Κ.Π.Α_Κεφάλαιο 5_"Κοινωνικοποίηση και Κοινωνικός Έλεγχος".pptx

Παρουσίαση του Κεφαλαίου 5 του μαθήματος της Κοινωνικής & Πολιτικής Αγωγής Γ' Γυμνασίου.

1. Κεφάλαιο 5 : Κοινωνικοποίηση και Κοινωνικός Έλεγχος Ζαφράς Ιωάννης, M.Ed.

2. Διδακτικοί Στόχοι κεφαλαίου : Στο τέλος του κεφαλαίου θα γνωρίζετε : Την έννοια και το περιεχόμενο της κοινωνικοποίησης ως διαδικασίας και τους μηχανισμούς που αυτή επιτυγχάνεται Τους φορείς κοινωνικοποίησης Τι είναι κοινωνικός έλεγχος και τα είδη του κοινωνικού ελέγχου

3. 5.1 Έννοια & περιεχόμενο της κοινωνικοποίησης Ο άνθρωπος γεννιέται « tabula rasa » (μτφ. «λευκός χαρτί», «άδειος πίνακας») - John Locke (1632-1704) «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή» - Νίκος Καζαντζάκης Καθώς γεννιόμαστε είμαστε όντα χωρίς διαμορφωμένη προσωπικότητα, χαρακτήρα, αισθητικές προτιμήσεις ή τρόπους συμπεριφοράς. Δε συμμετέχουμε στην κοινωνική ζωή ενώ δε χρησιμοποιούμε ούτε τα στοιχεία του πολιτισμού στον οποίο ανήκουμε : τη γλώσσα, τις αποδεκτές και κατανοητές από τους άλλους χειρονομίες. Τέλος, δε συμμετέχουμε στις διάφορες κοινωνικές ομάδες. https://www.youtube.com/watch?v=722QAvcqd88&ab_channel=KristenFreund Άτομο και Πολιτισμός Ο πολιτισμός είναι ένα συνεχές : είναι κάτι που υπήρχε πριν από εμάς και θα υπάρχει και μετά από εμάς. Είναι το σύνολο των γνώσεων, αξιών και κανόνων συμπεριφοράς και μεταβιβάζεται στο άτομο μέσω της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης.

4. Κοινωνικοποίηση : Ορισμός και χαρακτηριστικά της Κοινωνικοποίηση είναι «η εσωτερίκευση (δηλαδή η αφομοίωση βαθιά μέσα μας) των κοινωνικών αξιών και κανόνων, η αφομοίωση, δηλαδή, από το άτομο, των προτύπων συμπεριφοράς που κάθε κοινωνία ή κοινωνική ομάδα θεωρεί αποδεκτά» Σελ. 38 Μέσα από την κοινωνικοποίηση εξασφαλίζεται η συνέχεια στο χρόνο κάθε κοινωνίας ή κοινωνικής ομάδας, καθώς μεταβιβάζονται οι αξίες, τα πρότυπα συμπεριφοράς και οι γνώσεις της μιας γενιάς στην άλλη. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι ένα άτομο είναι πλήρως κοινωνικοποιημένο, όταν από μόνο του κρίνει μια πράξη ως «σωστή» ή «λανθασμένη», δηλαδή ακούει την εσωτερική φωνή της συνείδησής του και αντίστοιχα προβαίνει σε μια πράξη (π.χ βοήθεια ενός ηλικιωμένου να περάσει το δρόμο) ή όχι (κλοπή ξένης ιδιοκτησίας, αντιγραφή σε διαγώνισμά κλπ.)

5. Χαρακτηριστικά της Κοινωνικοποίησης (μέρος Ι) Είναι μια διαδικασία δυναμική που σημαίνει ότι μεταβάλλεται : Από κοινωνία σε κοινωνία : -π.χ η Αρχαία Αθήνα ανέτρεφε αυτόνομα άτομα με έμφαση στην κλασική παιδεία, ενώ η αρχαία Σπάρτη ανέτρεφε γενναίους πολεμιστές με έμφαση στην πειθαρχία. Από εποχή σε εποχή : η «παιδική ηλικία» δεν υπήρχε στο Μεσαίωνα, καθώς τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία αποκτούσαν εργασία και αναλάμβαναν υποχρεώσεις, σε αντίθεση με τη σημερινή εποχή του 21 ου αιώνα, όπου τα παιδιά απαγορεύεται να εργάζονται κάτω από μια ηλικία και απολαμβάνουν τα προνόμια της παιδικής ηλικίας τους. Από κοινωνική ομάδα σε κοινωνική ομάδα : Οι αλλοδαπής προέλευσης εργάτες σε μια χώρα (Έλληνες εργάτες στη Γερμανία, Αλβανοί εργάτες στην Αγγλία κλπ.) κοινωνικοποιούνται με βάση τους κανόνες της χώρας στην οποία ζουν, αλλά διατηρούν παράλληλα και την κουλτούρα, τα ήθη και τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία στα παιδιά τους, έχοντας έτσι, μια «διπλή» ταυτότητα.

