งานช่าง ม.2-02.pptx svs

ss s

1. งานประปาเบื้องต้น ๒ หน่วยการเรียนรู้ที่

2. สาระการเรียนรู้ ความหมายของน้ำประปาและช่างประปา ลักษณะการท่อต่อระบบน้ำประปาและตำแหน่งถังเก็บน้ำ ๓. เครื่องมืองานประปา ๔. ท่อประปา วิธีการใช้ก๊อกน้ำและสต ๊อ ปวาล์ ๖. ปัญหาของระบบประปา

3. สาระการเรียนรู้ ความหมายของน้ำประปา และช่างประปา

4. ความหมายของน้ำประปาและช่างประปา น้ำประปา หมายถึง น้ำที่มีคุณภาพเหมาะสมสำหรับการใช้ดื่มได้อย่างปลอดภัย โดยมีระบบการจ่ายน้ำไปตามท่อเพื่อให้ผู้ใช้ได้รับน้ำอย่างพอเพียง ซึ่งในน้ำประปาต้องมีการฆ่าเชื้อโรคด้วยคลอรีนทุกครั้งที่ผลิต ดังนั้นในการเติมคลอรีนในน้ำประปา จึงมีจุดประสงค์เพื่อให้คลอรีน มีสิ่งที่สำคัญ ๒ ประการ ที่ต้องคำนึงถึง ได้แก่ ความเข้มข้นของคลอรีน ระยะเวลาที่ปล่อยให้เกิดความสมบูรณ์ของปฏิกิริยาน้ำกับคลอรีน

5. ความหมายของน้ำประปาและช่างประปา ช่างประปา นั้นต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับขนาดของท่อ และข้อต่อลักษณะต่างๆ ของท่อเป็นอย่างดี จึงสามารถวางแผนและออกแบบระบบ นํ้า ประปาได้ลักษณะการทำงานของ ช่างประปาเป็นงานที่ต้องขุดดิน เปรอะเปื้อน นํ้า ดินเลน จากการวางต่อท่อระบบ นํ้า ทั้งนี้ย่อมขึ้นอยู่กับความยากง่ายของงานด้วย

6. นํ้า ประปา นํ้า ประปา ที่ดีควรมีปริมาณของคลอรีนอิสระตกค้าง ประมาณ ๐.๕ มิลลิกรัมต่อลิตร แต่ถ้ามีการระบาดของโรคทาง นํ้า เกิดขึ้นจะต้องเพิ่มคลอรีนอิสระตกค้างให้มากถึง ๑.๐ มิลลิกรัมต่อลิตร การสำรอง นํ้า สำหรับการใช้งานนั้น ต้องมีการใช้ถังเก็บ นํ้า แบบ ต่างๆ มาประกอบการใช้งานในปัจจุบันถังเก็บ นํ้า ที่ใช้กันอยู่ตามบ้านเรือน หรือตามหอพัก ต่างๆ โดยทั่วไปมีหลากหลายรูปแบบ เช่น แบบที่เป็นโลหะและพลาสติก เป็นต้น

7. สาระการเรียนรู้ ๒. ลักษณะการต่อระบบท่อน้ำประปา และตำแหน่งถังเก็บน้ำ

8. ลักษณะการต่อระบบท่อน้ำประปา มีการต่อ ๒ แบบ คือ ลักษณะการต่อระบบท่อน้ำประปา การต่อแบบฝังท่อใต้ดิน การต่อแบบไม่ได้ฝังท่อน้ำ การต่อแบบฝังท่อใต้ดินหรือใต้พื้นผนังอาคารเป็นแบบถาวร ซึ่งยากต่อการซ่อมแซม และต่อเติม การต่อแบบไม่ได้ฝังท่อ นํ้า ต้องวางแผนก่อนว่าจะวางแนวท่อให้เหมาะสมอย่างไร เพื่อป้องกันไม่ให้มีสิ่งของมากระทบกับท่อ นํ้า การต่อท่อลักษณะนี้เป็นการต่อท่อ แบบชั่วคราว และสามารถต่อเพิ่มเติมหรือขยายในภายหลังได้ง่ายกว่าการต่อแบบฝังท่อใต้ดิน

9. ใช้ในกรณีที่มีพื้นที่เพียงพอกับการติดตั้งถังเก็บน้ำ อาจจะติดตั้งบนพื้นดิน บนอาคาร หรืออาจจะติดตั้งบนหอสูงก็ได้ เพื่อประโยชน์ในการใช้แรงดันน้ำสำหรับแจกจ่ายไปให้ส่วนต่าง ๆ ของอาคาร ซึ่งการดูแลรักษาสามารถกระทำได้ง่าย แต่อาจจะดูไม่เรียบร้อยและไม่สวยงามมากนัก ๑. ถังเก็บน้ำบนดิน ตำแหน่งที่ตั้งถังเก็บน้ำใช้งานทั่วไป

10. ตำแหน่งที่ตั้งถังเก็บน้ำใช้งานทั่วไป ใช้ในกรณีที่ไม่มีพื้นที่ในการติดตั้งที่เพียงพอกับถังเก็บน้ำ และต้องการให้ดูเรียบร้อยสวยงาม แต่ในการบำรุงรักษานั้นกระทำได้ยากมาก ดังนั้นในการเลือกชนิดของถังเก็บน้ำต้องมีความละเอียดรอบคอบในการเลือกซื้อ ๒. ถังเก็บน้ำใต้ดิน

