•෗ද්ශගු�ක �පර්යාස -. උේණත්වය ඉහළ
යාම, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම, .
•වර්ොපතන �චලනය, ආන්තික කාලගු�ක
සිදු�ඹ
•ආර්දක අර්බුදය - 2022 දී, ආර්දක අර්බුදයක්
෗හ්තු෗වන් ජල පි�පහදු ��෗ඹ සහ රසායන
ද්‍රවය ප�ක්ො ��෗ඹ හිඟයක් ඇති වූ අතර,
දිගුකාලනන �දුලි කප්පාදුව නිසා ජලය ෗පාඹප
කරන පැය ගණන අඩු �ය.

12. ජලය දූෙණය �ම
ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජලය දූෙණය
වන පරධාන ආකාර
•දුර්වල ඉඩඹ ප�හරණය
•෗පා෗හාර සහ පළි෗බෝධ
•කාර්යක අපද්‍රවය
•මල අපද්‍රවය සහ
ගූහස්ථ අපද්‍රවය
•�෗ණෝද කටයුතු
•කූෙිකාර්යක අපද්‍රවය
•අපද්‍රවය ෗ගාඩ��ඹ
වලින් ඇතිවන කාන්දු
•වැලි සහ ත�ජ කැ�ඹ

13. ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජල හිගය පිය�මට ඇති උපාය මාර්ග
•ජල පාලනය - ඵලදායී හා
කාර්යක්ෙම පරතිපත්ති, නීති
සහ ෗රගුලාසි හරහා ජල
පාලනය වැඩිදියුණු ��ම.
•මකාබද්ධ ජල සඹපත්
කළමනාකරණය - 2030 වන
�ට තිරසාර සංවර්ධන
ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා
මකාබද්ධ ජල සඹපත්
කළමනාකරණය අනුගමනය
��ම.
•බහුපාර්ශ්�ක අරමුදල් -
ජාතික ආයතනවලට සහාය
�ම සඳහා බහුපාර්ශ්�ක
අරමුදල් සපයන ආයතන
දි�මත් ��ම.
•පරජා සහභාගීත්වය - තවත්
වයාපූති ක්‍රියාත්මක ��ම
සඳහා පරජා සහභාගීත්වය
දි�මත් ��ම.

14. ශ්‍රී ලංකා෗ේ වා�මාර්ග ෗යෝජනා මමවල ජල
ආරවුල් සහ ගැටුඹ
ශ්‍රී ලංකා෗ේ වා�මාර්ග ෗යෝජනා මමවල ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ ��ධ සාධක නිසා
ඇති෗ේ.
•අසමාන පර෗ේශය - සමහ�න්ට අ෗නක් අයට වඩා ජලය සඳහා වැඩි පර෗ේශයක්
ඇත.
•පරමාණවත් කළමනාකරණයක් ෗නාමැතිකම - දුර්වල කළමනාකරණ පිළි෗වත් නිසා
ජලය අහිය �ය හැ�ය.
•තරඟය - සීයත සඹපත් සඳහා තරඟයක් තිබිය හැ�ය.
•දූෙණය - දූෙණය ගැටුඹ වලට දායක �ය හැක.
•පා�ස�ක හායනය - ප�සරය පි�හීමට ලක්�ය හැ� අතර, ගැටුඹ ඇති �ය හැක.
•යි තල පහසුකඹ සංවර්ධනය - යි තල පහසුකඹ සංවර්ධනය මත ගැටුඹ ඇති
�ය හැක.
•ගැටුඹකා� පිළි෗වත් - සාඹපරදායික හා න�න ජල කළමනාකරණ පිළි෗වත්
එ�෗නක ගැ෗ටන්න පුෆවන්.
ජල ගැටුඹ වලට තුඩු දිය හැ� අ෗නකුත් ගැටෆ වලට ඇතුළත් වන්෗න් ඉහත්තෑ෗ේ
ජලය අප෗ත් යාම, අවසාන ෗කාට෗ස් ෗ගා�න්ට ජලය අහිය �ම, කුලියට ගැනීම,
෗සාරකඹ ��ම සහ පරමාණවත් නඩත්තු ෗නා��ම.

15. වා�මාර්ග ෗යෝජනා මමවල ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ වලට �සඳුඹ
•෗මම ගැටෆ �සඳීම
සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජය
සහභාගීත්ව වා�
කළමනාකරණය (PIM –
Participatory Irrigation
Management) නඹ
පරතිපත්තියක් ක්‍රියාත්මක
කර ඇත. PIM හි අරමුණ
වන්෗න් වා� පද්ධති
කළමනාකරණයට ෗ගා�න්
සඹබන්ධ කර ගැනී෗මන්
ජලය සහ ඉඩඹ
ඵලදායිතාව ඉහළ
නැං�මයි. පුන�ත්ථාපනය
සහ වා�මාර්ග යි තල
පහසුකඹ වැඩිදියුණු ��ම
සඳහා ද රජය
ආ෗යෝජනය කර ඇත .

