ХБӨ ЛЕКЦ №8.pptx........................

.

1. ЛЕКЦ №8. МЭДРЭЛ БОЛОН МЭДРЭХҮЙН ЭРХТЭН ТОГТОЛ ЦОО, ЭМГЭГҮҮД Б. БААСАНХҮҮ (АУ МАГИСТР, АХЛАХ БАГШ, КЛИНИКИЙН ПРОФЕССОР)

2. МЭДРЭЛИЙН ЭРХТЭН ТОГТОЛЦОО (SYSTEMA NERVOSUM) ХҮНИЙ БИЕИЙН : ӨӨРИЙН БИЕИЙН ДОТООДЫН НЭГДМЭЛ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ХАНГАХ, ӨӨРИЙН ЭРХТНҮҮДИЙГ ХООРОНД НЬ ХОЛБОХ ӨӨРИЙН БИЕИЙГ ГАДААД ОРЧИНТОЙ ХОЛБОХ ӨВӨРМӨЦ ЭРХТЭН ТОГТОЛЦОО БИЙ БОЛСНЫГ “МЭДРЭЛИЙН ЭРХТЭН ТОГТОЛЦОО” ГЭЖ НЭРЛЭДЭГ.

3. МЭДРЭЛИЙН ЭРХТЭН ТОГТОЛЦООНЫ БИЕ МАХБОДИД ГҮЙЦЭТГЭХ ҮҮРЭГ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА НЬ РЕФЛЕКСИЙН ЗАРЧМААР ЯВАГДДАГ. ЭРХТЭН БОЛОН БУСАД ЭРХТЭН ТОГТОЛЦОО НУУДЫГ ЗОХИЦУУЛНА. ГАДААД ОРЧНЫ ӨӨРЧЛӨЛТӨНД БИЕ МАХ БОДИЙГ ДАСГАН ЗОХИЦУУЛНА. УХАМСАРТ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА, ТҮҮНИЙ РЕФЛЕКСИЙН ХАРИУ УРВАЛ ГҮЙЦЭТГЭГ ДЭНЭ. БОЛЖ БУЙ БОЛОН ӨНГӨРСӨН ҮЙЛ ЯВДЛУУД ТӨВ МЭДРЭЛИЙН ТОГТОЛЦООНД “САНАХ ОЙ” БАЙДЛААР ХАДГАЛАГДАНА.

4. ХҮНИЙ БИЕИЙН МЭДРЭЛИЙН ТОГТОЛЦООНЫ ҮНДСЭН НЭГЖ НЬ МЭДРЭЛИЙН ЭС ЮМ МЭДРЭЛИЙН ҮНДСЭН ЭСИЙГ НЕЙРОН ГЭНЭ “NEURONUM “ МЭДРЭЛИЙН ТУСЛАХ ЭСИЙГ НЕЙРОГЛИЙ ГЭНЭ “NEUROGLIA “

5. ЗАХЫН МЭДРЭЛ НЬ ДАРААХИ 3 ХЭСГЭЭС ТОГТОНО. ҮҮНД: МЭДРЭЛ ТӨВ МЭДРЭЛИЙН ГАДНАХ МЭДРЭЛИЙН ЭСҮҮДИЙН ШИРХГҮҮДЭЭС ТОГТОХ БӨГӨӨД ГАДУУРАА УУТТАЙ БАЙДАГ МЭДРЭЛИЙН ЗАНГИЛАА ТӨВ МЭДРЭЛИЙН ГАДНАХ МЭДРЭЛИЙН ЭСҮҮДИЙН БӨӨГНӨРӨЛ ЮМ МЭДРЭЛИЙН ТӨГСГӨЛ ЭРХТНҮҮДИЙН МЭДРЭЛИЙН ЭСҮҮДИЙН СЭРТЭНГҮҮДИЙН ЦОЧРОЛ ХҮЛЭЭН АВАХ ТӨГСГӨЛИЙН ХЭСЭГ ЮМ

6. “ДАДСАН ҮЙЛ – РЕФЛЕКС (REFLEX)”. РЕФЛЕКСИЙН НУМ 3. ТӨВД БОЛОВС РУУЛАХ: ТӨВ 4. ГҮЙЦЭТ ГЭХ ЭРХТЭНД ДАМЖУУЛАХ: УРУУДАХ ЗАМ 5. ГҮЙЦЭТ ГЭХ ЭРХТ НИЙ ХАРИУ: ЭРХТЭН 1. ЦОЧРОЛ ХҮЛЭЭЖ АВАХ: РЕЦЕПТОР 2. ТӨВД ДАМЖУУЛАХ: ӨГСӨХ ЗАМ

