The Outlook for Food Security in Razavi Khorasan Province (2024-2033) from the Perspective of Crop Products (Based on Water Capacity)
IranianJournalFieldC
6 views
20 slides
Mar 15, 2025
Slide 1 of 20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
About This Presentation
The food security of any country is directly dependent on the production of its agricultural sector, and any disruption in the production process of this sector can directly threaten the food, social, economic and even political security of the country. In other words, the agricultural sector, as a ...
Slide Content
Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 23, No. 1, Spring 2025, p. 45-64
The Outlook for Food Security in Razavi Khorasan Province (2024-2033) from
the Perspective of Crop Products (Based on Water Capacity)
A. Keshavarz
1,2
, A. Zarea Feizabadi
1,3
, F. Yaghoubi
4*
1- National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water use at Iran's Chamber of Commerce, Tehran, Iran
2- Agricultural Research, Education and Extension Organization, Seed and Plant Improvement Institute, Tehran, Iran
3- Agricultural Research, Education and Extension Organization, Research Center of Agricultural and Natural
Resources of Razavi Khorasan, Mashhad, Iran
4- Department of Agrotechnology, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
How to cite this article:
Keshavarz, A., Zarea Feizabadi, A., & Yaghoubi, F. (2025). The Outlook for Food Security
in Razavi Khorasan Province (2024-2033) from the Perspective of Crop Products (Based on
Water Capacity). Iranian Journal of Field Crops Research, 23(1), 45-64. (In Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87489.1319
Received: 09 April 2024
Revised: 25 July 2024
Accepted: 12 August 2024
Available Online: 01 March 2025
Introduction
1
The food security of any country is directly dependent on the production of its agricultural sector, and any
disruption in the production process of this sector can directly threaten the food, social, economic and even
political security of the country. In other words, the agricultural sector, as a productive sector, is responsible for
eliminating and reducing poverty and ensuring food security. In the current situation, due to the ever-increasing
demand and the significant growth of the population, the indiscriminate and incorrect exploitation of limited and
non-renewable resources and reserves, as well as the occurrence of challenges such as climate change, ensuring
food security and maintaining it, are of great importance. The purpose of this study was to investigate the
availability of crop products in Razavi Khorasan province in two horizons of 5 and 10 years under two scenarios
of full irrigation and deficit irrigation in accordance with the water capacity of the province and to provide
appropriate solutions.
Materials and Methods
This study was carried out in Razavi Khorasan province for the time period of 2017-2020 as the baseline and
2024-2028 and 2024-2033 as 5- and 10-year horizons, respectively. The information needed for this study was
obtained through documentary and library studies, generally by referring to the official centers that publish the
country's information and published documents (especially the Ministry of Agriculture and the Agricultural
Jihad Organization of Razavi Khorasan province), field information and also by completing the questionnaire
from national experts and holding meetings with stakeholders and experts. Finally, the changes in the harvested
area, yield, production, volume of water consumption and water productivity of important irrigated (under two
scenarios of full irrigation and deficit irrigation) and rainfed crops, as well as indicators of per-capita
consumption, production, demand, trade, and the percentage of self-reliance of these crops were estimated and
evaluated in 5- and 10-year horizons compared to the baseline (2017-2020).
©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0
International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in
any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87489.1319
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 23, No. 1, Spring 2025, p. 45-64
The Outlook for Food Security in Razavi Khorasan Province (2024-2033) from
the Perspective of Crop Products (Based on Water Capacity)
A. Keshavarz
1,2
, A. Zarea Feizabadi
1,3
, F. Yaghoubi
4*
1- National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water use at Iran's Chamber of Commerce, Tehran, Iran
2- Agricultural Research, Education and Extension Organization, Seed and Plant Improvement Institute, Tehran, Iran
3- Agricultural Research, Education and Extension Organization, Research Center of Agricultural and Natural
Resources of Razavi Khorasan, Mashhad, Iran
4- Department of Agrotechnology, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
How to cite this article:
Keshavarz, A., Zarea Feizabadi, A., & Yaghoubi, F. (2025). The Outlook for Food Security
in Razavi Khorasan Province (2024-2033) from the Perspective of Crop Products (Based on
Water Capacity). Iranian Journal of Field Crops Research, 23(1), 45-64. (In Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87489.1319
Received: 09 April 2024
Revised: 25 July 2024
Accepted: 12 August 2024
Available Online: 01 March 2025
Introduction
1
The food security of any country is directly dependent on the production of its agricultural sector, and any
disruption in the production process of this sector can directly threaten the food, social, economic and even
political security of the country. In other words, the agricultural sector, as a productive sector, is responsible for
eliminating and reducing poverty and ensuring food security. In the current situation, due to the ever-increasing
demand and the significant growth of the population, the indiscriminate and incorrect exploitation of limited and
non-renewable resources and reserves, as well as the occurrence of challenges such as climate change, ensuring
food security and maintaining it, are of great importance. The purpose of this study was to investigate the
availability of crop products in Razavi Khorasan province in two horizons of 5 and 10 years under two scenarios
of full irrigation and deficit irrigation in accordance with the water capacity of the province and to provide
appropriate solutions.
Materials and Methods
This study was carried out in Razavi Khorasan province for the time period of 2017-2020 as the baseline and
2024-2028 and 2024-2033 as 5- and 10-year horizons, respectively. The information needed for this study was
obtained through documentary and library studies, generally by referring to the official centers that publish the
country's information and published documents (especially the Ministry of Agriculture and the Agricultural
Jihad Organization of Razavi Khorasan province), field information and also by completing the questionnaire
from national experts and holding meetings with stakeholders and experts. Finally, the changes in the harvested
area, yield, production, volume of water consumption and water productivity of important irrigated (under two
scenarios of full irrigation and deficit irrigation) and rainfed crops, as well as indicators of per-capita
consumption, production, demand, trade, and the percentage of self-reliance of these crops were estimated and
evaluated in 5- and 10-year horizons compared to the baseline (2017-2020).
©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0
International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in
any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87489.1319
46 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
Results and Discussion
According to the results, if the objectives of this study are achieved, the crop water requirement and total
water consumption will decrease across both scenarios and time horizons, while water productivity will improve
compared to the baseline. In the projected horizon periods, the yield of both irrigated and rainfed crops will
increase compared to the baseline. The harvested area of irrigated crops will decrease, while the harvested area
of rainfed crops will expand. However, under deficit irrigation conditions, the production of both rainfed and
irrigated crops will rise, whereas irrigated crop production under full irrigation conditions will decline, aligning
with water balance objectives. These changes will occur mainly due to the increase in the harvested area and
production of fodder sorghum, silage, fodder beet, and autumn beet and the decrease in the harvest area and
production of alfalfa, irrigated vegetable crops, and spring beet. Despite the increase in the demand of important
crop products of the province in 5- and 10-year horizons by 10 and 17% (considering population growth and
improvement in per-capita consumption), respectively, the amount of production of these products will decrease
by 2% in 5-year horizon and increase by only 1% in 10-year horizon. Therefore, it is predicted that the self-
reliance of the province's total production will decrease from 74% in the baseline to 68% and 67% in the 5- and
10-year horizons, respectively. In order to achieve the results of this study, solutions such as paying attention to
aquifers and watersheds, cultivation of fallow lands, increasing soil organic matter, real development of
conservation agriculture, development of autumn and waiting planting, development of alternative crops
(especially fodder crops), and provision, production, distribution, and consumption of inputs in a timely and
appropriate manner are suggested.
Conclusion
In total, the results of this research showed that the proposed production pattern for crops in Razavi Khorasan
province and 5 and 10-year horizons will be consistent with the water capacity of the province, especially in the
deficit irrigation scenario. However, the realization of the results of this study requires the categories of
"research", "technology", "education and empowerment", and "promotion of achievements".
Keywords: Deficit irrigation, Per-capita consumption, Production, Self-reliance, Water productivity
Results and Discussion
According to the results, if the objectives of this study are achieved, the crop water requirement and total
water consumption will decrease across both scenarios and time horizons, while water productivity will improve
compared to the baseline. In the projected horizon periods, the yield of both irrigated and rainfed crops will
increase compared to the baseline. The harvested area of irrigated crops will decrease, while the harvested area
of rainfed crops will expand. However, under deficit irrigation conditions, the production of both rainfed and
irrigated crops will rise, whereas irrigated crop production under full irrigation conditions will decline, aligning
with water balance objectives. These changes will occur mainly due to the increase in the harvested area and
production of fodder sorghum, silage, fodder beet, and autumn beet and the decrease in the harvest area and
production of alfalfa, irrigated vegetable crops, and spring beet. Despite the increase in the demand of important
crop products of the province in 5- and 10-year horizons by 10 and 17% (considering population growth and
improvement in per-capita consumption), respectively, the amount of production of these products will decrease
by 2% in 5-year horizon and increase by only 1% in 10-year horizon. Therefore, it is predicted that the self-
reliance of the province's total production will decrease from 74% in the baseline to 68% and 67% in the 5- and
10-year horizons, respectively. In order to achieve the results of this study, solutions such as paying attention to
aquifers and watersheds, cultivation of fallow lands, increasing soil organic matter, real development of
conservation agriculture, development of autumn and waiting planting, development of alternative crops
(especially fodder crops), and provision, production, distribution, and consumption of inputs in a timely and
appropriate manner are suggested.
Conclusion
In total, the results of this research showed that the proposed production pattern for crops in Razavi Khorasan
province and 5 and 10-year horizons will be consistent with the water capacity of the province, especially in the
deficit irrigation scenario. However, the realization of the results of this study requires the categories of
"research", "technology", "education and empowerment", and "promotion of achievements".
Keywords: Deficit irrigation, Per-capita consumption, Production, Self-reliance, Water productivity
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 47
هیرشنپناریا یعارز یاهشهوژ
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج23 هرامش ،1 راهب ،1404 ص ،64-45
مشچ ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا )
قبطنم( )بآ تیفرظ رب
زرواشک سابع
1،2
ضیف عراز دمحا ،یدابآ
1،3
یبوقعی همطاف ،
4*
:تفایرد خیرات21/01/1403
ت :شریذپ خیرا22/05/1403
هدیکچ
تیفرظ نتفرگ رظن رد اب و ییاذغ تینما نیمأت فده اب رضاح هعلاطم هانا باتخ و یداناسا سااتاعا اا ادادتاسا ااب ،یوضر ناسارخ ناتسا یبآ و یا
عمج نینچمهاداد یروآو ینادیم یاه ،نارظن بحاص سارظن تهجشیپتیفرظ ینیب نیا یارب .تسا ادش ماجنا ناتسا نیا رد یتارا سادیلوت ادنیآ یاه
روظنم، ارهب و یفرصم بآ مجح ،دیلوت ،درکلمت ،تشادرب حطس فا رد یواضر نااسارخ ناتسا مید و یبآ یتارا مهم سلاوصحم یارب بآ یرو یااه5
(1407-1403 و )10 ( هلاس1412-1403 یرایبآ( لماخ یرایبآ یویرانس ود یارب )هب نازیم100 مخ و )یبآ ااین دصرد نیب یرایبآ( یرایبآ80 ات90 داصرد
)لوصحم عون هب هتسب یبآ ااین شیپ( هیاپ ارود هب تبسن و ینیب99-1396دروم ) و یبآ سلاوصحم درکلمت نازیم هخ داد ناشن جیاتن .تفرگ رارق یبایارا
ارود رد میدهیاپ ارود هب تبسن فا یاه، .تافای داهاوخ شیازافا ماید سلاوصحم و شهاخ یبآ سلاوصحم تشادرب حطس و شیازفانیاابلااح نازایم ،
مخ طیارش رد یبآ سادیلوتلداعت یاتاسار رد لماخ یرایبآ طیارش رد یبآ سادیلوت نازیم و شیازفا اب مید سادیلوت نینچمه و یرایبآ ااب بآ عباانم یاش ب
هافولت موگرواس دایلوت و تاشادرب حطاس رد شیازفا اا یشان ًاتدمت سارییغت نیا .دش دهاوخ هجاوم شهاخیا (Sorghum bicolor) ردانغغ ،لیاصق ،
هفولتازییاپ ردنغغ و یا (Beta vulgaris) هجنوی دیلوت و تشادرب حطس رد شهاخ و (Medicago sativa) ارااهب ردنغغ و یبآ یزیلاج سلاوصحم ،
یلت .داد دهاوخ خر فا رد ناتسا یتارا مهم سلاوصحم یاضاقت شیازفا مغر یاه5 و10 هاب هلاس بیترتهاب نازیم10 و17 نتفراگ راظن رد ااب( داصرد
فا رد سلاوصحم نیا دیلوت نازیم ،)هنارس فرصم کدنا شهاخ و تیعمج شیازفا5 فا رد و شهاخ دصرد ود هلاس10 شیازافا داصرد ای اهنت هلاس
شیپ اذل .تفای دهاوخینیب یم اا ناتسا سادیلوت لخ ییاکتادوخ نازیم هخ دوش74 هاب هیاپ ارود رد دصرد68 و67 هاب داصرد فا رد بیترت یااه5 و10
هعلاطم نیا جیاتن لوصح تهج .دبای شهاخ هلاس، اا ییاهراکهار هجوت هلمج تاشخ داننام شایآ یضارا رد یهایگ ششوپ داجیا ،یرادزی بآ و ناو بآ هب
هفولت و ییوراد ناهایگتاشخ هعاسوت ،یتظاادح یاروااشخ یاعقاو هعسوت ،یتسیا و یلآ یاهدوخ اا ادادتسا ،یا تاشخ هعاسوت ،یرااظتنا و ازییااپ یاه
هب نیزگیاج سلاوصحمهفولت سلاوصحم اژیوهب فرصم و عیاوت ،دیلوت ،نیمأت و یااداهن بسانم و عقومیم داهنشیپ اه .دوش
هژاو :یدیلک یاهارهبمخ ،ییاکتادوخ ،دیلوت ،بآ یروهنارس فرصم ،یرایبآ
همدقم
1
2
3
4
هب روشخ ییاذغ تینما یارواااشخ شاا ب سادیلوت هب میقتسم روع
1- زخرم یناگرااب قاتا بآ و یارواشخ ساعلاطم یدربهار یلم، عیاناص، و ندااعم
ناریا یارواشخناریا ،نارهت ،
2- یارواشخ جیورت و شاومآ ساقیقحت نامااس، مؤ هایهت و حاصا ساقیقحت هسس
رذبروشخناریا ،نارهت ،
3- یاروااشخ جیورات و شاومآ ساقیقحت نامااس، و یاروااشخ سااقیقحت زاخرم
یوضر ناسارخ یعیبع عبانم و یارواشخ شاومآناریا ،دهشم ،
4- ناریا ،دهشم ،دهشم یسودرف ااگشناد ،یارواشخ ادکشناد ،یژولونکتورگا اورگ
*(- :لوئسم ادنسیون [email protected] Email: )
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87489.1319
یم شاا ب ناایا داایلوت داانور رد یلاتخا هنوگره و تسا هتسباو دااناوت
هبیتامتجا ،ییاذغ تینما میقتسم روع، روشخ یسایس یتح و یداصتقا
دنخ دیدهت ار. هب سرابت رگید، هب یارواشخ ش ب ،داالوم ش ب ناونت
ادااهت رااب ار ییاذااغ تااینما نیمأت و رقف شهاخ و ندرب نیب اا هدیظو
( درادZarei, 2023 .) بع فیرعت ناب ،یناهج تینما ییاذغ یناما
قحت یمدبای هخ همه مدرم رد مامت ،ساقوا هااب یاذااغ یفاااخ یارااب
نتشاد ی یگدنا ملاس یسرتسد هتشاد .دنشاب نیا رااما دوااخ یاراد
اذغ یمهارف« نخر راهغ
5
اذغ هب یسرتسد« ،»
6
تماااس و فرصم« ،»
5- Food availability
6- Food access
هیرشنپناریا یعارز یاهشهوژ
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج23 هرامش ،1 راهب ،1404 ص ،64-45
مشچ ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا )
قبطنم( )بآ تیفرظ رب
زرواشک سابع
1،2
ضیف عراز دمحا ،یدابآ
1،3
یبوقعی همطاف ،
4*
:تفایرد خیرات21/01/1403
ت :شریذپ خیرا22/05/1403
هدیکچ
تیفرظ نتفرگ رظن رد اب و ییاذغ تینما نیمأت فده اب رضاح هعلاطم هانا باتخ و یداناسا سااتاعا اا ادادتاسا ااب ،یوضر ناسارخ ناتسا یبآ و یا
عمج نینچمهاداد یروآو ینادیم یاه ،نارظن بحاص سارظن تهجشیپتیفرظ ینیب نیا یارب .تسا ادش ماجنا ناتسا نیا رد یتارا سادیلوت ادنیآ یاه
روظنم، ارهب و یفرصم بآ مجح ،دیلوت ،درکلمت ،تشادرب حطس فا رد یواضر نااسارخ ناتسا مید و یبآ یتارا مهم سلاوصحم یارب بآ یرو یااه5
(1407-1403 و )10 ( هلاس1412-1403 یرایبآ( لماخ یرایبآ یویرانس ود یارب )هب نازیم100 مخ و )یبآ ااین دصرد نیب یرایبآ( یرایبآ80 ات90 داصرد
)لوصحم عون هب هتسب یبآ ااین شیپ( هیاپ ارود هب تبسن و ینیب99-1396دروم ) و یبآ سلاوصحم درکلمت نازیم هخ داد ناشن جیاتن .تفرگ رارق یبایارا
ارود رد میدهیاپ ارود هب تبسن فا یاه، .تافای داهاوخ شیازافا ماید سلاوصحم و شهاخ یبآ سلاوصحم تشادرب حطس و شیازفانیاابلااح نازایم ،
مخ طیارش رد یبآ سادیلوتلداعت یاتاسار رد لماخ یرایبآ طیارش رد یبآ سادیلوت نازیم و شیازفا اب مید سادیلوت نینچمه و یرایبآ ااب بآ عباانم یاش ب
هافولت موگرواس دایلوت و تاشادرب حطاس رد شیازفا اا یشان ًاتدمت سارییغت نیا .دش دهاوخ هجاوم شهاخیا (Sorghum bicolor) ردانغغ ،لیاصق ،
هفولتازییاپ ردنغغ و یا (Beta vulgaris) هجنوی دیلوت و تشادرب حطس رد شهاخ و (Medicago sativa) ارااهب ردنغغ و یبآ یزیلاج سلاوصحم ،
یلت .داد دهاوخ خر فا رد ناتسا یتارا مهم سلاوصحم یاضاقت شیازفا مغر یاه5 و10 هاب هلاس بیترتهاب نازیم10 و17 نتفراگ راظن رد ااب( داصرد
فا رد سلاوصحم نیا دیلوت نازیم ،)هنارس فرصم کدنا شهاخ و تیعمج شیازفا5 فا رد و شهاخ دصرد ود هلاس10 شیازافا داصرد ای اهنت هلاس
شیپ اذل .تفای دهاوخینیب یم اا ناتسا سادیلوت لخ ییاکتادوخ نازیم هخ دوش74 هاب هیاپ ارود رد دصرد68 و67 هاب داصرد فا رد بیترت یااه5 و10
هعلاطم نیا جیاتن لوصح تهج .دبای شهاخ هلاس، اا ییاهراکهار هجوت هلمج تاشخ داننام شایآ یضارا رد یهایگ ششوپ داجیا ،یرادزی بآ و ناو بآ هب
هفولت و ییوراد ناهایگتاشخ هعاسوت ،یتظاادح یاروااشخ یاعقاو هعسوت ،یتسیا و یلآ یاهدوخ اا ادادتسا ،یا تاشخ هعاسوت ،یرااظتنا و ازییااپ یاه
هب نیزگیاج سلاوصحمهفولت سلاوصحم اژیوهب فرصم و عیاوت ،دیلوت ،نیمأت و یااداهن بسانم و عقومیم داهنشیپ اه .دوش
هژاو :یدیلک یاهارهبمخ ،ییاکتادوخ ،دیلوت ،بآ یروهنارس فرصم ،یرایبآ
همدقم
1
2
3
4
هب روشخ ییاذغ تینما یارواااشخ شاا ب سادیلوت هب میقتسم روع
1- زخرم یناگرااب قاتا بآ و یارواشخ ساعلاطم یدربهار یلم، عیاناص، و ندااعم
ناریا یارواشخناریا ،نارهت ،
2- یارواشخ جیورت و شاومآ ساقیقحت نامااس، مؤ هایهت و حاصا ساقیقحت هسس
رذبروشخناریا ،نارهت ،
3- یاروااشخ جیورات و شاومآ ساقیقحت نامااس، و یاروااشخ سااقیقحت زاخرم
یوضر ناسارخ یعیبع عبانم و یارواشخ شاومآناریا ،دهشم ،
4- ناریا ،دهشم ،دهشم یسودرف ااگشناد ،یارواشخ ادکشناد ،یژولونکتورگا اورگ
*(- :لوئسم ادنسیون [email protected] Email: )
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87489.1319
یم شاا ب ناایا داایلوت داانور رد یلاتخا هنوگره و تسا هتسباو دااناوت
هبیتامتجا ،ییاذغ تینما میقتسم روع، روشخ یسایس یتح و یداصتقا
دنخ دیدهت ار. هب سرابت رگید، هب یارواشخ ش ب ،داالوم ش ب ناونت
ادااهت رااب ار ییاذااغ تااینما نیمأت و رقف شهاخ و ندرب نیب اا هدیظو
( درادZarei, 2023 .) بع فیرعت ناب ،یناهج تینما ییاذغ یناما
قحت یمدبای هخ همه مدرم رد مامت ،ساقوا هااب یاذااغ یفاااخ یارااب
نتشاد ی یگدنا ملاس یسرتسد هتشاد .دنشاب نیا رااما دوااخ یاراد
اذغ یمهارف« نخر راهغ
5
اذغ هب یسرتسد« ،»
6
تماااس و فرصم« ،»
5- Food availability
6- Food access
48 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
اذااغ
1
یراداایاپ و سااابث« و »
2
( تااسا »Eslami, 2020رد .) طیارااش
ینونخ ،نیمأت تینما ییاذغ و ظدح ،نآ با هجوت هب یاضاقت نوزفااور و
دشر مشغریگ تیعمج اا یوس و ارهبشیب یرادرب اا دح و حیحصان
اا عبانم و ریاخذ دودحم و ریذپاندیدجت و زین اورااب شلاغییاااه نوااغ
رییغت میلقا اا یوس ،رگید تیمها رایسب ییلااب .دراد سلاوااصحم دیلوت
یتساخ اب یارواشخشلاغ و اههبور یناوارف یاه داانمااین هااخ تااسا ور
همانربرظنم نیا اا .تسا حیحص یزیر، ارهب و هاانیهب تیریدم یرادرااب
ناواات اب بسانتم دیلوت عبانم اا رادیاپ و یلوصاموبیتخانااش شیااامآ و
هب نیمارس ظاادح و یبایتااسد رد ریذااپانراکنا و مااهم یتایرورض ناونت
یم ییاذغ تینما( فاالت م ساااعلاطم رد اذل .دشابSimtowe et al.,
2010; Rutten, Van Dijk, Van Rooij, & Hilderink, 2014;
Khorasanizadeh, Ghasemieh, Soleimani-Motlagh, &
Mizavand, 2023) و بآ عبااانم و یارواااشخ ساداایلوت یبااایارا هااب
همانرب نینچمه هااتخادرپ ییاذااغ تینما فده هب لین یاتسار رد یزیر
.تسا ادش
یوضر ناسارخ ناتسا یتحاسم اب اا شیب116485 خی عاابرمرتمول،
یم روشخ روانهپ ناتسا نیمراهغ ناسارخ ناتسا یارواشخ ش ب .دشاب
تیفرظ اا یرادروااخرب اب یوضریداانمناوت و اااه ااااگیاج ،عیااسو یاه
نییعتادننخ نیمأاات رد یمهم شقن و هتشاد ناتسا و یلم داصتقا رد یا
دروم هیلوا داوم نیمأت ،ییاذغ تینما ،هعماج یتایح یاهااین عیانص ااین
یم ادیا لاغتشا داجیا و یااتارا لاااس رد ناتااسا ناایا .داانخ99-1398
اا شیب یاراد993 سلاوااصحم عاواانا تااشخریا حطااس راااتکه رازه
دودح هخ ادوب یغاب و یتارا6/7 ار روااشخ تااشخریا یااضارا دااصرد
یم لیکشترادقم نیا اا .دهد، اا شیب620 زه تااسا یااتارا راااتکه را
دودح هخ1/5 اااصتخا دوااخ هااب ار روشخ تشخریا یضارا اا دصرد
اداد دودااح یوضر ناسارخ ناتسا یارواشخ ش ب سادیلوت لخ .تسا
5/7 ادوب نایزبآ و یماد ،یغاب و یتارا سلاوصحم عاونا اا نت نویلیم
هخشش هب ار روشخ سادیلوت لخ اا دصرد و تسا اداد اصتخا دوخ
اا شیب یداصتقا صلاخان شارا یاراد469572 یم لایر درایلیم دشاب
(Organization of Agricultural-Jihad of Khorasan Razavi,
2022 .)
