Αίγυπτος 2.4 Ο πολιτισμός .pptx

I. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

1. 2.4 Ο Πολιτισμός Νεφερτίτη. Το όνομά της σήμαινε: “Η Ωραία ήρθε», «ο Ατών ακτινοβολεί, επειδή η Ωραία ήρθε». Φαντάσου ότι η Νεφερτίτη ζει σήμερα και μόλις άνοιξε Instagram . Ποιο όνομα χρήστη θα διάλεγε και τι θα ανέβαζε στο πρώτο της post για να εντυπωσιάσει τους followers ; Μπακάλης Κώστας: history-logotexnia.blogspot.com 1

2. 2 Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ

3. 3 Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της θρησκείας των Αιγυπτίων και ποια προσπάθεια έγινε για αλλαγή της; Ερώτηση: Από πότε υπήρχε η θρησκεία στην αιγυπτιακή ιστορία και τι συνέβαινε τότε; Απάντηση: Από την αρχή της αιγυπτιακής ιστορίας, όταν δεν υπήρχε ενιαίο κράτος, κάθε πόλη είχε τον δικό της θεό-προστάτη. Ερώτηση: Ποιο χαρακτηριστικό είχε η αιγυπτιακή θρησκεία σε όλη την ιστορική της πορεία; Απάντηση: Την πολυθεΐα. Ερώτηση: Πώς παρουσίαζαν οι Αιγύπτιοι τους θεούς τους; Απάντηση: Με ανθρώπινο σώμα και κεφάλι κάποιου ζώου. Ερώτηση: Ποιος ήταν το « big boss » των θεών και ποιον ρόλο είχε ο φαραώ; Απάντηση: Ο Ρα , ο θεός Ήλιος, και τον εκπροσωπούσε ο φαραώ στη γη. Ερώτηση: Ποιοι ήταν οι πιο δημοφιλείς θεοί; Απάντηση: Η Ίσις, ο Όσιρις και ο Ώρος . Ερώτηση: Τι προσπάθησε να κάνει ο φαραώ Αμένοφις Δ΄ ( Ακενατών ); Απάντηση: Ο Αμένοφις Δ΄ ( Ακενατών ) είπε: «Φτάνει με την πολυθεΐα, μόνο Ρα από εδώ και πέρα!» και χτύπησε την πόρτα του ναού του Άμμωνα . Ερώτηση: Ποιον προστάτη-θεό πολέμησε και τι αντίδραση συνάντησε; Απάντηση: Στράφηκε εναντίον της λατρείας του Άμμωνος , προστάτη-θεού της Θήβας, και συνάντησε την αντίδραση του ιερατείου. Ερώτηση: Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της προσπάθειάς του; Απάντηση: Το ιερατείο αντέδρασε και το σχέδιο του φαραώ πήγε... άπατο! Η πολυθεΐα παρέμεινε! «νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί, με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί»

4. 4 Γιατί οι Αιγύπτιοι πίστευαν στη μεταθανάτια ζωή; Πώς η πίστη αυτή επηρέασε τα ταφικά τους έθιμα και τι συνέπειες είχε; Ερώτηση: Γιατί οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ζωή συνεχίζεται μετά τον θάνατο; Απάντηση: Επειδή ο κοπιώδης τρόπος ζωής τους και οι κακουχίες είχαν δημιουργήσει αυτή τη βαθιά πίστη. Ερώτηση: Ποια ήταν η προϋπόθεση για να συνεχιστεί η ζωή μετά τον θάνατο; Απάντηση: Να μην καταστραφεί το σώμα του νεκρού. Ερώτηση: Τι έκαναν οι Αιγύπτιοι για να προστατεύσουν το σώμα του νεκρού; Απάντηση: Ταρίχευαν τους νεκρούς και τους έθαβαν σε ταφικά μνημεία. Ερώτηση: Τι τοποθετούσαν μαζί με τον νεκρό; Απάντηση: Όλα τα σκεύη που του ήταν αναγκαία για τη μεταθανάτια ζωή. Ερώτηση: Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης; Απάντηση: Η κατασκευή μεγάλων ταφικών μνημείων με εξαίρετη διακόσμηση και αφάνταστα πλούτη. Ερώτηση : Γιατί οι τυμβωρύχοι έκαναν πάρτι στην Αίγυπτο; Απάντηση: Επειδή τα μνημεία είχαν πολύτιμα σκεύη και πλούτη. ► Σχέδιο τομής στο εσωτερικό της πυραμίδας του Χέοπα,Κάιρο (Αίγυπτος). ▲ Η τέχνη της ταρίχευσης: Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, για να διατηρήσουν το σώμα μετά το θάνατο, το ταρίχευαν: πρώτα αφαιρούσαν όλα τα εσωτερικά όργανα, εκτός από την καρδιά, έπειτα έπλεναν το νεκρό με νερό του Νείλου και τον αρωμάτιζαν. Τέλος, τον τύλιγαν με πολλές λωρίδες από λινό ύφασμα. Ο ταριχευμένος νεκρός ήταν η μούμια, την οποία έβαζαν σε μια ξύλινη διακοσμημένη σαρκοφάγο .