7. МЭДРЭХҮЙ ӨНГӨЦ АРЬС, САЛСТАД РЕЦЕПТОР БУЮУ ХҮЛЭЭН АВАГЧ ЭС НЬ БАЙРЛАНА ГҮН ЯС, БУЛЧИН, ШӨРМӨС, ҮЕНД РЕЦЕПТОР БУЮУ ХҮЛЭЭН АВАГЧ ЭС НЬ БАЙРЛАНА УРГАЛ ДОТОР ЭРХТНИЙ БОЛОН СУДАСНЫ ХАНАНД РЕЦЕПТОР БУЮУ ХҮЛЭЭН АВАГЧ ЭС НЬ БАЙРЛАНА

8. МЭДРЭЛИЙН ЭРХТЭН ТОГТОЛЦООНЫ АНГИЛАЛ I.ТӨВ МЭТ 1. ТАРХИ 2. НУГАС II.ЗАХЫН МЭТ 1. НУГАСНЫ 31 ХОС МЭДРЭЛ 2. ТАРХИНЫ 12 ХОС МЭДРЭЛ

9. ТАРХИНЫ АНГИЛАЛ ТАРХИ 1. ИХ ТАРХИ 2. БАГА ТАРХИ 3.БАГАНА

10. ИХ ТАРХИ НЬ ХҮНИЙ МЭДРЭЛИЙН ТОГТОЛЦООНЫ ДЭЭД ТӨВ ЮМ. Хүний тархи гавлын ясны дотор байрлах тул тархины дээд тал: гавлын ясны дотор талын хэлбэртэй байна. Тархины хүндийн жинг биеийн жинд харьцуулж үзвэл хүн дэлхий дээр хамгийн том тархитай юм.

11. ТАРХИНЫ БҮРХҮҮЛ ТАРХИНЫ ХАТУУ БҮРХҮҮЛ (DURA MATER) ТАРХИНЫ ХӨӨСӨН БҮРХҮҮЛ ( ARCHNOIDEA) 3. ТАРХИНЫ ЗӨӨЛӨН БҮРХҮҮЛ (PIA MATER) ХАТУУ БҮРХҮҮЛ ХӨӨСӨН БҮРХҮҮЛ БОР БОДИС ЗӨӨЛӨН БҮРХҮҮЛ ЦАГААН БОДИС

12. ИХ ТАРХИНЫ ТАЛ БӨМБӨЛӨГ ТАЛ БӨМБӨЛӨГ HEMISPHERIUM ХОВИЛ - SULCUS АТИРАА - GYRUS

13. ИНСУЛЬТ INSULTUS (латинаар-ЦОХИЛТ) ГЭСЭН ҮГНЭЭС ГАРАЛТАЙ. ИНСУЛЬТ НЬ ТАРХИНЫ ЦУСАН ХАНГАМЖИЙН ХУРЦ ДУТАГДАЛ БӨГӨӨД МЭДРЭЛИЙН ТАЛААС ГОЛОМТОТ БОЛОН ЕРӨНХИЙ ШИН ЖҮҮДЭЭР ИЛЭРДЭГ, ЭНЭ БАЙДАЛ НЬ 24 БОЛОН ТҮҮНЭЭС ИЛҮҮ ЦАГААР ҮРГЭЛЖИЛБЭЛ ӨВЧТНИЙГ ҮХЭЛД ХҮР ГЭХ АЮУЛТАЙ ЭМГЭГ ЮМ.

14. АНГИЛАЛ

15. ОНОШЛОХ:

16. ТҮРГЭН ТУСЛАМЖ ИРЭХЭЭС ӨМНӨ ЮУ ХИЙХ ВЭ? 1. ЗОГСОЖ БАЙВАЛ СУУЛГА, СУУЖ БАЙВАЛ ХЭВТҮҮЛ 2. ӨНДӨР ДЭРТЭЙ, ХАЖУУ ТАЛААР НЬ ХЭВТҮҮЛ 3. ХУВЦСЫГ СУЛЛА. БҮС, ТЭЛЭЭ БОЛОН ТОВЧИЙГ ТАЙЛ 4. ӨВЧТНИЙ ОРЧИН АГААР САЙТАЙ БАЙХ, АГААРЖУУЛАХ 5. ӨВЧТӨНД ЯМАР НЭГЭН УНД, ХООЛ, ЭМ ӨГЧ БОЛОХГҮЙ 6. ӨВЧТНИЙ ПАСПОРТ БОЛОН БИЧИГ БАРИМТЫГ ОЛЖ БЭЛД

17. Нугас (medulla spinalis): 5 ХЭСЭГ, 31 ҮЕЛЭЛТЭЙ НУГАС НЬ БАГАНА НУРУУНЫ СУВАГ CANALIS VERTEBRALIS -Т БАЙРЛАНА. УРТАВТАР ТАРХИНЫ ШУУД ҮРГЭЛЖЛЭЛ БОЛЖ С1 НУГАЛМЫН ТҮВШНӨӨС ЭХЭЛЖ, L2-Р НУГАЛМЫН ТҮВШИНД CONUS MEDULLARIS БОЛОН ТӨГСӨХ БА ЦААШИД FILUM ТӨГСГӨЛИЙН УТАС НЭРТЭЙ БОЛЖ ҮРГЭЛЖЛЭХ БӨГӨӨД 43-45 СМ ОРЧИМ УРТ, 30-32 ГР ЖИНТЭЙ.