اب هجوت هب نارحبیاااه تااسیایطیحم و رد سأر نآ نارااحب ،بآ
شیازفا نازیم دیلوت و ارهبیرادرب اا نیما و عبانم نآ دیاب بسانتم اااب
ناوتیاه یکیژولوخا دوجوم سروص دریگ .نیا عوااضوم اااب هااجوت هااب
سدش نتفرگ تترس سارییغت یمیلقا رد( هااقطنم ناااسارخ )یوااضر و
هبرجت ارود یلاسکشخ ینلاوعسداام راایخا (Zarrin, 2021اا ) رااظن
تسیایطیحم و یتیریدم رایسب زئاح تیمها ادوااب و رد سروااص مداات
هجوت، لیدبت هب یلصانیرت اانا رااطخ دااهاوخ دااش. حرااع ساااسارب
لاااس رد روااشخ قرااش هااضوح بآ ساااعلاطم1401 بآ لااخ نازاایم ،
1- Food utilization and health
2- Stability and sustainability
لاس رد یوضر ناسارخ ناتسا یارواشخ ش ب یفرصم1387 ،5856
هااخ ادوب بعکمرتم نویلیم1104 بآ اا نآ بااعکمرتم نواایلیم یاااه
و یحطس4725 بآ اا بعکمرتم نویلیم ادااش تشادرب ینیماریا یاه
لاس رد .تسا1397 اااب یارواااشخ شاا ب رد یفرصم بآ نازیم ،18
لاس هب تبسن شهاخ دصرد1387 هب4795 ادیسر بعکمرتم نویلیم
شیازفا لصاح هخ تساتشه بآ اا بآ تااشادرب رد یدااصرد یاااه
شهاخ و یحطس24 بآ اا تشادرب یدصردیم ینیماریا یاه .دااشاب
شیپیم ینیب دوش هخ اافا رد یارواااشخ ش ب رد یفرصم بآ نازیم
1410 اب39 لاااس هااب تبسن شهاخ دصرد1397 هااب2935 نواایلیم
هخ دسرب بعکمرتم711 بآ اا نآ بعکمرتم نویلیم و یحطااس یاااه
2224 بآ اا بعکمرتم نویلیمنامه .دوب دهاوخ ینیماریا یاهروع هخ
یم هظحامددرگ، اافا رد ادشداجیا شهاخ1410 شهاااخ راابارب ود
لاااس رد ادااشداجیا1397 ( دوااب دااهاوخPoursepahi, 2022 هااخ )
ناشنارهب شیازفا موزل ادنهد اابطنم و یارواشخ ش ب رد بآ یرو
هااب اامخ یاتااسار رد ناتااسا بآ تاایفرظ اااب ش ب سادیلوت ندومن
لداعتهب بآ عبانم یش ب بآ فرااصم و عبانم نیب لداعت داجیا یانعم
تسا (Pilvar & Rajabi, 2019) .
هب ینیماریا بآ عبانم دیدش تفا نااایلوتم ، شخ عانم رد اژیو
حرع ااات هتااشاد نآ رااب ار روااشخ بآلداعت یاااه و بآ عبااانم یااش ب
نورب( داانهد هاائارا ار نارحب نیا اا تفرYousefi, Sarai Tabrizi,
Porhemmat, & Babazadeh, 2022 نینچمه .) یتسدلااب دانسا رد
همانرب هیلختسایس رد و بوصم یاههعااسوت یاااهدربهار و اه، هااجوت
هاامانرب هب یصاخیزیر و لااخاد رد ییاذااغ داواام )داایلوت( نیمأاات یاه
دروم ییاذغ دبس هب هعماج دارفا یسرتسد اذاال .تااسا ادااش لوذبم ااین
رضاح هعلاطم اا فده، ناااسارخ ناتسا یتارا سادیلوت یمهارف یسررب
فا ود رد یوضر5 و هلاس10 ( هلاااس1407-1403 و1412-1403 )
مخ و لماخ یرایبآ یویرانس ود تحت یاابآ تاایفرظ رااب بطنم یرایبآ
و یاالم دنااس فادااها هااب لااین تهج بسانم یاهراکهار هئارا و ناتسا
( روااشخ ییاذااغ تااینما لوحت یدربهارNational and Strategic
Document of Food Security, 2021یم هنیما نیا رد ).دشاب
شور و داوماه
قرااش یارواااشخ ساداایلوت حرع شرازگ اا هتفرگرب رضاح هعلاطم
مشغ ،روشخ فا اادنا5 و10 ناااسارخ ناتسا یارواشخ سادیلوت هلاس
بطنم( یوضر یدراابهار ساعلاطم یلم زخرم بوصم )بآ تیفرظ رب
رد ناراایا یارواااشخ و نداااعم ،عیانص ،یناگرااب قاتا ،بآ و یارواشخ
لاس1402 اذل .تسادروم هقطنم علاطمه و یوااضر ناسارخ ناتسا نآ
دروم یناما ادودحم ارود هااعلاطم یاااه1407-1403 و1412-1403
هبهب بیترت فا ناونت یاه5 و10 ارود و هلاسراهغ هااب یااهتنم هلاس
1399 (99-1396هب )یم هیاپ ارود ناونت .دشاب
اذااغ
1
یراداایاپ و سااابث« و »
2
( تااسا »Eslami, 2020رد .) طیارااش
ینونخ ،نیمأت تینما ییاذغ و ظدح ،نآ با هجوت هب یاضاقت نوزفااور و
دشر مشغریگ تیعمج اا یوس و ارهبشیب یرادرب اا دح و حیحصان
اا عبانم و ریاخذ دودحم و ریذپاندیدجت و زین اورااب شلاغییاااه نوااغ
رییغت میلقا اا یوس ،رگید تیمها رایسب ییلااب .دراد سلاوااصحم دیلوت
یتساخ اب یارواشخشلاغ و اههبور یناوارف یاه داانمااین هااخ تااسا ور
همانربرظنم نیا اا .تسا حیحص یزیر، ارهب و هاانیهب تیریدم یرادرااب
ناواات اب بسانتم دیلوت عبانم اا رادیاپ و یلوصاموبیتخانااش شیااامآ و
هب نیمارس ظاادح و یبایتااسد رد ریذااپانراکنا و مااهم یتایرورض ناونت
یم ییاذغ تینما( فاالت م ساااعلاطم رد اذل .دشابSimtowe et al.,
2010; Rutten, Van Dijk, Van Rooij, & Hilderink, 2014;
Khorasanizadeh, Ghasemieh, Soleimani-Motlagh, &
Mizavand, 2023) و بآ عبااانم و یارواااشخ ساداایلوت یبااایارا هااب
همانرب نینچمه هااتخادرپ ییاذااغ تینما فده هب لین یاتسار رد یزیر
.تسا ادش
یوضر ناسارخ ناتسا یتحاسم اب اا شیب116485 خی عاابرمرتمول،
یم روشخ روانهپ ناتسا نیمراهغ ناسارخ ناتسا یارواشخ ش ب .دشاب
تیفرظ اا یرادروااخرب اب یوضریداانمناوت و اااه ااااگیاج ،عیااسو یاه
نییعتادننخ نیمأاات رد یمهم شقن و هتشاد ناتسا و یلم داصتقا رد یا
دروم هیلوا داوم نیمأت ،ییاذغ تینما ،هعماج یتایح یاهااین عیانص ااین
یم ادیا لاغتشا داجیا و یااتارا لاااس رد ناتااسا ناایا .داانخ99-1398
اا شیب یاراد993 سلاوااصحم عاواانا تااشخریا حطااس راااتکه رازه
دودح هخ ادوب یغاب و یتارا6/7 ار روااشخ تااشخریا یااضارا دااصرد
یم لیکشترادقم نیا اا .دهد، اا شیب620 زه تااسا یااتارا راااتکه را
دودح هخ1/5 اااصتخا دوااخ هااب ار روشخ تشخریا یضارا اا دصرد
اداد دودااح یوضر ناسارخ ناتسا یارواشخ ش ب سادیلوت لخ .تسا
5/7 ادوب نایزبآ و یماد ،یغاب و یتارا سلاوصحم عاونا اا نت نویلیم
هخشش هب ار روشخ سادیلوت لخ اا دصرد و تسا اداد اصتخا دوخ
اا شیب یداصتقا صلاخان شارا یاراد469572 یم لایر درایلیم دشاب
(Organization of Agricultural-Jihad of Khorasan Razavi,
2022 .)
اب هجوت هب نارحبیاااه تااسیایطیحم و رد سأر نآ نارااحب ،بآ
شیازفا نازیم دیلوت و ارهبیرادرب اا نیما و عبانم نآ دیاب بسانتم اااب
ناوتیاه یکیژولوخا دوجوم سروص دریگ .نیا عوااضوم اااب هااجوت هااب
سدش نتفرگ تترس سارییغت یمیلقا رد( هااقطنم ناااسارخ )یوااضر و
هبرجت ارود یلاسکشخ ینلاوعسداام راایخا (Zarrin, 2021اا ) رااظن
تسیایطیحم و یتیریدم رایسب زئاح تیمها ادوااب و رد سروااص مداات
هجوت، لیدبت هب یلصانیرت اانا رااطخ دااهاوخ دااش. حرااع ساااسارب
لاااس رد روااشخ قرااش هااضوح بآ ساااعلاطم1401 بآ لااخ نازاایم ،
1- Food utilization and health
2- Stability and sustainability
لاس رد یوضر ناسارخ ناتسا یارواشخ ش ب یفرصم1387 ،5856
هااخ ادوب بعکمرتم نویلیم1104 بآ اا نآ بااعکمرتم نواایلیم یاااه
و یحطس4725 بآ اا بعکمرتم نویلیم ادااش تشادرب ینیماریا یاه
لاس رد .تسا1397 اااب یارواااشخ شاا ب رد یفرصم بآ نازیم ،18
لاس هب تبسن شهاخ دصرد1387 هب4795 ادیسر بعکمرتم نویلیم
شیازفا لصاح هخ تساتشه بآ اا بآ تااشادرب رد یدااصرد یاااه
شهاخ و یحطس24 بآ اا تشادرب یدصردیم ینیماریا یاه .دااشاب
شیپیم ینیب دوش هخ اافا رد یارواااشخ ش ب رد یفرصم بآ نازیم
1410 اب39 لاااس هااب تبسن شهاخ دصرد1397 هااب2935 نواایلیم
هخ دسرب بعکمرتم711 بآ اا نآ بعکمرتم نویلیم و یحطااس یاااه
2224 بآ اا بعکمرتم نویلیمنامه .دوب دهاوخ ینیماریا یاهروع هخ
یم هظحامددرگ، اافا رد ادشداجیا شهاخ1410 شهاااخ راابارب ود
لاااس رد ادااشداجیا1397 ( دوااب دااهاوخPoursepahi, 2022 هااخ )
ناشنارهب شیازفا موزل ادنهد اابطنم و یارواشخ ش ب رد بآ یرو
هااب اامخ یاتااسار رد ناتااسا بآ تاایفرظ اااب ش ب سادیلوت ندومن
لداعتهب بآ عبانم یش ب بآ فرااصم و عبانم نیب لداعت داجیا یانعم
تسا (Pilvar & Rajabi, 2019) .
هب ینیماریا بآ عبانم دیدش تفا نااایلوتم ، شخ عانم رد اژیو
حرع ااات هتااشاد نآ رااب ار روااشخ بآلداعت یاااه و بآ عبااانم یااش ب
نورب( داانهد هاائارا ار نارحب نیا اا تفرYousefi, Sarai Tabrizi,
Porhemmat, & Babazadeh, 2022 نینچمه .) یتسدلااب دانسا رد
همانرب هیلختسایس رد و بوصم یاههعااسوت یاااهدربهار و اه، هااجوت
هاامانرب هب یصاخیزیر و لااخاد رد ییاذااغ داواام )داایلوت( نیمأاات یاه
دروم ییاذغ دبس هب هعماج دارفا یسرتسد اذاال .تااسا ادااش لوذبم ااین
رضاح هعلاطم اا فده، ناااسارخ ناتسا یتارا سادیلوت یمهارف یسررب
فا ود رد یوضر5 و هلاس10 ( هلاااس1407-1403 و1412-1403 )
مخ و لماخ یرایبآ یویرانس ود تحت یاابآ تاایفرظ رااب بطنم یرایبآ
و یاالم دنااس فادااها هااب لااین تهج بسانم یاهراکهار هئارا و ناتسا
( روااشخ ییاذااغ تااینما لوحت یدربهارNational and Strategic
Document of Food Security, 2021یم هنیما نیا رد ).دشاب
شور و داوماه
قرااش یارواااشخ ساداایلوت حرع شرازگ اا هتفرگرب رضاح هعلاطم
مشغ ،روشخ فا اادنا5 و10 ناااسارخ ناتسا یارواشخ سادیلوت هلاس
بطنم( یوضر یدراابهار ساعلاطم یلم زخرم بوصم )بآ تیفرظ رب
رد ناراایا یارواااشخ و نداااعم ،عیانص ،یناگرااب قاتا ،بآ و یارواشخ
لاس1402 اذل .تسادروم هقطنم علاطمه و یوااضر ناسارخ ناتسا نآ
دروم یناما ادودحم ارود هااعلاطم یاااه1407-1403 و1412-1403
هبهب بیترت فا ناونت یاه5 و10 ارود و هلاسراهغ هااب یااهتنم هلاس
1399 (99-1396هب )یم هیاپ ارود ناونت .دشاب
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 49
ساتاعاندروم اای هااعلاطم ناایا تهج، هاابروع اا یاالخ اایرع
هنا باتخ و یدانسا ساعلاطمًامومت یا ادادتسا اب زااخارم هااب هااعجارم اا
روشخ ساتاعا ادننخرشتنم یمسراداد(تبث دوجوم یاه زخرم رد ادش
)یارواااشخ سرااو ساتاعا و رامآارااشتنم دانااسا و هااب و سرااو اژیو
و ییاذااغ تااینما دنااس یاتااسار رد و ناتااسا یارواشخ داهج نامااس
،روااشخ متااده هعسوت همانربیناداایم ساااتاعا نیاانچمه و اایرعاا
شسرپ لیمکتیذ اب ساسلج یرازگرب و یروشخ ناگربخ اا همان ناعدن
ناگربخ و هب یتارا سلاوصحم یبآ صلاخ ااین .دمآ تسد ارود یارااب
حرع اا هیاپ ینااابغاب و یااتارا مااهم سلاوااصحم یاابآ ااااین ساااعلاطم
ناتسا( روشخ قرش یاهStudies on the water requirement of
important agricultural and horticultural crops in the
eastern provinces of Iran, 2023 ،رضاح هعلاطم رد .دش لصاح )
و لااماخ یرااایبآ یویرانااس ود رد یااتارا سلاوااصحم داایلوت نازاایم
مخدروم یرایبآ لامتا بیرااض .تااسا هتفرگ رارق یسررب تااهج ادااش
مخ و یرایبآییآراخ رد سلاوااصحم اا اای ره یارب یرایبآ لودااج1
بیرض نیا هخ تسا ادش هئراهجوت اب هب نیب لوصحم عون8/0 و9/0
یم ریغتم لوصحم ره صلاخان ااین جیاااتن ساااسارب بیارااض نیا .دشاب
حرعشنت یتاقیقحت یاه هااخ فاالت م یااتارا سلاوااصحم یاابآ یاه
یااسدنهم و یاانف ،روشخ رذب هیهت و حاصا ساقیقحت ساسسؤم طسوت
و هاابنپ ،داانق رداانغغ یلوصحم ت ساسسؤم و کاخ و بآ ،یارواشخ
جنرب ماجنا ... وادش نییعت ،ادش ریداااقم ناایا هخ تسا رخذ هب مالا .دنا
و ناااسانشراخ ،ناااگربخ اااب یااسانشراخ ساااسلج رد ادادتااسا اا لاابق
عمج و یسررب ناققحم .تسا ادش یدنبشیپ هعلاطم نیا ردینیب ادااش
هخ تساییآراخ ارود رد ناتسا سلاوصحم یرایبآ5 هلاس15 و دصرد
ارود رد10 هلاس25 .تاافای دهاوخ شیازفا هیاپ ارود هب تبسن دصرد
طیارااش یارااب ناتااسا یارواشخ لخ سادیلوت تهج یفرصم بآ مجح
ارود و هیاپ اافا یاااه5 و10 هااب هلاااس بیترت4586 ،3809 و3066
مخ طیارااش رد بااعکمرتم نواایلیم و یرااایبآ6272 ،3951 و3021
.دیدرگ ظاحل لماخ یرایبآ طیارش رد بعکمرتم نویلیمرب ریداقم نیا
اا م فااخمم لاااحمریش ریااح سااانبم ا ااحا اااعارش
شا ابآ شاین هبحامم ا م فاخمم اابآ شااین ااعلایم حرط
ا حا انابغاب اعارشرفحم قرش ساه (Studies on the water
requirement of important agricultural and horticultural
crops in the eastern provinces of Iran, 2023) نیانچمه
( هدنیآ رد بآ جح در آربPoursepahi, 2022هدش نییعت ) .دنا
تااشخ و یغاااب و یااتارا تیفرظ ساسارباداانیآ و یاالعف یاه، مهااس
فا و هیاپ لاس رد یتارا یاااه5 و10 هااب هلاااس بیترت60 ،62 و63
.دااش هااتفرگ رااظن رد سادیلوت لخ یفرصم بآ مجح اا دصرد میااسقت
رب یغاب و یتارا سلاوصحم نیب بآ مجح نیگنااایم تیعااضو یااانبم
لاااس یاه1396 ااات1399 هااب حطااس هبااساحم اااب هاایاپ لاااس ناونت
ناتااسا یغاااب و یااتارا سلاوااصحم یفرصم بآ و یبآ ااین ،تشخریا
و تااسا ادااش ادروآ یغاااب و یتارا اورگ هیاپ لاس یارب .دش هبساحم
و ورااین سرااو طسوت ناتسا ادنیآ ادشدروآرب بآ مجح یانبم رب سپس
فاوت هعااسوت متده همانرب دنس دروآرب نینچمه و بآ یلم دنس رد ادش
فا یارب ناتسا و روشخ ادنیآ رداااه ی5 و10 رااظن رد ناتااسا هلاااس
.تسا ادش هتفرگ
و یاابآ یااتارا سلاوااصحم دیلوت و درکلمت ،تشادرب حطس نازیم
ارود یارب یوضر ناسارخ ناتسا مید ضیف عراا هعلاطم اا هیاپ یدااابآ
( ناراااکمه وZare-Feizabadi et al., 2022هااب ) .داامآ تااسد
نآااییاجهخ هعلاطم نیا لداعت یاتسار رد ناااسارخ ناتااسا بآ یش ب
فا رد یوضر یاه5 و10 تخانااش اا سااپ تااسا ادااش ماجنا هلاس
عضو دوجوم اب و فده لیلحت فادها و ارهب ءاقترایرو زبس و یبآ بآ
،)دوااجوم بآ عبااانم اا تااشادرب شهاخ اب اارمه(ارود رد، اافا یاااه
طیحم رد دیلوت و درکلمت شیازفا نیاانچمه و مید یضارا و هتسب یاه
رارااق رظنداام یاابآ سلاوصحم اا یخرب ینیزگیاج و تشخ لصف رییغت
تسا هتفرگ. هااعلاطم اا ناتسا مهم یتارا سلاوصحم لیسناتپ درکلمت
( ناراکمه و یناطلسSoltani et al., 2019هب ).دمآ تسد
یاابآ ااااین رد تااشخ راایا حطااس برضلصاح اا یفرصم بآ مجح
ارهب و سلاوصحم بآ مااجح رااب داایلوت نازاایم میااسقت اا زین بآ یرو
ارود یارب یفرصم( دش دروآرب فا و هیاپ یاهPoshtvan & Rajabi
Hashtjin, 2023.) صخاش ،هعلاطم نیا رد ،دیلوت ،هنارس فرصم یاه
یارواااشخ مااهم سلاوااصحم یارب ییاکتادوخ دصرد و سراجت ،اضاقت
ادش هبساحمهجوت اب .دنا هب دوااجوم ناتااسا یارااب هنارس فرصم هکنیا
یمن ریداااقم اااب راابارب ناتااسا هنارااس فرصم ریداقم حرع نیا رد ،دشاب
ناراااکمه و رادمتعیرااش هعلاطم اا جر تسم روشخ هنیهب هنارس فرصم
(Shariatmadar, Keshavarz, Kosravi, Kianpour, & Farsi,
2020 زااخرم ییاذااغ تااینما یاالم دنااس ریداقم ساسارب و هیاپ یارب )
هتفرگ رااظن رد اافا یارااب ساااعلاطم اا اااضاقت نازاایم .تااسا ادااش
لصاح رااظن درواام لوااصحم هنارااس فرااصم رد ناتسا تیعمج برض
رااظن رد دیلوت و اضاقت سوادت ساسارب سراجت نازیم .تسا ادش دروآرب
ناتسا جراخ اا دوبمخ و رداص ناتسا اا جراخ هب یفاضا هخ( ادش هتفرگ
یم نیمأت خراان ،اااضاقت هااب داایلوت نازاایم تبااسن هبااساحم اااب و )دوش
.تسا ادش هبساحم ییاکتادوخ ،تااشادرب حطس رد سارییغت ،تیاهن رد
ارهب و یفرصم بآ مجح ،دیلوت ،درکلمت سلاوااصحم بآ فرصم یرو
مخ و لماخ یرایبآ یویرانس ود تحت( یبآ یتارا مهمد و )یرایبآ و می
نینچمهصخاش دااصرد و سراااجت ،اااضاقت ،دیلوت ،هنارس فرصم یاه
سلاوصحم نیا ییاکتادوخ فا رد یاه5 و10 ارود هااب تبااسن هلاااس
.تفرگ رارق یبایارا دروم و دروآرب هیاپ
ساتاعاندروم اای هااعلاطم ناایا تهج، هاابروع اا یاالخ اایرع
هنا باتخ و یدانسا ساعلاطمًامومت یا ادادتسا اب زااخارم هااب هااعجارم اا
روشخ ساتاعا ادننخرشتنم یمسراداد(تبث دوجوم یاه زخرم رد ادش
)یارواااشخ سرااو ساتاعا و رامآارااشتنم دانااسا و هااب و سرااو اژیو
و ییاذااغ تااینما دنااس یاتااسار رد و ناتااسا یارواشخ داهج نامااس
،روااشخ متااده هعسوت همانربیناداایم ساااتاعا نیاانچمه و اایرعاا
شسرپ لیمکتیذ اب ساسلج یرازگرب و یروشخ ناگربخ اا همان ناعدن
ناگربخ و هب یتارا سلاوصحم یبآ صلاخ ااین .دمآ تسد ارود یارااب
حرع اا هیاپ ینااابغاب و یااتارا مااهم سلاوااصحم یاابآ ااااین ساااعلاطم
ناتسا( روشخ قرش یاهStudies on the water requirement of
important agricultural and horticultural crops in the
eastern provinces of Iran, 2023 ،رضاح هعلاطم رد .دش لصاح )
و لااماخ یرااایبآ یویرانااس ود رد یااتارا سلاوااصحم داایلوت نازاایم
مخدروم یرایبآ لامتا بیرااض .تااسا هتفرگ رارق یسررب تااهج ادااش
مخ و یرایبآییآراخ رد سلاوااصحم اا اای ره یارب یرایبآ لودااج1
بیرض نیا هخ تسا ادش هئراهجوت اب هب نیب لوصحم عون8/0 و9/0
یم ریغتم لوصحم ره صلاخان ااین جیاااتن ساااسارب بیارااض نیا .دشاب
حرعشنت یتاقیقحت یاه هااخ فاالت م یااتارا سلاوااصحم یاابآ یاه
یااسدنهم و یاانف ،روشخ رذب هیهت و حاصا ساقیقحت ساسسؤم طسوت
و هاابنپ ،داانق رداانغغ یلوصحم ت ساسسؤم و کاخ و بآ ،یارواشخ
جنرب ماجنا ... وادش نییعت ،ادش ریداااقم ناایا هخ تسا رخذ هب مالا .دنا
و ناااسانشراخ ،ناااگربخ اااب یااسانشراخ ساااسلج رد ادادتااسا اا لاابق
عمج و یسررب ناققحم .تسا ادش یدنبشیپ هعلاطم نیا ردینیب ادااش
هخ تساییآراخ ارود رد ناتسا سلاوصحم یرایبآ5 هلاس15 و دصرد
ارود رد10 هلاس25 .تاافای دهاوخ شیازفا هیاپ ارود هب تبسن دصرد
طیارااش یارااب ناتااسا یارواشخ لخ سادیلوت تهج یفرصم بآ مجح
ارود و هیاپ اافا یاااه5 و10 هااب هلاااس بیترت4586 ،3809 و3066
مخ طیارااش رد بااعکمرتم نواایلیم و یرااایبآ6272 ،3951 و3021
.دیدرگ ظاحل لماخ یرایبآ طیارش رد بعکمرتم نویلیمرب ریداقم نیا
اا م فااخمم لاااحمریش ریااح سااانبم ا ااحا اااعارش
شا ابآ شاین هبحامم ا م فاخمم اابآ شااین ااعلایم حرط
ا حا انابغاب اعارشرفحم قرش ساه (Studies on the water
requirement of important agricultural and horticultural
crops in the eastern provinces of Iran, 2023) نیانچمه
( هدنیآ رد بآ جح در آربPoursepahi, 2022هدش نییعت ) .دنا
تااشخ و یغاااب و یااتارا تیفرظ ساسارباداانیآ و یاالعف یاه، مهااس
