14.antzinaroa hipi

L.H. 5. maila: 14.gaiaAntzinaroa (egokitzapena)

1. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Duela 3.000 urte Penintsulan  herri zeltak eta iberiarrak bizi ziren. 
Tributan, harresiz inguratutako herrixketan bizi ziren. 
 
Zeltak:   
-  Iberiar goi-ordokian eta kostalde atlantikoan bizi ziren. 
-  Abeltzainak. 
-  Metalezko tresnak egiten trebeak ziren. 
-  Etxeak zirkulu formakoak ziren. 
-  Tributan antolatuta zeuden. 
 
Iberiarrak   -Kostalde mediterraneoan. 
    -Salerosketan aritzen ziren. 
    -Dirua zuten. 
    -Idazten bazekiten. 
    -Nekazariak, abeltzaintzak eta eskulangileak zire n. 
                  -Etxeak angeluzuzenak ziren. 
                   -Kaleka antolatuta zeuden. 
 
 
 
Beranduago, herri KOLONITZAILEAK
 iritsi ziren: 
 
• FENIZIARRAK. 
• GREZIARRAK. 
• KARTAGOTARRAK. 
 
 
LA EDAD 
ANTIGUA 
 
Hace 3000 años en la 
Península vivían los pueblos 
celtas e íberos. 
Los celtas: 
Ocupaban las tierras de la Meseta 
y la costa atlántica 
Vivían en poblados llamados 
castros. 
Se dedicaban a la ganadería. 
Se organizaban en tribus. 
Los íberos 
Vivían en la costa mediterránea. 
Tenían dinero. 
Sabían escribir. 
Eran agricultores, ganaderos y 
artesanos. 
Las casas eran rectangulares. 
Se organizaban en tribus. 
 
Más tarde llegaron los pueblos 
colonizadores: 
• Fenicios 
• Griegos 
• cartagineses 

2. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
2
 
FENIZIARRAK 
 
K.A. VII. mendean Asiatik etorri ziren. 
Itsas gizon trebeak eta merkatari bikainak ziren. 
Andaluziako kostaldean kokatu ziren. 
 
 
  GREZIARRAK 
 
Beranduago iritsi ziren eta Mediterraneo Kostaldean kokatu ziren. 
Greziatik etorri ziren. 
Salerosketan aritzen ziren. 
 
 
  KARTAGOTARRAK 
 
Afrikatik etorri ziren. 
Balear uharteetan eta Iberiar penintsulako ekialdean kokatu ziren. 
Erromatarrek menderatu egin zituzten kartagotarrak eta kanporatu 
egin zituzten Iberiar penintsulatik. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
LOS FENICIOS 
Vinieron de Asia el siglo VII a.C. 
Eran hábiles navegantes y 
excelentes comerciantes. 
Se instalaron en la costa andaluza. 
GRIEGOS 
Llegaron después y se situaron en 
la costa Mediterránea. 
Vinieron de Grecia. 
Eran comerciantes. 
LOS CARTAGINESES  
Vinieron de África. 
Se situaron en las islas Baleares y 
al este de la Península. 
Los cartagineses y los romanos se 
enfrentaron. Los romanos vencieron 
y los cartagineses fueron 
expulsados de la Península. 
 
 
 

3. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
3
 
 
 
 
 
 
ARIKETAK 
 
 
Hurrengo mapa honetan, Iberiarrak, zeltak, feniziarrak, 
kartagotarrak eta greziarrak non bizi ziren eta 
koloreekin lurralde horiek bereiztu: 
 
 
 
 
 
 
 
EJERCICIOS
 
En el siguiente mapa, pinta con 
distintos colores los territorios 
donde vivían los íberos, los celtas, 
los fenicios, los cartagineses y los 
griegos. 

4. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
4
 
 
Duela 3.000 urte nortzuk bizi ziren Iberiar 
Penintsulan? 
 