16. ජල ආරවුල් සහ ගැටුඹ වලට �සඳුඹ - සහභාගිත්ව වා�මාර්ග
කළමනාකරණය
සහභාගිත්ව වා� කළමනාකරණය යනු වා� පද්ධති කළමනාකරණය සඳහා ෗ගා�න්
සඹබන්ධ කර ගන්නා ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජාතික පරතිපත්තිය�. ෗මහි අරමුණ වන්෗න් තමන්෗ග්ම වා�
සඹපත් කළමනාකරණය කළ හැ� ස්වයං෗පෝෙිත ෗ගා� පරජාවන් නිර්මාණය ��මයි.
සහභාගිත්ව වා� කළමනාකරණය 1992 සිට ශ්‍රී ලංකා෗ේ භා�තා ෗ේ.

ශ්‍රී ලංකා෗ේ සහභාගිත්ව වා� කළමනාකරණ෗ය් පරධාන අංග �හිපයක් පහත දැක්෗ේ.
•෗ගා� සහභාගීත්වය
•වා� පද්ධති ක්‍රියාත්මක ��ම, නඩත්තු ��ම සහ කළමනාකරණය ��ම සඳහා ෗ගා�න්
සඹබන්ධ ෗ේ.
•ජල ප�ශීලක සංගඹ (WUAs – Water Users’ Associations) - WUAs යනු ෗ගා�න් සහ
වා�මාර්ග නි෗යෝ�තායතනය අතර අතු� මුහුණතක් ෗ලස ක්‍රියා කරන ෗ගා�න්෗ග්
කණ්ඩායඹ ෗ේ.
•෗ගා� සං�ධාන - ෗බදාහැ�෗ඹ ඇල සහ ක්෗ේතර ඇල ක්‍රියාත්මක ��ම සහ නඩත්තු
��ම සඳහා ෗ගා� සං�ධාන වග�ව යුතුය.
•වයාපූති කළමනාකරණ කයටු - සහභාගිත්ව වා� කළමනාකරණ ක්‍රියාත්මක ��මට
සහාය �ම සඳහා වයාපූති මට්ටයන් වයාපූති කළමනාකරණ කයටු නිර්මාණය කර ඇත.
•වා� කළමනාකරණ අංශය - සහභාගිත්ව වා� කළමනාකරණ සහ මකාබද්ධ මහා වා�
කළමනාකරණ (INMAS - Integrated Management of Major Irrigation Schemes)
වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක ��ම සඳහා වා� කළමනාකරණ අංශය 1984 දී පිහිටුවන ලදී.

17. ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජාතික ජල සඹපත් පරතිපත්තිය -
ම෕ලධර්ම
1.සීයත සහ අවදානමට බඳුන් �ය හැ� සඹපතක්
වන ය�දිය, ජජව සංසිද්�න්ටද, සංවර්ධනයට
෗මන්ම ප�සර෗ය් පැවැත්මටද අතයවශය ම෕ල
සඹපතක් ෗ේ;
2.කාර්යක්ෙම කළමනාකරණ පර෗ේශයක් මගින් භූයය,
ජලය සහ ජජව ප�හරණ, ජල ෗පෝෙක පර෗ද්ශ
පදනඹ ෗කාට ෗ගන මකාබද්ධ ෗ක෗ර්. එහිදී
යහපත් ෗මන්ම ජලය අ�ක �ම නිසා ඇති වන
අනර්ථකා� තත්වයන්ද සැළ�ල්ලට ගැ෗න්;
3.ර෗ට් සියෆ ජල සඹපත් (නීල, හ�ත සහ දුඹු�) ශ්‍රී
ලංකා රාජය සන්තක වන අතර, ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුව
ම සියෆ සඹපත් වල භාරකාරත්වය දරයි;
4.ආර්දක සහ සමාජ ශුභසාධන෗යහි ෗මන්ම ප�සර
පද්ධති෗යහි ද යහපත සඳහා ෗යද෗වන ෗පාදු
සඹපතක් වශ෗යන් ජලය සැළ�ය යුතු ෗ේ;


•නිල් ජලය” යනු �වූත
සාගරයයි;
•"හ�ත ජලය" යනු
෗වරළබඩ ජලය, සහ
වරායන් ය; සහ
•"දුඹු� ජලය" යන්෗නන්
අදහස් කරන්෗න් "සියලු
යාතරා කළ හැ� ගංගා
සහ මවා෗ය් ෗මෝය"
යන්නයි.