فا و هیاپ لاس رد یتارا یاااه5 و10 هااب هلاااس بیترت60 ،62 و63
.دااش هااتفرگ رااظن رد سادیلوت لخ یفرصم بآ مجح اا دصرد میااسقت
رب یغاب و یتارا سلاوصحم نیب بآ مجح نیگنااایم تیعااضو یااانبم
لاااس یاه1396 ااات1399 هااب حطااس هبااساحم اااب هاایاپ لاااس ناونت
ناتااسا یغاااب و یااتارا سلاوااصحم یفرصم بآ و یبآ ااین ،تشخریا
و تااسا ادااش ادروآ یغاااب و یتارا اورگ هیاپ لاس یارب .دش هبساحم
و ورااین سرااو طسوت ناتسا ادنیآ ادشدروآرب بآ مجح یانبم رب سپس
فاوت هعااسوت متده همانرب دنس دروآرب نینچمه و بآ یلم دنس رد ادش
فا یارب ناتسا و روشخ ادنیآ رداااه ی5 و10 رااظن رد ناتااسا هلاااس
.تسا ادش هتفرگ
و یاابآ یااتارا سلاوااصحم دیلوت و درکلمت ،تشادرب حطس نازیم
ارود یارب یوضر ناسارخ ناتسا مید ضیف عراا هعلاطم اا هیاپ یدااابآ
( ناراااکمه وZare-Feizabadi et al., 2022هااب ) .داامآ تااسد
نآااییاجهخ هعلاطم نیا لداعت یاتسار رد ناااسارخ ناتااسا بآ یش ب
فا رد یوضر یاه5 و10 تخانااش اا سااپ تااسا ادااش ماجنا هلاس
عضو دوجوم اب و فده لیلحت فادها و ارهب ءاقترایرو زبس و یبآ بآ
،)دوااجوم بآ عبااانم اا تااشادرب شهاخ اب اارمه(ارود رد، اافا یاااه
طیحم رد دیلوت و درکلمت شیازفا نیاانچمه و مید یضارا و هتسب یاه
رارااق رظنداام یاابآ سلاوصحم اا یخرب ینیزگیاج و تشخ لصف رییغت
تسا هتفرگ. هااعلاطم اا ناتسا مهم یتارا سلاوصحم لیسناتپ درکلمت
( ناراکمه و یناطلسSoltani et al., 2019هب ).دمآ تسد
یاابآ ااااین رد تااشخ راایا حطااس برضلصاح اا یفرصم بآ مجح
ارهب و سلاوصحم بآ مااجح رااب داایلوت نازاایم میااسقت اا زین بآ یرو
ارود یارب یفرصم( دش دروآرب فا و هیاپ یاهPoshtvan & Rajabi
Hashtjin, 2023.) صخاش ،هعلاطم نیا رد ،دیلوت ،هنارس فرصم یاه
یارواااشخ مااهم سلاوااصحم یارب ییاکتادوخ دصرد و سراجت ،اضاقت
ادش هبساحمهجوت اب .دنا هب دوااجوم ناتااسا یارااب هنارس فرصم هکنیا
یمن ریداااقم اااب راابارب ناتااسا هنارااس فرصم ریداقم حرع نیا رد ،دشاب
ناراااکمه و رادمتعیرااش هعلاطم اا جر تسم روشخ هنیهب هنارس فرصم
(Shariatmadar, Keshavarz, Kosravi, Kianpour, & Farsi,
2020 زااخرم ییاذااغ تااینما یاالم دنااس ریداقم ساسارب و هیاپ یارب )
هتفرگ رااظن رد اافا یارااب ساااعلاطم اا اااضاقت نازاایم .تااسا ادااش
لصاح رااظن درواام لوااصحم هنارااس فرااصم رد ناتسا تیعمج برض
رااظن رد دیلوت و اضاقت سوادت ساسارب سراجت نازیم .تسا ادش دروآرب
ناتسا جراخ اا دوبمخ و رداص ناتسا اا جراخ هب یفاضا هخ( ادش هتفرگ
یم نیمأت خراان ،اااضاقت هااب داایلوت نازاایم تبااسن هبااساحم اااب و )دوش
.تسا ادش هبساحم ییاکتادوخ ،تااشادرب حطس رد سارییغت ،تیاهن رد
ارهب و یفرصم بآ مجح ،دیلوت ،درکلمت سلاوااصحم بآ فرصم یرو
مخ و لماخ یرایبآ یویرانس ود تحت( یبآ یتارا مهمد و )یرایبآ و می
نینچمهصخاش دااصرد و سراااجت ،اااضاقت ،دیلوت ،هنارس فرصم یاه
سلاوصحم نیا ییاکتادوخ فا رد یاه5 و10 ارود هااب تبااسن هلاااس
.تفرگ رارق یبایارا دروم و دروآرب هیاپ
50 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
لودج1- مک بیرض و یرایبآییآراک یعارز تلاوصحم یرایبآ
Table 1- Deficit irrigation coefficient and crop irrigation efficiency
لوصحم
Crop
مک بیرض یرایبآ
Deficit irrigation coefficient
ییآراک یرایبآ
Irrigation efficiency (%)
مدنگWheat 0.8 50
وجBarley 0.8 50
جنربRice 0.9 50
هبنپCotton 0.8 50
ردنغغBeet 0.8 50
ازییاپ ردنغغAutumn beet 0.8 50
سابوبحBeans 0.8 50
بیسینیماPotato 0.9 70
اایپOnion 0.8 60
هجوگیگنرفTomato 0.9 60
ناهایگینغورOily crops 0.8 50
هناودنهWatermelon 0.8 60
ازبرخMelon 0.9 60
ریاسزیلاجOther vegetable crops 0.9 60
هجنویAlfalfa 0.9 50
هفولت سرذیاFodder maize 0.9 60
هفولت موگروسیاFodder sorghum 0.8 60
لیصقSilage 0.8 50
هفولت ردنغغیاFodder beet 0.8 60
هفولت ریاسOther fodder crops 0.9 50
سلاوصحم ریاسOther crops 0.8 50
سلاوصحم لخTotal crops 0.8 50
اداد لاایلحت و هیزجتمرن اا ادادتااسا اااب اااه رازاافاExcel مااسر و
مرن اا ادادتسا اب اهرادومن رازفاSigmaPlot 14.0 .دش ماجنا
ثحب و جیاتن
مشچ مهر ب دممیلوت زادنا ممک بآ یرب ممیارز تومصحم
یوضر ناسا خ ناتسا
هاایاپ ارود رد یبآ یتارا سلاوصحم لخ دیلوت نازیم4913 رازااه
فا رد هخ ادوب نت یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت4896 و4693 رازه
و لااماخ یرااایبآ طیارااش رد نت5271 و5140 طیارااش رد ناات رازااه
مخ( دیسر دهاوخ یرایبآ لکش1- فلاهب .) سرااابت رااگید، مخ یرااایبآ
شیازفا بجومتده وجنپ بااجوم لااماخ یرااایبآ یارااجا و یدصرد
شهاخ4/0 و4 هب یتارا سلاوصحم دیلوت یدصرد فا رد بیترت یاه
5 و10 سلاوااصحم داایلوت نازیم .دش دهاوخ هیاپ ارود هب تبسن هلاس
هیاپ ارود رد زین مید یتارا111 اب هخ ادوب نترازه248 و423 دصرد
هب شیازفا386 و581 هااب نت رازه فا رد بیترت یاااه5 و10 هلاااس
.دیسر دهاوخهجوت اب هب شیپ شهاخ و میلقا رییغت طیارشینیب رد ادش
شزیرلاااااس رد یوااااج یاااااه( یااااتآ یاهAsgharzadeh,
Gobadijanbaz, Motevalli, Taherian, & Kouhi, 2024 ،)
مااشغ شیازفا نیا هب یبایتسد مااید یااتارا سلاوااصحم داایلوت رد ریگ
بولطم یتیریدم سامادقا و یرادزی بآ و ناو بآ هب اژیو هجوت دنمااین
هب مهس و سلاوصحم رییغت تهج رد اژیونآاه ،عاایاوت ،دیلوت ،نیمأت و
اداهن بسانم فرصم ناما و رادقمیم اهیااسررب .دااشاب اداد ناااشن اه
هخ تسا دودح هلاس ره413 درایلیم بعکمرتم رثا رد بآشزیریاااه
یم روشخ دراو یوج دودح رادقم نیا اا هخ دوش283 بعکمرتم درایلیم
اا یرع دراو ارااابود قرااعت و ری بتردااسمتا یاامدوااش (Tavasoli,
Tabatabaee, Hoseinnia, Bagherzade, & Jabbari, 2016 .)
یمن اننتااسم ادااتاق نیا اا زین یوضر ناسارخ ناتساهااب دااشابناونت
،لانمهب هنلااس طسوتم روع5/2 تااشد رد شراااب بااعکمرتم درااایلیم
م خر یوااضر ناااسارخ ناتسا زخرم ،دهشمیدااهد هااخ80 نآ دااصرد
هب سروصباناور وری بت یم جراااخ سرتااسد ااددرااگ (Khorasan,
2023یم هخ تسا یلاح رد نیا .)اااب ناواات نازاایم ناایا ندرااخ راااهم
یرادزاای بآ سایلمت اب بآ تفررده ،اواتاردااس تاایوقت رااب بآ یاه
،ینیماریاهااب نوربنارحب اا تاافرمخ یاااه و شیاااسرف ،لیااس ،یاابآ
لودج1- مک بیرض و یرایبآییآراک یعارز تلاوصحم یرایبآ
Table 1- Deficit irrigation coefficient and crop irrigation efficiency
لوصحم
Crop
مک بیرض یرایبآ
Deficit irrigation coefficient
ییآراک یرایبآ
Irrigation efficiency (%)
مدنگWheat 0.8 50
وجBarley 0.8 50
جنربRice 0.9 50
هبنپCotton 0.8 50
ردنغغBeet 0.8 50
ازییاپ ردنغغAutumn beet 0.8 50
سابوبحBeans 0.8 50
بیسینیماPotato 0.9 70
اایپOnion 0.8 60
هجوگیگنرفTomato 0.9 60
ناهایگینغورOily crops 0.8 50
هناودنهWatermelon 0.8 60
ازبرخMelon 0.9 60
ریاسزیلاجOther vegetable crops 0.9 60
هجنویAlfalfa 0.9 50
هفولت سرذیاFodder maize 0.9 60
هفولت موگروسیاFodder sorghum 0.8 60
لیصقSilage 0.8 50
هفولت ردنغغیاFodder beet 0.8 60
هفولت ریاسOther fodder crops 0.9 50
سلاوصحم ریاسOther crops 0.8 50
سلاوصحم لخTotal crops 0.8 50
اداد لاایلحت و هیزجتمرن اا ادادتااسا اااب اااه رازاافاExcel مااسر و
مرن اا ادادتسا اب اهرادومن رازفاSigmaPlot 14.0 .دش ماجنا
ثحب و جیاتن
مشچ مهر ب دممیلوت زادنا ممک بآ یرب ممیارز تومصحم
یوضر ناسا خ ناتسا
هاایاپ ارود رد یبآ یتارا سلاوصحم لخ دیلوت نازیم4913 رازااه
فا رد هخ ادوب نت یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت4896 و4693 رازه
و لااماخ یرااایبآ طیارااش رد نت5271 و5140 طیارااش رد ناات رازااه
مخ( دیسر دهاوخ یرایبآ لکش1- فلاهب .) سرااابت رااگید، مخ یرااایبآ
شیازفا بجومتده وجنپ بااجوم لااماخ یرااایبآ یارااجا و یدصرد
شهاخ4/0 و4 هب یتارا سلاوصحم دیلوت یدصرد فا رد بیترت یاه
5 و10 سلاوااصحم داایلوت نازیم .دش دهاوخ هیاپ ارود هب تبسن هلاس
هیاپ ارود رد زین مید یتارا111 اب هخ ادوب نترازه248 و423 دصرد
هب شیازفا386 و581 هااب نت رازه فا رد بیترت یاااه5 و10 هلاااس
.دیسر دهاوخهجوت اب هب شیپ شهاخ و میلقا رییغت طیارشینیب رد ادش
شزیرلاااااس رد یوااااج یاااااه( یااااتآ یاهAsgharzadeh,
Gobadijanbaz, Motevalli, Taherian, & Kouhi, 2024 ،)
مااشغ شیازفا نیا هب یبایتسد مااید یااتارا سلاوااصحم داایلوت رد ریگ
بولطم یتیریدم سامادقا و یرادزی بآ و ناو بآ هب اژیو هجوت دنمااین
هب مهس و سلاوصحم رییغت تهج رد اژیونآاه ،عاایاوت ،دیلوت ،نیمأت و
اداهن بسانم فرصم ناما و رادقمیم اهیااسررب .دااشاب اداد ناااشن اه
هخ تسا دودح هلاس ره413 درایلیم بعکمرتم رثا رد بآشزیریاااه
یم روشخ دراو یوج دودح رادقم نیا اا هخ دوش283 بعکمرتم درایلیم
اا یرع دراو ارااابود قرااعت و ری بتردااسمتا یاامدوااش (Tavasoli,
Tabatabaee, Hoseinnia, Bagherzade, & Jabbari, 2016 .)
یمن اننتااسم ادااتاق نیا اا زین یوضر ناسارخ ناتساهااب دااشابناونت
،لانمهب هنلااس طسوتم روع5/2 تااشد رد شراااب بااعکمرتم درااایلیم
م خر یوااضر ناااسارخ ناتسا زخرم ،دهشمیدااهد هااخ80 نآ دااصرد
هب سروصباناور وری بت یم جراااخ سرتااسد ااددرااگ (Khorasan,
2023یم هخ تسا یلاح رد نیا .)اااب ناواات نازاایم ناایا ندرااخ راااهم
یرادزاای بآ سایلمت اب بآ تفررده ،اواتاردااس تاایوقت رااب بآ یاه
،ینیماریاهااب نوربنارحب اا تاافرمخ یاااه و شیاااسرف ،لیااس ،یاابآ
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 51
رادیاپ ییاذغ تینما هب ندیسردومن مخ. یوااضر ناسارخ ناتسا اااب
هجوت هب کاخ سنج و یفارگوپوت تیعضو، ناتسا اا یکی دعتااسم یاه
اژورپ یارب یاهیرادزی بآ ناو بآ وسا یراد ت(Ghods, 2021). اااب
هجوت هب ،ناتسا بآ تیدودحمارهب ًاعطق و یرادزاای بآ شناد اا یریگ
ناو بآ یرادرد تااشخ ناتااسا مااید راامثرمنم و داایدم دااهاوخ دوااب و
یمدناوت شقن رایسب مهم و یرثؤم رد شیازفا دیلوت مید هتشاد .دشاب
لکش1- هرهب و )ه( یبآ زاین ،)د( یفرصم بآ مجح ،)ج( درکلمع ،)ب( تشادرب حطس ،)فلا( دیلوت طیارش رد یعارز تلاوصحم لک )ی( بآ یرو
مک و لماک یرایبآ قفا و هیاپ هرود رد یرایبآ یاه5 و10 هلاس
Figure 1- Production (A), harvested area (B), yield (C), water consumption volume (D), water requirement (E), and water
productivity (F) of total crops under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5- and 10-year horizon
رادیاپ ییاذغ تینما هب ندیسردومن مخ. یوااضر ناسارخ ناتسا اااب
هجوت هب کاخ سنج و یفارگوپوت تیعضو، ناتسا اا یکی دعتااسم یاه
اژورپ یارب یاهیرادزی بآ ناو بآ وسا یراد ت(Ghods, 2021). اااب
هجوت هب ،ناتسا بآ تیدودحمارهب ًاعطق و یرادزاای بآ شناد اا یریگ
ناو بآ یرادرد تااشخ ناتااسا مااید راامثرمنم و داایدم دااهاوخ دوااب و
یمدناوت شقن رایسب مهم و یرثؤم رد شیازفا دیلوت مید هتشاد .دشاب
لکش1- هرهب و )ه( یبآ زاین ،)د( یفرصم بآ مجح ،)ج( درکلمع ،)ب( تشادرب حطس ،)فلا( دیلوت طیارش رد یعارز تلاوصحم لک )ی( بآ یرو
مک و لماک یرایبآ قفا و هیاپ هرود رد یرایبآ یاه5 و10 هلاس
Figure 1- Production (A), harvested area (B), yield (C), water consumption volume (D), water requirement (E), and water
productivity (F) of total crops under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5- and 10-year horizon
52 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
اا یبآ یتارا سلاوصحم لخ تشادرب حطس407 رد راااتکه رازااه
مخ و لماخ یرایبآ طیارش رد هیاپ ارودهب یرایبآ هب بیترت374 و316
فا رد راتکه رازه 5 هب و هلاس335 و267 اافا رد راااتکه رازااه10
( دیسر دهاوخ هلاس لکش1- ب .)هب سرابت رگید لااخ تشادرب حطس ،
فا رد ناتسا یبآ یتارا سلاوصحم یاه5 و10 ارود هااب تبسن هلاس
هااب لااماخ یرایبآ طیارش رد هیاپ بیترت22 و34 طیارااش رد و دااصرد
مخ یرایبآ8 و18 هااخ تااسا یلاح رد نیا .تفای دهاوخ شهاخ دصرد
دودااح اا مااید یتارا سلاوصحم تشادرب حطس149 رد راااتکه رازااه
اااب هیاپ ارود44 و55 هااب شیازاافا دااصرد215 و231 راااتکه رازااه
هب فا رد بیترت یاه5 و10 مااید تااشادرب حطااس( دیسر دهاوخ هلاس
لاس یع رد هنلااس اا شیااب هااعلاطم ییادااتبا یاه200 راااتکه رازااه
هب یمسر سروص رد تااشخ هعااسوت یاتسار رد اذل .)تسا ادش شرازگ
مید لااخ اا مااید یااتارا سلاوااصحم تااشادرب حطااس مهااس ،اااهراا
فا رد ناتسا یتارا سلاوصحمدرواام یاه مهااس و شیازاافا هااعلاطم
دااهاوخ شهاخ ویرانس ود ره رد یبآ یتارا سلاوصحم تشادرب حطس
ظاادح و دیلوت شیازفا هب رجنم زین مید تشخریا حطس شیازفا .تفای
،یااضارا ناایا رد یهااایگ شااشوپ ظدح هخارغ دیدرگ دهاوخ یرادیاپ
سروااص رد ار کاااخ یاالآ ادام شیازفا و یداب و یبآ شیاسرف شهاخ
( تااشاد دااهاوخ یااپ رد یلوااصا و بسانم تشخLebaschi, 2017.)
مید تاایلباق و دنتااسه یداایلوت تیفرظ یاراد ادشاهر و شیآ یاهراا
.دنراد روشخ یارب ییاادمآرد و تشخ هااجوت اب هااب هااکنیا رتااشیب ناایا
،یضارا ااگشیوریعترم یاه دنتسه هخ سپ اا رییغت یربراخ هب یضارا
یارواشخ لیدبت ادش،دنا میدیراخ هلاسدنغ ناهایگ یموب و یعیبع هخ
رد نامه دوجو ااگشیور هتشاددنا ای مهنونخا رد یضارا یلم عااتارم و
رواجم نیا میداهراا دوجو ،دنراد درکیور یتون یدزن هب تااعیبع رد
تااشخ مااید هبیاام رامااشدور (Rahmani, Sefidkan, Fayyaz,
Jafari, & Motamedi, 2022 .)هجوت اب هب ریغ ندوااب لوصح لباق
یم ،یارواشخ تیکلام ححرع هاائارا و یجیورت سامدخ اب ناوت یاااه
تااشخ هااب ناارواااشخ باایغرت تااهج رد بااسانم یقیوشت و یتیامح
هاانوگ و یهااایگ شااشوپ فده اب ناهایگهاافولت ااای یااعترم یا رد یا
نیما.تشادرب ماگ مید و شیآ یاه
هاایاپ ارود رد ناتااسا یاابآ یااتارا سلاوصحم لخ درکلمت نازیم
12173 روشخ رد( راتکه رب مرگولیخ12688 ادوااب )راتکه رب مرگولیخ
فا رد هخ یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت15258 و17298 رب مرگولیخ
هب لماخ یرایبآ طیارش رد راتکه13955 و15179 راااتکه رب مرگولیخ
مخ طیارااش رد( تاافای دااهاوخ شیازاافا یرااایبآ لکااش1- ج نازاایم .)
هیاپ ارود رد زین مید یتارا سلاوصحم لخ درکلمت744 رااب مرگولیخ
فا رد هخ ادش شرازگ راتکه یاه5 و10 هب هلاس هااب بیترت1801 و
2516 .دیااسر دااهاوخ لوصحم عون و حطس رییغت اب راتکه رب مرگولیخ
نامهروع یم هظحام هخددرگ، یلتشزیر شهاخ مغر و یوااج یاااه
ارود رد یبآ عبانم رتشیب تیدودحم سلاوااصحم درااکلمت ، اافا یاااه
رد هااخ تسا نآ رگنایب رما نیا .تفای دهاوخ شیازفا مید و یبآ یتارا
و هااجوت داانمااین هااخ ،تسا ادشن ادادتسا دوجوم لیسناتپ اا هیاپ ارود
.تسا یساسا رظندیدجت
لااماخ یرایبآ طیارش رد یتارا سلاوصحم لخ یفرصم بآ مجح
هیاپ ارود رد3778 فا رد هااخ ادوااب بااعکمرتم نویلیم یاااه5 و10
هب هلاس اب بیترت35 و49 هااب شهاااخ دااصرد2457 و1913 نواایلیم
( دیسر دهاوخ بعکمرتم لکش1- دمخ طیارش رد .) بآ مااجح یرااایبآ
اب یفرصم2690 بعکمرتم نویلیم29 لااماخ یرااایبآ اا رااتمخ دصرد
فا رد هخ ادوب یاه5 و10 هب هلاس اب بیترت38 و49 شهاااخ دصرد
هب لماخ یرایبآ طیارش رد هیاپ ارود هب تبسن2356 و1935 نواایلیم
حطااس و یاابآ ااااین شهاااخ اا یااشان رما نیا .دیسر دهاوخ بعکمرتم
فا رد یتارا سلاوصحم لخ تشادربدرواام یاه هااب تبااسن هااعلاطم
لااماخ یرایبآ طیارش رد تشخریا حطس رتشیب شهاخ .تسا هیاپ ارود
مخ هب تبسنیلت هخ تسا ادش بجوم یرایبآ رد رتااشیب یاابآ ااین مغر
ارود رد طیارااش ناایا رد یفرصم بآ مجح ،لماخ یرایبآ طیارش یاااه
مخ طیارش رد یفرصم بآ مجح هب یدزن فا .ددرگ یرایبآ
یااتارا سلاوصحم لخ یبآ صلاخ ااین نیگنایم6103 بااعکمرتم
یلاحرد ،تسا راتکه رد( سلاوااصحم ناایا یبآ صلاخان ااین هخ11805
( تااسا یبآ صلاخ ااین ربارب ود هب یدزن )راتکه رد بعکم رتم لکااش
1- الماخ یرایبآ طیارش رد .)، هب یبآ صلاخان ااین نازیم نیا10265
و9444 هب راتکه رد بعکمرتم فا رد بیترت یاه5 و10 دهاوخ هلاس
مخ لامتا سروص رد .دیسر نیگنااایم لااامتا( یرااایبآ80 ااااین دااصرد
)یاابآ صلاااخان، یاالعف طیارااش رد یاابآ صلاااخان ااااین نازاایم9728
فا رد هخ ادوب راتکه رد بعکمرتم یاااه5 و10 هااب هلاااس هااب بیترت
8459 و7782 .دیسر دهاوخ راتکه رد بعکمرتم
ارهب نیگنایم طیارااش رد ناتااسا یااتارا سلاوااصحم لخ بآ یرو
یلعف3/1 و بااعکمرتم رب مرگولیخ11/0 یروااشخ نیگنااایم اا رااتمخ
(41/1 فا رد هااخ ادوااب )بااعکمرتم رااب مرگولیخ یاااه5 و10 هلاااس
هب هب بیترت97/1 و38/2 یرااایبآ طیارااش رد بااعکمرتم رااب مرگولیخ
هب و لماخ22/2 و63/2 مخ طیارااش رد بعکمرتم رب مرگولیخ یرااایبآ
( تفای دهاوخ شیازفا لکش1- یارهب شیازفا نیا .) رااه رد بآ یرو
رااییغت و یااتارا سلاوااصحم لخ دیلوت رد شیازفا هجیتن رد ویرانس ود
( یلوصحم لکش1- فلا ود رااه رد یفرااصم بآ مااجح رد شهاخ و )
( فا لکش1- د.داد دهاوخ خر ) عمجم یناهج داصتقا یارب نیمداانغ
لاس ،یلاوتم نارحب بآ ار یکی اا یاهدیدهت یدج یارب ماود راتخاس
یدااااصتقا اهرواااشخ یااافرعم دوااامن (Askari Bozayeh,
Mohammadzadeh, & Azarin Far, 2020) .تیمها نیا عوضوم
هب یدح تسا هخ ذا تا ییاهراکهار یارب شهاخ نارحب ،بآ مدقم رااب
ذخا ییاهراکهار یارب یراگااس اب رییغت میاالقا ادرمااشرب ادااش تااسا .