11. สาระการเรียนรู้ ๓. เครื่องมืองานประปา

12. เป็นเหล็กสปริงแผ่นโค้ง ซึ่งสามารถดึงออกมาได้ยาวตามขนาดของม้วนที่เก็บอยู่ในตลับมีขนาด ๒ เมตร ขนาด ๓ เมตร และขนาด ๕ เมตร แต่ขนาดที่ได้มาตรฐานที่สุดจะมีความยาว ๒ เมตรเท่านั้น ๑.๑ ตลับเมตร มีลักษณะเป็นท่อนๆ ที่สามารถพับเก็บได้ มีความยาวตั้งแต่ ๒-๘ ฟุตสามารถพับได้ทุก ๖ นิ้ว เพื่อสะดวกในการพกพา แต่ขนาดที่ได้มาตรฐานมีความยาว ๖ ฟุตโดยส่วนใหญ่บรรทัดพับทำมาจากไม้ แต่บางครั้งก็อาจทำด้วยโลหะ ๑.๒ บรรทัดพับ เครื่องมืองานประปา ๑. เครื่องมือวัดระยะและวางแบบ

13. เป็นเครื่องมือที่ใช้ตรวจสอบชิ้นงาน และความเที่ยงตรงในการเข้ามุมของชิ้นงาน โดยใบฉากนั้นจะทำมุม๙๐ องศากับด้ามฉาก และใบฉากมีความยาวระหว่าง ๖-๑๒ นิ้ว ๑.๓ ฉากตาย เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับตรวจสอบระดับทั้งในแนวดิ่งและแนวราบและความลาดเทของชิ้นงาน โดยทั่วไปแล้วระดับน้ำนี้เป็นรูปแท่งสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาวๆ อาจทำด้วยไม้หรืออะลูมิเนียม มีหลอดแก้วอยู่ตรงกลาง ภายในหลอดแก้วนั้นบรรจุของเหลว และมีฟองอากาศที่เป็นเครื่องชี้วัดความเที่ยงตรง ถ้าชิ้นงานได้ระดับ ฟองอากาศก็จะอยู่ตรงกลางพอดี ๑.๔ ระดับน้ำ เครื่องมืองานประปา ๑. เครื่องมือวัดระยะและวางแบบ

14. เป็นเครื่องตรวจสอบความตรงในแนวดิ่ง ทำมาจากโลหะ รูปทรงจะเป็นกรวยปลายแหลม มีเชือกผูกอยู่ ลูกดิ่งมีหลายขนาด แต่ที่นิยมใช้กันคือขนาด ๑๒-๑๓ ออนซ์ ๑.๕ ลูกดิ่ง เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับทำเครื่องหมาย ทำแนวบนพื้น หรือผนัง โดยมีเชือกจุ่มอยู่ในผงชอล์กสี โดยทั่วไปแล้วจะมีสีน้ำเงินหรือสีแดง เมื่อใช้งานให้ดึงออกมาขึงตามแนวที่ต้องการแล้วดึงให้ตึง จึงตามด้วยการตีเส้นเชือกลงเป็นแนวสำหรับการทำงาน ๑.๖ ชอล์กเส้น ๑. เครื่องมือวัดระยะและวางแบบ เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับทำเครื่องหมายลงบนชิ้นงานที่กำหนดไว้หรือถ้าไม่มีเหล็กขีดอาจจะใช้ดินสอขีดแทนก็ได้ ๑.๗ เหล็กขีด เครื่องมืองานประปา

15. เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับตัดท่อเหล็ก มีส่วนประกอบที่สำคัญ คือใบเลื่อยทำมาจากเหล็กกล้า ฟันของใบเลื่อยอยู่ระหว่าง ๑๙-๓๒ ฟันต่อนิ้ว ๒.๑ เลื่อยตัดเหล็ก เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับจับหมุนท่อ ต่อท่อ หรือถอดท่อออกจากข้อต่อ มีใช้กันอยู่หลายแบบ ซึ่งแบบที่ใช้กันมากที่สุดคือขนาด ๒๔ นิ้ว ๒.๒ ประแจจับท่อ เครื่องมืองานประปา ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก

16. ควรใช้ขนาดประมาณ ๑๐ นิ้ว สำหรับใช้ขันนอตหรือสกรูที่มีลักษณะหัวเป็นเหลี่ยม ลักษณะการใช้งานประแจเลื่อนจะต้องเลื่อนปากของประแจตามขนาดของนอต จากนั้นให้หมุนคลายหรือขันนอตให้แน่น ๒.๓ ประแจเลื่อน เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับตัดท่อพีวีซี เครื่องตัดท่อนี้มีร่องเฟืองตั้งแต่ ๑-๔ ร่อง เป็นเครื่องตัดท่อที่ใช้กับงานประปาทั่วไป มีขนาดของปากตั้งแต่ ๑ นิ้ว ถึง ๔ นิ้ว สำหรับการตัดท่อเล็ก ซึ่งเราสามารถใช้เลื่อยตัดเหล็กทำหน้าที่ตัดท่อได้ ๒.๔ เครื่องตัดท่อพีวีซี เครื่องมืองานประปา ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก

17. เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับทำเกลียวที่ปลายด้านนอกของท่อหรือข้อต่อ มีทั้งแบบปรับแต่งขนาดได้และไม่สามารถปรับแต่งได้ แต่ที่ใช้กันมากที่สุดคือขนาด นิ้ว ถึง นิ้ว   ๒.๕ เครื่องทำเกลียวท่อ เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับจับยึดท่อขณะตัดหรือทำเกลียวท่อ มีทั้งแบบยึดติดกับโต๊ะและแบบมีขาตั้ง แต่ที่นิยมใช้กันมากที่สุดคือขนาดที่สามารถจับท่อได้ตั้งแต่ นิ้ว ถึง ๓ นิ้ว   ๒.๖ ปากกาจับท่อ เครื่องมืองานประปา ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก

18. เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับคว้านปลายท่อด้านใน เพื่อที่จะขจัดรอยที่เกิดจากการตัด มีหลายแบบให้เลือก แต่ที่นิยมใช้กันมากที่สุดคือ ชนิดกรอกแกรก มีขนาดตั้งแต่ นิ้ว ถึง ๒ นิ้ว   ๒.๗ ดอกคว้านท่อ ใช้งานคล้ายกันกับประแจเลื่อน เป็นเครื่องมืออเนกประสงค์ใช้ได้ทั้งในการจับยึดชิ้นงานและขันนอต สำหรับการใช้งานคีมล็อกนี้ให้คลายหรือขันนอตที่อยู่บริเวณปลายด้านหนึ่งของด้ามจับ เพื่อใช้ปรับขนาดของปากคีบให้ได้ขนาดของชิ้นงานก่อนที่จะหมุนหรือคลาย ๒.๘ คีมล็อก ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก เป็นเครื่องมืออเนกประสงค์ที่ใช้งานได้เหมือนคีมล็อก คือ สามารถจับชิ้นงานและขันนอตได้ ปากของคีม ปากขยายสามารถปรับเลื่อนได้ตามขนาดของชิ้นงาน ๒.๙ คีมปากขยาย เครื่องมืองานประปา

19. มีขนาด ๖ นิ้ว อาจเลือกซื้อชนิดที่มีปาก ๒ ด้านในอันเดียว ไขควงดังกล่าวมีไว้เพื่อคลายและขันสกรู วิธีใช้คือจับด้ามให้มั่นคงในการหมุนคลายสกรูให้หมุนทวนเข็มนาฬิกา ส่วนการขันสกรูเข้าให้หมุนไปตามเข็มนาฬิกา ๒.๑๐ ไขควงปากแบน และไขควงปากแฉก ส่วนใหญ่ใช้ในการไขตัวยึดของก๊อกน้ำรุ่นใหม่ๆ ซึ่งประแจแบบนี้ผู้ผลิตก๊อกน้ำจะให้มาคู่กับก๊อกน้ำ ๒.๑๑ ประแจหัวหกเหลี่ยม หรือหัวแฉกหกเหลี่ยม ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก ใช้สำหรับหล่อลื่นวาล์ว (ประตูน้ำ) ซึ่งอาจจะมีปัญหาเนื่องจากไม่ได้ใช้งานมาเป็นเวลานาน ๆ ๒.๑๒ น้ำมันอเนกประสงค์ เครื่องมืองานประปา

20. มีลักษณะเป็นแถบสีขาวบาง ๆ ใช้สำหรับพันบริเวณข้อต่อเพื่อป้องกันน้ำรั่ว พันเทปเพียงเล็กน้อยประมาณ๔-๕ รอบ โดยพันตามเกลียวที่จะหมุน ห้ามพันย้อนเกลียวเด็ดขาด ๒.๑๓ เทปพันเกลียว จะมีลักษณะคล้ายดินน้ำมัน ใช้สำหรับอุดรูรั่วต่าง ๆ ได้ชั่วคราว วิธีการใช้งานสามารถดูได้จากฉลากของผลิตภัณฑ์ ๒.๑๔ กาวอีพ็อกซี เครื่องมืองานประปา ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก

21. ใช้ขันที่กรองเข้ากับอ่างน้ำ จะมีอุปกรณ์เพียง ๒ ตัว คือ ตัวที่หนึ่งเอาไว้ยึดตัวกรองและอีกตัวหนึ่งใช้ขันนอตยึด ๒.๑๕ ประแจสำหรับขันอ่าง ใช้สำหรับขันนอตข้อต่ออ่อนที่ต่อเข้ากับก๊อกน้ำอ่างล้างมือและอ่างล้างหน้า ซึ่งประแจธรรมดาจะเข้าไปไม่ถึง ๒.๑๖ ประแจขันข้อต่ออ่าง ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก ใช้ในกรณีที่มีการอุดรูรั่ว ซึ่งจะต้องทำให้บริเวณที่ต้องการอุดรูรั่วนั้นแห้งสนิทก่อน ทำให้กาวเกาะตัวกันดี ๒.๑๗ ไดร ์เ ป่าผม เครื่องมืองานประปา