5. 5 Η ΓΡΑΦΗ

6. 6 Ποια ήταν η σημασία της γραφής στην Αίγυπτο και ποιος ήταν ο ρόλος των γραφέων; Ερώτηση: Τι ήταν καθοριστικό για τη γνώση της αιγυπτιακής ιστορίας και ποια στοιχεία δείχνουν το πολιτιστικό τους επίπεδο; Απάντηση: Η αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών ήταν καθοριστική, και η επινόηση και χρήση της γραφής δηλώνουν  το πολιτιστικό τους επίπεδο. Ερώτηση: Γιατί ήταν δύσκολη η εκμάθηση της ιερογλυφικής γραφής και τι δυνατότητα είχε ένας απλός πολίτης στο Νέο Βασίλειο; Απάντηση: Η εκμάθηση ήταν δύσκολη γιατί προϋπέθετε ειδίκευση και συνεχή ενασχόληση . Ένας απλός πολίτης μπορούσε να εκπαιδευτεί ως γραφέας και να ακολουθήσει σταδιοδρομία δημοσίου υπαλλήλου  με κύρος. Ερώτηση : Ποιο ήταν το έργο των γραφέων και με ποια βοήθεια το υλοποιούσαν; Απάντηση: Κατέγραφαν σε παπύρους τα έργα των φαραώ και γέμιζαν τους τοίχους μνημείων με ιερογλυφικά μαζί με ειδικευμένους τεχνίτες – σαν να έκαναν τα « Instagram stories » των φαραώ στους τοίχους της εποχής! Ερώτηση : Πώς μια πέτρα που μιλούσε... τρεις γλώσσες άλλαξε για πάντα τον τρόπο που μιλάμε για την αρχαία Αίγυπτο; Απάντηση: Η αποκρυπτογράφησή των ιερογλυφικών οφείλεται  στο Γάλλο αιγυπτιολόγο J. Champollion , ο οποίος το 1822 διάβασε το κείμενο μιας τρίγλωσσης επιγραφής , που ήταν χαραγμένο σε στήλη με ιερογλυφικά. με απλοποιημένα ιερογλυφικά της ελληνιστικής περιόδου και με ελληνικά στοιχεία. Η στήλη της Ροζέτας , όπως είναι γνωστή από το όνομα της πόλης όπου ανακαλύφθηκε, είχε χαραγμένο ένα κείμενο που υμνούσε τον Πτολεμαίο Ε', βασιλιά της Αιγύπτου. ▲ Άγαλμα γραφέα της εποχής του Αρχαίου Βασιλείου. (Παρίσι, Μουσείο Λούβρου)