نیااا،ور نامااس للم دحتم نیح نیودت فادها هعسوت ،رادیاپ اواترااب
هجوت هب عوضوم بآ رد یرایسب فادها اا ،دوخ شفده ار هبروع اخ
اا یبآ یتارا سلاوصحم لخ تشادرب حطس407 رد راااتکه رازااه
مخ و لماخ یرایبآ طیارش رد هیاپ ارودهب یرایبآ هب بیترت374 و316
فا رد راتکه رازه 5 هب و هلاس335 و267 اافا رد راااتکه رازااه10
( دیسر دهاوخ هلاس لکش1- ب .)هب سرابت رگید لااخ تشادرب حطس ،
فا رد ناتسا یبآ یتارا سلاوصحم یاه5 و10 ارود هااب تبسن هلاس
هااب لااماخ یرایبآ طیارش رد هیاپ بیترت22 و34 طیارااش رد و دااصرد
مخ یرایبآ8 و18 هااخ تااسا یلاح رد نیا .تفای دهاوخ شهاخ دصرد
دودااح اا مااید یتارا سلاوصحم تشادرب حطس149 رد راااتکه رازااه
اااب هیاپ ارود44 و55 هااب شیازاافا دااصرد215 و231 راااتکه رازااه
هب فا رد بیترت یاه5 و10 مااید تااشادرب حطااس( دیسر دهاوخ هلاس
لاس یع رد هنلااس اا شیااب هااعلاطم ییادااتبا یاه200 راااتکه رازااه
هب یمسر سروص رد تااشخ هعااسوت یاتسار رد اذل .)تسا ادش شرازگ
مید لااخ اا مااید یااتارا سلاوااصحم تااشادرب حطااس مهااس ،اااهراا
فا رد ناتسا یتارا سلاوصحمدرواام یاه مهااس و شیازاافا هااعلاطم
دااهاوخ شهاخ ویرانس ود ره رد یبآ یتارا سلاوصحم تشادرب حطس
ظاادح و دیلوت شیازفا هب رجنم زین مید تشخریا حطس شیازفا .تفای
،یااضارا ناایا رد یهااایگ شااشوپ ظدح هخارغ دیدرگ دهاوخ یرادیاپ
سروااص رد ار کاااخ یاالآ ادام شیازفا و یداب و یبآ شیاسرف شهاخ
( تااشاد دااهاوخ یااپ رد یلوااصا و بسانم تشخLebaschi, 2017.)
مید تاایلباق و دنتااسه یداایلوت تیفرظ یاراد ادشاهر و شیآ یاهراا
.دنراد روشخ یارب ییاادمآرد و تشخ هااجوت اب هااب هااکنیا رتااشیب ناایا
،یضارا ااگشیوریعترم یاه دنتسه هخ سپ اا رییغت یربراخ هب یضارا
یارواشخ لیدبت ادش،دنا میدیراخ هلاسدنغ ناهایگ یموب و یعیبع هخ
رد نامه دوجو ااگشیور هتشاددنا ای مهنونخا رد یضارا یلم عااتارم و
رواجم نیا میداهراا دوجو ،دنراد درکیور یتون یدزن هب تااعیبع رد
تااشخ مااید هبیاام رامااشدور (Rahmani, Sefidkan, Fayyaz,
Jafari, & Motamedi, 2022 .)هجوت اب هب ریغ ندوااب لوصح لباق
یم ،یارواشخ تیکلام ححرع هاائارا و یجیورت سامدخ اب ناوت یاااه
تااشخ هااب ناارواااشخ باایغرت تااهج رد بااسانم یقیوشت و یتیامح
هاانوگ و یهااایگ شااشوپ فده اب ناهایگهاافولت ااای یااعترم یا رد یا
نیما.تشادرب ماگ مید و شیآ یاه
هاایاپ ارود رد ناتااسا یاابآ یااتارا سلاوصحم لخ درکلمت نازیم
12173 روشخ رد( راتکه رب مرگولیخ12688 ادوااب )راتکه رب مرگولیخ
فا رد هخ یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت15258 و17298 رب مرگولیخ
هب لماخ یرایبآ طیارش رد راتکه13955 و15179 راااتکه رب مرگولیخ
مخ طیارااش رد( تاافای دااهاوخ شیازاافا یرااایبآ لکااش1- ج نازاایم .)
هیاپ ارود رد زین مید یتارا سلاوصحم لخ درکلمت744 رااب مرگولیخ
فا رد هخ ادش شرازگ راتکه یاه5 و10 هب هلاس هااب بیترت1801 و
2516 .دیااسر دااهاوخ لوصحم عون و حطس رییغت اب راتکه رب مرگولیخ
نامهروع یم هظحام هخددرگ، یلتشزیر شهاخ مغر و یوااج یاااه
ارود رد یبآ عبانم رتشیب تیدودحم سلاوااصحم درااکلمت ، اافا یاااه
رد هااخ تسا نآ رگنایب رما نیا .تفای دهاوخ شیازفا مید و یبآ یتارا
و هااجوت داانمااین هااخ ،تسا ادشن ادادتسا دوجوم لیسناتپ اا هیاپ ارود
.تسا یساسا رظندیدجت
لااماخ یرایبآ طیارش رد یتارا سلاوصحم لخ یفرصم بآ مجح
هیاپ ارود رد3778 فا رد هااخ ادوااب بااعکمرتم نویلیم یاااه5 و10
هب هلاس اب بیترت35 و49 هااب شهاااخ دااصرد2457 و1913 نواایلیم
( دیسر دهاوخ بعکمرتم لکش1- دمخ طیارش رد .) بآ مااجح یرااایبآ
اب یفرصم2690 بعکمرتم نویلیم29 لااماخ یرااایبآ اا رااتمخ دصرد
فا رد هخ ادوب یاه5 و10 هب هلاس اب بیترت38 و49 شهاااخ دصرد
هب لماخ یرایبآ طیارش رد هیاپ ارود هب تبسن2356 و1935 نواایلیم
حطااس و یاابآ ااااین شهاااخ اا یااشان رما نیا .دیسر دهاوخ بعکمرتم
فا رد یتارا سلاوصحم لخ تشادربدرواام یاه هااب تبااسن هااعلاطم
لااماخ یرایبآ طیارش رد تشخریا حطس رتشیب شهاخ .تسا هیاپ ارود
مخ هب تبسنیلت هخ تسا ادش بجوم یرایبآ رد رتااشیب یاابآ ااین مغر
ارود رد طیارااش ناایا رد یفرصم بآ مجح ،لماخ یرایبآ طیارش یاااه
مخ طیارش رد یفرصم بآ مجح هب یدزن فا .ددرگ یرایبآ
یااتارا سلاوصحم لخ یبآ صلاخ ااین نیگنایم6103 بااعکمرتم
یلاحرد ،تسا راتکه رد( سلاوااصحم ناایا یبآ صلاخان ااین هخ11805
( تااسا یبآ صلاخ ااین ربارب ود هب یدزن )راتکه رد بعکم رتم لکااش
1- الماخ یرایبآ طیارش رد .)، هب یبآ صلاخان ااین نازیم نیا10265
و9444 هب راتکه رد بعکمرتم فا رد بیترت یاه5 و10 دهاوخ هلاس
مخ لامتا سروص رد .دیسر نیگنااایم لااامتا( یرااایبآ80 ااااین دااصرد
)یاابآ صلاااخان، یاالعف طیارااش رد یاابآ صلاااخان ااااین نازاایم9728
فا رد هخ ادوب راتکه رد بعکمرتم یاااه5 و10 هااب هلاااس هااب بیترت
8459 و7782 .دیسر دهاوخ راتکه رد بعکمرتم
ارهب نیگنایم طیارااش رد ناتااسا یااتارا سلاوااصحم لخ بآ یرو
یلعف3/1 و بااعکمرتم رب مرگولیخ11/0 یروااشخ نیگنااایم اا رااتمخ
(41/1 فا رد هااخ ادوااب )بااعکمرتم رااب مرگولیخ یاااه5 و10 هلاااس
هب هب بیترت97/1 و38/2 یرااایبآ طیارااش رد بااعکمرتم رااب مرگولیخ
هب و لماخ22/2 و63/2 مخ طیارااش رد بعکمرتم رب مرگولیخ یرااایبآ
( تفای دهاوخ شیازفا لکش1- یارهب شیازفا نیا .) رااه رد بآ یرو
رااییغت و یااتارا سلاوااصحم لخ دیلوت رد شیازفا هجیتن رد ویرانس ود
( یلوصحم لکش1- فلا ود رااه رد یفرااصم بآ مااجح رد شهاخ و )
( فا لکش1- د.داد دهاوخ خر ) عمجم یناهج داصتقا یارب نیمداانغ
لاس ،یلاوتم نارحب بآ ار یکی اا یاهدیدهت یدج یارب ماود راتخاس
یدااااصتقا اهرواااشخ یااافرعم دوااامن (Askari Bozayeh,
Mohammadzadeh, & Azarin Far, 2020) .تیمها نیا عوضوم
هب یدح تسا هخ ذا تا ییاهراکهار یارب شهاخ نارحب ،بآ مدقم رااب
ذخا ییاهراکهار یارب یراگااس اب رییغت میاالقا ادرمااشرب ادااش تااسا .
نیااا،ور نامااس للم دحتم نیح نیودت فادها هعسوت ،رادیاپ اواترااب
هجوت هب عوضوم بآ رد یرایسب فادها اا ،دوخ شفده ار هبروع اخ
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 53
هب نآ اصتخا .دادمهمرت عفر یارب راکهار نی شلاغیاه ،یبآ اقتراء
ارهبیرو بآ اب فده دودحم ندومن تشادرب اا عبانم بآ هب دح رادیاپ
رخذ ( دشArora & Mishra, 2019) .
لاح رد هخ داد ناشن حرع نیا جیاتن ارااهب رضاح( بآ یرو لکااش
1- ی و )ییآراخ ( یرایبآ لودج1 نییاااپ یوااضر ناااسارخ ناتسا رد )
هخ ادوبهجوت اب هب میلقا رییغت طیارش و ناتسا رد بآ تیدودحم، ءاقترا
نآ رد لقادح دیاب اذل .تسا یرورض اه10 اداانیآ لاااس، اا بآ لاااقتنا
عرازم هب عبنم یرع اا یروانف و هلول و دریگ ماجنا دیدج یاهییآراااخ
هترزم لخاد رد یرایبآ15 ات25 هب دصرد فا رد بیترت یاااه5 و10
.دبای شیازفا هلاس
شچ مهر ب دمیلوت زادنا میارز مهم تومصحم بآ یرب
یوضر ناسا خ ناتسا
نیرتااشیب ،یوااضر ناسارخ ناتسا یتارا مهم سلاوصحم نیب رد
هب یبآ صلاخان و صلاخ ااینهااجنوی هااب بواابرم بیترت (Medicago
sativa)دااانقردنغغ ، (Beta vulgaris)ااااایپ ، (Allium cepa) ،
هااجوگیگنرف (Solanum lycopersicum)هاابنپ ، (Gossypium
hirsutum)جنرااب ، (Oryza sativa)ازاابرخ ، (Cucumis melo) ،
هناودنه(Citrullus lanatus )یم یزیلاااج سلاوااصحم ریاس و دااشاب
(لودج 2 اب زین لیصق .)2400 راتکه رد بعکمرتم، ااین نازیم نیرتمخ
.تسا اداد اصتخا دوخ هب ار یبآ صلاخان و صلاخ
لودج2- یبآ زاینعارز تلاوصحمی ارش ردی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 2- Crop water requirement under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
)یبآ صلاخ زاین
Net water
requirement
(m
3
ha
-1
)
یبآ صلاخان زاین)
1-
ha
3
Gross water requirement (m
لماک یرایبآ Full irrigation مکیرایبآ Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
هیاپ هرود
Baseline
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 2884 6409 5573 5127 5172 4458 4102
وجBarley 2510 5587 4850 4462 4462 3880 3570
جنربRice 7300 16222 14106 12978 14600 12696 11680
هبنپCotton 7522 15044 13082 12035 12035 10465 9628
ردنغغBeet 8186 16372 14237 13098 13095 11389 10478
ازییاپ ردنغغAutumn beet 4600 9200 8000 7360 7360 6400 5888
سابوبحBeans 6150 12300 10696 9840 9840 8557 7872
بیسینیماPotato 6851 10540 9165 8432 9486 8249 7589
اایپOnion 8112 13520 11757 10816 10816 9405 8653
هجوگیگنرفTomato 7974 12268 10668 9814 11041 9601 8833
ناهایگینغورOily crops 2884 6409 5573 5127 5127 4458 4102
هناودنهWatermelon 6199 11271 9801 9017 9017 7841 7213
ازبرخMelon 7057 12831 11157 10265 10906 9484 8725
زیلاج ریاسOther vegetable crops 7000 12727 11067 10182 10818 9407 8655
هجنویAlfalfa 10500 21000 18261 16800 17850 15522 14280
هفولت سرذیاFodder maize 6434 10723 9325 8579 9115 7926 7292
هفولت موگروسیاFodder sorghum 5000 9091 7905 7273 7273 6324 5818
لیصقSilage 2400 4800 4174 3840 3840 3339 3072
هفولت ردنغغیاFodder beet 6000 10000 8696 8000 8000 6957 6400
هفولت ریاسOther fodder crops 4000 8000 6957 6400 6800 5913 5440
سلاوصحم ریاسOther crops 6000 12000 10435 9600 9000 7826 7200
مداانگ تشادرب حطس(Triticum aestivum ) یاابآ هاایاپ ارود رد
131 فا رد هخ ادوب راتکه رازه یاه5 و10 هااب هلاس بیترت32 و46
و لماخ یرایبآ طیارش رد دصرد 16 و26 مخ طیارش رد دصرد یرااایبآ
( تفای دهاوخ شهاخ لودج3نیااب .) رد مید مدنگ تشادرب حطس ،لاح
هیاپ ارود103 فا رد هخ ادوب راتکه رازه یاه5 و10 هااب هلاس بیترت
20 و8 هب تفای دهاوخ شیازفا دصردیروع تااشادرب حطااس لااخ هخ
هب نآ اصتخا .دادمهمرت عفر یارب راکهار نی شلاغیاه ،یبآ اقتراء
ارهبیرو بآ اب فده دودحم ندومن تشادرب اا عبانم بآ هب دح رادیاپ
رخذ ( دشArora & Mishra, 2019) .
لاح رد هخ داد ناشن حرع نیا جیاتن ارااهب رضاح( بآ یرو لکااش
1- ی و )ییآراخ ( یرایبآ لودج1 نییاااپ یوااضر ناااسارخ ناتسا رد )
هخ ادوبهجوت اب هب میلقا رییغت طیارش و ناتسا رد بآ تیدودحم، ءاقترا
نآ رد لقادح دیاب اذل .تسا یرورض اه10 اداانیآ لاااس، اا بآ لاااقتنا
عرازم هب عبنم یرع اا یروانف و هلول و دریگ ماجنا دیدج یاهییآراااخ
هترزم لخاد رد یرایبآ15 ات25 هب دصرد فا رد بیترت یاااه5 و10
.دبای شیازفا هلاس
شچ مهر ب دمیلوت زادنا میارز مهم تومصحم بآ یرب
یوضر ناسا خ ناتسا
نیرتااشیب ،یوااضر ناسارخ ناتسا یتارا مهم سلاوصحم نیب رد
هب یبآ صلاخان و صلاخ ااینهااجنوی هااب بواابرم بیترت (Medicago
sativa)دااانقردنغغ ، (Beta vulgaris)ااااایپ ، (Allium cepa) ،
هااجوگیگنرف (Solanum lycopersicum)هاابنپ ، (Gossypium
hirsutum)جنرااب ، (Oryza sativa)ازاابرخ ، (Cucumis melo) ،
هناودنه(Citrullus lanatus )یم یزیلاااج سلاوااصحم ریاس و دااشاب
(لودج 2 اب زین لیصق .)2400 راتکه رد بعکمرتم، ااین نازیم نیرتمخ
.تسا اداد اصتخا دوخ هب ار یبآ صلاخان و صلاخ
لودج2- یبآ زاینعارز تلاوصحمی ارش ردی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 2- Crop water requirement under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
)یبآ صلاخ زاین
Net water
requirement
(m
3
ha
-1
)
یبآ صلاخان زاین)
1-
ha
3
Gross water requirement (m
لماک یرایبآ Full irrigation مکیرایبآ Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
هیاپ هرود
Baseline
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 2884 6409 5573 5127 5172 4458 4102
وجBarley 2510 5587 4850 4462 4462 3880 3570
جنربRice 7300 16222 14106 12978 14600 12696 11680
هبنپCotton 7522 15044 13082 12035 12035 10465 9628
ردنغغBeet 8186 16372 14237 13098 13095 11389 10478
ازییاپ ردنغغAutumn beet 4600 9200 8000 7360 7360 6400 5888
سابوبحBeans 6150 12300 10696 9840 9840 8557 7872
بیسینیماPotato 6851 10540 9165 8432 9486 8249 7589
اایپOnion 8112 13520 11757 10816 10816 9405 8653
هجوگیگنرفTomato 7974 12268 10668 9814 11041 9601 8833
ناهایگینغورOily crops 2884 6409 5573 5127 5127 4458 4102
هناودنهWatermelon 6199 11271 9801 9017 9017 7841 7213
ازبرخMelon 7057 12831 11157 10265 10906 9484 8725
زیلاج ریاسOther vegetable crops 7000 12727 11067 10182 10818 9407 8655
هجنویAlfalfa 10500 21000 18261 16800 17850 15522 14280
هفولت سرذیاFodder maize 6434 10723 9325 8579 9115 7926 7292
هفولت موگروسیاFodder sorghum 5000 9091 7905 7273 7273 6324 5818
لیصقSilage 2400 4800 4174 3840 3840 3339 3072
هفولت ردنغغیاFodder beet 6000 10000 8696 8000 8000 6957 6400
هفولت ریاسOther fodder crops 4000 8000 6957 6400 6800 5913 5440
سلاوصحم ریاسOther crops 6000 12000 10435 9600 9000 7826 7200
مداانگ تشادرب حطس(Triticum aestivum ) یاابآ هاایاپ ارود رد
131 فا رد هخ ادوب راتکه رازه یاه5 و10 هااب هلاس بیترت32 و46
و لماخ یرایبآ طیارش رد دصرد 16 و26 مخ طیارش رد دصرد یرااایبآ
( تفای دهاوخ شهاخ لودج3نیااب .) رد مید مدنگ تشادرب حطس ،لاح
هیاپ ارود103 فا رد هخ ادوب راتکه رازه یاه5 و10 هااب هلاس بیترت
20 و8 هب تفای دهاوخ شیازفا دصردیروع تااشادرب حطااس لااخ هخ
54 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
اا مدنگ234 هب هیاپ ارود رد راتکه رازه212 و182 رد راااتکه رازااه
هب و لماخ یرایبآ طیارش233 و208 مخ طیارش رد راتکه رازه یرایبآ
.تفای دهاوخ شهاخهجوت اب هب هب هکنیا ناتسا رد بآ تیدودحم تلت
رد ،داابای شهاخ یتارا سلاوصحم تشادرب حطس دیاب یوضر ناسارخ
اوات ،هعلاطم نیا رااظن رد زااین یتارا بوانت ،تشادرب حطس شهاخ رب
هب .تسا ادش هتفرگناونت یلت ،لانم تشادرب حطس ،مدنگ هب ااین مغر
ارود رد نآ یبآ دااصرد نیرااتمخ زااین مید حطس رد و شهاخ فا یاه
فیرعت حطس اا ات ،دش اداد اصتخا مدنگ هب شیازفا رد نآ یارب ادش
.دورن رتارف مید و یبآ یتارا بوانت
لودج3- تشادرب حطس یبآ و )مید و یبآ( لک عارز تلاوصحمی ارش رد ی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 3- Total (irrigated and rainfed) and irrigated harvested area under full and deficit irrigation conditions in the baseline
and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
مید و یبآ تشادرب حطس
Total harvested area (thousand ha)
یبآ تشادرب حطس
Irrigated harvested area (thousand ha)
هیاپ هرود
Baseline
لماک یرایبآ
Full irrigation
مک یرایبآ
Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
لماک یرایبآ
Full irrigation
مک یرایبآ
Deficit irrigation
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 234 212 182 233 208 131 89 71 110 97
وجBarley 137 131 128 148 148 114 97 82 114 102
جنربRice 2.1 1.1 1.1 1.3 1.1 2.1 1.1 1.1 1.3 1.1
هبنپCotton 23 19 17 21 19 23 19 17 21 19
ردنغغBeet 17 10 9 14 11 17 10 9 14 11
ازییاپ ردنغغAutumn beet 0 2 2.5 2 2.2 0 2 2.5 2 2.2
سابوبحBeans 10 1 10 9 13 1.8 0.9 0.7 1.1 1
بیسینیماPotato 5 4.2 4 4.7 4.5 4.7 4.2 4 4.7 4.5
اایپOnion 2.1 1.7 1.5 1.9 1.7 2.1 1.7 1.5 1.9 1.7
هجوگیگنرفTomato 11.3 7.9 6.3 9 8.1 11.3 6.3 9 8.1
ناهایگینغورOily crops 11 11 12 14 14 5.5 7.9 5.5 8.3 7.5
هناودنهWatermelon 7 5.0 4 4.4 3.9 6.7 5.5 3.4 4.4 3.9
ازبرخMelon 25 18 16 20 18 25 4.0 15 19 17
زیلاج ریاسOther vegetable
crops
3 2 1.8 2.2 2 2.8 17 1.8 2.2 2
هجنویAlfalfa 27 16 13 19 17 27 2 13 19 17
هفولت سرذیاFodder maize 17 17 14 17 16 17 16 14 17 16
هفولت موگروسیاFodder
sorghum
0 2.2 2.2 3 3 0 17 2.2 2.5 2.5
لیصقSilage 0 27 37 28 28 0 2.2 7 8 8
هفولت ردنغغیاFodder beet 0 2 2 2 2 0 7 1.5 1.8 1.8
هفولت ریاسOther fodder
crops
0 15 21 15 21 2.2 1.5 1.8 2.7 2.7
سلاوصحم ریاسOther crops 22 9 8 21 15 13.5 2.2 7.6 12.1 12.1
وج تشادرب حطس(Hordeum vulgare ) یرااایبآ طیارش رد یبآ
لماخ15 و28 ،تاافای دااهاوخ شهاااخ هاایاپ ارود هااب تبااسن دااصرد
یتروصردمخ طیارش رد هخ حطس یرایبآ اافا رد لوصحم نیا تشادرب
5 ( ظدح هلاس114 فا رد و )راتکه رازه10 هب هلاس102 راتکه رازه
( تفای دهاوخ شهاخ لودج3نیااب .) مااید وااج تااشادرب حطااس ،لاح
دودح50 و100 هب دصرد فا رد بیترت یاه5 و10 هلاس هااب تبااسن
تفای دهاوخ شیازفا هیاپ ارود، هبیروع ناایا تااشادرب حطااس لخ هخ
اا )مید و یبآ( لوصحم137 هااب هیاپ ارود رد راتکه رازه131 و128
هب راتکه رازه فا رد بیترت یاه5 و10 لااماخ یرایبآ طیارش رد هلاس
هب و148 فا ود ره رد راتکه رازه5 و10 مخ طیارش رد هلاس یرااایبآ
( تفای دهاوخ شیازفا لودج3هتفرگ رااظن رد شیازاافا .) لااخ رد ادااش
هب لوصحم نیا تشادرب حطس و یروااش هب اایگ نیا ندوب مواقم تلت
رد و یکشخ هجیتن، لوااصحم و یااضارا راانخا رد نآ تشخ تیلباق نآ
یم ماد هیذغت ااین تهجدشاب اذل هجوت اب هااب ،نآ یااتارا سایااصوصخ
بآ طیارش و ناتسا رد بآ تیدودحم و ناتسا رد اایگ نیا تشخ ،ییاوه
بسانم.تسا مدنگ اا رت
داانقردنغغ تشادرب حطس ،ازییاپ ناهایگ تشخ هعسوت یاتسار رد
فا رد اراهب یاه5 و10 یرااایبآ طیارااش رد هیاپ ارود هب تبسن هلاس
لماخهب بیترت41 و47 مخ طیارش رد و دصرد یرایبآ18 و35 دااصرد
( تفای دهاوخ شهاخ هیاپ ارود هب تبسن لودج3 .)هجوت اب هااب هااکنیا
اا مدنگ234 هب هیاپ ارود رد راتکه رازه212 و182 رد راااتکه رازااه
هب و لماخ یرایبآ طیارش233 و208 مخ طیارش رد راتکه رازه یرایبآ
.تفای دهاوخ شهاخهجوت اب هب هب هکنیا ناتسا رد بآ تیدودحم تلت
رد ،داابای شهاخ یتارا سلاوصحم تشادرب حطس دیاب یوضر ناسارخ
اوات ،هعلاطم نیا رااظن رد زااین یتارا بوانت ،تشادرب حطس شهاخ رب
هب .تسا ادش هتفرگناونت یلت ،لانم تشادرب حطس ،مدنگ هب ااین مغر
ارود رد نآ یبآ دااصرد نیرااتمخ زااین مید حطس رد و شهاخ فا یاه
فیرعت حطس اا ات ،دش اداد اصتخا مدنگ هب شیازفا رد نآ یارب ادش
.دورن رتارف مید و یبآ یتارا بوانت
لودج3- تشادرب حطس یبآ و )مید و یبآ( لک عارز تلاوصحمی ارش رد ی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 3- Total (irrigated and rainfed) and irrigated harvested area under full and deficit irrigation conditions in the baseline
and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
مید و یبآ تشادرب حطس
Total harvested area (thousand ha)
یبآ تشادرب حطس
Irrigated harvested area (thousand ha)
هیاپ هرود
Baseline
لماک یرایبآ
Full irrigation
مک یرایبآ
Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
لماک یرایبآ
Full irrigation
مک یرایبآ
Deficit irrigation
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 234 212 182 233 208 131 89 71 110 97
وجBarley 137 131 128 148 148 114 97 82 114 102
جنربRice 2.1 1.1 1.1 1.3 1.1 2.1 1.1 1.1 1.3 1.1
هبنپCotton 23 19 17 21 19 23 19 17 21 19
ردنغغBeet 17 10 9 14 11 17 10 9 14 11
ازییاپ ردنغغAutumn beet 0 2 2.5 2 2.2 0 2 2.5 2 2.2
سابوبحBeans 10 1 10 9 13 1.8 0.9 0.7 1.1 1
بیسینیماPotato 5 4.2 4 4.7 4.5 4.7 4.2 4 4.7 4.5
اایپOnion 2.1 1.7 1.5 1.9 1.7 2.1 1.7 1.5 1.9 1.7
هجوگیگنرفTomato 11.3 7.9 6.3 9 8.1 11.3 6.3 9 8.1
ناهایگینغورOily crops 11 11 12 14 14 5.5 7.9 5.5 8.3 7.5
هناودنهWatermelon 7 5.0 4 4.4 3.9 6.7 5.5 3.4 4.4 3.9
ازبرخMelon 25 18 16 20 18 25 4.0 15 19 17
زیلاج ریاسOther vegetable
crops
3 2 1.8 2.2 2 2.8 17 1.8 2.2 2
هجنویAlfalfa 27 16 13 19 17 27 2 13 19 17
هفولت سرذیاFodder maize 17 17 14 17 16 17 16 14 17 16
هفولت موگروسیاFodder
sorghum
0 2.2 2.2 3 3 0 17 2.2 2.5 2.5
لیصقSilage 0 27 37 28 28 0 2.2 7 8 8
هفولت ردنغغیاFodder beet 0 2 2 2 2 0 7 1.5 1.8 1.8
هفولت ریاسOther fodder
crops
0 15 21 15 21 2.2 1.5 1.8 2.7 2.7
سلاوصحم ریاسOther crops 22 9 8 21 15 13.5 2.2 7.6 12.1 12.1
وج تشادرب حطس(Hordeum vulgare ) یرااایبآ طیارش رد یبآ
لماخ15 و28 ،تاافای دااهاوخ شهاااخ هاایاپ ارود هااب تبااسن دااصرد
یتروصردمخ طیارش رد هخ حطس یرایبآ اافا رد لوصحم نیا تشادرب
5 ( ظدح هلاس114 فا رد و )راتکه رازه10 هب هلاس102 راتکه رازه
( تفای دهاوخ شهاخ لودج3نیااب .) مااید وااج تااشادرب حطااس ،لاح
دودح50 و100 هب دصرد فا رد بیترت یاه5 و10 هلاس هااب تبااسن
تفای دهاوخ شیازفا هیاپ ارود، هبیروع ناایا تااشادرب حطااس لخ هخ
اا )مید و یبآ( لوصحم137 هااب هیاپ ارود رد راتکه رازه131 و128
هب راتکه رازه فا رد بیترت یاه5 و10 لااماخ یرایبآ طیارش رد هلاس
هب و148 فا ود ره رد راتکه رازه5 و10 مخ طیارش رد هلاس یرااایبآ
( تفای دهاوخ شیازفا لودج3هتفرگ رااظن رد شیازاافا .) لااخ رد ادااش
هب لوصحم نیا تشادرب حطس و یروااش هب اایگ نیا ندوب مواقم تلت
رد و یکشخ هجیتن، لوااصحم و یااضارا راانخا رد نآ تشخ تیلباق نآ
یم ماد هیذغت ااین تهجدشاب اذل هجوت اب هااب ،نآ یااتارا سایااصوصخ
بآ طیارش و ناتسا رد بآ تیدودحم و ناتسا رد اایگ نیا تشخ ،ییاوه
بسانم.تسا مدنگ اا رت
داانقردنغغ تشادرب حطس ،ازییاپ ناهایگ تشخ هعسوت یاتسار رد
فا رد اراهب یاه5 و10 یرااایبآ طیارااش رد هیاپ ارود هب تبسن هلاس
لماخهب بیترت41 و47 مخ طیارش رد و دصرد یرایبآ18 و35 دااصرد
( تفای دهاوخ شهاخ هیاپ ارود هب تبسن لودج3 .)هجوت اب هااب هااکنیا
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 55
هااب رااجنم نآ اراااهب تشخ اب دنقردنغغ ازییاپ تشخ ندومن نیزگیاج
رد و یفرصم بآ مجح شهاخ ارهب شیازفا هجیتن دش دهاوخ بآ یرو
(Javaheri, Nadi, & Najafinezhad, 2020) ناایا ازییاااپ تشخ ،
فا ود ره رد لوصحم تفای دهاوخ شیازفا ویرانس و، هبیروع لخ هخ
اا )ازییاپ و اراهب( ناتسا رد ردنغغ تشادرب حطس17 رد راااتکه رازااه
هب هیاپ ارود16 و13 هااب راااتکه رازه فا رد هااب بیترت یاااه5 و10
هااب لماخ یرایبآ طیارش رد هلاس12 رد اافا ود رااه رد راااتکه رازااه
مخ طیارش.دیسر دهاوخ یرایبآ نمااض داانقردنغغ ازییاااپ تشخ هعسوت
تیامحیتلود یاه، تااسا هقطنم بسانم ماقرا یفرعم دنمااین هااخارغ
هب نویسازیلانرو و نیتلوب خی اارمهیگدا، شرتسگ مدت یلصا لمات
یم داانقردنغغ ازییاااپ تااشخ( دنااشابReinsdorf & Koch, 2013) .