22. เครื่องมือชนิดนี้จะมีลักษณะเป็นขดลวดสปริงยาว และมีขอเกี่ยวที่ปลายเพื่อไชลงไปในคอห่านหรือท่อระบาย นํ้า ไปเกี่ยวเอาสิ่งอุดตันที่ท่อระบาย นํ้า ออกมา ๒.๑๘ เครื่องมือทำความสะอาดอ่างล้างหน้าและชักโครก เป็นอุปกรณ์ที่ใช้แรงอัดของลมดันไล่สิ่งอุดตัน วิธีการใช้จะสูบอัดเอาอากาศเข้าไปในตัวเครื่อง นำสายลมต่อ เข้ากับท่อน้ำทิ้งและทำการบีบกลไกเพื่อปล่อยลมที่มีแรงดันสูงลงไปกระแทกสิ่งอุดตัน ๒.๑๙ เครื่องอัดลม ๒. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก เป็นสารเคมีที่ใช้สำหรับย่อยสลายคราบไขมันและสิ่งสกปรกต่าง ๆ ที่เกาะอยู่ภายในท่อ ใช้ในกรณีที่มีการอุดตันภายในท่อระบายน้ำ ๒.๒๐ เคมีกำจัดการอุดตัน เครื่องมืองานประปา

23. สาระการเรียนรู้ ๔. เครื่องมืองานประปา

24. ท่อประปา เป็นอุปกรณ์อีกชนิดหนึ่งที่มีความสำคัญมาก คือใช้ประโยชน์ ในระบบงานประปา กล่าวคือ เป็นอุปกรณ์สำหรับลำเลียงน้ำ เพื่อใช้ประโยชน์ และเป็นอุปกรณ์ระบายน้ำที่ผ่านการใช้งานมาแล้ว เช่น ใช้เป็นท่อระบายน้ำในระบบปรับอากาศ

25. ชนิดของท่อประปา ท่อเหล็กกล้าจะมีทั้งชนิดที่อาบสังกะสีและชนิดที่ไม่อาบสังกะสี โดยทั่วไปแล้วท่อเหล็กที่อาบสังกะสีส่วนใหญ่จะใช้เป็นท่อจ่าย นํ้า ภายในบ้าน ส่วนท่อเหล็กที่ไม่อาบสังกะสี หรือที่เรียกอีกอย่างว่า “ท่อเหล็กดำ” ส่วนใหญ่ใช้เป็นท่อไอ นํ้า และใช้เป็นท่อทำความอบอุ่นภายในบ้านที่ใช้ระบบ นํ้า ร้อน ท่อเหล็กที่อาบสังกะสีมีขนาดมาตรฐานที่ใช้กับงานประปาในบ้าน ท่อเหล็กที่อาบสังกะสีมีราคาถูก แข็งแรงทนทานต่อการกระแทก แต่จะมีข้อเสียคือ ถ้าใช้ไป นานๆ แล้วจะทำให้เกิดการผุกร่อน มีสนิม ส่งผลให้ผู้ใช้ไม่สามารถทำเกลียวต่อเชื่อมด้วยตนเองได้ ๑. ท่อเหล็กกล้า

26. M เป็นท่อทองแดงชนิดที่บางจะใช้เป็นท่อจ่าย นํ้า ในระบบงานประปาบนพื้นดินเป็นท่อ นํ้า ร้อน และเป็นท่อ นํ้า ทำความอบอุ่น ชนิดของท่อประปา ๒.ท่อทองแดง ท่อทองแดงเป็นท่อที่นิยมใช้กันในระบบงานประปา โดยเฉพาะระบบที่ใช้ นํ้า ร้อน เนื่องจากท่อชนิดนี้นำความร้อนได้ดี มี นํ้า หนักเบา และทนทานต่อการผุกร่อน ในการจำหน่ายท่อชนิดนี้จะทำรหัสเป็นแถบสีและตัวอักษรระบุชนิดของท่อ ดังนี้ L เป็นท่อทองแดงชนิดที่หนาปานกลางใช้กันมากในงานประปา เพราะมีราคาถูกกว่าท่อชนิด เค K เป็นท่อทองแดงชนิดที่หนาที่สุดเหมาะกับงานหนัก ใช้สำหรับท่อใต้พื้นดินมีทั้งชนิดแข็งและชนิดอ่อน

27. สีเทา ใช้สำหรับงานระบาย นํ้า และใช้เป็นท่อ นํ้า ทิ้ง ชนิดของท่อประปา ๓. ท่อพลาสติก หรือท่อ PVC (Poly Vinyl Cloride ) เป็นท่อที่ใช้กันมากในระบบระบาย นํ้า ระบายอากาศ และระบบจ่าย นํ้า เพราะท่อพลาสติกมีข้อดีหลายประการ คือ ราคาถูก นํ้า หนักเบา ติดตั้งง่ายและต้านทานต่อการกัดกร่อนของสารเคมี อีกทั้งยังมีสามารถนำไปทำเป็นท่อเดินสายไฟ มีอยู่ด้วยกัน ๓ สี แบ่งตามการใช้งาน สีเหลือง ใช้สำหรับงานร้อยสายไฟฟ้าและร้อยสายโทรศัพท์ สีฟ้า ใช้สำหรับงานประปา งานส่ง นํ้า ที่มีความดันสูง และท่อดูด นํ้า บาดาล แบ่งเกรดออกเป็น ๓ เกรด คือ ๕, ๘.๕ และ ๑๓.๕ ตามความหนาของท่อที่ทนต่อแรงดันของ นํ้า

