K ung papipiliin ka ng isang hayop na sa tingin mo ay sumisimbolo sa iyong pagkatao , ano iyon ? At bakit ?
IBIGAY ANG KAISIPANG MAY KAUGNAYAN SA SALITANG PABULA PABULA
PABULA Ang karaniwang pabula ay mga kuwento na hayop ang gumaganap ngunit kumikilos at nagsasalita na tulad ng tao . Madalas na inilalarawan dito ang dalawang hayop na may magkaibang ugali at nagwawakas ang kuwento na nagwawagi ang may mabuting ugali at nag- iiwan ng aral . Ito rin ay tumutukoy sa pang- araw - araw na buhay sa daigdig ( maliban sa pagsasalita ng mga hayop ), ang mga suliranin ay nilulutas hindi ng mga kababalaghan , na tulad ng mga kuwentong engkantada , kundi sa pamamagitan ng mapanusong paraan , paghahanda , o sa pamamagitan ng matalinong gawa na katulad ng tao sa kanilang paglutas ng suliranin Si Aesop ang tinaguriang Ama ng Pabula .
Ayusin ang mga larawan batay sa wastong pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa pabula . Bigyan ng tamang bilang ang pagkakasunod-sunod na pangyayari . At ikwento sa buong klase .
Ano ang iyong mararamdan kung ikaw ay pinangakuan ng isang tao pero di naman niya natupad ? Gaano ba kahalga para sa iyo ang pagtupad sa pangako ?
Mga Paraan ng Pagpapahayag ng Emosyon o Damdamin Maraming emosyon o damdamin tayong nararamdaman habang binabasa ang pabula . Maaaring hindi pare- pareho sapagkat iba naman ang pananaw ng bawat tao .
Iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng damdamin o emosyo . 1. Mga pangungusap na padamdam - Ito ay mga pangungusap na nagpapahayag ng matinding damdamin o emosyon . Ginagamitan ito ng tandang padamdam (!)
Iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng damdamin o emosyo . Halimbawa : Nakupo , hindi ko maaatim na patayin ang inosenteng sanggol na ito ! Ang sakit malamang ang sariling anak ang pumaslang sa ama !
Iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng damdamin o emosyo . 2. Maikling sambitla - Ito ay mga sambitlang iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng matinding damdamin .
Iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng damdamin o emosyo . Halimbawa : Yeheyy ! Huwag ! Lagot ! Aray ! Aray ! Nasugatan ako ng patalim . Wow! Ang bango ng ulam natin ngayon .
Iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng damdamin o emosyo . 3. Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao - Ito’y mga pangungusap na pasalaysay kaya’t hindi nagsasaad ng matinding damdamin , ngunit ito ay nagpapakita ng tiyak na damdamin o emosyon .
Halimbawa : Kasiyahan : Napakasayang isipin na may isang bata na namang isinilang sa mundo . Pagtataka : Hindi ko lubos maisip kung bakit ipatatapon ng isang magulang ang isang walang kamalay-malay na sanggol . Pagkalungkot : Masakit isiping ang mag ama ay ang nagharap sa isang pagtutunggali . Pagkagalit : Hindi dapat kinikitil ang buhay ng isang sanggol . Pasang-ayon : Tama ang naging desisyon ng pastol na hindi patayin ang bata . Pagpapasalamat : Mabuti na lamang at nakapag-isip ang pastol .
Iba’t ibang paraan ng pagpapahayag ng damdamin o emosyo . 4. Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang Paraan - Ito ay mga pangungusap na gumagamit ng matatalinghagang salita sa halip na tuwirang paraan.
Halimbawa : Kumukulo ang dugo ko kapag naiisip ko ang mga magulang na pinababayaan ang mga anak .. Nakalulungkot isiping ang tauhan ay sumakabilang buhay na.
PAGSASANAY 1. Abot hanggang tainga ang aking ngiti nang muli kong masilayan ang iyong mukha . Maikling sambitla Pangungusap na padamdam Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang Paraan Tukuyin kung anong paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin ang ginamit sa pangungusap .
PAGSASANAY 2. Hindi ko lubos maisip na mas minamahal ng mga kabataan ngayon ang kultura ng ibang bansa kaysa sa ating kultura sa Pilipinas . Maikling sambitla Pangungusap na padamdam Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang Paraan Tukuyin kung anong paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin ang ginamit sa pangungusap .