 
Zerrendatu herri kolonizatzaileak: 
1. ............................................ 
2. ............................................ 
3. ........................................... 
 
Zein izan zen zelten jarduera nagusia? 
 
 
 
Eta iberiarrenena? 
 
 
Nortzuk erabiltzen zuten dirua? 
 
 
Zeltek bazekiten idazten? 
 
 
Nortzuk iritsi ziren Afrikatik? 
 
 
Eta Asiatik? 
 
 
Greziarrak nondik iritsi ziren? 
 
 
Herri hauek zertan aritu ziren Iberiar 
Penintsulan? 
 
 
 
Nortzuk kanporatu zituzten kartagotarrak 
Iberiar Penintsulatik ? 
 
 
Hace 3000 años quién vivía en la Península 
Ibérica? 
 
Nombra los pueblos colonizadores: 
1……………..………………….. 
2……………………… ……………  
3……………………………………  
¿Cuál fue la actividad principal de los celtas? 
 
¿Y de los íberos? 
 
¿Quiénes utilizaban el dinero? 
 
¿Los celtas sabían escribir? 
 
¿Quiénes vinieron de Africa? 
 
¿Y de asia? 
 
¿De dónde vinieron los griegos? 
 
¿Qué hiceron estos pueblos en la Península? 
 
¿Quién expulsó a los cártagineses de la 
Península Ibérica? 
____________________________ 

5. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
5
 
 “La Dama de Elche”, Iberoek egindakoa. 
 
ERROMATARRAKERROMATARRAKERROMATARRAKERROMATARRAK    
 
Orain dela 2.000 urte, erromatarrek Iberiar Penintsula konkistatu nahi 
zuten.   
Erromatarrak  eta  kartagotarrak  elkarren  kontra  borrokatu  ziren. 
Erromatarrek  kartagotarrak  menderatu  zituzten  eta  Iberiar  Penintsula 
hartu zuten: HISPANIA. 
 
Hiriak sortu zituzten: Saguntum, Tarraco... 
 
 
Erromatarrek latina eta kristautasuna zabaldu zuten. 
 
Bere legeak ekarri zituzten. 
 
Gizartean bi talde zeuden: 
1. Pertsona askeak: merkatariak, lurren jabeak, artisauak... 
2. Esklaboak:  gladiadoreak,  soroetan  eta  etxeetan  lan  egiten 
zutenak... 
 
Hispaniarrek erromatarren ohiturak bereganatu zituzten. 
 
HISPANIA ROMANA  
Hace 2000 años, los romanos 
querían conquistar la Península 
Ibérica. 
Los romanos lucharon contra los 
cartagineses. Ganaron los 
romanos. Conquistaron la 
Penísula y la llamaron 
HISPANIA. 
 
Crearon ciudades: Saguntum, 
Tarraco… 
 
Los romanos extendieron el latín 
y el cristianismo. 
Trajeron sus leyes. 
En la sociedad había dos 
grupos: 
• Las personas libres: 
comerciantes, dueños de 
tierras, artesanos… 
• Los esclavos: 
gladiadores… 
Los hispanos hicieron suyas las 
costumbres romanas. 
 

6. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
6
 
Erromatarrak eraikitzaile bikainak ziren. Bi material berri erabiltzen 
zituzten:  zementua  eta  hormigoia: zubiak,  akueduktoak,  zirkuak, 
antzokiak, termak... 
 
 
 
Segoviako akueduktoa 
  
Termak 
   
 
  
 
Los romanos eran excelentes 
constructores. Utilizaban dos 
materiales nuevos: el cemento y 
el hormigón para hacer puentes, 
acueductos, circos, teatros, 
termas… 

7. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
7
 
ARIKETAK 
 
Hispaniako hiri batzuen izenak, aipatu: 
 
 
 
 
Erromatarrek  noren  kontra  borrokatu  zuten 
Iberiar Penintsula bereganatzeko? 
 