28. ท่อ นํ้า ที่ใช้กันโดยทั่วไปในระบบ นํ้า เย็นมีอยู่ ๒ ชนิด คือ ๑. ท่อเหล็กกล้า ๒. ท่อพลาสติก (สีฟ้า) ท่อเหล็กกล้า ปัจจุบันไม่นิยมใช้กัน เพราะมีข้อด้อยกว่าท่อพลาสติกหลายประการ เช่น มี นํ้า หนักมาก เป็นสนิม การตัดต่อทำได้ยาก การเชื่อมต่อต้องทำเป็นเกลียว แต่จะมีความแข็งแรงมากกว่าท่อพลาสติก ในขณะที่ท่อพลาสติกนั้น สามารถเคลื่อนย้ายได้ง่ายและไม่เป็นสนิม การเชื่อมต่อหรือการตัดต่อเพื่อซ่อมแซมสามารถทำเองได้โดยใช้ นํ้า ยาประสาน และที่สำคัญมีราคาถูกกว่าท่อเหล็กกล้า วิธีการเลือกใช้ท่อประปา

29. ๑. เครื่องมือสำหรับตัดท่อ หากไม่ใช้เครื่องตัดท่ออาจใช้เลื่อยตัดเหล็กแทนเครื่องตัดท่อก็ได้ ๒. ตะไบกลมและตะไบท้องปลิง เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับคว้านปลายด้านในของท่อเพื่อขจัดรอยเยิน ๓. เครื่องบานปลายท่อ เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับบานปลายท่อ ในกรณีที่ใช้ข้อต่อแบบขันเกลียว ๔. ประแจขันท่อ เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับขันท่อ ในกรณีที่ต้องการบานจับยึดหรือขันข้อต่อ เครื่องมือวางท่อประปาชนิดพลาสติก

30. หลักการต่อท่อ ๑. ควรสำรวจเส้นทางที่จะเดินท่อและบันทึกไว้อย่างละเอียด ๒. จะต้องพยายามใช้ท่อให้สั้นที่สุด และสะดวกในการใช้งานมากที่สุด ๓. ควรหลีกเลี่ยงการใช้ข้องอและสามทาง เนื่องจากทำให้แรงดัน นํ้า ลดลง ๔. ในการขันเกลียวข้อต่อ ต่างๆ ไม่ควรที่จะขันแน่นเกินไป ๕. ในการต่อท่อพีวีซีควรเช็ดทำความสะอาดก่อนทา นํ้า ยาประสาน ๖. ควรที่จะเลือกใช้ท่อให้เหมาะสมกับสภาพความเป็นจริง เช่น บริเวณที่เปียกชื้นก็ควรที่ จะเดินท่อฝังดิน และควรใช้ท่อพีวีซี เป็นต้น ๗. หากท่อเมนประปาอยู่ไกลก็ควรใช้ท่อลดขนาด เช่น ท่อเมนย่อยขนาด ๑ นิ้ว ท่อที่ใช้งานภายในบ้านก็ควรมีขนาด ๑ นิ้ว เป็นต้น

31. การกำหนดขนาดความยาวของท่อ ๑. กำหนดขนาดจากปลายท่อถึงปลายท่อ ไม่รวมข้อต่อ ๒. กำหนดขนาดจากปลายท่อถึงเส้นผ่านศูนย์กลางข้อต่อ ๓. กำหนดขนาดจากเส้นผ่านศูนย์กลางข้อต่อถึงเส้นผ่านศูนย์กลางข้อต่ออีกด้านหนึ่ง

32. การตัดต่อท่อพลาสติก ๑. จับท่อให้ได้ขนาดตามความต้องการ และทำความสะอาดรอยเยินบริเวณปลายท่อให้เรียบร้อย ๕. ตรวจสอบบริเวณรอยต่อว่าแน่นหรือไม่ แล้วเช็ด นํ้า ยาส่วนเกินออก ๒. ทำความสะอาดปลายท่อที่ต่อ แล้วทดลองสวมดูเพื่อทดสอบความแน่นหนาของท่อ ๓. ทา นํ้า ยาบริเวณผิวท่อด้านนอกและข้อต่อด้านใน ทิ้งไว้ประมาณ ๒๐ วินาที ๔. ทำการประกอบท่อเข้ากับข้อต่อโดยดันให้สุด กดไว้ประมาณ ๑๕ วินาที

33. การต่อท่อโลหะ ๑. จับท่อด้วยปากกาหรือประแจจับท่อให้แน่นให้ปลายท่อยื่นออกมาเล็กน้อย ๕. ใช้ประแจจับท่อจับบริเวณข้อต่อ แล้วหมุนประมาณ ๑-๒ รอบให้ตึงพอดี ๒. ตรวจสอบความเรียบร้อยของเกลียว ๓. ใช้เทปพันเกลียวพันประมาณ ๔-๕ รอบ ๔. หมุนข้อต่อเข้ากับท่อด้วยมือจนตึงก่อน ระวังอย่าให้ปีนเกลียว

34. การต่อข้อต่อแบบเสียบ ๑. ตัดท่อให้ได้ขนาดตามที่ต้องการ แล้วทำความสะอาดรอยเยินบริเวณปลายท่อให้เรียบร้อย ๒. สวมเหล็กรัดเข้ากับปลายท่อที่จะต่อ เสียบข้อต่อเข้ากับปลายท่อดันจนสุด ๓. เลื่อนเหล็กรัดมาที่ข้อต่อ ใช้ไขควงขันสกรูที่เหล็กรัดให้แน่น