( ناراکمه و یناقلاعTaleghani, Moharamzadeh, Hemayati,
Mohammadian, & Farahmand, 2011 اااب هااخ داانداد ناااشن )
یم بسانم مقر اا ادادتسا و حیحص تیریدم لامتا هقاااس نازاایم ناوت
هااخ داانقردنغغ نتاافرمهمراات ازییاااپ تااشخ ادااننخدودحم لاامات نی
دنقردنغغ یم بوسحمددرگ ار نیب ی اتهس .داد شهاخ دصرد
هجوت اب هب نغور هنارااس یلااب فرصم یگتااسباو و یهااایگ یاااه
هناد عونت و دیلوت هب رتشیب هجوت موزل و سادراو هب دیدش اب ینغور یاه
( ییااادخدوخ هااب لین فدهZare-Feizabadi et al., 2022) حطااس ،
هناد تشادرب فا رد ینغور یاهدروم یاه یرااایبآ طیارااش رد هااعلاطم
یتروصرد ،درخ دهاو ن یرییغت هیاپ ارود هب تبسن لماخ طیارش رد هخ
مختفای دهاوخ شیازفا هیاپ ارود هب تبسن یرایبآ، هبیروع اا هخ5/5
اب هیاپ ارود رد راتکه رازه51 و37 هب شیازفا دصرد3/8 و5/7 رازه
هب راتکه فا رد بیترت یاااه5 و10 ( دیااسر دااهاوخ هلاااس لودااج3 .)
فا رد زین سلاوصحم نیا مید تشادرب حطس5 ارود هااب تبسن هلاس
فا رد و درخ دهاو ن یرییغت هیاپ10 هلاس20 دااهاوخ شیازفا دصرد
ازلخ .تفای(Brassica napus ) اا شیااب70 تااشادرب حطااس دااصرد
هناداداد اصتخا دوخ هب ار ناتسا ینغور یاه، اذلهجوت اب هب هااکنیا
یم ازییاپ یلوصحم اایگ نیایم ،دشاب بوااانت رد یرثؤاام شااقن دااناوت
هب ازییاپ سلاوصحم دااشاب هتشاد مدنگ یژتارتسا لوصحم یارب اژیو
(Zare-Feizabadi et al., 2022.)
فا رد یاابآ یزیلاج سلاوصحم لخ تشادرب حطس یاااه5 و10
هااب لااماخ یرایبآ طیارش رد هلاس بیترت33 و41 طیارااش رد و دااصرد
مخ یرایبآ26 و34 تاافای دااهاوخ شهاااخ هاایاپ ارود هب تبسن دصرد
( لودااج3 .)هااجوت اااب هااب بآ نیاانچمه و بآ تیدودااحم ندوااب رااب
تااشادرب حطس شهاخ کوتلش و سابوبح ،یدیص و یزبس سلاوصحم
نآ یبآ فا رد اهشیپ یاهلباقم رد .تسا هتفرگ رارق رظندم ور، تهج
داایلوت و شیازاافا سلاوااصحم ناایا مااید تشادرب حطس ،اضاقت نیمأت
.تفای دهاوخ شیازفا هنا لگ رد سلاوصحم نیا اا یرایسب
هفولت تشخ هعسوت یاتسار ردمخ و دیدج یاهبآ فا رد ،رب یاه
دروم هعلاطم، هب هجنوی تشادرب حطس یاابآ ااااین اب لوصحم ی ناونت
لااب ( لودج2 سرذ تااشادرب حطااس و شهاااخ هاایاپ ارود هااب تبااسن )
هفولت فا رد یا5 فا رد و تباث هلاس10 تاافای دهاوخ شهاخ هلاس
( لودج3 .)هجوت اب هب یارااب تاایدیخ اااب هفولت هب ااین و بآ تیدودحم
مادهب ،ناتسا یاههاافولت موگروااس تااشخ ،سلاوااصحم ناایا یاجیا
(Sorghum bicolor)هفولت ردنغغ و لیصق ، .تاافای دهاوخ هعسوت یا
مااشغ شیازاافا اب زین مید بول م و موگل تشادرب حطس هااجاوم یریگ
دش دهاوخ، هبیروعهفولت سلاوصحم لخ تشادرب حطس هخ ناتسا یا
اا47 هااب هاایاپ ارود رد راتکه رازه78 و88 طیارااش رد راااتکه رازااه
هب و لماخ یرایبآ84 و96 مخ طیارش رد راتکه رازههااب یرایبآ بیترت
فا رد یاه5 و10 .دیسر دهاوخ هلاس
هبروع یلخ، هااب مااید و یاابآ یتارا سلاوصحم درکلمت نازیم زج
هاافولت رداانغغ و لیااصق و روااشخ نیگنااایم اا رااتمخ هاایاپ ارود رد یا
نآ لیااسناتپ درااکلمتیم اااه( دااشابلودااج یاه4 و5 رااما ناایا .)
ناشن و دوجوم لیسناتپ اا حیحص ادادتسا مدت و تیریدم فعض ادنهد
مخآبآ طیارش هغرگا .تسا یرایب وهااب و ییاوااه یگداانراب اااخ روع
هب فلت م یتارا سلاوصحم درکلمت رد یمهم شقن سلاوااصحم اژیو
،دراد مید اّمایروانف اا ادادتساهب یاههب اور یااکیتنژ لااماوت وصخ
اا اا ادادتسا ،هقطنم اب راگااس و لااب درکلمت اب ،دیدج ماقرا عونت هلمج
دروم ریداقم اا متا تیریدم لماوت اداهن ااین بااسانم ناما ،دیلوت یاه
نآ فرصمنیشام و ساودا اا ادادتسا و تشاخ خیرات ،اه و بسانم سلاآ
یموبهقطنم یااسنآ یاهب اه ،داایلوت شیازفا و ساعیاض شهاخ تهج
ارااهبلمت و یرو( تااسا یرورااض و مااهم رایااسب لااااب درااکZare-
Feizabadi et al., 2022.)
ود رد یااتارا سلاوااصحم یاابآ و )مااید و یاابآ( لااخ دیلوت نازیم
مخ( ویرانس )لااماخ یرااایبآ و یرایبآ ردارود اپ اایه فا و یاااه5 و10
رد هلاس لودج6 یم ناشن جیاتن .تسا ادش هئارا داایلوت هغرگا هخ دهد
هااتفای شهاااخ هاایاپ هااب تبسن فا رد یتارا سلاوصحم اا یخرب یبآ
هااب سلاوااصحم هاایلخ )مااید و یبآ( لخ دیلوت رادقم اّما ،تسا جنرااب زج
یم یشیازفا( دشاب لودج6 رد زااین مید سلاوصحم مامت دیلوت نازیم .)
فا یاه5 و10 .دش دهاوخ هجاوم شیازفا اب هلاس
هااب رااجنم نآ اراااهب تشخ اب دنقردنغغ ازییاپ تشخ ندومن نیزگیاج
رد و یفرصم بآ مجح شهاخ ارهب شیازفا هجیتن دش دهاوخ بآ یرو
(Javaheri, Nadi, & Najafinezhad, 2020) ناایا ازییاااپ تشخ ،
فا ود ره رد لوصحم تفای دهاوخ شیازفا ویرانس و، هبیروع لخ هخ
اا )ازییاپ و اراهب( ناتسا رد ردنغغ تشادرب حطس17 رد راااتکه رازااه
هب هیاپ ارود16 و13 هااب راااتکه رازه فا رد هااب بیترت یاااه5 و10
هااب لماخ یرایبآ طیارش رد هلاس12 رد اافا ود رااه رد راااتکه رازااه
مخ طیارش.دیسر دهاوخ یرایبآ نمااض داانقردنغغ ازییاااپ تشخ هعسوت
تیامحیتلود یاه، تااسا هقطنم بسانم ماقرا یفرعم دنمااین هااخارغ
هب نویسازیلانرو و نیتلوب خی اارمهیگدا، شرتسگ مدت یلصا لمات
یم داانقردنغغ ازییاااپ تااشخ( دنااشابReinsdorf & Koch, 2013) .
( ناراکمه و یناقلاعTaleghani, Moharamzadeh, Hemayati,
Mohammadian, & Farahmand, 2011 اااب هااخ داانداد ناااشن )
یم بسانم مقر اا ادادتسا و حیحص تیریدم لامتا هقاااس نازاایم ناوت
هااخ داانقردنغغ نتاافرمهمراات ازییاااپ تااشخ ادااننخدودحم لاامات نی
دنقردنغغ یم بوسحمددرگ ار نیب ی اتهس .داد شهاخ دصرد
هجوت اب هب نغور هنارااس یلااب فرصم یگتااسباو و یهااایگ یاااه
هناد عونت و دیلوت هب رتشیب هجوت موزل و سادراو هب دیدش اب ینغور یاه
( ییااادخدوخ هااب لین فدهZare-Feizabadi et al., 2022) حطااس ،
هناد تشادرب فا رد ینغور یاهدروم یاه یرااایبآ طیارااش رد هااعلاطم
یتروصرد ،درخ دهاو ن یرییغت هیاپ ارود هب تبسن لماخ طیارش رد هخ
مختفای دهاوخ شیازفا هیاپ ارود هب تبسن یرایبآ، هبیروع اا هخ5/5
اب هیاپ ارود رد راتکه رازه51 و37 هب شیازفا دصرد3/8 و5/7 رازه
هب راتکه فا رد بیترت یاااه5 و10 ( دیااسر دااهاوخ هلاااس لودااج3 .)
فا رد زین سلاوصحم نیا مید تشادرب حطس5 ارود هااب تبسن هلاس
فا رد و درخ دهاو ن یرییغت هیاپ10 هلاس20 دااهاوخ شیازفا دصرد
ازلخ .تفای(Brassica napus ) اا شیااب70 تااشادرب حطااس دااصرد
هناداداد اصتخا دوخ هب ار ناتسا ینغور یاه، اذلهجوت اب هب هااکنیا
یم ازییاپ یلوصحم اایگ نیایم ،دشاب بوااانت رد یرثؤاام شااقن دااناوت
هب ازییاپ سلاوصحم دااشاب هتشاد مدنگ یژتارتسا لوصحم یارب اژیو
(Zare-Feizabadi et al., 2022.)
فا رد یاابآ یزیلاج سلاوصحم لخ تشادرب حطس یاااه5 و10
هااب لااماخ یرایبآ طیارش رد هلاس بیترت33 و41 طیارااش رد و دااصرد
مخ یرایبآ26 و34 تاافای دااهاوخ شهاااخ هاایاپ ارود هب تبسن دصرد
( لودااج3 .)هااجوت اااب هااب بآ نیاانچمه و بآ تیدودااحم ندوااب رااب
تااشادرب حطس شهاخ کوتلش و سابوبح ،یدیص و یزبس سلاوصحم
نآ یبآ فا رد اهشیپ یاهلباقم رد .تسا هتفرگ رارق رظندم ور، تهج
داایلوت و شیازاافا سلاوااصحم ناایا مااید تشادرب حطس ،اضاقت نیمأت
.تفای دهاوخ شیازفا هنا لگ رد سلاوصحم نیا اا یرایسب
هفولت تشخ هعسوت یاتسار ردمخ و دیدج یاهبآ فا رد ،رب یاه
دروم هعلاطم، هب هجنوی تشادرب حطس یاابآ ااااین اب لوصحم ی ناونت
لااب ( لودج2 سرذ تااشادرب حطااس و شهاااخ هاایاپ ارود هااب تبااسن )
هفولت فا رد یا5 فا رد و تباث هلاس10 تاافای دهاوخ شهاخ هلاس
( لودج3 .)هجوت اب هب یارااب تاایدیخ اااب هفولت هب ااین و بآ تیدودحم
مادهب ،ناتسا یاههاافولت موگروااس تااشخ ،سلاوااصحم ناایا یاجیا
(Sorghum bicolor)هفولت ردنغغ و لیصق ، .تاافای دهاوخ هعسوت یا
مااشغ شیازاافا اب زین مید بول م و موگل تشادرب حطس هااجاوم یریگ
دش دهاوخ، هبیروعهفولت سلاوصحم لخ تشادرب حطس هخ ناتسا یا
اا47 هااب هاایاپ ارود رد راتکه رازه78 و88 طیارااش رد راااتکه رازااه
هب و لماخ یرایبآ84 و96 مخ طیارش رد راتکه رازههااب یرایبآ بیترت
فا رد یاه5 و10 .دیسر دهاوخ هلاس
هبروع یلخ، هااب مااید و یاابآ یتارا سلاوصحم درکلمت نازیم زج
هاافولت رداانغغ و لیااصق و روااشخ نیگنااایم اا رااتمخ هاایاپ ارود رد یا
نآ لیااسناتپ درااکلمتیم اااه( دااشابلودااج یاه4 و5 رااما ناایا .)
ناشن و دوجوم لیسناتپ اا حیحص ادادتسا مدت و تیریدم فعض ادنهد
مخآبآ طیارش هغرگا .تسا یرایب وهااب و ییاوااه یگداانراب اااخ روع
هب فلت م یتارا سلاوصحم درکلمت رد یمهم شقن سلاوااصحم اژیو
،دراد مید اّمایروانف اا ادادتساهب یاههب اور یااکیتنژ لااماوت وصخ
اا اا ادادتسا ،هقطنم اب راگااس و لااب درکلمت اب ،دیدج ماقرا عونت هلمج
دروم ریداقم اا متا تیریدم لماوت اداهن ااین بااسانم ناما ،دیلوت یاه
نآ فرصمنیشام و ساودا اا ادادتسا و تشاخ خیرات ،اه و بسانم سلاآ
یموبهقطنم یااسنآ یاهب اه ،داایلوت شیازفا و ساعیاض شهاخ تهج
ارااهبلمت و یرو( تااسا یرورااض و مااهم رایااسب لااااب درااکZare-
Feizabadi et al., 2022.)
ود رد یااتارا سلاوااصحم یاابآ و )مااید و یاابآ( لااخ دیلوت نازیم
مخ( ویرانس )لااماخ یرااایبآ و یرایبآ ردارود اپ اایه فا و یاااه5 و10
رد هلاس لودج6 یم ناشن جیاتن .تسا ادش هئارا داایلوت هغرگا هخ دهد
هااتفای شهاااخ هاایاپ هااب تبسن فا رد یتارا سلاوصحم اا یخرب یبآ
هااب سلاوااصحم هاایلخ )مااید و یبآ( لخ دیلوت رادقم اّما ،تسا جنرااب زج
یم یشیازفا( دشاب لودج6 رد زااین مید سلاوصحم مامت دیلوت نازیم .)
فا یاه5 و10 .دش دهاوخ هجاوم شیازفا اب هلاس
56 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
لودج4- درکلمع نیگنایم عارز تلاوصحمیبآ ی )راتکه رد مرگولیک( ارش ردی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپیه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 4- Average yield of irrigated crops (kg ha
-1
) under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5- and 10-
year horizon
لوصحم
Crop
هیاپBaseline لیسناتپ Potential
لماک یرایبآ Full
irrigation
مکیرایبآ Deficit
irrigation
ناتسا
Province
روشک
Country
ناتسا
Province
روشک
Country
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 3700 4273 7569 12659 4810 5750 4570 5175
وجBarley 3236 3555 6037 11450 4369 5150 4150 4678
جنربRice 3448 5150 10148 - 4827 5600 4550 5208
هبنپCotton 2240 2565 6273 7317 3136 3450 2979 3209
ردنغغBeet 53030 54776 109592 161821 60985 66500 57500 61845
ازییاپ ردنغغAutumn beet - - - - 70000 74000 68000 68820
سابوبحBeans 1616 2208 4957 3956 2182 2500 2073 2300
بیسینیماPotato 31439 35626 79424 90967 41499 46000 39425 42780
اایپOnion 43117 46138 79630 174917 56052 61000 53249 56730
هجوگیگنرفTomato 40026 45481 130576 - 52034 57000 49432 53010
ناهایگینغورOily crops 1619 1819 4957 7038 2348 2600 2250 2366
هناودنهWatermelon 25070 31000 73902 - 32090 35000 29843 32550
ازبرخMelon 20500 22000 44619 - 26650 29000 24785 26970
یزیلاج ناهایگ ریاسOther vegetable crops 21324 24000 37435 - 25589 28000 24053 26040
هجنویAlfalfa 9658 10578 30677 20707 12362 13500 11497 12555
هفولت سرذیاFodder maize 51679 52070 96598 122350 62015 67000 58914 62310
هفولت موگروسیاFodder sorghum - - - - 67000 74000 64000 68820
لیصقSilage 30000 30000 40000 - 32400 35000 30132 32900
هفولت ردنغغیاFodder beet 55000 55000 85000 - 68000 75000 66500 69750
هفولت ریاسOther fodder crops 7679 8988 9500 - 9599 10500 9119 9765
سلاوصحم ریاسOther crops 8128 8700 10500 - 9916 11000 9024 10230
لودج5- قفا و هیاپ هرود رد )راتکه رد مرگولیک( مید یعارز تلاوصحم درکلمع نیگنایم یاه5 و هلاس10 هلاس
Table 5- Average yield of rainfed crops in the baseline and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
روشک
Country
هیاپ هرود
Baseline
قفا5 هلاس
5‐year horizon
قفا10 هلاس
10‐year horizon
مدنگWheat 1295 676 879 1055
وجBarley 1291 736 957 1148
سابوبحBeans 577 381 495 594
ناهایگینغورOily crops 155 264 316
هناودنهWatermelon 7600 3807 5711 6853
ازبرخMelon 13000 3007 4511 5413
لیصقSilage 13000 9500 11400
بول م و موگلLegumes and intercropping 2000 361 1500 1800
سلاوصحم ریاسOther crops 2534 2027 2432 2919
لودج4- درکلمع نیگنایم عارز تلاوصحمیبآ ی )راتکه رد مرگولیک( ارش ردی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپیه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 4- Average yield of irrigated crops (kg ha
-1
) under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5- and 10-
year horizon
لوصحم
Crop
هیاپBaseline لیسناتپ Potential
لماک یرایبآ Full
irrigation
مکیرایبآ Deficit
irrigation
ناتسا
Province
روشک
Country
ناتسا
Province
روشک
Country
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 3700 4273 7569 12659 4810 5750 4570 5175
وجBarley 3236 3555 6037 11450 4369 5150 4150 4678
جنربRice 3448 5150 10148 - 4827 5600 4550 5208
هبنپCotton 2240 2565 6273 7317 3136 3450 2979 3209
ردنغغBeet 53030 54776 109592 161821 60985 66500 57500 61845
ازییاپ ردنغغAutumn beet - - - - 70000 74000 68000 68820
سابوبحBeans 1616 2208 4957 3956 2182 2500 2073 2300
بیسینیماPotato 31439 35626 79424 90967 41499 46000 39425 42780
اایپOnion 43117 46138 79630 174917 56052 61000 53249 56730
هجوگیگنرفTomato 40026 45481 130576 - 52034 57000 49432 53010
ناهایگینغورOily crops 1619 1819 4957 7038 2348 2600 2250 2366
هناودنهWatermelon 25070 31000 73902 - 32090 35000 29843 32550
ازبرخMelon 20500 22000 44619 - 26650 29000 24785 26970
یزیلاج ناهایگ ریاسOther vegetable crops 21324 24000 37435 - 25589 28000 24053 26040
هجنویAlfalfa 9658 10578 30677 20707 12362 13500 11497 12555
هفولت سرذیاFodder maize 51679 52070 96598 122350 62015 67000 58914 62310
هفولت موگروسیاFodder sorghum - - - - 67000 74000 64000 68820
لیصقSilage 30000 30000 40000 - 32400 35000 30132 32900
هفولت ردنغغیاFodder beet 55000 55000 85000 - 68000 75000 66500 69750
هفولت ریاسOther fodder crops 7679 8988 9500 - 9599 10500 9119 9765
سلاوصحم ریاسOther crops 8128 8700 10500 - 9916 11000 9024 10230
لودج5- قفا و هیاپ هرود رد )راتکه رد مرگولیک( مید یعارز تلاوصحم درکلمع نیگنایم یاه5 و هلاس10 هلاس
Table 5- Average yield of rainfed crops in the baseline and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
روشک
Country
هیاپ هرود
Baseline
قفا5 هلاس
5‐year horizon
قفا10 هلاس
10‐year horizon
مدنگWheat 1295 676 879 1055
وجBarley 1291 736 957 1148
سابوبحBeans 577 381 495 594
ناهایگینغورOily crops 155 264 316
هناودنهWatermelon 7600 3807 5711 6853
ازبرخMelon 13000 3007 4511 5413
لیصقSilage 13000 9500 11400
بول م و موگلLegumes and intercropping 2000 361 1500 1800
سلاوصحم ریاسOther crops 2534 2027 2432 2919
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 57
لودج6- لوتی د یبآ و )مید و یبآ( لک عارز تلاوصحم ی ارش ردی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی رد هرود اپیه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 6- Production of total (irrigated and rainfed) and rainfed crops under full and deficit irrigation conditions in the
baseline and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
مید و یبآ دیلوت
Total crop production (thousand tons)
یبآ دیلوت
Irrigated crop production (thousand tons)
هیاپ هرود
Baseline
لماک یرایبآ
Full irrigation
مک یرایبآ
Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
مک یرایبآ
Deficit irrigation
لماک یرایبآ
Full irrigation
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 611 537 526 611 618 541 428 409 502 501
وجBarley 385 456 475 505 532 368 423 423 472 450
جنربRice 7 5 6 6 6 7 5 6 6 6
هبنپCotton 52 58 58 62 60 52 58 58 62 60
ردنغغBeet 1021 634 622 797 686 1021 634 622 797 686
ازییاپ ردنغغAutumn beet 0 140 185 136 151 0 140 185 136 151
سابوبحBeans 6 6 10 6 10 3 2 2 2 2
بیسینیماPotato 164 176 185 185 191 164 176 185 185 191
اایپOnion 101 94 92 101 97 101 94 92 101 97
هجوگیگنرفTomato 452 411 360 447 431 452 411 360 447 431
ناهایگینغورOily crops 10 14 16 20 20 9 13 14 19 18
هناودنهWatermelon 200 134 127 135 135 198 130 120 131 128
ازبرخMelon 603 470 436 469 460 602 465 430 464 454
یزیلاج ناهایگ ریاسOther
vegetable crops
79 61 56 65 59 70 50 50 54 53
هجنویAlfalfa 274 218 208 235 247 274 200 174 217 213
هفولت سرذیاFodder maize 898 1076 938 1022 973 897 1076 938 1022 973
هفولت موگروسیاFodder
sorghum
0 147 163 160 172 0 147 163 160 172
لیصقSilage 0 417 587 431 605 0 227 245 241 263
هفولت ردنغغیاFodder beet 0 102 113 120 126 0 102 113 120 126
هفولت ریاسOther fodder crops 26 32 25 35 29 17 21 19 24 23
سلاوصحم ریاسOther crops 137 94 83 110 112 137 94 83 110 112
یتارا سادیلوت ادمت ش ب مدنگ اداد اصتخا دوخ هب ار ناتسا
( تسا لودج6 هیاپ ارود رد لوصحم نیا یبآ دیلوت نازیم .)541 رازه
فا رد هخ ادوب نت یاااه5 و10 هااب هلاااس اااب بیترت21 و24 دااصرد
هب شهاخ428 و409 دودااح اااب و لماخ یرایبآ طیارش رد نت رازه7
هب شهاخ دصرد502 و501 مخ طیارااش رد ناات رازه ااب یرااایبآه لیلد
لداعت تیدودحم( یبآ حطس شهاخ نازاایم .دیااسر دهاوخ )بآ یش ب
فا رد لوصحم نیا مید دیلوت یاااه5 و10 هااب هلاااس بیترت56 و69
تفای دهاوخ شیازفا دصرد، هبیروع لوصحم نیا دیلوت لخ نازیم هخ
مخ طیارش رد ناتسا رد فا رد یایبآ5 ( هاایاپ ارود هباااشم هلاااس611
فا رد و دوب دهاوخ )نت رازه10 هااب شیازفا دصرد ی دودح اب هلاس
618 ( دیسر دهاوخ نت رازه لودج6.)