7. 7 Η στήλη της Ροζέτας είναι μια επιγραφή που ονομάστηκε έτσι επειδή βρέθηκε στην πόλη Ροζέτα στο Δέλτα του Νείλου. Η στήλη της Ροζέτας ήταν το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών. Είναι γραμμένη σε δύο γλώσσες –ελληνικά και αιγυπτιακά– και σε τρεις γραφές: σε ιερογλυφικά, σε δημοτικά και σε ελληνική αλφαβητική γραφή. Το κείμενο δοξάζει το φαραώ και ήταν γραμμένο και στις τρεις γραφές για να μπορεί να διαβαστεί από πολλούς υπηκόους των βασιλιάδων της Αιγύπτου. Τη χρονιά που γράφτηκε η στήλη, το 196 π.Χ., βασιλιάδες της Αιγύπτου ήταν οι Πτολεμαίοι , διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Πτολεμαίοι μιλούσαν ελληνικά. Ελληνικά μιλούσαν επίσης και οι ανώτεροι αξιωματούχοι, καθώς και πολλοί υπήκοοι των Πτολεμαίων που είχαν έρθει από τον ελλαδικό χώρο και τη δυτική Μικρά Ασία. Ιερογλυφική γραφή (αιγυπτιακά) Αλφαβητική γραφή (ελληνικά) Δημοτική γραφή (αιγυπτιακά)

8. 8 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Τα περισσότερα αιγυπτιακά κείμενα αναφέρονται: στη δράση και τα κατορθώματα των φαραώ · τα κείμενα λογοτεχνικού περιεχομένου είναι ελάχιστα εξαιτίας ίσως της δυσκολίας της γραφής, που δεν άφησε το περιθώριο να εκφραστούν γραπτώς πολλοί άνθρωποι. Όσα διατηρήθηκαν είναι ποιήματα θρησκευτικού και λυρικού περιεχομένου αλλά και λαϊκές διηγήσεις .

9. 9 ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

10.  Η παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου και  της κίνησης των αστέρων έδωσε την ευκαιρία ανάπτυξης εμπειρικών αστρονομικών γνώσεων, όπως είναι η καθιέρωση του ημερολογίου των 365 ημερών , ο χωρισμός του έτους σε μήνες και εβδομάδες αλλά και ο προσδιορισμός της ώρας βάσει της ηλιακής σκιάς . Η ανάγκη μέτρησης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων γης που χάνονταν λόγω των πλημμυρών συνέβαλε στην ανάπτυξη της πρακτικής γεωμετρίας . Φαίνεται όμως ότι οι μαθηματικές γνώσεις ήταν περισσότερο εξελιγμένες , όπως τουλάχιστον μπορούμε να εικάσουμε από την κατασκευή των πυραμίδων. Η ταρίχευση των νεκρών βοήθησε στην απόκτηση γνώσεων ανατομίας και ιατρικής. Από κείμενα παπύρων που έχουν διασωθεί, διαβάζουμε για διαγνώσεις που έκαναν και τρόπους θεραπείας που εφάρμοζαν. Η φήμη των γιατρών της Αιγύπτου ήταν μεγάλη και διαδεδομένη ακόμα και στον ελληνικό κόσμο. ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ

11. 11 ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ

12. 12 Ερώτηση Απάντηση Ο ρόλος της τέχνης Ποιος ήταν ο κύριος σκοπός της τέχνης στην Αίγυπτο; Να προβάλει τη ζωή και τη δράση των φαραώ, αφού η αρχιτεκτονική, η γλυπτική και η ζωγραφική βρίσκονταν στην υπηρεσία τους. Γιγάντια έργα Γιατί τα μνημεία των Αιγυπτίων είχαν τόσο μεγάλο όγκο; Επειδή οι αχανείς επίπεδες επιφάνειες της αιγυπτιακής γης και η ανάγκη των ηγεμόνων να επιβληθούν μέσω των έργων τους οδήγησαν στην κατασκευή μνημείων τεράστιων διαστάσεων. Αρχιτεκτονική Ποια είναι τα πιο γνωστά δείγματα αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής; Οι πυραμίδες του Χέοπος, του Χεφρήνος και του Μυκερίνου στη Γκίζα, καθώς και οι μεγάλοι ναοί στο Λούξορ και το Καρνάκ , γεμάτοι με κίονες και υπόστυλες αίθουσες. Ζωγραφική Τι απεικόνιζαν οι παραστάσεις στους ναούς και στους νεκρικούς θαλάμους; Εξιστορούσαν τη δράση των φαραώ αλλά και πτυχές της καθημερινής ζωής των Αιγυπτίων. Γλυπτική (με στυλ) Ήταν μεγάλα τα αγάλματα ή απλώς οι φαραώ ήθελαν… την τέλεια φωτογραφία προφίλ; 😎 Εκτός από τα τεράστια αγάλματα που διακοσμούσαν ναούς και μνημεία, υπήρχαν και μικρότερα από ξύλο ή πέτρα, πραγματικά κομψοτεχνήματα. Μικροτεχνία και κοσμήματα Από ποια υλικά κατασκευάζονταν τα έργα μικροτεχνίας και τα κοσμήματα; Από μέταλλα, πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους, αποδεικνύοντας την αγάπη των Αιγυπτίων για την πολυτέλεια.