35. ๑. การเดินท่อแบบลอย คือ การเดินท่อให้ติดกับผนัง หรือวางบนพื้น การเดินท่อแบบนี้จะเห็นได้ชัดเจน ซ่อมแซมได้ง่าย แต่จะดูไม่เรียบร้อยและไม่สวยงาม ๒. การเดินท่อแบบฝัง คือ การเจาะสกัดผนัง แล้วจึงทำการเดินท่อ เมื่อทำการเดินท่อเสร็จเรียบร้อยแล้วก็จะฉาบปูนทับทันที หรืออาจจะเดินซ่อนไว้ใต้เพดานก็ได้ จะดูเรียบร้อยและสวยงามแต่ถ้ามีปัญหาจะซ่อมแซมได้ยาก วิธีการเดินท่อประปา มีอยู่ ๒ วิธี คือ

36. วิธีการเลือกเดินท่อประปาบนดิน และใต้ดิน เป็นการเดินท่อประปาที่มีทั้งส่วนท่อที่อยู่บนดิน และบางส่วนที่ต้องอยู่ใต้ดิน ในส่วนที่อยู่บนดินอาจใช้ท่อพีวีซี หรือท่อเหล็กชุบสังกะสี สำหรับท่อที่อยู่นอกอาคาร โดยเฉพาะท่อที่อยู่ใต้ดินบริเวณใต้อาคารควรที่จะใช้ท่อพีอี ( PE) ท่อชนิดนี้มีคุณสมบัติพิเศษในการบิดโค้งได้ ในกรณีเดินผ่านเสาตอม่อ หรือคานคอดิน สำหรับท่อธรรมดา มีข้อต่อมากเสี่ยงต่อการรั่วซึม และที่สำคัญถ้ามีการทรุดตัวของตัวอาคารหากเป็นท่อพีวีซี หรือท่อเหล็กชุบสังกะสีจะทำให้ท่อแตกร้าวได้ แต่ถ้าหากเป็นพีอี ( PE) จะมีความยืดหยุ่นกว่า ถึงแม้จะมีราคาที่สูงกว่าท่อพีวีซีและท่อเหล็กชุบสังกะสีแต่ก็คุ้มค่า เพราะถ้าหากเกิดการรั่วซึมของท่อแล้ว จะไม่สามารถทราบได้เพราะอยู่ใต้ดินและซ่อมแซมยาก

37. ข้อสังเกตเกี่ยวกับการวางท่อ ๑. ท่อ นํ้า ที่ใช้ควรมีการประทับข้อความบนตัวท่อ โดยบ่งบอกถึงยี่ห้อของท่อ นํ้า หรือบริษัทผู้ผลิต เกรดของท่อ และที่สำคัญต้องบอกเส้นผ่านศูนย์กลาง อีกทั้งควรมีเครื่องหมายรับรองมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) ด้วย ๒. ท่อน้ำที่ใช้ควรอยู่ในสภาพใหม่ ไม่มีรอยแตกหรือชำรุดมาก่อน และสีต้องไม่หมอง เนื่องจากการเก็บรักษาในสภาพที่ไม่เหมาะสมเป็นเวลานาน ๓. ท่อ นํ้า ที่ดีควรใช้ท่อสีฟ้า สำหรับระบาย นํ้า และสิ่งปฏิกูลตามจุด ต่างๆ ภายในบ้าน โดยเฉพาะท่อที่ต้องเดินฝังอยู่ภายในเสา ผนังหรือพื้นควรใช้ท่อสีฟ้าชั้น ๘.๕ เป็นอย่างน้อย เพื่อความทนทานต่อการใช้งาน

38. ข้อสังเกตเกี่ยวกับการวางท่อ ๔. ในการเดินท่อแบบฝังภายในผนัง จุดปลายของท่อที่ยื่นออกมาจากผนังนั้น ใช้สำหรับติดตั้งวาล์วหรือก๊อก นํ้า ซึ่งจะมีการติดตั้งข้อต่อชนิดเกลียวในไว้สำหรับสวมกับวาล์วหรือก๊อก นํ้า ในภายหลัง ข้อต่อดังกล่าวควรเป็นข้อต่อชนิดที่ทำด้วยเหล็กไม่ควรใช้ข้อต่อพลาสติก เพื่อป้องกันการแตกชำรุดที่อาจเกิดขึ้นในภายหลังหากต้องมีการเปลี่ยนหัวก๊อก ๕. ในการเดินท่อ นํ้า แบบฝังก่อนที่จะทำการเทพื้นหรือฉาบผนังทับตรงจุดที่มีการเดินท่อควรที่จะมีการทดสอบการไหลของ นํ้า และตรวจตราอย่างละเอียดว่าท่อ นํ้า ที่เดินไว้ ไม่ว่าจะเป็นท่อ นํ้า ประปา หรือท่อระบาย นํ้า ทิ้งให้อยู่ในสภาพที่เรียบร้อยไม่มีการรั่วซึม เพราะหากเทปูน หรือฉาบปูนทับไปแล้ว ท่อ นํ้า เกิดการรั่วซึมขึ้นมาในภายหลังจะแก้ไขได้ยาก

