Αραβική Εξέγερση στην Παλαιστίνη 1936-1939 ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΣ Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή , Αθήνα: Gutenberg 2022
Τα αποτελέσματα της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Διάλυση των κοινωνικών και οικονομικών δικτύων Καταστροφή του πολυεθνικού μωσαϊκού: γενοκτονία Αρμενίων και Ασσυρίων. Καταστολή κουρδικής ταυτότητας Ευρωπαϊκός πολιτικός έλεγχος: Εντολές και Προτεκτοράτα Ανάπτυξη τοπικών ελίτ στις περιοχές υπό Εντολή: μεγάλοι γαιοκτήμονες και χριστιανοί διανοούμενοι Κατάργηση του Χαλιφάτου 1924: το Ισλάμ χωρίς ενιαίο κέντρο Χρησιμοποίηση μειονοτήτων από ευρωπαϊκές δυνάμεις: αλαουίτες στη Συρία, σουνίτες στη Ιράκ Σιωνισμός στην Παλαιστίνη Ορόσημο: Αραβική εξέγερση στην Παλαιστίνη 1936-1939
Η δήλωση Μπάλφουρ 2 Νοεμβρίου , 1917 " His Majesty's Government view with favour the establishment in Palestine of a national home for the Jewish people, and will use their best endeavours to facilitate the achievement of this object, it being clearly understood that nothing shall be done which may prejudice the civil and religious rights of existing non-Jewish communities in Palestine, or the rights and political status enjoyed by Jews in any other country ” Λόγοι για την Δήλωση Πιθανότητα σιωνιστικής επιρροής στην επαναστατική κυβέρνηση της Ρωσίας για παραμονή της Ρωσίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Σημαντικότερος) Επικράτηση στη βρετανική κυβέρνηση της πλευράς ( Λόυντ Τζωρτζ, Λόρδος Μπάλφουρ)που επιθυμούσε την πολυδιάσπαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε πολλά μικρότερα έθνη-κράτη. Ένα εβραϊκό κράτος σύμμαχος Βρετανίας δίπλα στο Σουέζ. Η δήλωση Μπάλφουρ συμπεριλαμβάνεται στους όρους της Βρετανικής Εντολής για την Παλαιστίνη (1922).
Η Παλαιστίνη στην Βρετανική Εντολή Σιωνιστικό πρόγραμμα Δημιουργία οιονεί κράτους (παράλληλες δομές εκπαίδευσης, περίθαλψης, οικονομίας, κοινωνικής οργάνωσης) Πρόγραμμα οργανωμένης μετανάστευσης Εβραίων στην Παλαιστίνη Αγορά γαιών από κυρίως από απόντες Άραβες γαιόκτήμονες Οργανωτική συγκρότηση: Κεντρική Σιωνιστική Οργάνωση, Εβραϊκό Πρακτορείο Βρετανική υποστήριξη σιωνιστικού προγράμματος Παλαιστινιακή κοινωνία Προνεωτερικές παραδοσιακές κοινωνικές δομές Βασικοί εκπρόσωποι (πρόκριτοι) οι μεγάλες οικογένειες γαιοκτημόνων ( Χουσέινι , Νασασίμπι ) Στρατηγική προκρίτων/γαιοκτημόνων: διαμεσολάβηση μεταξύ Βρετανών και παλαιστινιακής κοινωνίας για σταδιακή ματαίωση σιωνιστικού προγράμματος Νέα στρώματα μορφωμένων νέων των πόλεμων συνδέουν ματαίωση σιωνιστικού προγράμματος με ανεξαρτησία. Ανάπτυξη ρευμάτων παναραβικού εθνικισμού και ισλαμισμού