18. 5.ජල සඹපත් කළමනාකරණය , ජලයට සඹබන්ධ සියලු සාධක සැලසුඹ ��෗ඹදී
ද, සංවර්ධනය, කළමනාකරණය සහ සංරක්ෙණ කටයුතුවලදී ද සමස්ත
කාර්යක් ෗ලස සැළ�ම අතයවශය ෗ේ;
6.ජල කළමනාකරණය, සියලු මට්ටඹවල සිි න පා�෗භෝගිකයන්, සැලසුඹක�වන්
සහ පරතිපත්ති සඹපාදකයන් මකරාශී කර ගන්නා සහභාගිත්ව පර෗ේශයක්
පදනඹකරගන්නා කාර්යක් �ය යුතුය. තනන්දු තනරණ ගැනී෗ඹදී හැ� සෑම
අවස්ථාවකදීම සුදුසු පහලම මට්ට෗ඹදී ලබාගත යුතු෗ේ;
7.ප�සර දූෙණය වළකාලනම, ම෕ලාශර වලින් සීමාවන් ඉක්මවා සඹපත් නිස්සාරනය,
අ�ප�෗භෝජනය සහ ජලය අප෗ත් යැ�ම ආණ්ඩුව �සින් පාලනය කළ යුතු
෗ේ;
8.පි�සිදු ජලය ලබාගැනීමට ඉඩ ලබාදීම සියලු ��න්෗ග් ම෕ලික අවශයතාවක්
෗ලස සැළ�ය යුතුය. ආහාර සුරක්ෙිතතාව සහතික කරයන්, පානීය ජලය
(යනිසාට ෗මන්ම සතා සිේපාවාටද) සහ සනීපාරක්ොවට ඉහලම පරමුතතාවය
ලබා දිය යුතුය. ප�සර පද්ධති වල අවශයතා සහ කර්මාන්ත වල පැවැත්ම
රලග පරමුතතාව �ය යුතුය;
9.ගං දෑල ප�හරණය ��මට ඇති අයිතනන් වලට ග� කරයන් ��ධ
ප�෗භෝජකයින් අතර ජලය ෗බදාහැ�ය යුත්෗ත් ආර්දක කාර්යක්ෙමතාව
සහතික ෗ක෗රන ප�ද්෗දනි;
ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජාතික ජල සඹපත් පරතිපත්තිය - ම෕ලධර්ම

19. 10.ජල හියකඹ පවරාදීමට හැ�යාව ඇති අතර එ෗ස්
කළ හැක්෗ක් වඩාත්ම කාර්යක්ෙම ප�හරනයන්ට
සහ ආර්දක වශ෗යන් සාධාර�කරණය කළහැ�
ක්෗ේතර සඳහා පම�. ෗ම෗ස් කළ යුත්෗ත් පානීය
ජලය, සනීපාරක්ොව, ගූහාශරිත ජලය, ආහාර
සුරක්ොව සහ ප�සර පද්ධති සුරක්ොව සහතික
��෗මන් පසුවය;
11.ජල චම෗ය් සියලු අං෗ගෝපාංග එ�෗නක මත රඳා
පවතන. එම නිසා, ෗පාකු� වැේ පද්ධති, ජාලගත
෗ද්‍රෝ� සහ ජල �දයාත්මකව සඹබන්ධ � පවතින
ජලා ධාර සැලසුඹකරණ෗ය්දී ද, භූගත ජල සඹපත්
සංවර්ධන෗ය් සහ කළමනාකරණ෗ය්දී ද,
ස්වාභා�ක ජල ෗ද්‍රෝ� සහ උප ෗ද්‍රෝ� ම෕ලික මකක
෗ලස සැළ�ය යුතු෗ේ;
12.සියලු ජල සඹපත් සැලසුඹකරණ කාර්යන්හිදී
෗ද්ශගුණ �පර්යාසයන්෗ග් බලපෑම හා ඊට
අනුවර්තනය �ම ම෕ල සාධකයක් ෗ලස සැළ�ය
යුතු෗ේ;
13.ජල �දයාත්මක වයසන කළමනාකරණය ජල
සඹපත් කළමනාකරණ෗ය් අතයවශය ෗කාටසක් ෗ේ ;
14.ජල පියසටහන් (Water footprint) සැලසුඹ ��ම,
ජල ප�මා පර෗ේශය (Volumetric Approach)
ඇතුලත් අතථය ජලය (Virtual Water) ජල සඹපත්
කළමනාකරණ෗ය් අන්තර්ගත ෗කාටසක් ෗ස්
සැළ�ය යුතු෗ේ.

ශ්‍රී ලංකා෗ේ ජාතික ජල සඹපත් පරතිපත්තිය - ම෕ලධර්ම
ජල පියසටහනක් මඟින් යනිසුන් �සින්
ප�෗භෝජනයට සා෗ප්ක්ෙව ජල භා�ත෗ය්
පරමාණය ෗පන්නුඹ කරයි. පුද්ගල෗යකු෗ග්,
පරජාවක ෗හෝ වයාපාරයක ජල පියසටහන
අර්ථ දැක්෗වන්෗න් පුද්ගලයා ෗හෝ පරජාව
�සින් ප�෗භෝජනය කරන ෗හෝ වයාපාරය
�සින් නිේපාදනය කරන ලද භාණ්ඩ හා
෗ස්වා නිේපාදනය ��මට භා�තා කරන මුෆ
ය�දිය ප�මාව ෗ලසය.