39. สาระการเรียนรู้ ๕.วิธีการใช้ก๊อกน้ำและสต็อปวาล์ว

40. วิธีการซ่อมเปลี่ยนท่อ PVC ก๊อกน้ำ ๑. วาล์วที่ทำมาจากทองเหลืองแท่ง จะมีความแข็งแรงทนทานมาก ๒. วาล์วที่ทำมาจากเศษทองเหลืองแล้วนำมาหล่อ มักมีปัญหาในเรื่องการแตกร้าว ๓. ส่วนประกอบที่ทำมาจาก สเ ตน เล สมีความแข็งแรงทนทานต่อการเสียดสีและไม่เป็นสนิม ๔. ส่วนประกอบที่ทำมาจากทองเหลืองมีความแข็งแรงทนทาน แต่ไม่สามารถทนต่อการเสียดสีได้ ๕. ส่วนประกอบที่ทำมาจากพลาสติกมักมีปัญหาในเรื่องการหลวมของระบบวาล์วอาจทำให้วาล์วเกิดการหักได้ง่าย ๖. ส่วนประกอบที่ทำมาจากยางมักใช้กันในส่วนที่มีการเสียดสีอยู่ตลอดเวลา เพื่อความยืดหยุ่น โดยปกติแล้วก๊อกน้ำที่มีจำหน่ายอยู่ในบ้านเรานั้นมีอยู่หลายราคา ตั้งแต่ราคาเพียงอันละไม่กี่สิบบาท ไปจนถึงราคาเป็นพันเป็นหมื่นบาท ซึ่งมีคุณภาพและการใช้งานต่างกันออกไป

41. รูปแบบของก๊อกน้ำเพื่อการใช้งาน สามารถแบ่งได้เป็น ๕ แบบ ก๊อก นํ้า แบบลูกยางหรือคอม เพรส ชันคา ร์ทริดจ์ ก๊อก นํ้า แบบพอร์ตคอนโทรล ก๊อก นํ้า แบบลูกโยนกลม สเ ตน เล สบอลวาล์ว ก๊อก นํ้า แบบแท่งกระบอกวาล์วไร้แหวนรอง ก๊อก นํ้า แบบเซรามิกวาล์ว

42. วิธีการใช้สต๊อปวาล์วเมื่อติดตั้งสุขภัณฑ์ โดยปกติทั่วไปแล้วการติดตั้งระบบประปากับสุขภัณฑ์ต้องต่อท่อ นํ้า ดีกับเครื่องสุขภัณฑ์ที่สามารถใช้งานได้ ถ้าเกิดปัญหาที่จะต้องซ่อมแซม จะต้องปิดมิเตอร์ นํ้า ด้านนอก เพื่อหยุดการใช้ นํ้า จะทำให้ภายในบ้านไม่สามารถใช้ นํ้า ได้ การแก้ปัญหาดังกล่าวมีวิธีแก้ไขคือ ให้เพิ่มวาล์วในบริเวณส่วนที่สามารถจ่าย นํ้า เข้าสุขภัณฑ์ เวลาทำการซ่อมแซมสามารถปิดวาล์ว นํ้า ได้ โดยที่ นํ้า ในห้องต่าง ๆ ก็ยังสามารถใช้งานได้ปกติ

43. วิธีการตรวจสอบระบบประปา ตรวจสอบอุปกรณ์ภายในบ้าน หลังจากนั้นจะต้องทำการปิดก๊อกที่มีอยู่ภายในบ้านทั้งหมด แล้วจึงสังเกตที่มาตรวัด นํ้า ถ้าตัวเลขเคลื่อน แสดงว่ามีการรั่วไหลเกิดขึ้นอาจเกิดจากการรั่วซึม นอกจากนี้สามารถตรวจสอบการรั่วไหลของ นํ้า ได้ โดยสังเกตได้ใบบริเวณท่อแตกรั่วนั้น จะมีน้ำซึมอยู่ตลอดเวลา และจะทรุดตัวต่ำกว่าที่อื่น ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ นํ้า ประปาไหลอ่อนลง ควรที่จะแจ้งไปยังสำนักงานประปาในเขตนั้น ๆ การวางระบบท่อ นํ้า ใน ที่นี้ จะกล่าวถึงการวางท่อ นํ้า ประปา หรือท่อ นํ้า ดีเพื่อนำไปใช้ตามส่วน ต่างๆ ของบ้าน เพื่อที่จะวางท่อ นํ้า ทิ้งจากจุด ต่างๆ ของบ้านลงสู่ท่อระบาย นํ้า ท่อพีวีซีผลิตขึ้นเพื่อให้ความแข็งแรงทนทาน ไม่เป็นสนิม ราคาถูกและยังทนต่อการกัดกร่อนของสารเคมี ต่างๆ ได้หลายชนิด จึงเป็นที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย อย่างไรก็ตามท่อ นํ้า ที่ทำจากเหล็กก็ยังคงใช้กันอยู่ในบางจุดที่ต้องการความแข็งแรงเป็นพิเศษ