PAGSASANAY 3. Naku po, Mabuti na lang nakakilala ako ng mabuting tao na katulad mo sa bansang ito ! Maikling sambitla Pangungusap na padamdam Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang Paraan Tukuyin kung anong paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin ang ginamit sa pangungusap .
PAGSASANAY 4. Tama ang iyong naging desisyong bumalik sa Pilipinas . Maikling sambitla Pangungusap na padamdam Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang Paraan Tukuyin kung anong paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin ang ginamit sa pangungusap .
PAGSASANAY 5. Wow! Napakaganda ng tanawin dito sa inyong lugar . Maikling sambitla Pangungusap na padamdam Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang Paraan Tukuyin kung anong paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin ang ginamit sa pangungusap .
Tamang sagot C B D A C
PONEMANG SUPRASEGMENTAL TONO, DIIN AT ANTALA sa pagbigkas
Ang wikang Filipino, gaya ng ibang wika , ay may sariling gramatika , kabilang na rito ang ponema . Ang ponema ay isa sa mga yunit ng tunog na nagpapakita ng kaibahan ng isang salita mula sa isa pang salita ng particular na wika .
Ang wikang Filipino, gaya ng ibang wika , ay may sariling gramatika , kabilang na rito ang ponema . Ang ponema ay isa sa mga yunit ng tunog na nagpapakita ng kaibahan ng isang salita mula sa isa pang salita ng particular na wika . KAHULUGAN NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL
Ang pagkakaiba ng kahulugan ng mga salitang Filipino na " baha " at " bahay " ay bunga ng pagkakaroon ng dagdag na ponemang /y/ sa salitang " bahay ". KAHULUGAN NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL
Sa pagbigkas ng salita nakakapagpahayag tayo ng mga impormasyon na mas higit pa sa kahulugang isinasaad lamang ng bawat salita , gaya ng makabuluhang tunog na tinatawag na ponemang suprasegmental . Ito ay hango sa wikang Griyego , kung saan ang “supra” ay nangangahulugang “ higit ” o sa salitang Ingles ay “above” KAHULUGAN NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL
TONO DIIN ANTALA Tono – pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagbigkas ng pantig ng isang salita . Ang pagbigkas ng salita ay may tono o intonasyon ; may bahaging mababa , katamtaman o mataas . Ang pagbabago ng tuno ay maaaring makapagpahayag ng iba’t ibang damdamin o makapagbigay ng bagong kahulugan . URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL
TONO DIIN ANTALA Nagpapahayag : Maligaya siya . Nagtatanong /Pag- aalinlangan : Maligaya siya ? Nagbubunyi : Maligaya siya ! URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL Halimbawa :
TONO DIIN ANTALA Nagpapahayag : Maligaya siya . Nagtatanong /Pag- aalinlangan : Maligaya siya ? Nagbubunyi : Maligaya siya ! URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL Halimbawa :
TONO DIIN ANTALA URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL INTONASYON AT MAKABULUHANG PATTERN SA PAGSASALITA (GONZALES, 1992) 2. KATAMTAMAN 1. MABABA 3. MATAAS Karaniwang nagsisimula sa ikalawang lebel ang intonasyon ng mga pangungusap . Aabot ito sa ikatlong lebel kapag ang pahayag ay nagtatanong o nagdududa . At ikaunang lebel naman kapag karaniwang nagpapahayag lamang .