هیاپ ارود رد یبآ وج دیلوت لخ رادقم368 رد هااخ ادوااب ناات رازه
اب لماخ یرایبآ طیارش15 هب شیازفا دصرد423 ود رااه رد ناات رازه
مخ طیارش رد و فا فا رد یرایبآ یاه5 و10 هب هلاس اااب بیترت28 و
30 هب شیازفا دصرد472 و480 ( دیسر دهاوخ نت رازه لودج6 وج .)
فا رد زااین مید یاااه5 و10 هااب هلاااس شیازاافا اااب بیترت95 و212
دش دهاوخ هجاوم هیاپ ارود هب تبسن یدصرد، هبیروع داایلوت لااخ هخ
اا ناتسا وج385 هااب هاایاپ ارود رد ناات رازااه456 و475 ناات رازااه
هب فا رد بیترت یاه5 و10 هب و لماخ یرایبآ طیارش رد هلاس505 و
532 مخ طیارش رد نت رازه( تفای دهاوخ شیازفا یرایبآ لودج6 .) اااب
هجوت هب ارهبلوصحم نیا رتلااب یرو، اا هااخ مداانگ یضارا اا یتمسق
نییاپ دیلوت لیسناتپ یروااش و بآ تیدودااحم و دنتااسه رادروخرب یرت
یم ار دنراد کاخ.داد اصتخا وج دیلوت هب ناوت
فا رد اراهب دنقردنغغ دیلوت یاه5 و10 هیاپ ارود هب تبسن هلاس
مخ و لااماخ یرایبآ طیارش ود ره رد لودااج( شهاااخ یرااایبآ6 رد و )
لااباقم، تاافای دااهاوخ شیازاافا لوااصحم ناایا ازییاااپ داایلوت نازاایم
هبیروع اا )اراااهب و ازییاپ( ناتسا دنقردنغغ دیلوت لخ هخ1021 رازااه
هب هیاپ ارود رد نت774 و807 و لااماخ یرااایبآ طیارااش رد ناات رازه
لودج6- لوتی د یبآ و )مید و یبآ( لک عارز تلاوصحم ی ارش ردی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی رد هرود اپیه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 6- Production of total (irrigated and rainfed) and rainfed crops under full and deficit irrigation conditions in the
baseline and 5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
مید و یبآ دیلوت
Total crop production (thousand tons)
یبآ دیلوت
Irrigated crop production (thousand tons)
هیاپ هرود
Baseline
لماک یرایبآ
Full irrigation
مک یرایبآ
Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
مک یرایبآ
Deficit irrigation
لماک یرایبآ
Full irrigation
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
قفا5
هلاس
5‐year
horizon
قفا10
هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 611 537 526 611 618 541 428 409 502 501
وجBarley 385 456 475 505 532 368 423 423 472 450
جنربRice 7 5 6 6 6 7 5 6 6 6
هبنپCotton 52 58 58 62 60 52 58 58 62 60
ردنغغBeet 1021 634 622 797 686 1021 634 622 797 686
ازییاپ ردنغغAutumn beet 0 140 185 136 151 0 140 185 136 151
سابوبحBeans 6 6 10 6 10 3 2 2 2 2
بیسینیماPotato 164 176 185 185 191 164 176 185 185 191
اایپOnion 101 94 92 101 97 101 94 92 101 97
هجوگیگنرفTomato 452 411 360 447 431 452 411 360 447 431
ناهایگینغورOily crops 10 14 16 20 20 9 13 14 19 18
هناودنهWatermelon 200 134 127 135 135 198 130 120 131 128
ازبرخMelon 603 470 436 469 460 602 465 430 464 454
یزیلاج ناهایگ ریاسOther
vegetable crops
79 61 56 65 59 70 50 50 54 53
هجنویAlfalfa 274 218 208 235 247 274 200 174 217 213
هفولت سرذیاFodder maize 898 1076 938 1022 973 897 1076 938 1022 973
هفولت موگروسیاFodder
sorghum
0 147 163 160 172 0 147 163 160 172
لیصقSilage 0 417 587 431 605 0 227 245 241 263
هفولت ردنغغیاFodder beet 0 102 113 120 126 0 102 113 120 126
هفولت ریاسOther fodder crops 26 32 25 35 29 17 21 19 24 23
سلاوصحم ریاسOther crops 137 94 83 110 112 137 94 83 110 112
یتارا سادیلوت ادمت ش ب مدنگ اداد اصتخا دوخ هب ار ناتسا
( تسا لودج6 هیاپ ارود رد لوصحم نیا یبآ دیلوت نازیم .)541 رازه
فا رد هخ ادوب نت یاااه5 و10 هااب هلاااس اااب بیترت21 و24 دااصرد
هب شهاخ428 و409 دودااح اااب و لماخ یرایبآ طیارش رد نت رازه7
هب شهاخ دصرد502 و501 مخ طیارااش رد ناات رازه ااب یرااایبآه لیلد
لداعت تیدودحم( یبآ حطس شهاخ نازاایم .دیااسر دهاوخ )بآ یش ب
فا رد لوصحم نیا مید دیلوت یاااه5 و10 هااب هلاااس بیترت56 و69
تفای دهاوخ شیازفا دصرد، هبیروع لوصحم نیا دیلوت لخ نازیم هخ
مخ طیارش رد ناتسا رد فا رد یایبآ5 ( هاایاپ ارود هباااشم هلاااس611
فا رد و دوب دهاوخ )نت رازه10 هااب شیازفا دصرد ی دودح اب هلاس
618 ( دیسر دهاوخ نت رازه لودج6.)
هیاپ ارود رد یبآ وج دیلوت لخ رادقم368 رد هااخ ادوااب ناات رازه
اب لماخ یرایبآ طیارش15 هب شیازفا دصرد423 ود رااه رد ناات رازه
مخ طیارش رد و فا فا رد یرایبآ یاه5 و10 هب هلاس اااب بیترت28 و
30 هب شیازفا دصرد472 و480 ( دیسر دهاوخ نت رازه لودج6 وج .)
فا رد زااین مید یاااه5 و10 هااب هلاااس شیازاافا اااب بیترت95 و212
دش دهاوخ هجاوم هیاپ ارود هب تبسن یدصرد، هبیروع داایلوت لااخ هخ
اا ناتسا وج385 هااب هاایاپ ارود رد ناات رازااه456 و475 ناات رازااه
هب فا رد بیترت یاه5 و10 هب و لماخ یرایبآ طیارش رد هلاس505 و
532 مخ طیارش رد نت رازه( تفای دهاوخ شیازفا یرایبآ لودج6 .) اااب
هجوت هب ارهبلوصحم نیا رتلااب یرو، اا هااخ مداانگ یضارا اا یتمسق
نییاپ دیلوت لیسناتپ یروااش و بآ تیدودااحم و دنتااسه رادروخرب یرت
یم ار دنراد کاخ.داد اصتخا وج دیلوت هب ناوت
فا رد اراهب دنقردنغغ دیلوت یاه5 و10 هیاپ ارود هب تبسن هلاس
مخ و لااماخ یرایبآ طیارش ود ره رد لودااج( شهاااخ یرااایبآ6 رد و )
لااباقم، تاافای دااهاوخ شیازاافا لوااصحم ناایا ازییاااپ داایلوت نازاایم
هبیروع اا )اراااهب و ازییاپ( ناتسا دنقردنغغ دیلوت لخ هخ1021 رازااه
هب هیاپ ارود رد نت774 و807 و لااماخ یرااایبآ طیارااش رد ناات رازه
58 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
933 و837 مخ طیارش رد نت رازه.دیسر دهاوخ یرایبآ
هااناد داایلوت نازاایم فا رد یاابآ یاانغور یاه یاااه5 و10 هلاااس
هب اب بیترت44 و56 شیازفا دصرد و لااماخ یرااایبآ طیارش رد111 و
100 مخ طیارش رد شیازفا دصرد یرایبآدش دهاوخ هجاوم ( لودااج6 .)
هناد دیلوت نازیم هااب هاایاپ ارود هااب تبااسن شیازفا اب مید ینغور یاه
41/1 و03/2 هااب ناات رازه فا رد بیترت یاااه5 و10 دااهاوخ هلاااس
هب دیسریروعهناد دیلوت لخ هخ اا ناتسا ینغور یاه10 هااب14 و16
هب نت رازه فا رد بیترت یاه5 و10 و لااماخ یرااایبآ طیارش رد هلاس
20 مخ طیارش رد فا ود ره رد نت رازه( دیااسر دهاوخ یرایبآ لودااج
6هناد دیلوت هعسوت .) سادراو هااب یگتسباو شهاخ هب رجنم ینغور یاه
نغور لاصحتسا ناکما ،ماد کاروخهااب تیدیخ اب یخاروخ یاه اا اژیو
مداانگ اااب تااشخ بوااانت رد نآ اا ادادتسا و دراد ییلااب نغور هخ ازلخ
هب دااش دااهاوخ ناتااسا رد مداانگ داایلوت یرادیاپ و کاخ تیوقت روظنم
(Zare-Feizabadi et al., 2022.)
هاایاپ ارود رد یبآ یزیلاج سلاوصحم لخ دیلوت نازیم870 رازااه
فا رد هخ ادوب نت یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت645 و600 نت رازه
هب و لماخ یرایبآ طیارش رد649 و635 مخ طیارش رد نت رازه یرایبآ
( تفای دهاوخ شهاخ لودج6 و یاابآ یزیلاااج سلاوصحم دیلوت لخ .)
اا ناتسا مید882 هااب ناات رازااه665 و619 هااب ناات رازااه رد بیترت
فا یاه5 و10 هااب و لماخ یرایبآ طیارش رد هلاس669 و654 رازااه
مخ طیارش رد نت( تفای دهاوخ شهاخ یرایبآ لودج6.)
هفولت سلاوصحم لخ دیلوت نازیم هیاپ ارود رد یبآ یا1188 رازه
فا رد هخ ادوب نت یاه5 و10 هب هلاس1773 و1652 رد ناات رازااه
و لماخ یرایبآ طیارش هب 1784 و1770 مخ طیارش رد نت رازه یرایبآ
هاافولت سلاوااصحم نیااب رد هااخ تااسا رخذ هب مالا .دیسر دهاوخ ،یا
هجنوی دیلوت نازیمهجوت اب هااب و شهاااخ نآ تااشادرب حطااس شهاااخ
هاافولت سلاوااصحم یقبااام داایلوت نازاایم .تاافای دااهاوخ شیازاافا یا
هفولت سلاوصحملباق شیازفا اب زین مید یا دش دهاوخ هجاوم یهجوت
هجوت اب هب نایب دراومادش، )مید و یبآ( ناتسا یدیلوت هفولت لخ نازیم
هیاپ ارود رد1198 هااب هااخ ادوااب نت رازه فا رد بیترت یاااه5 و10
هب هلاس1992 و2034 هااب و لماخ یرایبآ طیارش رد نت رازه 2003 و
2152 مخ طیارش رد نت رازه( تفای دهاوخ شیازفا یرایبآ لودج6.)
هجوت اب هب یااتارا سلاوصحم تشادرب حطس اا مدنگ یلااب مهس،
( یفرصم بآ مجح نیرتشیب839 )بعکمرتم نویلیم لوااصحم نیا هب
هااب لااماخ یرااایبآ طیارااش رد هااخ هتااشاد اصتخا496 و365 رد و
مخ طیارش اب زین یرایبآ31 یرااایبآ طیارااش هااب تبااسن شهاااخ دصرد
لماخ، هب یفرصم بآ مجح490 و397 هب بعکمرتم نویلیم رد بیترت
فا یاه5 و10 ( دیسر دهاوخ هلاس لودج7 مداانگ اا سااپ زااین وج .)
هخ ادوب اراد ار یفرصم بآ مجح نیرتشیبهجوت اب هااب رااتمخ شهاااخ
ارود رد مدنگ هب تبسن لوصحم نیا تشادرب حطس اافا یاه، نازاایم
هب ادوااب مدنگ اا رتمخ زین نآ یفرصم بآ مجح رد رییغتیروع اا هااخ
635 اااب هاایاپ ارود رد بااعکمرتم نواایلیم26 و42 شهاااخ دااصرد
هاابب فا رد بیترت یاااه5 و10 رد و لااماخ یرااایبآ طیارااش رد هلاااس
مخ طیارش( یرایبآ442 زااین )بااعکمرتم نواایلیم30 اا رااتمخ دااصرد
فا رد هخ ادوب لماخ یرایبآ طیارش5 اافا رد و ظدح هلاس10 هلاااس
هب366 .تفای دهاوخ شهاخ بعکمرتم نویلیم
یرااایبآ طیارش رد یفرصم بآ مجح نیرتشیب ،وج و مدنگ اا سپ
اب لماخ565 هب بعکمرتم نویلیم ناایا هااب هجنوی یلااب یبآ ااین تلت
شهاخ اب هخ هتشاد اصتخا لوصحم48 و62 هب یدصرد رد بیترت
فا یاه5 و10 ( دش دهاوخ هجاوم هلاس لودج7 یفرااصم بآ مجح .)
هفولت سرذ فا رد زین یا یاه5 و10 اااّما ،تاافای دهاوخ شهاخ هلاس
هاافولت موگروااس یفرااصم بآ مااجحهاافولت رداانغغ و لیااصق ،یا یا
هبهب ،تفای دهاوخ شیازفا فا ارود رد داهنشیپ تشخ ناونتیروع هخ
هفولت سلاوصحم لخ یفرصم بآ مجح اا یا769 بااعکمرتم نویلیم
هب هیاپ ارود رد531 و403 اا و لماخ یرایبآ طیارش رد569 نواایلیم
هااب بااعکمرتم503 و421 مخ طیارااش رد بااعکمرتم نواایلیم یرااایبآ
.دیسر دهاوخ
هجوت اب دنقردنغغ یفرصم بآ مجح تااشادرب حطااس سارااییغت هب
تاافای دااهاوخ شیازاافا ازییاااپ تشخ رد و شهاخ اراهب تشخ رد ،نآ
( لودج7نیااب )هااجوت اب لوصحم نیا یفرصم بآ مجح لخ لاح هااب
نییاپ یبآ ااین( اراااهب هااب تبسن ازییاپ تشخ رت لودااج2 طیارااش رد )
اا لماخ یرایبآ284 هب164 و141 مخ طیارش رد و اا یرایبآ197 هااب
171 و129 هااب بااعکمرتم نواایلیم فا رد بیترت یاااه5 و10 هلاااس
.تفای دهاوخ شهاخ
هناد یفرصم بآ مجحهااجوت اااب ینغور یاه حطااس شیازاافا هااب
نآ تشادربارود رد اه اا یااتارا سلاوااصحم ریاس تبسن هب ، فا یاه
ناایا یفرااصم بآ مااجح دااش دااهاوخ رادروااخرب یرااتمخ شهاااخ
فا رد لماخ یرایبآ طیارش رد سلاوصحم یاه5 و10 هااب هلاس بیترت
14 و22 مخ طیارش رد و شهاخ هیاپ ارود هب تبسن دصرد زااین یرایبآ
31 یفرااصم بآ مااجح .دوااب دااهاوخ یرااایبآ طیارااش اا رااتمخ دصرد
نآ تااشادرب حطس شهاخ اب زین یزیلاج سلاوصحمارود رد اااه یاااه
لباق شهاخ اب فا( دش دهاوخ هجاوم یهجوت لودااج7هب ،)یروع هااخ
اا لااماخ یرااایبآ طیارش رد یزیلاج سلاوصحم لخ یفرصم بآ مجح
432 هب هیاپ ارود257 و201 مخ طیارش رد و اا یرایبآ316 هیاپ ارود
هب232 و193 هب بعکمرتم نویلیم فا رد بیترت یاااه5 و10 هلاااس
.دیسر دنهاوخ
933 و837 مخ طیارش رد نت رازه.دیسر دهاوخ یرایبآ
هااناد داایلوت نازاایم فا رد یاابآ یاانغور یاه یاااه5 و10 هلاااس
هب اب بیترت44 و56 شیازفا دصرد و لااماخ یرااایبآ طیارش رد111 و
100 مخ طیارش رد شیازفا دصرد یرایبآدش دهاوخ هجاوم ( لودااج6 .)
هناد دیلوت نازیم هااب هاایاپ ارود هااب تبااسن شیازفا اب مید ینغور یاه
41/1 و03/2 هااب ناات رازه فا رد بیترت یاااه5 و10 دااهاوخ هلاااس
هب دیسریروعهناد دیلوت لخ هخ اا ناتسا ینغور یاه10 هااب14 و16
هب نت رازه فا رد بیترت یاه5 و10 و لااماخ یرااایبآ طیارش رد هلاس
20 مخ طیارش رد فا ود ره رد نت رازه( دیااسر دهاوخ یرایبآ لودااج
6هناد دیلوت هعسوت .) سادراو هااب یگتسباو شهاخ هب رجنم ینغور یاه
نغور لاصحتسا ناکما ،ماد کاروخهااب تیدیخ اب یخاروخ یاه اا اژیو
مداانگ اااب تااشخ بوااانت رد نآ اا ادادتسا و دراد ییلااب نغور هخ ازلخ
هب دااش دااهاوخ ناتااسا رد مداانگ داایلوت یرادیاپ و کاخ تیوقت روظنم
(Zare-Feizabadi et al., 2022.)
هاایاپ ارود رد یبآ یزیلاج سلاوصحم لخ دیلوت نازیم870 رازااه
فا رد هخ ادوب نت یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت645 و600 نت رازه
هب و لماخ یرایبآ طیارش رد649 و635 مخ طیارش رد نت رازه یرایبآ
( تفای دهاوخ شهاخ لودج6 و یاابآ یزیلاااج سلاوصحم دیلوت لخ .)
اا ناتسا مید882 هااب ناات رازااه665 و619 هااب ناات رازااه رد بیترت
فا یاه5 و10 هااب و لماخ یرایبآ طیارش رد هلاس669 و654 رازااه
مخ طیارش رد نت( تفای دهاوخ شهاخ یرایبآ لودج6.)
هفولت سلاوصحم لخ دیلوت نازیم هیاپ ارود رد یبآ یا1188 رازه
فا رد هخ ادوب نت یاه5 و10 هب هلاس1773 و1652 رد ناات رازااه
و لماخ یرایبآ طیارش هب 1784 و1770 مخ طیارش رد نت رازه یرایبآ
هاافولت سلاوااصحم نیااب رد هااخ تااسا رخذ هب مالا .دیسر دهاوخ ،یا
هجنوی دیلوت نازیمهجوت اب هااب و شهاااخ نآ تااشادرب حطااس شهاااخ
هاافولت سلاوااصحم یقبااام داایلوت نازاایم .تاافای دااهاوخ شیازاافا یا
هفولت سلاوصحملباق شیازفا اب زین مید یا دش دهاوخ هجاوم یهجوت
هجوت اب هب نایب دراومادش، )مید و یبآ( ناتسا یدیلوت هفولت لخ نازیم
هیاپ ارود رد1198 هااب هااخ ادوااب نت رازه فا رد بیترت یاااه5 و10
هب هلاس1992 و2034 هااب و لماخ یرایبآ طیارش رد نت رازه 2003 و
2152 مخ طیارش رد نت رازه( تفای دهاوخ شیازفا یرایبآ لودج6.)
هجوت اب هب یااتارا سلاوصحم تشادرب حطس اا مدنگ یلااب مهس،
( یفرصم بآ مجح نیرتشیب839 )بعکمرتم نویلیم لوااصحم نیا هب
هااب لااماخ یرااایبآ طیارااش رد هااخ هتااشاد اصتخا496 و365 رد و
مخ طیارش اب زین یرایبآ31 یرااایبآ طیارااش هااب تبااسن شهاااخ دصرد
لماخ، هب یفرصم بآ مجح490 و397 هب بعکمرتم نویلیم رد بیترت
فا یاه5 و10 ( دیسر دهاوخ هلاس لودج7 مداانگ اا سااپ زااین وج .)
هخ ادوب اراد ار یفرصم بآ مجح نیرتشیبهجوت اب هااب رااتمخ شهاااخ
ارود رد مدنگ هب تبسن لوصحم نیا تشادرب حطس اافا یاه، نازاایم
هب ادوااب مدنگ اا رتمخ زین نآ یفرصم بآ مجح رد رییغتیروع اا هااخ
635 اااب هاایاپ ارود رد بااعکمرتم نواایلیم26 و42 شهاااخ دااصرد
هاابب فا رد بیترت یاااه5 و10 رد و لااماخ یرااایبآ طیارااش رد هلاااس
مخ طیارش( یرایبآ442 زااین )بااعکمرتم نواایلیم30 اا رااتمخ دااصرد
فا رد هخ ادوب لماخ یرایبآ طیارش5 اافا رد و ظدح هلاس10 هلاااس
هب366 .تفای دهاوخ شهاخ بعکمرتم نویلیم
یرااایبآ طیارش رد یفرصم بآ مجح نیرتشیب ،وج و مدنگ اا سپ
اب لماخ565 هب بعکمرتم نویلیم ناایا هااب هجنوی یلااب یبآ ااین تلت
شهاخ اب هخ هتشاد اصتخا لوصحم48 و62 هب یدصرد رد بیترت
فا یاه5 و10 ( دش دهاوخ هجاوم هلاس لودج7 یفرااصم بآ مجح .)
