MaiteAlvarado Paratexto
palabrascasiimposiblededescifrar;esdecir,noserlatexto.
Peronotodoslossignosqueserelevanenestebarrido"
inicial,previoaalectura,pertenecenaltextodelmismomodoque
IapuntuaciOn.LasvariacionestipograficasydediagramaciOno
dsposiciOndetextoygraficacuadros,graficos,Hustraciones,
etc.enIapagina,soncuestionesmorfolOgicas,quehacenaIa
formaenqueeltextosepresentaaIavista.Unmismotextopuede
asumir"formas"diseñosdistintos,sinqueelcontenidodelmismo
semodifiquesustaricialmente. Estosaspectosmorfologicoscons
tituyenun"plus"queseagregaaltextoparafacilitarIalecturaopara
favoreceruntipodelecturaqueinteresaalautorpropiciar.Setrata,
entonces,deelementosparatextuales,auxiliaresparaIacompren
siOndeltexto.
2.UnaparatoderecepciOn
Delmismomodo,sonparatextuales lostextossubsidiaries,
comonotas,referenciasbibliograficas, indices,epigrafes...
"Antesdeseruntexto,ellibroes,paraellector,unacubierta,
untitulo,unapuestaenpágina,unadivisionenpárrafosyen
capftulos,unasucesiOndesubtItuloseventualmentejerarquizados,
unatab/adematerias,unIndice,etc.,y,desdeluego,unconjunto
deletrasseparadasporblancos.EnsIntesis,unlibroesantetodo
unprocesomultiformedeespacializaciOn delmensajequese
proponeaIaactividaddesuslectores."Hébrard,1983:70
Sibienelparatextonoesprivativodelmaterialimpreso,esallI
dondesemanifiestaentodosuesplendor.Forunaparte,porque
amayortecnologIasemultiplican!osrecursosdestinadosafacilitar
alectura.Forotra,porqueostextosimpresos,porlogeneral,van
destinadosaunreceptorplural-aunpublicolector-yaunmercado.
Lamayoriadelostextosimpresos-notodos,desdeluego-son,
ademés,mercancias, y,paracompetirenelmercadoespecifico,
requierendeunaparatoparatextualcadavezmássofisticado.
Proliferan,entonces,enelcasodeloslibros,fundas,bandas,tapas
decoloresIlamativos,destinadasacaptarIaatenciOndellectorcon
unmensajecortoydirecto,queseañadealmásclásicodesolapas
ycontratapas.Losmediosdeprensa,porsuparte,compitenenel
diseñodesustapasyenIaingeniosidaddesustitularesycopetes
queanticipanelcontenidodelasnotas.
RitodeiniciaciOndeltextoqueingresaaIavidapublica,el
paratextosedefinecomounaparatomontadoenfunciOndeIa
recepciOnGenette,1987.Umbraldeltexto,primercontactodel
Iectorconelmaterialimpreso,elparatextoesuninstructivo,una
gufadelectura.Enestesentido,losgénerosescritos1cuentanentre
susmarcasaspectosparatextualesquepermitenanticipar,en
ciertamedida,elcarácterdeIainformaciónyIamodalidadqueesta
asumiráeneltexto.Estoesparticularmenteevidenteenetcasode
Iaprensa,dondeIasolapresenciadeunrecuadrorodeandoun
textofirmadoindicaquesetratadeunaopinionsobrelossucesos
referidosenIapagina;perotambiénlosgenerosliterarios,cientifi
cosodedivulgaciOnofrecenallector,desdesuformato,elementos
dereconocimientoyIaoportunidaddeformularprimerashipOtesis
sobreelcontenidodeltexto,queIalectura,aposteriori,confirmará
orefutará.Unaojeadarápidaaunamesadelibrerfa,sinirmásIejos,
permitediscriminar,apartirdeldiseñodetapa,literatura,ciencia,
ensayo,librostécnicos,deauto-ayuda, etc.
3.Losmargenesdeltexto
GerardGenettedefineelparatextocomeIoquehacequeel
textosetransformeenIibroysepropongacomotalasuslectores
yalpUblicoengeneralGenette,1987.Ademásdeloselementos
verbalesprefacios,epfgrafes,notas,etc.,Genetteincluyemani
festacionesicOnicasilustraciones,materialestipografia,diseño
ypuramentefactualeshechosquepesansobreIarecepciOn,
informaciOnquecirculaperdistintosmediosacercadeunautor,per
18
1.Losgenerosdiscursrvos,paraMijallBajtin,sonbposrelativarnenteestablesde
enunciadosquecompartencaracteuisticastemáticas,estilisticasydeesuctura.Las
distintasesferasdeIaactiv;dadSeorganizanalrededordegenerosdiscursivosmáso
menosespecificos.VerMijailBajtin,E1problemadelosgenerosdiscursivos",en:Baltin,
M.,EstéticadeIscreacionverbalMéxloo,SigloXXI,1982.
19