ХБӨ ЛЕКЦ №7.pptx........................

.

1. ЛЕКЦ №7. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН ТОГТОЛЦООНЫ ЭМГЭГҮҮД Б. БААСАНХҮҮ (АУ МАГИСТР, АХЛАХ БАГШ, КЛИНИКИЙН ПРОФЕССОР)

2. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН ТОГТОЛЦОО ОЛОН ТӨРЛИЙН ГОРМОН (ДААВАР) БИОЛОГИЙН ИДЭВХИТ БОДИС ҮҮС ГЭН ЯЛГАРУУЛДАГ ДОТООД ШҮҮРЛИЙН БУЛЧИРХАЙНУУДЫН НИЙЛБЭР ЦОГЦ ЮМ.

3. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН БУЛЧИРХАЙНУУД GlANDULAE ENDOCRINAE ЦУС ЛИМФ РҮҮ ШУУД ШҮҮРЛЭЭ ЯЛГАРУУЛДАГ БУЛЧИРХАЙНУУД ЮМ.

4. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН ТОГТОЛЦОО НЬ: ГАДААД ОРЧНЫ НӨХЦӨЛ ӨӨРЧЛӨГДӨХӨД БИЕ МАХ БОДИЙН ДОТООД ОРЧНЫ ТОГТВОРТ БАЙДАЛ, ТҮҮНИЙ ҮҮРЭГ АЖИЛЛАГААНЫ ШИНГЭНИЙ ( ХИМИЙН) ЗОХИЦУУЛГЫГ ХАНГАХ МЭДРЭЛИЙН ТОГТОЛЦООТОЙ ХАВСРАН: а. БИЕИЙН ӨСӨЛТ ХӨГЖИЛТ б. БЭЛГИЙН ЯЛГАРАН ХӨГЖИЛТ в. НӨХӨН ҮРЖИХҮЙН ҮҮРЭГ г. ЭНЕРГИ ҮҮСЭХ, ХЭРЭГЛЭГДЭХ, ХАДГАЛАГДАХ д . ХҮНИЙ СЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛИЙН УЛМААС ҮЗҮҮЛЭХ УРВАЛ, СЭТГЭЦИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ТУС ТУС ОРОЛЦДОГ

5. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН БУЛЧИРХАЙНУУД НЬ ШҮҮРЭЛ ЯЛГАРУУЛАХ ТУСГАЙ ЦОРГОГҮЙ. ДААВАР БУЮУ ГОРМОН НЬ: БИЕ МАХ БОДИД ГАДНААС ЗӨӨГДӨН ОРДОГГҮЙ БОДИСЫН СОЛИЛЦООНД КАТАЛИЗАТОРЫН ҮҮРЭГ ГҮЙЦЭТГЭДЭГГҮЙ

6. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН БУЛЧИРХАЙНУУД: ШҮҮРЭЛ ЯЛГАРУУЛАХ ТУСГАЙ ЦОРГОГҮЙ. ДААВАР НЬ: БИЕ МАХ БОДИД ГАДНААС ЗӨӨГДӨН ОРДОГГҮЙ БОДИСЫН СОЛИЛЦООНД КАТАЛИЗАТОРЫН ҮҮРЭГ ГҮЙЦЭТГЭДЭГ ГҮЙ ОНЦЛОГТОЙ.

7. ДОТООД ШҮҮРЛИЙН БУЛЧИРХАЙНУУД ГИПОФИЗ – ӨНЧИН ТАРХИ ЭПИФИЗ – БОРГОЦОГ БУЛЧИРХАЙ БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙ БАМБАЙН ДЭРГЭДЭХ БУЛЧИРХАЙ СЭРЭЭ БУЛЧИРХАЙ НОЙР БУЛЧИРХАЙ БӨӨРНИЙ ДЭЭД БУЛЧИРХАЙ БЭЛГИЙН БУЛЧИРХАЙНУУД: ЭР, ЭМ

8. БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙ GLANDULA THYROIDEA ХҮЗҮҮНИЙ ӨМНӨТ ХЭСЭГТ МӨГӨӨРСӨН ХООЛОЙ, ТӨВӨНХИЙН УРД ХАЖУУД ОРШДОГ. УЛААН ХҮРЭН ӨНГӨ-ТЭЙ, ТАХ ХЭЛБЭРТЭЙ, 25-30 ГРАММ ЖИНТЭЙ. 1. БАРУУН ХЭСЭГ 2. ЗҮҮН ХЭСЭГ 3. ХҮЗҮҮВЧ

9. БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙН ШҮҮРЭЛ ЙОД АГУУЛСАН ГОРМОН: ТЕТРАЙОДТИРОНИН ТРИЙОДТИРОНИН ЭДГЭЭР ДААВРУУД НЬ: ЭСИЙН ЭНЕРГИЙН СОЛИЛЦООГ ХҮЧЖҮҮЛЖ, БЭЛГИЙН БОЙЖИЛТЫГ ДЭМЖИХ, ТӨВ МЭДРЭЛИЙН ТОГТОЛЦООНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ТОГТВОРЖУУЛАН ДЭМЖИХ БОДИСЫН СОЛИЛЦООГ ЗОХИЦУУЛАХ НӨЛӨӨТЭЙ.

10. БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙН ЭМГЭГҮҮД Гипотиреоз Гипертиреоз (Тиреотоксикоз) Аутоиммунный тиреоидит Микседема Кретинизм Диффузный токсический зоб Аденома щитовидной железы Рак щитовидной железы

11. БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙН ҮЙЛ АЖИЛ ЛАГААГ ИДЭВХЖҮҮЛЭГЧ ЭСРЭГ БИЕИЙН НӨЛӨӨГӨӨР ТАРХМАЛААР ТОМОРСОН БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙ ГААС ЯЛГАРАХ ДААВРУУД ТОГТ МОЛ ИХЭЭР ЯЛГАРСНААС ЭРХТЭН ТОГТОЛЦООНД ХОРДЛОГОТ НӨЛӨӨ ҮЗҮҮЛДЭГ, АУТОИММУНЫ ӨВЧ НИЙГ ТАРХМАЛ ХОРДЛОГОТ БАХУУ (ТХБ) ГЭНЭ. ИЛРЭХ ЗОВИУР: СЭТГЭЛ САНАА ТОГТ ВОРГҮЙ, УЙЛАМТГАЙ ЦОЧРОМТГОЙ ТАЙВАН БУС ЗҮРХ ДЭЛСЭХ БАЙНГА ХӨЛРӨХ ХАЛУУЦАЖ БҮГЧИМДЭХ ГАР ХӨЛ САЛГАЛАХ ХООЛНЫ ДУРШИЛ ИХСЭХ, ТУРАХ ҮС УНАХ, ГҮЙЛГЭХ БЭЛГИЙН СУЛРАЛ САРЫН ТЭМДГИЙН АЛДАГДАЛ БУЛЧИНГИЙН СУЛРАЛ НҮД БҮЛТИЙХ, ГЭРЭЛД ГЯЛБАХ, НУЛИМС ГООЖИХ ХУМС ХУГАРАМТГАЙ БОЛОХ

12. ГИПОТИРЕОЗ: БАМБАЙН ДААВРУУДЫН ХЭМЖЭЭ БАГАСАХ, ЭСВЭЛ ОГТ ЯЛГАРАХГҮЙ БОЛСНООС БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ДОРОЙТОЖ, ЭРХТЭН ТОГТОЛЦООНЫ ӨӨРЧЛӨЛТӨӨР ИЛЭРДЭГ ХАМ ШИНЖ ЮМ.

13. ОНОШЛОГОО АНАМНЕЗ: ЗОВИУР... БОДИТ ҮЗЛЭГ: СУДАСНЫ ЦОХИЛТ, ДАРАЛТ... ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЖИЛГЭЭ: БИОХИМИ, ЦЕШ, ДАРХЛАЛЫН, БАМБАЙН ДААВРЫН БАГАЖИЙН ШИНЖИЛГЭЭ: БАМБАЙН ЭХО, ЭКГ, СКАНИРОВАНИЕ,

14. ЭМЧИЛГЭЭ ГИПОТИРЕОЗ БАМБАЙН ДААВАР ОРЛУУЛАХ ЭМЧИЛГЭЭГ НАСАН ТУРШИД... ГИПЕРТИРЕОЗ ЭМИЙН ЭМЧИЛГЭЭ МЭС ЗАСЛЫН ЭМЧИЛГЭЭ ЦАЦРАГ ИДЭВХТ ЙОД 131-ИЙН ЭМЧИЛГЭЭ

15. БАМБАЙН ДЭРГЭДЭХ БУЛЧИРХАЙНУУД GLANDULA PARATHYROIDEA БАМБАЙ БУЛЧИРХАЙН АР ГАДАРГУУД БАЙРЛАСАН ШАР- ХҮРЭН ӨНГӨТЭЙ, 2-8 ХҮРТЭЛ ТООНЫ ЖИЖИГХЭН БУЛЧИРХАЙ НУУД. ПАРАТГОРМОН ЯЛГАРУУЛДАГ. ЭНЭ ГОРМОН НЬ ЦУСАН ДАХЬ КАЛЬЦИЙН ИОНЫ КОНЦЕНТРАЦИЙГ ТОХИ- РОМЖТОЙ ТҮВШИНД БАРЬЖ БАЙДАГ.

