Geometriya Mavzu : 7 sinf Kesma uzunligi va uning xossalari
Teng shakllar ded nimaga aytiladi ? MUSTAXKAMLASH Birining ikkinchisining ustiga aynan ustma-ust tushadigan qilibqo‘yish mumkin bo‘lgan shakllarga teng shakllar deyiladi .
Kesmalar qanday taqqoslan adi ? MUSTAXKAMLASH Har ikkala kesmani bitta nurga qo‘yish orqali taqqoslanadi
MN > LK M N L K Kesmalarni taqqoslash M N L K
Kesmaning o‘rtasi deganda nima tushuniladi ? MUSTAXKAMLASH
Kesmaning o‘rtasi deb, uni o‘zaro teng ikkita kesmaga ajratuvchi nuqtaga aytiladi . Mustaxkamlash A B C AC = BC
To‘g‘ri chiziqda A, B, C, D nuqtalar berilgan . Uchlari shu nuqtalarda bo‘lgan nechta kesma bor ? MUSTAXKAMLASH A B C D Javob : 6 ta (AB; AC; AD; BC; BD; CD)
Odatda kesmalarning qaysi biri uzun yoki qisqaligi ( ya’ni kata yoki kichikligini ) ularning uzunliklarini taqqoslab aniqlanadi . KESMANING UZUNLIGI VA UNING XOSSALARI
Kesmaning uzunligi musbat son bo`lib , shu kesmada birlik kesma va uning bo`laklari necha marta joylashishi mumkinligini ko‘rsatadi . KESMANING UZUNLIGI A C L K 1 AC - ?
KESMA UZUNLIGI A C L K 1 1 1 1 0,5 AC kesma uzunligi 3,5 ga teng .
Har qanday kesma tayin musbat songa teng uzunlikka egadir . KESMANING XOSSALARI A C B AB kesmaning uzunligi geometriyada I AB I tarzida belgilanadi va AB ko`rinishda yoziladi .
KESMANING XOSSALARI A C B Agar to`g`ri chiziqda B nuqta A va C nuqtalar orasida joylashgan bo`lsa , AC kesma uzunligi AB va BC kesmalar uzunliklarining yig`indisiga teng bo`ladi : AC = AB + BC . A va С nuqtalar orasidagi masofa deb yuritiladi .
AD = AB + CD AD kesma AB va CD kesmalarning yig`indisi deb ataladi . KESMANING YIG‘INDISI A B C D O B C D A
Natijada hosil bo`lgan B D kesma AB va CD kesmalarning ayirmasi deb ataladi . Bu kesmalar uchun B D = AB - CD tenglik o`rinli bo`ladi . KESMANING AYIRMASI A B C D O B C D A
To‘g‘ri chiziqda A, B, C, D nuqtalar berilgan . D nuqta B va C nuqtalar orasida yotadi . DC =4,2 cm va BD=2,4 cm ekani ma‘lum . AB kesma DC kesmadan ikki marta uzun.AC kesma uzunligi topilsin . 10-masala A B D C
10-masala A B D C Berilgan : DC=4,2cm BD=2,4cm AB=2DC AC-?cm Yechish : AC= AB + BD + DC AC= 2∙4,2+2,4+4,2=15(cm) Javob : 15 cm 4,2 2,1 2DC
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar Darslikning 15- betdagi 6, 7, 8 – masalalarni yechish
1. Kesmaning uzunligi deganda nimani tushunasiz ? 2. Qanday kesmalarga o`zaro teng kesmalar deyiladi ? 3. Kesma xossalarini ayting . 4. Kesmalarning ayirmasi va yig`indisi nima ? 5. Masofa deb nimaga aytiladi ? Savol
1 .Agar AB va DE kesmalar bitta nurda yotadigan bo`lsa , AB= 10 sm , DE= 20 sm bo4lsa, E nuqta AB kesma orasida yotishi mumkinmi ? Javobingizni asoslang . 2 . AB kesma berilgan . Uzunligi : a) 2 AB ; b) AB :2; c) AB :4 bo`lgan kesmalarni yasang . 3. To`g`ri chiziqdagi A , B , C nuqtalar uchun AB = 5,6 sm , AC =8,9 sm va BC = 3,3 sm ekani ma’lum . A , B , C nuqtalarning qaysi biri qolgan ikkitasining o`rtasida yotadi ? 4 . To`g`ri chiziqda A , B , C, D nuqtalar berilgan . D nuqta B va C nuqtalar orasida yotadi . DC =4,2 sm va BD = 2,4 sm ekani ma’lum . AB kesma DC kesmadan ikki marta uzun . AC kesmaning uzunligini toping? Savol , masala va topshiriqlar