6. Χαρακτηριστικά της Κοινωνικοποίησης (μέρος ΙΙ) Είναι μια διαδικασία διαρκής, που μας συνοδεύει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας,. Καθώς εντασσόμαστε σε κοινωνικές ομάδες από την αρχή, έως το τέλος της ζωής μας, η κοινωνικοποίηση είναι μια διαδικασία που μας συνοδεύει από τη στιγμή που θα γεννηθούμε, έως τη στιγμή που θα πεθάνουμε . Το άτομο εντάσσεται σε διάφορες κοινωνικές ομάδες και καλείται να προσαρμοστεί σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, τα οποία έχουν τους δικούς τους κανόνες : Σχολείο αθλητικές ομάδες δεκαπενταμελή μαθητικά συμβούλια πανεπιστήμιο στρατός (για τα αγόρια) εργασιακό περιβάλλον. Σε όλα τα παραπάνω περιβάλλοντα οι κανόνες είναι διαφορετικοί, οπότε και το άτομο καλείται να επαναλάβει τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωή του .

7. Χαρακτηριστικά της Κοινωνικοποίησης (μέρος ΙΙΙ) Είναι μια διαδικασία αλληλεπίδρασης του ατόμου με το περιβάλλον του, ένας συνεχής «διάλογος» κοινωνίας και ατόμου. Η κοινωνία, μέσα από τις αξίες, τις νόρμες και τους κοινωνικούς κανόνες της επηρεάζει το άτομο. Με τη σειρά της όμως δέχεται και αυτή επιρροές από τα άτομα.

8. 5.2 Φορείς Κοινωνικοποίησης Τι ονομάζουμε φορείς κοινωνικοποίησης ; Ως φορείς κοινωνικοποίησης ονομάζουμε όλους τους θεσμούς και τις ομάδες που επηρεάζουν τη διαδικασία κοινωνικοποίησης ενός ατόμου. Οι φορείς αυτοί μπορεί να είναι : Τυπικοί (οικογένεια, εκπαίδευση, κράτος και γραφειοκρατία, θρησκεία) Άτυποι (παρέα συνομήλικων, κοινωνία των πολιτών κλπ.)

9. Οι φορείς κοινωνικοποίησης και οι λειτουργίες τους ( μέρος Ι)

10. Οι φορείς κοινωνικοποίησης και οι λειτουργίες τους (μέρος ΙΙ)

11. 5.3 Τρόποι Κοινωνικοποίησης Με ποιους τρόπους μπορεί κάθε φορέας να μεταβιβάσει στα άτομα τις αξίες, τις νόρμες και τους κανόνες ; Εντολές και συστάσεις π.χ οι χειρονομίες επιβράβευσης ή αποδοκιμασίας, τα λεκτικά σχόλια των συγγενών (π.χ το μάλωμα ή το μπράβο της οικογένειας) Η ταύτιση με ορισμένα πρόσωπα που η κοινωνία προβάλλει, ώστε να γίνουν πιο ομοιόμορφες οι συμπεριφορές των ατόμων Η κοινωνική κριτική των άλλων στη συμπεριφορά μας, είτε πρόκειται για άτυπη έκφραση (θετική ή αρνητική) είτε για την τυπική έκφραση μέσω της παρέμβασης των θεσμών (έπαινοι ή ποινές)

12. Παραδείγματα τρόπων κοινωνικοποίησης Εντολές / συστάσεις

13. 5.4 Κοινωνικός Έλεγχος Ο κοινωνικός έλεγχος είναι «ένα σύνολο ποινών και επιβραβεύσεων, το οποίο έχει ως στόχο να προλάβει ή να επαναφέρει και να διορθώσει κάθε συμπεριφορά αντίθετη με τους αποδεκτούς κοινωνικούς κανόνες και αξίες» Σε κάθε πράξη σου μέσα στην κοινωνία υπάρχει ο συνεχής «έλεγχος». Καθημερινά, κρίνεσαι για τις πράξεις σου με βάσει ορισμένους κανόνες και πρότυπα συμπεριφοράς: για το ρόλο του μαθητή, του φίλου, της/του αδερφού/αδερφής. Του καλού πολίτη κλπ. Έτσι, ο κοινωνικός έλεγχος που ασκείται έχει τόσο τη μορφή της επιβράβευσης, όσο και της κριτικής.

14. 5.5 Είδη κοινωνικού ελέγχου

15. Αυτοέλεγχος Οι προηγούμενες μορφές ελέγχου που αναφέραμε είναι όλες εξωτερικές, δηλαδή επιβάλλονται κατά κάποιο τρόπο από την κοινωνία στα μέλη της. Υπάρχει, ωστόσο και μια μορφή εσωτερικού ελέγχου, ο αυτοέλεγχος. Ο αυτοέλεγχος είναι η κατάσταση κατά την οποία το άτομο, έχοντας εσωτερικεύσει πλήρως τους κανόνες και τα πρότυπα συμπεριφοράς της κοινωνίας στην οποία ζει δεν έχει πλέον ανάγκη τις εξωτερικές μορφές ελέγχου που επιβάλλονται από την κοινωνία, αλλά συμμορφώνει τη συμπεριφορά του πλήρως με τα πρότυπα της κοινωνίας. Αντιγράφοντας στο τελικό διαγώνισμα μπορώ να έχω μια καλύτερη τελική βαθμολογία στο τρίμηνο, αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Αδικούνται οι συμμαθητές μου και παραβιάζω το σχολικό κανόνα. Αυτή η φωτογραφία από Άγνωστος συντάκτης με άδεια χρήσης CC BY-NC