18. НУГАСНЫ БҮТЭЦ БОР БОДИС ЦАГААН БОДИС

19. ТАРХИНЫ 12 ХОС МЭДРЭЛ ҮНЭРИЙН МЭДРЭЛ ХАРААНЫ МЭДРЭЛ НҮД ХӨДӨЛГӨГЧ МЭДРЭЛ БУЛАНЦАР МЭДРЭЛ ГУРВАЛСАН МЭДРЭЛ ГАДАГШЛУУЛАГЧ МЭДРЭЛ НҮҮРНИЙ МЭДРЭЛ

20. ҮРГЭЛЖЛЭЛ: СОНСГОЛ- ТЭНЦВЭРИЙН МЭДРЭЛ ХЭЛ ЗАЛГИУРЫН МЭДРЭЛ ТЭНЭГЧ МЭДРЭЛ НЭМЭГДЭЛ МЭДРЭЛ ХЭЛЭН ДООРХ МЭДРЭЛ

21. ЗАХЫН МЭДРЭЛИЙН ЭМГЭГ VII. n.FACIALIS – ҮРЭВСЭЛ V. n.TRIGEMINUS – СААЖИЛТ

22. МЭДРЭХҮЙН ЭРХТНҮҮД РЕЦЕПТОРЫН ТУСЛАМЖТАЙ ГАДААД ОРЧНООС ЦОЧРОЛЫГ ХҮЛЭЭН АВАХ ЧАДВАРТАЙ ӨВӨРМӨЦ ЭРХТНҮҮДИЙГ МЭДРЭХҮЙН ЭРХТНҮҮД ГЭНЭ. ТОДОРХОЙ ЦОЧРОЛУУДЫГ ХҮЛЭЭН АВАХ РЕЦЕПТОРУУД ТҮҮХЭН ХӨГЖЛИЙН ЯВЦАД ҮҮСЧ , БИЕИЙН ТОДОРХОЙ НЭГЭН ЭРХТЭНД БӨӨГНӨРӨН БАЙРШСНААР ТУХАЙН МЭДРЭХҮЙН ЭРХТЭН БҮРЭЛДЭН ҮҮСДЭГ БАЙНА.

23. ХҮНИЙ БИЕД ӨВӨРМӨЦ МЭДРЭХҮЙН 6 ЭРХТЭН БАЙДАГ. ХАРААНЫ ЭРХТЭН - ГЭРЛИЙН ЦОЧРОЛЫГ СОНСГОЛЫН ЭРХТЭН - ДУУНЫ ЦОЧРОЛЫГ ТЭНЦВЭРИЙН ЭРХТЭН - ВЕСТИБУЛЯР ЦОЧРОЛЫГ ҮНЭРЛЭХ ЭРХТЭН - ҮНЭРИЙН ЦОЧРОЛЫГ АМТЛАХ ЭРХТЭН - АМТЫГ СОМАТОСЕНСОР ЭРХТЭН /АРЬС, БУЛЧИН/-ХҮРЭЛЦЭХҮЙ, ӨВДӨЛТ, ЖИН, ДАРАЛТ, ОРОН ЗАЙД БИЕИЙН БАЙРЛАЛЫН ЦОЧРОЛ, ЧИЧИРГЭЭ ЗЭРЭГ ТОХИРСОН ЦОЧРОЛЫГ…

24. ХАРААНЫ ЭРХТЭН ORGANUM VISUS ГАДААД ЕРТӨН ЦИЙН ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЛИЙН 90% НЬ ХАРААНЫ ЭРХТНИЙ ТУС- ЛАМЖТАЙГААР МЭДРЭЛИЙН ТӨВД ИРДЭГ.