13. 13 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

14. 14 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πληροφορία και δίπλα του τη λέξη Σωστό, αν η πληροφορία είναι σωστή , ή τη λέξη Λάθος , αν η πληροφορία είναι λανθασμένη: Οι Αιγύπτιοι λάτρευαν τον θεό Ρα . 28653 Σ 1. Πλήθος επιγραφών της αρχαίας Αιγύπτου αναφέρουν τον φαραώ ως θεό. 28655 Σ 1.Τα ιερογλυφικά της Αιγύπτου δεν έχουν έως τώρα αποκρυπτογραφηθεί. 28661 Λ 1. Ο φαραώ Ακενατών προσπάθησε να εξαλείψει την πολυθεΐα. 28663, 29041 Σ 1. Η δυσκολία στην απόδοση και εκμάθηση της ιερογλυφικής γραφής απαιτούσε ειδίκευση. 29038 Σ 1. Η στήλη της Ροζέτας είχε χαραγμένο ένα κείμενο που υμνούσε τον Μ. Αλέξανδρο. 29054 Λ 1. Η ταρίχευση των νεκρών των αρχαίων Αιγυπτίων βοήθησε στην απόκτηση γνώσεων ανατομίας και ιατρικής. 29292, 31627 Σ 1. Οι Αιγύπτιοι δεν πίστευαν ότι η ζωή συνεχίζεται και μετά το θάνατο. 31626 Λ 1. Ο μεγαλύτερος θεός της Αιγύπτου ήταν ο Ρα , ο θεός Ήλιος, τον οποίο εκπροσωπούσε ο φαραώ στη γη. 34167 Σ 1. Στην Αίγυπτο σκοπός των καλλιτεχνών ήταν να προβάλουν τη ζωή και τη δράση των φαραώ. 34178 Σ Στην αρχαία Αίγυπτο χρησιμοποιούσαν την αλφαβητική γραφή. 35197 Λ 1. Ο φαραώ Αμένοφις Δ΄ επιχείρησε να εισαγάγει στην αρχαία Αίγυπτο την πολυθεΐα. 32425 Λ

15. 15 1.α. (Ι) Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου και της κίνησης των αστέρων έδωσε στους Αιγύπτιους την ευκαιρία ανάπτυξης: α. της πρακτικής γεωμετρίας β. εμπειρικών αστρονομικών γνώσεων γ. γνώσεων ανατομίας και ιατρικής δ. ποιημάτων λυρικού περιεχομένου. 29810 β. Ι) Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Ο Αμένοφις Δ΄ ( Ακενατών ) στην αρχαία Αίγυπτο ήταν ο φαραώ: α. που συγκρούστηκε με το ιερατείο β. τον οποίο υμνούσε η στήλη της Ροζέτας γ. που ανέπτυξε εμπορικές σχέσεις με τους Μυκηναίους δ. που προσπάθησε να επιβάλει την πολυθεΐα 29813 α. 1.α. (Ι) Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η στήλη της Ροζέτας περιλάμβανε κείμενο που υμνούσε τον: α. Χέοπα β. Ακενατών γ. Μ. Αλέξανδρο δ. Πτολεμαίο Ε΄ 31630 δ. (ΙΙ) Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση και πτώση μία από τις ακόλουθες λέξεις (δύο λέξεις περισσεύουν): πολυθεΐα, Ακενατών , Όσιρις , φαραώ, ιερατείο, Ρα , ταρίχευση. «Από την αρχή της αιγυπτιακής ιστορίας, όταν ακόμα δεν υπήρχε ενιαίο κράτος, η κάθε πόλη είχε τον δικό της θεό-προστάτη. Ο μεγαλύτερος θεός των Αιγυπτίων ήταν ο ……………………(1), ο θεός Ήλιος, τον οποίο εκπροσωπούσε ο ……………………(2) στη γη. Ο Αμένοφις Δ', ο επονομαζόμενος και ……………………(3), προσπάθησε να εξαλείψει την ……………………(4) και στράφηκε εναντίον των ιερέων και της λατρείας του Άμμωνος . Η προσπάθειά του να επιβάλει τη λατρεία του Ρα ως μοναδικού θεού, συνάντησε την αντίδραση του ……………………(5) και κατέληξε σε αποτυχία.» 32310