Λόγοι και προετοιμασία εξέγερσης Λόγοι εξέγερσης Η αγορά γαιών από Σιωνιστές σημαίνει έξωση Παλαιστινίων επίμορτων Παλαιστινίων αγροτών από την γη που καλλιεργούσαν για δεκαετίες/αιώνα Κατάσχεση γαιών λόγω μεγάλων χρεών των Παλαιστινίων αγροτών Μετακίνηση αγροτών σε αστικά κέντρα για ανειδίκευτη εργασία με άνισους όρους. Αμφισβήτηση της ικανότητας της στρατηγικής των προκρίτων να προστατεύσουν την παλαιστινιακή γη Πωλήσεις γαιών από πρόκριτους/γαιοκτήμονες σε σιωνιστικό πρόγραμμα Προετοιμασία εξέγερσης Σημαντικός ρόλος Ιζ αλ Ντιν αλ Κασάμ (Σύρος, με σημαντικές σπουδές στο ισλαμικό δίκαιο και εμπειρία στον ανταρτοπόλεμο εναντίον των Γάλλων στη Συρία) Κηρύσσει το εκσυγχρονιστικό Ισλάμ και το συνδέει με την αντίσταση στο σιωνιστικό πρόγραμμα Συνδέει την ταξική πάλη Παλαιστινίων αγροτών και αγροτών με πάλη για ανεξαρτησία Κηρύσσει το ένοπλο αγώνα αμφισβητώντας τη σταδιακή στρατηγική των προκρίτων Οι αγρότες συνδέουν αγώνα για τη γη με ανεξαρτησία από Βρετανούς Σύνδεση αγροτών με στρώματα μορφωμένων νέων
Κατάσταση σε Αραβικά κράτη Πολιτική κατάσταση Αίγυπτος, Ιράκ, Υπεριορδανία, Συρία υπό βρετανικό (οι 3 πρώτες) και υπό γαλλικό (η 4 η ) πολιτικό έλεγχο. Βασικό πολιτικό αίτημα η ανεξαρτησία από δυτικές δυνάμεις Βασικές πολιτικές δυνάμεις: εθνικιστικά κόμματα γαιοκτημόνων Μέχρι το 1934 προσπαθούν να μην αναμειχθούν στο πρόβλημα της Παλαιστίνης Κοινωνική κατάσταση Μεγάλη ανεργία των νέων, αύξηση των τιμών βασικών ειδών, μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Ανάπτυξη μεσαίων μορφωμένων στρωμάτων (κυρίως νέων) στις πόλεις: εφεντίγια Αποκλεισμός της εφεντίγια από πρόσβαση σε πολιτική εξουσία και οικονομική άνοδο Ανάπτυξη παναραβικών και ισλαμικών πολιτικών ιδεολογιών και κινημάτων και δικτύων ανάμεσα στα αραβικά κράτη.
Η έκβαση της Εξέγερσης Η Αραβική Εξέγερση σε 2 φάσεις 1 η φάση(Απρίλιος 1936-Οκτώβριος 1936 ) Γενική Απεργία Πρόκριτοι αναγκάζονται να συμμετάσχουν 1 η παρέμβαση Αραβικών κρατών Βρετανική Επιτροπή Peel προτείνει την διχοτόμηση της Παλαιστίνης σε 2 κράτη (Αραβικό και Εβραϊκό). Η πρόταση απορρίπτεται από Παλαιστίνιους και Αραβικά κράτη. 2 η φάση (Νοέμβριος 1937-Φθινοπωρο 1939) Ένοπλος χαρακτήρας (πρότυπο αλ-Κασάμ ). Παραμερισμός προκρίτων Κατάληψη χωριών και επιβολή παράλληλου συστήματος διοίκησης και δικαιοσύνης Απουσία κεντρικής ηγεσίας συντονισμού (ο αλ-Κασάμ είχε σκοτωθεί το 1934) Ανυπαρξία ανεφοδιασμού Άγρια βρετανική καταστολή εναντίον ανταρτών και παλαιστινιακού πληθυσμού. Βρετανική υπεροπλία ιδιαίτερα μετά τα μέσα του 1938. Τελική ήττα της εξέγερσης . Βρετανοί αποδέχονται μείωση εβραϊκής μετανάστευσης
Αραβική Εξέγερση και αραβο -ισραηλινή διαμάχη Πολιτική ταύτιση της εφεντίγια με την Αραβική Εξέγερση στην Παλαιστίνη: «Ψωμί και Παλαιστίνη» Αραβική Εξέγερση μετατρέπει του Αδελφούς Μουσουλμάνους από θρησκευτική σε πολιτική οργάνωση Στα αραβικά κράτη η ταύτιση αυτή αναγκάζει κυβέρνηση των γαιοκτημονικών ελίτ να πάρουν σκληρές θέσεις εναντίον σιωνιστικού προγράμματος. Η στάση των κατεστημένων κομμάτων στις αραβικές πρωτεύουσες στο Παλαιστινιακό αποτέλεσε βασικό κριτήριο για την πολιτική νομιμοποίησή τους. Ο αραβο -ισραηλινός πόλεμος του 1948 ήταν η τελευταία ελπίδα των κυρίαρχων αραβικών ελίτ να διασωθούν.