25. Харааны эрхтэн – Organum visus ORGANO ACCESSORIES ТУСЛАХ АППАРАТ BULBUS OCULI НҮДНИЙ АЛИМ - palpebrae - m. bulbi oculi - apparatus lacrimalis

26. Нүдний алим Bulbus oculi

27. BULBUS OCULI- НҮДНИЙ АЛИМ АЛИМЫН БҮРХҮҮЛҮҮД ХАНА НЬ 3 ДАВХАР: 1. ГАДАР- ФИБРОЗОН (ЭВЭРЛЭГ, УУРАГЛАГ) 2. ДУНД- СУДСАН БҮРХҮҮЛ (СОЛОНГОН,СОРМОСЛОГ БИЕ, ЖИНХЭНЭ СУДСАН БҮРХҮҮЛ) 3. ДОТОР-ТОРЛОГ БҮРХҮҮЛ (ЛОНХОНЦОР САВХАНЦАР ЭСҮҮД, ШАР ТОЛБО) ОРШИХУУН НҮДНИЙ ДОТОР УС (ҮҮСЭХ БОЛОН УРСАН ГАРАХ ХЭМЖЭЭ НЬ ТЭНЦҮҮ БАЙДАГ) БОЛОР ( ТУНГАЛАГ ӨНГӨТЭЙ, ГЭРЛИЙГ НЭВТ РҮҮЛНЭ, ХУГАЛНА) ШИЛЛЭГ ( ТУНГАЛАГ ӨНГӨТЭЙ, ГЭРЛИЙГ НЭВТРҮҮЛНЭ, ХЭЛБЭР ДҮРСИЙГ ХАДГАЛНА )

28. ORGANO ACCESSORIES ТУСЛАХ АППАРАТУУД АЛИМЫН БУЛЧИНГУУД 6 БУЛЧИН: ДЭЭД ШУЛУУН ДООД ШУЛУУН ГАДНА ШУЛУУН ДОТНО ШУЛУУН ДЭЭД ТАШУУ ДООД ТАШУУ

29. ORGANO ACCESSORIES ТУСЛАХ АППАРАТУУД НУЛИМСНЫ АППАРАТ НУЛИМСНЫ БУЛЧИРХАЙ НУЛИМСНЫ ЗАМ НУЛИМСНЫ БУЛЧИРХАЙ НУЛИМСНЫ ЗАМ а/ НУЛИМСНЫ ЦЭГ б/ НУЛИМСНЫ СУВАГ b/ НУЛИМСНЫ НУУР г/ ХАМАР-НУЛИМСНЫ СУВАГ 1 2 а б б в г

30. НҮДНИЙ АЯГАНЫ БҮРДЭЛ ЭРХТНҮҮД ЗОВХИ ХӨМСӨГ СОРМОС УХАРХАЙ

31. СОНСГОЛ-ТЭНЦВЭРИЙН ЭРХТЭН

32. Чихний бүтэц А. ГАДНА ЧИХ: ЧИХНИЙ ДЭЛБЭЭ ЧИХНИЙ ГАДНА СУВАГ Б. ДУНД ЧИХ: ХЭНГЭРГЭН /ДУНД ЧИХНИЙ/ ХӨНДИЙ ХӨХЛӨГ /МАСТОЙД/ СЭРТЭН СОНСГОЛЫН ГУУРС В. ДОТОР ЧИХ: ҮҮДЭВЧ , ДУН , 3 ТАЛ ЦАГИРАГ

33. ХЭНГЭРЭГ ХАЛЬС БА СОНСГОЛЫН 3 ЯС

34. ДУНД ЧИХНИЙ ЦОЧМОГ ҮРЭВСЭЛ БАГА НАСНЫ ХҮҮХЭД ИХЭВЧЛЭН ӨВЧИЛДӨГ. ШАЛТГААНЫ 80-90% -ИЙГ АМЬСГАЛЫН ДЭЭД ЗАМЫН ЭМГЭГ ЭЗЭЛНЭ

35. ДОТОР ЧИХ

36. Auris interna labyrinthus membranaceus

37. КОЖА – АРЬС - CUTIS АРЬС НЬ БИЕИЙГ НЭЛЭНХҮЙД НЬ ХУЧИЖ ОРШДОГ МЭДРЭХҮЙН ЧУХАЛ ЭРХТЭН БӨГӨӨД ХҮНИЙ БИЕИЙН АРЬСААР ХУЧИГДСАН НИЙТ ТАЛБАЙ ДУНДЖААР 1.6 М2 БАЙДАГ.

38. АРЬСНЫ ҮҮРЭГ: ГАДНЫ СӨРӨГ НӨЛӨӨНӨӨС ХАМГААЛАХ ДУЛААН ЗОХИЦУУЛАХ АМЬСГАЛАХ ШҮҮРЭЛ ЯЛГАРУУЛАХ ЭНЕРГИЙГ НӨӨЦЛӨХ...

39. АРЬСНЫ ДАЙВАР ЭРХТНҮҮД

40. Glandulae sebacea Арьсны булчирхайнууд m.arrector pili gj.sudoriferii

41. БАЯРТАЙ