هفولت سرذ فا رد زین یا یاه5 و10 اااّما ،تاافای دهاوخ شهاخ هلاس
هاافولت موگروااس یفرااصم بآ مااجحهاافولت رداانغغ و لیااصق ،یا یا
هبهب ،تفای دهاوخ شیازفا فا ارود رد داهنشیپ تشخ ناونتیروع هخ
هفولت سلاوصحم لخ یفرصم بآ مجح اا یا769 بااعکمرتم نویلیم
هب هیاپ ارود رد531 و403 اا و لماخ یرایبآ طیارش رد569 نواایلیم
هااب بااعکمرتم503 و421 مخ طیارااش رد بااعکمرتم نواایلیم یرااایبآ
.دیسر دهاوخ
هجوت اب دنقردنغغ یفرصم بآ مجح تااشادرب حطااس سارااییغت هب
تاافای دااهاوخ شیازاافا ازییاااپ تشخ رد و شهاخ اراهب تشخ رد ،نآ
( لودج7نیااب )هااجوت اب لوصحم نیا یفرصم بآ مجح لخ لاح هااب
نییاپ یبآ ااین( اراااهب هااب تبسن ازییاپ تشخ رت لودااج2 طیارااش رد )
اا لماخ یرایبآ284 هب164 و141 مخ طیارش رد و اا یرایبآ197 هااب
171 و129 هااب بااعکمرتم نواایلیم فا رد بیترت یاااه5 و10 هلاااس
.تفای دهاوخ شهاخ
هناد یفرصم بآ مجحهااجوت اااب ینغور یاه حطااس شیازاافا هااب
نآ تشادربارود رد اه اا یااتارا سلاوااصحم ریاس تبسن هب ، فا یاه
ناایا یفرااصم بآ مااجح دااش دااهاوخ رادروااخرب یرااتمخ شهاااخ
فا رد لماخ یرایبآ طیارش رد سلاوصحم یاه5 و10 هااب هلاس بیترت
14 و22 مخ طیارش رد و شهاخ هیاپ ارود هب تبسن دصرد زااین یرایبآ
31 یفرااصم بآ مااجح .دوااب دااهاوخ یرااایبآ طیارااش اا رااتمخ دصرد
نآ تااشادرب حطس شهاخ اب زین یزیلاج سلاوصحمارود رد اااه یاااه
لباق شهاخ اب فا( دش دهاوخ هجاوم یهجوت لودااج7هب ،)یروع هااخ
اا لااماخ یرااایبآ طیارش رد یزیلاج سلاوصحم لخ یفرصم بآ مجح
432 هب هیاپ ارود257 و201 مخ طیارش رد و اا یرایبآ316 هیاپ ارود
هب232 و193 هب بعکمرتم نویلیم فا رد بیترت یاااه5 و10 هلاااس
.دیسر دنهاوخ
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 59
لودج7- بآ مجح یفرصمعارز تلاوصحم)بعکمرتم نویلیم( ی ارش رد ی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 7- The amount of water consumed by crops (million m
-3
) under full and deficit irrigation conditions in the baseline and
5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
لماک یرایبآ
Full irrigation
مکیرایبآ
Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
قفا5 هلاس
5‐year
horizon
قفا10 هلاس
10‐year
horizon
هیاپ هرود
Baseline
قفا5 هلاس
5‐year
horizon
قفا10 هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 839 496 365 583 490 297
وجBarley 635 469 367 442 442 366
جنربRice 34 15 14 27 16 113
هبنپCotton 350 243 201 243 219 181
ردنغغBeet 284 148 123 197 158 116
ازییاپ ردنغغAutumn beet 16 18 13 13
سابوبحBeans 23 10 7 16 9 8
بیسینیماPotato 50 39 34 39 39 34
اایپOnion 28 20 16 20 18 15
هجوگیگنرفTomato 139 84 62 108 87 72
ناهایگینغورOily crops 36 31 28 25 37 31
هناودنهWatermelon 76 40 31 53 34 28
ازبرخMelon 320 195 152 237 177 147
یزیلاج ناهایگ ریاسOther vegetable crops 36 22 18 26 21 18
هجنویAlfalfa 565 295 217 418 293 242
هفولت سرذیاFodder maize 186 162 120 138 137 114
هفولت موگروسیاFodder sorghum - 17 16 - 16 15
لیصقSilage - 29 27 - 27 25
هفولت ردنغغیاFodder beet - 13 12 - 13 12
هفولت ریاسOther fodder crops 18 15 11 13 16 13
سلاوصحم ریاسOther crops 162 98 72 106 95 73
ارهب نازیم یویرانااس ود رااه رد یااتارا سلاوصحم مامت بآ یرو
مخ و لماخ یرایبآارود رد یرایبآ شیازفا هیاپ ارود هب تبسن فا یاه
( دنام دهاوخ تباث یخدنا دراوم رد و تفای دهاوخ لودج8ارااهب .) یرو
هیاپ ارود رد وج و مدنگ بآ7/0 هااخ( ادوااب بااعکمرتم رااب مرگواالیخ
هب بیترت2/0 و1/0 )یروااشخ نیگنایم اا رتمخ بعکمرتم رب مرگولیخ
لماخ یرایبآ طیارش رد .تسا، ارهب نازیم هااب لوصحم ود ره بآ یرو
9/0 فا رد5 و هلاس1/1 و2/1 هب بعکمرتم رب مرگولیخ یارااب بیترت
فا رد وج و مدنگ10 مخ طیارش رد .دیسر دهاوخ هلاسیرایبآ، نازاایم
ارهبهب بآ یرو هب وج و مدنگ یارب بیترت1 و1/1 اافا رد5 و هلاااس
هب 3/1 اافا رد لوصحم ود ره یارب بعکمرتم رب مرگولیخ10 هلاااس
.دیسر دهاوخ
ارهب نازیم هیاپ ارود رد ناتسا اراهب ردنغغ بآ یرو4 رب مرگولیخ
هخ دوب بعکمرتم3/0 ( تااسا رتمخ نآ یروشخ نیگنایم اا لودااج8 .)
ارهب نازیم نیا فا رد بآ یرو یاه5 و10 هااب هلاس هااب بیترت3/4 و
1/5 هب و لماخ یرایبآ طیارش رد5 و9/5 رد بااعکمرتم رااب مرگواالیخ
مخ طیارشنیااب .تفای دهاوخ شیازفا یرایبآارهب نازیم ،لاح بآ یرو
فا رد ازییاپ ردنغغ هجوت اب ویرانس ود ره رد هعلاطم دروم یاه ااین هب
ارااهب اا رتااشیب راابارب ود ،اراهب ردنغغ هب تبسن نآ رتمخ یبآ بآ یرو
.دوب دهاوخ اراهب ردنغغ
ارهبهناد بآ یرو اا ناتااسا ینغور یاه3/0 فا رد یاااه5 و10
هب هلاس اااب بیترت33 و67 هااب شیازاافا دااصرد4/0 و5/0 طیارااش رد
هااب و لااماخ یرااایبآ5/0 و6/0 طیارااش رد بااعکمرتم رااب مرگواالیخ
مخ( دیسر دهاوخ شیازفا یرایبآ لودج8ارهب نیگنایم .) لااخ بآ یرو
ناتسا یزیلاج سلاوصحم23/2 هاایاپ ارود رد بااعکمرتم رااب مرگولیخ
( روشخ نیگنایم اا رتمخ هخ ادوب3 یم )بااعکمرتم رااب مرگواالیخ دااشاب
( لودج8ارهب نازیم نیا .) فا رد بآ یرو یاه5 و10 هب هلاس بیترت
20 و42 و لماخ یرایبآ طیارش رد دصرد34 و58 طیارااش رد دااصرد
مخارهب .تفای دهاوخ شیازفا یرایبآهفولت سلاوصحم بآ یرو زین یا
ارود رد رد .دااش دااهاوخ هجاوم شیازفا اب هیاپ ارود هب تبسن فا یاه
ارااهب رد شیازفا نازیم نیرتشیب ،سلاوصحم نیا نیب هااجنوی بآ یرو
لودج7- بآ مجح یفرصمعارز تلاوصحم)بعکمرتم نویلیم( ی ارش رد ی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
Table 7- The amount of water consumed by crops (million m
-3
) under full and deficit irrigation conditions in the baseline and
5- and 10-year horizon
لوصحم
Crop
لماک یرایبآ
Full irrigation
مکیرایبآ
Deficit irrigation
هیاپ هرود
Baseline
قفا5 هلاس
5‐year
horizon
قفا10 هلاس
10‐year
horizon
هیاپ هرود
Baseline
قفا5 هلاس
5‐year
horizon
قفا10 هلاس
10‐year
horizon
مدنگWheat 839 496 365 583 490 297
وجBarley 635 469 367 442 442 366
جنربRice 34 15 14 27 16 113
هبنپCotton 350 243 201 243 219 181
ردنغغBeet 284 148 123 197 158 116
ازییاپ ردنغغAutumn beet 16 18 13 13
سابوبحBeans 23 10 7 16 9 8
بیسینیماPotato 50 39 34 39 39 34
اایپOnion 28 20 16 20 18 15
هجوگیگنرفTomato 139 84 62 108 87 72
ناهایگینغورOily crops 36 31 28 25 37 31
هناودنهWatermelon 76 40 31 53 34 28
ازبرخMelon 320 195 152 237 177 147
یزیلاج ناهایگ ریاسOther vegetable crops 36 22 18 26 21 18
هجنویAlfalfa 565 295 217 418 293 242
هفولت سرذیاFodder maize 186 162 120 138 137 114
هفولت موگروسیاFodder sorghum - 17 16 - 16 15
لیصقSilage - 29 27 - 27 25
هفولت ردنغغیاFodder beet - 13 12 - 13 12
هفولت ریاسOther fodder crops 18 15 11 13 16 13
سلاوصحم ریاسOther crops 162 98 72 106 95 73
ارهب نازیم یویرانااس ود رااه رد یااتارا سلاوصحم مامت بآ یرو
مخ و لماخ یرایبآارود رد یرایبآ شیازفا هیاپ ارود هب تبسن فا یاه
( دنام دهاوخ تباث یخدنا دراوم رد و تفای دهاوخ لودج8ارااهب .) یرو
هیاپ ارود رد وج و مدنگ بآ7/0 هااخ( ادوااب بااعکمرتم رااب مرگواالیخ
هب بیترت2/0 و1/0 )یروااشخ نیگنایم اا رتمخ بعکمرتم رب مرگولیخ
لماخ یرایبآ طیارش رد .تسا، ارهب نازیم هااب لوصحم ود ره بآ یرو
9/0 فا رد5 و هلاس1/1 و2/1 هب بعکمرتم رب مرگولیخ یارااب بیترت
فا رد وج و مدنگ10 مخ طیارش رد .دیسر دهاوخ هلاسیرایبآ، نازاایم
ارهبهب بآ یرو هب وج و مدنگ یارب بیترت1 و1/1 اافا رد5 و هلاااس
هب 3/1 اافا رد لوصحم ود ره یارب بعکمرتم رب مرگولیخ10 هلاااس
.دیسر دهاوخ
ارهب نازیم هیاپ ارود رد ناتسا اراهب ردنغغ بآ یرو4 رب مرگولیخ
هخ دوب بعکمرتم3/0 ( تااسا رتمخ نآ یروشخ نیگنایم اا لودااج8 .)
ارهب نازیم نیا فا رد بآ یرو یاه5 و10 هااب هلاس هااب بیترت3/4 و
1/5 هب و لماخ یرایبآ طیارش رد5 و9/5 رد بااعکمرتم رااب مرگواالیخ
مخ طیارشنیااب .تفای دهاوخ شیازفا یرایبآارهب نازیم ،لاح بآ یرو
فا رد ازییاپ ردنغغ هجوت اب ویرانس ود ره رد هعلاطم دروم یاه ااین هب
ارااهب اا رتااشیب راابارب ود ،اراهب ردنغغ هب تبسن نآ رتمخ یبآ بآ یرو
.دوب دهاوخ اراهب ردنغغ
ارهبهناد بآ یرو اا ناتااسا ینغور یاه3/0 فا رد یاااه5 و10
هب هلاس اااب بیترت33 و67 هااب شیازاافا دااصرد4/0 و5/0 طیارااش رد
هااب و لااماخ یرااایبآ5/0 و6/0 طیارااش رد بااعکمرتم رااب مرگواالیخ
مخ( دیسر دهاوخ شیازفا یرایبآ لودج8ارهب نیگنایم .) لااخ بآ یرو
ناتسا یزیلاج سلاوصحم23/2 هاایاپ ارود رد بااعکمرتم رااب مرگولیخ
( روشخ نیگنایم اا رتمخ هخ ادوب3 یم )بااعکمرتم رااب مرگواالیخ دااشاب
( لودج8ارهب نازیم نیا .) فا رد بآ یرو یاه5 و10 هب هلاس بیترت
20 و42 و لماخ یرایبآ طیارش رد دصرد34 و58 طیارااش رد دااصرد
مخارهب .تفای دهاوخ شیازفا یرایبآهفولت سلاوصحم بآ یرو زین یا
ارود رد رد .دااش دااهاوخ هجاوم شیازفا اب هیاپ ارود هب تبسن فا یاه
ارااهب رد شیازفا نازیم نیرتشیب ،سلاوصحم نیا نیب هااجنوی بآ یرو
60 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
( دش دهاوخ ادهاشم لودج8هب )یروع اا هخ5/0 هب هیاپ ارود رد7/0
و8/0 هب و لماخ یرایبآ طیارش رد7/0 و9/0 بااعکمرتم رااب مرگولیخ
مخ طیارش ردهب یرایبآ فا رد بیترت یاه5 و10 .دیسر دهاوخ هلاس
شچ یارز هم توصحم ناگرزار زادنا
ناتسا ییاذغ تینما یتارا مهم سلاوصحم عومجم هنارس فرصم
هیاپ ارود رد505 هب مرگولیخ اا( لاااس رد راادن ره یااا829 مرگواالیخ
رد هااخ ادوااب )روشخ هیاپ ارود ییاذغ تینما ییاذغ هنارس فرصم لخ
فا یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت497 و490 هب مرگولیخ ردن ره یااا
)روااشخ ییاذااغ تااینما دنااس یااانبمرب( تاافای دهاوخ شهاخ لاس رد
( لودج9 فا رد رکش و دنق و نغور ،جنرب ،مدنگ هنارس فرصم .) یاااه
.تفای دهاوخ شیازفا سلاوصحم ریاس فرصم و شهاخ هعلاطم دروم
رد ناتااسا یااتارا مااهم سلاوااصحم عواامجم یارااب اضاقت نازیم
فاهب ،تفای دهاوخ شیازفا هعلاطم دروم یاهیروع اا هخ3379 رازه
اب هیاپ ارود رد نت7 و11 هب شیازفا دصرد3617 و3761 ناات رازااه
هب فا رد بیترت یاه5 و10 ( دیااسر دااهاوخ هلاااس لودااج9 شاا ب .)
هب هیاپ ارود رد اضاقت ادمتیدیااص و یزبااس هااب بوبرم بیترت و ساج
فا رد هخ دوب دهاوخ مدنگ یاه5 و10 ظاادح باایترت ناایا زااین هلاس
ود رد نیاانچمه و هاایاپ ارود رد زااین اضاقت نازیم نیرتمخ .دش دهاوخ
سلاوااصحم مااامت یاااضاقت نازاایم .دوب دهاوخ سابوبح هب بوبرم فا
هب یتارا اافا رد جنرااب و اافا ود رد رکااش و دنق زج10 درواام هلاااس
.تفای دهاوخ شیازفا یسررب
لودج8- هرهب بآ یروعارز تلاوصحمی )بعکمرتم رب مرگولیک( ارش رد ی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
year -and 10 -) under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5
3-
Crop water productivity (kg m -Table 8
horizon
لوصحم
Crop
هیاپ هرودBaseline لماک یرایبآFull irrigation مکیرایبآ Deficit irrigation
ناتسا
Province
روشک
Country
قفا5 هلاس
5‐year horizon
قفا10 هلاس
10‐year horizon
قفا5 هلاس
5‐year horizon
قفا10 هلاس
10‐year horizon
مدنگWheat 0.7 0.9 0.9 1.1 1.0 1.3
وجBarley 0.7 0.8 0.9 1.2 1.1 1.3
جنربRice 0.2 0.4 0.3 0.4 0.4 0.4
هبنپCotton 0.2 0.24 0.2 0.3 0.3 0.3
ردنغغBeet 4.0 4.3 4.3 5.1 5.0 5.9
ازییاپ ردنغغAutumn beet - - 8.8 10.1 10.6 11.7
سابوبحBeans 0.2 0.2 0.2 0.3 0.2 0.3
بیسینیماPotato 3.3 2.8 4.5 5.5 4.8 5.6
اایپOnion 4.0 1.4 4.8 5.6 5.7 6.6
هجوگیگنرفTomato 3.6 3.2 4.9 5.8 5.1 6.0
ناهایگینغورOily crops 0.3 0.3 0.4 0.5 0.5 0.6
هناودنهWatermelon 2.8 3.9 3.3 3.9 3.8 4.5
ازبرخMelon 1.9 2 2.4 2.8 2.6 3.1
یزیلاج ناهایگ ریاسOther vegetable crops 2.0 3.1 2.3 2.8 2.6 3.0
هجنویAlfalfa 0.5 0.7 0.7 0.8 0.7 0.9
هفولت سرذیاFodder maize 5.7 5 6.7 7.8 7.4 8.5
هفولت موگروسیاFodder sorghum - - - 10.2 10.1 11.8
لیصقSilage 7.8 10 7.8 9.1 9.0 10.7
هفولت ردنغغیاFodder beet 6.9 6.1 7.8 9.4 9.6 10.9
هفولت ریاسOther fodder crops 1.1 6.5 1.4 1.6 1.5 1.8
سلاوصحم ریاسOther crops 0.9 0.2 1.0 1.1 1.2 1.4
( دش دهاوخ ادهاشم لودج8هب )یروع اا هخ5/0 هب هیاپ ارود رد7/0
و8/0 هب و لماخ یرایبآ طیارش رد7/0 و9/0 بااعکمرتم رااب مرگولیخ
مخ طیارش ردهب یرایبآ فا رد بیترت یاه5 و10 .دیسر دهاوخ هلاس
شچ یارز هم توصحم ناگرزار زادنا
ناتسا ییاذغ تینما یتارا مهم سلاوصحم عومجم هنارس فرصم
هیاپ ارود رد505 هب مرگولیخ اا( لاااس رد راادن ره یااا829 مرگواالیخ
رد هااخ ادوااب )روشخ هیاپ ارود ییاذغ تینما ییاذغ هنارس فرصم لخ
فا یاه5 و10 هب هلاس هب بیترت497 و490 هب مرگولیخ ردن ره یااا
)روااشخ ییاذااغ تااینما دنااس یااانبمرب( تاافای دهاوخ شهاخ لاس رد
( لودج9 فا رد رکش و دنق و نغور ،جنرب ،مدنگ هنارس فرصم .) یاااه
.تفای دهاوخ شیازفا سلاوصحم ریاس فرصم و شهاخ هعلاطم دروم
رد ناتااسا یااتارا مااهم سلاوااصحم عواامجم یارااب اضاقت نازیم
فاهب ،تفای دهاوخ شیازفا هعلاطم دروم یاهیروع اا هخ3379 رازه
اب هیاپ ارود رد نت7 و11 هب شیازفا دصرد3617 و3761 ناات رازااه
هب فا رد بیترت یاه5 و10 ( دیااسر دااهاوخ هلاااس لودااج9 شاا ب .)
هب هیاپ ارود رد اضاقت ادمتیدیااص و یزبااس هااب بوبرم بیترت و ساج
فا رد هخ دوب دهاوخ مدنگ یاه5 و10 ظاادح باایترت ناایا زااین هلاس
ود رد نیاانچمه و هاایاپ ارود رد زااین اضاقت نازیم نیرتمخ .دش دهاوخ
سلاوااصحم مااامت یاااضاقت نازاایم .دوب دهاوخ سابوبح هب بوبرم فا
هب یتارا اافا رد جنرااب و اافا ود رد رکااش و دنق زج10 درواام هلاااس
.تفای دهاوخ شیازفا یسررب
لودج8- هرهب بآ یروعارز تلاوصحمی )بعکمرتم رب مرگولیک( ارش رد ی ط لماک یرایبآ و مکآبیرا ی ردهرود اپی ه قفا و یاه5 و10 هلاس
year -and 10 -) under full and deficit irrigation conditions in the baseline and 5
3-
Crop water productivity (kg m -Table 8
horizon
لوصحم
Crop
هیاپ هرودBaseline لماک یرایبآFull irrigation مکیرایبآ Deficit irrigation
ناتسا
Province
روشک
Country
قفا5 هلاس
5‐year horizon
قفا10 هلاس
10‐year horizon
قفا5 هلاس
5‐year horizon
قفا10 هلاس
10‐year horizon
مدنگWheat 0.7 0.9 0.9 1.1 1.0 1.3
وجBarley 0.7 0.8 0.9 1.2 1.1 1.3
جنربRice 0.2 0.4 0.3 0.4 0.4 0.4
هبنپCotton 0.2 0.24 0.2 0.3 0.3 0.3
ردنغغBeet 4.0 4.3 4.3 5.1 5.0 5.9
ازییاپ ردنغغAutumn beet - - 8.8 10.1 10.6 11.7
سابوبحBeans 0.2 0.2 0.2 0.3 0.2 0.3
بیسینیماPotato 3.3 2.8 4.5 5.5 4.8 5.6
اایپOnion 4.0 1.4 4.8 5.6 5.7 6.6
هجوگیگنرفTomato 3.6 3.2 4.9 5.8 5.1 6.0
ناهایگینغورOily crops 0.3 0.3 0.4 0.5 0.5 0.6
هناودنهWatermelon 2.8 3.9 3.3 3.9 3.8 4.5
ازبرخMelon 1.9 2 2.4 2.8 2.6 3.1
یزیلاج ناهایگ ریاسOther vegetable crops 2.0 3.1 2.3 2.8 2.6 3.0
هجنویAlfalfa 0.5 0.7 0.7 0.8 0.7 0.9
هفولت سرذیاFodder maize 5.7 5 6.7 7.8 7.4 8.5
هفولت موگروسیاFodder sorghum - - - 10.2 10.1 11.8
لیصقSilage 7.8 10 7.8 9.1 9.0 10.7
هفولت ردنغغیاFodder beet 6.9 6.1 7.8 9.4 9.6 10.9
هفولت ریاسOther fodder crops 1.1 6.5 1.4 1.6 1.5 1.8
سلاوصحم ریاسOther crops 0.9 0.2 1.0 1.1 1.2 1.4
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 61
62 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
مااهم سلاوصحم عومجم دیلوت نازیم اا ناتااسا رد یااتارا2500
هب هیاپ ارود رد نت رازه2440 فا رد نت رازه5 رد و شهاااخ هلاااس
فا10 هب هلاس2523 ( تفای دهاوخ شیازفا نت رازه لودج9 نازیم .)
ارود رد یدیص و یزبس و رکش و دنق ،جنرب دیلوت هااب تبااسن فا یاه
.تفای دهاوخ شیازفا سلاوصحم یقبام و شهاخ هیاپ ارود
نامهدیدرگ نایب هخروع، یلت سلاوااصحم یاااضاقت شیازاافا مغر
فا رد ناتسا رد یتارا مهمدروم یاه عواامجم داایلوت نازاایم ،هعلاطم
فا رد ناتسا رد سلاوصحم نیا5 اافا رد و شهاااخ دااصرد ود هلاس
10 یم بجوم رما نیا تفای دهاوخ شیازفا دصرد ی اهنت هلاس ددرگ
یدنم سلاوصحم نیا سراجت نازیم هخ ناتسا سادیلوت ییاکتادوخ و رت
( دبای شهاخ لودج9 .)هب سرابت رااگید ندرااخ دراو هااب ااااین نازاایم ،
لااخ یرااسخ نازاایم .داابای شیازاافا ناتسا هب یتارا مهم سلاوصحم
هیاپ ارود رد ناتسا رد یتارا مهم سلاوصحم879 ادوب نت رازه و رد
فا یاه5 و10 هب هلاس هااب بیترت1177 و1238 دااهاوخ ناات رازااه
هااب ناتسا یتارا مهم سلاوصحم مامت یرسخ نازیم .دیسر و داانق زج
ارود رد رکشااانعم نادااب ناایا .دوب دهاوخ هیاپ ارود اا رتشیب فا یاه
ا رد یااتارا مهم سلاوصحم مامت یارب یوضر ناسارخ ناتسا هخ تس
دراد ااااین اذاال ،ادوبن ادخدوخ و هتشاد دوبمخ فا فا رد یاااه5 و10
ار سلاوصحم نیا هلاس و داانق یرااسخ نازیم .دنخ دراو ناتسا جراخ اا
اا رکش46 دودح هب هیاپ ارود رد20 اافا ود ره رد نت رازه شهاااخ
.تفای دهاوخ
هجوت اب هب مااهم سلاوصحم عومجم دیلوت رد شیازفا نازیم هکنیا
فا رد سلاوصحم نیا یاضاقت شیازفا اب بسانتم ناتسا یتارا یاااه
5 و10 مااهم سادیلوت ییاکتادوخ نازیم ،)تیعمج شیازفا( ادوبن هلاس
ب ناتسا یتاراه دااهاوخ شهاااخ اافا ود رااه رد نااغور و سابوبح زج
تفای، هبیروع سلاوااصحم یااتارا ساداایلوت لخ ییاکتادوخ نازیم هخ
اا ناتسا مهم74 هب هیاپ ارود رد دصرد68 و67 هااب دااصرد رد بیترت
فا یاااه5 و10 ( تاافای دااهاوخ شهاااخ هلاااس لودااج9 نازاایم .)