44. สาระการเรียนรู้ ๖.ปัญหาของระบบประปา

45. อุปกรณ์ในระบบประปาที่มีปัญหาชำรุดเสียหาย เป็นอุปกรณ์ของหน่วยงานประปาที่มาติดตั้ง เพื่อเป็นเครื่องวัดปริมาณของ นํ้า ที่ผู้ใช้ นํ้า ใช้ไป เพื่อที่จะได้คำนวณหาค่าใช้จ่ายของผู้ใช้ นํ้า ที่ต้องจ่ายให้กับหน่วยงานการประปาในการติดตั้งช่างประปาจะติดตั้งมาตรวัด นํ้า เข้ากับท่อเมนจ่าย นํ้า เข้าอาคาร และจะต้องติดตั้งให้ถูกต้องตามทิศทางของลูกศรแสดงไว้ที่มาตรวัด นํ้า ในการติดตั้งมาตรวัด นํ้า จะเป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ของการประปา มาตรวัด นํ้า ที่นิยมใช้กันในอาคารบ้านเรือน ทั่วๆ ไปนั้นจะเป็นแบบดิสก์ (Disk Meters) มีองค์ประกอบที่สำคัญ คือ มาตรวัด นํ้า

46. ๔ เฟือง ต่างๆ ที่ต่อกัน จะมีด้านหนึ่งต่อกับใบพัด และอีกด้านหนึ่งจะต่อกับเฟืองอื่น ๆ จึงทำให้เฟืองที่เป็นแกนหมุนเข็มเคลื่อนที่ไปหมุนตัวเลข ๓ บนหน้าปัดที่บอกปริมาณของ นํ้า ที่ใช้ไป จะมีมาตรส่วนหน้าปัดย่อยอีกเพื่อบอกความละเอียด ๑ ฝาครอบเครื่องเพื่อป้องกันฝุ่นละออง ๒ ตราตะกั่ว ใช้สำหรับบัดกรีเส้นลวดที่ผูกปิดหน้าปัด ปกติแล้วห้ามทำเส้นลวดที่บัดกรีนี้ขาดโดยเด็ดขาด อุปกรณ์ในระบบประปาที่มี ปัญหาชำรุดเสียหาย มาตรวัด นํ้า

47. ในส่วนของมาตรวัด นํ้า จะมีวาล์วหมุน ปิด – เปิด อยู่ด้วยกัน ๒ ด้าน ด้านหนึ่ง จะต่อเข้ากับท่อประปาของการประปา ซึ่งอยู่ในความรับผิดชอบของการประปา หากเกิดความเสียหายผู้ที่ใช้ นํ้า จะต้องให้เจ้าหน้าที่การประปามาซ่อมแซมหรือเปลี่ยนใหม่ ด้านหนึ่ง จะต่อเข้าสู่ภายในอาคาร หากเกิดความเสียหายขึ้นจะเป็นความรับผิดชอบของผู้ใช้

48. ปัญหาของการรั่วซึมที่มาตรวัด นํ้า และวาล์วประตู นํ้า การรั่วซึมของ นํ้า ในบริเวณส่วนที่ต่อกับระบบประปาจากภายนอกบ้านเข้าสู่ภายในบ้าน มีสาเหตุหลายประการด้วยกัน เช่น เกิดการชำรุดเนื่องจากใช้งานมาเป็นเวลานาน มีการใช้งานมาก จึงทำให้ลิ้นปิด-เปิดและบ่าลิ้นสึก เป็นผลทำให้มี นํ้า ไหลบริเวณ รอบๆ แกนมือหมุนในบางครั้งที่ใช้จับหมุนก็หลุดออก และสิ้นสภาพการใช้งาน เป็นการสูญเสีย นํ้า โดยเปล่าประโยชน์แล้วยังมีผลให้ดินบริเวณที่ตั้งมาตรวัด นํ้า ยุบตัวลง ผู้ใช้สามารถแจ้งไปยังเจ้าหน้าที่การประปา ซึ่งเป็นเจ้าของมาตรวัด นํ้า ให้มาซ่อมแซมแก้ไขได้

49. การต่อท่อประปามี ๒ แบบ คือ แบบฝังท่อใต้ดินกับแบบไม่ได้ฝังท่อ ถังเก็บ นํ้า ที่ใช้งานทั่วไปมี ๒ แบบ คือ ถังเก็บ นํ้า บนดินกับถังเก็บ นํ้า ใต้ดิน เครื่องมืองานประปา ได้แก่ เครื่องมือวัดระยะและเครื่องมืองานวางท่อประปา ปัญหาของระบบประปา ได้แก่ มาตรวัด นํ้า กับการรั่วซึมของมาตรวัด นํ้า และวาล์วประตู นํ้า ชนิดของท่อประปามี ๓ ชนิด คือ ท่อเหล็กกล้า ท่อทองแดง และท่อพลาสติก ท่อประปาชนิดเหล็กกล้าไม่ค่อยนิยมใช้กันเนื่องจากเกิดสนิมได้ง่าย การตัดต่อท่อเหล็กกระทำได้ลำบาก ส่วนใหญ่นิยมใช้ท่อพลาสติกพีวีซี วิธีการเดินท่อประปาภายในบ้านมี ๒ วิธี คือ เดินท่อแบบลอยกับการเดินท่อแบบฝัง วิธีการซ่อมเปลี่ยนท่อพีวีซีให้ตรวจสอบก๊อก นํ้า และตรวจสอบมาตรวัด นํ้า สรุปหน่วยการเรียนรู้ที่ ๒