16. 16 1.β. Να εξηγήσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων: ιερογλυφική γραφή 28163 ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Αίγυπτος, Ο πολιτισμός, Η γραφή, «[…] Καθοριστική για … πολιτιστικό τους επίπεδο […]» Στήλη της Ροζέτας 35197 ΑΠΑΝΤΗΣΗ: : Η Αίγυπτος, Ο πολιτισμός, Η γραφή,[...] «…Κείμενο μιας τρίγλωσσης … βασιλιά της Αιγύπτου. […]

17. 17 3 ο ΘΕΜΑ 25427 Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο που σας δίνεται, να παρουσιάσετε: α. τις συνέπειες των πλημμυρών του Νείλου για την οικονομία της Αιγύπτου. (μονάδες 10) β. τις θεότητες που λατρεύονταν από την αιγυπτιακή θρησκεία. (μονάδες 15) Μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Η ιλύς είναι η λάσπη που έμενε στα χωράφια μετά την πλημμύρα του Νείλου και τα λίπαινε καθιστώντας τα γόνιμα, γεγονός που προκαλούσε μεγαλύτερο θαυμασμό ακόμη και από τον ίδιο τον ποταμό. Ανάμεσα στα χαραγμένα στις πυραμίδες κείμενα διαβάζει κανείς και την ακόλουθη φράση: «Τρέμουν όσοι βλέπουν την πλημμύρα όταν χτυπούν [ενν. τα κύματα], αλλά τα λιβάδια γελούν, οι όχθες ανθίζουν, τα θεϊκά δώρα έρχονται [ενν. από τον ουρανό], οι άνθρωποι δοξάζουν τους θεούς, η καρδιά των θεών αγαλλιάζει». [...] Η Αίγυπτος λάτρευε επίσης ένα άλλο περιοδικό φαινόμενο, εξίσου τακτικό όπως η πλημμύρα: τον ήλιο. Καθημερινά ο ήλιος ανατέλλει “εξ ανατολών” κατακλύζοντας με τις εκθαμβωτικές ακτίνες του τον κόσμο, φτάνει στο ζενίθ του και δύει το βράδυ με απρόσμενη ταχύτητα. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να μη δημιουργηθεί ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους ένα ηλιοκεντρικό πολιτικό δόγμα προς τιμήν του θεού Ήλιου; Πώς θα μπορούσαν οι φαραώ της 4ης δυναστείας, δημιουργοί των μεγάλων πυραμίδων, εμπνευσμένοι από την ηλιοκεντρική αντίληψη του σύμπαντος, να μην προσθέσουν το επίθετο Ρα στο όνομά τους; Λεκλάν , Ζ., «Ο Νείλος, οι Φαραώ και οι θεοί», στο Sartori , Cr ., Sacchi , L. ( επιμ .), Αίγυπτος: οι Φαραώ την εποχή των πυραμίδων. Από την προϊστορία έως το 16ο αιώνα π.Χ., μτφρ . Άννα Κατσιμπίρη , «Η Καθημερινή», Αθήνα 2007, σσ . 17-22.