هاایاپ ارود رد یدیااص و یزبس سلاوصحم یارب اهنت ناتسا ییاکتادوخ
اا رتشیب100 تسا ادوب دصرد، رد سلاوصحم نیا دیلوت نازیم هخارغ
نآ یاضاقت اا رتشیب ناتسایم اه رد یوااضر ناااسارخ ناتسا اذل .دشاب
فا رد و ادوب ادخدوخ سلاوصحم نیا دیلوت یاه5 و10 رد زااین هلاااس
ناتااسا ییاااکتادوخ دااصرد .داانام دهاوخ ییادخدوخ دحاا رااظن مااامت
دروم سلاوصحم هب یسرربنغور ،جنرب زج، اافا ود ره رد رکش و دنق
5 و10 دوااب دااهاوخ تااباث و شهاااخ هلاااس، ناایا داایلوت نازاایم اذاال
چیه ،یوضر ناسارخ ناتسا رد سلاوصحم ناتسا ااین نیمأت فادخ ااگ
هب سلاوااصحم ناایا ادااننخدیلوت ًااامت ناتسا نیا و هتشادن ار باااسح
یمن.دیآ
هجیتن یریگ
هاابروع یاالخ، هااخ داد ناااشن هااعلاطم ناایا جیاااتن داایلوت یوااگلا
فا رد یوضر ناسارخ ناتسا یتارا سلاوصحم یارب یداهنشیپ یاه
5 و10 هب هلاسمخ یویرانس رد اژیولداعت یاتااسار رد یرااایبآ یااش ب
بآ مااجح شهاااخ نمااض وااگلا نیا رد هخارغ .دومن دهاوخ لمت بآ
،یفرصم و یبآ سلاوصحم درکلمتارود رد مید هااب تبااسن اافا یاه
و شهاااخ یاابآ سلاوااصحم تااشادرب حطااس و شیازاافا هاایاپ ارود
نیااب .تاافای دااهاوخ شیازاافا مااید سلاوااصحم داایلوت نازاایم ،لاااح
ارود رد ینادنغ رییغت یتارا سلاوصحم هاایاپ ارود هب تبسن فا یاه
تشاد دهاو ن، یلاحرد اذل .دش دهاوخ هجاوم شیازفا اب اضاقت نازیم هخ
دااهاو ن لاامت ناتااسا ییاااکتادوخ شیازفا یاتسار رد یدیلوت یوگلا
.دومن تسا یهیدبهجوت اب هااب تیدودااحم یاهبآکاااخو رد میاالقا و
قوااس و تااشخ یوااگلا تیاتر دنمااین ،هنیهب دیلوت هب یبایتسد ،روشخ
قوشم ندادتیامح و اه یداهنشیپ تشخ یوگلا .تسا نآ ساسارب اه
ه دیاب هعلاطم نیا رد ی لاس هس ات ود ر رابهجوت اب هب و اااضاقت و ااین
ب یمیلقا سارییغتهیم هخ ددرگ یناسراور رد یداایدج سلاوصحم دناوت
.ددرااگ داااجیا سلاوااصحم حطااس رد رااییغت ااای و دوااش دراو وااگلا نیا
نینچمههاالوقم داانمااین هااعلاطم نیا جیاتن قحت« یاهشهوژااپ
1
» ،
«یروااانف
2
» ،«ااااسدنمناوت و شاواامآی
3
،»«اهدرواتااسد جیوراات
4
و »
اواتآ ربنتااسایس و یناااسنا یورااین و تیریداام اههاامانرب و اه یاه
تسا حیحص یناما رد بسانم و هنیهب عیاوت و دیلوت ،نیمأت.
یرازگساپس
ساداایلوت هااعلاطم« یتاااقیقحت اژورااپ اا جر تااسم شهوژااپ ناایا
یدراابهار ساااعلاطم یاالم زااخرم بوااصم »روااشخ قرااش یارواااشخ
ادوااب ناریا یارواشخ و نداعم ،عیانص ،یناگرااب قاتا ،بآ و یارواشخ
تااسرپرس سدتاسم و یراکمه و ارجا هنیزه تخادرپ و بیوصت اب هخ
اا هلیااسونیدب هااخ تااسا ادیسر ماجنا هب زخرم نیا ناراکمه و مرتحم
نآیم ینادردق و یرازگساپس اه.دوش
1- Research
2- Technology
3- Education and empowerment
4- Promote achievements
مااهم سلاوصحم عومجم دیلوت نازیم اا ناتااسا رد یااتارا2500
هب هیاپ ارود رد نت رازه2440 فا رد نت رازه5 رد و شهاااخ هلاااس
فا10 هب هلاس2523 ( تفای دهاوخ شیازفا نت رازه لودج9 نازیم .)
ارود رد یدیص و یزبس و رکش و دنق ،جنرب دیلوت هااب تبااسن فا یاه
.تفای دهاوخ شیازفا سلاوصحم یقبام و شهاخ هیاپ ارود
نامهدیدرگ نایب هخروع، یلت سلاوااصحم یاااضاقت شیازاافا مغر
فا رد ناتسا رد یتارا مهمدروم یاه عواامجم داایلوت نازاایم ،هعلاطم
فا رد ناتسا رد سلاوصحم نیا5 اافا رد و شهاااخ دااصرد ود هلاس
10 یم بجوم رما نیا تفای دهاوخ شیازفا دصرد ی اهنت هلاس ددرگ
یدنم سلاوصحم نیا سراجت نازیم هخ ناتسا سادیلوت ییاکتادوخ و رت
( دبای شهاخ لودج9 .)هب سرابت رااگید ندرااخ دراو هااب ااااین نازاایم ،
لااخ یرااسخ نازاایم .داابای شیازاافا ناتسا هب یتارا مهم سلاوصحم
هیاپ ارود رد ناتسا رد یتارا مهم سلاوصحم879 ادوب نت رازه و رد
فا یاه5 و10 هب هلاس هااب بیترت1177 و1238 دااهاوخ ناات رازااه
هااب ناتسا یتارا مهم سلاوصحم مامت یرسخ نازیم .دیسر و داانق زج
ارود رد رکشااانعم نادااب ناایا .دوب دهاوخ هیاپ ارود اا رتشیب فا یاه
ا رد یااتارا مهم سلاوصحم مامت یارب یوضر ناسارخ ناتسا هخ تس
دراد ااااین اذاال ،ادوبن ادخدوخ و هتشاد دوبمخ فا فا رد یاااه5 و10
ار سلاوصحم نیا هلاس و داانق یرااسخ نازیم .دنخ دراو ناتسا جراخ اا
اا رکش46 دودح هب هیاپ ارود رد20 اافا ود ره رد نت رازه شهاااخ
.تفای دهاوخ
هجوت اب هب مااهم سلاوصحم عومجم دیلوت رد شیازفا نازیم هکنیا
فا رد سلاوصحم نیا یاضاقت شیازفا اب بسانتم ناتسا یتارا یاااه
5 و10 مااهم سادیلوت ییاکتادوخ نازیم ،)تیعمج شیازفا( ادوبن هلاس
ب ناتسا یتاراه دااهاوخ شهاااخ اافا ود رااه رد نااغور و سابوبح زج
تفای، هبیروع سلاوااصحم یااتارا ساداایلوت لخ ییاکتادوخ نازیم هخ
اا ناتسا مهم74 هب هیاپ ارود رد دصرد68 و67 هااب دااصرد رد بیترت
فا یاااه5 و10 ( تاافای دااهاوخ شهاااخ هلاااس لودااج9 نازاایم .)
هاایاپ ارود رد یدیااص و یزبس سلاوصحم یارب اهنت ناتسا ییاکتادوخ
اا رتشیب100 تسا ادوب دصرد، رد سلاوصحم نیا دیلوت نازیم هخارغ
نآ یاضاقت اا رتشیب ناتسایم اه رد یوااضر ناااسارخ ناتسا اذل .دشاب
فا رد و ادوب ادخدوخ سلاوصحم نیا دیلوت یاه5 و10 رد زااین هلاااس
ناتااسا ییاااکتادوخ دااصرد .داانام دهاوخ ییادخدوخ دحاا رااظن مااامت
دروم سلاوصحم هب یسرربنغور ،جنرب زج، اافا ود ره رد رکش و دنق
5 و10 دوااب دااهاوخ تااباث و شهاااخ هلاااس، ناایا داایلوت نازاایم اذاال
چیه ،یوضر ناسارخ ناتسا رد سلاوصحم ناتسا ااین نیمأت فادخ ااگ
هب سلاوااصحم ناایا ادااننخدیلوت ًااامت ناتسا نیا و هتشادن ار باااسح
یمن.دیآ
هجیتن یریگ
هاابروع یاالخ، هااخ داد ناااشن هااعلاطم ناایا جیاااتن داایلوت یوااگلا
فا رد یوضر ناسارخ ناتسا یتارا سلاوصحم یارب یداهنشیپ یاه
5 و10 هب هلاسمخ یویرانس رد اژیولداعت یاتااسار رد یرااایبآ یااش ب
بآ مااجح شهاااخ نمااض وااگلا نیا رد هخارغ .دومن دهاوخ لمت بآ
،یفرصم و یبآ سلاوصحم درکلمتارود رد مید هااب تبااسن اافا یاه
و شهاااخ یاابآ سلاوااصحم تااشادرب حطااس و شیازاافا هاایاپ ارود
نیااب .تاافای دااهاوخ شیازاافا مااید سلاوااصحم داایلوت نازاایم ،لاااح
ارود رد ینادنغ رییغت یتارا سلاوصحم هاایاپ ارود هب تبسن فا یاه
تشاد دهاو ن، یلاحرد اذل .دش دهاوخ هجاوم شیازفا اب اضاقت نازیم هخ
دااهاو ن لاامت ناتااسا ییاااکتادوخ شیازفا یاتسار رد یدیلوت یوگلا
.دومن تسا یهیدبهجوت اب هااب تیدودااحم یاهبآکاااخو رد میاالقا و
قوااس و تااشخ یوااگلا تیاتر دنمااین ،هنیهب دیلوت هب یبایتسد ،روشخ
قوشم ندادتیامح و اه یداهنشیپ تشخ یوگلا .تسا نآ ساسارب اه
ه دیاب هعلاطم نیا رد ی لاس هس ات ود ر رابهجوت اب هب و اااضاقت و ااین
ب یمیلقا سارییغتهیم هخ ددرگ یناسراور رد یداایدج سلاوصحم دناوت
.ددرااگ داااجیا سلاوااصحم حطااس رد رااییغت ااای و دوااش دراو وااگلا نیا
نینچمههاالوقم داانمااین هااعلاطم نیا جیاتن قحت« یاهشهوژااپ
1
» ،
«یروااانف
2
» ،«ااااسدنمناوت و شاواامآی
3
،»«اهدرواتااسد جیوراات
4
و »
اواتآ ربنتااسایس و یناااسنا یورااین و تیریداام اههاامانرب و اه یاه
تسا حیحص یناما رد بسانم و هنیهب عیاوت و دیلوت ،نیمأت.
یرازگساپس
ساداایلوت هااعلاطم« یتاااقیقحت اژورااپ اا جر تااسم شهوژااپ ناایا
یدراابهار ساااعلاطم یاالم زااخرم بوااصم »روااشخ قرااش یارواااشخ
ادوااب ناریا یارواشخ و نداعم ،عیانص ،یناگرااب قاتا ،بآ و یارواشخ
تااسرپرس سدتاسم و یراکمه و ارجا هنیزه تخادرپ و بیوصت اب هخ
اا هلیااسونیدب هااخ تااسا ادیسر ماجنا هب زخرم نیا ناراکمه و مرتحم
نآیم ینادردق و یرازگساپس اه.دوش
1- Research
2- Technology
3- Education and empowerment
4- Promote achievements
ناراکمه و زرواشک، مشچ( یوضر ناسارخ ناتسا ییاذغ تینما زادنا1413-1403 یعارز تلاوصحم هاگدید زا ) ... 63
References
1. Arora, N. K., & Mishra, I. (2019). United nations sustainable development goals 2030 and environmental
sustainability: Race against time. Environmental Sustainability, 2(4), 339-342.
2. Askari Bozayeh, F., Mohammadzadeh, R., & Azarin Far, Y. (2020). Water and its landscape in the MENA region
(Middle East and North Africa). Journal of Water and Sustainable Development, 7(2), 33-44. (in Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/jwsd.v7i2.85789
3. Eslami, A. (2020). Effects of climate change on agricultural production and food security. Journal of Water and
Sustainable Development, 7(4), 83-87. (in Persian)
4. Ghods (2021). Watershed and aquifer management plans are the most basic solution to reduce the effects of
drought. https://www.qudsonline.ir/news/755325
5. Asgharzadeh, A., Gobadijanbaz, Gh., Motevalli, S., Taherian, M., & Kouhi, M. (2024). Examining the limit
profiles of temperature and precipitation under the conditions of climate change in Razavi Khorasan
province. Journal of Climate Research, 15, 63-78. (in Persian with English abstract)
6. Javaheri, M. A., Nadi, M., & Najafinezhad, H. (2020). Use of agro-climatic zoning in determining zoning of
determining the appropriate growth period, planting date and harvesting date of autumn sowing of sugar beet in
Kerman province. Plant Ecophysiology, 12(41), 148-161. (in Persian with English abstract)
7. Khorasan (2023). The statistical challenge of water.
http://khorasanrazavi.khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=193583
8. Khorasanizadeh, H., Ghasemieh, H., Soleimani-Motlagh, M., & Mizavand, M. (2023). Investigating quantitative
status of groundwater resources in Kashan plain, perspective and providing appropriate solutions. Water
Resources, 15(55), 53-74. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.30495/wej.2023.27982.2313
9. Lebaschi, M. H. (2017). The necessity of producing medicinal plants in the rainfed lands of the country. Iran
Nature, 2(4), 6-9. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/irn.2017.113376
10. National and strategic document of food security 2022-2031, (2021). Deputy of agricultural education and
promotion, office of knowledge network and social media, by order of the supreme council of cultural revolution.
(in Persian)
11. Organization of Agricultural-Jihad of Khorasan Razavi. (2022). Agricultural outlook of Razavi Khorasan province
in 2021. Accessed 21 April 2022.
https://koaj.ir/Modules/showframework.aspx?RelFacilityId=1241&ObjectID=252&FrameworkPageType=SEC.
12. Pilvar, R., & Rajabi, M. (2019). Property rights of water wells; the arena of transformation from private law to
public law. Journal of Research and Development in Comparative Law, 2(2), 67-91. (in Persian).
https://doi.org/10.22034/law.2019.239542
13. Poshtvan, H., & Rajabi Hashtjin, M. (2023). Allocation of Water Resources: Risks and Opportunities. Sabzran
Press, Tehran, Iran. pp. 264.
14. Poursepahi, H. (2022). Studies on water in the eastern basin of the country (Khorasan Razavi province). National
Center for Strategic Studies of Agriculture and Water, Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture
of Iran. (in Persian)
15. Rahmani, A., Sefidkan, F., Fayyaz, M., Jafari, A. A. & Motamedi, J. (2022). The Research Institute of Forests and
Rangelands' approach towards the country's wetlands to preserve the basic resources. Iran's Nature, 7(4), 87-102.
(in Persian). https://doi.org/10.22092/IRN.2022.127537
16. Reinsdorf, E., & Koch, H. J. (2013). Modeling crown temperature of winter sugar beet and its application in risk
assessment for frost killing in Central Europe. Agricultural and Forest Meteorology, 182, 21-30.
https://doi.org/10.1016/j.agrformet.2013.08.001
17. Rutten, M., Van Dijk, M., Van Rooij, W., & Hilderink, H. (2014). Land use dynamics, climate change, and food
security in Vietnam: A global-to-local modeling approach. World Development, 59, 29-46.
https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.01.020
18. Shariatmadar, M., Keshavarz, A., Kosravi, A., Kianpour, R., & Farsi, M.M. (2020). Report of Iran's food security,
evaluation of Iran's agricultural and food self-reliance with a look at the supply and consumption of food in the
society, 1998-2018. National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water use at Iran's Chamber of
Commerce. (in Persian)
19. Simtowe, F., Shiferaw, B., Kassie, M., Abate, T., Silim, S., Siambi, M., Madzonga, O., Muricho, G., & Kananji,
G. (2010). Assessment of the current situation and future outlooks for the pigeonpea sub-sector in
Malawi. Nairobi: ICRISAT, pp. 1-52.
20. Soltani, A., Zand, A., Alimagham, M., Nehbandani, A., Barani, H., Soltani, A., Torabi, B., Zeinali, A., Mirkarimi,
Sh., & Jolaei, R. (2019). Analysis of the country's food security until 2050 by modeling the correlation of water,
land, food and environment: Perspective and necessary policies. Agricultural Research, Education and Promotion
Organization. (in Persian)
21. Studies on the water requirement of important agricultural and horticultural crops in the eastern provinces of Iran.
(2023). National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water, Chamber of Commerce, Industries, Mines
References
1. Arora, N. K., & Mishra, I. (2019). United nations sustainable development goals 2030 and environmental
sustainability: Race against time. Environmental Sustainability, 2(4), 339-342.
2. Askari Bozayeh, F., Mohammadzadeh, R., & Azarin Far, Y. (2020). Water and its landscape in the MENA region
(Middle East and North Africa). Journal of Water and Sustainable Development, 7(2), 33-44. (in Persian with
English abstract). https://doi.org/10.22067/jwsd.v7i2.85789
3. Eslami, A. (2020). Effects of climate change on agricultural production and food security. Journal of Water and
Sustainable Development, 7(4), 83-87. (in Persian)
4. Ghods (2021). Watershed and aquifer management plans are the most basic solution to reduce the effects of
drought. https://www.qudsonline.ir/news/755325
5. Asgharzadeh, A., Gobadijanbaz, Gh., Motevalli, S., Taherian, M., & Kouhi, M. (2024). Examining the limit
profiles of temperature and precipitation under the conditions of climate change in Razavi Khorasan
province. Journal of Climate Research, 15, 63-78. (in Persian with English abstract)
6. Javaheri, M. A., Nadi, M., & Najafinezhad, H. (2020). Use of agro-climatic zoning in determining zoning of
determining the appropriate growth period, planting date and harvesting date of autumn sowing of sugar beet in
Kerman province. Plant Ecophysiology, 12(41), 148-161. (in Persian with English abstract)
7. Khorasan (2023). The statistical challenge of water.
http://khorasanrazavi.khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=193583
8. Khorasanizadeh, H., Ghasemieh, H., Soleimani-Motlagh, M., & Mizavand, M. (2023). Investigating quantitative
status of groundwater resources in Kashan plain, perspective and providing appropriate solutions. Water
Resources, 15(55), 53-74. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.30495/wej.2023.27982.2313
9. Lebaschi, M. H. (2017). The necessity of producing medicinal plants in the rainfed lands of the country. Iran
Nature, 2(4), 6-9. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/irn.2017.113376
10. National and strategic document of food security 2022-2031, (2021). Deputy of agricultural education and
promotion, office of knowledge network and social media, by order of the supreme council of cultural revolution.
(in Persian)
11. Organization of Agricultural-Jihad of Khorasan Razavi. (2022). Agricultural outlook of Razavi Khorasan province
in 2021. Accessed 21 April 2022.
https://koaj.ir/Modules/showframework.aspx?RelFacilityId=1241&ObjectID=252&FrameworkPageType=SEC.
12. Pilvar, R., & Rajabi, M. (2019). Property rights of water wells; the arena of transformation from private law to
public law. Journal of Research and Development in Comparative Law, 2(2), 67-91. (in Persian).
https://doi.org/10.22034/law.2019.239542
13. Poshtvan, H., & Rajabi Hashtjin, M. (2023). Allocation of Water Resources: Risks and Opportunities. Sabzran
Press, Tehran, Iran. pp. 264.
14. Poursepahi, H. (2022). Studies on water in the eastern basin of the country (Khorasan Razavi province). National
Center for Strategic Studies of Agriculture and Water, Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture
of Iran. (in Persian)
15. Rahmani, A., Sefidkan, F., Fayyaz, M., Jafari, A. A. & Motamedi, J. (2022). The Research Institute of Forests and
Rangelands' approach towards the country's wetlands to preserve the basic resources. Iran's Nature, 7(4), 87-102.
(in Persian). https://doi.org/10.22092/IRN.2022.127537
16. Reinsdorf, E., & Koch, H. J. (2013). Modeling crown temperature of winter sugar beet and its application in risk
assessment for frost killing in Central Europe. Agricultural and Forest Meteorology, 182, 21-30.
https://doi.org/10.1016/j.agrformet.2013.08.001
17. Rutten, M., Van Dijk, M., Van Rooij, W., & Hilderink, H. (2014). Land use dynamics, climate change, and food
security in Vietnam: A global-to-local modeling approach. World Development, 59, 29-46.
https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.01.020
18. Shariatmadar, M., Keshavarz, A., Kosravi, A., Kianpour, R., & Farsi, M.M. (2020). Report of Iran's food security,
evaluation of Iran's agricultural and food self-reliance with a look at the supply and consumption of food in the
society, 1998-2018. National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water use at Iran's Chamber of
Commerce. (in Persian)
19. Simtowe, F., Shiferaw, B., Kassie, M., Abate, T., Silim, S., Siambi, M., Madzonga, O., Muricho, G., & Kananji,
G. (2010). Assessment of the current situation and future outlooks for the pigeonpea sub-sector in
Malawi. Nairobi: ICRISAT, pp. 1-52.
20. Soltani, A., Zand, A., Alimagham, M., Nehbandani, A., Barani, H., Soltani, A., Torabi, B., Zeinali, A., Mirkarimi,
Sh., & Jolaei, R. (2019). Analysis of the country's food security until 2050 by modeling the correlation of water,
land, food and environment: Perspective and necessary policies. Agricultural Research, Education and Promotion
Organization. (in Persian)
21. Studies on the water requirement of important agricultural and horticultural crops in the eastern provinces of Iran.
(2023). National Center for Strategic Studies of Agriculture and Water, Chamber of Commerce, Industries, Mines
64 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
and Agriculture of Iran. (in Persian)
22. Taleghani, D. F., Moharamzadeh, M., Hemayati, S. S., Mohammadian, R., & Farahmand, R. (2011). Effect of
sowing and harvest time on yield of autumn-sown sugar beet in Moghan region in Iran. Seed and Plant
Production, 27(3), 355-371. (in Persian with English abstract)
23. Tavasoli, A., Tabatabaee, J., Hoseinnia, A., Bagherzade, M., & Jabbari, H. (2016). Rainwater harvesting for Urmia
Island (I.R.Iran) wildlife. Journal of Rainwater Catchment Systems, 3(4), 57-71. (in Persian with English abstract)
24. Yousefi, A., Sarai Tabrizi, M., Porhemmat, J. & Babazadeh, H. (2022). Studying groundwater resources balancing
plan under climate change conditions (case study: Hashtgerd study area). Iranian Water Research Journal, 16(45),
15-32. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/iwrj.2022.10020.2340
25. Zare-Feizabadi, A., Keshavarz, A., Shariatmadar, M., Hassanpour, A., Kianpour, R., Fakkari, B., & Farssi, A.
(2022). Report of the pathology and analysis of agricultural sector for the period of 1996-2019. National Center
for Strategic Studies of Agriculture and Water use at Iran's Chamber of Commerce. (in Persian)
26. Zarei, N. (2023). Governance of the agricultural sector and its consequences on food security. Economic Security,
11(4), 41-54. (in Persian)
27. Zarrin, A. (2021). The temporal extension of droughts in the coming decades and the need to pay attention to the
drought management plan. Journal of Water and Sustainable Development, 8(1), 1-1. (in Persian with English
abstract)
and Agriculture of Iran. (in Persian)
22. Taleghani, D. F., Moharamzadeh, M., Hemayati, S. S., Mohammadian, R., & Farahmand, R. (2011). Effect of
sowing and harvest time on yield of autumn-sown sugar beet in Moghan region in Iran. Seed and Plant
Production, 27(3), 355-371. (in Persian with English abstract)
23. Tavasoli, A., Tabatabaee, J., Hoseinnia, A., Bagherzade, M., & Jabbari, H. (2016). Rainwater harvesting for Urmia
Island (I.R.Iran) wildlife. Journal of Rainwater Catchment Systems, 3(4), 57-71. (in Persian with English abstract)
24. Yousefi, A., Sarai Tabrizi, M., Porhemmat, J. & Babazadeh, H. (2022). Studying groundwater resources balancing
plan under climate change conditions (case study: Hashtgerd study area). Iranian Water Research Journal, 16(45),
15-32. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/iwrj.2022.10020.2340
25. Zare-Feizabadi, A., Keshavarz, A., Shariatmadar, M., Hassanpour, A., Kianpour, R., Fakkari, B., & Farssi, A.
(2022). Report of the pathology and analysis of agricultural sector for the period of 1996-2019. National Center
for Strategic Studies of Agriculture and Water use at Iran's Chamber of Commerce. (in Persian)
26. Zarei, N. (2023). Governance of the agricultural sector and its consequences on food security. Economic Security,
11(4), 41-54. (in Persian)
27. Zarrin, A. (2021). The temporal extension of droughts in the coming decades and the need to pay attention to the
drought management plan. Journal of Water and Sustainable Development, 8(1), 1-1. (in Persian with English
abstract)
Categories
TechnologyDownload
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 6
- Slides 20
- Age 273 days
Related Slideshows
11
8-top-ai-courses-for-customer-support-representatives-in-2025.pptx
JeroenErne2
67 views
10
7-essential-ai-courses-for-call-center-supervisors-in-2025.pptx
JeroenErne2
64 views
13
25-essential-ai-courses-for-user-support-specialists-in-2025.pptx
JeroenErne2
55 views
11
8-essential-ai-courses-for-insurance-customer-service-representatives-in-2025.pptx
JeroenErne2
52 views
21
Know for Certain
DaveSinNM
29 views
17
PPT OPD LES 3ertt4t4tqqqe23e3e3rq2qq232.pptx
novasedanayoga46
33 views