TONO DIIN ANTALA URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL NAGPAPAHAYAG/PAGPAPATIBAY/PAGTITIYAK 2. MALI 3. GAYA 1. SIYA 231
TONO DIIN ANTALA URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL NAGTATANONG O NAGDUDUDA 2. MALI 1. GAYA 3. SIYA 213
TONO DIIN ANTALA URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL PADAMDAM/ MASIDHING DAMDAMIN 1. MALI 2. GAYA 3. SIYA 123
TONO DIIN ANTALA URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL PADAMDAM/ MASIDHING DAMDAMIN 1. TA 2. LA 3. GA! 123 TALAGA
TONO /DIIN ANTALA Diin – ito ay ang bigat ng pagbigkas ng pantig na maaaring makapag-iba sa kahulugan ng mga salita , maging ang mga ito man ay magkapareho ng baybay . Maaaring gamitin sa pagkilala ng pantig na may diin ang malaking titik . URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL
URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL PUno puNO TAyo TAsa taSA taYO BAsa baSA TUbo tuBO SAya PIto piTO saYA
saLA SAla
URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL buhay - hindi patay (alive) buhay – karanasan ng tao / pagkalalang sa tao (life) buHAY BUhay
TONO DIIN /ANTALA Antala – saglit na pagtigil sa pagsasalita upang mas maunawaan ang mensaheng nais ipabatid . May hinto bago magsimula ang isang pangungusap at may hinto rin pagkatapos nito . May hinto rin sa loob ng pangungusap kung may kailangang ihiwalay na mga ideya upang higit na maunawaan ang nais ipahayag . URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL
URI NG PONEMANG SUPRASEGMENTAL Kuwit (,) ang ginagamit sa hintog ito na sinisimbolo ng (/). Tuldok (.) = (//) Hindi siya si Jose. Hindi, siya si Jose Hindi siya , si Jose. Halimbawa :
LAGYAN NG TAMANG PATTERN ANG SALITANG NAKASALUNGGHUHIT AT IBIGAY ANG TAMANG BILANG. Ang kaniyang ginawa ay mabuti . Sino ba sa inyo ang kumuha ? Talaga ! Nanalo si Juan sa Lotto? Totoo ? Oo , mahal ka niya . Mahal ka niya , iyon ang totoo . PAGSASANAY 1
Panuto : Bilugan ang wastong bigkas at diin ng salita ayon sa isinasaad ng pangungusap . Mabuti na lamang at siya ay ( buHAY , Buhay ) Ang ( BUhay , buHAY ) ng tao ay parang gulong . Napakasarap ng ( gaBI , GAbi ) sa sinigang na baboy . Magtatapat na siya mamayang ( gaBI , Gabi) ng kaniyang nararamdaman . Hindi kompleto ang ( taLA , TAla ) ko ng mga iskor sa Filipino 9. Maliwanag ang ( taLA , Tala) sa gabi . ( mang Ga ga mot, mang ga GA mot) ako ng mga sugatang sundalo , sasama ka ba ? Ako ay isang ( mang GA ga mot, mang ga GA mot) ng mga batang may sakit . Isuot mo Ineng ang pinakamaganda mong ( SAya , saYA ). Sobrang ( SAya , saYA ) ko nang ika’y aking makita . PAGSASANAY 2
Ipinakikilala mo ang iyong ama sa iyong mga kaibigan . Tinyente Juan Tomas ang aking ama . Tinyete Juan Tomas/ ang aking ama . Tinyente Juan/ Tomas/ ang aking ama . Tinyente /Juan/ Tomas/ ang aking ama . 2. Kanina mo pa inutusan ang iyong kapatid , nagagalit ka na. Bakit / ngayon ka lamang ? Bakit ngayong ka lamang ! 3. Dumating na si Gng . Molina at tinatawag na ang kaniyang mga anak . “Baby Menchie / narito na si Mommy.” “Baby/ Menchie / naririto na si Mommy.” 4. Sinasabi ang buong pangalan ng tiyuhin . Tito Jose/ Marie ang pangalan niya . Tito Jose Marie ang pangalan niya . Tito/Jose Marie ang pangalan niya . 5. Ipinakikilala sa magandang babae si Jose. Magandang babae si Jose Maganda / babae si Jose Magandang babae / si Jose Panuto : Bilugan ang titik ng tamang hinto / antala na angkop gamitin sa bawat pahayag . PAGSASANAY 3
Tama ba ang naging hatol ng kuneho sa suliranin ng tigre at ng lalaki ? Bakit ? Kung ikaw ang hahatol sa sitwasyon , gagawin mo rin ba ang ginawa ng kuneho ? Ipaliwanag . Magbigay ng isang kasabihang maaaring mahalaw sa pabulang nabasa . Ipaliwanag . Sa iyong palagay , kung nakapagsasalitang muli ang mga nilalang sa kalikasan natin ngayon , ano kaya ang kanilang hatol sa ating mga tao ? Bakit ? Bilang kabataan na pag-asa ng bayan, ano ang maimumungkahi mo upang maiwasan ang pang- aabuso sa sumusunod : A. Hayop B. Kalikasan 6. Mahihinuha mo ba sa pabulang ito ang kultura at kaugalian ng mga taga -Korea? 7. Bakit mahalagang pag-aralan ang pabula ? "ANG HATOL NG KUNEHO" Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat Mula sa Korea (Pabula) Panuto: Basahing mabuti ang kwento at sagutin ang mga sumusunod na katanungan.