 
Zer hizkuntz hitz egiten zuten erromatarrek? 
 
 
Erromatar gizartea, nola zegoen banatuta? 
 
 
 
Erromatarrek zer eraikin egin zituzten? 
 
 
 
Zertarako balio dute akueduktoek? 
 
 
 
Erromatarrek zer egiten zuten zirkuetan? 
 
 
 
Nortzuk ziren galdiadoreak? 
 
 
 
EJERCICIOS 
Nombra algunas ciudades de Hispania: 
 
 
¿Contra quién se pelearon los romanos 
para hacerse dueños de la Península 
Ibérica? 
 
¿Qué idioma hablaban los romanos? 
 
¿Cómo estaba dividida la sociedad 
romana? 
 
¿Qué construcciones realizaron los 
romanos? 
 
 
¿Para qué sirven los acueductos? 
 
¿Qué hacían los romanos en los circos? 
 
 
¿Quiénes eran los gladiadores? 
 
 

8. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
8
 
 
 
GLADIADOREA 
 
 
 
 
 

9. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
9
 
EUSKAL LURRALDEA ANTZINAROAN

Erromatarren  konkistaren  aurretik,  euskaldunen  lurraldean  hainbat tribu 
bizi ziren: barduliarrak, baskoiak, akitaniarrak, beroiak, karistiarrak... 
 
Erromatarrak K.a. 179. utearen inguruan iritsi ziren gure lurraldera. 
Hemen bizi zirenek erromatarrak onartu zituzten. 
Erromatarrak Araban eta Nafarroan kokatu ziren batez ere. 
 
 
Hiriak, villak, galtzadak eta zubiak eraiki zituzten. 

10. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
10
 
 
Erromatar hiri garrantzitsuenetako bat Iruña-Veleia izan zen. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

11. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
11
 
ARIKETAK

Erromatarrek zer eraiki zituzten? 
 
 
 
Galtzadak zer dira? 
 
 
 
Aipatu 3 hiri erromatarren izenak: 
 
 
Erromatarrak Euskal Herrian, non kokatu ziren? 
 
 
 
 
KOLOREZTATU 

12. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
12
 
ZELTA-ETXEA 
 
 
 
      
 
 
 
IBERIAR ETXEA 

13. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
13
 
 
 
 
 
 
 
 

14. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
14
 
AZTERKETA 
IZENA.......................................................................... 
DATA........................................................................... 
 
1.- Herri hauek mapan kokatu: 
 
 
 
2.- Noren etxeak dira? 
      
 
 
ZELTAK   - IBERIARRAK  -- BASKOIAK 
 FENIZIARRAK – GREZIARRAK  -  KARTAGOTARRAK 

15. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
15
 
3.- Zeltak eta Iberiarrak penintsulan, nola bizi ziren? Zer egiten 
zuten? Nolako herriak ziren? 
 
 
 
 
 
 
 
 
4.- Erromatarrek nortzuk kanporatu zituzten Penintsulatik? 
u Iberiarrak 
u Kartagotarrak 
u Baskoiak 
 
5.- Zer hizkuntz hiz egiten zuten erromatarrek? 
 
 
6.- Oso trebeak ziren: 
u Armak egiten 
u Eraikinak egiten 
u Liburuak egiten 
 

16. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
16
 
7.- Gozoratzen zara erromatar hiri baten izena? 
 
 
8.- Lotu: 
 
TERMAK 
 
AKUEDUKTOA 
 
GALTZADA 
 
ZIRKUA 
 
 
 
 
 
 
 

17. margarigela.blogspot.com                          
hipigela.blogspot.com 
Ohiana                                                                   L.H.5. (egokitzapena) 
        
 
  
 
17
 
9.- Nortzuk dira? Zer egiten zuten? Non? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10.- Gustatu al zaizu gai hau? Zer ikasi duzu?