16. Gla. parathyroideae superiores Бамбай орчмын булчирхай- Glandulae parathyroideae

17. КАЛЬЦИЙН СОЛИЛЦООНД ОРОЛЦДОГ

18. СЭРЭЭ БУЛЧИРХАЙ - THYMUS ДАРХЛААНЫ ТОГТОЛ -ЦООНЫ ТӨВИЙН ЭРХТЭН. ТИМОЗИН ГОРМОНЫГ ЯЛГАРУУЛДАГ. ЦЭЭЖНИЙ ХӨНДИЙД, ӨВЧҮҮНИЙ АРД ОРШДОГ, ЦАЙВАР ЯГААН ӨНГӨТЭЙ. ДАРХЛАА

19. СЭРЭЭ БУЛЧИРХАЙ- THYMUS lobus dexter lobus sinister

20. НОЙР БУЛЧИРХАЙ - PANCREAS ХОЛИМОГ ШҮҮРЭЛТЭЙ БУЛЧИРХАЙ. ГАДААД ШҮҮРЛИЙН ХЭСЭГ НЬ ХООЛ БОЛОВСРУУЛАЛТАНД ОРОЛЦОЖ, УУРАГ, ӨӨХ ТОС, НҮҮРС-УСЫГ ЗАДЛАХ ОЛОН ТӨРЛИЙН ФЕРМЕНТ АГУУЛСАН ШҮҮСИЙГ ДЭЭД ГЭДСЭНД ДОТООД ШҮҮРЛИЙН ХЭСЭГ НЬ ИНСУЛИН, ГЛЮКАГОН ЗЭРЭГ ГОРМОНУУДЫГ ЦУСАНД ТУС ТУС ЯЛГАРУУЛДАГ.

21. ЧИХРИЙН ШИЖИН ӨВЧИН ИНСУЛИНЫ : ШҮҮРЭЛ БАГАСАХ ҮЙЛДЭЛ АЛДАГД САНААС ЦУСАН ДАХЬ САХАРЫН ХЭМЖЭЭ ИХЭСЧ УЛМААР “ ИХ УУХ - ИХ ШЭЭХ” ХАМ ШИНЖҮҮДЭЭР ИЛЭР ДЭГ БОДИСЫН СОЛИЛ ЦООНЫ ЭМГЭГИЙГ ЧИХРИЙН ШИЖИН ӨВЧИН (ЧШӨ) ГЭНЭ.

22. ОНОШЛОХ, ЭМЧЛЭХ ОНОШЛОГОО: АНАМНЕЗ, ЗОВИУР ЦУСНЫ ЕР.Ш/ГЭЭ ШЭЭСНИЙ ЕР. Ш/ГЭЭ БИОХИМИЙН Ш/ГЭЭ ЭКГ НҮДНИЙ УГ ДУРАНДАХ ГЛЮКОЗ ТОДОРХОЙЛ ЭМЧИЛГЭЭ: ИНСУЛИН ХООЛ ЭМЧИЛГЭЭ ДЭГЛЭМ

23. БӨӨРНИЙ ДЭЭРХИ БУЛЧИРХАЙ – GLANDULAE SUPRARENALIS БӨӨРНИЙ ДЭЭД ТУЙЛД БАЙРЛАДАГ, БАГА ЗЭРЭГ БАРЗГАР ГАДАРГУУТАЙ, ШАРАВТАР ӨНГӨ- ТЭЙ, ГУРВАН ТАЛТ ПИРАМИД ХЭЛБЭР- ТЭЙ, ХОС ЭРХТЭН. ХОЛТОСЛОГ ТАРХИЛАГ БОДИСООС ТОГТОНО.

24. ГОРМОНУУД: ХОЛТОСЛОГ БОДИС: МИНЕРАЛОКОРТИКОЙДУУД ГЛЮКОКОРТИКОЙ-ДУУД БЭЛГИЙН ДААВРУУД ТАРХИЛАГ БОДИС: АДРЕНАЛИН НОРАДЕРНАЛИН

25. БОЛЕЗНЬ АДДИСОНА

26. БЭЛГИЙН БУЛЧИРХАЙ ТӨМСӨГ: АНДРОГЕН- ТЕСТОСТЕРОН ӨНДГӨВЧ: ЭСТРОГЕНҮҮД: а. Эстрон б. Эстриол болон үндсэн даавар- эстрадиол в. Шар биеийн даавар-прогестерон. г.Жирэмслэлтийн үеийн даавар-релаксин

27. БОРГОЦОЙ БУЛЧИРХАЙ- EPIPHYSIS (CORPUS PINEALE) ЗАВСРЫН ТАРХИНЫ ДЭЭД ОРЧИНД ХАМААРДАГ, УЛААН СААРАЛ ӨНГӨТЭЙ БОРГОЦОЙ МЭТ ХЭЛБЭРТЭЙ БУЛЧИРХАЙ ЮМ.

28. ДААВАР- ГОРМОНУУД ЭПИФИЗ МЕЛАТОНИН СЕРОТОНИН

29. ӨНЧИН ТАРХИ - HYPOPHYSIS

30. HYPOPHYSIS lobus anterior

31. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА.