Bài giảng Nhi khoa (100 trang) - bản cut chưa đầy đủ
HongHuynh22
2 views
100 slides
Apr 10, 2025
Slide 1 of 100
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
About This Presentation
Textbook
Slide Content
A
- Chyp MRI bung ngäy cáng duge str dung trong chin doin dau bung cáp do
dng ghy nhiém xa cho tr. C gid ii ang ty CT 6 bung Khi dh gd ngusén nn
dau bung cp.
43.4. Chi din xt nghióm theo anh treng dau bung
Bing 8.4. Chinn at gti tho In ran dau bung vá cebu hin km hoo
tu ehümg Xétnghiém
‘Bau bung ving trong v va tri rn | Che náng gan. u (amylase, pase) v ibm bung
(kom theo nó)
‘Bau quan dn va lan a ‘Ging thie miu, gn gil 0, dug más ng phán ch
rude bu, age hong im in du.
‘Dau hb chou ph “Gang tie más, mau ling, CRP, calprotectn ph, su
am, cy im Yersin
‘Bau bung ving haw ng pn tic nur tb, it am
au ving sin dye, ra ich Amo | Sibu am bung
‘Bau dung + nôn mau “Gong tie mâu, ende näng gan ty (amylase, paso) vd
‘seu dm bung.
‘Bau bung + ingodi phan mu ‘Ging thre más, mäu lg, GRP, eairolecin pin,
‘BUN, coat, sau im, chyphän, ©. defi
“Tide miu, dau ving hong va tn | Täng phan ich ru tu, chy nude o, si am, nd
ong mu. tp CT bung.
Tu da Din ll 4d, aang mu, ur lu
‘Dau bung + aly sit ein hode chim | Cóng thie más, máu lng, CRP, caiprotctin phn
tng tong
iu chy King Kém theo 96thoge la | Tim kÿ sin ring tong phn
mau
5. CHAN BOAN BAU BUNG CAP
“Truc mét bién ni dau bung cáp inh, cn chin don mic a dau bung cp.
nguyén anni hay ngosi os va chin doin pn Dit
5.1. Chán doán mére 49 dau bung cáp
= Mi ng (ben Khim Ii theo i). Bau mn, nh hug ti sn hot, host
ng ca tré, pi hop vi benh hg, Hin tinh
Mi 9 vir (oth theo di phöng km). Bow bung anh hg i fi bot
[do host tr, ninmg gly kh6 chiu, qudy khée, phöi hop vói tigu ching nbiém
0 ten sip that Dung trade dé.
101
- Chyp MRI bung ngäy cáng duge str dung trong chin doin dau bung cáp do
dng ghy nhiém xa cho tr. C gid ii ang ty CT 6 bung Khi dh gd ngusén nn
dau bung cp.
43.4. Chi din xt nghióm theo anh treng dau bung
Bing 8.4. Chinn at gti tho In ran dau bung vá cebu hin km hoo
tu ehümg Xétnghiém
‘Bau bung ving trong v va tri rn | Che náng gan. u (amylase, pase) v ibm bung
(kom theo nó)
‘Bau quan dn va lan a ‘Ging thie miu, gn gil 0, dug más ng phán ch
rude bu, age hong im in du.
‘Dau hb chou ph “Gang tie más, mau ling, CRP, calprotectn ph, su
am, cy im Yersin
‘Bau bung ving haw ng pn tic nur tb, it am
au ving sin dye, ra ich Amo | Sibu am bung
‘Bau dung + nôn mau “Gong tie mâu, ende näng gan ty (amylase, paso) vd
‘seu dm bung.
‘Bau bung + ingodi phan mu ‘Ging thre más, mäu lg, GRP, eairolecin pin,
‘BUN, coat, sau im, chyphän, ©. defi
“Tide miu, dau ving hong va tn | Täng phan ich ru tu, chy nude o, si am, nd
ong mu. tp CT bung.
Tu da Din ll 4d, aang mu, ur lu
‘Dau bung + aly sit ein hode chim | Cóng thie más, máu lng, CRP, caiprotctin phn
tng tong
iu chy King Kém theo 96thoge la | Tim kÿ sin ring tong phn
mau
5. CHAN BOAN BAU BUNG CAP
“Truc mét bién ni dau bung cáp inh, cn chin don mic a dau bung cp.
nguyén anni hay ngosi os va chin doin pn Dit
5.1. Chán doán mére 49 dau bung cáp
= Mi ng (ben Khim Ii theo i). Bau mn, nh hug ti sn hot, host
ng ca tré, pi hop vi benh hg, Hin tinh
Mi 9 vir (oth theo di phöng km). Bow bung anh hg i fi bot
[do host tr, ninmg gly kh6 chiu, qudy khée, phöi hop vói tigu ching nbiém
0 ten sip that Dung trade dé.
101
= Mit 49 ning (ln vo vign theo div ibn ui cp et).
+ Bau hi, lién tye hof thy con dy, é quáy khöc a het, hing ning (6
hot dng tr khöng di hoc hfe choi binh bn.
++ An bung ng 6 i tang tod thn aw: má mure, bi, ng im, hôn mé,
‘cig ching ni khudn náng.
= Mite 49 rt ning (cin vio cp ei, didu ti tch cue). Bau lin wo, ing con
ay sho, ha Muyét 6, ré phi ni tg gig, Ke gp voi més bah nm kn rt
näng, tré kich thich vát vá hay li bi thé 0 - suy thé.
52. Chán don dau bung do nguyen nhdn nó hay ngoai khoa
DE chin doin dau bung cin tong hop Két qui höi bean v Khim tim sing dd
pha log daw bu do nguyéa nbn ngogi Khoa hay nÿi khos. Khi chua thé phin din
Guge dau bung nôi hay ngogi kon cin tip tye theo dB cho 1 Ki có thé phän logi
Auge 15 ring.
Bang 82. Gée du higu gu ching got ehdn don nguyón nhan
dau bung ni hay ngoa Khoa
re oe anse
que a _|Bsrggtnbrandeuinis
tina” | eva aang enh a Ina
Once wen fg on etn tn te
Non ra mat cubes:
ps Tot gon o amant
Cotman
Taam | Ut En
u ‘Bung chuóng ‘Tiéng nhu dng ruft binh thug
‘Mt ting nhu dong rußt hoge nhu dng | Khöng tháy khôi bât iheröng.
rs
Bung cing nhu 95
dmg où pin ing rro
Taam | Sg cma Tay tals ws we ing a
athe Bien giál ad ‘aan
(Chie ning gan, than oy
Töng phn ich nu u
Sión am bung,
hp bung khöng chun bi
102
+ Bau hi, lién tye hof thy con dy, é quáy khöc a het, hing ning (6
hot dng tr khöng di hoc hfe choi binh bn.
++ An bung ng 6 i tang tod thn aw: má mure, bi, ng im, hôn mé,
‘cig ching ni khudn náng.
= Mite 49 rt ning (cin vio cp ei, didu ti tch cue). Bau lin wo, ing con
ay sho, ha Muyét 6, ré phi ni tg gig, Ke gp voi més bah nm kn rt
näng, tré kich thich vát vá hay li bi thé 0 - suy thé.
52. Chán don dau bung do nguyen nhdn nó hay ngoai khoa
DE chin doin dau bung cin tong hop Két qui höi bean v Khim tim sing dd
pha log daw bu do nguyéa nbn ngogi Khoa hay nÿi khos. Khi chua thé phin din
Guge dau bung nôi hay ngogi kon cin tip tye theo dB cho 1 Ki có thé phän logi
Auge 15 ring.
Bang 82. Gée du higu gu ching got ehdn don nguyón nhan
dau bung ni hay ngoa Khoa
re oe anse
que a _|Bsrggtnbrandeuinis
tina” | eva aang enh a Ina
Once wen fg on etn tn te
Non ra mat cubes:
ps Tot gon o amant
Cotman
Taam | Ut En
u ‘Bung chuóng ‘Tiéng nhu dng ruft binh thug
‘Mt ting nhu dong rußt hoge nhu dng | Khöng tháy khôi bât iheröng.
rs
Bung cing nhu 95
dmg où pin ing rro
Taam | Sg cma Tay tals ws we ing a
athe Bien giál ad ‘aan
(Chie ning gan, than oy
Töng phn ich nu u
Sión am bung,
hp bung khöng chun bi
102
A
53. Chin doo nguytn nhán dau bung chp the tdi vA me 49 näng
Bing 3. Ch dosn nguytn nn ds bung too til vb mi ning
Daukinangan | Daukimamtikkea | —Baubungngaql | Bree nio
e er pl EA | “ad es hour
‘lp cow
ETT
Thee abt] Wind oo [Rap oi dal ww] Woogie do dy
O o | Pan aa bang bb | ve an
Ten Vo yao | on Bau bg o Uk ud
Long rare Tran deh mang tn | on
Aer udn no | ain Toto
só ng dom sono
Tew shang =
Vans E Gl tba Diane ive in
Fe Mest! Bb dng rp arose
frei Bg es hu | Pi tg | Ta
son Vi e cy ru do
Sain, ieh cho ws
am yp
Ble ching cla et
Sy ang
vt
bn day rt do
rh ule
Bb tm
vin gan
Eu
Vs | iy ap ea có Ve pete
À [ai eng ca vam | bn chong ent y= 4
| lé Blé ching cia et tne
admtnnoan andy. abcde tue phn
“he rat 0 ln not Ln, lt un ut)
an une ‘bung toh
Tost ben ooh | Hlth mch nan iin oud tng
pr rar
fe cain ca ben | il de dy ru do
a | cdo
Bet tm
Vin
Sour
61. Mie tu ib ti
Me ti id ri mt tb dau bung cp i Kg 5 st mi bg fp ei
moi kon, chin dokn se in ngyén an du bung ep v lu theo ngayén an,
103
53. Chin doo nguytn nhán dau bung chp the tdi vA me 49 näng
Bing 3. Ch dosn nguytn nn ds bung too til vb mi ning
Daukinangan | Daukimamtikkea | —Baubungngaql | Bree nio
e er pl EA | “ad es hour
‘lp cow
ETT
Thee abt] Wind oo [Rap oi dal ww] Woogie do dy
O o | Pan aa bang bb | ve an
Ten Vo yao | on Bau bg o Uk ud
Long rare Tran deh mang tn | on
Aer udn no | ain Toto
só ng dom sono
Tew shang =
Vans E Gl tba Diane ive in
Fe Mest! Bb dng rp arose
frei Bg es hu | Pi tg | Ta
son Vi e cy ru do
Sain, ieh cho ws
am yp
Ble ching cla et
Sy ang
vt
bn day rt do
rh ule
Bb tm
vin gan
Eu
Vs | iy ap ea có Ve pete
À [ai eng ca vam | bn chong ent y= 4
| lé Blé ching cia et tne
admtnnoan andy. abcde tue phn
“he rat 0 ln not Ln, lt un ut)
an une ‘bung toh
Tost ben ooh | Hlth mch nan iin oud tng
pr rar
fe cain ca ben | il de dy ru do
a | cdo
Bet tm
Vin
Sour
61. Mie tu ib ti
Me ti id ri mt tb dau bung cp i Kg 5 st mi bg fp ei
moi kon, chin dokn se in ngyén an du bung ep v lu theo ngayén an,
103
6.2. Piéu tri dau bung cáp.
= Quan trong abt did tico nguyén nhän,
= 6 tré có các bién hign dau bung nghi ng’ do nguyén nhán ngogi khoa, cán
riarih chông hpi chin các be si chuyén Khoa ngogi, sin vá thin tit nifu sau khi benh
nha di duge én dinh v tinh trang mit nu, din gai vá st dung thube gläm dau phd
hop. Néu bgohnhán dupe xée dah có tinh tang cp cn ngosi Khos, cn did to
chi dinh cia các bác ST chuyén khoa ngogi, sin khoa hofe thin tik ni£u.
~ Sau khi tré dá duge logi tri các cáp cüru ngogi khoa vá tinh trang bénh ngi khoa.
ning, tr cin duge theo dB gico sö y t, ti Khim thing xuyén vá inh gi ai cho
dön khi i trang dau duge gi qui
Nöu biéu hién dau cia tr ting hon hoj xuát hién thém các trigu chimg mó, tré
nde din gid li mgt che hg thing dé xe in nguyEn nn va did ph hop.
= Chi din ir dung tue giám dan cho té dau bung cáp cón han ché, lib thube
güäm dau côn tháp va thwöng khong dat duge higu quá giäm dau t6i da do các bác sí lo
gai vigo sir dung thude sé läm mó nhat céc biéu hién lim sing hoe gia ting các bién
chimg cia dau byng né chin dodn chi xée bi wi hoën. Kö qu tr mg 6 thir nhigm
lim sing cho thiy si dung thube giám dau có kim sodt hop I két hop vói thin Kim
‘im sing cán tha cho phép chin doân nguyén nhän ehh xée vá ban hon, Trong mgt
phn tich h£ thing vé higu qua giám dau cia các thube, sit dung tube giám dau có
‘opioid cho két qua chán doán nhanh va chinh xác hon, ngay cá & nhôm tré bj viém rugt
tha cÄp cng khöng lim gi ing nguy co thing hoe dp xe rut hie,
= Theo nguyén tie chung gi dau tó da cho té cn due xem 14 mye tu aida
tr quan trong va vn dé an ton 6 thé dt due nu thi Khim té hröng xuyén.
= Néu té Không 06 ce biéuhién cp ci, sit dung hubs theo kin nghigm da
icén cé trigu hímg có thé à du te phi hop eho ede inröng hp dau bung efp nhe va
vin chua xée dink duge mguyén nhán. Vói các bénh nhän có bién hién dau bung ving
thon vi hoge ténrén hoj kém thoo khö ic, sl ng tudo gim té acid 06 thé Là
cách tip cn ban du hp If. C6 thé sir dung thus lim mém phn hofe nhugn ting
cho các bénh nhán có tbn sit tho bön, dai tga phän rán vá dau hofe só thay khdi u ph
ving hó chf tri hofe havi Khi dé cin dn gis thay abi cia tig ching dau bung
sau ki tr da tiga hé phn rán. Truëng hop tré có dau bung ving havi kiéu co tit, an
ta va Khóng kém theo téo bön, các trigu chimg bung ngogi khoa hay di ngoái phân
mâu, có thé chi dinh thude giäm nu dóng hoge chóng co thit, Theo döi chät ché va
inh gi ai din bin dau ca ré cng nr cc bién ign lim sing ke ktm theo lt
«quan trgng ö nhöm tré dupe did ti if ching,
104
= Quan trong abt did tico nguyén nhän,
= 6 tré có các bién hign dau bung nghi ng’ do nguyén nhán ngogi khoa, cán
riarih chông hpi chin các be si chuyén Khoa ngogi, sin vá thin tit nifu sau khi benh
nha di duge én dinh v tinh trang mit nu, din gai vá st dung thube gläm dau phd
hop. Néu bgohnhán dupe xée dah có tinh tang cp cn ngosi Khos, cn did to
chi dinh cia các bác ST chuyén khoa ngogi, sin khoa hofe thin tik ni£u.
~ Sau khi tré dá duge logi tri các cáp cüru ngogi khoa vá tinh trang bénh ngi khoa.
ning, tr cin duge theo dB gico sö y t, ti Khim thing xuyén vá inh gi ai cho
dön khi i trang dau duge gi qui
Nöu biéu hién dau cia tr ting hon hoj xuát hién thém các trigu chimg mó, tré
nde din gid li mgt che hg thing dé xe in nguyEn nn va did ph hop.
= Chi din ir dung tue giám dan cho té dau bung cáp cón han ché, lib thube
güäm dau côn tháp va thwöng khong dat duge higu quá giäm dau t6i da do các bác sí lo
gai vigo sir dung thude sé läm mó nhat céc biéu hién lim sing hoe gia ting các bién
chimg cia dau byng né chin dodn chi xée bi wi hoën. Kö qu tr mg 6 thir nhigm
lim sing cho thiy si dung thube giám dau có kim sodt hop I két hop vói thin Kim
‘im sing cán tha cho phép chin doân nguyén nhän ehh xée vá ban hon, Trong mgt
phn tich h£ thing vé higu qua giám dau cia các thube, sit dung tube giám dau có
‘opioid cho két qua chán doán nhanh va chinh xác hon, ngay cá & nhôm tré bj viém rugt
tha cÄp cng khöng lim gi ing nguy co thing hoe dp xe rut hie,
= Theo nguyén tie chung gi dau tó da cho té cn due xem 14 mye tu aida
tr quan trong va vn dé an ton 6 thé dt due nu thi Khim té hröng xuyén.
= Néu té Không 06 ce biéuhién cp ci, sit dung hubs theo kin nghigm da
icén cé trigu hímg có thé à du te phi hop eho ede inröng hp dau bung efp nhe va
vin chua xée dink duge mguyén nhán. Vói các bénh nhän có bién hién dau bung ving
thon vi hoge ténrén hoj kém thoo khö ic, sl ng tudo gim té acid 06 thé Là
cách tip cn ban du hp If. C6 thé sir dung thus lim mém phn hofe nhugn ting
cho các bénh nhán có tbn sit tho bön, dai tga phän rán vá dau hofe só thay khdi u ph
ving hó chf tri hofe havi Khi dé cin dn gis thay abi cia tig ching dau bung
sau ki tr da tiga hé phn rán. Truëng hop tré có dau bung ving havi kiéu co tit, an
ta va Khóng kém theo téo bön, các trigu chimg bung ngogi khoa hay di ngoái phân
mâu, có thé chi dinh thude giäm nu dóng hoge chóng co thit, Theo döi chät ché va
inh gi ai din bin dau ca ré cng nr cc bién ign lim sing ke ktm theo lt
«quan trgng ö nhöm tré dupe did ti if ching,
104
==
a
LESA ER
‘TALLIEU THAM KHAO
1. Nguygn Gia Khénh (2013), Bi ging Nhi Khoa tp 1, Nha xut bin Y hoe, HANG:
2. Mark I Neuman, Emergency evaluation of the child with acute abdominal pan,
Uptodate. 2019.
3. Mark I Neuman.Causes of acute abdominal pain in children and adolescents.
Uptodate 2019.
4. Hijar NM, Friesen CA. Managing acute abdominal pain in pediatric. patients:
current perspectives. Pediatric Health, Medicine and Therapeutics 2017:8: 83-91
5. Joon Sung Kim Acute Abdominal Pain in Children. Pediatr Gastroenterol
Hepatol Nutr 2013 Dec; 16(4) 219-224,
6 Robert D. Baker. Acute Abdominal Pain. Pediatrics
2018, 39 (3) 130-139; DOL: htips:/doi.ong/10.1542/pir-2017-0089.
7. Kuolen Tsao and Kathryn Tinsley Anderson, Assessment of abdominal pain in
children. BM] Best Practice. Jun 22, 2018.
Review March
105
a
LESA ER
‘TALLIEU THAM KHAO
1. Nguygn Gia Khénh (2013), Bi ging Nhi Khoa tp 1, Nha xut bin Y hoe, HANG:
2. Mark I Neuman, Emergency evaluation of the child with acute abdominal pan,
Uptodate. 2019.
3. Mark I Neuman.Causes of acute abdominal pain in children and adolescents.
Uptodate 2019.
4. Hijar NM, Friesen CA. Managing acute abdominal pain in pediatric. patients:
current perspectives. Pediatric Health, Medicine and Therapeutics 2017:8: 83-91
5. Joon Sung Kim Acute Abdominal Pain in Children. Pediatr Gastroenterol
Hepatol Nutr 2013 Dec; 16(4) 219-224,
6 Robert D. Baker. Acute Abdominal Pain. Pediatrics
2018, 39 (3) 130-139; DOL: htips:/doi.ong/10.1542/pir-2017-0089.
7. Kuolen Tsao and Kathryn Tinsley Anderson, Assessment of abdominal pain in
children. BM] Best Practice. Jun 22, 2018.
Review March
105
DAU BUNG MAN TINH Ö TRE EM
MYCTIBU HOC TAP
1. Trinh bay deve dinh nghia dau bung man tinh
Trinh bay duge ca ché bénh sinh ci dau bung mon tink ö tré em.
Trinh böy dupe nguyen nhän dau bung man tn
Tiép cán chin doän dupe deu bung man tin 6 tré em.
Drink by dupe nguyen te di tr dau bung man th che ning.
1. DAI CUONG
‘Dau byng I tinh trang bgah 1 Kh phô bién & ré em vöi ce me 46 Ke nau.
Pau bung man hay dau byng tál dién Auge dj nga ki dau bung xäy ra fe mht 1 ln
‘mdi tun trong it nhät2 thing. Bau bung có thé lim tr phi dén Khim trong ih rang
ip cru hofe cing ci atin tang bénh thoéng que lam cho hon nia sb rd más dau
bung ti dién khöng dye da dí Khim tai ás co só y té, Dau bung ti din 6 té em Là
vn dé ug sip db vöi ede nha thye hinh lim sing v cc be sf nhi Khoa, K&t qu
che nghién ete odng ding cho thiy 10% dén 20% 1 Ka ti di hoc bi dau bung
thème xuyén gäy anh hung dén ede sinh host binh thing cie tr. Theo Két qui
nghign in cia möt nhôm te gid tai Na Uy, hu ht cfc trang hop dau bung man th
Rojo tái din không do bénh thyc thé. 87% tré dau byng có 1 tiéu chi hay nhiéu hon cia
ról logntiéu héa chie ning (functional gastrointestinal disorders) trong ln Khám däu
Sin vá theo thoi gan, 6 16 té duge chán doán dau bung ché näng thay di chin doán
sang au byng do nguyén nhän thy thé chi chim 1 dé 2%.
2. BINH NGHIA
‘Theo tión chun cia Apley, dau bung man hay dau bung di din dupe dink nghia
18 Ki tr có ft nt 3 com dau bung tong höi gian tá 1 3 thing vá dau d mike dd
ning di dé anh hung dén host dóng binh thing cia ré mr hoe tp, än uöng, vai
choi.
3. SINH BENH HOC DAU BUNG TAI DIÉN O TRE EM
sa
Ping cám giée dau nôi tang va vai (rd cúa truc náo - rußt
Trong nhüng tháp ky truóc, ting cám giác dau n$i tang duge xem là nguyén nhân
quan trong trong dau bung ti dida khöng chi rn ngudi m má cón 616 em. Dau bung
‘man tinh thuëng do sy nhay cám cúa các thin kinh huóng tim nôi tang dói vói áp hye
va tinh trang cing, chung Ó duëmg tu höa (ing nhay cim dau tin phat) va sy trayén
thông tin dau bj Khuéch dpi böi hg thing kich thich Khóng die higu cia no bo (ting
nhay cám dau thir phät). Khi xung dông dau & trung täm kich thich dü manh, thóng tin
106
MYCTIBU HOC TAP
1. Trinh bay deve dinh nghia dau bung man tinh
Trinh bay duge ca ché bénh sinh ci dau bung mon tink ö tré em.
Trinh böy dupe nguyen nhän dau bung man tn
Tiép cán chin doän dupe deu bung man tin 6 tré em.
Drink by dupe nguyen te di tr dau bung man th che ning.
1. DAI CUONG
‘Dau byng I tinh trang bgah 1 Kh phô bién & ré em vöi ce me 46 Ke nau.
Pau bung man hay dau byng tál dién Auge dj nga ki dau bung xäy ra fe mht 1 ln
‘mdi tun trong it nhät2 thing. Bau bung có thé lim tr phi dén Khim trong ih rang
ip cru hofe cing ci atin tang bénh thoéng que lam cho hon nia sb rd más dau
bung ti dién khöng dye da dí Khim tai ás co só y té, Dau bung ti din 6 té em Là
vn dé ug sip db vöi ede nha thye hinh lim sing v cc be sf nhi Khoa, K&t qu
che nghién ete odng ding cho thiy 10% dén 20% 1 Ka ti di hoc bi dau bung
thème xuyén gäy anh hung dén ede sinh host binh thing cie tr. Theo Két qui
nghign in cia möt nhôm te gid tai Na Uy, hu ht cfc trang hop dau bung man th
Rojo tái din không do bénh thyc thé. 87% tré dau byng có 1 tiéu chi hay nhiéu hon cia
ról logntiéu héa chie ning (functional gastrointestinal disorders) trong ln Khám däu
Sin vá theo thoi gan, 6 16 té duge chán doán dau bung ché näng thay di chin doán
sang au byng do nguyén nhän thy thé chi chim 1 dé 2%.
2. BINH NGHIA
‘Theo tión chun cia Apley, dau bung man hay dau bung di din dupe dink nghia
18 Ki tr có ft nt 3 com dau bung tong höi gian tá 1 3 thing vá dau d mike dd
ning di dé anh hung dén host dóng binh thing cia ré mr hoe tp, än uöng, vai
choi.
3. SINH BENH HOC DAU BUNG TAI DIÉN O TRE EM
sa
Ping cám giée dau nôi tang va vai (rd cúa truc náo - rußt
Trong nhüng tháp ky truóc, ting cám giác dau n$i tang duge xem là nguyén nhân
quan trong trong dau bung ti dida khöng chi rn ngudi m má cón 616 em. Dau bung
‘man tinh thuëng do sy nhay cám cúa các thin kinh huóng tim nôi tang dói vói áp hye
va tinh trang cing, chung Ó duëmg tu höa (ing nhay cim dau tin phat) va sy trayén
thông tin dau bj Khuéch dpi böi hg thing kich thich Khóng die higu cia no bo (ting
nhay cám dau thir phät). Khi xung dông dau & trung täm kich thich dü manh, thóng tin
106
ng
mg
ie
Bas
|
|
dau sE duge dín tayén dén 66 phn tiép nbán & ving cám gide cia vó no réa vin
cua ni nude va gta. Ó re có kh ning dé ph 6, cé tn higu ety trán ea nto
9 6 thé im cá dn tuyén dau tr tung tim ich hich 3 nfo ita dén ving cm gio
cia vó näo. Ngugo li, cé tr dA ri qua cc kinh nghigm dau trong qua Kl, kh
ring di phó kém, có sy mong chs xut higo cám gc dau, inh tang mêt möi vá cie
«din truydn trim cm ir thly tán có thé lam gia ting din truyén dau tir cdo tung tam
Lich ich ndo su vá cám nbn dau ting len & ving vó cäm gio. Tre ck näng dBi
phó kém, cáng thing & truémg hoc hay xä hôi, hoëc có kém rói logn sire khôe tám thin
6 thé có nguy co bénh tt.
au bung man nh chic ming 1 do cé bit hung à hé bg th Ki ru, dy
1 möth$ thin kin phe 19 va hong ph phi ton bp dung Gu héa, HE hb thn
inh rudtcón Auge xem nhu 1 “no rut" hoje à “no ahd trong rut HE Ing thin
Xinh rot tc dóng qua lai v6i he thin kinh tung wong, cho phép truyén thong tin bai
iu, Vai ud cia tye nfo-rupt v6i dau bung men tah chie ning dupe dé cáp nido
trong hon mit Hp kj qua, Sy tc dng qua li cia omg te no-rußt due ade dinh có
vai t0 quan trong trong sinh If dung tu hé vá Ki tuong te náy bj ah bg la
nguán gle pht sinh fe tiga chimg daw bung man va rb logn eh näng di ktm. RÓS
Joan diéu höa truyén thóng nâo-ruêt dóng vai trd quan trong trong co ché bénh sinh cia
au bung che ming. Dya vio co ché béni sinh, các bién phép db ti có thé tic ding
‘co ché ngog vi, hg hln kn rung wong hoj ei hal,
3.2. Thay abi cám giáo dau tr trung wong
Diu hda cám giác daw ld möt qué trinh phe tap xy ra theo cc con dung kc
sau, Dau có bai thiah pha chinh 1 em nbn dau thye thé vá em nhán dau cm xi.
Cm nha dau thye thé cia rut chi rich nie vé vi te, cuöng 4, id bién con dau
vi truyén cm gide deu theo con ding ti bp phn nhfn cám & rut qua simg lung cla
ty sóng, mit bung sau cba dBi th, (hy nó ea no rade vá thy thi duong oa nio
9. Cim abn dau cm xúc ehju ch nhigm cho y cm nfo, chu dymg dau va yn
im gi dau qua ty sông, phin tung gian cba dBi th ihe limbic, phn ndy dugo
soi 1 pin tage ea tly dao (Anterior Cingulate Cortez - ACC), ACC lA trang tim
dau có lén quan én che dou tim thé. BEnh nhän cö cé tn (hung & ving näy se gh
16 Kb ki din gi cm giäc dau, hp Iuón nd ring có cm gio rät dau mie dd cám
tic dau ny không gly ra bit kj mot dh hong ndo adi v6i ho. Voi sy ph ibn cia
Se phuong tién chin dodn hinh Anh, chyp cóng huöng tro no cho php ade diah sy
fang hogt tah cia ACC & ning bénh nhán bi hdi ching rut ich ich so v6i ngudi
ide mn. Sy ting hogt tinh (en cóng huöng tr xáy a & ch gia dogn dau the si
in rugt va gia doqn tude khi Kih ich dau. Che nghiéa en dA chi ra du hda cam
sie dau bing bién phép thoi min có thé din dén sy thay db ACC, go $ liga php
{öl mién có tác dung trong dig tr gläm dau thong que sy didu höa cám mhán dau
im ie. Co ché chinh xác din dén sy gia tng hogt ng ci limbic vin cha 1
ing. Gia thuyét cúa sy thay dói nay thóng qua cám xúc vá cám nhán truóc dau cia
"gui bl vé cdm gide dau
107
mg
ie
Bas
|
|
dau sE duge dín tayén dén 66 phn tiép nbán & ving cám gide cia vó no réa vin
cua ni nude va gta. Ó re có kh ning dé ph 6, cé tn higu ety trán ea nto
9 6 thé im cá dn tuyén dau tr tung tim ich hich 3 nfo ita dén ving cm gio
cia vó näo. Ngugo li, cé tr dA ri qua cc kinh nghigm dau trong qua Kl, kh
ring di phó kém, có sy mong chs xut higo cám gc dau, inh tang mêt möi vá cie
«din truydn trim cm ir thly tán có thé lam gia ting din truyén dau tir cdo tung tam
Lich ich ndo su vá cám nbn dau ting len & ving vó cäm gio. Tre ck näng dBi
phó kém, cáng thing & truémg hoc hay xä hôi, hoëc có kém rói logn sire khôe tám thin
6 thé có nguy co bénh tt.
au bung man nh chic ming 1 do cé bit hung à hé bg th Ki ru, dy
1 möth$ thin kin phe 19 va hong ph phi ton bp dung Gu héa, HE hb thn
inh rudtcón Auge xem nhu 1 “no rut" hoje à “no ahd trong rut HE Ing thin
Xinh rot tc dóng qua lai v6i he thin kinh tung wong, cho phép truyén thong tin bai
iu, Vai ud cia tye nfo-rupt v6i dau bung men tah chie ning dupe dé cáp nido
trong hon mit Hp kj qua, Sy tc dng qua li cia omg te no-rußt due ade dinh có
vai t0 quan trong trong sinh If dung tu hé vá Ki tuong te náy bj ah bg la
nguán gle pht sinh fe tiga chimg daw bung man va rb logn eh näng di ktm. RÓS
Joan diéu höa truyén thóng nâo-ruêt dóng vai trd quan trong trong co ché bénh sinh cia
au bung che ming. Dya vio co ché béni sinh, các bién phép db ti có thé tic ding
‘co ché ngog vi, hg hln kn rung wong hoj ei hal,
3.2. Thay abi cám giáo dau tr trung wong
Diu hda cám giác daw ld möt qué trinh phe tap xy ra theo cc con dung kc
sau, Dau có bai thiah pha chinh 1 em nbn dau thye thé vá em nhán dau cm xi.
Cm nha dau thye thé cia rut chi rich nie vé vi te, cuöng 4, id bién con dau
vi truyén cm gide deu theo con ding ti bp phn nhfn cám & rut qua simg lung cla
ty sóng, mit bung sau cba dBi th, (hy nó ea no rade vá thy thi duong oa nio
9. Cim abn dau cm xúc ehju ch nhigm cho y cm nfo, chu dymg dau va yn
im gi dau qua ty sông, phin tung gian cba dBi th ihe limbic, phn ndy dugo
soi 1 pin tage ea tly dao (Anterior Cingulate Cortez - ACC), ACC lA trang tim
dau có lén quan én che dou tim thé. BEnh nhän cö cé tn (hung & ving näy se gh
16 Kb ki din gi cm giäc dau, hp Iuón nd ring có cm gio rät dau mie dd cám
tic dau ny không gly ra bit kj mot dh hong ndo adi v6i ho. Voi sy ph ibn cia
Se phuong tién chin dodn hinh Anh, chyp cóng huöng tro no cho php ade diah sy
fang hogt tah cia ACC & ning bénh nhán bi hdi ching rut ich ich so v6i ngudi
ide mn. Sy ting hogt tinh (en cóng huöng tr xáy a & ch gia dogn dau the si
in rugt va gia doqn tude khi Kih ich dau. Che nghiéa en dA chi ra du hda cam
sie dau bing bién phép thoi min có thé din dén sy thay db ACC, go $ liga php
{öl mién có tác dung trong dig tr gläm dau thong que sy didu höa cám mhán dau
im ie. Co ché chinh xác din dén sy gia tng hogt ng ci limbic vin cha 1
ing. Gia thuyét cúa sy thay dói nay thóng qua cám xúc vá cám nhán truóc dau cia
"gui bl vé cdm gide dau
107
33.Gen
Theo bt qui nghién ein ré ee thin vién on gi dinh, 11 mle hi ching
rut ich thich 6 xu hung ga tig & con ca cha me b hoi chfmg mußt kich Lich, ré
em bj dau bung ti din thudng có cha me bi ede vin dé v ri logn ku hôa chic näng
g0i vai rd cia gen trong co ché bfah sinh dfe bit hi ching nu ich thich. Tuy
thign cdc bing chimg vé vai tb ca di truyén- gen con chua mi va dt quá cón cha
ng nt. Cho dén nay, ce nghin ef vé vai td cda di trayén trong dau bung ti din
em ván khäng dinh sy dah hing cia yéu 16 mói tun quan tong hon vai di
‘truyén trong co ché bênh sinh.
3.4. Serotonin
‘Tr thip nién 90 te i, ng a bit dw nh bit vai td eta serotonin vá ty thé
la n6 trong co ché vin Ang va bai tide ús rut. Serotonin (5 - Hydroxy Trypiamine:
5 - HT) 1 chit din truyén thin kin, tp tung cht yéu & óng teu héa (95%), phin con
Jai hg thn kinh (5%), Chit nly dupe bai Gt dud td ding cia céc xung Kichthich
trong long rut C67 og thy thé 5 - HT. Thy thé S- HT3 va 5- HITA ida chin sy ven
dng, cim gide dau va sy bi it cha rut. Thy thé 5 - HTA edn có & thin inh tung
‘wong, im, v6 thugng thi, bang quan... Kic that cho te dung cis 5 - HT thng qua
chit mang serotonin 66 chon le Guge bi té tó bo bién mö mud, 1 bao thin kinh va
“ión chu. Chi sau khi gn vio thy thé, serotonin möi có tá dung phi hop coca trom, mo |
phn xa nu dog ru, kich tic bai tit mude va difn gid eda l00g rußt vá Kim thay
bi cm aba dau. Néu serotonin duge ting üb 8 lm ting nhu döng rat vá gáy ra iu
chiy, Neuve lai, gm it serotonin 58 dän dén gim nh dng rude vá do bin. Sy thay
bi nông d6 serotonin di ghi nbn rin bénh a bi hoi chímg rut kh tch tuynhién |
10 chfnh xác cia serotonin tong co ché bénh sinh cia DBTD cón cha due hién |
biétmótcách 0 ring.
3:5. Tinh trang vidm vá nhiém trüng tai rußt |
Bing ching vé tinh tang vigm va nhiém ting & rat döng vai td quan trong
trong sn ben hoc ca dau bung di din dupe gh nbn trong nbigu nghi ei.
(de nghién cía & ngudi ln, ce the gid gi nhân thy 1) 18 mie dau byng ti din, OÍ
chimg rugt kch thch gia ting & eée ni nhán sau mic các nhidm Khudn cp tinh
Ging tu hé, 20 - 25% bénl bn sau va did 1 viém de dy rugtnhiém Khun có
(dc bién hin cia gi cg rut ich thich va ede ria chim näy tón ti kéo di 1913
‘thing sau dó. Trinh trang mác hôi chüng ruôt kich thich sau nhidm tring duöng ruót chü
yu duge ghi nbn ré hing bén nn có cfc tén thong ru, 106 do Campylobacter
Ya Shigella gy ra. Ce nghin en tr cd döng vä hye nghigm vá ngudi du ghi nha
thy có su gia ting ehe 1É bao rut gidu thé nhidm sée (enterochoromantin cel) vá
5 - HT cho thly sy gia ting thong qua cn hién twong viém có thé dln dén su thay di
tau di ee chit din try thin Ki ti rug. Ö de bénh aia mie hpi chüng ußtkich
thich cö sy gia ting cáo 16 bio viém mar won bao, Iympho T va dai thye bio & dei
tring va hoi ting, Sw gia ting cc é bao viém náy din dd ting dt che chit tung gian
—
108
Theo bt qui nghién ein ré ee thin vién on gi dinh, 11 mle hi ching
rut ich thich 6 xu hung ga tig & con ca cha me b hoi chfmg mußt kich Lich, ré
em bj dau bung ti din thudng có cha me bi ede vin dé v ri logn ku hôa chic näng
g0i vai rd cia gen trong co ché bfah sinh dfe bit hi ching nu ich thich. Tuy
thign cdc bing chimg vé vai tb ca di truyén- gen con chua mi va dt quá cón cha
ng nt. Cho dén nay, ce nghin ef vé vai td cda di trayén trong dau bung ti din
em ván khäng dinh sy dah hing cia yéu 16 mói tun quan tong hon vai di
‘truyén trong co ché bênh sinh.
3.4. Serotonin
‘Tr thip nién 90 te i, ng a bit dw nh bit vai td eta serotonin vá ty thé
la n6 trong co ché vin Ang va bai tide ús rut. Serotonin (5 - Hydroxy Trypiamine:
5 - HT) 1 chit din truyén thin kin, tp tung cht yéu & óng teu héa (95%), phin con
Jai hg thn kinh (5%), Chit nly dupe bai Gt dud td ding cia céc xung Kichthich
trong long rut C67 og thy thé 5 - HT. Thy thé S- HT3 va 5- HITA ida chin sy ven
dng, cim gide dau va sy bi it cha rut. Thy thé 5 - HTA edn có & thin inh tung
‘wong, im, v6 thugng thi, bang quan... Kic that cho te dung cis 5 - HT thng qua
chit mang serotonin 66 chon le Guge bi té tó bo bién mö mud, 1 bao thin kinh va
“ión chu. Chi sau khi gn vio thy thé, serotonin möi có tá dung phi hop coca trom, mo |
phn xa nu dog ru, kich tic bai tit mude va difn gid eda l00g rußt vá Kim thay
bi cm aba dau. Néu serotonin duge ting üb 8 lm ting nhu döng rat vá gáy ra iu
chiy, Neuve lai, gm it serotonin 58 dän dén gim nh dng rude vá do bin. Sy thay
bi nông d6 serotonin di ghi nbn rin bénh a bi hoi chímg rut kh tch tuynhién |
10 chfnh xác cia serotonin tong co ché bénh sinh cia DBTD cón cha due hién |
biétmótcách 0 ring.
3:5. Tinh trang vidm vá nhiém trüng tai rußt |
Bing ching vé tinh tang vigm va nhiém ting & rat döng vai td quan trong
trong sn ben hoc ca dau bung di din dupe gh nbn trong nbigu nghi ei.
(de nghién cía & ngudi ln, ce the gid gi nhân thy 1) 18 mie dau byng ti din, OÍ
chimg rugt kch thch gia ting & eée ni nhán sau mic các nhidm Khudn cp tinh
Ging tu hé, 20 - 25% bénl bn sau va did 1 viém de dy rugtnhiém Khun có
(dc bién hin cia gi cg rut ich thich va ede ria chim näy tón ti kéo di 1913
‘thing sau dó. Trinh trang mác hôi chüng ruôt kich thich sau nhidm tring duöng ruót chü
yu duge ghi nbn ré hing bén nn có cfc tén thong ru, 106 do Campylobacter
Ya Shigella gy ra. Ce nghin en tr cd döng vä hye nghigm vá ngudi du ghi nha
thy có su gia ting ehe 1É bao rut gidu thé nhidm sée (enterochoromantin cel) vá
5 - HT cho thly sy gia ting thong qua cn hién twong viém có thé dln dén su thay di
tau di ee chit din try thin Ki ti rug. Ö de bénh aia mie hpi chüng ußtkich
thich cö sy gia ting cáo 16 bio viém mar won bao, Iympho T va dai thye bio & dei
tring va hoi ting, Sw gia ting cc é bao viém náy din dd ting dt che chit tung gian
—
108
nhu interleukin, histamin, nitric oxid vá protease, Các hóa chát trung gian nay có thé
‘nh huóng dén he thin kinh rugt nur thay db chive näng ru, ting cám giéc dau vá Khó
chu & bung.
3.6.1 vi sinh dung rußt
Vi sr phat ibn ca ce kj thu sinh hc phn tr gia tng hi Di ea con
gb vé vai fd hg vi Khun rapt & ngudi Khde va gud bénh. Thay di hg vi Khun
ugt duge quan sit tong nbiéu bgah 19 Uy thé va ri Loan che ming. Sy thay db
Anh phin eda ás vi hn rong hé vi sinh dng rußtcöng ah sy trong ts ita che
vi sinh vat vöi co thé con ngudsi dóng vai tró quan trong trong co ché bénh sinh cia các
ré opn eu ha che náng nlr hoi chimg rut ich thi, o bón che ning hay d
bung co hl & nh ni. Ce yu 16 tr con ngudi nh a tu, ch 49 fn, dc inh
truyén hey cie hub sr dung có thé lim thay di sing jah eda ni mi dhöng qua
hig thay @Bi hg vi sinh dung ru, hing rho biéw mó rut, cc ch din tayén hin
‘inh vá tye nu, Sy twong Le hai chu ga hg vi sinh dug rut vöi cd 6 bio
bién m0 rußt ión hd ch 1 bo it hy cüng nur ede yéu 16 bdo vé cba he vi sinh
dung rug. Sr thay AB lop nhäy & ruß, ing Get peptd P-defensin-2 dupe gh nbn
thy 6 fe bfah nhn bj höi ching rut kich ich va Gu chäy chie ning go y möi
{wong te gta 8 vi sinh dung rut vá hé mién dich ugt. Ó ning bé nhdn bi höi
mg rut kic thich 6 gia tng cé receptor nbn dign vi kun dc hi bé mét
im me rat (Toll-like receptor-4 nhán dif lipopolysacharides ca vi khun) hole
ting nöng 49 ce Khäng thé chöng li cc vi sinh vit gy bgah (antigen antibody).
Kt qua 1 ahiéu nghién oí cho tháy & ch bénh nl mic i chmg rut ich nich
sau shim Khan hofc hfi chin rudt kich ich khöng de higu có sy gm kic host
che dip img mién dich bim sinh vá mie phi cing nhur gia ting hog ho các dung bo
(mas e), 1 bio CD3, CDA va CDS. C6 möi tuong quan có ÿ ng gia các duöng
bio v6i cbc É bo mién dich, các histamine ryptase va prostaglandin tra tr bo #8
bio bién mó rat. Các dung bao nim rät st vi che LÉ bo bil mó ruÿt eb ign quan
bn mie 49 nfng va tin sult dau bung & ee b£nh nin bj höi chümg nut kich nich.
Histamine vi ypiase git phöng re of bio bién mó rut la bfah hn bj hoi chimg
rut kich thich kich hog ef däy thin kin hé tm lam ting cám gide dau noi tang
{hong qua c receptor histamine-1 vi receptor ch hop proteinase 2 Ki thye nghiém
isén chußt. He vi sinh vit dudm rut cüng dóng möt va td quan trong trong sy tic
dng nay thong qua vi ich thih ha thing mién ich, lm tng ih dh ea Did m6
rut din dén ga ting cc king nguyén cda vi khudn tré hé mién ich udt KEt qua tr
ce nghin ef thye nghim va quan st cho thly méi twong tá gia hg vi sinh dug
rt vig thé cs thé Auge ge bit du boi cá thinh phân cia hg vi sith dudng ruôt
syn qua di qua chit ny v bám vo cá 6 bio bién md, to ra se ch hot hé thóng
‚min dich bám sinh gay ch hi khöng 6 sy phâ hy niém ma.
‘Vai tr cia probiotics trong diéu tr câc rói logn tiêu héa che ning cüng, duo
ching minh tong ie nghin cfu hy nghig va cc hi nghigm lim sing cho tháy oe
robotics ny ki vo dri tu hôa to ra cdc chit it vá che et chuyén hón có te
109
‘nh huóng dén he thin kinh rugt nur thay db chive näng ru, ting cám giéc dau vá Khó
chu & bung.
3.6.1 vi sinh dung rußt
Vi sr phat ibn ca ce kj thu sinh hc phn tr gia tng hi Di ea con
gb vé vai fd hg vi Khun rapt & ngudi Khde va gud bénh. Thay di hg vi Khun
ugt duge quan sit tong nbiéu bgah 19 Uy thé va ri Loan che ming. Sy thay db
Anh phin eda ás vi hn rong hé vi sinh dng rußtcöng ah sy trong ts ita che
vi sinh vat vöi co thé con ngudsi dóng vai tró quan trong trong co ché bénh sinh cia các
ré opn eu ha che náng nlr hoi chimg rut ich thi, o bón che ning hay d
bung co hl & nh ni. Ce yu 16 tr con ngudi nh a tu, ch 49 fn, dc inh
truyén hey cie hub sr dung có thé lim thay di sing jah eda ni mi dhöng qua
hig thay @Bi hg vi sinh dung ru, hing rho biéw mó rut, cc ch din tayén hin
‘inh vá tye nu, Sy twong Le hai chu ga hg vi sinh dug rut vöi cd 6 bio
bién m0 rußt ión hd ch 1 bo it hy cüng nur ede yéu 16 bdo vé cba he vi sinh
dung rug. Sr thay AB lop nhäy & ruß, ing Get peptd P-defensin-2 dupe gh nbn
thy 6 fe bfah nhn bj höi ching rut kich ich va Gu chäy chie ning go y möi
{wong te gta 8 vi sinh dung rut vá hé mién dich ugt. Ó ning bé nhdn bi höi
mg rut kic thich 6 gia tng cé receptor nbn dign vi kun dc hi bé mét
im me rat (Toll-like receptor-4 nhán dif lipopolysacharides ca vi khun) hole
ting nöng 49 ce Khäng thé chöng li cc vi sinh vit gy bgah (antigen antibody).
Kt qua 1 ahiéu nghién oí cho tháy & ch bénh nl mic i chmg rut ich nich
sau shim Khan hofc hfi chin rudt kich ich khöng de higu có sy gm kic host
che dip img mién dich bim sinh vá mie phi cing nhur gia ting hog ho các dung bo
(mas e), 1 bio CD3, CDA va CDS. C6 möi tuong quan có ÿ ng gia các duöng
bio v6i cbc É bo mién dich, các histamine ryptase va prostaglandin tra tr bo #8
bio bién mó rat. Các dung bao nim rät st vi che LÉ bo bil mó ruÿt eb ign quan
bn mie 49 nfng va tin sult dau bung & ee b£nh nin bj höi chümg nut kich nich.
Histamine vi ypiase git phöng re of bio bién mó rut la bfah hn bj hoi chimg
rut kich thich kich hog ef däy thin kin hé tm lam ting cám gide dau noi tang
{hong qua c receptor histamine-1 vi receptor ch hop proteinase 2 Ki thye nghiém
isén chußt. He vi sinh vit dudm rut cüng dóng möt va td quan trong trong sy tic
dng nay thong qua vi ich thih ha thing mién ich, lm tng ih dh ea Did m6
rut din dén ga ting cc king nguyén cda vi khudn tré hé mién ich udt KEt qua tr
ce nghin ef thye nghim va quan st cho thly méi twong tá gia hg vi sinh dug
rt vig thé cs thé Auge ge bit du boi cá thinh phân cia hg vi sith dudng ruôt
syn qua di qua chit ny v bám vo cá 6 bio bién md, to ra se ch hot hé thóng
‚min dich bám sinh gay ch hi khöng 6 sy phâ hy niém ma.
‘Vai tr cia probiotics trong diéu tr câc rói logn tiêu héa che ning cüng, duo
ching minh tong ie nghin cfu hy nghig va cc hi nghigm lim sing cho tháy oe
robotics ny ki vo dri tu hôa to ra cdc chit it vá che et chuyén hón có te
109
‘dung dibu hda sy co tit ia che o ton rug va fe thin inh n6i tang lm gi cdo
‘con dau trén các bénh nhán dau bung co thät, táo bón chúe näng hay hdi chimg ruÿt
ih thie,
3.7. Stress
Vai trd cia tie nn gy stress ue xem la có lign quan vói dau bung 1i din &
tré em. Cie nghién ina trén chugtthye nghigm cho tháy, hi chia et chugt con kh
‘hut me tr giaidoan sm, chugt con có bién hign ting dép mg dau vól ce te nn
ich hich dau 6 rut vé sau ny. Kt qu eta mot phän ich pop các nghién cin quan st.
lim sing cho tháy 8 1 dau bung ti din ning tr bj daa m, nim vig, cha me chia
lo, có ede ván 8 im 1 trong ia dogn thu mien, lam dung inh due, cn hong ed
xi... cao hom nhôm chimg 6,2 - 26%. Cie nghién ein chi a ing, ei sang chin trong
sisi don nién hi dù cp tinh hay men tinh du din dén nm thay ad vé hogt ding
a idu ha trv dui dBi - tun yén- tuyén tag thn lm gia og yu 1 gi phöng
<oricotrophin (Corticotrophin - releasing factor - CRE). Sr gia ting CRF din din gia
tng các co tht, tng tinh nhay cia dei tng vói sy cing gin ca rudt vá cm gido dau.
4. NGUYEN NHAN BAU BUNG TAI DIEN
Ngayén nián gly dau byng tá din thay dd theo thoi gian vá Auge chia than
‘hom la dau bung có tn song thye thé vá dau byng co ning. Dau bung ti din có tn
thong thye thé 1 dau bung tón thoong elu tic, viém va nhigm Khun gly nén. Dau
‘bung tdi din co ning durge xác dinh là tinh trang dau bung va khóng tim tháy nhüng tón
tong efu tre, viém va nm Khun tren các xt nghifn chin don
Dinh nghia “Dau bung ti din” cla Apley ban du kh róng vá khöng chi ra
nguyen nian cy thé nto ahumg huge ng “Pau bung ti dién” dupe sr dung trong pin
16m các traing hop dé chi tinh trang dau byng co náng, tré Khóng có bit ing hodo
bién hign cfc bfah If thye hd. Két qui cia eke nghién edu vé dau bung ii did & te
cm cho tháy chi 5 - 10% tr dan bung tdi có nguyen nb dg hd
4.1. Dau bung tá di ché ning
‘rong linh wy tidu ha, các ri logn chi ning Auge dh nga bi cd tiga
chun chin dodn dya wen ti chimg. Cho dén nay, iu cuán Rome IV edi tn va
phéttién theo thoi gian, dya rèn ef chimg ir khoa ge vé dich 1 hoc, sinh bgah hoc,
lida tc rô lon tión héa chic näng. Ti chuán chin dodn da En trigu chimg Là
‘fe nhôm tvn chimg má xáy ra thwing xuyén trn ef nhöm té có dau bung chic
ring, Nhidu nghi cru có gi tr chüng minh tión chuán chin dodn dy tren tiga
tm li ding. Li ch quan trong et u chuán chin doán da ten tri chüng 1 thy
tude có thé chin don duge ngay & tin Khim lu tn. Loi ch thi hai ca chin dodo
<a tn tribu chimg Ia gläm duge ede hi phi cho vige iron giä céc triguchimg. Thay
vi lim ec xét nghim, noi soi dé Log nt fe bénh y th, 6 thé cin dodn xe dinh
cic bi log tu he chit näng bing ede tu chudn da rn tiga ching (xem phán
chin don),
no
+——
‘con dau trén các bénh nhán dau bung co thät, táo bón chúe näng hay hdi chimg ruÿt
ih thie,
3.7. Stress
Vai trd cia tie nn gy stress ue xem la có lign quan vói dau bung 1i din &
tré em. Cie nghién ina trén chugtthye nghigm cho tháy, hi chia et chugt con kh
‘hut me tr giaidoan sm, chugt con có bién hign ting dép mg dau vól ce te nn
ich hich dau 6 rut vé sau ny. Kt qu eta mot phän ich pop các nghién cin quan st.
lim sing cho tháy 8 1 dau bung ti din ning tr bj daa m, nim vig, cha me chia
lo, có ede ván 8 im 1 trong ia dogn thu mien, lam dung inh due, cn hong ed
xi... cao hom nhôm chimg 6,2 - 26%. Cie nghién ein chi a ing, ei sang chin trong
sisi don nién hi dù cp tinh hay men tinh du din dén nm thay ad vé hogt ding
a idu ha trv dui dBi - tun yén- tuyén tag thn lm gia og yu 1 gi phöng
<oricotrophin (Corticotrophin - releasing factor - CRE). Sr gia ting CRF din din gia
tng các co tht, tng tinh nhay cia dei tng vói sy cing gin ca rudt vá cm gido dau.
4. NGUYEN NHAN BAU BUNG TAI DIEN
Ngayén nián gly dau byng tá din thay dd theo thoi gian vá Auge chia than
‘hom la dau bung có tn song thye thé vá dau byng co ning. Dau bung ti din có tn
thong thye thé 1 dau bung tón thoong elu tic, viém va nhigm Khun gly nén. Dau
‘bung tdi din co ning durge xác dinh là tinh trang dau bung va khóng tim tháy nhüng tón
tong efu tre, viém va nm Khun tren các xt nghifn chin don
Dinh nghia “Dau bung ti din” cla Apley ban du kh róng vá khöng chi ra
nguyen nian cy thé nto ahumg huge ng “Pau bung ti dién” dupe sr dung trong pin
16m các traing hop dé chi tinh trang dau byng co náng, tré Khóng có bit ing hodo
bién hign cfc bfah If thye hd. Két qui cia eke nghién edu vé dau bung ii did & te
cm cho tháy chi 5 - 10% tr dan bung tdi có nguyen nb dg hd
4.1. Dau bung tá di ché ning
‘rong linh wy tidu ha, các ri logn chi ning Auge dh nga bi cd tiga
chun chin dodn dya wen ti chimg. Cho dén nay, iu cuán Rome IV edi tn va
phéttién theo thoi gian, dya rèn ef chimg ir khoa ge vé dich 1 hoc, sinh bgah hoc,
lida tc rô lon tión héa chic näng. Ti chuán chin dodn da En trigu chimg Là
‘fe nhôm tvn chimg má xáy ra thwing xuyén trn ef nhöm té có dau bung chic
ring, Nhidu nghi cru có gi tr chüng minh tión chuán chin dodn dy tren tiga
tm li ding. Li ch quan trong et u chuán chin doán da ten tri chüng 1 thy
tude có thé chin don duge ngay & tin Khim lu tn. Loi ch thi hai ca chin dodo
<a tn tribu chimg Ia gläm duge ede hi phi cho vige iron giä céc triguchimg. Thay
vi lim ec xét nghim, noi soi dé Log nt fe bénh y th, 6 thé cin dodn xe dinh
cic bi log tu he chit näng bing ede tu chudn da rn tiga ching (xem phán
chin don),
no
+——
Khé tien chic ning
~ Hii chimg mgt kich ich
- Migrain thé bung
= Bau byng chi ming khöng de higu
42. Dau bung tdi do nguyén nhän thy the
42.1. Baw bung tab do nguyen nhän ti hön, on mêt
= Bah d dy tá tring: vi da dy 1 ring man nb ot da dy tng,
= Bénh kj sin tring dmg ruht: Thing hay gp des bung gun, gun chui
‘ng mat ai tng dmg mât sau gun chui dng mi, bin tke rt, mi Giardia
Zambia
= Hi ching bin tic rußt: Bau bung timg con köm theo sy xuft hién cia nön,
hu 4008 rán O, hoe kim có bg Ki u dt. Thueng glp tong bin ts rt do
un, b thie An, lg udt bn cp do nguyén nn polyp.
= Vim lot chiy má tú thin Meckel
= Cit Ki u tinh ho de tin rong 5 bung thing dau bung do chén dp, xoËn
Cu nang budng trimg, hach to).
= Cite ban mit, uy 06 the gp dr eme id mt, vi ay man nh, gin
‘img mât bm sinh nang dng mät chi, bfah Carol, nang gid ty.
= Bénh rut vim: nh Crohn, viém dei tye tring chäy miu, him gAp & em
tig phöi hop dau bung v6i ti chiy phän o6 mau Ko dä v Anh hudng 18 ret 16
‘inh tag tod thin va tah ang viém mtm.
= Hi chimg dng mach mac treo tring ten
42.2. Dau bung mon tinh len quan fn cde nit
2 2 Di dang ung wt niu Bim snk: Bu hin ba thin nude, hoi ehimg doen
bib hin nit quin
Ni ting ding tt nig hb pt ida to.
= Si dmg it nig: kèm theo vi ee con dau qua thin, di mâu Cin don
sxe jah nh Xquang va situ am.
42.3. Daw bung mon tn lien quan di béni ph Khoa
= Thwöng gp tr ti dy ti
~ Dau vüng he vj gp trong nhüng chu ky kinh som
- Túi mang tir cung do mang trinh không có 18
on
~ Hii chimg mgt kich ich
- Migrain thé bung
= Bau byng chi ming khöng de higu
42. Dau bung tdi do nguyén nhän thy the
42.1. Baw bung tab do nguyen nhän ti hön, on mêt
= Bah d dy tá tring: vi da dy 1 ring man nb ot da dy tng,
= Bénh kj sin tring dmg ruht: Thing hay gp des bung gun, gun chui
‘ng mat ai tng dmg mât sau gun chui dng mi, bin tke rt, mi Giardia
Zambia
= Hi ching bin tic rußt: Bau bung timg con köm theo sy xuft hién cia nön,
hu 4008 rán O, hoe kim có bg Ki u dt. Thueng glp tong bin ts rt do
un, b thie An, lg udt bn cp do nguyén nn polyp.
= Vim lot chiy má tú thin Meckel
= Cit Ki u tinh ho de tin rong 5 bung thing dau bung do chén dp, xoËn
Cu nang budng trimg, hach to).
= Cite ban mit, uy 06 the gp dr eme id mt, vi ay man nh, gin
‘img mât bm sinh nang dng mät chi, bfah Carol, nang gid ty.
= Bénh rut vim: nh Crohn, viém dei tye tring chäy miu, him gAp & em
tig phöi hop dau bung v6i ti chiy phän o6 mau Ko dä v Anh hudng 18 ret 16
‘inh tag tod thin va tah ang viém mtm.
= Hi chimg dng mach mac treo tring ten
42.2. Dau bung mon tinh len quan fn cde nit
2 2 Di dang ung wt niu Bim snk: Bu hin ba thin nude, hoi ehimg doen
bib hin nit quin
Ni ting ding tt nig hb pt ida to.
= Si dmg it nig: kèm theo vi ee con dau qua thin, di mâu Cin don
sxe jah nh Xquang va situ am.
42.3. Daw bung mon tn lien quan di béni ph Khoa
= Thwöng gp tr ti dy ti
~ Dau vüng he vj gp trong nhüng chu ky kinh som
- Túi mang tir cung do mang trinh không có 18
on
= Unang budng tring, các bénh viém nhiém dröng sinh dye.
= CS thé chin dodn nhs hôï bfah, thm Khim phy Xhoa, siêu Am 6 bung.
42.4. Dau bung do nguyen nhän tm thi, ré loan han vi dau tm thé
= Thème gp & 08 Ln, ha ub 8-12 ub.
- Dau bung don dÿe, không xäc dinh duge 1 r8t vi tri dau, dau xung quanh rón,
Aéo dai tir vai phit ti vai gid, vai ngdy hofe vai tuán, Giám hogec hét dau khi khóng có
‘mt can thifp thich dng nao.
Pau in ng 16 in inh hv bn hn to.
= Tre chu dmg th, Không tim ty ede du hit gi 3 ón thug thee thé, hät
rid in Un, hd ch bin hug.
= Néu tr có kèm theo che tif chimg nön, tu chäy, gy st thi cn ht ph
log tte che mguyen nn yo thé dmg iu hoe re kb chip nhân chin doán äyı
= Chn cé can thiép hich ding vé mgt tm 1 igu php adi vé rd va Gi vöi gía inh,
42.5. Dau bung ti dión do các nguyén nhän Khäc
~ Cée bea din nh: w no, dng nh noi tang, tu com dau bung edn 06 cé rb
Joan ti gie ne con ving tú, com co git nn.
= Ngd 46 kéo dai nr ng@ de chi
5.TIEP CAN CHAN DOAN
SL. Khai thâc ibn sit
= Khai the ee de dim cia dew bung:
+ Yéu t6 khoi phät con dau (ie än, hogt dng, stes...) có thé xée dink Auge
tác nhân dé can thigp.
+ Dau lin quan dén bla än hoj sau in: gpi Dn dp dy - tye qu, ty, das
bung ci näng, bit dung nap carbohydrate
+ Sy xulthign vá dién bién cúa con dau có thé goi Y nguyén nbn dau tye ind
hoje nhôm bénh ty thé ví dy dau do bit dung nap lactose, thigu men acaso thing
sult hign dau sau in 2 gi trong khi dau do ede béah 19 lién quan dén bai it acid mbr
vim, oét de dy 1 tring thug dau tng sau in no, Bau lin quan dén stress thing
iy maki tring thing hof vo cc kj th
+ Thai dim dai có thé go nguyéa nhän gáy dau
+ Pau vé dém va hojo vé sángsóm huöng gAp trong dau bung Migraine
+ Dau vé dém ón có thé gp tong trdo ngugo de day ihre qui, ost da dy =
dá tring,
12
= CS thé chin dodn nhs hôï bfah, thm Khim phy Xhoa, siêu Am 6 bung.
42.4. Dau bung do nguyen nhän tm thi, ré loan han vi dau tm thé
= Thème gp & 08 Ln, ha ub 8-12 ub.
- Dau bung don dÿe, không xäc dinh duge 1 r8t vi tri dau, dau xung quanh rón,
Aéo dai tir vai phit ti vai gid, vai ngdy hofe vai tuán, Giám hogec hét dau khi khóng có
‘mt can thifp thich dng nao.
Pau in ng 16 in inh hv bn hn to.
= Tre chu dmg th, Không tim ty ede du hit gi 3 ón thug thee thé, hät
rid in Un, hd ch bin hug.
= Néu tr có kèm theo che tif chimg nön, tu chäy, gy st thi cn ht ph
log tte che mguyen nn yo thé dmg iu hoe re kb chip nhân chin doán äyı
= Chn cé can thiép hich ding vé mgt tm 1 igu php adi vé rd va Gi vöi gía inh,
42.5. Dau bung ti dión do các nguyén nhän Khäc
~ Cée bea din nh: w no, dng nh noi tang, tu com dau bung edn 06 cé rb
Joan ti gie ne con ving tú, com co git nn.
= Ngd 46 kéo dai nr ng@ de chi
5.TIEP CAN CHAN DOAN
SL. Khai thâc ibn sit
= Khai the ee de dim cia dew bung:
+ Yéu t6 khoi phät con dau (ie än, hogt dng, stes...) có thé xée dink Auge
tác nhân dé can thigp.
+ Dau lin quan dén bla än hoj sau in: gpi Dn dp dy - tye qu, ty, das
bung ci näng, bit dung nap carbohydrate
+ Sy xulthign vá dién bién cúa con dau có thé goi Y nguyén nbn dau tye ind
hoje nhôm bénh ty thé ví dy dau do bit dung nap lactose, thigu men acaso thing
sult hign dau sau in 2 gi trong khi dau do ede béah 19 lién quan dén bai it acid mbr
vim, oét de dy 1 tring thug dau tng sau in no, Bau lin quan dén stress thing
iy maki tring thing hof vo cc kj th
+ Thai dim dai có thé go nguyéa nhän gáy dau
+ Pau vé dém va hojo vé sángsóm huöng gAp trong dau bung Migraine
+ Dau vé dém ón có thé gp tong trdo ngugo de day ihre qui, ost da dy =
dá tring,
12
+ Vi tri dau có thé goi Y nguyén nhân dau
+ Dau bung quan rónthudng à do nguyén an ee näng nhung néu x ra
‘tdi 8 tsi cn ngh dé nguyéa ain thy thé
+ Dau bung ving thugng vi thuing do nguyéa nh ti the quo, de day, tá
ring, uy hog ehig ki iu chic ming.
+ Dau bung & ving hp sum pai hung do bé gan, i mát vá dba ty
+ Pau hé chu phai pha vim rut thi, vièm höi man ring
+ Pau hb chu tr: dau te ving doi tring sigma vá tye tring thong sp
trong hi chimg rt keh thi, vm lt di ring chy ma, viè di ring.
+ Hung lan cia dau
+ Ra sau hmg: dau do bfnh cia wy
+ Lan zung ving hing: dau do thio, ni quin
+ Tinh chit con dau:
+ Bông rät: bénh ly da day - thye quän
+ Dau co thit: viém da diy ruöt, tác mêt, höi chimg ruót kich thich
+ au ph wén cong gu mg Là dau do lan
+ Mie dó ing ca dau: sit dng thang dim dau
+ Cie bién pháp can thigp cha me tré vá tré dá äp dung khi xuát hign daw
+ Gidm sau dung cá thude e ché bai dit acid ho i: viém loét da dy -
tring, hidm Helicobacter pylori.
+ Giim sau khi ngimg än cäe thye phim gidu chit béo: viém tuy man, söi mat,
höi ehimg rußtkich (ich.
+ Gidm sau nging ubng sa: bt dung nep lactose
+ Khai thi ef tigu chimg báo dóng tong tin sit
+ Gly sit cin hofe si kong 10 nguyén nha
+ Kh6 mubthoje dou kh mt
+ Non ra mt, nón ti diän, nön có tinh chát chu ky hof các dfe diem khác
cianón.
+ Ti iy phán ling, aly mio, tio chy v dem
+ Cie tu ching a hé it ión: i bub, it
+ Bau ving hing
+ Cie bin di ren da hn ban, dt ie tn ong lot go da, niém mee.
+ Tièn sr gia din 66 bal rut vie, ding kin, vm lot de dy ri
13
+ Dau bung quan rónthudng à do nguyén an ee näng nhung néu x ra
‘tdi 8 tsi cn ngh dé nguyéa ain thy thé
+ Dau bung ving thugng vi thuing do nguyéa nh ti the quo, de day, tá
ring, uy hog ehig ki iu chic ming.
+ Dau bung & ving hp sum pai hung do bé gan, i mát vá dba ty
+ Pau hé chu phai pha vim rut thi, vièm höi man ring
+ Pau hb chu tr: dau te ving doi tring sigma vá tye tring thong sp
trong hi chimg rt keh thi, vm lt di ring chy ma, viè di ring.
+ Hung lan cia dau
+ Ra sau hmg: dau do bfnh cia wy
+ Lan zung ving hing: dau do thio, ni quin
+ Tinh chit con dau:
+ Bông rät: bénh ly da day - thye quän
+ Dau co thit: viém da diy ruöt, tác mêt, höi chimg ruót kich thich
+ au ph wén cong gu mg Là dau do lan
+ Mie dó ing ca dau: sit dng thang dim dau
+ Cie bién pháp can thigp cha me tré vá tré dá äp dung khi xuát hign daw
+ Gidm sau dung cá thude e ché bai dit acid ho i: viém loét da dy -
tring, hidm Helicobacter pylori.
+ Giim sau khi ngimg än cäe thye phim gidu chit béo: viém tuy man, söi mat,
höi ehimg rußtkich (ich.
+ Gidm sau nging ubng sa: bt dung nep lactose
+ Khai thi ef tigu chimg báo dóng tong tin sit
+ Gly sit cin hofe si kong 10 nguyén nha
+ Kh6 mubthoje dou kh mt
+ Non ra mt, nón ti diän, nön có tinh chát chu ky hof các dfe diem khác
cianón.
+ Ti iy phán ling, aly mio, tio chy v dem
+ Cie tu ching a hé it ión: i bub, it
+ Bau ving hing
+ Cie bin di ren da hn ban, dt ie tn ong lot go da, niém mee.
+ Tièn sr gia din 66 bal rut vie, ding kin, vm lot de dy ri
13
- Khai théc cdc tién sir khác
+ ‘Tidn sr chin ong hoe ph huft hung gi mn nhän hye the
+ Bénh ly da day ruÿt: bénh ruöt viém, viém loét da day - tá tring, táo bón, hoi
chümg ruöt kich thich.
++ Bau du mg gp tong dau bung Migraine
+ Td stdin duông: ché 49 An, lung cit xo, nude qui. Ubng qué id made
qui o6 thé có lin quan véi dau bung do bit dung nap carbohydrate.
+ Ché a9 in qué ngi net, ban chó the än ho ó Y mun giám, gy nón hoe
hot dng thé Iy quí mie có thé in quan dn hi ching logn kn. vi thi nin
+ Thói quen di dgi tién: phän long, táo bön, són phán
+ Chu ky kinh nguyêt, só ngáy kinh, quan hé tinh dye...
+ SOngiy dau byng ré Khöng ham gia dupe cáchogt dng binh hung: ng, ti.
tring, hé duc thé thao, hogt ng cbng dông. Các vin dé ndy nh hung thé ndo dn
‘cude sing cúa tré va gia dinh.
+ Che tess ma tr có thé gp hii: di hoe d nröng, quan hé vi thy có vá ben
13, cha mg ly ón, trang hi cm xi va ti cim oi te
52. Khim Him sing
5.2.1 Phat hién các du higu bio dong
Bude quan trong nhät trong dänh gi mot tré dau bung ti dign 1a höi iè si, ben
sis, dm kim sing vá lim ede xét nghiém co bin dé xée diah xem tr có ede dw hiéu
báo ding hay khéng, Các du higu näy dóng vai trd quan trong trong phän bit dau bung
che ning vá thye thé.
Che du higu bio dng
~ Chim ting truéng: ut cin, gidm ting truóng chidu coo,
- Daxanh, ving da
=. Gan ch to hoke ut hn ele Khbi u bung
Chuéng bung, dy bung ho co cimg co bung déc big ving quan rin
= Bétthuèng ving hu món: cháy mâu hu món, rö hgumén
= Sung dau che khép, ngôn tay di trông
— Pau bung vé dém hoge dau bung kém theo các trigu chimg phân ling, táo bón
hoje dingodi vé dém.
~ Sötihät thudng hoge söt kéo dai khöng 15 nguyén nhân
= Ti cháy ph ng, ny má...
= Dau bung ti didn 6 ré dui 4 bi
= Cham diy thi
na
+ ‘Tidn sr chin ong hoe ph huft hung gi mn nhän hye the
+ Bénh ly da day ruÿt: bénh ruöt viém, viém loét da day - tá tring, táo bón, hoi
chümg ruöt kich thich.
++ Bau du mg gp tong dau bung Migraine
+ Td stdin duông: ché 49 An, lung cit xo, nude qui. Ubng qué id made
qui o6 thé có lin quan véi dau bung do bit dung nap carbohydrate.
+ Ché a9 in qué ngi net, ban chó the än ho ó Y mun giám, gy nón hoe
hot dng thé Iy quí mie có thé in quan dn hi ching logn kn. vi thi nin
+ Thói quen di dgi tién: phän long, táo bön, són phán
+ Chu ky kinh nguyêt, só ngáy kinh, quan hé tinh dye...
+ SOngiy dau byng ré Khöng ham gia dupe cáchogt dng binh hung: ng, ti.
tring, hé duc thé thao, hogt ng cbng dông. Các vin dé ndy nh hung thé ndo dn
‘cude sing cúa tré va gia dinh.
+ Che tess ma tr có thé gp hii: di hoe d nröng, quan hé vi thy có vá ben
13, cha mg ly ón, trang hi cm xi va ti cim oi te
52. Khim Him sing
5.2.1 Phat hién các du higu bio dong
Bude quan trong nhät trong dänh gi mot tré dau bung ti dign 1a höi iè si, ben
sis, dm kim sing vá lim ede xét nghiém co bin dé xée diah xem tr có ede dw hiéu
báo ding hay khéng, Các du higu näy dóng vai trd quan trong trong phän bit dau bung
che ning vá thye thé.
Che du higu bio dng
~ Chim ting truéng: ut cin, gidm ting truóng chidu coo,
- Daxanh, ving da
=. Gan ch to hoke ut hn ele Khbi u bung
Chuéng bung, dy bung ho co cimg co bung déc big ving quan rin
= Bétthuèng ving hu món: cháy mâu hu món, rö hgumén
= Sung dau che khép, ngôn tay di trông
— Pau bung vé dém hoge dau bung kém theo các trigu chimg phân ling, táo bón
hoje dingodi vé dém.
~ Sötihät thudng hoge söt kéo dai khöng 15 nguyén nhân
= Ti cháy ph ng, ny má...
= Dau bung ti didn 6 ré dui 4 bi
= Cham diy thi
na
5.2.2. Khäm lam sing
à: Dánh giá mic dp dau
Sir dung cáo thang diém dau 48 dänh gid mire 46 dau.
DOC AE
EEE ERA
Dm moe ie een un Fakes
De main vou te ren
DA Pen
Bénin
i cosh ii i hg
Só bung nhe nhing xäe dinh:
+ Mite 4 mém mai cia thánh bung.
+ Tim dim dau khu tré cha thánh bung,
+ Co cimg thänh bung toän thé hay khu trú. Tim phan img thänh byng vá cam
+ Tw thé cüa tré khi có con dau
+ Khém xác dinh gan lich to, cäc khöi u bung, u phan vüng hé chfu trái
~ G5 bung: Tim trigu chüng chuóng hoi, mät ving duc trade gan khi thing tang,
85 duc dé xác dinh có có truóng ty do hof khu trü hoje các khöi u.
= Nghe bung bing Óng nghe tim céc tiéng be ách khi hep món vi, tag co böp
ruêt (bowel sound) mât di khi bj lift ruÿt, thidu kali.
= Kich thich thánh byng tim các däu higu rán bo, khi tré bj tic rugt bán tic ruöt.
- Thäm häu món: cán tién hanh abe nhäng, chim, tré so sinh tré nhó ding ngón
eine ee ee
6 cáng dau khöng, xem phân máu, nhäy, máu foi, máu den.
- Tim däu higu Carnett dé phân bigt dau nôi tang véi dau thänh byng: cho tr&
nm ngira röi yéu chu tré khoanh tay vá ngói mira chimg dé tránh co thát co bung. Néu
tinh trang dau vá co cimg ting hofe git nguyén trong suét giai dan co thinh bung co
hät la däu higu Camett duong tinh, ggi $ dau xuêt phat & thanh bung nbur thoát vi, ty.
us
à: Dánh giá mic dp dau
Sir dung cáo thang diém dau 48 dänh gid mire 46 dau.
DOC AE
EEE ERA
Dm moe ie een un Fakes
De main vou te ren
DA Pen
Bénin
i cosh ii i hg
Só bung nhe nhing xäe dinh:
+ Mite 4 mém mai cia thánh bung.
+ Tim dim dau khu tré cha thánh bung,
+ Co cimg thänh bung toän thé hay khu trú. Tim phan img thänh byng vá cam
+ Tw thé cüa tré khi có con dau
+ Khém xác dinh gan lich to, cäc khöi u bung, u phan vüng hé chfu trái
~ G5 bung: Tim trigu chüng chuóng hoi, mät ving duc trade gan khi thing tang,
85 duc dé xác dinh có có truóng ty do hof khu trü hoje các khöi u.
= Nghe bung bing Óng nghe tim céc tiéng be ách khi hep món vi, tag co böp
ruêt (bowel sound) mât di khi bj lift ruÿt, thidu kali.
= Kich thich thánh byng tim các däu higu rán bo, khi tré bj tic rugt bán tic ruöt.
- Thäm häu món: cán tién hanh abe nhäng, chim, tré so sinh tré nhó ding ngón
eine ee ee
6 cáng dau khöng, xem phân máu, nhäy, máu foi, máu den.
- Tim däu higu Carnett dé phân bigt dau nôi tang véi dau thänh byng: cho tr&
nm ngira röi yéu chu tré khoanh tay vá ngói mira chimg dé tránh co thát co bung. Néu
tinh trang dau vá co cimg ting hofe git nguyén trong suét giai dan co thinh bung co
hät la däu higu Camett duong tinh, ggi $ dau xuêt phat & thanh bung nbur thoát vi, ty.
us
«Khim tod thin möt ch he thing
— Dinh gié trigu chimg toan than: söt, mét méi, chán än, sit ean, thién mäu, ving
de, phit ban.
= Binh gi sy ting tring väphät rin thé chit: cán náng, chidu co, chi sb nhän
tric (ving du, ngye, cn tay, dd dy ca lp mi di da, chi 6 Khô co thé (BMD.
= Khim ring migng: phithign che vé lost à migng (bfah ru vig), su sin
hoge ón hong lop men ca ng (ro nguge de däy thye quin, nón ti din).
= Debi qué mie khép hong: néu dau xudthign bi dudi qué me Kp hông la
id hifn go Y vim co däichfu
= Kim x din tinh trang sde: mach, huyét dp, nghe tim
— Khém hô hip: tinh trang suy hö háp (hip thé, nghe phdi)
= Khim khép tm ut huyét kp, dau kp, da co
= Tike nigu di bad, v8 migo, muse ti más, sim mau
= Thin Kin du, ri Log ung ri
= Phát ban hoge ut huydt
- Däu higu day thi: có kinh län däu tién
Khim phät hign các tón throng ving hâu món trye tring agi ÿ bénh ruÿt viém.
(6 Ku món tro ng, ei su ving hu món, vet d-niém re lón ving hf mön)
hoje to ón (aép da tna ho món, gin tye tng, nt KE hu món).
53. Xétnghigm
5.3.1. Chi nh xe nghibm cho tré khong có che dd higu béo dng
Chi djnh xét nghigm dänh gid nguyén nhän cho tré em dau byng không có các du
fu bo ing a king cin hit ve sy bién Bi ten xt nghigm d ahöm 8 ny hom
nia chi di mid xt nghigm cho nhôm Gt tugng náy sé m gia tng so ling cho
A vá cha me eng ar gia tng chi dinh xétnghim do tn ed thy thube phät hit
huge ee bt thud.
Xt nghiém im mdu dn trong phän: dé pin bgt dau bung do nguyén abn co
ning va de thé
= Cán dp dung teu cuán Rome IV 48 chin doën che bgah dau bung chi ning
cho efe bgah mhán Không có dw higu béo dng, kam lim sing binh thagng VA xét
nehm más dn trong pha dm tn.
= Trong möt só ving hop có thé lam xét nghifm cóng dhe mu, CRP, min
ling, tng phán tch nude tie, sium & bung thy theo tinh trang bé nh,
116
— Dinh gié trigu chimg toan than: söt, mét méi, chán än, sit ean, thién mäu, ving
de, phit ban.
= Binh gi sy ting tring väphät rin thé chit: cán náng, chidu co, chi sb nhän
tric (ving du, ngye, cn tay, dd dy ca lp mi di da, chi 6 Khô co thé (BMD.
= Khim ring migng: phithign che vé lost à migng (bfah ru vig), su sin
hoge ón hong lop men ca ng (ro nguge de däy thye quin, nón ti din).
= Debi qué mie khép hong: néu dau xudthign bi dudi qué me Kp hông la
id hifn go Y vim co däichfu
= Kim x din tinh trang sde: mach, huyét dp, nghe tim
— Khém hô hip: tinh trang suy hö háp (hip thé, nghe phdi)
= Khim khép tm ut huyét kp, dau kp, da co
= Tike nigu di bad, v8 migo, muse ti más, sim mau
= Thin Kin du, ri Log ung ri
= Phát ban hoge ut huydt
- Däu higu day thi: có kinh län däu tién
Khim phät hign các tón throng ving hâu món trye tring agi ÿ bénh ruÿt viém.
(6 Ku món tro ng, ei su ving hu món, vet d-niém re lón ving hf mön)
hoje to ón (aép da tna ho món, gin tye tng, nt KE hu món).
53. Xétnghigm
5.3.1. Chi nh xe nghibm cho tré khong có che dd higu béo dng
Chi djnh xét nghigm dänh gid nguyén nhän cho tré em dau byng không có các du
fu bo ing a king cin hit ve sy bién Bi ten xt nghigm d ahöm 8 ny hom
nia chi di mid xt nghigm cho nhôm Gt tugng náy sé m gia tng so ling cho
A vá cha me eng ar gia tng chi dinh xétnghim do tn ed thy thube phät hit
huge ee bt thud.
Xt nghiém im mdu dn trong phän: dé pin bgt dau bung do nguyén abn co
ning va de thé
= Cán dp dung teu cuán Rome IV 48 chin doën che bgah dau bung chi ning
cho efe bgah mhán Không có dw higu béo dng, kam lim sing binh thagng VA xét
nehm más dn trong pha dm tn.
= Trong möt só ving hop có thé lam xét nghifm cóng dhe mu, CRP, min
ling, tng phán tch nude tie, sium & bung thy theo tinh trang bé nh,
116
5.3.2. Ch dink sé nghiém cho tr có ce du fu bdo dng
= Cong thie má va me og
+ Dién gi db, bg miu
+ Ure, creatinin
+ Protein, albumin
+ Alkaline phosphatase, alanine aminotransferase, aspartate aminotransferase.
+ Amylase, P-amylase, lipase.
+ Teng ph ich, hy mudo ta
ét nghigm phn: sol, hy ph tim Salmonella, Shigella, Yersinia, Campylobacter,
E.coli, Clostridium dificil, in mi dn trong ph
= Hormon tuyén gdp (13, TA, TSH) nu tte tbo bön, ving da, phi ni
— Nahi ng ai ing dm sa bö, di mg thye phim: IgE de higu chin don di img
sia, thye phim,
— Xétnghigm tim bo nang, ting giun, ksi tring trong phn, khéng nguyen
ta Giardia,
= Test HCG (Human chorionic gonadotropin) bi nghi ng e6 thai
= Chin oda bin da
+ Siu nó byng tim hib che nguyéa nán dau bung do Khöi u, si mit, u nang
dng mat chi, nang gi ty, nue, emi bé tho, có tha, nang bubng ring.
+ Chup bung khöng chun bj: nh anh tic ru, gin de diy - 16 ring (de 14
tring, höi chimg dng mach mac treo tring trén).
+ Chup transit tino quin de day rußt dd din git he rapt (din muß, bi Joan sy
quay cuón ru xudthign mua) cho cé tré nön Hi dign, nón dich váng, hep rut rong
‘bénh Iy rußt viém.
+ Chup cóng hung rut Ki mghi gd bé rst viém, HG ching dóng mech
ge treo tring trea.
+ Chyp CT 6 bung dé phit hin cá Kb u 6 bung, p xe thinh bung trong ón
ugt viêm, hôi chimg dng mach mac treo tring trén.
5.4. Chán doán
Chän doán dau bung man tinh cin Km lim sing cán thiét dé mhán dang:
— au bung kéo dai don déc: khöng kém theo che trigu chimg todn thán va triu
ching tu hoa.
u7
= Cong thie má va me og
+ Dién gi db, bg miu
+ Ure, creatinin
+ Protein, albumin
+ Alkaline phosphatase, alanine aminotransferase, aspartate aminotransferase.
+ Amylase, P-amylase, lipase.
+ Teng ph ich, hy mudo ta
ét nghigm phn: sol, hy ph tim Salmonella, Shigella, Yersinia, Campylobacter,
E.coli, Clostridium dificil, in mi dn trong ph
= Hormon tuyén gdp (13, TA, TSH) nu tte tbo bön, ving da, phi ni
— Nahi ng ai ing dm sa bö, di mg thye phim: IgE de higu chin don di img
sia, thye phim,
— Xétnghigm tim bo nang, ting giun, ksi tring trong phn, khéng nguyen
ta Giardia,
= Test HCG (Human chorionic gonadotropin) bi nghi ng e6 thai
= Chin oda bin da
+ Siu nó byng tim hib che nguyéa nán dau bung do Khöi u, si mit, u nang
dng mat chi, nang gi ty, nue, emi bé tho, có tha, nang bubng ring.
+ Chup bung khöng chun bj: nh anh tic ru, gin de diy - 16 ring (de 14
tring, höi chimg dng mach mac treo tring trén).
+ Chup transit tino quin de day rußt dd din git he rapt (din muß, bi Joan sy
quay cuón ru xudthign mua) cho cé tré nön Hi dign, nón dich váng, hep rut rong
‘bénh Iy rußt viém.
+ Chup cóng hung rut Ki mghi gd bé rst viém, HG ching dóng mech
ge treo tring trea.
+ Chyp CT 6 bung dé phit hin cá Kb u 6 bung, p xe thinh bung trong ón
ugt viêm, hôi chimg dng mach mac treo tring trén.
5.4. Chán doán
Chän doán dau bung man tinh cin Km lim sing cán thiét dé mhán dang:
— au bung kéo dai don déc: khöng kém theo che trigu chimg todn thán va triu
ching tu hoa.
u7
= Bau bung kéo dai kém theo vóicá riu ching tu hóa bao góm:
+ Bau byng lin quan dén ban dau ving hong vi
+ Bau bung kém theo bubn nön, non, tó hoj trio nguge thie án qua migng, va
nid mde bot
+ Pau sau xuong ic, ne, y hoi, y chu.
— Dau bung köm theo nhüng du higu ri ogn che näng rugt nr ti chiy,téo
bin, di tiga Khöng hät
= Bau bung kéo di kém theo nhüng du hifu bga ton thin hoj nei iu héa
‘hu các béni thin kin tim thin dog kinb, ce bgnh tit nigu, hö hp xée dinh Arge
nha kim lam sang va ce ét nghigm cin Him sing.
5.4.1. Chán dodn nguyen nhän thy thé thang gp gäy dau bung man tinh dtré em
Nguyén nn dau bung ti din kh phe top hi 4 thye hinh 1 nén ng i ee
nguyén nha có tón thug th thé tre, nt Ia cfc nguyén an phái can thigp ngoni
‘Khoa, sau khi logi tri nguyn nn thye thé méi ngh Li ede nguyén nbán ri lon chic
‘ing vi nguyén nbn tim I.
DI 0m Die dm con das Big pip chin dein cnn
Bann ve quid
‘Vie, lote avin | Bau byng wing ong vi né rt | Nel Bigs qu da dy
lub ge sau ang de.
Viëm, oat da day - 14 | Dau Am 1 ving thugng vi, dau KN | NOI sol ye quin = de diy, wb
wang ic oie, dau tuée bra an, bot dau | ting.
nila gi 9
{Bag star | Bau bung qué ting con Ke ph, | Chup bung bom hol, du dm
phan mau tng dot, s 66 thb Uy | chän don,
Bulag,
| Viém ruôt tna man tinh | Bau tai diän ving bb chou phâï, | Chup elt 16p vi tinh 8 bung,
hay bee nde deh rußt | tng chán dad khöng dng, him | sou am.
tha gén.
“Tai thira Mockol “Dau quanh rón, bung dudi, có Ind có | Chup Te” chän
phan mâu. Meckal
‘Theat tinh bung | Baw tinh Bung, dau dm dm tive Hd, ió à
trong, het ben. CT bung.
Tao ben man tinh Tin sir @ phan, Khám thy Khôi| Tin sù, Khäm thye thé, |
hn to hb tl Xauang bung
Kÿ sinh tring ruöt (ahdt | Bau bung quanh rán, dau co that, | Tim ting kÿ sinh Wing tong
lo Gio. cite ho, ou chäy. phd, xût nghigm ELISA Ge
iu ve Girl:
‘Khong dung nap lactose | Tiigu chümg xäy ra Ki ché dp An | Ché ad an Khong od lactose,
snide Bong | ost ind hydrogen.
us
+ Bau byng lin quan dén ban dau ving hong vi
+ Bau bung kém theo bubn nön, non, tó hoj trio nguge thie án qua migng, va
nid mde bot
+ Pau sau xuong ic, ne, y hoi, y chu.
— Dau bung köm theo nhüng du higu ri ogn che näng rugt nr ti chiy,téo
bin, di tiga Khöng hät
= Bau bung kéo di kém theo nhüng du hifu bga ton thin hoj nei iu héa
‘hu các béni thin kin tim thin dog kinb, ce bgnh tit nigu, hö hp xée dinh Arge
nha kim lam sang va ce ét nghigm cin Him sing.
5.4.1. Chán dodn nguyen nhän thy thé thang gp gäy dau bung man tinh dtré em
Nguyén nn dau bung ti din kh phe top hi 4 thye hinh 1 nén ng i ee
nguyén nha có tón thug th thé tre, nt Ia cfc nguyén an phái can thigp ngoni
‘Khoa, sau khi logi tri nguyn nn thye thé méi ngh Li ede nguyén nbán ri lon chic
‘ing vi nguyén nbn tim I.
DI 0m Die dm con das Big pip chin dein cnn
Bann ve quid
‘Vie, lote avin | Bau byng wing ong vi né rt | Nel Bigs qu da dy
lub ge sau ang de.
Viëm, oat da day - 14 | Dau Am 1 ving thugng vi, dau KN | NOI sol ye quin = de diy, wb
wang ic oie, dau tuée bra an, bot dau | ting.
nila gi 9
{Bag star | Bau bung qué ting con Ke ph, | Chup bung bom hol, du dm
phan mau tng dot, s 66 thb Uy | chän don,
Bulag,
| Viém ruôt tna man tinh | Bau tai diän ving bb chou phâï, | Chup elt 16p vi tinh 8 bung,
hay bee nde deh rußt | tng chán dad khöng dng, him | sou am.
tha gén.
“Tai thira Mockol “Dau quanh rón, bung dudi, có Ind có | Chup Te” chän
phan mâu. Meckal
‘Theat tinh bung | Baw tinh Bung, dau dm dm tive Hd, ió à
trong, het ben. CT bung.
Tao ben man tinh Tin sir @ phan, Khám thy Khôi| Tin sù, Khäm thye thé, |
hn to hb tl Xauang bung
Kÿ sinh tring ruöt (ahdt | Bau bung quanh rán, dau co that, | Tim ting kÿ sinh Wing tong
lo Gio. cite ho, ou chäy. phd, xût nghigm ELISA Ge
iu ve Girl:
‘Khong dung nap lactose | Tiigu chümg xäy ra Ki ché dp An | Ché ad an Khong od lactose,
snide Bong | ost ind hydrogen.
us
Tha ee hay
Bau bung Hong je Nu, bung
hung hoi iu hay
Tin sb anh dring rd ch ad
0 Sn id Lo, nude qué 6.
ay ko id ocio
Dio tive phim | Gua tung gan E Gong We más, IE ade Hu
‘bau bung, budn nn, nn, ueu chäy | cn dan di ag thy pm
trong wing va pt 2 ua an | nO soi da day, 1 Wang, doi
Ti chäy tong wong 2-6 gio sau an | 130.
thie an gay tn.
Không qua IE
N vb eu chy man in
‘chgn ing can
06 mâu trong phan
‘enh ruptvièm ‘Bau bing theo et loan phn, aby sit | NGL sol Hu hôs, calprotectn
can, 08 Ind km theo ln hang,
god da,
‘phd, so tw ph, fy phn
oi ching Gong mach
mac ro Wang tán.
Dau tug vs devo, do a
no kèm theo: nön, buön nón, gäy sit
Sito ony tg
wa cn Ti cig © m
ia ng da eve.
Grup 8 bung khöng chudn bi
He An Ga day va 14 ng
ln, có mue ruc hal.
Chop CT hog MAI à bung:
hi an chèn dp 1 ng cda
mach mau, gidm 00 lón cda
de va khong ách gia 460g
mach chi va nq mach mac.
treo tring un.
Bann 1 gan mt
ET
‘Bas & ét phn Le rn phi bung,
<u rhb hon sau bua an
Sión am ci doin mar
‘Gain dng ma ch thn
ang
‘Bau & góc phän Wr rn pha bug,
Andi ving hg sud phi ving da
Tang irn huyó han, su
Am 65 inh Anh nang Sng mât
En
SÓ mi. vém ui mât
mon tinh, nang duöng
mat
Bau throng vi hodc he subn ph
ang da.
“Tang men gan tong gil doen
du, ng. babi, alkaline
Phosphatase va GGT & gai
oan sa
‘Vide toy do
au dd dpi Ko Gal, lan a au long,
non
Men ty (amiaso, pass,
typsinogen) tng, situ dm.
hyp et pv tah bung.
Vi ty man ih
Kam hp tu, vang da de mit, chim
tng tang, dau byng ving throng
vile ing. da rg <a an
thie an nnd chat Deo, abn va bub
von.
Men hy (amylase, pase,
{ypsinogen) tng, situ am,
chup et ep vi tinh & bung. che
sat nahm chln Con kim
bp th.
| Bonn iy nan at nigu -sinh dye
‘whim khudn nit [Baw am 1 ving won mu, dau ving | Phin ch nude tdo, ely nudo
cam sui. u. chyp Udo.
Tage tin ‘Bau ving hung mot bin ‘Siu then
19
Bau bung Hong je Nu, bung
hung hoi iu hay
Tin sb anh dring rd ch ad
0 Sn id Lo, nude qué 6.
ay ko id ocio
Dio tive phim | Gua tung gan E Gong We más, IE ade Hu
‘bau bung, budn nn, nn, ueu chäy | cn dan di ag thy pm
trong wing va pt 2 ua an | nO soi da day, 1 Wang, doi
Ti chäy tong wong 2-6 gio sau an | 130.
thie an gay tn.
Không qua IE
N vb eu chy man in
‘chgn ing can
06 mâu trong phan
‘enh ruptvièm ‘Bau bing theo et loan phn, aby sit | NGL sol Hu hôs, calprotectn
can, 08 Ind km theo ln hang,
god da,
‘phd, so tw ph, fy phn
oi ching Gong mach
mac ro Wang tán.
Dau tug vs devo, do a
no kèm theo: nön, buön nón, gäy sit
Sito ony tg
wa cn Ti cig © m
ia ng da eve.
Grup 8 bung khöng chudn bi
He An Ga day va 14 ng
ln, có mue ruc hal.
Chop CT hog MAI à bung:
hi an chèn dp 1 ng cda
mach mau, gidm 00 lón cda
de va khong ách gia 460g
mach chi va nq mach mac.
treo tring un.
Bann 1 gan mt
ET
‘Bas & ét phn Le rn phi bung,
<u rhb hon sau bua an
Sión am ci doin mar
‘Gain dng ma ch thn
ang
‘Bau & góc phän Wr rn pha bug,
Andi ving hg sud phi ving da
Tang irn huyó han, su
Am 65 inh Anh nang Sng mât
En
SÓ mi. vém ui mât
mon tinh, nang duöng
mat
Bau throng vi hodc he subn ph
ang da.
“Tang men gan tong gil doen
du, ng. babi, alkaline
Phosphatase va GGT & gai
oan sa
‘Vide toy do
au dd dpi Ko Gal, lan a au long,
non
Men ty (amiaso, pass,
typsinogen) tng, situ dm.
hyp et pv tah bung.
Vi ty man ih
Kam hp tu, vang da de mit, chim
tng tang, dau byng ving throng
vile ing. da rg <a an
thie an nnd chat Deo, abn va bub
von.
Men hy (amylase, pase,
{ypsinogen) tng, situ am,
chup et ep vi tinh & bung. che
sat nahm chln Con kim
bp th.
| Bonn iy nan at nigu -sinh dye
‘whim khudn nit [Baw am 1 ving won mu, dau ving | Phin ch nude tdo, ely nudo
cam sui. u. chyp Udo.
Tage tin ‘Bau ving hung mot bin ‘Siu then
19
‘Sei ni "Dav dl öl ving that lung 161 ben, | Phan tich aude Hu, su Am,
th hd. Cp ab th
Hl ching doan ndi bb [Bau bung Kon ts wang quan rin. | Su Am, chyp BE in - niu
{nga riu quan {ing sau si dung cc chit có tn | quán
cbt du, nbn va Dußn nn.
‘Ri logn Bt nigu = sah | Bau bung dui hay ten mu, ti | Siu am thgn va chau ong,
yo ke ching sinh dye trig ‘thd km phy Khoa.
(Che nguyán nän knde
‘engin bong CB Sa cat Dina
Tb ac Das bg ing dot, 0 Bi, Bia] Bivona ci
E]
Toe dita | Ba ving bg di gan ag | Rn in Sg am
‘hi sau oge chau hóng.
Du ib dBi quí mie Khép hong
ang tinh,
Pú mach aitruyén | Bau bung Kong 16 vit, Dun nd, | NB ap CH ip
ón, ti chäy. Tin sr ia Gin ng
Tu chümg da
(om dau 06 nd bj ki hog 4 bi
Be trong ob, be, ay Gi
Phi mach ti phat khöng có mb day.
542. Chin dodn nguyen nhän dau bung man tinh chic ning
Tiga chudn Rome IV chán dn ee ri log teu hón chie ning kém v6i dau bung
Ai din 08 em,
8.43. Khé du cnc ning (Functional dyspepsia)
= Ph 6 it nhit mae trong ee riu chimg Kö chf sau däy, it nt 4 Yin möi
thing wong it nhät 2 thing tre khi edn don,
+ Dáy bung sau in
+ Cám gi no som
+ au hofe nöng rät thuong vi khong kém vi di ngodi phán ling
- Câc trigu chimg khöng thé gidi thich durge do nguyén nhán y hoc ndo sau Khi
¿ug lugng gi hop If.
5.4.4: Hpi chieng rußt kich thich (BS)
= Tré có dau bung it nhât 4 ngáy mi thing trong ft nbát 2 thing kém vói 1 hay
nhièu hon các tribu chimg saw:
+ Lin quan v6i di tiga
+ Thay di só ln dei tiga
+ Thay dói hnh dang phän
120
th hd. Cp ab th
Hl ching doan ndi bb [Bau bung Kon ts wang quan rin. | Su Am, chyp BE in - niu
{nga riu quan {ing sau si dung cc chit có tn | quán
cbt du, nbn va Dußn nn.
‘Ri logn Bt nigu = sah | Bau bung dui hay ten mu, ti | Siu am thgn va chau ong,
yo ke ching sinh dye trig ‘thd km phy Khoa.
(Che nguyán nän knde
‘engin bong CB Sa cat Dina
Tb ac Das bg ing dot, 0 Bi, Bia] Bivona ci
E]
Toe dita | Ba ving bg di gan ag | Rn in Sg am
‘hi sau oge chau hóng.
Du ib dBi quí mie Khép hong
ang tinh,
Pú mach aitruyén | Bau bung Kong 16 vit, Dun nd, | NB ap CH ip
ón, ti chäy. Tin sr ia Gin ng
Tu chümg da
(om dau 06 nd bj ki hog 4 bi
Be trong ob, be, ay Gi
Phi mach ti phat khöng có mb day.
542. Chin dodn nguyen nhän dau bung man tinh chic ning
Tiga chudn Rome IV chán dn ee ri log teu hón chie ning kém v6i dau bung
Ai din 08 em,
8.43. Khé du cnc ning (Functional dyspepsia)
= Ph 6 it nhit mae trong ee riu chimg Kö chf sau däy, it nt 4 Yin möi
thing wong it nhät 2 thing tre khi edn don,
+ Dáy bung sau in
+ Cám gi no som
+ au hofe nöng rät thuong vi khong kém vi di ngodi phán ling
- Câc trigu chimg khöng thé gidi thich durge do nguyén nhán y hoc ndo sau Khi
¿ug lugng gi hop If.
5.4.4: Hpi chieng rußt kich thich (BS)
= Tré có dau bung it nhât 4 ngáy mi thing trong ft nbát 2 thing kém vói 1 hay
nhièu hon các tribu chimg saw:
+ Lin quan v6i di tiga
+ Thay di só ln dei tiga
+ Thay dói hnh dang phän
120
= 6 tré bj tio bön, trigu chimg dau không hét khi giäi quyét duge táo bön
= Che it ching Kong thé ai hic due do nguyén hin y hge mo sau kh
¿ge lung gi hop.
54.5. Migrain thé bung
Phai gdm ht 2 wong to ru ching sau
= Nhiimg con dau bung kich phit di di, quanh rón ep, & ding git, hoe lan
ng ké di 1 ió hay hon
- Các.con cách nhau khoäng vai tuán dén vai thing
= Dau Lim mt kh ming va anh huóng các sinh hogt bin thuémg cúa tré
= Tinh chit vá trigu chimg Hp di lp Ii có tinh chát dgp khuön 6 timg cé thé
= Dau kèm vöi 2 hay nhidu hon các dáu higu sau
+ Biöngän
Non
Tré
Nito du
Sg änh sing
anh ti
= Clie tigu ching Khöng thé giäi thich duge do nguyen nhän y hoc ndo sau khi
1 Age teens giähop I.
| = Có dy di tigu chudn trong thai gian it nt 6 thing trade khi chán doán.
5.4.6. Dau bung che náng khöng dic hifu
— Phäi xy rat ht 4 Hin mi thing vá góm tt ch tri chimg sau
+ Dau bung con hay lin tye má Không xay ra trong các hogt döng sinh 15 (ohne
An, kinh nguy).
++ Khöng di té chun chin don hi ching rut ic ich, kh ti chic näng,
hoje Migraine thé bung.
+ Cie tu ching Không thé gi hich due do nguyén nhán y hgc io su Ki
ug hung ai ho
= Ch ly di i
6.1EUTRI
À 61. Pau byng man tinh do nguyén nhän thye thé
su chi nt 2 thing trade khi chin doán.
iu tr theo nguyén nhin
121
=
= Che it ching Kong thé ai hic due do nguyén hin y hge mo sau kh
¿ge lung gi hop.
54.5. Migrain thé bung
Phai gdm ht 2 wong to ru ching sau
= Nhiimg con dau bung kich phit di di, quanh rón ep, & ding git, hoe lan
ng ké di 1 ió hay hon
- Các.con cách nhau khoäng vai tuán dén vai thing
= Dau Lim mt kh ming va anh huóng các sinh hogt bin thuémg cúa tré
= Tinh chit vá trigu chimg Hp di lp Ii có tinh chát dgp khuön 6 timg cé thé
= Dau kèm vöi 2 hay nhidu hon các dáu higu sau
+ Biöngän
Non
Tré
Nito du
Sg änh sing
anh ti
= Clie tigu ching Khöng thé giäi thich duge do nguyen nhän y hoc ndo sau khi
1 Age teens giähop I.
| = Có dy di tigu chudn trong thai gian it nt 6 thing trade khi chán doán.
5.4.6. Dau bung che náng khöng dic hifu
— Phäi xy rat ht 4 Hin mi thing vá góm tt ch tri chimg sau
+ Dau bung con hay lin tye má Không xay ra trong các hogt döng sinh 15 (ohne
An, kinh nguy).
++ Khöng di té chun chin don hi ching rut ic ich, kh ti chic näng,
hoje Migraine thé bung.
+ Cie tu ching Không thé gi hich due do nguyén nhán y hgc io su Ki
ug hung ai ho
= Ch ly di i
6.1EUTRI
À 61. Pau byng man tinh do nguyén nhän thye thé
su chi nt 2 thing trade khi chin doán.
iu tr theo nguyén nhin
121
=
62. Dau bung man tink do nguyén nhän co ning,
62.1. Mc teu id jc ui eue sng bn thug ci hg pl
am dau.
Cie vin dd cin can bip khi du tj dou byng man tinh hte ning:
~ Gio dye ah hn va gia din
~ Cal thign hin vi
= Chin age dung nap vá Gb mgt v6i dau
= Tein ee yéu tb kich ich dau
= Did ri tribu chimg
6.2.2. Didu tri dau bung man tink chive ning
a Did tr khöng ding thube
= Tr bic hai cho ré vá gia di vé vin dB bé thy thé hay co ming
= Tra di vi té va cha me vé mye iu cia ib tá du vé cu sóng bi
thudmg, giám các yéu 16 anh huóng t6i chit lugng cuge sóng cia Ir vá gia dinh chi
Khóng phai didu tri con dau.
Cung efp các thóng tin vé dau bung chire ning cho tré vá cha me:
+ Bau bung chic ning là vin d& thuèmg gap, chiém 10-20% tré em binh thuémg.
+ Dau trong dau byng ché näng 1A các con dau that sy do tinh ting nhay cám
dau ca co thé vöi các ehite ning binh thuimg cúa de day, ruft
+ Cie com dau có thé bi kich hogt böi cc ydu (6 nhu mai ming, thye phim,
tude, stress, eng thing lo Hing hoge ee yéut tim If.
+ Cäe con dau khöng nghiém trong, Không de doa tinh mang nen khöng cin cc
dièu kién chäm sóc dic bit.
+ Did chi yéu 1 cho tt Ii vie sinh hogt bin Ihuöng mfc dt com da
Ta te kh chi.
+ Kéhoach huöng dán tré thich üng vói com dau
- Yeu ch tr quay tI trang hoc cfc hog ón binh hrömg art cn hit
+ Len ké hogch cho u qua tr la tring hoc, vá hung gil quyét ki ik
ving dau ft hn
++ Hung din cha me va tr ce du if tr nen di Khim hoge nghi hoc bt, nön,
du hay.
+ Néu re vän quyét anh nghi oc thi nén có ké hogch nghiém ngit cho vigenghi
hos nha: nim nghi ngoï trén ging va khöng duge xem t vi, các phrong tin git
vie.
12
62.1. Mc teu id jc ui eue sng bn thug ci hg pl
am dau.
Cie vin dd cin can bip khi du tj dou byng man tinh hte ning:
~ Gio dye ah hn va gia din
~ Cal thign hin vi
= Chin age dung nap vá Gb mgt v6i dau
= Tein ee yéu tb kich ich dau
= Did ri tribu chimg
6.2.2. Didu tri dau bung man tink chive ning
a Did tr khöng ding thube
= Tr bic hai cho ré vá gia di vé vin dB bé thy thé hay co ming
= Tra di vi té va cha me vé mye iu cia ib tá du vé cu sóng bi
thudmg, giám các yéu 16 anh huóng t6i chit lugng cuge sóng cia Ir vá gia dinh chi
Khóng phai didu tri con dau.
Cung efp các thóng tin vé dau bung chire ning cho tré vá cha me:
+ Bau bung chic ning là vin d& thuèmg gap, chiém 10-20% tré em binh thuémg.
+ Dau trong dau byng ché näng 1A các con dau that sy do tinh ting nhay cám
dau ca co thé vöi các ehite ning binh thuimg cúa de day, ruft
+ Cie com dau có thé bi kich hogt böi cc ydu (6 nhu mai ming, thye phim,
tude, stress, eng thing lo Hing hoge ee yéut tim If.
+ Cäe con dau khöng nghiém trong, Không de doa tinh mang nen khöng cin cc
dièu kién chäm sóc dic bit.
+ Did chi yéu 1 cho tt Ii vie sinh hogt bin Ihuöng mfc dt com da
Ta te kh chi.
+ Kéhoach huöng dán tré thich üng vói com dau
- Yeu ch tr quay tI trang hoc cfc hog ón binh hrömg art cn hit
+ Len ké hogch cho u qua tr la tring hoc, vá hung gil quyét ki ik
ving dau ft hn
++ Hung din cha me va tr ce du if tr nen di Khim hoge nghi hoc bt, nön,
du hay.
+ Néu re vän quyét anh nghi oc thi nén có ké hogch nghiém ngit cho vigenghi
hos nha: nim nghi ngoï trén ging va khöng duge xem t vi, các phrong tin git
vie.
12
++ Tim hi va xde din ede vin 8 & tring gy stress cho tr.
+ Voi té du bung cite ning Kö tho hay dBi bi quen ii, cn 6 sy tro
bi vi gio vien dé ue có th sir dyng hä v sn hi ch hie
“Thay i hi vi v ei thin kj ning img phó daw
+ Khen nggi, khuyén khich tré khi tré thy hign duge các hänh vi tôt
++ Xi inh va h try té fe Ky ning má té thye hign (dt ngotiván dé dau bung,
va bm yéu
+ Xay img m6 hinh cha mg 16 vé các phn ing lam man Ki dau: hie tho
sau, tp xao ning
+ Phöi hop vói các bác si chuyén khoa Tám thin, tim Iy huóng dán tré các kÿ
näng img pho vói dau: thu giän, xao nhäng, tr) ligu nbán thúc hänh vi, thöi mién va
phn Hô sinh he,
= Trinh cc yb 16 ich (ich, kb pit da:
+ Han ché hoj tr in che thye phim có chia dung, ce oligosaccharides,
disaccharides, monosaccharides d In men (FODMAPS).
+ Han ché uóng sta hofe che sin phim có lactose né er uf hi heit
ching bit dung nap lactose Ki sr dyng.
+ Trinh hofe han ché cling thing, stress
Did tri bg tub
= Bb sung probiotics: ede probiotics dupe chimg minh có hiéu quá lim sing ki
¿ing did trong khodng thoi gie it hät 4-8 tu. Trong mt phn ich gp va phn
tich hg thdng tén 7 thir nghigm im sing v6i 722 tré dau bung ti din do ri loan tu
a ee ning nha thy bd sung probiotics có de dyn lam gim tru cig dau, mi
6 ning va tin suit dau. Cie probioti sit dung rong phn ch ndy gbm Z. rhamnosus
GG, L. reuteri, L. plantarum, VSL#3 (mêt logi probiotics góm $ logi Igi khuân khäc nhau),
hón hop các ching Bifidobacterium, B. coagulans phöi hop véi fructooligosaccharides
(FOS) v6i thi gian sir dung 144: tán.
= BB sung chit xo gp
= Tian ah bae ha 66 the dung tim gidm co thit co trom mu, Két qu tk mot
phin tich góp các thir nghiém lám sing ngdu nhién, mi dôi có dói chimg tré tré lóm hon
12 tui cho thiy in dl bye há có the dung m thi gan, tn sult vá mie 49 du so
Gi gid duge. Lida sir dung à lu 187mg x 3 in/aghy voi té dui 45 kg; 374mg x 3
Hany vit tén 45kg (dang vién nang boe hu tudo pH rt). Néu dang lu cao
6 thé ating to nguge da dy thye qu, vi thin X vA suy tha cp.
= Thubc ching co thi không có higu qua wen cs nghign ca dé em
= Che thud kc lar amitiptyline, te ché serotonin chon Ip (italotan) Kong
hi qui in Ir em.
123
+ Voi té du bung cite ning Kö tho hay dBi bi quen ii, cn 6 sy tro
bi vi gio vien dé ue có th sir dyng hä v sn hi ch hie
“Thay i hi vi v ei thin kj ning img phó daw
+ Khen nggi, khuyén khich tré khi tré thy hign duge các hänh vi tôt
++ Xi inh va h try té fe Ky ning má té thye hign (dt ngotiván dé dau bung,
va bm yéu
+ Xay img m6 hinh cha mg 16 vé các phn ing lam man Ki dau: hie tho
sau, tp xao ning
+ Phöi hop vói các bác si chuyén khoa Tám thin, tim Iy huóng dán tré các kÿ
näng img pho vói dau: thu giän, xao nhäng, tr) ligu nbán thúc hänh vi, thöi mién va
phn Hô sinh he,
= Trinh cc yb 16 ich (ich, kb pit da:
+ Han ché hoj tr in che thye phim có chia dung, ce oligosaccharides,
disaccharides, monosaccharides d In men (FODMAPS).
+ Han ché uóng sta hofe che sin phim có lactose né er uf hi heit
ching bit dung nap lactose Ki sr dyng.
+ Trinh hofe han ché cling thing, stress
Did tri bg tub
= Bb sung probiotics: ede probiotics dupe chimg minh có hiéu quá lim sing ki
¿ing did trong khodng thoi gie it hät 4-8 tu. Trong mt phn ich gp va phn
tich hg thdng tén 7 thir nghigm im sing v6i 722 tré dau bung ti din do ri loan tu
a ee ning nha thy bd sung probiotics có de dyn lam gim tru cig dau, mi
6 ning va tin suit dau. Cie probioti sit dung rong phn ch ndy gbm Z. rhamnosus
GG, L. reuteri, L. plantarum, VSL#3 (mêt logi probiotics góm $ logi Igi khuân khäc nhau),
hón hop các ching Bifidobacterium, B. coagulans phöi hop véi fructooligosaccharides
(FOS) v6i thi gian sir dung 144: tán.
= BB sung chit xo gp
= Tian ah bae ha 66 the dung tim gidm co thit co trom mu, Két qu tk mot
phin tich góp các thir nghiém lám sing ngdu nhién, mi dôi có dói chimg tré tré lóm hon
12 tui cho thiy in dl bye há có the dung m thi gan, tn sult vá mie 49 du so
Gi gid duge. Lida sir dung à lu 187mg x 3 in/aghy voi té dui 45 kg; 374mg x 3
Hany vit tén 45kg (dang vién nang boe hu tudo pH rt). Néu dang lu cao
6 thé ating to nguge da dy thye qu, vi thin X vA suy tha cp.
= Thubc ching co thi không có higu qua wen cs nghign ca dé em
= Che thud kc lar amitiptyline, te ché serotonin chon Ip (italotan) Kong
hi qui in Ir em.
123
= Trong mot sb thirnghigm lam sing v6i ed mu nghiên ei cón han ché ás tie
gi gh nbn ty sr dyng cyproheptadine tong 2 tun có higu qu vA. an to wong dita
tj che bi logn iu höa che ning kém theo dau bung va kh ti. Tuy nhién cin che
nghign cin vói c& miu lón hon dé chimg minh hiéu qua cia cyproheptadine rede khi
ua rakhuydn cáo sc dung
tr riu ching: iu chy, ko bn
«Theo dû du rt
~ Tré cán duge theo doi va t6i dánh giá dé tiép tuc duge cung cáp thong
sé, tn an, dänh gi y dép ing vá sy xu ign ede däu higu bio dng
Tre có ehe tru chimg dau dai ding anh hung dén chit lugng cuje söng cia
A v gia dah ein due khäm vite vin ed bic sf chuydn kha Tam thin va tam.
- Chi dinh chuyén khám bác sf chuyén khoa:
+ Tre vá gia dinh cón lo ling vé bé he thé va tip tuo di Km lam cc xét
ghia im mgayén nn thy the.
+ Tré táo bón nhung khóng dép img vói các bign phép diêu tri chuán mác di da
tuán thi ligu trinh diêu tri.
+ Tré xult hign ede dí higu bdo dng cn duo Khim vá lim ede xét nghigm
chin doán dau bung mon tinh do nguyén nhän thye hd
y chia
‘TALLIRU THAM KHAO
1. Nguyen Gia Khanh (2013), Bai ging Nhikhoa tip 1, Nha xuát bin Y hoc, Ha NGi.
2. Mary B Fishman, Mark D Aronson, Mariam R Chacko, Chronic abdominal pain
in children and adolescents: Approach to the evaluation. Uptodate. 2019.
3. Mariam R Chacko, Eric Chiou, Functional abdominal pain in children and
adolescents: Management in primary care. Uptodate. 2019,
4. Wyllie R, Hyams J, Kay M (2011), Pediatrie gastrointestinal and Liver diseases,
Elsevier, Chapter 7, 66- 79.
5. Juliette M.T.M. Ruten, Arine M. Vlieger and Macr A. Benninga (2018),
Walker Pediatric Gastrointestinal Diseases, Elsevier, Chapter 23.3, 2717-2778.
124
gi gh nbn ty sr dyng cyproheptadine tong 2 tun có higu qu vA. an to wong dita
tj che bi logn iu höa che ning kém theo dau bung va kh ti. Tuy nhién cin che
nghign cin vói c& miu lón hon dé chimg minh hiéu qua cia cyproheptadine rede khi
ua rakhuydn cáo sc dung
tr riu ching: iu chy, ko bn
«Theo dû du rt
~ Tré cán duge theo doi va t6i dánh giá dé tiép tuc duge cung cáp thong
sé, tn an, dänh gi y dép ing vá sy xu ign ede däu higu bio dng
Tre có ehe tru chimg dau dai ding anh hung dén chit lugng cuje söng cia
A v gia dah ein due khäm vite vin ed bic sf chuydn kha Tam thin va tam.
- Chi dinh chuyén khám bác sf chuyén khoa:
+ Tre vá gia dinh cón lo ling vé bé he thé va tip tuo di Km lam cc xét
ghia im mgayén nn thy the.
+ Tré táo bón nhung khóng dép img vói các bign phép diêu tri chuán mác di da
tuán thi ligu trinh diêu tri.
+ Tré xult hign ede dí higu bdo dng cn duo Khim vá lim ede xét nghigm
chin doán dau bung mon tinh do nguyén nhän thye hd
y chia
‘TALLIRU THAM KHAO
1. Nguyen Gia Khanh (2013), Bai ging Nhikhoa tip 1, Nha xuát bin Y hoc, Ha NGi.
2. Mary B Fishman, Mark D Aronson, Mariam R Chacko, Chronic abdominal pain
in children and adolescents: Approach to the evaluation. Uptodate. 2019.
3. Mariam R Chacko, Eric Chiou, Functional abdominal pain in children and
adolescents: Management in primary care. Uptodate. 2019,
4. Wyllie R, Hyams J, Kay M (2011), Pediatrie gastrointestinal and Liver diseases,
Elsevier, Chapter 7, 66- 79.
5. Juliette M.T.M. Ruten, Arine M. Vlieger and Macr A. Benninga (2018),
Walker Pediatric Gastrointestinal Diseases, Elsevier, Chapter 23.3, 2717-2778.
124
HOI CHUNG NON, TRO Ö TRE EM
MUC TIËU HOC TAP
Trinh bay dupe dinh nghia va cách phän logi nôn.
Trinh bay due be nguyén nhán gay nón, iré 6 tré em.
Thuc hign dupe các buóc tiép cán mót tré bj nón, tré.
Chi dink dupe các xét nghiém xác dink nguyén nhän gäy nôn.
iu ti dre môt só nguyén nhán gy nin, tr d ré em.
(Ohi dink ds ee dhe di tr iu img cha se din duo mgén nhán.
Awake ND
41. BINH NGHIA VA PHAN LOA! NON
1.1. Dinh nghia
NOA: à hi ug di An hoj fe ld chia trong da day, nut bj dy a ngóai
qua mióng mt eich ty $ hfe khöng do su co bóp cia cée eo tron de däy rußt kém
theo sy co tät cin các co ván thinh byng, co hodnh vá các co eon cia thinh de diy
rut, thug phöi hp boi bun nón vi nón khan.
Bud nôn: im gide Khó chu ving ihren vi, bung kém theo ví nhing 16i
Loan thin kin thye vit giám co bó, tr méu dg. dy, ing bai té mude bot, thay di
hip tim, nbip thé, vá mó hi, nhu dóng ruöt di nguge tr rugt non vé phía món vi.
‘Trt la sy rio nguge thie in dy diy vio thye quin qua migng dE ding khong
sing sie doco thit dui tye quin gi, thing xdy a sau la An,
[Non Khan: a sy ging st mau Không ty chi bao gdm sy co böp mah ea oo
Ba, eg thinh bung dm ting ép Ive wong 6 bung va gidm Ap Ive tong lg nye, o
ihitthge quin dub gi ra cing vi ee hit doc ea due quin tré dé tbug ee chit
chia trong de diy di vio thye quin vi không có tng xuit chit chia trong de dy. Ca
hé gidng nön nhumg khöng có ting xuát chit chia trong de diy, dp Ive lóng ngve
‘iim, 6 bug ting.
Nhaï lai: Hign tugng nhai lai möt long nhô hofe toán bó thie än dí nuét trio
aves ln ming hoc ha hong.
“Nan chu kj: 1 tinh trang nón do tung böi nhümg dot nón cép tinh, ning, ti
in có tinh chit gióng nba kéo di vai gi 16 vi ngáy xen KE vi ing Khodng thd
‘ia hon tod Khöng có tia ching kéo di vá tun dn va hing
125
MUC TIËU HOC TAP
Trinh bay dupe dinh nghia va cách phän logi nôn.
Trinh bay due be nguyén nhán gay nón, iré 6 tré em.
Thuc hign dupe các buóc tiép cán mót tré bj nón, tré.
Chi dink dupe các xét nghiém xác dink nguyén nhän gäy nôn.
iu ti dre môt só nguyén nhán gy nin, tr d ré em.
(Ohi dink ds ee dhe di tr iu img cha se din duo mgén nhán.
Awake ND
41. BINH NGHIA VA PHAN LOA! NON
1.1. Dinh nghia
NOA: à hi ug di An hoj fe ld chia trong da day, nut bj dy a ngóai
qua mióng mt eich ty $ hfe khöng do su co bóp cia cée eo tron de däy rußt kém
theo sy co tät cin các co ván thinh byng, co hodnh vá các co eon cia thinh de diy
rut, thug phöi hp boi bun nón vi nón khan.
Bud nôn: im gide Khó chu ving ihren vi, bung kém theo ví nhing 16i
Loan thin kin thye vit giám co bó, tr méu dg. dy, ing bai té mude bot, thay di
hip tim, nbip thé, vá mó hi, nhu dóng ruöt di nguge tr rugt non vé phía món vi.
‘Trt la sy rio nguge thie in dy diy vio thye quin qua migng dE ding khong
sing sie doco thit dui tye quin gi, thing xdy a sau la An,
[Non Khan: a sy ging st mau Không ty chi bao gdm sy co böp mah ea oo
Ba, eg thinh bung dm ting ép Ive wong 6 bung va gidm Ap Ive tong lg nye, o
ihitthge quin dub gi ra cing vi ee hit doc ea due quin tré dé tbug ee chit
chia trong de diy di vio thye quin vi không có tng xuit chit chia trong de dy. Ca
hé gidng nön nhumg khöng có ting xuát chit chia trong de diy, dp Ive lóng ngve
‘iim, 6 bug ting.
Nhaï lai: Hign tugng nhai lai möt long nhô hofe toán bó thie än dí nuét trio
aves ln ming hoc ha hong.
“Nan chu kj: 1 tinh trang nón do tung böi nhümg dot nón cép tinh, ning, ti
in có tinh chit gióng nba kéo di vai gi 16 vi ngáy xen KE vi ing Khodng thd
‘ia hon tod Khöng có tia ching kéo di vá tun dn va hing
125
12. Phin logi nón
Só in nônmgèy
Non eu ky
Non chp tan
Cin eft váo tán suát nón trong ngäy vá cuóng dÿ nón trong khoëng thoi gian 60
ngèy, nön durge chia lim 3 mú dd:
= Nön cp inh: Dgtnón don 1 vi cg d9 rung binh trong khodng thoi gian agin,
= Non man tinh: Cie dytnön ti din hing ngäy vói cuimg 49 thi.
= Nön chu kj: Cle dot nön véi cuóng dB cao di dién möt cách gián dogn trong
‘ong vai tuin xem ké cáo dgttré hodn todn binh thudng,
‘Non mgn tinh vá nôn chu ky duge xép vio nhém nón ti dién, có ft nhát 3 dot nôn
trong khong digan 3 hin.
Dean — | rondas | Nänmaninh Winch
Denibnee [Tong ond | Gaim 29 ong + ré ui | Cm 18 von 6 nn
E E ain
CE EE TU LIT Re
ob | mine
(mln _
‘Curbing 49 nôn ‘Trung binh dén | Thdp, Cao, khaëng 6 in
ES Zn nn vant
Gowda | ne Tuono rg rasa,
ari an
pian CT eg E]
rodipsat | mayo. any sian
Fume | Sh tu dy [Bo no sc [De nan iB Baa
_ Don aba
Tin an wip wie mom ne Kong
a a eo
| _
Tn si gl an ae =
es ne nu de
Are L
126
Só in nônmgèy
Non eu ky
Non chp tan
Cin eft váo tán suát nón trong ngäy vá cuóng dÿ nón trong khoëng thoi gian 60
ngèy, nön durge chia lim 3 mú dd:
= Nön cp inh: Dgtnón don 1 vi cg d9 rung binh trong khodng thoi gian agin,
= Non man tinh: Cie dytnön ti din hing ngäy vói cuimg 49 thi.
= Nön chu kj: Cle dot nön véi cuóng dB cao di dién möt cách gián dogn trong
‘ong vai tuin xem ké cáo dgttré hodn todn binh thudng,
‘Non mgn tinh vá nôn chu ky duge xép vio nhém nón ti dién, có ft nhát 3 dot nôn
trong khong digan 3 hin.
Dean — | rondas | Nänmaninh Winch
Denibnee [Tong ond | Gaim 29 ong + ré ui | Cm 18 von 6 nn
E E ain
CE EE TU LIT Re
ob | mine
(mln _
‘Curbing 49 nôn ‘Trung binh dén | Thdp, Cao, khaëng 6 in
ES Zn nn vant
Gowda | ne Tuono rg rasa,
ari an
pian CT eg E]
rodipsat | mayo. any sian
Fume | Sh tu dy [Bo no sc [De nan iB Baa
_ Don aba
Tin an wip wie mom ne Kong
a a eo
| _
Tn si gl an ae =
es ne nu de
Are L
126
goya nda | Nhiém vinos | Hay 989 nhôm nguyon nhön | Hay ip môm nguyén
‘Gurbng. tu hs han | nhän ngodi dng au
‘goal during su hón (Y lo | hón hon tal Ang Wu
770, nauyan nhän do tn | hoa (165).
ong niém mac. duöng
Ru até 1 reg 589
dt (ibm thye quan, vem
de day.
2. CO CHÉ GAY NON
Nön i mt ph x ph gp dp mg vd ni gi tenn ich hich. Phin xp
tn gh cb 3 gi dog: (1) ja doa tie vigo ghm edn gi budn ndo v du if
Ich ie bg a kin hr vt, (2) nf han vá (2) nôn ode tng hl chin dung
trong de dy ra ngoli qua klang mug, Mic dl kb qui cia 9 gal dog näy à it
tha ung gai dog 66 xy ra dde I. V dy nr bun nö Kg pi udn
It data da nón va sy ich ing ving hl hong eng ob hd dy nba má khdngc6
tin val buda 00.
Du hi 6 trate cia nö 1 buda non vá mbt sf bd ign tha Kin thus vt
ur co mach duól da, v mb hy gin dng %, Ung übt nudo bot vd ting nhjp tim
Buda da tof te mg E chu, ng dau kh tr 6 ving chong vi hung Kn
theo im ge muba nin. Khi dd ce co vin tv qui co ngn theo chi dc, ké phn
ein Ca dy dang itn (hy viva mv) ve pia Kicang ng ogc, don hve quin bung
‘mit dm eho lt cha trong da dy ito tye quin. Tip theo I cle eo tht él
bien 4 ln Ki ptt hóng tring v ran i theo Hung ve pha de diy vi tb 4)
8 10cm, gp dy chit cha trong 4 ng vo de dy trae ki ult higo na khan.
Hai yéa 6 ch ihn Gng tenn 1 món tan vas 1605 xtc cht cha trong
dy rango hy a böi sy phi hop host og ita cu 0 Hp, lu bong V co Bung
{am thay dôi ép lye trong é bung va löng ngye. Trong mdi chu ky nôn khan, näp thanh
tata déng Ii, co oda, co Lien sum agai vA co bingo lalo moot 6 lc A tong,
Hong ngye v fp lye dung tong khoang 6 bung. Thve qun gin ravi phán gin da diy
soit rang lye ip te bi kdo vé pia ling nave, ché chía Gg trong de däy di váo
trong he qin rng mäl chu ky. Sa ki nô khan, nba cb a. rang gai Goan
tly, o gun god vi Yang Sy oo hod ia acá co byog v pila sun cha co
Rod hät man 10 a mgt pie dong ong 6 bung, dy ch cha dung wong de
day vs Aba min Co ile ge i ci pa th qa HE hn ly
ke ch wong da ly vio khoang ming. Sau Ki nfo, nu dog vé pl tage cda
tye qudn lm sach eh la eb la tong Ihe quin, pin gin cn de dy td vi
cn nb tong 6 bung, AO pyc a gi ph Binh thang
Pin 9 nôn bo gls: pa hung m (reegor vag dfn tayln hung tin),
rung th ch bop =x ph yt (ang i y y i veo quan dép ng).
‘Phin xq nly 66 thé bi gly ra bei hign tugng vitm vá dau d tang dc 16, vin dóng, 6 tai,
tip xe vi ping x, su ph hu va em x KS eu Co kch th rg
hoa hu hong, t,he thn iu no he thinkin rang ung ving potro, du di
A Yang 0 o) sich hate ceptor vá duöng din rn ng tan Ki pa hin
‘anti, Ning pn 3 ban bu y dye ich hop tong cubng ndo Va pla x9 nn Auge
Hen thin ing qu dung ly tim v co quan dp img
127
‘Gurbng. tu hs han | nhän ngodi dng au
‘goal during su hón (Y lo | hón hon tal Ang Wu
770, nauyan nhän do tn | hoa (165).
ong niém mac. duöng
Ru até 1 reg 589
dt (ibm thye quan, vem
de day.
2. CO CHÉ GAY NON
Nön i mt ph x ph gp dp mg vd ni gi tenn ich hich. Phin xp
tn gh cb 3 gi dog: (1) ja doa tie vigo ghm edn gi budn ndo v du if
Ich ie bg a kin hr vt, (2) nf han vá (2) nôn ode tng hl chin dung
trong de dy ra ngoli qua klang mug, Mic dl kb qui cia 9 gal dog näy à it
tha ung gai dog 66 xy ra dde I. V dy nr bun nö Kg pi udn
It data da nón va sy ich ing ving hl hong eng ob hd dy nba má khdngc6
tin val buda 00.
Du hi 6 trate cia nö 1 buda non vá mbt sf bd ign tha Kin thus vt
ur co mach duól da, v mb hy gin dng %, Ung übt nudo bot vd ting nhjp tim
Buda da tof te mg E chu, ng dau kh tr 6 ving chong vi hung Kn
theo im ge muba nin. Khi dd ce co vin tv qui co ngn theo chi dc, ké phn
ein Ca dy dang itn (hy viva mv) ve pia Kicang ng ogc, don hve quin bung
‘mit dm eho lt cha trong da dy ito tye quin. Tip theo I cle eo tht él
bien 4 ln Ki ptt hóng tring v ran i theo Hung ve pha de diy vi tb 4)
8 10cm, gp dy chit cha trong 4 ng vo de dy trae ki ult higo na khan.
Hai yéa 6 ch ihn Gng tenn 1 món tan vas 1605 xtc cht cha trong
dy rango hy a böi sy phi hop host og ita cu 0 Hp, lu bong V co Bung
{am thay dôi ép lye trong é bung va löng ngye. Trong mdi chu ky nôn khan, näp thanh
tata déng Ii, co oda, co Lien sum agai vA co bingo lalo moot 6 lc A tong,
Hong ngye v fp lye dung tong khoang 6 bung. Thve qun gin ravi phán gin da diy
soit rang lye ip te bi kdo vé pia ling nave, ché chía Gg trong de däy di váo
trong he qin rng mäl chu ky. Sa ki nô khan, nba cb a. rang gai Goan
tly, o gun god vi Yang Sy oo hod ia acá co byog v pila sun cha co
Rod hät man 10 a mgt pie dong ong 6 bung, dy ch cha dung wong de
day vs Aba min Co ile ge i ci pa th qa HE hn ly
ke ch wong da ly vio khoang ming. Sau Ki nfo, nu dog vé pl tage cda
tye qudn lm sach eh la eb la tong Ihe quin, pin gin cn de dy td vi
cn nb tong 6 bung, AO pyc a gi ph Binh thang
Pin 9 nôn bo gls: pa hung m (reegor vag dfn tayln hung tin),
rung th ch bop =x ph yt (ang i y y i veo quan dép ng).
‘Phin xq nly 66 thé bi gly ra bei hign tugng vitm vá dau d tang dc 16, vin dóng, 6 tai,
tip xe vi ping x, su ph hu va em x KS eu Co kch th rg
hoa hu hong, t,he thn iu no he thinkin rang ung ving potro, du di
A Yang 0 o) sich hate ceptor vá duöng din rn ng tan Ki pa hin
‘anti, Ning pn 3 ban bu y dye ich hop tong cubng ndo Va pla x9 nn Auge
Hen thin ing qu dung ly tim v co quan dp img
127
Phánxanón
dani] en
Phdu thugt =p} Prd tt
on \
| garonne
a mous
=> Gé ybu tb gay non
Hint 8.3. Cung phán x9 nôn
“Trongthinh dng iu hón có nhidu receptor ob kh näng Kb pit phin xa ón.
Ce receptor o hoe tong lp co niém Auge hoat hé bo nm ay dB ve dp Ive hoe
có thé bois ii thy dng hay co bgp chi dig cia thinh rut. Ning tinh tring nay
thing gip tong tie rut wi bid hign nón i chi yéu, Receptor ha ige trong lop
niém moe da day vá don gin cia mut non dép img v6i nbigwkih thich hoa hoe (aci
hydrochloric, Bg sult, dim, mußi a tong, sro ipea) vá am gia vio phán xe
nn ey ra do hóa ti vá ri, Con dmg hung tam ir Öng teu ha due di da chi
yu qua dy thn kin ph vi thin kin tang döng var thi yu, Ce si thinkin X
‘huéng tam hudng chi yéu vé phän lung gión cia nhôn b6 don dde va mét phán nhô
Hténg vé wing postrema vá nn vin dig mg Un inh X.
Có abi chitin ray tha kn, pei hog ha thn ki vá hormontham gia
váo cung phn xa nön. Ch et de wong mäu tn hodn cing có the gay ra phän za
ón thóng qua ete receptor nin cám nh Da dopamine, serotonin 5-HT, opioid,
aciyicholine va cie thy thé cin chft P ving receptor nin cm hoa” hoc
(Chemoreceptor Trigger Zone - CTZ) nim & sin no tht bn, bn mgoë hing ro mt
no. Apomorphine 1 chlt gäy nón thuóng due si dng trong the nghigm thong que
receptor dopamine (receptor Da). Receptor Da có mät ú CTZ vi mât 46 cao tham gia
vo ung phin xa nôn gy ra bô chit de the döng vio ving CTZ. Ngo nhôm receptor
ay, nhimg bing chim ln dy cho thy receptor Ds trong ving postrema cing cd val
Ad trong emg phän xa nö.
Vai tb a serotonin (S-hydroxytryplamine hay S-HT) va receptor serotonin trong
ung phän x nón doe xe dinh khi quan st thy hiéntugng nón ey ra boi plan
128
dani] en
Phdu thugt =p} Prd tt
on \
| garonne
a mous
=> Gé ybu tb gay non
Hint 8.3. Cung phán x9 nôn
“Trongthinh dng iu hón có nhidu receptor ob kh näng Kb pit phin xa ón.
Ce receptor o hoe tong lp co niém Auge hoat hé bo nm ay dB ve dp Ive hoe
có thé bois ii thy dng hay co bgp chi dig cia thinh rut. Ning tinh tring nay
thing gip tong tie rut wi bid hign nón i chi yéu, Receptor ha ige trong lop
niém moe da day vá don gin cia mut non dép img v6i nbigwkih thich hoa hoe (aci
hydrochloric, Bg sult, dim, mußi a tong, sro ipea) vá am gia vio phán xe
nn ey ra do hóa ti vá ri, Con dmg hung tam ir Öng teu ha due di da chi
yu qua dy thn kin ph vi thin kin tang döng var thi yu, Ce si thinkin X
‘huéng tam hudng chi yéu vé phän lung gión cia nhôn b6 don dde va mét phán nhô
Hténg vé wing postrema vá nn vin dig mg Un inh X.
Có abi chitin ray tha kn, pei hog ha thn ki vá hormontham gia
váo cung phn xa nön. Ch et de wong mäu tn hodn cing có the gay ra phän za
ón thóng qua ete receptor nin cám nh Da dopamine, serotonin 5-HT, opioid,
aciyicholine va cie thy thé cin chft P ving receptor nin cm hoa” hoc
(Chemoreceptor Trigger Zone - CTZ) nim & sin no tht bn, bn mgoë hing ro mt
no. Apomorphine 1 chlt gäy nón thuóng due si dng trong the nghigm thong que
receptor dopamine (receptor Da). Receptor Da có mät ú CTZ vi mât 46 cao tham gia
vo ung phin xa nôn gy ra bô chit de the döng vio ving CTZ. Ngo nhôm receptor
ay, nhimg bing chim ln dy cho thy receptor Ds trong ving postrema cing cd val
Ad trong emg phän xa nö.
Vai tb a serotonin (S-hydroxytryplamine hay S-HT) va receptor serotonin trong
ung phän x nón doe xe dinh khi quan st thy hiéntugng nón ey ra boi plan
128
có thé dupe phöng trinh bei chen receptor 5 HTy, Receptor 5 - Hy có mit 6 spi
Hnöng tim cla däy X 6 dubng teu ha Vi soi a cing tien synep cin däy X hf thin
inh trang wong dc bi 6 ahin bé don de vi ving CTZ. Receptor 5 - HT, ham gia
vio phán xa món gly ra böi möt sha chát ui gs xa ti vá cc chit dde dung iu
hia. Che chit máy 160 dóng tye Wp En niém mac dim tiga hón lam giäi phöng
serotonin té bio wa chrome, hog hda du tn ing phin huóng tim cia dy X gáy ra
phn x9 nôn.
Chit P (möt peptid hogt hön thin kin) v receptor ca nó NKI duge phän bé
sng dp hg thn kin ung wong, hé thin kinh ngog vi vá che mó ngo thin kin
Chat db ing receptor NK có thé phöng nön do chit de duöng Gah mach (morphine)
va trong dung iu höa (peca, ding sulpha) höa cht liga (cisplatn) va nón do
thay dai ar ih. Receptor NK có ahi 6 nn bé don de, nhân vin döng lung cia diy
X. Chen receptor näy o6 thé phöng nôn vi vay receptor NK duge xem l yeu tó quan
‘wong trong tung tim ch hop hoe dung ly tim ei tt ch cc td nn gy nôn.
Sy chuyén dng cia co thé 6 thé gáy nón do hogt hoa gi huéng tim cia cung
phi xg 100, la hu quí cba sy mat ng xing wong én cám cm gis cia he thong
{hj gio in dla - Gu nfo, Receptor histamine Hy vi receptor he muscarine cholinergic
tham gia vo si huöng tam cia con dung náy. Ngodi con dubmg huöng Lim dä ndu,
hi due kich (ich bé hon cánh kh6 cu ho tong Ing hop nón có diéwkign ah
trong höa tj iu, ce rung im vó nfo cao hon có thé hogt hoa phán xa nôn.Sau Kbi
oat na hl ng nn tad ug ing hn kn wang sm an. C62 mó
id vé tng tm phöi hop cia pin xq nôn due dara (1) 6 thbng ain ean no
thit,duge ade dah da vao sy én kt cda chúng vól ving posrema to nén bg théng
thin kin Ké nô chu rich ibm cho Lt ch ce hign rung li quan dén nón va (2)
ón dupe gäy ra böi hog hón cb un ty cba hing lot nhän dép ting ring r& chit
Khöng pha due hoot héa song song bi mot tung tim don I
3. NGUYEN NHAN GAY NON
3.1. Nguyén nhán ngogi Khoa
- Dj tt thye quan bam sinh: thye quan hep, ngán, giän to
= Hep phi dai món vi
- Lóngmótcáp
= Thos vi ben nghet
= Xoán gt, tie pt
= The ng, hep ring do ty ab, ming ngán
= Non do cáo cáp ein ngosi khoa: viém mußt thin, viém phi mac, de ut do
un, bs hé dn.
~ Thoétvjcohoanh
= Phi di ting bm sin
32. Nguyen nln ni Khoa tg during teu hoa
= Sai tim An udng: An qué nhièu, qué nhanh hofe An thic än Khó tiéu hóa, thie
En khong phü hp vöi a tudi ci tré.
129
Hnöng tim cla däy X 6 dubng teu ha Vi soi a cing tien synep cin däy X hf thin
inh trang wong dc bi 6 ahin bé don de vi ving CTZ. Receptor 5 - HT, ham gia
vio phán xa món gly ra böi möt sha chát ui gs xa ti vá cc chit dde dung iu
hia. Che chit máy 160 dóng tye Wp En niém mac dim tiga hón lam giäi phöng
serotonin té bio wa chrome, hog hda du tn ing phin huóng tim cia dy X gáy ra
phn x9 nôn.
Chit P (möt peptid hogt hön thin kin) v receptor ca nó NKI duge phän bé
sng dp hg thn kin ung wong, hé thin kinh ngog vi vá che mó ngo thin kin
Chat db ing receptor NK có thé phöng nön do chit de duöng Gah mach (morphine)
va trong dung iu höa (peca, ding sulpha) höa cht liga (cisplatn) va nón do
thay dai ar ih. Receptor NK có ahi 6 nn bé don de, nhân vin döng lung cia diy
X. Chen receptor näy o6 thé phöng nôn vi vay receptor NK duge xem l yeu tó quan
‘wong trong tung tim ch hop hoe dung ly tim ei tt ch cc td nn gy nôn.
Sy chuyén dng cia co thé 6 thé gáy nón do hogt hoa gi huéng tim cia cung
phi xg 100, la hu quí cba sy mat ng xing wong én cám cm gis cia he thong
{hj gio in dla - Gu nfo, Receptor histamine Hy vi receptor he muscarine cholinergic
tham gia vo si huöng tam cia con dung náy. Ngodi con dubmg huöng Lim dä ndu,
hi due kich (ich bé hon cánh kh6 cu ho tong Ing hop nón có diéwkign ah
trong höa tj iu, ce rung im vó nfo cao hon có thé hogt hoa phán xa nôn.Sau Kbi
oat na hl ng nn tad ug ing hn kn wang sm an. C62 mó
id vé tng tm phöi hop cia pin xq nôn due dara (1) 6 thbng ain ean no
thit,duge ade dah da vao sy én kt cda chúng vól ving posrema to nén bg théng
thin kin Ké nô chu rich ibm cho Lt ch ce hign rung li quan dén nón va (2)
ón dupe gäy ra böi hog hón cb un ty cba hing lot nhän dép ting ring r& chit
Khöng pha due hoot héa song song bi mot tung tim don I
3. NGUYEN NHAN GAY NON
3.1. Nguyén nhán ngogi Khoa
- Dj tt thye quan bam sinh: thye quan hep, ngán, giän to
= Hep phi dai món vi
- Lóngmótcáp
= Thos vi ben nghet
= Xoán gt, tie pt
= The ng, hep ring do ty ab, ming ngán
= Non do cáo cáp ein ngosi khoa: viém mußt thin, viém phi mac, de ut do
un, bs hé dn.
~ Thoétvjcohoanh
= Phi di ting bm sin
32. Nguyen nln ni Khoa tg during teu hoa
= Sai tim An udng: An qué nhièu, qué nhanh hofe An thic än Khó tiéu hóa, thie
En khong phü hp vöi a tudi ci tré.
129
Nhiëm khuán duöng tión hóa: Rotavirus, t câu
‘Trio nguge da day thye quia
Viem loët da diy - tá tring
Khóng dung ngp ihre dn: ing protein sta ba, trim, Celiac
Táo bón
33. Các nguyén nhän nfi khoa ngoai durömg tiéu hôa
= Nön trong các bah nhiém kun cáp tin:
[him khudn mang no: viém mäng no mi, lao ming fo
[Nim Khun ho hp: vim phé quin phôf vim mii hong cáp, ho gi.
[Nim kb tit nigu
ón tong bé thin kin
Unio
Chán thong o nio
Kult huyét nto - mang no
Viém no, viém ming nño nhigm khuén, vigm mang nfo lao
[Non trong bé 1 ng tit chuyén
Nôn chu ky
Täng aceton, amonia, cale mia
Suy thin
RG logn chuydn hón acid amin, tyrosin, ding
HG hig side thagmg thin
"Non do 189 die thube vá hof chit: vitamin A chi, aci salicylic
Nôn do nguyén nln tim tin: trigu ching nön kém theo dc di log tim thin
‘hn, na Is, bi ogni vi.
34, Nguyen nhân non lién quan dén aid tr
130
Da ba tr li trong di tr ung thir
ati
= Taube:
Gitm da, ching viém (NSAIDs, steroids)
Theophylline
Digoxin
hing ink: imethoprim sulfamethoxazole, mettonidazole, erythromycine.
‘hubs ty gun: albendazole, hisbendazole
Carbamazepine
Sit, kali
‘Trio nguge da day thye quia
Viem loët da diy - tá tring
Khóng dung ngp ihre dn: ing protein sta ba, trim, Celiac
Táo bón
33. Các nguyén nhän nfi khoa ngoai durömg tiéu hôa
= Nön trong các bah nhiém kun cáp tin:
[him khudn mang no: viém mäng no mi, lao ming fo
[Nim Khun ho hp: vim phé quin phôf vim mii hong cáp, ho gi.
[Nim kb tit nigu
ón tong bé thin kin
Unio
Chán thong o nio
Kult huyét nto - mang no
Viém no, viém ming nño nhigm khuén, vigm mang nfo lao
[Non trong bé 1 ng tit chuyén
Nôn chu ky
Täng aceton, amonia, cale mia
Suy thin
RG logn chuydn hón acid amin, tyrosin, ding
HG hig side thagmg thin
"Non do 189 die thube vá hof chit: vitamin A chi, aci salicylic
Nôn do nguyén nln tim tin: trigu ching nön kém theo dc di log tim thin
‘hn, na Is, bi ogni vi.
34, Nguyen nhân non lién quan dén aid tr
130
Da ba tr li trong di tr ung thir
ati
= Taube:
Gitm da, ching viém (NSAIDs, steroids)
Theophylline
Digoxin
hing ink: imethoprim sulfamethoxazole, mettonidazole, erythromycine.
‘hubs ty gun: albendazole, hisbendazole
Carbamazepine
Sit, kali
4. TIÉP CAN CHAN BOAN TRE BJ NON TRO
4.1. Khai thé tión sir- gah sir
= Thi gian xult hitn nön: khöi du nön tr khi ndo, non xuft higo ngay tr sou
sink hay xuft hign trong th gian gin day.
= Tin tin eda nón; nón thuóng xuyén hay chi xáy ra trong möt hodn cänh nhlt
inh nhu khi thay dó te thé, ting hay giäm dn theo thi gía.
= Die dé nôn in quan vi ba än: nón ngay sau An, nôn mun vio ci ngiy,
ón vio busi sing, nön vé dm.
— Die diém ca chit nö: sta mei bü, sta vón oye, mah ht än, ch nôn có
¿y más, más cu mau ving cia mst, nón ra phn
= Mii a chit nn: mii hus, höi do sí hoe thie in 6 ln men
- Clic trigu chimg kém theo:
an bung, bi nung dpi tign
Dau du, nhieu km theo möi mit, nin ki thay di tr thé
sé
Che tiga chimg kh
Nu ré non trong gi dogn so sinh cán höi me có bi da i khöng? Co Khim
quan I thai nghén hoge có kt qua sién Am truée sinh khong,
4.2. Trigu ching tiêu héa
— Che du higu bung ngosi khox: bung chuóng, quai rat nb, du hifu rán bo,
nding, ca món vi
= Bi trung di in
(Cc trigu chimg ca bung ngogi khoa: seo mó ci, cm img pic mac, phän ting
thin bung.
= Chit nö: sta mb bo, sa von ey, dich váng, más
= Phin: to bón, phân Ling, phän mäu
= Ku huyée tiga a
43. Che trigu ching todn than
- Tod tang ca bénb nhän:
+ Däu higu mât made
+ Röilogn dign git
+ Các biéw higa mhiém khuin
ht tión thé chit: suy dinh dung,
Ri logntigu hoa
‘Du higu nfo - mang näo
Bién déi b9 phn sinh dye
¿Ché 46 än uóng hién tai cúa bénh nhán.
11
4.1. Khai thé tión sir- gah sir
= Thi gian xult hitn nön: khöi du nön tr khi ndo, non xuft higo ngay tr sou
sink hay xuft hign trong th gian gin day.
= Tin tin eda nón; nón thuóng xuyén hay chi xáy ra trong möt hodn cänh nhlt
inh nhu khi thay dó te thé, ting hay giäm dn theo thi gía.
= Die dé nôn in quan vi ba än: nón ngay sau An, nôn mun vio ci ngiy,
ón vio busi sing, nön vé dm.
— Die diém ca chit nö: sta mei bü, sta vón oye, mah ht än, ch nôn có
¿y más, más cu mau ving cia mst, nón ra phn
= Mii a chit nn: mii hus, höi do sí hoe thie in 6 ln men
- Clic trigu chimg kém theo:
an bung, bi nung dpi tign
Dau du, nhieu km theo möi mit, nin ki thay di tr thé
sé
Che tiga chimg kh
Nu ré non trong gi dogn so sinh cán höi me có bi da i khöng? Co Khim
quan I thai nghén hoge có kt qua sién Am truée sinh khong,
4.2. Trigu ching tiêu héa
— Che du higu bung ngosi khox: bung chuóng, quai rat nb, du hifu rán bo,
nding, ca món vi
= Bi trung di in
(Cc trigu chimg ca bung ngogi khoa: seo mó ci, cm img pic mac, phän ting
thin bung.
= Chit nö: sta mb bo, sa von ey, dich váng, más
= Phin: to bón, phân Ling, phän mäu
= Ku huyée tiga a
43. Che trigu ching todn than
- Tod tang ca bénb nhän:
+ Däu higu mât made
+ Röilogn dign git
+ Các biéw higa mhiém khuin
ht tión thé chit: suy dinh dung,
Ri logntigu hoa
‘Du higu nfo - mang näo
Bién déi b9 phn sinh dye
¿Ché 46 än uóng hién tai cúa bénh nhán.
11
4.4. Các xét nghigm en lám sing
igm xác dinh hfu qua cla nón: dign gidi 48, cóng thie mäu, nude tión,
~ Xétnghigm xác dinh nguyen nhän gay nón:
+ Bénh ngoai Khoa: chyp bung Không chuán bj tw thé ding, chyp de day ruöt có
«tudo bj, su am bung,
+ Bénh tu héa: siêu am, ngi soi da diy, thye quan, do pH thye quan...
+ Béah nhigm khuán ti döng tiêu héa: cóng Ihe más, soi phän, cáy phán, cáy
mu tu, soi fm muse ti,
+ RÖi loan chuyén hós, nhiém doc: ceton nigu, glucose más, albumin nigu, ure
huyét, acid lactic...
+ B£nh 15 thin kin: chge dich nño tly Khi nghi ng miém thin kinh, soi dáy
chyp CT so nfo, dign náo dd,
45. Chin doán non
Cin tiép cán mot eich he thöng vá theo nhôm tudi dé chin doán hdi ching nay.
(Can pha tr 161 4 edu hoi:
~ Dic dim, tinh chit nön vá me 49 ning
- Tobi cta ré
= Cócác tri chimg ngogi khoa khong
- Cáctrigu ehimg, hoi ching bénh ela các co quan ngodi ö bung
45.1. Dinh gié mire dp niing cia nón
Mic 46 náng cán nhgp vién ngay | Múc 06 vira c6 thd ti hoën a
SL oly sit, mbt ute ro Binh thing, tin to
Da tai xäm, thép rünghodephöng | Knöng 06 bu ign mât nade
Röilogn tr ge, hoge twong ye ex | Can näng khöng thay abi
Không söthoge s6t ng
Bung au bung Bong mm, khöng dau bung
Chuéng bung ‘Trung tn, dal ibn binh eg
‘Tiou chay, phan méu
‘Bt rung da ón
Non ét abu ot dol Bat au tr tr
Non thröng jdn, en te Non ngätquäng
Non ra ieh mat, mau, phan Non ratte in
Không dung nap thie an tuygtaói_ | Ted vn thm an
Kor "Nha ven chän dodn va cidu ti ngay | Khim bünh, du ti dy phöng mat
ue vá theo di.
132
igm xác dinh hfu qua cla nón: dign gidi 48, cóng thie mäu, nude tión,
~ Xétnghigm xác dinh nguyen nhän gay nón:
+ Bénh ngoai Khoa: chyp bung Không chuán bj tw thé ding, chyp de day ruöt có
«tudo bj, su am bung,
+ Bénh tu héa: siêu am, ngi soi da diy, thye quan, do pH thye quan...
+ Béah nhigm khuán ti döng tiêu héa: cóng Ihe más, soi phän, cáy phán, cáy
mu tu, soi fm muse ti,
+ RÖi loan chuyén hós, nhiém doc: ceton nigu, glucose más, albumin nigu, ure
huyét, acid lactic...
+ B£nh 15 thin kin: chge dich nño tly Khi nghi ng miém thin kinh, soi dáy
chyp CT so nfo, dign náo dd,
45. Chin doán non
Cin tiép cán mot eich he thöng vá theo nhôm tudi dé chin doán hdi ching nay.
(Can pha tr 161 4 edu hoi:
~ Dic dim, tinh chit nön vá me 49 ning
- Tobi cta ré
= Cócác tri chimg ngogi khoa khong
- Cáctrigu ehimg, hoi ching bénh ela các co quan ngodi ö bung
45.1. Dinh gié mire dp niing cia nón
Mic 46 náng cán nhgp vién ngay | Múc 06 vira c6 thd ti hoën a
SL oly sit, mbt ute ro Binh thing, tin to
Da tai xäm, thép rünghodephöng | Knöng 06 bu ign mât nade
Röilogn tr ge, hoge twong ye ex | Can näng khöng thay abi
Không söthoge s6t ng
Bung au bung Bong mm, khöng dau bung
Chuéng bung ‘Trung tn, dal ibn binh eg
‘Tiou chay, phan méu
‘Bt rung da ón
Non ét abu ot dol Bat au tr tr
Non thröng jdn, en te Non ngätquäng
Non ra ieh mat, mau, phan Non ratte in
Không dung nap thie an tuygtaói_ | Ted vn thm an
Kor "Nha ven chän dodn va cidu ti ngay | Khim bünh, du ti dy phöng mat
ue vá theo di.
132
45.2. Tip oft chán doán nôn theo lita tudi ea tré vd edctrifu ching kém theo
Chin dofn nguyen nhán gáy nda dya vio sy Unzöng glp cd nguyén nhán theo hin
uöi,nön xéy a bp tin hay kéo dal, ihuöng gp ede nguyén ohn gly nön cp tin
à nôn Kéo di theo la tdi dupe inh bay ehe so dd sa:
= Nguyen hin nôn thing gp dé snk: so db 8.1
= Nguyen ain nôn cp inh dé bo: soa 82
= Nguyén nn nn Kéo dr mié: so 68 8.3
= Nguyen nn nón cp vá man in nn: so db 8.4
Tas
sinh non
y
(Cac bu nou
goat hos
ng
Cie blu ign ti Hg ché va abu
dung tu ha ‘geal Khoa
cs ong
y
‘idm rot hog tr ~ Ben ea he th in
Tro gu do day ‘rung uong
tie quan Benn nd st ribu
Benn ao nguge dg | | -Nniöm knuän ngodi avèno
dy tre qu ‘ou a
-Djúngsta Bont chuytn nda
‘So dB 8.1 Tdp can non ts & rs sinh
133
Chin dofn nguyen nhán gáy nda dya vio sy Unzöng glp cd nguyén nhán theo hin
uöi,nön xéy a bp tin hay kéo dal, ihuöng gp ede nguyén ohn gly nön cp tin
à nôn Kéo di theo la tdi dupe inh bay ehe so dd sa:
= Nguyen hin nôn thing gp dé snk: so db 8.1
= Nguyen ain nôn cp inh dé bo: soa 82
= Nguyén nn nn Kéo dr mié: so 68 8.3
= Nguyen nn nón cp vá man in nn: so db 8.4
Tas
sinh non
y
(Cac bu nou
goat hos
ng
Cie blu ign ti Hg ché va abu
dung tu ha ‘geal Khoa
cs ong
y
‘idm rot hog tr ~ Ben ea he th in
Tro gu do day ‘rung uong
tie quan Benn nd st ribu
Benn ao nguge dg | | -Nniöm knuän ngodi avèno
dy tre qu ‘ou a
-Djúngsta Bont chuytn nda
‘So dB 8.1 Tdp can non ts & rs sinh
133
‘uu 82 9 un dpo an gu ut du. 78 gp 08,
pus dn
won
you 0 pou,
ven do
gp ecu snun -
‘ot pou
Doug URL +
Supa ep a ua
un do vor Bug =
sa] [apn wan osa
f ij
ENT ou Bou up nnd
Oe
QHN ALL © HNLL aD NON NYHN NBANON NYOG NYHO
134
pus dn
won
you 0 pou,
ven do
gp ecu snun -
‘ot pou
Doug URL +
Supa ep a ua
un do vor Bug =
sa] [apn wan osa
f ij
ENT ou Bou up nnd
Oe
QHN ALL © HNLL aD NON NYHN NBANON NYOG NYHO
134
UL 82 2 18P OA Lou URL 8 QPOs
9299819 (wukutiog) Uta +
pw oeuoue Buga >
Supa mo =
oueox sume us ua
in Gun up us ‘oy upon Bun fa +
E ETE on
t ii F
soy us EN ENT
EAS
QHN LL 9 A OPA NON NYOG NYHO NYO AL
135
9299819 (wukutiog) Uta +
pw oeuoue Buga >
Supa mo =
oueox sume us ua
in Gun up us ‘oy upon Bun fa +
E ETE on
t ii F
soy us EN ENT
EAS
QHN LL 9 A OPA NON NYOG NYHO NYO AL
135
‘up| en @ Wun Ubu en dp upu UPD dy 0 gp Os
gar Aus -
won
_ | | 490 20 won -
ou ra au +
ov urn +
©] Jouppi + won
Bury Sorin gui
is. [| ver qui es
ua Bu ON Len
Pa JunPBuoncum -
opi uty wa -
‘uo us uma
1909 nmunı «| [eu pw |
spur uewu ueno] [280 00N EN wor ue
t
1
COTE
Bou Bou ug LAREN
NOT 381.9 HNIL NV YA ¿YO NON NYHN NZANON NYOG NYHO NYO dal
136
gar Aus -
won
_ | | 490 20 won -
ou ra au +
ov urn +
©] Jouppi + won
Bury Sorin gui
is. [| ver qui es
ua Bu ON Len
Pa JunPBuoncum -
opi uty wa -
‘uo us uma
1909 nmunı «| [eu pw |
spur uewu ueno] [280 00N EN wor ue
t
1
COTE
Bou Bou ug LAREN
NOT 381.9 HNIL NV YA ¿YO NON NYHN NZANON NYOG NYHO NYO dal
136
5.xU TRINON TRO
5.1. Nguyén the xie tri nôn tré 6 tré em
= Xie ri tinh trang ning lién quan dén nón: Diku chinh ri loan dign gi, chuydn
hé, dinh duöng,
= Tim vi xir tr nguyéa nhän nôn
= Did tri ru chimg bing ede thude giäm nôn.
5. Xi tr in trang ning en quan dén nón
= Néu tré có bién hién mât muóc: bi nude vá dign giái thy theo mite 49 mát nude
(sem bai Bénh tigu cháy ofp.
Né tr 6 di ang ri log tng bing kim tan: bb idm toun theo ki mäu.
— Cung hp ddy dí eb ct inh dung phd op véi nh lu va 49 tdi ci té
53. Xiti nôn theo nguyen nhin
Nguyén nhän do in wing
+ An qué mida hofe thigu dn: did chin theo ché an bin thug
+ Dj ng thie Sn: gi män cm hoge they thie än
[Non do ri Log thn kin thye vat:
+ Ché 49 än age hom binh ue,
+ Turthé ching trio nguge, nön tb: bé thing, dd coo, nghigng tr
+ Siedyng téc chông nón ph hop
du tr ngogi khoa
54. Didu tr riu chümg bing ef thube gläm nón
En th tong Ki quyét inh sit dng ee tubo chông nbn gm co tit khi theo
dû các chi djnh ngogi khoa.
SAL. Anttistamine
Che loi thude: Cyeizine, dimenhydrinate, dipheohydcamino, hydroxyzine
“The dng: tén din vá ndo bg
‚Chi dink: say tau xe, nón sau diéu tri da hoá tri ligu, sau phiiu thugt.
“Te dyng ogosi $: bubn ngú, khd mine, mue ti
‘Turon tá tube: macrolides, terfenadine + Ketoconazole, itraconazole
hong Kuyén cdo sit ung di tr nda ri img cho té em
137
5.1. Nguyén the xie tri nôn tré 6 tré em
= Xie ri tinh trang ning lién quan dén nón: Diku chinh ri loan dign gi, chuydn
hé, dinh duöng,
= Tim vi xir tr nguyéa nhän nôn
= Did tri ru chimg bing ede thude giäm nôn.
5. Xi tr in trang ning en quan dén nón
= Néu tré có bién hién mât muóc: bi nude vá dign giái thy theo mite 49 mát nude
(sem bai Bénh tigu cháy ofp.
Né tr 6 di ang ri log tng bing kim tan: bb idm toun theo ki mäu.
— Cung hp ddy dí eb ct inh dung phd op véi nh lu va 49 tdi ci té
53. Xiti nôn theo nguyen nhin
Nguyén nhän do in wing
+ An qué mida hofe thigu dn: did chin theo ché an bin thug
+ Dj ng thie Sn: gi män cm hoge they thie än
[Non do ri Log thn kin thye vat:
+ Ché 49 än age hom binh ue,
+ Turthé ching trio nguge, nön tb: bé thing, dd coo, nghigng tr
+ Siedyng téc chông nón ph hop
du tr ngogi khoa
54. Didu tr riu chümg bing ef thube gläm nón
En th tong Ki quyét inh sit dng ee tubo chông nbn gm co tit khi theo
dû các chi djnh ngogi khoa.
SAL. Anttistamine
Che loi thude: Cyeizine, dimenhydrinate, dipheohydcamino, hydroxyzine
“The dng: tén din vá ndo bg
‚Chi dink: say tau xe, nón sau diéu tri da hoá tri ligu, sau phiiu thugt.
“Te dyng ogosi $: bubn ngú, khd mine, mue ti
‘Turon tá tube: macrolides, terfenadine + Ketoconazole, itraconazole
hong Kuyén cdo sit ung di tr nda ri img cho té em
137
54.2. Khing chalnergis
- Tée dng: tién dinh va náo bÿ
— Chi dinh: say tau xe, nón sau phäu thuát, nón khan, buán nôn, nön do tie rugt
= Tée dung ngogi bub ng, Kho miga, hin mo, län dng thong qu.
| a (Cin thin: tie mon vi, the ving có bing quang. Khöng ding miéng dän scopolamine
hote.
5.43. Phenothiacines
— Các logi thude: Prochlorperazine, chlorpromazine, perphenazine, promethazine
= Tée dng: chen dopamine receptor ai CTZ.
Chi dinh: buón nôn, nón do nhidu nguyén nhân.
= Tác dung ngogi y: buön ngü, khö miéng, tenude tión.
= Lara y ede dé higu ngoai hép.
5.4.4. Prokinetes
=. Che lopi thse: Metoclopramide, domperidone,eisapride
= iu hod vin dng dung teu hé qua ce phung thie:
+ Ting euing cholinergic tye tip hope gin ip
+ Ge ché céc chit din truyén thn kin (Serotonin, dopamine)
+ Tác dung giöng nhw các hop chát noncholinergic nonadrenergic, läm ting vin
49g (moi)
~ Chi din: tro nguge de diy thye quin, ri logn nhu d9ng rude
= Lau Y tic dung ph: gi ching ngosi dép (Metoclopramido), xofn din
(Cisapride).
54.5. Khäng serotonin
~ Cée ogi tase: Ondansetron, granisetron
- Tée dng: Serotonin (S-HT3)
= Non do hós ti, nón sau phâu dt
= Te dyng khöng mong mubn: nhie du, 0 ón, dau bung.
5:46 Benzodiazepine
Ce logithube: Lorazepam, diazepam, midazolam
Tác dong: GABA
- Chi inh: nôn chu k,n sau did ri da hô tr liga
ar e Khoi dhu nhan, te dung ngin, budn gi
138
- Tée dng: tién dinh va náo bÿ
— Chi dinh: say tau xe, nón sau phäu thuát, nón khan, buán nôn, nön do tie rugt
= Tée dung ngogi bub ng, Kho miga, hin mo, län dng thong qu.
| a (Cin thin: tie mon vi, the ving có bing quang. Khöng ding miéng dän scopolamine
hote.
5.43. Phenothiacines
— Các logi thude: Prochlorperazine, chlorpromazine, perphenazine, promethazine
= Tée dng: chen dopamine receptor ai CTZ.
Chi dinh: buón nôn, nón do nhidu nguyén nhân.
= Tác dung ngogi y: buön ngü, khö miéng, tenude tión.
= Lara y ede dé higu ngoai hép.
5.4.4. Prokinetes
=. Che lopi thse: Metoclopramide, domperidone,eisapride
= iu hod vin dng dung teu hé qua ce phung thie:
+ Ting euing cholinergic tye tip hope gin ip
+ Ge ché céc chit din truyén thn kin (Serotonin, dopamine)
+ Tác dung giöng nhw các hop chát noncholinergic nonadrenergic, läm ting vin
49g (moi)
~ Chi din: tro nguge de diy thye quin, ri logn nhu d9ng rude
= Lau Y tic dung ph: gi ching ngosi dép (Metoclopramido), xofn din
(Cisapride).
54.5. Khäng serotonin
~ Cée ogi tase: Ondansetron, granisetron
- Tée dng: Serotonin (S-HT3)
= Non do hós ti, nón sau phâu dt
= Te dyng khöng mong mubn: nhie du, 0 ón, dau bung.
5:46 Benzodiazepine
Ce logithube: Lorazepam, diazepam, midazolam
Tác dong: GABA
- Chi inh: nôn chu k,n sau did ri da hô tr liga
ar e Khoi dhu nhan, te dung ngin, budn gi
138
‘TALIRU THAM KHAO
1. Nguya Gia Khéoh 2013), Bai gáng Ni Koa tp 1, Nh xt bin Y hoe, HA NO.
2. Carlo Di Lorenzo Approach to the infant or child with nausea and vomiting.
Uptodate 2019.
3. Wylie R, Hyams J, Kay M (2011), Pediatic gastrointestinal and Liver diseases,
Elsevier, Chapter 9, 88-105.
4. BUK.Li and Katja Kovacie (2018), Walker's Pe
Elsevier, Chapter, 541-592.
ie Gastrointestinal Diseases,
139
1. Nguya Gia Khéoh 2013), Bai gáng Ni Koa tp 1, Nh xt bin Y hoe, HA NO.
2. Carlo Di Lorenzo Approach to the infant or child with nausea and vomiting.
Uptodate 2019.
3. Wylie R, Hyams J, Kay M (2011), Pediatic gastrointestinal and Liver diseases,
Elsevier, Chapter 9, 88-105.
4. BUK.Li and Katja Kovacie (2018), Walker's Pe
Elsevier, Chapter, 541-592.
ie Gastrointestinal Diseases,
139
TAO BON O TRE EM
MUC TIEU HOC TAP
1. Trinh bay dupe dinh nghia do bin ótré em.
2. Trinh bay dupe các nguyén nhán gáy táo bön thye thé va do bön che ning à
tré em.
3. Khai thäc duge bénh sú, khám lim sing bénh nhán téo bón.
4. Trinh bay chán dodn phän bigt tio bin co näng va ihre thé 6 tré em.
5. Ap dung dd tr dé vi tho bön man tinh chic ning à tr em.
To bón không phäi la möt béni ma A triéu ching Uhuéng gp trong thye hinh
hi khoa. Ty 16 mie táo bón & tré em dao dóng tir 0,7% dén 29,6% tüy theo timg
nghièn ci. Ude tinh ty 16 tré bj tho bón dén km ti ce phöng Klkäm da khoa Nhi la
3% vi len dén 25% só län Khim bie st chuyén khoa tién höa. Táo bön zul hign tron
nim dâu & 17- 40% rb to bon. TY 1 mc theo gi: rm 13 8 nama
1. BINH NGHIA
1.1. Dinh nghfa táo én & tré em
1.1.1. Tin subt bai xudt phân binh thung tré em
tr em kh6 sá din rg tn sut bai uft phn binh ng, Theo nghién eu
cia Weaver irn 350 té em 1-4 tdi hin thy 85% tr a 1-2 Hn/ngay, 15% só tr la
2 tv va 3 Manga.
Bäng 8.4.86 dn dal ihn bin ong cda rè
Nnôm tub Shin aingoditude | SB ibn at ngodiingdy
0-6 thang bd me 5:40 29
0-6 thing án sta cng hir os CT 20
5-12 hing
ET
ET E
1.1.2. Binh nghia tio bón
Dinh ghia to bén cia Hoi (du hön, gan mât vá dinh duông, Bác MS
(NASPGHAN): Táo bin Ii inh trang cm, Ki ba xudt phän Kéo dai > 2 tin gly che
Anh hung tam 19 cho ben nn,
140
MUC TIEU HOC TAP
1. Trinh bay dupe dinh nghia do bin ótré em.
2. Trinh bay dupe các nguyén nhán gáy táo bön thye thé va do bön che ning à
tré em.
3. Khai thäc duge bénh sú, khám lim sing bénh nhán téo bón.
4. Trinh bay chán dodn phän bigt tio bin co näng va ihre thé 6 tré em.
5. Ap dung dd tr dé vi tho bön man tinh chic ning à tr em.
To bón không phäi la möt béni ma A triéu ching Uhuéng gp trong thye hinh
hi khoa. Ty 16 mie táo bón & tré em dao dóng tir 0,7% dén 29,6% tüy theo timg
nghièn ci. Ude tinh ty 16 tré bj tho bón dén km ti ce phöng Klkäm da khoa Nhi la
3% vi len dén 25% só län Khim bie st chuyén khoa tién höa. Táo bön zul hign tron
nim dâu & 17- 40% rb to bon. TY 1 mc theo gi: rm 13 8 nama
1. BINH NGHIA
1.1. Dinh nghfa táo én & tré em
1.1.1. Tin subt bai xudt phân binh thung tré em
tr em kh6 sá din rg tn sut bai uft phn binh ng, Theo nghién eu
cia Weaver irn 350 té em 1-4 tdi hin thy 85% tr a 1-2 Hn/ngay, 15% só tr la
2 tv va 3 Manga.
Bäng 8.4.86 dn dal ihn bin ong cda rè
Nnôm tub Shin aingoditude | SB ibn at ngodiingdy
0-6 thang bd me 5:40 29
0-6 thing án sta cng hir os CT 20
5-12 hing
ET
ET E
1.1.2. Binh nghia tio bón
Dinh ghia to bén cia Hoi (du hön, gan mât vá dinh duông, Bác MS
(NASPGHAN): Táo bin Ii inh trang cm, Ki ba xudt phän Kéo dai > 2 tin gly che
Anh hung tam 19 cho ben nn,
140
= Te em to bon kh: th suit bi u ph:
Tre so sinh dui 2 ln flay.
Tre bit me dui 3 Hin fat (2 agayhtin.
= Ten dri 2 Hin ihn © 3 nga,
Dinh nghfa táo bón man tinh: Téo bön kéo dai > 4 twin
Dinh nghta to b6n chús ming: Theo tiéu chudn ROME IV (2016): Tr bi tio
bón chie ming phi c6 2 hofe bu hon cás tri ching duöi dy wong vöng it nhät
‘mot td trong bi hi mot théngv6i ce teu chun Không dü dé chân dodn hi chimg
rut ich thie
= Dingodi thom hfe báng 2 tan möt cuán
~ C6 it nit möt in són phän tong mgt tn té d bie v sin
= C6 ib strain dingo ho phn rt ido
— C6 itn ir ago dau hofe KG kn
— C6 Kubi ph In trong tye tring
— C6 ib ir ngo ka phän kich hd on, có thé gáy the bn cu
“Tio bon o thé nay ra cp tin trong VA ngáy hojo to bón kéo di vi un, vii
thing ti ph nu dt.
2. NGUYEN NHAN GAY TAO BON Ö TRE EM
2.1. Nguyén nhán the thé: chim 185% dén <10%, cin phn Logi chin dodn sim vi
“in bin phip du tr de hi va dé phöng nhimg bién ching ming és
2.1.1. Nguyen nhän dei rv ting
— Do thi sin céc ch thin kink Meissner - Auerbach. Hay gp cht yu à tre
tring va dt tring sigma 10% 8 dai ting tu; 10% 6 coin 69 Khung di ting Bié ho
clin bai it phn ue rat hp vien ib di tng thing ud mim Khan hut.
‘én g tc rudt men tah: bung chung to; to bón magn tinh kèm theo trigu
ching gid de gt dot thaomg hach thin kn ó thin rut
= Hep dei tring: do seo viém rut di tng ld hogi ti (bfah Crohn); u bung
chèn ép tr ngodi vio.
= Hep rg trig fu món bm sinh ng tring 8 ra true.
= Spo dinh ee di tt hu món ine tring.
2.1.2. Nguyen nhän thi Rin
= Kém/tn thong ving cing et: nh hing Gén dui nya dim i thn inh à
ng cut
= Thodt vi mang ndo tiy - chén ép ty
141
Tre so sinh dui 2 ln flay.
Tre bit me dui 3 Hin fat (2 agayhtin.
= Ten dri 2 Hin ihn © 3 nga,
Dinh nghfa táo bón man tinh: Téo bön kéo dai > 4 twin
Dinh nghta to b6n chús ming: Theo tiéu chudn ROME IV (2016): Tr bi tio
bón chie ming phi c6 2 hofe bu hon cás tri ching duöi dy wong vöng it nhät
‘mot td trong bi hi mot théngv6i ce teu chun Không dü dé chân dodn hi chimg
rut ich thie
= Dingodi thom hfe báng 2 tan möt cuán
~ C6 it nit möt in són phän tong mgt tn té d bie v sin
= C6 ib strain dingo ho phn rt ido
— C6 itn ir ago dau hofe KG kn
— C6 Kubi ph In trong tye tring
— C6 ib ir ngo ka phän kich hd on, có thé gáy the bn cu
“Tio bon o thé nay ra cp tin trong VA ngáy hojo to bón kéo di vi un, vii
thing ti ph nu dt.
2. NGUYEN NHAN GAY TAO BON Ö TRE EM
2.1. Nguyén nhán the thé: chim 185% dén <10%, cin phn Logi chin dodn sim vi
“in bin phip du tr de hi va dé phöng nhimg bién ching ming és
2.1.1. Nguyen nhän dei rv ting
— Do thi sin céc ch thin kink Meissner - Auerbach. Hay gp cht yu à tre
tring va dt tring sigma 10% 8 dai ting tu; 10% 6 coin 69 Khung di ting Bié ho
clin bai it phn ue rat hp vien ib di tng thing ud mim Khan hut.
‘én g tc rudt men tah: bung chung to; to bón magn tinh kèm theo trigu
ching gid de gt dot thaomg hach thin kn ó thin rut
= Hep dei tring: do seo viém rut di tng ld hogi ti (bfah Crohn); u bung
chèn ép tr ngodi vio.
= Hep rg trig fu món bm sinh ng tring 8 ra true.
= Spo dinh ee di tt hu món ine tring.
2.1.2. Nguyen nhän thi Rin
= Kém/tn thong ving cing et: nh hing Gén dui nya dim i thn inh à
ng cut
= Thodt vi mang ndo tiy - chén ép ty
141
- Bénh näo bám sinh, bgi näo (lien quan mât cán bäng ché d$ än, giám truong
Iwo co bug khi a).
- Bénh co van (Teo eg Duchene): Tén thuong co vin lim giäm dông tde rán.
ANghiën einu méi phat hign ratón thuong cä co trom dubng tiéu hós gay táo bön tré em.
2.13. Nguyen nhän ton thn
— Suy giäp trang bám sinh: giám vin dng tiéu hoa gáy tio bón, cán phát hign som.
= Giäm K' más, ting Ca’ mâu lim giäm nhu dng rude
Giäm trong le thânh byng (Celia): to bôn, chung bung, cán ning gidm.
22. Tho bn do ngaytn akin eh ang: o bin Kh oi ec gus hin
hye thé vé gil phd, 18 che sinh ha hoc, chi có che näng dng teu hóa cha hodo
thign trong dó có hai ch nángtiéu hoa lis
‘Hip thu nude vá dign giai ¢ mußt cubi.
= Ding te co bép, dy tbng pin ra.
2.2.1. Yiu änh lacing dén che náng trong tho bin che náng
0. Cha hodn thin a ché ba sut phän
- Chua hodn thign qué tinh myelin héa gi thin kinh iy söng va ving eüng eu,
we ch i sd dave pn ba phn. Binh bgp ld pn oka
thign kh ré img va di duge máy bude
. =, Cie co thing bung vi duöng tráng gif chua phit in va khép kin dung,
tring gia. Ó mg tr bj do bón thudng có ch róng co thing to vá chua kp kin
ding ia
= Ted Ai 4-5 tubi né didu khién phôt hop các dng tc ting ép Ive trong 6
bung, nbn th vio; dy náp sun than if, co cc co lién dt söng; cu lién sum, co
thanh bung.
b. Yéu tó tám Ij - giáo duc
~ Quan nigm phän bin v gio dpe vEs sach 8 qué mie lim té sg di god
C6 méi in be ga cé chit rung ian dn ruydn do Kin nu
+ Enkephalin di vi nu dng rapt d dye bit
Su ign he vi cá chit dynorphines, endorphin dupe sin zudt ra tr ying dui
bi vi lu ng ot. None mi lin KÉ gia tim I, sinh 19 v6i bi it cdo et
trang gin din tun thinkin,
-, Nhidu nghién cíu vé ce yéu t6 lin quen ten möt lost té to bón co ming
cho ndy
+ Nhüng giäo dye vé sy sach sé qué sóm 6 tré có thé dän dén tác dung nguge lai,
Him thy dng gia ing nguy co gäy do ón.
12
Iwo co bug khi a).
- Bénh co van (Teo eg Duchene): Tén thuong co vin lim giäm dông tde rán.
ANghiën einu méi phat hign ratón thuong cä co trom dubng tiéu hós gay táo bön tré em.
2.13. Nguyen nhän ton thn
— Suy giäp trang bám sinh: giám vin dng tiéu hoa gáy tio bón, cán phát hign som.
= Giäm K' más, ting Ca’ mâu lim giäm nhu dng rude
Giäm trong le thânh byng (Celia): to bôn, chung bung, cán ning gidm.
22. Tho bn do ngaytn akin eh ang: o bin Kh oi ec gus hin
hye thé vé gil phd, 18 che sinh ha hoc, chi có che näng dng teu hóa cha hodo
thign trong dó có hai ch nángtiéu hoa lis
‘Hip thu nude vá dign giai ¢ mußt cubi.
= Ding te co bép, dy tbng pin ra.
2.2.1. Yiu änh lacing dén che náng trong tho bin che náng
0. Cha hodn thin a ché ba sut phän
- Chua hodn thign qué tinh myelin héa gi thin kinh iy söng va ving eüng eu,
we ch i sd dave pn ba phn. Binh bgp ld pn oka
thign kh ré img va di duge máy bude
. =, Cie co thing bung vi duöng tráng gif chua phit in va khép kin dung,
tring gia. Ó mg tr bj do bón thudng có ch róng co thing to vá chua kp kin
ding ia
= Ted Ai 4-5 tubi né didu khién phôt hop các dng tc ting ép Ive trong 6
bung, nbn th vio; dy náp sun than if, co cc co lién dt söng; cu lién sum, co
thanh bung.
b. Yéu tó tám Ij - giáo duc
~ Quan nigm phän bin v gio dpe vEs sach 8 qué mie lim té sg di god
C6 méi in be ga cé chit rung ian dn ruydn do Kin nu
+ Enkephalin di vi nu dng rapt d dye bit
Su ign he vi cá chit dynorphines, endorphin dupe sin zudt ra tr ying dui
bi vi lu ng ot. None mi lin KÉ gia tim I, sinh 19 v6i bi it cdo et
trang gin din tun thinkin,
-, Nhidu nghién cíu vé ce yéu t6 lin quen ten möt lost té to bón co ming
cho ndy
+ Nhüng giäo dye vé sy sach sé qué sóm 6 tré có thé dän dén tác dung nguge lai,
Him thy dng gia ing nguy co gäy do ón.
12
+ Ki té dá ón, có sy ni hung cs yéw 16 tim 13 dé bién có gia din: có em
bé, cha me Ly dí xa cha me, ho hn kém & trubng, cha me más vio.
+ Mi in Wg vá me qu lo Ling,
+ Dingodi due dE däng I höng in ó thé duge Uhuóng hay bi phat.
+ Didukién sng = vé sinh: 6 na bin; nba vé sinh 6 xa, 166 thé 46 a ning
yéu t6 thu Igi.
«Véa ió din duöng
Su vin dng gt nh hug 18 rt böi ce ngubn gb thie in v tp quán An uông
ca tng nga
= Ché dd In hi hofe không cn dbi che chit si xo du ha dupe va King
iu höa dupe.
= Ding vé protein sta bd dupe xem nur mt yéu 16 guy co ca to ben.
= Uéng it née dän dén tinh trang thién nuéc.
~ Ché 49 än mit cn bäng: qu nión dm, tinh bgt,
= Su thay di tip quán dn uông va cudo sóng thin hi din té in don digo, cube
sóng tinh th Him cho ré em ngdy cdng ding cf sin phim cóng nghiép, ubng nue ty
tión, Sn ng cing it hoa qu vá rau tual.
d. Cie yéu tó nguy co khâc
Cie yéu tó nguy co khäe dä duge chimg minh la e6 lin quan vöi io bin tré em
ur tión cn, 6 non, in sl ga inh 6 nhibu ng bj tá bón.
22.2 Nguyen nhän to bon che ming ré em theo tdi
a. Tho bin chic ning tré so sinh
~ Nit phan su
‘Sai lim ché 46 nuéi duémg: pha sira qué dic
$m quanh hu món, nút häu món
= 6 tb Bd me, gidm kh6i gg vá 6 Mo bai xult phn hing köm theo me
ing bitáobón.
Tho bin chic ning ö nd bi me
= Ché 49 in dung sai tlm: thi mudo, An a bd qué sóm, khöng bö sung dü
au xanh vi chit xa cho te,
— Tön dang quanh hu món: vim, ná, né hu món.
= Lam dang thube ch hi dai in: due thy, uds A, abit ké ch eich
hu món.
143
bé, cha me Ly dí xa cha me, ho hn kém & trubng, cha me más vio.
+ Mi in Wg vá me qu lo Ling,
+ Dingodi due dE däng I höng in ó thé duge Uhuóng hay bi phat.
+ Didukién sng = vé sinh: 6 na bin; nba vé sinh 6 xa, 166 thé 46 a ning
yéu t6 thu Igi.
«Véa ió din duöng
Su vin dng gt nh hug 18 rt böi ce ngubn gb thie in v tp quán An uông
ca tng nga
= Ché dd In hi hofe không cn dbi che chit si xo du ha dupe va King
iu höa dupe.
= Ding vé protein sta bd dupe xem nur mt yéu 16 guy co ca to ben.
= Uéng it née dän dén tinh trang thién nuéc.
~ Ché 49 än mit cn bäng: qu nión dm, tinh bgt,
= Su thay di tip quán dn uông va cudo sóng thin hi din té in don digo, cube
sóng tinh th Him cho ré em ngdy cdng ding cf sin phim cóng nghiép, ubng nue ty
tión, Sn ng cing it hoa qu vá rau tual.
d. Cie yéu tó nguy co khâc
Cie yéu tó nguy co khäe dä duge chimg minh la e6 lin quan vöi io bin tré em
ur tión cn, 6 non, in sl ga inh 6 nhibu ng bj tá bón.
22.2 Nguyen nhän to bon che ming ré em theo tdi
a. Tho bin chic ning tré so sinh
~ Nit phan su
‘Sai lim ché 46 nuéi duémg: pha sira qué dic
$m quanh hu món, nút häu món
= 6 tb Bd me, gidm kh6i gg vá 6 Mo bai xult phn hing köm theo me
ing bitáobón.
Tho bin chic ning ö nd bi me
= Ché 49 in dung sai tlm: thi mudo, An a bd qué sóm, khöng bö sung dü
au xanh vi chit xa cho te,
— Tön dang quanh hu món: vim, ná, né hu món.
= Lam dang thube ch hi dai in: due thy, uds A, abit ké ch eich
hu món.
143
«Tio bin co ning ó1é 18 thing ~3 di
= Phan xq ty chü bai xuát phan bj änh huóng sau nhimg nguyén nhän khéi phat
say da ka.
= Trénging choi bién hin abu chu en a; ki I tr Khe, tr ci ng bch
a ding hoge la rang bi; tk chói ding thuBe Aft hu món hofe thyt din dén ph bién
de vét nt hau món.
= Tio bón ob thé di kém hi chim dai tring ich thich xen KE gia tio bón va
it chy man inh, D6i Ki phn ab rin, phbi hop vei dau bung.
Tobin chic näng dr ln: nad ep &hai thoi dé:
Bit ada tdi hoc mf gio, tr wy sie dyng nha vé sin, sg dí ngodi khöng.
thodi mai, sy Khong xin phépo6 din dén in dinge
= Tr tdi hoc dubmg: các pong tión gid tr lim tr quén di di in. So bin
Jam ré hin di ngodi din d&n gay í dong phn va gáy Lo bén kéo di. Cy phán ngdy
cing to, in emg dm nbay cim cie phin xa rin hi i god
3. CO CHE BENH SINH TAO BON
3.1. Sinh I nhu dng trye tring - hâu món
DE duy ti ng tie dai tin bin thug va ty chi la qué trinh ph tap voi sy phi
‘hop cúa các co thát hu món, co mu true tring, 49 cong trye tráng, co bung va sin chfu.
Co thit trong hu món hinh thinh do sy däy lén cia co tron trye tring, Pay la
‘eo khóng ty hd, duy ti 70% trvong Iyc hfu món lúc nghi ngoi. Soi thin kinh chi pl
‘eg thit hju món bao góm soi kich thich cholinergic hoc adrenergic va soi te ché
non-cholinergie hoe non-adrenergie tir dém r6i thn kinh ving chäu. Co thit ngodi hu
món lá co vän, ty ch, chiém 30% truomg Iye co hic nghi ngoi. Thin kinh then phöi cor
tit ngodi hu món vá phän thäp Öng hu món. Phan xa qua trung gian à các day thin
kinh ngogi vi va các tung tim cao hon.
‘Thong huèmg, &tryc tring Khöng có phan vi git dai tring sigma va ne tring có.
mótco thät cách hu món khoäng 20cm. Khi các co bóp khôï däy phan vio trye ting,
ngubi ta có cám giäe dai tign do sy co phân xp cia ty tring vá sy gin co thit hu
món. Sy day lién tye cúa phän qua hâu món bj cán lai do các co thát háu món & trang
thai co tuong lye, co mu try try tring duy tr góc tye tring - hu món, hu món duge
döng kin.
3.2. Dóng tác agi tign
Khi phän hofe khi váo trye tring lam trye tring gidn ra, các tin higu kfch thieh
truyén vio dim rói Auerbach úc ché co thit trong hu món lim co näy gidn vá có cám
‘iée budn di dei tin. Co ché cám gide trong öng hä món cho phép xác dinh ben trong.
144
= Phan xq ty chü bai xuát phan bj änh huóng sau nhimg nguyén nhän khéi phat
say da ka.
= Trénging choi bién hin abu chu en a; ki I tr Khe, tr ci ng bch
a ding hoge la rang bi; tk chói ding thuBe Aft hu món hofe thyt din dén ph bién
de vét nt hau món.
= Tio bón ob thé di kém hi chim dai tring ich thich xen KE gia tio bón va
it chy man inh, D6i Ki phn ab rin, phbi hop vei dau bung.
Tobin chic näng dr ln: nad ep &hai thoi dé:
Bit ada tdi hoc mf gio, tr wy sie dyng nha vé sin, sg dí ngodi khöng.
thodi mai, sy Khong xin phépo6 din dén in dinge
= Tr tdi hoc dubmg: các pong tión gid tr lim tr quén di di in. So bin
Jam ré hin di ngodi din d&n gay í dong phn va gáy Lo bén kéo di. Cy phán ngdy
cing to, in emg dm nbay cim cie phin xa rin hi i god
3. CO CHE BENH SINH TAO BON
3.1. Sinh I nhu dng trye tring - hâu món
DE duy ti ng tie dai tin bin thug va ty chi la qué trinh ph tap voi sy phi
‘hop cúa các co thát hu món, co mu true tring, 49 cong trye tráng, co bung va sin chfu.
Co thit trong hu món hinh thinh do sy däy lén cia co tron trye tring, Pay la
‘eo khóng ty hd, duy ti 70% trvong Iyc hfu món lúc nghi ngoi. Soi thin kinh chi pl
‘eg thit hju món bao góm soi kich thich cholinergic hoc adrenergic va soi te ché
non-cholinergie hoe non-adrenergie tir dém r6i thn kinh ving chäu. Co thit ngodi hu
món lá co vän, ty ch, chiém 30% truomg Iye co hic nghi ngoi. Thin kinh then phöi cor
tit ngodi hu món vá phän thäp Öng hu món. Phan xa qua trung gian à các day thin
kinh ngogi vi va các tung tim cao hon.
‘Thong huèmg, &tryc tring Khöng có phan vi git dai tring sigma va ne tring có.
mótco thät cách hu món khoäng 20cm. Khi các co bóp khôï däy phan vio trye ting,
ngubi ta có cám giäe dai tign do sy co phân xp cia ty tring vá sy gin co thit hu
món. Sy day lién tye cúa phän qua hâu món bj cán lai do các co thát háu món & trang
thai co tuong lye, co mu try try tring duy tr góc tye tring - hu món, hu món duge
döng kin.
3.2. Dóng tác agi tign
Khi phän hofe khi váo trye tring lam trye tring gidn ra, các tin higu kfch thieh
truyén vio dim rói Auerbach úc ché co thit trong hu món lim co näy gidn vá có cám
‘iée budn di dei tin. Co ché cám gide trong öng hä món cho phép xác dinh ben trong.
144
JA Ki hay phn, Bay la phin xa n6i sin, mg duge got 1 phn xa ché hfu món -
trye ting. Phin xp näy din tayén qua hé ng thin kinh rußt, khöng chi sy didu
Kin ca hg thin kn trang wong hay ngosi vi. Phän xa ny hung yéu va phäi Auge
‘ag cuöng bing phi xa ngoai sin.
AN té khöng mun didi in, ching sé co co thit ago hu món vá ép Khôi co
möng, tye Arg gi ra, hu qu A phn sE bj dy ln cao hon trén van try ting vá
im cl gio mudn i dai tin. Do 46, khi có cm gie bubn dd tga, thing có
a thé git phän, did niy nröng Khóng duge ain thé té to bon vá bi cha me hiéw
tm law có gäng rin nhumg Khóng thé di ngodi due.
Nöu té mudn di dei in, té ngbi hoj nó xôm, ninth, dy thn kinh dén tye
‘ning bi kich hc, cc tn higu duge truyen vé iy sing abi theo các soi phd giao cim
trong diy thin kinh chu dén da ring xubng, doi ting sigma, tye tring vá hu món
Cie tn hiéuphó giao cit náy lim tng co Dép cia dei ting v lim gin co hät ngodi
hu món, gin co mu eye tring, mó gée teyo tng - hu món, co co hodn, eo thin
bang va tru ting 48 dy phn xudng ding thi däy dy chu xubng dui 68 ión hin
ra (ns te rin)
Bian ung Donation Ron tn
I Y | 4
2) 4
à \
ror 2. co btrgoingumn
2 comuneros À cotton mtn
Hint 8.4. Co hé dng tc al ion
33. Sin 1ÿ bgnh to bön che ning
Sink I bé tio bôn té em lá da nn 6 vá duge phi hop bé sy rom ie ea
id yéu tó guy co.
Nguyen nn chi yu gy rato bón cc ning dé em 1 do ign tg. min di
‘ign vi nbigu nguyen nhdn ke hau nhu: dau Ki dí dai in, ngg sr dung má vé
sinh công cOng, hay nh vé sin Không sach 8, ho tr mdi choi má khöng muón ding
Ad choi cia minh... Khi né di di tig, rd dau do di ph cg, to he rch háu món
né bin di, Do dB ki 6 cm gi un di god, té có gidu, dng rén div ngôn chin,
0 co hät ngoti hu mn, co dáy chu vá co möng dé ngán dóng tá di tn
Phin gi trong true tring gáy ra möt logtcác hu qu go 13. Úl ché dóng tc dí
god kéo di din dé tng thi gan In tg dei tng, ch ty phn trong tod b9 da
tring op dáy ca tye tring bi suy gim din.
14
trye ting. Phin xp näy din tayén qua hé ng thin kinh rußt, khöng chi sy didu
Kin ca hg thin kn trang wong hay ngosi vi. Phän xa ny hung yéu va phäi Auge
‘ag cuöng bing phi xa ngoai sin.
AN té khöng mun didi in, ching sé co co thit ago hu món vá ép Khôi co
möng, tye Arg gi ra, hu qu A phn sE bj dy ln cao hon trén van try ting vá
im cl gio mudn i dai tin. Do 46, khi có cm gie bubn dd tga, thing có
a thé git phän, did niy nröng Khóng duge ain thé té to bon vá bi cha me hiéw
tm law có gäng rin nhumg Khóng thé di ngodi due.
Nöu té mudn di dei in, té ngbi hoj nó xôm, ninth, dy thn kinh dén tye
‘ning bi kich hc, cc tn higu duge truyen vé iy sing abi theo các soi phd giao cim
trong diy thin kinh chu dén da ring xubng, doi ting sigma, tye tring vá hu món
Cie tn hiéuphó giao cit náy lim tng co Dép cia dei ting v lim gin co hät ngodi
hu món, gin co mu eye tring, mó gée teyo tng - hu món, co co hodn, eo thin
bang va tru ting 48 dy phn xudng ding thi däy dy chu xubng dui 68 ión hin
ra (ns te rin)
Bian ung Donation Ron tn
I Y | 4
2) 4
à \
ror 2. co btrgoingumn
2 comuneros À cotton mtn
Hint 8.4. Co hé dng tc al ion
33. Sin 1ÿ bgnh to bön che ning
Sink I bé tio bôn té em lá da nn 6 vá duge phi hop bé sy rom ie ea
id yéu tó guy co.
Nguyen nn chi yu gy rato bón cc ning dé em 1 do ign tg. min di
‘ign vi nbigu nguyen nhdn ke hau nhu: dau Ki dí dai in, ngg sr dung má vé
sinh công cOng, hay nh vé sin Không sach 8, ho tr mdi choi má khöng muón ding
Ad choi cia minh... Khi né di di tig, rd dau do di ph cg, to he rch háu món
né bin di, Do dB ki 6 cm gi un di god, té có gidu, dng rén div ngôn chin,
0 co hät ngoti hu mn, co dáy chu vá co möng dé ngán dóng tá di tn
Phin gi trong true tring gáy ra möt logtcác hu qu go 13. Úl ché dóng tc dí
god kéo di din dé tng thi gan In tg dei tng, ch ty phn trong tod b9 da
tring op dáy ca tye tring bi suy gim din.
14
hoi gian hu thong trong tye tring cing dai, phn cáng cing do hign tng tt
hp thu muós. Bai tit phn címg ho to sé din dé nit k& häu món. Khi tr bj nit KE
a món Lim cho rd dau v sg di dai tn, rs thn ong xodn bfnh
‘Tinh trang tich Jüy phán kéo dai dän dén hign tugng giän dei tring va trye tring,
sim d9 nhay eta tye tring cüng nhw mit cm giée buôn di ngodi. Ci công phán lóng
tim gia thin tre tng va Khöi phän dd qua fu món khi co tht gin, Kh6i lugng
phan it gáy ra hign tugng són phán hoje ia din. Ngudi ta dí chimg minh ring nguông
ich thich tye tring & ning té bi gin di tring cao hon nguöng binh thing.
4, TRIEU CHUNG LAM SANG
41. Lÿ do váo viên
S6 lin di ngodi giám, Kho di ngodi; dau bung, phn quá to, la phán miu; ehuime
‘bung; són phan; u phan; tic ugt; Of khi1 gi tiéu chy,
42. Hôi bênh
42.1. Tin siedingodiphän su
Tre so sinh di ngodi phn su tong ving 48 gi du sau sin, chim di ngodi phän
su có thé I bién hién eta bénh Hirsehsprung vá dt hu mön une tring,
4.2.2. Thói quen vá hänh vi di vé sink
Phin ón rd to bón di ngodi khong Uhueng zuyEn, phn eng va Kich tudo ón
Tre có thé có các trigu chimg dau ving hu món khi di ngodi, són phân, di ngodi phán
mâu, tré không dim hoge nhjn di ngodi. Wy hät Gah trang dau ving fu món khi di
ngoëi luôn song hinh vi tinh trang in di ngodi möt ich eh J. Cin kha thie va gal
thjoh cho cha me tu thé git phn ci té Lo bón vi GG Ki cha me ie nfm 6 1 sy có
sing diy phän a ngol. y
* Các däu higu cüa hign tugng gitt phan:
- Nadixóm
~ Vá mb hi, mn má hoe Ke Ki dí ngoai
= Vitchéo chin
= Göngeimgngedi
~ Bim chit vio bin ghé hof 6m chft bé, me
= Trénhoge sg i ngoai
4.2.3. Ché dp in
Cn kha thicché nc tr ) 1 to bón ing & tng te 6 ché 49 it ram
vá che chit x, ubng fe mue, Ché 4 An mit en bing: qué nhigu dam, qué ahi tinh
bt (do dam vá in bgt hp thu chin). Thigu hoe 19 Ie khöng dü cc spi xe teu hoa
dupe väkhöng td ha duge
146
hp thu muós. Bai tit phn címg ho to sé din dé nit k& häu món. Khi tr bj nit KE
a món Lim cho rd dau v sg di dai tn, rs thn ong xodn bfnh
‘Tinh trang tich Jüy phán kéo dai dän dén hign tugng giän dei tring va trye tring,
sim d9 nhay eta tye tring cüng nhw mit cm giée buôn di ngodi. Ci công phán lóng
tim gia thin tre tng va Khöi phän dd qua fu món khi co tht gin, Kh6i lugng
phan it gáy ra hign tugng són phán hoje ia din. Ngudi ta dí chimg minh ring nguông
ich thich tye tring & ning té bi gin di tring cao hon nguöng binh thing.
4, TRIEU CHUNG LAM SANG
41. Lÿ do váo viên
S6 lin di ngodi giám, Kho di ngodi; dau bung, phn quá to, la phán miu; ehuime
‘bung; són phan; u phan; tic ugt; Of khi1 gi tiéu chy,
42. Hôi bênh
42.1. Tin siedingodiphän su
Tre so sinh di ngodi phn su tong ving 48 gi du sau sin, chim di ngodi phän
su có thé I bién hién eta bénh Hirsehsprung vá dt hu mön une tring,
4.2.2. Thói quen vá hänh vi di vé sink
Phin ón rd to bón di ngodi khong Uhueng zuyEn, phn eng va Kich tudo ón
Tre có thé có các trigu chimg dau ving hu món khi di ngodi, són phân, di ngodi phán
mâu, tré không dim hoge nhjn di ngodi. Wy hät Gah trang dau ving fu món khi di
ngoëi luôn song hinh vi tinh trang in di ngodi möt ich eh J. Cin kha thie va gal
thjoh cho cha me tu thé git phn ci té Lo bón vi GG Ki cha me ie nfm 6 1 sy có
sing diy phän a ngol. y
* Các däu higu cüa hign tugng gitt phan:
- Nadixóm
~ Vá mb hi, mn má hoe Ke Ki dí ngoai
= Vitchéo chin
= Göngeimgngedi
~ Bim chit vio bin ghé hof 6m chft bé, me
= Trénhoge sg i ngoai
4.2.3. Ché dp in
Cn kha thicché nc tr ) 1 to bón ing & tng te 6 ché 49 it ram
vá che chit x, ubng fe mue, Ché 4 An mit en bing: qué nhigu dam, qué ahi tinh
bt (do dam vá in bgt hp thu chin). Thigu hoe 19 Ie khöng dü cc spi xe teu hoa
dupe väkhöng td ha duge
146
4.24, Hoön cänh xáy ratio bón
bi ei té mhó, to bón thug xudthifn ki thay dBi eh dd nia té tr me
sang sia cóng thie hoc än bó sung it ch xo, mue, nhibu ch dam.
Bit dau tdi di hoe mäu gio: té e sir dung toilet, s lado khöng thot mi 68
‘ido dän ti abn a.
“Té tubi hoc dung: fe phuong tién gid ri läm tré mé mai, Sp bán, sg ma din gi
shin ia din din gay ir dong phän va gáy téo bón kéo dai. Cuc phan ngäy cäng to, rán,
‘ing v6i gi nhay cm ede phan xa ra ia
425.
dn sit ding tube
Tube lá mt trong nhimg nguyén ain gly tá0 bón man da chic náng $ tr.
“To bón 6 thé xukt hin sau ding ed og hub hub ho có cha dein, ch phim có
chia ón, dn cit 6 opizoic, hab li io, atop.
4.2.6, Thay abi vb tm 1
“Tam 15 cing thing xy radi vöi Kn Ki có cc bién ob nur có em bé, cha me
ly di hoe hah kém & trving. Di ngodi duge dé dng à thong tn có thé dupe chung hay
bi ph. Nha sinh bn Si he xa la ing yéu 6 thug Ii din dé to bón tre.
43, rifa chimg co ning
43:1. Gläm tn subt va Kd dei tion
‘Tiga chimg phé bién nt cia téo bón la gidm só Hin di ngodi vá kh6 dpi tga.
‘Trong mot nghién cia en 178 iré em bj to bön & Anh, Loening-Baucke va cóng su
hi nda thy 589% tr có di ngodi <3 län mó udn. Tr em bj io ón thug bién ign
&i god phin img va dan. Vige chin doán s bj bö qua dén 50% néu di ngoai khong
thug xayén latón chi duy nit Ange sr dyng dé chân dodn.
43.2. Tinh ende phän
Phin to, cing, phn dé tng gp trong to bin man tinh chic näng te em.
Loi Pin cig lb ah rat
Loe 2 Pino eng rich in ón
Log 3 Phin có dang xc ch nung eb hb cdg an rn 0 mât
Loa Phin ob ang ie hoge inh con rin. mm vb hn
Loai 6 Phän mm vr tong moh
Loai 6: Phin bn and mm va
Loai 7: Phin adn nur, Kron oh
Hinh 8.5. Thang diém Bristol dánh giä tinh chát phan
147
bi ei té mhó, to bón thug xudthifn ki thay dBi eh dd nia té tr me
sang sia cóng thie hoc än bó sung it ch xo, mue, nhibu ch dam.
Bit dau tdi di hoe mäu gio: té e sir dung toilet, s lado khöng thot mi 68
‘ido dän ti abn a.
“Té tubi hoc dung: fe phuong tién gid ri läm tré mé mai, Sp bán, sg ma din gi
shin ia din din gay ir dong phän va gáy téo bón kéo dai. Cuc phan ngäy cäng to, rán,
‘ing v6i gi nhay cm ede phan xa ra ia
425.
dn sit ding tube
Tube lá mt trong nhimg nguyén ain gly tá0 bón man da chic náng $ tr.
“To bón 6 thé xukt hin sau ding ed og hub hub ho có cha dein, ch phim có
chia ón, dn cit 6 opizoic, hab li io, atop.
4.2.6, Thay abi vb tm 1
“Tam 15 cing thing xy radi vöi Kn Ki có cc bién ob nur có em bé, cha me
ly di hoe hah kém & trving. Di ngodi duge dé dng à thong tn có thé dupe chung hay
bi ph. Nha sinh bn Si he xa la ing yéu 6 thug Ii din dé to bón tre.
43, rifa chimg co ning
43:1. Gläm tn subt va Kd dei tion
‘Tiga chimg phé bién nt cia téo bón la gidm só Hin di ngodi vá kh6 dpi tga.
‘Trong mot nghién cia en 178 iré em bj to bön & Anh, Loening-Baucke va cóng su
hi nda thy 589% tr có di ngodi <3 län mó udn. Tr em bj io ón thug bién ign
&i god phin img va dan. Vige chin doán s bj bö qua dén 50% néu di ngoai khong
thug xayén latón chi duy nit Ange sr dyng dé chân dodn.
43.2. Tinh ende phän
Phin to, cing, phn dé tng gp trong to bin man tinh chic näng te em.
Loi Pin cig lb ah rat
Loe 2 Pino eng rich in ón
Log 3 Phin có dang xc ch nung eb hb cdg an rn 0 mât
Loa Phin ob ang ie hoge inh con rin. mm vb hn
Loai 6 Phän mm vr tong moh
Loai 6: Phin bn and mm va
Loai 7: Phin adn nur, Kron oh
Hinh 8.5. Thang diém Bristol dánh giä tinh chát phan
147
43.3. Dau bung
Tre bj táo bón có thé bj dau bung hofe dau khi di di tign. Theo nghién ein cúa
Locning tn 962 té dén Khim béni vi dau bung thi téo bön Là nguyén nhán phd biét
nhl en 6 489% só te
43.4. Hah vi nin gi phân vá dg in khöng chi (sin phän)
Ki ki pin to va in, r dau kid in, din db nd sg mai ki ó cám gido
udn di ngodi vi xudthign inh vi nin gt phn, Hanh vi gi phn min di da ign 66
thé bj hi sai a sy eäng thing hof tinh trang té có ging dé dpi tin duge. Kh tr bj
to bón Kéo dai hay gp higa tugng són phn (ia din). Sön phn à hin vi di di ign
trong hodn cänh khöng hich hyp Sön phn có thé 1 bu qu ca:
‘Son phän the nd do tn ing dn kia hope Bt thudmg eo Wong hfu món
‘Son phän che näng: bao góm 2 thé là són phân lign quan dén to bón va són phn
ng nin git phn ng lin quan dén do ón)
43.5, Mu trong phin
Vé nit Kö hf món dmg gäy cháy mu vá dau Ki dat En 6 tr ln, Te
ding thy más tro gy v sinh sau hi la. Cd Aid ta món té ia má dé
¿nh gi tn rang viém, vt mit KE hu món, d hu món hof nd dati.
43.6 Bai dim va cdo tif cheng ducing bt nf Ade
Tribu ching tit nigu gp vól 19 18 9.13% té em v6i chin don ho ón, trong dó
(üb kg ty ch en ti 10,5%. To bn Không tru chüng có thé lam rm rong hm
he tig eng té nit tr em di dim, Khöi phán lon trong try ting dB &p vio
Ding quang, lim giám thé ich chi näng bing quang dng ind Kich thich cám go
buda di id sóm ho.
44, Khdm Dénh
Al. Khim tod thin
DÉ din gi tn din, pháthign che bt hung eda he thn
bit rong fe tng hop to bin xt ign smn va Ké dal ré en.
inh gid tinh trang dinh duöng cda tr: Néu Lo bôn dh hung dén sy pt tión
toda thin cia tr thi dla téo bôn do nguyén asin the thé. Cdn né io bón Khdng dh
turing dé tod thin cha tr th 6 à Ho ön do nguyén nhän co ing
4:42. Khim I td hôa
~ Khim bung: xée dinh chuóng bung, u phän doc theo khung dai ting.
= Kn ving cing, ut hu món: dd phá hi a img ét thing nr thot vi
‘mang no ty ti chin ton
18
Tre bj táo bón có thé bj dau bung hofe dau khi di di tign. Theo nghién ein cúa
Locning tn 962 té dén Khim béni vi dau bung thi téo bön Là nguyén nhán phd biét
nhl en 6 489% só te
43.4. Hah vi nin gi phân vá dg in khöng chi (sin phän)
Ki ki pin to va in, r dau kid in, din db nd sg mai ki ó cám gido
udn di ngodi vi xudthign inh vi nin gt phn, Hanh vi gi phn min di da ign 66
thé bj hi sai a sy eäng thing hof tinh trang té có ging dé dpi tin duge. Kh tr bj
to bón Kéo dai hay gp higa tugng són phn (ia din). Sön phn à hin vi di di ign
trong hodn cänh khöng hich hyp Sön phn có thé 1 bu qu ca:
‘Son phän the nd do tn ing dn kia hope Bt thudmg eo Wong hfu món
‘Son phän che näng: bao góm 2 thé là són phân lign quan dén to bón va són phn
ng nin git phn ng lin quan dén do ón)
43.5, Mu trong phin
Vé nit Kö hf món dmg gäy cháy mu vá dau Ki dat En 6 tr ln, Te
ding thy más tro gy v sinh sau hi la. Cd Aid ta món té ia má dé
¿nh gi tn rang viém, vt mit KE hu món, d hu món hof nd dati.
43.6 Bai dim va cdo tif cheng ducing bt nf Ade
Tribu ching tit nigu gp vól 19 18 9.13% té em v6i chin don ho ón, trong dó
(üb kg ty ch en ti 10,5%. To bn Không tru chüng có thé lam rm rong hm
he tig eng té nit tr em di dim, Khöi phán lon trong try ting dB &p vio
Ding quang, lim giám thé ich chi näng bing quang dng ind Kich thich cám go
buda di id sóm ho.
44, Khdm Dénh
Al. Khim tod thin
DÉ din gi tn din, pháthign che bt hung eda he thn
bit rong fe tng hop to bin xt ign smn va Ké dal ré en.
inh gid tinh trang dinh duöng cda tr: Néu Lo bôn dh hung dén sy pt tión
toda thin cia tr thi dla téo bôn do nguyén asin the thé. Cdn né io bón Khdng dh
turing dé tod thin cha tr th 6 à Ho ön do nguyén nhän co ing
4:42. Khim I td hôa
~ Khim bung: xée dinh chuóng bung, u phän doc theo khung dai ting.
= Kn ving cing, ut hu món: dd phá hi a img ét thing nr thot vi
‘mang no ty ti chin ton
18
— Ki kh hu món: chó $ vit hu món:
Do kich he: Am dao - bu món - xuong cut (ni)
‘Duong vit hu món - xuong ext (nam)
Do khong cách tk: Am dgo - hu món (nd) Là a
Duong vat - hu món (nam) là a
Do khoëng cách tt: Am dao - xuong eut (ni) fb
Duong vit -xuong cut (nam) lab
Binh thudng & nit ty só ab > 0,34 (0,58 + 0,06), nam ty só afb > 0,46 (0,44 +
0,05). Néu ty 6 ab: nh hom 0,34 & ni vá nhö hon 0,46 6 nam có thé neh dén hf món.
dra trade.
— Higu món nó, viém loétkhi lam dung tinh dye
- Thm hu món:
+ Xác dinh duöng kinh cia öng hu món
+ Truong Iye co trom, co tht hju món
+ Khim khöi phän cimg trong tn tring
45. Che af higu cánh bio
Che du hit cánh bio goi Y cán Kho st thm dé Loi ri mot só truimg hep tho
ón tg hé
“To b6n xt hia it sóm (tudo 1 ding tu)
= Tita phán su sau 8 gi sau sin
- Tidn ein gi inh ó bé Hirchsprung
= hin hd vi ine bt chi
— C6 miu trong phän ma khöng có nút hfu môn
= Suy dish ding,
- sit
- di ne mat
= Tayén gdp bt chung
= Ching eng bung
= Ro quan bu món
Mit phn x hu mön hay ph x blu
— Vit hu món DÁ ing,
= Giim pin xo, le co, ton lu chi chin
= Löng bit thug ving cótsóng
= Löm vüng ong cing
149
Do kich he: Am dao - bu món - xuong cut (ni)
‘Duong vit hu món - xuong ext (nam)
Do khong cách tk: Am dgo - hu món (nd) Là a
Duong vat - hu món (nam) là a
Do khoëng cách tt: Am dao - xuong eut (ni) fb
Duong vit -xuong cut (nam) lab
Binh thudng & nit ty só ab > 0,34 (0,58 + 0,06), nam ty só afb > 0,46 (0,44 +
0,05). Néu ty 6 ab: nh hom 0,34 & ni vá nhö hon 0,46 6 nam có thé neh dén hf món.
dra trade.
— Higu món nó, viém loétkhi lam dung tinh dye
- Thm hu món:
+ Xác dinh duöng kinh cia öng hu món
+ Truong Iye co trom, co tht hju món
+ Khim khöi phän cimg trong tn tring
45. Che af higu cánh bio
Che du hit cánh bio goi Y cán Kho st thm dé Loi ri mot só truimg hep tho
ón tg hé
“To b6n xt hia it sóm (tudo 1 ding tu)
= Tita phán su sau 8 gi sau sin
- Tidn ein gi inh ó bé Hirchsprung
= hin hd vi ine bt chi
— C6 miu trong phän ma khöng có nút hfu môn
= Suy dish ding,
- sit
- di ne mat
= Tayén gdp bt chung
= Ching eng bung
= Ro quan bu món
Mit phn x hu mön hay ph x blu
— Vit hu món DÁ ing,
= Giim pin xo, le co, ton lu chi chin
= Löng bit thug ving cótsóng
= Löm vüng ong cing
149
= Lech ränh gian mông
= Rét so Khi duge khém hgu món
= Seo vüng hfu mon
5. TRIEU CHUNG CAN LAM SANG
5.1. Xét nghigm méu
Xét nghifm méu duge chi dj trong trvdng hop cán og tr to bn do bah If
suy gidp hofe euing cin sip.
52. Xquang 6 bung
Xquang 6 bung khöng chun bj dupe chi dink dé xäe dh mie 49 phn chía
‘tong di ge tring va dänh gié gu qué dién r 6 cée bah hi không the te hin
dupe qué tinh thim Khim hu món - rye tring do té dau, sy hai ho¥e các bgah an
eo Tay ni, ic Xuan) bg Hing chu ong cda do Ho Bin
rät han ché.
53. Chup dai tring cin quang
(Chup da tring cin quang nim mye inh he dah gi pu bin thug hay ét
thing a di tng vi tne tring
5.4. Do áp lye häu món - trye tring.
Do dp ve hu món - rye tring dé gid ton Ive o dpi true ting v che diy
thn in a mn va tre tring, Mét 6g mém inh host dogo da qua hu món vá
try tring, cm bién trong Öng do ip Ive dupe to ra bi ede co ela hu món va ty
tring ki bgnh nn thye hin mot vi thao ic don ión nh rn. Do dp ue hu món
try tring la xt nghim di pd kb ning vin dóng binh thug hay bat thang oie
‘hu món, true trang. Khi chi nding cia các co bj suy yéu, phán täc nghén, do dó gáy ra
‘mgt tinh rang tong cane rl loan ee ning sin chu 1 nguyén nan ca to bon,
$55. Sinh tht dm ach thin kinh ving trye tring
Trong trubng hop nghi ng béa 1ÿ phn da ting bm sin, hn don xéc din
Ga vio sinh thit nim mac try ting im hach thin kin, C6 bach thn kn ving tye
tring I to bón chfe näng. VO hach thin kinh tye tring chin dodn béoh phinh dí
¿cg bl sinh
6. CHAN DOAN
6.1 Chin dosn xée dinh
~ To bôn thy thé: xu hin sóm, bi hién chim ia phän su; phét rin eo the
‘km hl im nguyen nin (hit di ring)
=, Tio bón chi náng:xuáthign mun, cp tinh hay tong gai don nhd din, sy
phit ibn eo thé inh tring. Ch dodn theo ti chudn Rome IV.
150
= Rét so Khi duge khém hgu món
= Seo vüng hfu mon
5. TRIEU CHUNG CAN LAM SANG
5.1. Xét nghigm méu
Xét nghifm méu duge chi dj trong trvdng hop cán og tr to bn do bah If
suy gidp hofe euing cin sip.
52. Xquang 6 bung
Xquang 6 bung khöng chun bj dupe chi dink dé xäe dh mie 49 phn chía
‘tong di ge tring va dänh gié gu qué dién r 6 cée bah hi không the te hin
dupe qué tinh thim Khim hu món - rye tring do té dau, sy hai ho¥e các bgah an
eo Tay ni, ic Xuan) bg Hing chu ong cda do Ho Bin
rät han ché.
53. Chup dai tring cin quang
(Chup da tring cin quang nim mye inh he dah gi pu bin thug hay ét
thing a di tng vi tne tring
5.4. Do áp lye häu món - trye tring.
Do dp ve hu món - rye tring dé gid ton Ive o dpi true ting v che diy
thn in a mn va tre tring, Mét 6g mém inh host dogo da qua hu món vá
try tring, cm bién trong Öng do ip Ive dupe to ra bi ede co ela hu món va ty
tring ki bgnh nn thye hin mot vi thao ic don ión nh rn. Do dp ue hu món
try tring la xt nghim di pd kb ning vin dóng binh thug hay bat thang oie
‘hu món, true trang. Khi chi nding cia các co bj suy yéu, phán täc nghén, do dó gáy ra
‘mgt tinh rang tong cane rl loan ee ning sin chu 1 nguyén nan ca to bon,
$55. Sinh tht dm ach thin kinh ving trye tring
Trong trubng hop nghi ng béa 1ÿ phn da ting bm sin, hn don xéc din
Ga vio sinh thit nim mac try ting im hach thin kin, C6 bach thn kn ving tye
tring I to bón chfe näng. VO hach thin kinh tye tring chin dodn béoh phinh dí
¿cg bl sinh
6. CHAN DOAN
6.1 Chin dosn xée dinh
~ To bôn thy thé: xu hin sóm, bi hién chim ia phän su; phét rin eo the
‘km hl im nguyen nin (hit di ring)
=, Tio bón chi náng:xuáthign mun, cp tinh hay tong gai don nhd din, sy
phit ibn eo thé inh tring. Ch dodn theo ti chudn Rome IV.
150
62. Chän doán phán bgt gita tio bon thye thé -co ning
1. Néu to bin xu hia sm oo thé phat ibn kém + tye tring khöng có phan
ght Lo bón do nguyen an thy thé (5%).
2. Néu tho bön xuithign mugn + co thé phi ibn binh thuing + te tring dy
‘hn, eye phän to gp trong Ho bón co ning (95%).
Bäng 8.5. Cc iu chümg phan bit to bón chi näng vá tve ind
Te a | ra
1 | Téo bón ngay giei Goan so sinh (53 Ll
mens 2 E
à fera Jana
ns — :
da u
+ fera o
O | S
aca > =
| —s m
O | SSRN | BERG
D Emme ne ue
7. BIEU TRI TAO BON
Aiba
thing tudi. Microlax dé vói té én,
-
2.1. Xie tr ki ré bj th bön chp tinh
“Trude hét cin xem xét li mguyén nn gly tio bôn cho tré em v ché 46 dinh dung,
Giai dogn diu sic dung các bién phäp Khóng ding thabe:
- Ngimg hode han ché sit dung che hude gay táo ben
= Ting cudng de än có chát xo, rau xanh vá kid phän An hing ngèy ré to bón.
= Täng cuöng host döng thé lve vän dong.
‘Tap cho ré te phong di ia hing ngáy.
Nu cáo bién pháp khöng ding thude khong higu qua, có thé sir dung các thube
= Tio bôn cáp tinh có thé ding microlax bébé bom hia món d6i voi we < 12
- Che logi thude nhufin tring có thé ding ngän ngäy. Khi tré dA di ngoai duge,
‘fp te cing cb du tr bing ngimg cd thube gly to bôn, ci hin ché 69 An, ting
ung hoat dóng thé lue. Khöng ding thudc kéo dai.
Ist
1. Néu to bin xu hia sm oo thé phat ibn kém + tye tring khöng có phan
ght Lo bón do nguyen an thy thé (5%).
2. Néu tho bön xuithign mugn + co thé phi ibn binh thuing + te tring dy
‘hn, eye phän to gp trong Ho bón co ning (95%).
Bäng 8.5. Cc iu chümg phan bit to bón chi näng vá tve ind
Te a | ra
1 | Téo bón ngay giei Goan so sinh (53 Ll
mens 2 E
à fera Jana
ns — :
da u
+ fera o
O | S
aca > =
| —s m
O | SSRN | BERG
D Emme ne ue
7. BIEU TRI TAO BON
Aiba
thing tudi. Microlax dé vói té én,
-
2.1. Xie tr ki ré bj th bön chp tinh
“Trude hét cin xem xét li mguyén nn gly tio bôn cho tré em v ché 46 dinh dung,
Giai dogn diu sic dung các bién phäp Khóng ding thabe:
- Ngimg hode han ché sit dung che hude gay táo ben
= Ting cudng de än có chát xo, rau xanh vá kid phän An hing ngèy ré to bón.
= Täng cuöng host döng thé lve vän dong.
‘Tap cho ré te phong di ia hing ngáy.
Nu cáo bién pháp khöng ding thude khong higu qua, có thé sir dung các thube
= Tio bôn cáp tinh có thé ding microlax bébé bom hia món d6i voi we < 12
- Che logi thude nhufin tring có thé ding ngän ngäy. Khi tré dA di ngoai duge,
‘fp te cing cb du tr bing ngimg cd thube gly to bôn, ci hin ché 69 An, ting
ung hoat dóng thé lue. Khöng ding thudc kéo dai.
Ist
7.2. Xie tr to bon man tinh
Truóc hét cán chin doán các nguyén nhän táo bón thye thé hoc téo bén nguyên
ban todn thin, dé xi tí nguyén nn gly táo bón. DÁi véi tio bon chic ming cin git
ich d6i véi cha mg vá benh nbn dé phi hop did tri iu qua nbu ei thign ché a6 An,
vân dông cing nhur dai tign hing ngiy.
73. Dil tr ti bôn chien
= Mye tgu ca quí tinh diu tr ia quyd tah trang & phän 6 rye tng, höi
py sy di ngodi binh dhrömg (dn mêm, Không dav), Khong són pin vá phông nga
tai phat
= Ngayén de du is
+ Bude 1: Gi guy tn trang i phn,
+ Burke 2: Ci thin tp quán En, uông, uông dü mabe, ting cht xo git cho phân mem.
+ Bude 3: Ding thubc nhufn tring kéo dai két hyp vi xy dung thi quen dai
sign du häng ngay v irán do bôn Il
+ Bube4: Gi dia tng bude va cit hube nn ting néu du hit qua.
Sau ki did tj duyt thânh cOng (di ngodi >3 ln, phän mèm), re cn ago
ib ti k6o di nem it nt 2 thing sau dó giám Lida cfm rong vi thing. Chi nging
thude nd te hét tt ed tu chimg to bón tne 1 théng. Qué ti did tr 6 the kéo
dai 6-12 thäng thám chi hang nám va dôi hôi sy hop tác gitra gia dinh va nhân vien y té
ht se chit eh
7.3.1. Thy do ph
- Chi jah: Ó hing tr bj do bin 06 pan nhidu trong true tng vá són phn,
= Thi gan lim sach pin trong di trángtr3-5 ngay
- Che bién phip thio sé phn
+ Thyt sgch phn bing magie slfa nude hofe microlax 3-5 lan möt ny trong,
23 nai,
+ Phosphat enema: Tr <I ti: ml
1 mi: Gral (da 135m cia 2 län.
+ Uéng hubs lm sch plan:
+ iu parphin dp dung vi ut > 6 thing: dng ngiy (ida Bib) x 2
lán trong 3 ngay lien tue.
+ Lactulose: 3-4ml/kg/ngay
+ PGE 3350 khöng có dién giái (trong 3 ngay): 1,5g/kg/ngày.
+ PGE 3350 Khöng có dién gidi (trong 6 ngèy): Tré 2-4 tdi S2g/ngäy, rd 5-11
tudi 78g/ngáy.
152
Truóc hét cán chin doán các nguyén nhän táo bón thye thé hoc téo bén nguyên
ban todn thin, dé xi tí nguyén nn gly táo bón. DÁi véi tio bon chic ming cin git
ich d6i véi cha mg vá benh nbn dé phi hop did tri iu qua nbu ei thign ché a6 An,
vân dông cing nhur dai tign hing ngiy.
73. Dil tr ti bôn chien
= Mye tgu ca quí tinh diu tr ia quyd tah trang & phän 6 rye tng, höi
py sy di ngodi binh dhrömg (dn mêm, Không dav), Khong són pin vá phông nga
tai phat
= Ngayén de du is
+ Bude 1: Gi guy tn trang i phn,
+ Burke 2: Ci thin tp quán En, uông, uông dü mabe, ting cht xo git cho phân mem.
+ Bude 3: Ding thubc nhufn tring kéo dai két hyp vi xy dung thi quen dai
sign du häng ngay v irán do bôn Il
+ Bube4: Gi dia tng bude va cit hube nn ting néu du hit qua.
Sau ki did tj duyt thânh cOng (di ngodi >3 ln, phän mèm), re cn ago
ib ti k6o di nem it nt 2 thing sau dó giám Lida cfm rong vi thing. Chi nging
thude nd te hét tt ed tu chimg to bón tne 1 théng. Qué ti did tr 6 the kéo
dai 6-12 thäng thám chi hang nám va dôi hôi sy hop tác gitra gia dinh va nhân vien y té
ht se chit eh
7.3.1. Thy do ph
- Chi jah: Ó hing tr bj do bin 06 pan nhidu trong true tng vá són phn,
= Thi gan lim sach pin trong di trángtr3-5 ngay
- Che bién phip thio sé phn
+ Thyt sgch phn bing magie slfa nude hofe microlax 3-5 lan möt ny trong,
23 nai,
+ Phosphat enema: Tr <I ti: ml
1 mi: Gral (da 135m cia 2 län.
+ Uéng hubs lm sch plan:
+ iu parphin dp dung vi ut > 6 thing: dng ngiy (ida Bib) x 2
lán trong 3 ngay lien tue.
+ Lactulose: 3-4ml/kg/ngay
+ PGE 3350 khöng có dién giái (trong 3 ngay): 1,5g/kg/ngày.
+ PGE 3350 Khöng có dién gidi (trong 6 ngèy): Tré 2-4 tdi S2g/ngäy, rd 5-11
tudi 78g/ngáy.
152
732. Dibu tj day
Sau Ki thy th phn trong tye tring, én bit du dio tr dy tt dé ngin nga
thi ch ty phän. Mye dich din ri uy 1 Him mém phán, to iu ign cho vie di vé
sinh dE dg va during xuyén. Thi gian did tr dy tet kéo dai it 6 thing. Di ti
¿y tri bao góm ding the vá ec bign pháp Không ding hudc
«a. Did tri Khöng ding ihude,
+ Gio due, tr ván cho cha me va tré nhé
Gio dye vi tu vin lá bude dl tién trong vige dig tri Khóng ding thuée cia to
bón chie ning. Cin cung cáp thing tin vé t) I hign mic, cc trigu chimg, các yéu (6
Khôi din va các yéu tó nguy co, các Iya chon didu tri vá tión lugng cho cha me va ngudi
‘rye tiép chim sóc tr, Tré có thé cám thy có 16i hof xáu hô, dc bigt la khi khö chiu
vé vite di ngodi, do d6 diéu quan trong !A phäi gi thich sinh $ bfah chi hign twang,
khöng kiém soft phán ndy. Téo bön & tré em thuöng là mot vin dé lu di, cn duge
úgidi thich cho cá cha me, ngudi truc tiép chäm sóc va tré mhó..
tr em En bit ti dpi tga cn hun yg té tb quen dí v sinh hung
xuyén v rd ah iu, Dao to dv sinh bao gdm vigengi trong nha vé sinh tong 5
phi sau mBi ban d ich eve có ging thi phn Bing eich di v sinh sau ba än, rd
sir dung phän xa da dy tim tng nhu dóng di tring ki de dy gin a, to dida Kin
cho div in. Te phic tu thé hodi má ki i vg sinh: ch té cham tr mit phäng
ing, Cn phi có chin dé (bing dé mém) cho te né ban chin khöng cham vio sin ki
ngbi tr il
Dé khuyén khich mot ia tr i ve sinh 6 th dra ra möt inh thie khen thug,
bug vien, Khuyén khich, Ghi nhgt ky phn hing ngiy ó thé gp dn gi mc d dép
ng véi did tr cda né Nt phän cng thie dy thoi quen di vé sin hung xuyén
‘ld mótcóng oy ta fh dé inh gi ib ti
+ B@ sung ct xo: Nhu chu vé cht xo oda tré em Ke nhau tr té nay din tr
ae va phy tudo vio abi. Thdngthutng, & ré em trén 2 tabi ct xo trong Khu phn
{im duge tinh bing "studi ing vói Sp". Cung cáp lugng cht xo khöng dl o vói nu
hu bin thug 66 thé 1a lu 16 guy co lién quan dén io bin ché ming. Do d6, che
nha khoa hoc khuyén fo cung cáp di lung xo, nung, chu có bäng chimg day du vé
Hi qué cia vige bd sung thém chit xo @ te em bj tho bón chi ming clung ct xo
da vio diy a
+ Cho tr8ubng di nude: Nhu el di ein cung cp hing nghy d6ivóitimg tr Là
hc nhau. Chua có dí bing chimg vé vige DB sung thém lugng nude & tr em bj to
‘bin ch ming mang li hifu qui. Do dé, không khuyén cáo bb sung Ihöm nue d trè
‘mj tho bén chic ning dA cung ep di nude.
153
A
Sau Ki thy th phn trong tye tring, én bit du dio tr dy tt dé ngin nga
thi ch ty phän. Mye dich din ri uy 1 Him mém phán, to iu ign cho vie di vé
sinh dE dg va during xuyén. Thi gian did tr dy tet kéo dai it 6 thing. Di ti
¿y tri bao góm ding the vá ec bign pháp Không ding hudc
«a. Did tri Khöng ding ihude,
+ Gio due, tr ván cho cha me va tré nhé
Gio dye vi tu vin lá bude dl tién trong vige dig tri Khóng ding thuée cia to
bón chie ning. Cin cung cáp thing tin vé t) I hign mic, cc trigu chimg, các yéu (6
Khôi din va các yéu tó nguy co, các Iya chon didu tri vá tión lugng cho cha me va ngudi
‘rye tiép chim sóc tr, Tré có thé cám thy có 16i hof xáu hô, dc bigt la khi khö chiu
vé vite di ngodi, do d6 diéu quan trong !A phäi gi thich sinh $ bfah chi hign twang,
khöng kiém soft phán ndy. Téo bön & tré em thuöng là mot vin dé lu di, cn duge
úgidi thich cho cá cha me, ngudi truc tiép chäm sóc va tré mhó..
tr em En bit ti dpi tga cn hun yg té tb quen dí v sinh hung
xuyén v rd ah iu, Dao to dv sinh bao gdm vigengi trong nha vé sinh tong 5
phi sau mBi ban d ich eve có ging thi phn Bing eich di v sinh sau ba än, rd
sir dung phän xa da dy tim tng nhu dóng di tring ki de dy gin a, to dida Kin
cho div in. Te phic tu thé hodi má ki i vg sinh: ch té cham tr mit phäng
ing, Cn phi có chin dé (bing dé mém) cho te né ban chin khöng cham vio sin ki
ngbi tr il
Dé khuyén khich mot ia tr i ve sinh 6 th dra ra möt inh thie khen thug,
bug vien, Khuyén khich, Ghi nhgt ky phn hing ngiy ó thé gp dn gi mc d dép
ng véi did tr cda né Nt phän cng thie dy thoi quen di vé sin hung xuyén
‘ld mótcóng oy ta fh dé inh gi ib ti
+ B@ sung ct xo: Nhu chu vé cht xo oda tré em Ke nhau tr té nay din tr
ae va phy tudo vio abi. Thdngthutng, & ré em trén 2 tabi ct xo trong Khu phn
{im duge tinh bing "studi ing vói Sp". Cung cáp lugng cht xo khöng dl o vói nu
hu bin thug 66 thé 1a lu 16 guy co lién quan dén io bin ché ming. Do d6, che
nha khoa hoc khuyén fo cung cáp di lung xo, nung, chu có bäng chimg day du vé
Hi qué cia vige bd sung thém chit xo @ te em bj tho bón chi ming clung ct xo
da vio diy a
+ Cho tr8ubng di nude: Nhu el di ein cung cp hing nghy d6ivóitimg tr Là
hc nhau. Chua có dí bing chimg vé vige DB sung thém lugng nude & tr em bj to
‘bin ch ming mang li hifu qui. Do dé, không khuyén cáo bb sung Ihöm nue d trè
‘mj tho bén chic ning dA cung ep di nude.
153
A
‘Bing 6.6. Nhu chu ich hang ngèy ota rd
sg lagng nde ong many wan | Lrmansseuing
Tus Tang lung muse trong gay my | pra nue ón
GS 706 (re ang aña me)
a Fe in ns sre on:
1300 so
“i oo 1200
Ton 2400 1800
a 2 am 1600
Nom 500 E]
nd Fi 2300 100
1 Did vi ding ude
Cie tube muda tring chink ding dé di doy te 1 Mudo hugo trig td dung
theo co hé thm thu va ich ich
+ Thude nhufn tring thim thfu: Nhém nhugn ting thim thé gbm cdo tbc:
PEG (polyethylene glyeal) lactulose vá magie hydroxid. Co ché tie dung ca nhôm
the näy 1A im ting dp Iye td thu trong löng rug, ko nude vo long rude ing
Jugng nude trong phän gp bé v tng phän ra ago
= PEG 1 tuée nhuga tng duge va chon du in, PEG 18 möt polymer hô tan
hon tod, hopt ng bing cé phn ti ket hydro, am ng thé tch ch ong trong
long ruÿt din dén phán ngám nude vá mém hon. Theo khuyén cáo ela Ht Nhi koa
Vit Nam li did tej duy treba PEG 3350 theo Lati nf sa
+ <1 tub: 1124 Bing
+ 1-6 ubi 1 ingly, ión chinh 4 c6 pn mém, 16 da 4 gg.
+ 6-12 tub: 2 gégäy, ty dida chinh 088 phän mbm, ti da 4 gigi. PEG
4000 (orl): ci ding cho te > 6 tud vi lieu 0,Sp/kg/ngy.
++ Che phan ing phy có thé gfp ki si dung PEG A Không kim soit Auge phän,
dy bo, dau bung, bubn nda vá chung bung,
= Lactulose li chit din dt tbng hop cia lactose. Chit ny king bi th phên
‘bai enzym iu ha trong rut non do dó gi nguyén dang ki dén di tring, Vi khan
ru chuyén höa lactulose thinh acid lactic, acid act lam pH güäm. Liu lactulose
1-3mUkgngäy, chia im 2 ln
= Ngodi ra, magie hydroxid (sa magie) cng 18 möt thuGe nga tring th
thu, Mg? Auge hép thu km tr ding rut. Táo dung ph có th gip khi st dung
magie hydrox 1 du chäy, nôn, buón nón va dau bung. Chong chi ja trong tering
hop có suy eh näng thin,
+ Tube nhudn tring ich hich: tm ge sr dng tong dit tr nn han, tri
ti phât va ding ph hp ki hude hug tring thm thu cha dat de gu qu
154
sg lagng nde ong many wan | Lrmansseuing
Tus Tang lung muse trong gay my | pra nue ón
GS 706 (re ang aña me)
a Fe in ns sre on:
1300 so
“i oo 1200
Ton 2400 1800
a 2 am 1600
Nom 500 E]
nd Fi 2300 100
1 Did vi ding ude
Cie tube muda tring chink ding dé di doy te 1 Mudo hugo trig td dung
theo co hé thm thu va ich ich
+ Thude nhufn tring thim thfu: Nhém nhugn ting thim thé gbm cdo tbc:
PEG (polyethylene glyeal) lactulose vá magie hydroxid. Co ché tie dung ca nhôm
the näy 1A im ting dp Iye td thu trong löng rug, ko nude vo long rude ing
Jugng nude trong phän gp bé v tng phän ra ago
= PEG 1 tuée nhuga tng duge va chon du in, PEG 18 möt polymer hô tan
hon tod, hopt ng bing cé phn ti ket hydro, am ng thé tch ch ong trong
long ruÿt din dén phán ngám nude vá mém hon. Theo khuyén cáo ela Ht Nhi koa
Vit Nam li did tej duy treba PEG 3350 theo Lati nf sa
+ <1 tub: 1124 Bing
+ 1-6 ubi 1 ingly, ión chinh 4 c6 pn mém, 16 da 4 gg.
+ 6-12 tub: 2 gégäy, ty dida chinh 088 phän mbm, ti da 4 gigi. PEG
4000 (orl): ci ding cho te > 6 tud vi lieu 0,Sp/kg/ngy.
++ Che phan ing phy có thé gfp ki si dung PEG A Không kim soit Auge phän,
dy bo, dau bung, bubn nda vá chung bung,
= Lactulose li chit din dt tbng hop cia lactose. Chit ny king bi th phên
‘bai enzym iu ha trong rut non do dó gi nguyén dang ki dén di tring, Vi khan
ru chuyén höa lactulose thinh acid lactic, acid act lam pH güäm. Liu lactulose
1-3mUkgngäy, chia im 2 ln
= Ngodi ra, magie hydroxid (sa magie) cng 18 möt thuGe nga tring th
thu, Mg? Auge hép thu km tr ding rut. Táo dung ph có th gip khi st dung
magie hydrox 1 du chäy, nôn, buón nón va dau bung. Chong chi ja trong tering
hop có suy eh näng thin,
+ Tube nhudn tring ich hich: tm ge sr dng tong dit tr nn han, tri
ti phât va ding ph hp ki hude hug tring thm thu cha dat de gu qu
154
~ Bisacodyl: chi ding dé did tr téo bón cp, ding trong ihöi gian ngán.
+ Tre dudi 6 di: 1 vién Smg/1 lan/ngäy
+ Tin 6 tabi ven 10m) ing
Senna 8,Smg/Sml: chi ding cho tré trén 2 ud
+ Tre 1-5 ibi: 2,5-7,Smllngáy
+ 7086-1206: 5.15magly
= Nat peosuphate
+ Ling 4 nd 25 -1Ompkgngly
+ 4-18 di: 2.5 - 20mg/kg/ngày
8. PHONG BENH TAO BON Ö TRE EM
- Clin có ché d9 dinh duöng cán döi, phü hop vói lia tdi tré, dü chit xo, dü
lung nudo ung hing gly.
- Tap cho tré tip quán doi tién hing ngày väo gid nhät dink, tränh tinh trang nhin
da 6 tré khi di hoc, & vuón tré, tré mai choi.
A
ge.
| aso pa
RÉ] e
Emo Emo
aru 8.1. Xi tt bon chi näng & rd < ub
155
+ Tre dudi 6 di: 1 vién Smg/1 lan/ngäy
+ Tin 6 tabi ven 10m) ing
Senna 8,Smg/Sml: chi ding cho tré trén 2 ud
+ Tre 1-5 ibi: 2,5-7,Smllngáy
+ 7086-1206: 5.15magly
= Nat peosuphate
+ Ling 4 nd 25 -1Ompkgngly
+ 4-18 di: 2.5 - 20mg/kg/ngày
8. PHONG BENH TAO BON Ö TRE EM
- Clin có ché d9 dinh duöng cán döi, phü hop vói lia tdi tré, dü chit xo, dü
lung nudo ung hing gly.
- Tap cho tré tip quán doi tién hing ngày väo gid nhät dink, tränh tinh trang nhin
da 6 tré khi di hoc, & vuón tré, tré mai choi.
A
ge.
| aso pa
RÉ] e
Emo Emo
aru 8.1. Xi tt bon chi näng & rd < ub
155
aa]
CENA
1
Be
TICA £ 1
eters Een] ps
nn) ER
= ETES
Fans]
Fe
Rouen] m —
5 a
CE
ETE nan
ERP
SRE
PvE
ms
i og
FRE
pt
— [His qua khong? Khong?
5
Lan 43 82. Xi to bon ee ng à > a
156
CENA
1
Be
TICA £ 1
eters Een] ps
nn) ER
= ETES
Fans]
Fe
Rouen] m —
5 a
CE
ETE nan
ERP
SRE
PvE
ms
i og
FRE
pt
— [His qua khong? Khong?
5
Lan 43 82. Xi to bon ee ng à > a
156
‘TAL LIBU THAM KHAO,
1. Rome IV Pediatric Functional Gastrointestinal Disorders.
2. Nguyén Gia Khéoh (2013), Bai giáng nhi khoa tp I, Nha xuit bin Y hoe, Há.
Ni, 295-305.
3. Andrews CN, Storr M. (2011). The pathophysiology of chronic constipation.
‘Canadian Journal of Gastroenterology, 25 , Suppl B:16B-21B.
4. Tabbers MM, DiLorenzo C, Berger MY, etal. (2014). Evaluation and treatment
of functional constipation in infants and children: evidence-based
recommendations fiom ESPGHAN and NASPGHAN, Joumal of Pediatric
Gastroenterology and Nutrition, 58, 258-274.
5. Afzal NA, Tighe MP, Thomson MA. (2011). Constipation in children. Italian
Journal of Pediatrics, 37,28
6. Inan M, Aydiner CY, Tokue B, et al (2007). Factors associated with childhood
‘constipation. Joumal of Paediatrics and Child Health, 43, 700-706,
7. Ronald E, Kleiman, Olivier - Jean Goulet, Giorgina Meieli - Vergani et al.
(2018), Walker's pediatric gastrointestinal disease,
157
1. Rome IV Pediatric Functional Gastrointestinal Disorders.
2. Nguyén Gia Khéoh (2013), Bai giáng nhi khoa tp I, Nha xuit bin Y hoe, Há.
Ni, 295-305.
3. Andrews CN, Storr M. (2011). The pathophysiology of chronic constipation.
‘Canadian Journal of Gastroenterology, 25 , Suppl B:16B-21B.
4. Tabbers MM, DiLorenzo C, Berger MY, etal. (2014). Evaluation and treatment
of functional constipation in infants and children: evidence-based
recommendations fiom ESPGHAN and NASPGHAN, Joumal of Pediatric
Gastroenterology and Nutrition, 58, 258-274.
5. Afzal NA, Tighe MP, Thomson MA. (2011). Constipation in children. Italian
Journal of Pediatrics, 37,28
6. Inan M, Aydiner CY, Tokue B, et al (2007). Factors associated with childhood
‘constipation. Joumal of Paediatrics and Child Health, 43, 700-706,
7. Ronald E, Kleiman, Olivier - Jean Goulet, Giorgina Meieli - Vergani et al.
(2018), Walker's pediatric gastrointestinal disease,
157
TIEU CHAY CAP Ö TRE EM
MUC TIËU HOC TAP
‘Trinh bay dinh nghia tiéu chäy cáp, dt tiéu chäy, tiéu cháy kéo dai,
Trink bay duge dác diem dich Ev nguyón nhän tiéucháy cáp 6 tré em.
Trinh bay diege co ché bénh sink cúa tiéu cháy cáp.
Phán logi dye etc mic dp mät mate theo chwang trink DMC.
Trink báy dupe phic dé du titi chäy cáp.
Trinh bay dupe ete bién phäp phông bénh ti chäy cáp.
1.DAICUONG
Tién chäy la bénh có 13 16 mic va tir vong cao dmg hang thi hai sau nhigm tring.
«ung hip op tnh& we em. Theo thn KE cin Teh Y hé gi (WHO), hing
nim ten thé gibi có Khodng 2,5 ugt té di Studi mde gu chy va LS trig tr chet
vi bé ny trong dó 80% xáy a dr dui 2 tub, Ti cdo mud dang ph in, tin su
méc tiêu cháy trung binh/näm & tré dudi 5 tudi ta 3-4 dot. TY 18 tir vong do tiéu cháy
güäm din trong 2 hp nién gän day nhö sy cdi thign tp quán vé sinh vá sir dung röng
xi dung dich oresol. Ó Vigt Nam, só dot mác tiéu chäy tung binh té dui 5 bi la
08 - 2,2 dot tén chiy/ndm,tgu chdy A nguyén nhän hing Chu gly suy dinh duöng,
dn hung ti sy ting vb cda 8.
Dink ghia ti chäy
= Tièu chy: di go phán löng ho te nude tr 3 lin mt ngly
Dat tión ch: a thd gan duge x4 dint ngáy du in bj iu cy ti ny
má sau 46 2 ngèy phán binhthuing. Né sau 2 mgäy tr bj ti chäy tó li ho gan
nay dupe tinh vio dgt teu ehay mi,
= Tibu chiy cp: la gt id chäy Khdi du cfp tinh ko dai khöng qué 14 ngiy
(thutng duói 7 ngáy).
2. DICH TE HOC
2.1. Dung ty truyén
Bénh lay truyén qua duöng phän - migng: thie än, nude uông bi 6 nhidm bin do
phan cia ngudi hofe sic vat mang mim bénh la nguón gáy bfnh cho tré vá cáo think
vign trong cóng dng,
2.2. Che yéu 16 nguy co mic ben tu chäy
2.2.1. Ge yéu tb vi chi im ting tink cäm thy vi ben teu chäy
= Tubi Hu höt ce dpt i chy xiy r rong hai nim di ca cude sóng. Chi só
más bfah cao nh 186 hm rd 6-11 thing tub, gai dogn ré bé dd nbd sung, Tho
158
MUC TIËU HOC TAP
‘Trinh bay dinh nghia tiéu chäy cáp, dt tiéu chäy, tiéu cháy kéo dai,
Trink bay duge dác diem dich Ev nguyón nhän tiéucháy cáp 6 tré em.
Trinh bay diege co ché bénh sink cúa tiéu cháy cáp.
Phán logi dye etc mic dp mät mate theo chwang trink DMC.
Trink báy dupe phic dé du titi chäy cáp.
Trinh bay dupe ete bién phäp phông bénh ti chäy cáp.
1.DAICUONG
Tién chäy la bénh có 13 16 mic va tir vong cao dmg hang thi hai sau nhigm tring.
«ung hip op tnh& we em. Theo thn KE cin Teh Y hé gi (WHO), hing
nim ten thé gibi có Khodng 2,5 ugt té di Studi mde gu chy va LS trig tr chet
vi bé ny trong dó 80% xáy a dr dui 2 tub, Ti cdo mud dang ph in, tin su
méc tiêu cháy trung binh/näm & tré dudi 5 tudi ta 3-4 dot. TY 18 tir vong do tiéu cháy
güäm din trong 2 hp nién gän day nhö sy cdi thign tp quán vé sinh vá sir dung röng
xi dung dich oresol. Ó Vigt Nam, só dot mác tiéu chäy tung binh té dui 5 bi la
08 - 2,2 dot tén chiy/ndm,tgu chdy A nguyén nhän hing Chu gly suy dinh duöng,
dn hung ti sy ting vb cda 8.
Dink ghia ti chäy
= Tièu chy: di go phán löng ho te nude tr 3 lin mt ngly
Dat tión ch: a thd gan duge x4 dint ngáy du in bj iu cy ti ny
má sau 46 2 ngèy phán binhthuing. Né sau 2 mgäy tr bj ti chäy tó li ho gan
nay dupe tinh vio dgt teu ehay mi,
= Tibu chiy cp: la gt id chäy Khdi du cfp tinh ko dai khöng qué 14 ngiy
(thutng duói 7 ngáy).
2. DICH TE HOC
2.1. Dung ty truyén
Bénh lay truyén qua duöng phän - migng: thie än, nude uông bi 6 nhidm bin do
phan cia ngudi hofe sic vat mang mim bénh la nguón gáy bfnh cho tré vá cáo think
vign trong cóng dng,
2.2. Che yéu 16 nguy co mic ben tu chäy
2.2.1. Ge yéu tb vi chi im ting tink cäm thy vi ben teu chäy
= Tubi Hu höt ce dpt i chy xiy r rong hai nim di ca cude sóng. Chi só
más bfah cao nh 186 hm rd 6-11 thing tub, gai dogn ré bé dd nbd sung, Tho
158
‘idm nly ti chy dE xiy ra do anh hung cn tinh rang. ing thé dy dng tr
me trong Khi té ca có mil dc chi Ong; nhiém khun the in khi té it dd nó
sung hode tip xi tye tip vi mim bfah,
— Tinh trang suy dinh duöng: Tré bj suy dinh duémg dé mic ti
Ki chy kéo dai hon, té bj suy dung ning thutng dé bi tir vong
Tinh trang suy giäm mién dich: Tre bi suy giäm midn dich tam thöi nhur sau khi
bi shoe ko di nu him HIV/AIDS lim tng inh cm hy vi id chi.
chiy, cée dot
2.2.2. Tinh chdt mia os Khé bit theo mba va theo dia du.
+6 ving ón di:
“Ta cháy do vi un xy a cao dim vio mia nông
= Tiga chy do vias tbm xáy ra cao diém vio mia dông.
+6 ving mhiét déi:
= Tiga chy do vi khudn xáy ra vio ma mua vá nóng.
= Ti ey do virus dhvdng xy ra vo mba kh Ian.
2.2.3. Täp quán lam táng nguy eo tiéu cháy cáp
— Cho tré bú chai: sir dung chai vá binh stia khóng duge vé sinh dúng cách lim
gía ting nguy co nhiém khuán dfe bigt khi các binh sita lu Iai ede sí cl, pha sia
hong ding eich,
= An bb sung: cho ti the än je nd chin dé Iau & nhitt 9 phöng lim ting
nguy co nig khuán hoe lén men thie in bai ie vi khudn tong mei tring
= Nue ubng bj miém bán: do ngubn cung cáp nude bi nhiém hofe các dung
eu chira nuóc bi 6 mhiém bin,
= Không ira tay sau Khi di mgodi, don phän, gift ri cho tré hoÿc trade Ki chuán
ij thie än.
= Không it phn, je bigt 1 phan tré nhö mgt cách hop vé sinh,
3. NGUYEN NHAN GAY TIEU CHAY
‘The nhin gáy bénh phin lip duge tir 75% cäe inrömg hop ièu chay trong bénh
vién vi 50% các truèmg hop iu chy tai cóng déng bao gdm:
3.1. Virus
= Rotavirus ltée nhin chinh gáy du chiy ning vi de da tinh meng tré em
ui 2 tui. Da vio die tinh khing nguyén, Rotavirus duge chía tinh 7 nhôm A, B,
C, D, E, Fv G, ong 46 chi có nhém A, B, C gly bénh cho ci ngudi vi dóng vit.
Rotavius nm À 1 nguyéa nn thug gAp nhät gay tigu cäy, chiém khoëng 90%
ie ing hop ti cay v có thé gäy a che vu dich du chäy ning & tr em. Nhöm B
159
me trong Khi té ca có mil dc chi Ong; nhiém khun the in khi té it dd nó
sung hode tip xi tye tip vi mim bfah,
— Tinh trang suy dinh duöng: Tré bj suy dinh duémg dé mic ti
Ki chy kéo dai hon, té bj suy dung ning thutng dé bi tir vong
Tinh trang suy giäm mién dich: Tre bi suy giäm midn dich tam thöi nhur sau khi
bi shoe ko di nu him HIV/AIDS lim tng inh cm hy vi id chi.
chiy, cée dot
2.2.2. Tinh chdt mia os Khé bit theo mba va theo dia du.
+6 ving ón di:
“Ta cháy do vi un xy a cao dim vio mia nông
= Tiga chy do vias tbm xáy ra cao diém vio mia dông.
+6 ving mhiét déi:
= Tiga chy do vi khudn xáy ra vio ma mua vá nóng.
= Ti ey do virus dhvdng xy ra vo mba kh Ian.
2.2.3. Täp quán lam táng nguy eo tiéu cháy cáp
— Cho tré bú chai: sir dung chai vá binh stia khóng duge vé sinh dúng cách lim
gía ting nguy co nhiém khuán dfe bigt khi các binh sita lu Iai ede sí cl, pha sia
hong ding eich,
= An bb sung: cho ti the än je nd chin dé Iau & nhitt 9 phöng lim ting
nguy co nig khuán hoe lén men thie in bai ie vi khudn tong mei tring
= Nue ubng bj miém bán: do ngubn cung cáp nude bi nhiém hofe các dung
eu chira nuóc bi 6 mhiém bin,
= Không ira tay sau Khi di mgodi, don phän, gift ri cho tré hoÿc trade Ki chuán
ij thie än.
= Không it phn, je bigt 1 phan tré nhö mgt cách hop vé sinh,
3. NGUYEN NHAN GAY TIEU CHAY
‘The nhin gáy bénh phin lip duge tir 75% cäe inrömg hop ièu chay trong bénh
vién vi 50% các truèmg hop iu chy tai cóng déng bao gdm:
3.1. Virus
= Rotavirus ltée nhin chinh gáy du chiy ning vi de da tinh meng tré em
ui 2 tui. Da vio die tinh khing nguyén, Rotavirus duge chía tinh 7 nhôm A, B,
C, D, E, Fv G, ong 46 chi có nhém A, B, C gly bénh cho ci ngudi vi dóng vit.
Rotavius nm À 1 nguyéa nn thug gAp nhät gay tigu cäy, chiém khoëng 90%
ie ing hop ti cay v có thé gäy a che vu dich du chäy ning & tr em. Nhöm B
159
thying ely tid cháy 6 ngudi Tin cón virus nhöm C có gly bah té em nhung et
hiém gp. Céc nhôm edn li cha thy gay béni rn gu. Trong möi nhón virus rota
Iei duge phn thanh nhièu typ huyét thanh khác nhau toy mhién trén ture té chi c6 4 typ
Chin low han ng rl rn nó gi iy béni cho ngudi là GPS, G3PS, GAPS vá G2P4.
Rotavirs lá nguyéa nhân ply ti chiy cáp 6 té em 50%-65% trong bfah vig. Virus
bt fn wong le bio mt no, ph hy cu ui ita bo am cn nba mo, gy hn
Hong men tia héa duöng di tim gm hip thy dung dÖi (Aröng lactose trong thie
An, Khi in bo va nhung mao ru i sin, men dupe phye höi ri.
~ Cie virus khäe: Adenovirus, Norwalk virus, Calciviras cüng gáy iu chäy.
32. Vin
3.21. Coli ducing rut Escherichia coli E col) 1d nguyen nhan gly ti cháy cáp à
25% các truimg hap, có 5 yp gáy bénh
= E.coli sinh dpe 16 rußt (E-T.E.C: Entero Toxigenie Escherichia Col)
= B.colibim dinh (E.A.E.C: Enero Adherent Escherichia Col)
= E.coli gly bénh (E..E.C: Entero Pathogenic Escherichia Col)
= E.coli xim nbp (ELLE C: Enero Invasive Escherichia Col)
= E. coli gäy chäy miu ruöt (E.H.E.C: Entero Hemorhagia Escherichia Coli)
“Trong S nhôm trén, E.coli sinh de 16 ruöt (E.T.E.C) la tác nhän quan trong gay
tí chy dp phân tbe nude & gut län va ré em ede nude dang phat ibn, EEC
Không xan nhâp vio niém mac rot ma gly iu cháy do cde ade 1: dj 1ó không chiu
hi (LT) va de chu nbigt (ST). Déc 16 LT gán gidng ur déc (14.
3.2.2, Tre tring ly (Shigella) 1 tc abn gly ly trong 60% cd dat ly. Trong các det ly
ning 6 thé xudthign phân te nude. C6 4 nhôm huyét than 5, leer, S. dysenteriae,
5. body, 8. sonnel. Nhöm S. flexneri lnm b£nh ph bién ahdt ti cdo nudo dang pit
ibn. Nhöm S. dysenteriae typ 1 thing gay béah näng abit vá gly ra cie ve dich.
‘Khang sinh có higu qua vói ly là cotrimoxazol va acid nalidixic.
323. Campylobacter jejuni: gay bn chi yéu 6 ré ao, láy qua dép xic vi pho,
ubng mudo bin, an sta v thye phim bi 6 him. C. jejuni ey teu cháy te mé 2/3
trang hop va 1/3 mug hop ply hoi ching ly va dt. Bénh thug din bién a, kéo
<i 2-5 ngly va khé phn bit v6itiguchiy do các nguyén nhän Khéc
3.2.4, Salmonella không gay throng han: do läy tie sie vat nhiém tring hoge thire án
‘ng vat bj 6 nim. Salmonella gay teu chiy phó bién ¢ cás nude sir dung rông ri ce
log ie phim ché bién sin. Salmonella ting gäy tiéu chäy phän Le nue, d0iKbi
fing bién hign nh hoi ching ly. Khäng sinh King 6 higu qua v con 6 thé lim chm
(otha vi Khun qua ruft.
Két qué ti nghign cin phän ich, gp gán day chi ra Shigella, Salmonella vá
Campylobacter lá các cán nguyén vi khuän thuèng gäp nhät gäy ra hôi chimg ly.
160
hiém gp. Céc nhôm edn li cha thy gay béni rn gu. Trong möi nhón virus rota
Iei duge phn thanh nhièu typ huyét thanh khác nhau toy mhién trén ture té chi c6 4 typ
Chin low han ng rl rn nó gi iy béni cho ngudi là GPS, G3PS, GAPS vá G2P4.
Rotavirs lá nguyéa nhân ply ti chiy cáp 6 té em 50%-65% trong bfah vig. Virus
bt fn wong le bio mt no, ph hy cu ui ita bo am cn nba mo, gy hn
Hong men tia héa duöng di tim gm hip thy dung dÖi (Aröng lactose trong thie
An, Khi in bo va nhung mao ru i sin, men dupe phye höi ri.
~ Cie virus khäe: Adenovirus, Norwalk virus, Calciviras cüng gáy iu chäy.
32. Vin
3.21. Coli ducing rut Escherichia coli E col) 1d nguyen nhan gly ti cháy cáp à
25% các truimg hap, có 5 yp gáy bénh
= E.coli sinh dpe 16 rußt (E-T.E.C: Entero Toxigenie Escherichia Col)
= B.colibim dinh (E.A.E.C: Enero Adherent Escherichia Col)
= E.coli gly bénh (E..E.C: Entero Pathogenic Escherichia Col)
= E.coli xim nbp (ELLE C: Enero Invasive Escherichia Col)
= E. coli gäy chäy miu ruöt (E.H.E.C: Entero Hemorhagia Escherichia Coli)
“Trong S nhôm trén, E.coli sinh de 16 ruöt (E.T.E.C) la tác nhän quan trong gay
tí chy dp phân tbe nude & gut län va ré em ede nude dang phat ibn, EEC
Không xan nhâp vio niém mac rot ma gly iu cháy do cde ade 1: dj 1ó không chiu
hi (LT) va de chu nbigt (ST). Déc 16 LT gán gidng ur déc (14.
3.2.2, Tre tring ly (Shigella) 1 tc abn gly ly trong 60% cd dat ly. Trong các det ly
ning 6 thé xudthign phân te nude. C6 4 nhôm huyét than 5, leer, S. dysenteriae,
5. body, 8. sonnel. Nhöm S. flexneri lnm b£nh ph bién ahdt ti cdo nudo dang pit
ibn. Nhöm S. dysenteriae typ 1 thing gay béah näng abit vá gly ra cie ve dich.
‘Khang sinh có higu qua vói ly là cotrimoxazol va acid nalidixic.
323. Campylobacter jejuni: gay bn chi yéu 6 ré ao, láy qua dép xic vi pho,
ubng mudo bin, an sta v thye phim bi 6 him. C. jejuni ey teu cháy te mé 2/3
trang hop va 1/3 mug hop ply hoi ching ly va dt. Bénh thug din bién a, kéo
<i 2-5 ngly va khé phn bit v6itiguchiy do các nguyén nhän Khéc
3.2.4, Salmonella không gay throng han: do läy tie sie vat nhiém tring hoge thire án
‘ng vat bj 6 nim. Salmonella gay teu chiy phó bién ¢ cás nude sir dung rông ri ce
log ie phim ché bién sin. Salmonella ting gäy tiéu chäy phän Le nue, d0iKbi
fing bién hign nh hoi ching ly. Khäng sinh King 6 higu qua v con 6 thé lim chm
(otha vi Khun qua ruft.
Két qué ti nghign cin phän ich, gp gán day chi ra Shigella, Salmonella vá
Campylobacter lá các cán nguyén vi khuän thuèng gäp nhät gäy ra hôi chimg ly.
160
325. Vikhuin Vibrio Cholerae 01
C6 hai typ sinh vit (yp có in va Blt) vá hay typ huyétthanh (Ogawa vá
Inaba. Vi ln à giy üdu cháy xuát it qua trung gian déc 161, gáy mul ét à at
nude vá dign gidi & ruÿt non. Tiêu chiy có thé ning din t6i mit nude, dién gidi ning
trong vai gid. Tai che ving lu hanh dich, tá cha yéu xäy ra à tré em vi ngudi lón dä có.
niga dich vi vi khudn ta. Ó nhümg ving khöng lw hinh dich tr em eng bj nw &
gui lin. Khäng sinh có thé lam rt ngán thöi gan kéo dit cia bénb. Thuöng ding
ng sinh trong truing hgp t ming nh ttracyein doxyeyelin hoge cotrimoxazol.
3.3. Kÿ sinh khuán
33.1. Entamoeba histolytica: gäy bénh qua xám ship vio lin bio dai tring hay hdi
‘ring gäy cfc Ó 4p xe nhó va lo, 90% các tring hop nhiém các ching amp Kóng
‘ey dde yc, ki 46 té thutmg Không ó ria ching dt hy Kén ami. Chi din did
Xi tim hdy Entamoeba histolytica,
lim teo các nhung mao rugt giy tiêu cháy kéo dai vá hi chimg kém häp thu.
3.3.3. Cryptosporidium: là möt ky sinh tring thude ho Cocei gây tién cháy à tré
‘hd, &benh nbn suy giám mign dich v 6 nhidu loi gia se, Ti chi thug nag va
xo dai ki xy ra & I suy dinh duöng vi ngudi mie ben say gidm mién ich mic
‘hii. Chyptosporidium bim din ln ign bdo rußt gy Leo nhung mao rug v tiga chiy.
4. BENH SINH HOC TIEU CHAY
4.1, Sin Y tao di are bin huröng cia rußt non
ALL. Qué trinh hd hu
nh thumg & ngubi lim mgnh khöe än uóng khodng 2 lt dich. Dich dubng tión
Ina (nude bot, dich da dy, rst, má toy) bi it kodng 9 lt di váo höng tring mi
ngay. Ó rust non, nude va dién giäi döng thoi duge háp thy & nhung mao ruft vá bai ti
6 các htm tn 190 nn sy tao Gb hai chu gi Hing rußt va más. 90% dich Auge
hp thu 6 rug non do viy cl edn khong 1 it dich duge di vio dei tring, ai däy nude
tip tue duge ti hip thu qua cé lin bao chi cón kong 100-200ml mé due bi it
binh thuóng ta ngoai theo phán, Khi qué trinh trao döi nuóc va dign gidi & ruft non bj
ré logo, dn tó lung mude vio dai tring ting vugt quí kh nang häp thu ca dai ting
‘gy nén trigu ching tión cháy.
ideado vi ign giäxäy ra trong dng teu ha
4.1.2. Qué trink hip thu ¿ugt non
= Rugt non döng vai td quan rong trong qué rich dé hda thing bing nude va
din gi gta huydt rang va ede chit ich wong löng ru.
= Qué th tro dBi made qua lin bao ruÿt due did ha chi yéu bois cn
lech 4 ls thm thu py nén boi sy vin chuyéa cdc chit hoa tando
‘nay qua mat bén kia cúa lién bdo ruft.
161
C6 hai typ sinh vit (yp có in va Blt) vá hay typ huyétthanh (Ogawa vá
Inaba. Vi ln à giy üdu cháy xuát it qua trung gian déc 161, gáy mul ét à at
nude vá dign gidi & ruÿt non. Tiêu chiy có thé ning din t6i mit nude, dién gidi ning
trong vai gid. Tai che ving lu hanh dich, tá cha yéu xäy ra à tré em vi ngudi lón dä có.
niga dich vi vi khudn ta. Ó nhümg ving khöng lw hinh dich tr em eng bj nw &
gui lin. Khäng sinh có thé lam rt ngán thöi gan kéo dit cia bénb. Thuöng ding
ng sinh trong truing hgp t ming nh ttracyein doxyeyelin hoge cotrimoxazol.
3.3. Kÿ sinh khuán
33.1. Entamoeba histolytica: gäy bénh qua xám ship vio lin bio dai tring hay hdi
‘ring gäy cfc Ó 4p xe nhó va lo, 90% các tring hop nhiém các ching amp Kóng
‘ey dde yc, ki 46 té thutmg Không ó ria ching dt hy Kén ami. Chi din did
Xi tim hdy Entamoeba histolytica,
lim teo các nhung mao rugt giy tiêu cháy kéo dai vá hi chimg kém häp thu.
3.3.3. Cryptosporidium: là möt ky sinh tring thude ho Cocei gây tién cháy à tré
‘hd, &benh nbn suy giám mign dich v 6 nhidu loi gia se, Ti chi thug nag va
xo dai ki xy ra & I suy dinh duöng vi ngudi mie ben say gidm mién ich mic
‘hii. Chyptosporidium bim din ln ign bdo rußt gy Leo nhung mao rug v tiga chiy.
4. BENH SINH HOC TIEU CHAY
4.1, Sin Y tao di are bin huröng cia rußt non
ALL. Qué trinh hd hu
nh thumg & ngubi lim mgnh khöe än uóng khodng 2 lt dich. Dich dubng tión
Ina (nude bot, dich da dy, rst, má toy) bi it kodng 9 lt di váo höng tring mi
ngay. Ó rust non, nude va dién giäi döng thoi duge háp thy & nhung mao ruft vá bai ti
6 các htm tn 190 nn sy tao Gb hai chu gi Hing rußt va más. 90% dich Auge
hp thu 6 rug non do viy cl edn khong 1 it dich duge di vio dei tring, ai däy nude
tip tue duge ti hip thu qua cé lin bao chi cón kong 100-200ml mé due bi it
binh thuóng ta ngoai theo phán, Khi qué trinh trao döi nuóc va dign gidi & ruft non bj
ré logo, dn tó lung mude vio dai tring ting vugt quí kh nang häp thu ca dai ting
‘gy nén trigu ching tión cháy.
ideado vi ign giäxäy ra trong dng teu ha
4.1.2. Qué trink hip thu ¿ugt non
= Rugt non döng vai td quan rong trong qué rich dé hda thing bing nude va
din gi gta huydt rang va ede chit ich wong löng ru.
= Qué th tro dBi made qua lin bao ruÿt due did ha chi yéu bois cn
lech 4 ls thm thu py nén boi sy vin chuyéa cdc chit hoa tando
‘nay qua mat bén kia cúa lién bdo ruft.
161
= Nati te tng mußt vo bo bs:
+ Trao dói véi 1 ion hydro
+ Gin vé elora
+ Hofe gán vöi glucose, de acid amin trén cfc chit mang.
= Ki of mit glucose lim ting sr hp thu nati dr Ing rugt vo mu gp 3 tn
Co ché háp thy theo ting cp cia nar va glucose lá nguyén 19 o ban ea vige sn
los trong dung dich oresol
= Natri duge vin chuyén ra ngoë tf bo vio más the co ché bom nats du the
dung eta bom Na'-K'-ATPase.
= Nari di vio Khoáng gan bio, lam ting dip ye thi thu kha wwe ny gay nen
sy chéa igh dp hye thi thu gia mu va long rudt kéo made te log rudtváo khong
sian bio vA vio miu
~ O hdi ting vá dei ting, anion clo duge hip thy do sy tao dBi vöi ee anion
Bicarbonat bai it vo Ling up.
4.13. Qué trinh bai ét & rude non
Qué tein bai ti xy ra nguge vi qué tinh hip thu. Nati cing vi co di vo,
‘ming ben trong cia 1 bio bp thy lim nông 49 lo trong t bio háp thy 6 hn tuyén i
‘me cao hon sy ln bing héa- din hoe. Cig Iie 46 nati vio té bio dupe bom bi
Na’. K'- ATPase.
hid chit tong té bdo ich thich qué tri bai it rede nucleotd ving (Be
Bit AMP vöng hofe GMP ving) lim ting ti thim thu cia ming «6 bio hem tuyén
bi v6i lo lim clo bai tit rangos. Sybil it clo Km theo vói ati ko mude tr ling
rt vio min.
42. Bénh sinh citatiéu cháy
Cie nghién ei trong nhimg nim gin dy cho phép hiéu x5 co ché gáy tin chäy
bi cc vi khudn, vis, ky sinh tring,
42.1. Yeu 6 gdy dpe hai: Nib yén 1 06 in quan ti ás vi imán dung rut dupe
phât hin trong phöng thi nghigm dupe bit hofe cólién quan ti Khá näng gay tie
chly cia ching duge gi A nhimg yöu 6 de bai chung gdm eb
a. Yéu 16 déc hai ruôt
ge tb tá bai sé i phy kn à vá de 16 king it, chju nhigt LT = ST bai
tie bi colt. Nhimg die t nly tie dónglén niém mae ußt vá gáy nen sy bai tér bit
binh thuing vio long ruft. Nhing dde tb rude tit ra boi Closridium perfringens,
Bacillus cereus vá Salmonella yphi 6 te ng tong y.
Cie tée nhän gly bgoh khée nhw EPEC, EAEC, Rotavirus, Cryptosporidium,
Giardia lamblia, Inröng bám vio niem mge ru, gay tba thong diém bin hdi cia cáo
16 bio háp thu rugt, khöng xám np vio tá bo
162
+ Trao dói véi 1 ion hydro
+ Gin vé elora
+ Hofe gán vöi glucose, de acid amin trén cfc chit mang.
= Ki of mit glucose lim ting sr hp thu nati dr Ing rugt vo mu gp 3 tn
Co ché háp thy theo ting cp cia nar va glucose lá nguyén 19 o ban ea vige sn
los trong dung dich oresol
= Natri duge vin chuyén ra ngoë tf bo vio más the co ché bom nats du the
dung eta bom Na'-K'-ATPase.
= Nari di vio Khoáng gan bio, lam ting dip ye thi thu kha wwe ny gay nen
sy chéa igh dp hye thi thu gia mu va long rudt kéo made te log rudtváo khong
sian bio vA vio miu
~ O hdi ting vá dei ting, anion clo duge hip thy do sy tao dBi vöi ee anion
Bicarbonat bai it vo Ling up.
4.13. Qué trinh bai ét & rude non
Qué tein bai ti xy ra nguge vi qué tinh hip thu. Nati cing vi co di vo,
‘ming ben trong cia 1 bio bp thy lim nông 49 lo trong t bio háp thy 6 hn tuyén i
‘me cao hon sy ln bing héa- din hoe. Cig Iie 46 nati vio té bio dupe bom bi
Na’. K'- ATPase.
hid chit tong té bdo ich thich qué tri bai it rede nucleotd ving (Be
Bit AMP vöng hofe GMP ving) lim ting ti thim thu cia ming «6 bio hem tuyén
bi v6i lo lim clo bai tit rangos. Sybil it clo Km theo vói ati ko mude tr ling
rt vio min.
42. Bénh sinh citatiéu cháy
Cie nghién ei trong nhimg nim gin dy cho phép hiéu x5 co ché gáy tin chäy
bi cc vi khudn, vis, ky sinh tring,
42.1. Yeu 6 gdy dpe hai: Nib yén 1 06 in quan ti ás vi imán dung rut dupe
phât hin trong phöng thi nghigm dupe bit hofe cólién quan ti Khá näng gay tie
chly cia ching duge gi A nhimg yöu 6 de bai chung gdm eb
a. Yéu 16 déc hai ruôt
ge tb tá bai sé i phy kn à vá de 16 king it, chju nhigt LT = ST bai
tie bi colt. Nhimg die t nly tie dónglén niém mae ußt vá gáy nen sy bai tér bit
binh thuing vio long ruft. Nhing dde tb rude tit ra boi Closridium perfringens,
Bacillus cereus vá Salmonella yphi 6 te ng tong y.
Cie tée nhän gly bgoh khée nhw EPEC, EAEC, Rotavirus, Cryptosporidium,
Giardia lamblia, Inröng bám vio niem mge ru, gay tba thong diém bin hdi cia cáo
16 bio háp thu rugt, khöng xám np vio tá bo
162
Mot vai ching cia EPEC sinh de tb tf bio, Tée dung ca Ae 16 cüng dupe tim
andy & mot só ching vi khudn Kc abu (Klebsiella, Aeromonas) lung vai tt gy bn
ca nó chra Auge 18 ring,
b. Yu 16 cue tri (Colonisation factors): giúp cho vi khuán eur trú trén bE mât niém
amp ru nr CEL va CI due pt Mn 6 de ching col de rot
e. Yéu 16 bam dink
‘Lam vi kun dinh Auge vio bé mit niém mae rugt dé gly bfnh, theme thy &
hidu ching coli nu EPEC.
de Döe 16 té bio: phá hiy céc 1É bao rußt, xim nháp vio té bio, niém mac, ha
nie mgc rugt bai té
= Shigella - Shigella dysenteriae.
= Coli xam nhip va khöng xäm mbáp.
= Chüng coli 0157: 7.
Gy boi ly, ely viém dpi tring chäy mäu. Hi ching ting ur huyét, huyét tn,
= Nhidu vi khudn duge tim tháy có kha näng bai tit ra cytotoxin nhumg co ché
y Dénh eva chúng cha duge 13 ring.
Dé thin kink gáy tri chimg nón: duge tim thy & y chu ving va B. cereus.
Jf Liposaccharid à think té bao: tim tháy liposaccharid cia vi khudn Shigella &
thant bao cán thiét cho vi Khuán xám np vio ben trong té bio. Nhümg vi khudn bi
ich yéu tó ndy khóng thé xäm mháp váo ben trong té bao & céc tó chive nuôi cáy.
42.2. Co ché iu chiy
Co ché ti chy o6 thé phn chia dh be nhôm nhung ta thye té môt Dia
nda bj teu hay oth theo mbt hoe nhibu o ché pi hop.
à. Tiéu ché xim nhép Invasive diarrhea)
Ce nguyén nidn gáy ti chiy do co ché xim nhfp dd tm thy che die 1616
bâo.Cée yu t6 näy xm nháp vo tong tf bio ign bo rut non, ru! gid nbn ln trong
44 vi ph hüy 8 bio, tim bong té bao va gly phân mg viém. Nhing sin phim ph iy
16 bdo vigm bai it vo tong ong rug gy nén ia chy.
— Vi Khudn gäy xám nhjp góm Shigella, E. coli xim nhfp, E. colt xuát huyét,
Camphyiobacter jejuni, Salmonella, Yersinia, Vibrio hem, Juarhemohtica vi
Entamoeba histolytica
= Múe 49 lan tr ea in thong 6 chi thay Bi ty theo nguyén ain va sie
8 king cia vat chi. Neyo ta ft bién vé vai 0 cia e 16 lim vi khudn xm nhäp,
hin len trong t bo tase hi ph höy tdo,
163
andy & mot só ching vi khudn Kc abu (Klebsiella, Aeromonas) lung vai tt gy bn
ca nó chra Auge 18 ring,
b. Yu 16 cue tri (Colonisation factors): giúp cho vi khuán eur trú trén bE mât niém
amp ru nr CEL va CI due pt Mn 6 de ching col de rot
e. Yéu 16 bam dink
‘Lam vi kun dinh Auge vio bé mit niém mae rugt dé gly bfnh, theme thy &
hidu ching coli nu EPEC.
de Döe 16 té bio: phá hiy céc 1É bao rußt, xim nháp vio té bio, niém mac, ha
nie mgc rugt bai té
= Shigella - Shigella dysenteriae.
= Coli xam nhip va khöng xäm mbáp.
= Chüng coli 0157: 7.
Gy boi ly, ely viém dpi tring chäy mäu. Hi ching ting ur huyét, huyét tn,
= Nhidu vi khudn duge tim tháy có kha näng bai tit ra cytotoxin nhumg co ché
y Dénh eva chúng cha duge 13 ring.
Dé thin kink gáy tri chimg nón: duge tim thy & y chu ving va B. cereus.
Jf Liposaccharid à think té bao: tim tháy liposaccharid cia vi khudn Shigella &
thant bao cán thiét cho vi Khuán xám np vio ben trong té bio. Nhümg vi khudn bi
ich yéu tó ndy khóng thé xäm mháp váo ben trong té bao & céc tó chive nuôi cáy.
42.2. Co ché iu chiy
Co ché ti chy o6 thé phn chia dh be nhôm nhung ta thye té môt Dia
nda bj teu hay oth theo mbt hoe nhibu o ché pi hop.
à. Tiéu ché xim nhép Invasive diarrhea)
Ce nguyén nidn gáy ti chiy do co ché xim nhfp dd tm thy che die 1616
bâo.Cée yu t6 näy xm nháp vo tong tf bio ign bo rut non, ru! gid nbn ln trong
44 vi ph hüy 8 bio, tim bong té bao va gly phân mg viém. Nhing sin phim ph iy
16 bdo vigm bai it vo tong ong rug gy nén ia chy.
— Vi Khudn gäy xám nhjp góm Shigella, E. coli xim nhfp, E. colt xuát huyét,
Camphyiobacter jejuni, Salmonella, Yersinia, Vibrio hem, Juarhemohtica vi
Entamoeba histolytica
= Múe 49 lan tr ea in thong 6 chi thay Bi ty theo nguyén ain va sie
8 king cia vat chi. Neyo ta ft bién vé vai 0 cia e 16 lim vi khudn xm nhäp,
hin len trong t bo tase hi ph höy tdo,
163
— PÓL véi Shigella: Mang protein lipopolysaccharid bén ngoti thank 16 bio
dung nh I yu tb ein hit cho xm o.
= Thuong hin va phó ong hán: A ng vi dy xm nip viem & ru, 46 vi
Khan có hé lan vio más di kp co thé gây sé thong hin
b. Tiéu chäy do co ché xuét de
Co ché bh sinh nhôm náy dupe hiéu 0 hom so vi itu chiy co ché xim np.
Co ché gay ti chiy xu té ién hin 1 iu chäy do 1401
‘Sau khi qua de diy, vi khudn 1401 cu tr & phän dui Hô tring va sin sinh ra je
16 rt CT (cholera toxin: dem viB cha de 16 gl vo b9 ph ip han je hi cia
46 bdo gti phöng a don vi dge 18 A. Don v nly di vio té bio hogt ha adenyleyclase
Jm ATP chuyén thinh AMP ving. Sy tng AMP vöng trong té bao lim de ché hoge
ngin cin hip thy nati theo co ché gin vi clo à nut (mg khOng re ché di voi co
thé hp thy nat gin vi glucose va ci chit vin chuyén tung gian kh). Tg sr ba
tit clo 6 té bo hm tuyén vio trong ling rußt lm ting tinh th cia mang té bio phia
Long rug. Hai qu trinh ré im gu chäy trim trong mác dü khöng có sy Ihuong tón
inh thi 1 bo rage.
bi véi à nim Khong pha 01, ning dde 6 cing tum nh déc 6 hung,
chi 66 mót vai ching sinh db tó vi 6 huyng
coli sinh ado t6 cing gly bfnh theo co ché xudt it. Déc 16 chju mhigt (eat
labile toxin) LT va Ge t Khäng nhigt ST (heat stable toxio) do Ecol! G ra trong d6
096 t LT tác dung nhu dde 6 tá con dde tó ST Le dung ré mußt nh, nung tng
qua GMP. Yéu 6 cu tr Auge tim thly & mt vai ching ETEC itp cho . coll eur ti 6
‘apt rong hi ce yéu 1 eu tré hoe im dah cha du xe din 6 phéy kun 4,
€: Co ché tión ché thm thu
Tiga chäy too co ché thm ih xy ra Kh cé 1 bdo niém mac rude khöng thé
iu hoa hay hip thu mt hoj nhién chit din dung din dén ting dp he thim tido
trong long gt. Khi 06 dp Iye thi thip phn (bin tng 290 - 300mesmol) Khóng
chi dug tinh qua ed chit din gi má cón qua chit dh duômg khOng hip thu v sin
pide ging hôa lim ting khoing tng anion cia phân > 100mosmol/k (Binh thing
50 -100mosm/kg)in dén ting tin trang kéo nage vio long rut.
Khoëng tring anion phän = ALTT phän - (phn + Kphän) x 2
Cc nguyén an gay tn ong niém mge rust de bit tn thuong các vi hung
mao có thé anh hing t6i hip thu cás dung döi nin dung lactose do thiéu men
lactase thi phat lim nông d lactose trong long rußt tng len dn dén tng hrgng nude
vo lng rubt. Ngodi ra ki lactose Kn Auge tiga höa nung tó da trng se bi gin
hóa béi cde vi khuán ruft thánh các acid béo chudi ngán bay hoi lam pH phan giám
<5,5 vi nông dí thim thiu ting > 4Omosmol gly ting kéo mudo vio long rut gy té
chy KEt qua tr ede nghitn et cho thly 1 gam lactose Khöng Auge hip th ti rt sé
lim tng Khöihryng phän bai ió ting len 32 am.
164
dung nh I yu tb ein hit cho xm o.
= Thuong hin va phó ong hán: A ng vi dy xm nip viem & ru, 46 vi
Khan có hé lan vio más di kp co thé gây sé thong hin
b. Tiéu chäy do co ché xuét de
Co ché bh sinh nhôm náy dupe hiéu 0 hom so vi itu chiy co ché xim np.
Co ché gay ti chiy xu té ién hin 1 iu chäy do 1401
‘Sau khi qua de diy, vi khudn 1401 cu tr & phän dui Hô tring va sin sinh ra je
16 rt CT (cholera toxin: dem viB cha de 16 gl vo b9 ph ip han je hi cia
46 bdo gti phöng a don vi dge 18 A. Don v nly di vio té bio hogt ha adenyleyclase
Jm ATP chuyén thinh AMP ving. Sy tng AMP vöng trong té bao lim de ché hoge
ngin cin hip thy nati theo co ché gin vi clo à nut (mg khOng re ché di voi co
thé hp thy nat gin vi glucose va ci chit vin chuyén tung gian kh). Tg sr ba
tit clo 6 té bo hm tuyén vio trong ling rußt lm ting tinh th cia mang té bio phia
Long rug. Hai qu trinh ré im gu chäy trim trong mác dü khöng có sy Ihuong tón
inh thi 1 bo rage.
bi véi à nim Khong pha 01, ning dde 6 cing tum nh déc 6 hung,
chi 66 mót vai ching sinh db tó vi 6 huyng
coli sinh ado t6 cing gly bfnh theo co ché xudt it. Déc 16 chju mhigt (eat
labile toxin) LT va Ge t Khäng nhigt ST (heat stable toxio) do Ecol! G ra trong d6
096 t LT tác dung nhu dde 6 tá con dde tó ST Le dung ré mußt nh, nung tng
qua GMP. Yéu 6 cu tr Auge tim thly & mt vai ching ETEC itp cho . coll eur ti 6
‘apt rong hi ce yéu 1 eu tré hoe im dah cha du xe din 6 phéy kun 4,
€: Co ché tión ché thm thu
Tiga chäy too co ché thm ih xy ra Kh cé 1 bdo niém mac rude khöng thé
iu hoa hay hip thu mt hoj nhién chit din dung din dén ting dp he thim tido
trong long gt. Khi 06 dp Iye thi thip phn (bin tng 290 - 300mesmol) Khóng
chi dug tinh qua ed chit din gi má cón qua chit dh duômg khOng hip thu v sin
pide ging hôa lim ting khoing tng anion cia phân > 100mosmol/k (Binh thing
50 -100mosm/kg)in dén ting tin trang kéo nage vio long rut.
Khoëng tring anion phän = ALTT phän - (phn + Kphän) x 2
Cc nguyén an gay tn ong niém mge rust de bit tn thuong các vi hung
mao có thé anh hing t6i hip thu cás dung döi nin dung lactose do thiéu men
lactase thi phat lim nông d lactose trong long rußt tng len dn dén tng hrgng nude
vo lng rubt. Ngodi ra ki lactose Kn Auge tiga höa nung tó da trng se bi gin
hóa béi cde vi khuán ruft thánh các acid béo chudi ngán bay hoi lam pH phan giám
<5,5 vi nông dí thim thiu ting > 4Omosmol gly ting kéo mudo vio long rut gy té
chy KEt qua tr ede nghitn et cho thly 1 gam lactose Khöng Auge hip th ti rt sé
lim tng Khöihryng phän bai ió ting len 32 am.
164
43. Hu qua cúa idu chäy
Do phn ti ehiy chia s6 lugng lón Na, Cr, K” vi bicarbonat nen hu qui cáp
‘inh ed iu háy phán mude la:
43.1. Má mete, mät nat
Tuy costo quen gta ó lug nude vá mai guia chia aba og mt made:
a Mät mate ding traomg: long née va mui mât tong duong
= Nöng 46 natri binh thöng (130 - 150mmol/)
= Mat nghigm tong dich ngoi té bdo ety gim Ki lung un hon,
Mit 5% tong lug o thé: bt A zul hin if ching lim sing mát nude
Mit 10% trong lug ca thé: sóc do güäm kd rong ta bod
Mit én 10% trong Iugmg o thé: gäy e vong do suy gti udn ho,
Mit mei trang (ng nati mu)
“Thung xy a kh nue mit nhidu hon nat, uông nds cc ls dich iu tng
nèng 46 Na”, durimg dim dic, kéo nude tür dich ngogi bao väo ling rudt, nông dó Na”
dich ngosi bio ting ké nuée trong té bo ra gy mit nude trong 1 bio.
= Mt nue nhidu hon mätmudi
- Néng 4 Na* mâu täng trén 150mmol/1
= Ap tye thim thiu huyétthanh ting tén 29SmOsmol/
— Trékich thich, khät nude dirdói, co git xäy ra khi Nal mau ing trén 16SmmolA.
€ Mit mude nhuge rang: Ki uông qué nhidu nude hof ehe dung dich nhuge
A asun gy mit dich ngodi t bo vate nude tong té bo
= Mét natri nhièu hon mât nude.
- Na? méu thép duéi 130mmoV
= Ap lye him thu huyétthanh giäm dub 275m0smoV
- Tre libi, 46% khi co gigt nhanh ching dán 161 sc do giäm khdi ang tuán hodn,
43.2, Nhiém toan chuyén héa: do mât mi bcarbonat tong phän, néu chic ning
thn bin img thn, sE ib chin va bi tr, nhung i gid KL hang tn hodn
‘iy uy gm chf ning thin, nhanh chöng dint nie oan,
- Lam sing
+ Thé nanh va su, moi dé. Toan ing gäy xi loqn nhjp th, thé Kausemaul,
tryy mach, ha huyét áp.
+ Thin kinh: nhüc du, bub nön, lo mo, hön mé
165
Do phn ti ehiy chia s6 lugng lón Na, Cr, K” vi bicarbonat nen hu qui cáp
‘inh ed iu háy phán mude la:
43.1. Má mete, mät nat
Tuy costo quen gta ó lug nude vá mai guia chia aba og mt made:
a Mät mate ding traomg: long née va mui mât tong duong
= Nöng 46 natri binh thöng (130 - 150mmol/)
= Mat nghigm tong dich ngoi té bdo ety gim Ki lung un hon,
Mit 5% tong lug o thé: bt A zul hin if ching lim sing mát nude
Mit 10% trong lug ca thé: sóc do güäm kd rong ta bod
Mit én 10% trong Iugmg o thé: gäy e vong do suy gti udn ho,
Mit mei trang (ng nati mu)
“Thung xy a kh nue mit nhidu hon nat, uông nds cc ls dich iu tng
nèng 46 Na”, durimg dim dic, kéo nude tür dich ngogi bao väo ling rudt, nông dó Na”
dich ngosi bio ting ké nuée trong té bo ra gy mit nude trong 1 bio.
= Mt nue nhidu hon mätmudi
- Néng 4 Na* mâu täng trén 150mmol/1
= Ap tye thim thiu huyétthanh ting tén 29SmOsmol/
— Trékich thich, khät nude dirdói, co git xäy ra khi Nal mau ing trén 16SmmolA.
€ Mit mude nhuge rang: Ki uông qué nhidu nude hof ehe dung dich nhuge
A asun gy mit dich ngodi t bo vate nude tong té bo
= Mét natri nhièu hon mât nude.
- Na? méu thép duéi 130mmoV
= Ap lye him thu huyétthanh giäm dub 275m0smoV
- Tre libi, 46% khi co gigt nhanh ching dán 161 sc do giäm khdi ang tuán hodn,
43.2, Nhiém toan chuyén héa: do mât mi bcarbonat tong phän, néu chic ning
thn bin img thn, sE ib chin va bi tr, nhung i gid KL hang tn hodn
‘iy uy gm chf ning thin, nhanh chöng dint nie oan,
- Lam sing
+ Thé nanh va su, moi dé. Toan ing gäy xi loqn nhjp th, thé Kausemaul,
tryy mach, ha huyét áp.
+ Thin kinh: nhüc du, bub nön, lo mo, hön mé
165
Xe nghign
Bicarbonst tong mu güm dui mmol
Hang nach iim ui 7.35
BE dui,
43.3. Ha kali
Do mit ion kali trong phán khi bjtiéu chäy do big Ia. tré suy dink dung.
= Lam sing: Chudng bung, ligt rudt co näng, logo nhjp tim.
= X€tnghigm: Kali méu duéi 3,5mmoll
5. TRIEU CHUNG LAM SANG
5.1. Trigu ching tiéu hoa
1.1. Tiéu cháy: xiy ra dôt ngôt
Phin ing, nhidu nue, niu in 10-15 Hin /ngdy, mii chu, phân có thé tin ably,
‘wing hop ly phn có nade Kn miu hoje mi
5.1.2. Non: durimg ut ign du in rang trudng hop iu cháy do Rotavirus hoj ti
aly do ty chu, nda liga tye hoge vi lin m9t gly lam tr mát mue, H* vá lo
5.13. Biöng dn: ob thé xubthign sim boge Ki tt tién cháy mu ngy, té thud tr
‘hb ehe thie än thing thug, chi dich wing nude.
52. Trigu ching mát mee
Ki té bj tiga chy, dénh gi tin trang mat mu ln ph tin hr tin.
$21. Khai dhée bönh sí Pit hién che trigu ching nón, st, iu chiy rn 3 In, phn
Jóng toën nude, bd it hofe khong dupe bi nude bing ding uóng tim nguy co mit
nu tin thin ing hm mguge ind tán go un nudo, due ip we bi me
hay wing oesol hy bi nue i aha thi nguy eo mit mudos gid bé.
5.22. Todn trang rés Ch quan sit todo trang vi hnh vi cia tr, tr tinh to binh
thuèmg chu có bién hién mát nube.Tré vit vá, kich thich quáy khôc Khi 6 bién hign
‘nit nue, Tre mt la lib, hón mé kh bi mát ne ning hoke sóc do gidm Khdi lugng
‘ula hoan,
8.2.3. Khdt mee: Cho te ubng oresol bing dc, hof bing tha vá quan sá.
~ Uéng bin mg: ré uÖng hung khöng thich Lim hoge ti chöi ubng ki cha
6 bién ign mit aude wen lim sang.
= Khét muse Ki uóng ho Iie: ir wii Hy thin hay ode mue hof Kb Khi
ging cho ue ubng.
= King ubng dupe, ho ubng kém do bi hoe hin mé khi bj mát nade ning
166
Bicarbonst tong mu güm dui mmol
Hang nach iim ui 7.35
BE dui,
43.3. Ha kali
Do mit ion kali trong phán khi bjtiéu chäy do big Ia. tré suy dink dung.
= Lam sing: Chudng bung, ligt rudt co näng, logo nhjp tim.
= X€tnghigm: Kali méu duéi 3,5mmoll
5. TRIEU CHUNG LAM SANG
5.1. Trigu ching tiéu hoa
1.1. Tiéu cháy: xiy ra dôt ngôt
Phin ing, nhidu nue, niu in 10-15 Hin /ngdy, mii chu, phân có thé tin ably,
‘wing hop ly phn có nade Kn miu hoje mi
5.1.2. Non: durimg ut ign du in rang trudng hop iu cháy do Rotavirus hoj ti
aly do ty chu, nda liga tye hoge vi lin m9t gly lam tr mát mue, H* vá lo
5.13. Biöng dn: ob thé xubthign sim boge Ki tt tién cháy mu ngy, té thud tr
‘hb ehe thie än thing thug, chi dich wing nude.
52. Trigu ching mát mee
Ki té bj tiga chy, dénh gi tin trang mat mu ln ph tin hr tin.
$21. Khai dhée bönh sí Pit hién che trigu ching nón, st, iu chiy rn 3 In, phn
Jóng toën nude, bd it hofe khong dupe bi nude bing ding uóng tim nguy co mit
nu tin thin ing hm mguge ind tán go un nudo, due ip we bi me
hay wing oesol hy bi nue i aha thi nguy eo mit mudos gid bé.
5.22. Todn trang rés Ch quan sit todo trang vi hnh vi cia tr, tr tinh to binh
thuèmg chu có bién hién mát nube.Tré vit vá, kich thich quáy khôc Khi 6 bién hign
‘nit nue, Tre mt la lib, hón mé kh bi mát ne ning hoke sóc do gidm Khdi lugng
‘ula hoan,
8.2.3. Khdt mee: Cho te ubng oresol bing dc, hof bing tha vá quan sá.
~ Uéng bin mg: ré uÖng hung khöng thich Lim hoge ti chöi ubng ki cha
6 bién ign mit aude wen lim sang.
= Khét muse Ki uóng ho Iie: ir wii Hy thin hay ode mue hof Kb Khi
ging cho ue ubng.
= King ubng dupe, ho ubng kém do bi hoe hin mé khi bj mát nade ning
166
524. Df chun gin de
= Veo da ving bung (bd ngoi co thing to hofe dim ct gta ba ago co thing
to vi im nô gita én vi by sud) theo chi doc co thé trong vi gidy nb D tay ra
va quan st,
+ Nép véo da mit ant np véo da mit ngay su khi 6 tay a
+ Nép véo da mât chim: np véo da mit trong thi gan dui 2 gay 18 bib ign
eb mit mage
+ Nép véo da mât rá chdm: nép véo da mät wong thi gian réa 2 gidy à ida
ign mt née nog.
Chn hu ÿ tin tang din dung có thé anh hröng dén vie inh gi nép véo
da 6 tré nhô. Ó tré by bäm do lop mö dudi da day nen khö thây 46 chun giän da bj giám,
gay cd Ki ie bj mât nude nép véo da vin mât di nhanh trong Ki d6 tó bj suy in
dung teo dt nöp vé da vin mit chm kh té Khóng ibu ching mit ut.
52.5. Mit có thé binh thing, ting hofe rt ring va kid. Cin chi bi ie bh
‘tng mit rd có ting không?
5.2.6. Nice mät: Quan sit khi tr Khéc to có mudo mit khöng? Tre Khôc to khöng có
mue mit ki có mât ne.
1827. Ming vá dt: Quan st nin mage ming lu dä jé niém mae kid hay Khong.
5.2.8, Thip trade: Ó 1 mât nude ng vá ung bin thop true lm hom bin thing
‘a tm Ki mdt nude ning
5.2. Chán tay: Ban chin vi tay bla hung Ám vá 6, móng ay có mau höng. Kh
mit made ning va bj sóc bin ch tay Ip, dm, móng tay mau tim, da có ni vn tim
Kai tr bj
5.2.10, Mach: Kbs bi mit nage ning, mach quay rit nhanh vá yb, Kh bi sóc do gkim
‘i lugng miu tn hodn, mgch quay hodn ton Khóng bit duge tuy mhién mach ben
vn có thé bit due.
2.11. Tha: Tr thy han, Ki bi mit nude näng do ting chuyén hós. Cin phán
bigt vi viém ph néu tr Khóng có ho hofe co kéo löng ge.
52.12. Cán bênh nhiz Ban Œâu rit quan trong dé xác djnh só lugng dich uóng vá trayèn
{Gch mach, cin cin Ii sau khi dä hodn todn höi phyc vá theo di qu trnh bi nude,
3. Tribu ching tod thn: Ki ti cy lp, ln dh gi
53.1. Tink trang dink dung
= Nu6i duding tré truc khi bj 6m: bú me, án sita cóng nghigp, än nhán tao, nuôi
{28 trong khi bj tin cháy.
- Tré Binh ihuöng
167
= Veo da ving bung (bd ngoi co thing to hofe dim ct gta ba ago co thing
to vi im nô gita én vi by sud) theo chi doc co thé trong vi gidy nb D tay ra
va quan st,
+ Nép véo da mit ant np véo da mit ngay su khi 6 tay a
+ Nép véo da mât chim: np véo da mit trong thi gan dui 2 gay 18 bib ign
eb mit mage
+ Nép véo da mât rá chdm: nép véo da mät wong thi gian réa 2 gidy à ida
ign mt née nog.
Chn hu ÿ tin tang din dung có thé anh hröng dén vie inh gi nép véo
da 6 tré nhô. Ó tré by bäm do lop mö dudi da day nen khö thây 46 chun giän da bj giám,
gay cd Ki ie bj mât nude nép véo da vin mât di nhanh trong Ki d6 tó bj suy in
dung teo dt nöp vé da vin mit chm kh té Khóng ibu ching mit ut.
52.5. Mit có thé binh thing, ting hofe rt ring va kid. Cin chi bi ie bh
‘tng mit rd có ting không?
5.2.6. Nice mät: Quan sit khi tr Khéc to có mudo mit khöng? Tre Khôc to khöng có
mue mit ki có mât ne.
1827. Ming vá dt: Quan st nin mage ming lu dä jé niém mae kid hay Khong.
5.2.8, Thip trade: Ó 1 mât nude ng vá ung bin thop true lm hom bin thing
‘a tm Ki mdt nude ning
5.2. Chán tay: Ban chin vi tay bla hung Ám vá 6, móng ay có mau höng. Kh
mit made ning va bj sóc bin ch tay Ip, dm, móng tay mau tim, da có ni vn tim
Kai tr bj
5.2.10, Mach: Kbs bi mit nage ning, mach quay rit nhanh vá yb, Kh bi sóc do gkim
‘i lugng miu tn hodn, mgch quay hodn ton Khóng bit duge tuy mhién mach ben
vn có thé bit due.
2.11. Tha: Tr thy han, Ki bi mit nude näng do ting chuyén hós. Cin phán
bigt vi viém ph néu tr Khóng có ho hofe co kéo löng ge.
52.12. Cán bênh nhiz Ban Œâu rit quan trong dé xác djnh só lugng dich uóng vá trayèn
{Gch mach, cin cin Ii sau khi dä hodn todn höi phyc vá theo di qu trnh bi nude,
3. Tribu ching tod thn: Ki ti cy lp, ln dh gi
53.1. Tink trang dink dung
= Nu6i duding tré truc khi bj 6m: bú me, án sita cóng nghigp, än nhán tao, nuôi
{28 trong khi bj tin cháy.
- Tré Binh ihuöng
167
= Tes bj suy inh duöng protein ning lugng, Marasmus hofe Kwashiokor.
= Bidu hign thin vitamin A: quáng gá, vet ito, Kö va loétgido mpo.
5.3.2, Séa va mhiém Khun Tri teu chiy 6 thé bi hin Khun phéi hyp hoge bi sét
rét néu & che ving dich st tr hánh ti dia phuong hoge & té nhö mt nude có thé
sy st. Cie nhiém Khun ngodi ding tu hn (vi tai gta, viem ph, nhigm Khun
ding iu) có thé py rau ehiy cáp vin, dot i cay thudmg ho va gid han.
5.4. Cie xét nghigm cin Kim sing
5.4.1. Dign giäi và khi mäu: Xée Ch tinh trang ré loan dién gi vi toan kièm.
Thudng chi thye hign 6 ré có mit mue ng, có benh If phôi hyp hofe có ede bil
hig go x Loan mude, din gal v thing bing Ki ton,
5.4.2. Cong thire méu: ‘djnh khi nghi ngú hofe bénh nhán có tinh trang nhiém
nin. Ki 46 só ung bach lu va bach da hn tung tinh th ting cao
5.43. Soiphän tot
- Tim hing cáu, bach chu trong truóng hop tièu chäy xim nhäp hof ly,
= Tim kj sinh ring.
5.4.4. Cy phän: Ting it gid tr chin doán vá dibu tri vi köt qua mud,
Chi dinh cáy phan 46i vói truóng hop tiéu chäy phan mäu, Gêu chäy mát nude
njng nghi do tá, tiéucháy trén tré bfah IY hemoglobin, ung ths, bénh If man tinh dudmg
tiêu höa, suy gidm mién dich
Bing 8.7. Tuong quan gi tru ching lam sang vá nguyén nhân tou cháy cáp.
A | raison | THI | | 25, Lou Aa
nay | Mogan” |g na we ag
seg | sha
co Fes | >| we | | ee |
nos [8100905120 wel Ti =
homes Er | 209 Po] BET | +
CECI |e [oe | [me
an [+ |e Léna | +
CEI fe 7 =
Camper | ar | 5-70 | Rove] + | = | my +
Es A
ce ma] aja
pecas | Non | ty | Hm =
ec Taro | 3-6
CET HET | =
168
= Bidu hign thin vitamin A: quáng gá, vet ito, Kö va loétgido mpo.
5.3.2, Séa va mhiém Khun Tri teu chiy 6 thé bi hin Khun phéi hyp hoge bi sét
rét néu & che ving dich st tr hánh ti dia phuong hoge & té nhö mt nude có thé
sy st. Cie nhiém Khun ngodi ding tu hn (vi tai gta, viem ph, nhigm Khun
ding iu) có thé py rau ehiy cáp vin, dot i cay thudmg ho va gid han.
5.4. Cie xét nghigm cin Kim sing
5.4.1. Dign giäi và khi mäu: Xée Ch tinh trang ré loan dién gi vi toan kièm.
Thudng chi thye hign 6 ré có mit mue ng, có benh If phôi hyp hofe có ede bil
hig go x Loan mude, din gal v thing bing Ki ton,
5.4.2. Cong thire méu: ‘djnh khi nghi ngú hofe bénh nhán có tinh trang nhiém
nin. Ki 46 só ung bach lu va bach da hn tung tinh th ting cao
5.43. Soiphän tot
- Tim hing cáu, bach chu trong truóng hop tièu chäy xim nhäp hof ly,
= Tim kj sinh ring.
5.4.4. Cy phän: Ting it gid tr chin doán vá dibu tri vi köt qua mud,
Chi dinh cáy phan 46i vói truóng hop tiéu chäy phan mäu, Gêu chäy mát nude
njng nghi do tá, tiéucháy trén tré bfah IY hemoglobin, ung ths, bénh If man tinh dudmg
tiêu höa, suy gidm mién dich
Bing 8.7. Tuong quan gi tru ching lam sang vá nguyén nhân tou cháy cáp.
A | raison | THI | | 25, Lou Aa
nay | Mogan” |g na we ag
seg | sha
co Fes | >| we | | ee |
nos [8100905120 wel Ti =
homes Er | 209 Po] BET | +
CECI |e [oe | [me
an [+ |e Léna | +
CEI fe 7 =
Camper | ar | 5-70 | Rove] + | = | my +
Es A
ce ma] aja
pecas | Non | ty | Hm =
ec Taro | 3-6
CET HET | =
168
ae
Pr Tn |e
O [Miel ze
sino | wan
Ea =
eo =
ETC SEE TERME SES
Sorte specie | 08 aby [rm] fe = -
sgae reis | om | acom | pom | + a
no pucne | 0 ay | 5210007] + = =
sis mo | vtr] | +]. ;
a
CAPITAN META CT |_| [> a
Cxpesparóam [59210907] mare || we | + a
Estamos | Stma | teur | [ie 5
she a
6. CHAN DOAN
6.1. Chän doán mie a6 mât mde
‘Trade bénh nhi tiéu chäy vige chin doán múc 46 mât mide cán dit ra tu hôt.
Pénh giá các triéu chimg lim sing lá bude däu tién quan trong dé quyét dinh vige tin
hhinh bi nude, C6 thé sie dung bing dänh gid trigu chimg mät nude theo TS chic Y'té
‘thé gióidé chin doán 49 mat mude lim 3 mic 46:
61.1. Mit mabe bg: Ki lu dich bj mät ong duong ré 10% wong lune co hd.
Né không duge yon ah mach kp thoi r 8 bj sb do gim Ki hryng tun ho.
61.2. 06 mät mud: Ki hg dich mât bäng 5-10% tong lugng co thé, có bib higo
rit nude tén lam sing. KH mt nade (5 - 6% png lugng eo thé) ré et. Khi
mât nage trang binh (mät 7 - 10% trong lugng co the ré vit va kich teh, kt du
vi có diy di các día hifu mit nude wen lám sing, Nhüng r näy cán duge did tj
ing udng oresol theo phic dB.
6.1.3, Khong mät nude: Khi mât duöi 5% tong lugng co th, té chu có bién ia
mit mude én Him sing. Nhing tr náy cin duge dé phöng cc dw higu mit nude xudt
hia, bing ch di tj tinh theo phe dA.
‘Bang 8.8. Banh gi tinh trang mât nude cúa nh nhän tiduchay cáp
(Theo khuyén edo cia TÓ chit ¥ 16 thé git)
Diu hig | _ Khong mit nude Co mbt woe Md nude ning
Toan wang? | T6t Th do ‘ava, Keb hi] LI hn mB, maria”
[3 Bi hing, Trang rng vain
Nude E] Heng nue [Km
169
Pr Tn |e
O [Miel ze
sino | wan
Ea =
eo =
ETC SEE TERME SES
Sorte specie | 08 aby [rm] fe = -
sgae reis | om | acom | pom | + a
no pucne | 0 ay | 5210007] + = =
sis mo | vtr] | +]. ;
a
CAPITAN META CT |_| [> a
Cxpesparóam [59210907] mare || we | + a
Estamos | Stma | teur | [ie 5
she a
6. CHAN DOAN
6.1. Chän doán mie a6 mât mde
‘Trade bénh nhi tiéu chäy vige chin doán múc 46 mât mide cán dit ra tu hôt.
Pénh giá các triéu chimg lim sing lá bude däu tién quan trong dé quyét dinh vige tin
hhinh bi nude, C6 thé sie dung bing dänh gid trigu chimg mät nude theo TS chic Y'té
‘thé gióidé chin doán 49 mat mude lim 3 mic 46:
61.1. Mit mabe bg: Ki lu dich bj mät ong duong ré 10% wong lune co hd.
Né không duge yon ah mach kp thoi r 8 bj sb do gim Ki hryng tun ho.
61.2. 06 mät mud: Ki hg dich mât bäng 5-10% tong lugng co thé, có bib higo
rit nude tén lam sing. KH mt nade (5 - 6% png lugng eo thé) ré et. Khi
mât nage trang binh (mät 7 - 10% trong lugng co the ré vit va kich teh, kt du
vi có diy di các día hifu mit nude wen lám sing, Nhüng r näy cán duge did tj
ing udng oresol theo phic dB.
6.1.3, Khong mät nude: Khi mât duöi 5% tong lugng co th, té chu có bién ia
mit mude én Him sing. Nhing tr náy cin duge dé phöng cc dw higu mit nude xudt
hia, bing ch di tj tinh theo phe dA.
‘Bang 8.8. Banh gi tinh trang mât nude cúa nh nhän tiduchay cáp
(Theo khuyén edo cia TÓ chit ¥ 16 thé git)
Diu hig | _ Khong mit nude Co mbt woe Md nude ning
Toan wang? | T6t Th do ‘ava, Keb hi] LI hn mB, maria”
[3 Bi hing, Trang rng vain
Nude E] Heng nue [Km
169
DT vat Re RUN
Kar Không khät: uöng binh | Khát, háo nude * Uöng köm hoge" khdag
thartng* _ubag duge
Tip wo da | Nbp vé da wt han | Np véodamátción<| Np wio da mi dt
a 290 ms 208
‘hl, God mc | Bann nn Rg cb al | Mu cb 2 ah iu | Nhu cd 2 lu Hu 10
Gr ut 6 es | bu mt ut I, Long do A dt | lo, Hong 6 6 RAT
bj bu cháy cap. 1 du higu * 1à 66 mât | du higu * 1à mât nerd
nude ‘oa,
Picado [mica Phe OE Préc DC
Du + là nhümg du higu quan trong
Dinh giá Goh trang mát nude cia bénh nhän tión cháy cáp (theo Chung
rin IMCD,
Bang 8.9. Dänh gi nh rang mát nude cho td tr 2 thing - 5 tu (theo MCI)
Dinh gi ia
Diuntundtnuse ng San ora
Halong cc o ib sa
ina an aan ne
men Minen | Pmeabc
|- Khong uöng dure hoëc uéing kém |
bw do nb chim
ai wong cs fu hi sa
vata teh eh
“deo Cómitmec | pueda
ut ug nro née
=p eo dam hn
ong ce di pin on ob ml | — Regione | PRESA
Bose mátrud ning
Bäng 8.10. Dank gl nh rang mit uc cho tó tr + tud 2 thing BI (theo IMC!)
iu
ve | onum
Oâu higu mit nue
ai rong cde élu hu =
Noël bi hay Kb anh te
nt ong Métnuér nag Pre ad ©
= Np véo da mat rt chm
al rong che du nu sa
Vat, Ko en
= Mit ng 08 mt nude Pde ad 8
-Nóp vo da mat cham
Kong ce du bu ad phan toi 8 mät nudo
ode mit ur ndng. hong mt nude PhécabA |
ro
Kar Không khät: uöng binh | Khát, háo nude * Uöng köm hoge" khdag
thartng* _ubag duge
Tip wo da | Nbp vé da wt han | Np véodamátción<| Np wio da mi dt
a 290 ms 208
‘hl, God mc | Bann nn Rg cb al | Mu cb 2 ah iu | Nhu cd 2 lu Hu 10
Gr ut 6 es | bu mt ut I, Long do A dt | lo, Hong 6 6 RAT
bj bu cháy cap. 1 du higu * 1à 66 mât | du higu * 1à mât nerd
nude ‘oa,
Picado [mica Phe OE Préc DC
Du + là nhümg du higu quan trong
Dinh giá Goh trang mát nude cia bénh nhän tión cháy cáp (theo Chung
rin IMCD,
Bang 8.9. Dänh gi nh rang mát nude cho td tr 2 thing - 5 tu (theo MCI)
Dinh gi ia
Diuntundtnuse ng San ora
Halong cc o ib sa
ina an aan ne
men Minen | Pmeabc
|- Khong uöng dure hoëc uéing kém |
bw do nb chim
ai wong cs fu hi sa
vata teh eh
“deo Cómitmec | pueda
ut ug nro née
=p eo dam hn
ong ce di pin on ob ml | — Regione | PRESA
Bose mátrud ning
Bäng 8.10. Dank gl nh rang mit uc cho tó tr + tud 2 thing BI (theo IMC!)
iu
ve | onum
Oâu higu mit nue
ai rong cde élu hu =
Noël bi hay Kb anh te
nt ong Métnuér nag Pre ad ©
= Np véo da mat rt chm
al rong che du nu sa
Vat, Ko en
= Mit ng 08 mt nude Pde ad 8
-Nóp vo da mat cham
Kong ce du bu ad phan toi 8 mät nudo
ode mit ur ndng. hong mt nude PhécabA |
ro
662, Chän dosn röitogn ign git vA r6iloga thing bing Kid toan
Sau ki chin dodn mío dB mt use, cn chán don 1 lan difn gi v ri lon:
tháng bäng kiém, toan. Các trigu chimg lám sing giúp goi y chán doin.
62.1. Mit ube tren
= Trigu chimg lim sing: tr st cao, kich thich vit vá, hät mudo, möi, mitm mac.
hd, 49 chun gid da binh thudmg. Tre có thé co gift.
- Chin doán xd dinh: dign gti db có ndng 49 natri mäu > 1SOmmol/.
62.2. Métmnte niu trong
= Trigu chimg lim sing: t li bi, Khöng s6t, niém mac dm, d9 chun giän da
giäm, Casper (+). Mit tring, thóp 1m. Néu tó ning hn mé, co giât do phi nio.
— Chiin doán xác djnh: nông d natri méu < 130mmol/.
6.2.3. Mt mudo ding trucong: chi ybu à déu higu mât nude trong té bao.
— Trigu chimg lim sing: Tré ht nase, chun gin da giäm, mit tring, Khöng s6t
— Dién gi db: Natri méu 130-150mEg/.
6.2.4. Giám kali mäu
~ Trigu chéng lam sing: bung trang, ig gt, nu dông rot gdm, tung ve
fim, Tr mi mt, ap tim nhanb, khöng dbo
= Chin dosn: X& nghitm K* huydt thank giim dub 3,5 mmol. Dit tám db:
bién 46 sóng T gidm, doan ST ko di
625. Toan chuyén húa
= Trigu ching lim singsteé thé ahanb, su, phbi khöng
= Phin ch kh méu: pH mâu <7,35, BE <2, HCOs"< 18
‘Chin dosnt ang mat ue vx log ign gti co só dé quyét dah da bi
hu nue, ign gi vá thing bing kim oan, Can on chit phn vá dc dim im sing
Sc dinh hung cin dodn, phn log u ch v ring ti nguyén nn gäy it chiy.
tyran, mis,
63, Chin dodn tu chäy theo co ché béni sinh
63.1, Tu cháy sub te
= Phin King, toda nue, khöng ony, Không có miu,
Khong st, tng 6 bidn higo mi kun ton th,
~ Soi phän khéng có bach câu.
= ‘Thing glp tong tu chiy do Rotavirus, BTEC, ti
m
Sau ki chin dodn mío dB mt use, cn chán don 1 lan difn gi v ri lon:
tháng bäng kiém, toan. Các trigu chimg lám sing giúp goi y chán doin.
62.1. Mit ube tren
= Trigu chimg lim sing: tr st cao, kich thich vit vá, hät mudo, möi, mitm mac.
hd, 49 chun gid da binh thudmg. Tre có thé co gift.
- Chin doán xd dinh: dign gti db có ndng 49 natri mäu > 1SOmmol/.
62.2. Métmnte niu trong
= Trigu chimg lim sing: t li bi, Khöng s6t, niém mac dm, d9 chun giän da
giäm, Casper (+). Mit tring, thóp 1m. Néu tó ning hn mé, co giât do phi nio.
— Chiin doán xác djnh: nông d natri méu < 130mmol/.
6.2.3. Mt mudo ding trucong: chi ybu à déu higu mât nude trong té bao.
— Trigu chimg lim sing: Tré ht nase, chun gin da giäm, mit tring, Khöng s6t
— Dién gi db: Natri méu 130-150mEg/.
6.2.4. Giám kali mäu
~ Trigu chéng lam sing: bung trang, ig gt, nu dông rot gdm, tung ve
fim, Tr mi mt, ap tim nhanb, khöng dbo
= Chin dosn: X& nghitm K* huydt thank giim dub 3,5 mmol. Dit tám db:
bién 46 sóng T gidm, doan ST ko di
625. Toan chuyén húa
= Trigu ching lim singsteé thé ahanb, su, phbi khöng
= Phin ch kh méu: pH mâu <7,35, BE <2, HCOs"< 18
‘Chin dosnt ang mat ue vx log ign gti co só dé quyét dah da bi
hu nue, ign gi vá thing bing kim oan, Can on chit phn vá dc dim im sing
Sc dinh hung cin dodn, phn log u ch v ring ti nguyén nn gäy it chiy.
tyran, mis,
63, Chin dodn tu chäy theo co ché béni sinh
63.1, Tu cháy sub te
= Phin King, toda nue, khöng ony, Không có miu,
Khong st, tng 6 bidn higo mi kun ton th,
~ Soi phän khéng có bach câu.
= ‘Thing glp tong tu chiy do Rotavirus, BTEC, ti
m
632. Tu chy xim nh
~ Pin 66 nhibunhly, có ny Mn mau
= Tré sb ao, có tb có ce bién hignnhidm ing to than,
~ Soi phn two có mhiéw hing chu, bach chu
= Thuong gip trong tiêu chäy do nhiém Kinán: Shigella, Salmonella, Campylobacter,
EAEC, BIEC.
6.3.3. Tie chäy thm thd
~ Phin löng nhiéu nude, chua, có bot. Lug phn bai xuáe 1) 1 hua vi Ing
chit dinh dmg khöng duge hip thu,
= Mir 46 ti chäy khóng näng vá thuing ty gidi han ki ding cung cáp chit
din dung khöng ph hop.
= Phin ling mii chua, niu bot, pH phán < 5,5
~ Thuong gip trong tiêu chäy cáp do Rotavirus, tiéu chäy kéo dai có kém hip
thu lactose.
6.4. Chin dosn Gnh trang din dung
Chin dodn tinh trang dinh duông: ré by bm hay suy día dudng ning ae
Kwashiorkor, Marasmus. Tiéu cháy trén tré suy dinh dudng ning thuóng náng, dé rôi
Jogn nude din gi vá din bién think ic chy Kéo di.
6.5. Chin doán tinh trang rói loan nhiém khuán phöi hop
Chän doën cd bfa whim Khun Këm theo: tiga cháy ng I bib hién im
inn tal ruge nhung cing có thé IA Wifu ehimg hofe phi hop wi. cc bn nhiém
Kuda toda thn ás ur: nim khudo huyét, mb Khudn dng Gt ni, vigm phé
udn ph, vidm ming no,
7. BIEU TRI
71. Che bign php did tr cn thie
7.1, Hi phe mite di gi: Theo TÓ chic Y 1 1 git ty theo mie 49 mät mabe
6 thé bi mude vá dign gi dá mit theo phác db A, phe dó B, phic dd C.
a. Phöe dB A: Chi di Dn an khöng có du higu mit mue, did ti nba.
= Nguyen tie bi mudo vig sii theo phic 49 A 1 cho té udng mude vá én
di nhidu hom bin thuimg, Oresol 1 dung dich bi nude t6t abl, néu Không 6 orsol,
thE ding cée dung dich pha ch ti bd nhu nue cháo muß, nude 490 rang, mabe
hos qu, uy món teeing nbd guy co rô loan nude dién gi cin gia ting ndu sr
cing dng dich thay thé
m
~ Pin 66 nhibunhly, có ny Mn mau
= Tré sb ao, có tb có ce bién hignnhidm ing to than,
~ Soi phn two có mhiéw hing chu, bach chu
= Thuong gip trong tiêu chäy do nhiém Kinán: Shigella, Salmonella, Campylobacter,
EAEC, BIEC.
6.3.3. Tie chäy thm thd
~ Phin löng nhiéu nude, chua, có bot. Lug phn bai xuáe 1) 1 hua vi Ing
chit dinh dmg khöng duge hip thu,
= Mir 46 ti chäy khóng näng vá thuing ty gidi han ki ding cung cáp chit
din dung khöng ph hop.
= Phin ling mii chua, niu bot, pH phán < 5,5
~ Thuong gip trong tiêu chäy cáp do Rotavirus, tiéu chäy kéo dai có kém hip
thu lactose.
6.4. Chin dosn Gnh trang din dung
Chin dodn tinh trang dinh duông: ré by bm hay suy día dudng ning ae
Kwashiorkor, Marasmus. Tiéu cháy trén tré suy dinh dudng ning thuóng náng, dé rôi
Jogn nude din gi vá din bién think ic chy Kéo di.
6.5. Chin doán tinh trang rói loan nhiém khuán phöi hop
Chän doën cd bfa whim Khun Këm theo: tiga cháy ng I bib hién im
inn tal ruge nhung cing có thé IA Wifu ehimg hofe phi hop wi. cc bn nhiém
Kuda toda thn ás ur: nim khudo huyét, mb Khudn dng Gt ni, vigm phé
udn ph, vidm ming no,
7. BIEU TRI
71. Che bign php did tr cn thie
7.1, Hi phe mite di gi: Theo TÓ chic Y 1 1 git ty theo mie 49 mät mabe
6 thé bi mude vá dign gi dá mit theo phác db A, phe dó B, phic dd C.
a. Phöe dB A: Chi di Dn an khöng có du higu mit mue, did ti nba.
= Nguyen tie bi mudo vig sii theo phic 49 A 1 cho té udng mude vá én
di nhidu hom bin thuimg, Oresol 1 dung dich bi nude t6t abl, néu Không 6 orsol,
thE ding cée dung dich pha ch ti bd nhu nue cháo muß, nude 490 rang, mabe
hos qu, uy món teeing nbd guy co rô loan nude dién gi cin gia ting ndu sr
cing dng dich thay thé
m
= Oresol chin (1975) véi nöng 49 nati 9OmEg/ va ép ye tkm Ud
31 1mosmol dá giúp bi phu nude di gi sóm vá ha dip 1 1 tir vong tu cháy cáp
3 té em duGi 5 tub ti 3,5 tribu xubng edn 1,5 rind wen ton thé gii. Tuy
hin bi nu dign gi ding uông trong ti chay cáp vi gi oresol chun hóng lam
im lug phän bai tid, khöng im giäm thd gon tigu chdy vá 6) 6 truyén fh mech,
[Ning nghign cu vá thir nghigm lim sing tin hinh vio nhing näm 2000 véi g6i
resol có nöng 49 nati 75m, nöng dB thim thiu 245mosmoV duge pi à oresol
tim thu tbáp cho thy Khöi reg phän bai té gim di 30%, 1) 1 tré nôn giám 20%,
giäm 30% ty 16 truyén tinh mach, giám thdi gian tiéu chäy, Khóng có bién chimg ha
nati mau, Nim 2002 TÓ che Y € thé ici dä khuydn edo st dung gi oresol dh iu
thip thay thé cho gói oresolchuin dé bi nude din gi cho té em bj ku chiy cp &
ce nude dang phât ión.
‘Bang 8:1. Thanh phn dung deh ORS chuán vá ORS náng a6 thdm thd hp
“Thanh phn | ORSchuin (mmol) | ORS thm ás indp (mmol)
CN m 75
Nat a | 15
E wo GO
Kai 20 20
Cirat. 10 10
Love wm ba EJ 245
‚Cäch cho uông:
+ Tré <2 abi: cho vba ting tia, Yom cho ubng tng ngum mot bing abe
hope bing bt.
+ Tri jdn, dng li doi 5-10 pt saw Iii pe cho wg.
+ Cin ding vin ngudi mg ce ks cho con wing dé phöng mét mde.
S6 lugng nude wing sau mb in i ngodi.
Báng 6.12. Lyng dung dich ORS cin bd theo phe dd A
mt | ann ee
<24 thing ‚50-100mI 7
2-10 tubi 100-200ml CTN |
1008 | Ug ao cb or |
b. Phäc dd B: chi din & béni nin có iu mät nude cn did te ti ca só y 16
= Cin bi made vá dién gi bing duömg wing trong 4 gio bing orsol só lugng
‘cho uéng dura theo cán náng.
6 lung nude (ml) uông trong 4 gid = Cin näng benh nhi x 75m.
1
31 1mosmol dá giúp bi phu nude di gi sóm vá ha dip 1 1 tir vong tu cháy cáp
3 té em duGi 5 tub ti 3,5 tribu xubng edn 1,5 rind wen ton thé gii. Tuy
hin bi nu dign gi ding uông trong ti chay cáp vi gi oresol chun hóng lam
im lug phän bai tid, khöng im giäm thd gon tigu chdy vá 6) 6 truyén fh mech,
[Ning nghign cu vá thir nghigm lim sing tin hinh vio nhing näm 2000 véi g6i
resol có nöng 49 nati 75m, nöng dB thim thiu 245mosmoV duge pi à oresol
tim thu tbáp cho thy Khöi reg phän bai té gim di 30%, 1) 1 tré nôn giám 20%,
giäm 30% ty 16 truyén tinh mach, giám thdi gian tiéu chäy, Khóng có bién chimg ha
nati mau, Nim 2002 TÓ che Y € thé ici dä khuydn edo st dung gi oresol dh iu
thip thay thé cho gói oresolchuin dé bi nude din gi cho té em bj ku chiy cp &
ce nude dang phât ión.
‘Bang 8:1. Thanh phn dung deh ORS chuán vá ORS náng a6 thdm thd hp
“Thanh phn | ORSchuin (mmol) | ORS thm ás indp (mmol)
CN m 75
Nat a | 15
E wo GO
Kai 20 20
Cirat. 10 10
Love wm ba EJ 245
‚Cäch cho uông:
+ Tré <2 abi: cho vba ting tia, Yom cho ubng tng ngum mot bing abe
hope bing bt.
+ Tri jdn, dng li doi 5-10 pt saw Iii pe cho wg.
+ Cin ding vin ngudi mg ce ks cho con wing dé phöng mét mde.
S6 lugng nude wing sau mb in i ngodi.
Báng 6.12. Lyng dung dich ORS cin bd theo phe dd A
mt | ann ee
<24 thing ‚50-100mI 7
2-10 tubi 100-200ml CTN |
1008 | Ug ao cb or |
b. Phäc dd B: chi din & béni nin có iu mät nude cn did te ti ca só y 16
= Cin bi made vá dién gi bing duömg wing trong 4 gio bing orsol só lugng
‘cho uéng dura theo cán náng.
6 lung nude (ml) uông trong 4 gid = Cin näng benh nhi x 75m.
1
- Cäch cho wing:
+ Tré nó 2 tubi thi cho udng tig tha, et 1-2 phút cho uéng 1 thia
+ Tre län cho ubng timg ngum bing chén
+ Nöu t nón cho ngimg wéng 10 pit sau dó cho uéng chim hon, uöng timg
Aba eich nhau 2-3 hit.
+ Sau 4 git dh gi li tah trang más mabe: néu hé rig ching mit mabe thi
chuyén sang phác dd A, néu mät nade ning thi chuyén sang phác dB C, tré can déu higu
mât mc thi tgp tue did tri phéc dó B nhumg cán cho tré A.
Nu mi mit té nd ngimg cho uéng oresol, cho uông mue hof bü mg. Khi hét
dá higu nay tiép tye ding oresol theo phác dé A.
Tre có mit nude bi dich theo phic dB B cán chuydn sang truyén fh mach Khi tré
ón qué nhiéu, bung tnröng, tbc 6 tién chäy lón (1Omi/kg/gi6).
€: Phác dé C: chi inh tén bénh nn mft nude ning, dibu tri ta a sé y té
* Quyét dinh cách dua dung dich väo co thé
- Ba dich bing dirémg tinh mach: bü nhanh nhât hrgng nuée dä mât ae bigt la
Khi có du higu sÓc do gläm khbi rang tuin hodn (mach quay yéu, khong bit duge, tay
chin lanh, vá mó hei, lib, hön mé). Truóng hop khöng có khä näng truyén Goh mach
nay hof khöng thé tray tn mgch trong 30 phút phái bi céch khéc.
- Bü dich bing éng thông da day: só Iugng dura väo qua öng thông da day
Khoëng 20mKg/gid néu dua nhanh hon sé gáy chudng bung vá nón. Thuóng sir dung
Khi Khong thé truyén tinh mach duge ngay hoge trén duöng chuyén béni mi ti hó có
thé truyén Gah mach duge
= Nés không dit duge Óng thOng da diy hofe khong thé tryén ah mach duge
cán phi, üb tye cho tré uóng 20m/Kygld neu té có thé uông dupe (1 thia ORS/1
ht). Néu te bi chung bung khöng nen cho uông dung dich ORS hofe dit 6ng thóng
da day,
* Chon dich tayén pai hop bing truyén inh mech
~ Dung dich truyén: dung dich ringer actct là dung dich truyán tôt mbát, Nöu
Xhông có dung dich náy có thé ding dung dich mubi sinh NaCl 9%. Tuyét dé khöng
‘ruyén cfc dung dich dextrose, glucose don thud
= $6 lugng dich truyén: cin cán béni nhi, khi mát nude ning dich mát ong,
Auong vöi 10% trong hugmg co thé (100ml/Kg).
Bäng 8.13. Lugng dung deh cán ba thoo phic GB ©
omg, Tomi
190, Ez
7] 30 phat 2 gt 20 phat
Cn cho tr ubng Iugng nd dung dich ORS Smi/Ky/gd ki te dA uóng Auge dé
cng chp thé kali v ibm.
va
+ Tré nó 2 tubi thi cho udng tig tha, et 1-2 phút cho uéng 1 thia
+ Tre län cho ubng timg ngum bing chén
+ Nöu t nón cho ngimg wéng 10 pit sau dó cho uéng chim hon, uöng timg
Aba eich nhau 2-3 hit.
+ Sau 4 git dh gi li tah trang más mabe: néu hé rig ching mit mabe thi
chuyén sang phác dd A, néu mät nade ning thi chuyén sang phác dB C, tré can déu higu
mât mc thi tgp tue did tri phéc dó B nhumg cán cho tré A.
Nu mi mit té nd ngimg cho uéng oresol, cho uông mue hof bü mg. Khi hét
dá higu nay tiép tye ding oresol theo phác dé A.
Tre có mit nude bi dich theo phic dB B cán chuydn sang truyén fh mach Khi tré
ón qué nhiéu, bung tnröng, tbc 6 tién chäy lón (1Omi/kg/gi6).
€: Phác dé C: chi inh tén bénh nn mft nude ning, dibu tri ta a sé y té
* Quyét dinh cách dua dung dich väo co thé
- Ba dich bing dirémg tinh mach: bü nhanh nhât hrgng nuée dä mât ae bigt la
Khi có du higu sÓc do gläm khbi rang tuin hodn (mach quay yéu, khong bit duge, tay
chin lanh, vá mó hei, lib, hön mé). Truóng hop khöng có khä näng truyén Goh mach
nay hof khöng thé tray tn mgch trong 30 phút phái bi céch khéc.
- Bü dich bing éng thông da day: só Iugng dura väo qua öng thông da day
Khoëng 20mKg/gid néu dua nhanh hon sé gáy chudng bung vá nón. Thuóng sir dung
Khi Khong thé truyén tinh mach duge ngay hoge trén duöng chuyén béni mi ti hó có
thé truyén Gah mach duge
= Nés không dit duge Óng thOng da diy hofe khong thé tryén ah mach duge
cán phi, üb tye cho tré uóng 20m/Kygld neu té có thé uông dupe (1 thia ORS/1
ht). Néu te bi chung bung khöng nen cho uông dung dich ORS hofe dit 6ng thóng
da day,
* Chon dich tayén pai hop bing truyén inh mech
~ Dung dich truyén: dung dich ringer actct là dung dich truyán tôt mbát, Nöu
Xhông có dung dich náy có thé ding dung dich mubi sinh NaCl 9%. Tuyét dé khöng
‘ruyén cfc dung dich dextrose, glucose don thud
= $6 lugng dich truyén: cin cán béni nhi, khi mát nude ning dich mát ong,
Auong vöi 10% trong hugmg co thé (100ml/Kg).
Bäng 8.13. Lugng dung deh cán ba thoo phic GB ©
omg, Tomi
190, Ez
7] 30 phat 2 gt 20 phat
Cn cho tr ubng Iugng nd dung dich ORS Smi/Ky/gd ki te dA uóng Auge dé
cng chp thé kali v ibm.
va
* Déni gif Ig E niin
— Cin dä git ión tin oa cá gu ching mit nude méi gib. Nöu nhimg
du hi mât nade khöng thay di hofe ning ln, té dí nod ahidu lin vá pin mid
ao hon ti cia ng the 4 dich bi
= Cubi gai dogn bi nude cin dh gi lai tin trang mt nue. Néu con mit
nude ming tip te bi ude theo pc 43 C. Né 48 hé du higu mat mudo näng 06 thé
<huyén sang did ti phéc dd B hoge phäc A cho ubng dung dich ORS, cho än. True
hi thoi tayén Gah mach 1 gid cin cho uông ORS dé chic chán có thé bi nude bing
Guöng wing.
— Ne có nbn ri lon din gi (ing mar mdu, gm at más, tng al mu,
itm kali mäu) v réf log thing bing Kim Loan cin duge chin don va did ti phi
hop (xem phán R6i loan nue, dign gi va thing bing kiém tan).
7.2. Dinh ding phic hyp cho nk nh
= Khöng bé hin viking Khem, cin phái bo dim cung efp chit dh dung
cho bn nh. Khi tr không có dá higu mit nud, té tye cho tr bü me, in nur bin
hung, Nén tr có dw hu mât nade, mit nude nfng, Ki ce du higu mét nude dä
bot cho té bil me, cho An din cá thc In Ko va tr li ch 9 in bin thing cing
sé cing tt.
= Tre me vin tgp tye bé me nb binh ng, nu te bit me di sath khöng
cn ib cho té uóng thém oresl vir Kh 6 ü me tng thém.
Nu tr insta cóng thie thi vin cho té An sta cóng thie nhu binh ug
mg cán cho tr ubng oresol ihm, trong hop nés tr có bién hn kém hp th vöi
lactose (tiga chäy phan Jöng nhigu hon, phän toan có thé tam thay bing các Jogi sta
Któng có hoge gidm lactose trong 7-10 ngay, Ki hé tu chäy nén tet cho tr im tó
lai các sita tré dá än truóc 46). Tré án hön hop có thé ván bü me vá än sta cóng thire
binh thug hofe giäm lactose.
‘bi voi tr tén 6 thing vin duy ti ché 49 án DB sung nh binh ihöng nen
hon efe loi thie in dé iu, chia nib bia mém dé té 6 dn, the 0 4 nhôm thye
phim. Cin chi cfc logi dung dich bi nude nur nu cháo mudi, nade da, mabe guo
rang Ia nhüng dung dich pha ché ti nh khöng thé thay hé cho bia En cat. Duy tt
(ih duëng Kbi iu chäy lim niém mpo rut cn tr chông höi phye va tu chäy som
tie, Tuy di không étre ni An
— Khi tré khdi bénh tiéu chäy, cho tré án thém môt bila môi ngäy trong 2 tuán dé
te iy Ini cin nhanh chông
72.3. Di tr nk tang ri Aud
— Không durge ding king siah cho moi truöng hyp tiéu cháy. Khäng sinh ding
Không ding chi dinh sé lim tiéu chay kéo di.
Ds
— Cin dä git ión tin oa cá gu ching mit nude méi gib. Nöu nhimg
du hi mât nade khöng thay di hofe ning ln, té dí nod ahidu lin vá pin mid
ao hon ti cia ng the 4 dich bi
= Cubi gai dogn bi nude cin dh gi lai tin trang mt nue. Néu con mit
nude ming tip te bi ude theo pc 43 C. Né 48 hé du higu mat mudo näng 06 thé
<huyén sang did ti phéc dd B hoge phäc A cho ubng dung dich ORS, cho än. True
hi thoi tayén Gah mach 1 gid cin cho uông ORS dé chic chán có thé bi nude bing
Guöng wing.
— Ne có nbn ri lon din gi (ing mar mdu, gm at más, tng al mu,
itm kali mäu) v réf log thing bing Kim Loan cin duge chin don va did ti phi
hop (xem phán R6i loan nue, dign gi va thing bing kiém tan).
7.2. Dinh ding phic hyp cho nk nh
= Khöng bé hin viking Khem, cin phái bo dim cung efp chit dh dung
cho bn nh. Khi tr không có dá higu mit nud, té tye cho tr bü me, in nur bin
hung, Nén tr có dw hu mât nade, mit nude nfng, Ki ce du higu mét nude dä
bot cho té bil me, cho An din cá thc In Ko va tr li ch 9 in bin thing cing
sé cing tt.
= Tre me vin tgp tye bé me nb binh ng, nu te bit me di sath khöng
cn ib cho té uóng thém oresl vir Kh 6 ü me tng thém.
Nu tr insta cóng thie thi vin cho té An sta cóng thie nhu binh ug
mg cán cho tr ubng oresol ihm, trong hop nés tr có bién hn kém hp th vöi
lactose (tiga chäy phan Jöng nhigu hon, phän toan có thé tam thay bing các Jogi sta
Któng có hoge gidm lactose trong 7-10 ngay, Ki hé tu chäy nén tet cho tr im tó
lai các sita tré dá än truóc 46). Tré án hön hop có thé ván bü me vá än sta cóng thire
binh thug hofe giäm lactose.
‘bi voi tr tén 6 thing vin duy ti ché 49 án DB sung nh binh ihöng nen
hon efe loi thie in dé iu, chia nib bia mém dé té 6 dn, the 0 4 nhôm thye
phim. Cin chi cfc logi dung dich bi nude nur nu cháo mudi, nade da, mabe guo
rang Ia nhüng dung dich pha ché ti nh khöng thé thay hé cho bia En cat. Duy tt
(ih duëng Kbi iu chäy lim niém mpo rut cn tr chông höi phye va tu chäy som
tie, Tuy di không étre ni An
— Khi tré khdi bénh tiéu chäy, cho tré án thém môt bila môi ngäy trong 2 tuán dé
te iy Ini cin nhanh chông
72.3. Di tr nk tang ri Aud
— Không durge ding king siah cho moi truöng hyp tiéu cháy. Khäng sinh ding
Không ding chi dinh sé lim tiéu chay kéo di.
Ds
Chi dinh khang sinh cho céctrudmg hop ti cháy cáp sau
Tiêu chiy phân mäu
‘iu chiy phân nude mät nude náng nghi ago tá
Tièu chiy do Giardia
‘ré mic bu chäy kèm theo các nbiém tring khée: viém phi, mié Khun
Huy, nid kun dt nig
Bing 8.14. King sinh si dung tong did cde nguyón ngán gay tu cháy
Nouyin nhän chen ‘King inh thay tá
7a Enthromycin 12.5mg/kg x 4 | Tetracycln 12 5m9/Kg x 4 ny x3 ngdy
Yninady x3 nad Aaithromycin 6 - 20mg/kg x 1 läningäy x 1-5 ngáy
tien | Ciprofoxacin 1SmgAg/án x | Panvecinan 2Ompigidax 4 Belay x5 ny
2 ldningity x 3 ngèy
Setiason ‘itm bdo hoge tinh mach 50 - |
“00mghongoyx2-6ngay
‘Campylorbacter | Aaitwomycin 6- mg/kg x 1hningayx 1-5 ngëy
ya mp ‘Metronidazole 10mgikgfän x 3 lÄningäy x 5 - 10 ngäy (10 ngay voi mög,
ap bet nang ng ung ung
Metronidazole Smg/kgin x 3 !äningäy x 5 ngay, ding duéng uéng
7.4, 86 sung kim
Km à mtv chit rt quan trong cho sie koe vá sy ph id eta tr em, Këm
fing có vai td rt quan wong cho hóng mién dich ea tr, re tu chy bi mat mgt
rong lón kém trong qué trinh bj bénh. Bü Iai lugng kém bj mât di do tiêu chäy rät quan
trong dé giüp tré sóm höi phyc bénh (giäm thöi gian, mire 4} näng cia tiéu cháy), dng
thd gp cho tr ting euöng site khôe va gidm nguy co mic dot tién chiy mi trong
sing thing tip theo sau tiga chäy. Co ché cia vide bó sung köm tong did tte
chiy Ti km lim ting qué tinh hip th, ting Dig höa cba 1 bio niém me rt, ng
hhogt dng hg thing enzym & dim bin chy vá ting mia ich rut
‘Theo WHO vá UNICEF efn duge bé sung Këm tingly du tión tr bj iu chäy
va ubng trong 10-14 ngay
= Tre < 6 thing: 10mg kém nguyen tingly
= Th> 6 thing: 20mg kém nguyen tÚ/ngiy
7.2. Che big pháp di tr hb try
721. Bé sung probiotics
= Theo dinh nghia cia TÖ chie Luong thye vá nóng nghigp Liga hop qube va TÓ
ht Y 1é nd gi (FAO/WHO - 2002): Probiotics 1 "vi sinh vt sóng Khi dra möt
long cin hit däy dí váo ca thé dem Ii higu qu có Ii cho co the”
176
Tiêu chiy phân mäu
‘iu chiy phân nude mät nude náng nghi ago tá
Tièu chiy do Giardia
‘ré mic bu chäy kèm theo các nbiém tring khée: viém phi, mié Khun
Huy, nid kun dt nig
Bing 8.14. King sinh si dung tong did cde nguyón ngán gay tu cháy
Nouyin nhän chen ‘King inh thay tá
7a Enthromycin 12.5mg/kg x 4 | Tetracycln 12 5m9/Kg x 4 ny x3 ngdy
Yninady x3 nad Aaithromycin 6 - 20mg/kg x 1 läningäy x 1-5 ngáy
tien | Ciprofoxacin 1SmgAg/án x | Panvecinan 2Ompigidax 4 Belay x5 ny
2 ldningity x 3 ngèy
Setiason ‘itm bdo hoge tinh mach 50 - |
“00mghongoyx2-6ngay
‘Campylorbacter | Aaitwomycin 6- mg/kg x 1hningayx 1-5 ngëy
ya mp ‘Metronidazole 10mgikgfän x 3 lÄningäy x 5 - 10 ngäy (10 ngay voi mög,
ap bet nang ng ung ung
Metronidazole Smg/kgin x 3 !äningäy x 5 ngay, ding duéng uéng
7.4, 86 sung kim
Km à mtv chit rt quan trong cho sie koe vá sy ph id eta tr em, Këm
fing có vai td rt quan wong cho hóng mién dich ea tr, re tu chy bi mat mgt
rong lón kém trong qué trinh bj bénh. Bü Iai lugng kém bj mât di do tiêu chäy rät quan
trong dé giüp tré sóm höi phyc bénh (giäm thöi gian, mire 4} näng cia tiéu cháy), dng
thd gp cho tr ting euöng site khôe va gidm nguy co mic dot tién chiy mi trong
sing thing tip theo sau tiga chäy. Co ché cia vide bó sung köm tong did tte
chiy Ti km lim ting qué tinh hip th, ting Dig höa cba 1 bio niém me rt, ng
hhogt dng hg thing enzym & dim bin chy vá ting mia ich rut
‘Theo WHO vá UNICEF efn duge bé sung Këm tingly du tión tr bj iu chäy
va ubng trong 10-14 ngay
= Tre < 6 thing: 10mg kém nguyen tingly
= Th> 6 thing: 20mg kém nguyen tÚ/ngiy
7.2. Che big pháp di tr hb try
721. Bé sung probiotics
= Theo dinh nghia cia TÖ chie Luong thye vá nóng nghigp Liga hop qube va TÓ
ht Y 1é nd gi (FAO/WHO - 2002): Probiotics 1 "vi sinh vt sóng Khi dra möt
long cin hit däy dí váo ca thé dem Ii higu qu có Ii cho co the”
176
Liu cóng tinh nghién cin dá gi vai 0 the dung oía che probiotics
(&ifdobacterin, Laciobcilus, Saccharomyces boulard i vé didnt phöng bfah
Au chäy. Tée dung cia cie probiotic db vöi du chay chp ty the vio efe ching
Jos, liduIugng vá ch ding. Probiotics ing có s cán bing ca cie vi Khun ch &
sust, ich ch sy phät in vá tun thinh cia co ché dép ing mién dich nim mac
tt, cal tan the än vá che thy cm v6i ce vi Kun gy Dia chóng li cc quí
trinh nhiém khuán tai ruót.
= Dur rn da hin cin vé var cn probiotic trong did ri chy hp,
AG Ti hoa, Gan mat v Din dröng chäu Au, HS ede bo nh rg. rem hu
‘Au vá H@i Nhi khoa Vigt Nam khuyén cáo sir dung Lactobacillus GG (10 CFU/ngay x
5-7 ny) va. houladi (250 - 750mp/ngiyx 5-7 nes) rong did tu chay cp &
teem
7.22. BA sung tube khäng dt dwing rußt (Racecadotri)
“Tia chäy gay ra do sy mât cin bling qu tin häp thy vi bai it duèmg ru. Bén
anh bi nude va ign sc dung cc tad kin tt img rut (moscadorri) à mt
trong cá diu tri RO tg cé hi qu.
Enkephalin i chit din tray thin Koh ni sah dugo bai it 6 6 bdo niém mae
rugt. Enkephalin tic dng len pereceptors Him co co trom déng thoi ich boat
Sreceptos ten ming day ben (& bdo rugt vá úc ché gid phóng adenylaoyelase va
CAMP. Nöng d AMP vöng giám läm gidm hogt héa Kénh cio din dén giim bai ét
Me va dien gi wong long nuöt. Tuy mién, duéi tác dng cia enkephaliase,
enkephalin thsi hda rt and than enkephalnass no sinh & nig mae ruft.
Racecadotri a chit üe ché hon loc enkephalinase, nzym chjutréch aig vé
vigo phá vd enkephalns, do d6 kéo di de dng Khäng tó ca enkephalin, kb qui lim
‘iim bai it nude va dig git, Racecadoril im giäm it 6 rußt, Kö nl ng dn
nh dng dung tea ha, Khi ding bing ding ving, racecadotil de chéenkephalinase
hon toan d ngodi vi, Khóng Anh hing dén tung tim host döng enkephalinase cin hé
thin kin va Không ich tich thin kn rung wong hoge tc dung an thin, Lehet vá cóng
Sr in hinh phän ich göp tr 9 nghign cin vi só lugmg, 1384 tr iu chäy chp, nhöm si
‘dung racecadotril có ty 18 tiéu cháy ngán ngäy (< 2 ngáy) cao hon so vói nhóm ding
i due.
Gi Ni Khoa Vigt Nam Khuyén cáo si dyng racecadotril voi lib 1,Smerke/in
13 lin/ngy gay K bit du i chiy va khong ding qué 7 ny.
72.3, Diosmecte
Diosmectite có tic dung báo vé niém mac duóng tiéu héa thông qua kha näng bao
hi niém mae dng ti héa. Thube tung tá vôi cic glycoprotein cb ode chit nhäy
im mec, pip lam ting die tinh di va tinh ny ca chit ny niém mac, khöi pie
{eh ning hip thu cia niém me va thie dy sy phuc höi cin niém mac. Dupont v cing
su dí tién hanh thir nghiém läm sing ngäu nhién mi dôi trén 602 tré tir 1-36 thang tai
Peru vá Malaysia, Két qué cho thiy:diosmeette lim giám ding ké lugng phn, trong
17
(&ifdobacterin, Laciobcilus, Saccharomyces boulard i vé didnt phöng bfah
Au chäy. Tée dung cia cie probiotic db vöi du chay chp ty the vio efe ching
Jos, liduIugng vá ch ding. Probiotics ing có s cán bing ca cie vi Khun ch &
sust, ich ch sy phät in vá tun thinh cia co ché dép ing mién dich nim mac
tt, cal tan the än vá che thy cm v6i ce vi Kun gy Dia chóng li cc quí
trinh nhiém khuán tai ruót.
= Dur rn da hin cin vé var cn probiotic trong did ri chy hp,
AG Ti hoa, Gan mat v Din dröng chäu Au, HS ede bo nh rg. rem hu
‘Au vá H@i Nhi khoa Vigt Nam khuyén cáo sir dung Lactobacillus GG (10 CFU/ngay x
5-7 ny) va. houladi (250 - 750mp/ngiyx 5-7 nes) rong did tu chay cp &
teem
7.22. BA sung tube khäng dt dwing rußt (Racecadotri)
“Tia chäy gay ra do sy mât cin bling qu tin häp thy vi bai it duèmg ru. Bén
anh bi nude va ign sc dung cc tad kin tt img rut (moscadorri) à mt
trong cá diu tri RO tg cé hi qu.
Enkephalin i chit din tray thin Koh ni sah dugo bai it 6 6 bdo niém mae
rugt. Enkephalin tic dng len pereceptors Him co co trom déng thoi ich boat
Sreceptos ten ming day ben (& bdo rugt vá úc ché gid phóng adenylaoyelase va
CAMP. Nöng d AMP vöng giám läm gidm hogt héa Kénh cio din dén giim bai ét
Me va dien gi wong long nuöt. Tuy mién, duéi tác dng cia enkephaliase,
enkephalin thsi hda rt and than enkephalnass no sinh & nig mae ruft.
Racecadotri a chit üe ché hon loc enkephalinase, nzym chjutréch aig vé
vigo phá vd enkephalns, do d6 kéo di de dng Khäng tó ca enkephalin, kb qui lim
‘iim bai it nude va dig git, Racecadoril im giäm it 6 rußt, Kö nl ng dn
nh dng dung tea ha, Khi ding bing ding ving, racecadotil de chéenkephalinase
hon toan d ngodi vi, Khóng Anh hing dén tung tim host döng enkephalinase cin hé
thin kin va Không ich tich thin kn rung wong hoge tc dung an thin, Lehet vá cóng
Sr in hinh phän ich göp tr 9 nghign cin vi só lugmg, 1384 tr iu chäy chp, nhöm si
‘dung racecadotril có ty 18 tiéu cháy ngán ngäy (< 2 ngáy) cao hon so vói nhóm ding
i due.
Gi Ni Khoa Vigt Nam Khuyén cáo si dyng racecadotril voi lib 1,Smerke/in
13 lin/ngy gay K bit du i chiy va khong ding qué 7 ny.
72.3, Diosmecte
Diosmectite có tic dung báo vé niém mac duóng tiéu héa thông qua kha näng bao
hi niém mae dng ti héa. Thube tung tá vôi cic glycoprotein cb ode chit nhäy
im mec, pip lam ting die tinh di va tinh ny ca chit ny niém mac, khöi pie
{eh ning hip thu cia niém me va thie dy sy phuc höi cin niém mac. Dupont v cing
su dí tién hanh thir nghiém läm sing ngäu nhién mi dôi trén 602 tré tir 1-36 thang tai
Peru vá Malaysia, Két qué cho thiy:diosmeette lim giám ding ké lugng phn, trong
17
Jung phn rung binh 1 94,5 +/- 744g/kg trong lugng 6 mióm diosmectite so véi
104,1 +/-94,2g/Kg nhóm ding gid due (p = 0,002)
Hoi Nhi Khoa Vigt Nam (2015) d dara Khuyén cdo: Diosmectteo6 thé can
ile sir dung trong did tri hö tr tgu chiy cáp & té em do Rotavirus k&t hyp vei bi
rude vi din gai aby a,
7.24, Cie thude chióng nin va cám tiéu chäy
Thudc chóng tiéu chäy theo co ché háp phy (Kaolin, attapulgit, than host,
cholestyramin) o6 tác dung cdi thign tiéu cháy dya trén kha ning lim gáy bät hogt céc
dc tó cia vi Khun hofe các chit gay ra tu cháy nhung lim giäm sy hip thu các chit
aia dung vá thube khác. Hign nay ehua di các bing emg lim ting ds ng ic
thude ny trong diè tri tiéu chäy edp tré em.
“hubo chóng lu chiy theo co ché lam giäm hu dng rut nr loperami,
opium, atropin … khöng có tá dung rn té em. Ce tbe näy py it rut do a kéo
hy vá do tii vi Khun, Thode có te dyng an thin Him cho té Kho
c-ubng dang dich bi nude, có thé gly ra cde trigu ching ng0 dde trén he
thin kinh rng wong
73. Dito rÓilogn dif ga vá thing bäng toan kid
7.3.1. Co gift: Cin tim nguyén nhän do s6t cao, ha duèmg huyét, do ri logn dién git
(ting hofe giäm natri miu), ba calc cn didu tj theo nguyén nhán.
232 Ha kali
Ha Kali más ne vá trung binh (K 2,5 - 3,SmmolN), Khong có lit co ho háp,
Xhông có rói logn nhjp tim. Bü kali bing duémg uóng hofe truyén fh mach véi néng
49 < 40mmol/ dung dich truyén, t6e bi < 0,3mmolke/eid.
Ha kati mdu ning (K <2,Smmol/), 66 ligt co hd háp hofe ri log mp tim. Bü
Kali bing duèng uéng hofe truyén tinh mach véi nöng d 40 - SOmmol/ dung dich
trayén, te 49 bi 0,3 - 0,5mmol/kg/giö. Bi kali trong 3-4 tiéng sau 46 dänh gi lai.
73:3. Toon chuyén hoa
Chi inh bi oan chuydn höa ki pH 72 hoe HCOs"<- 18,
[rong HCOS” cin bi duge tin theo cing thie:
NaHCOy (mmol) = BE x P x 0,3
Ps Trong lung co thé (ke)
Lane 5: Giai dogn du bi 1/2 lugng HCOS' ih theo cóng thie, truyén tinh mach
trong 4-6 gi, néu toan ning có thé im tah mach Immolik. Truydn duy in hrung
HCO;- cón Ini tong 4-6 gi tip. Binh gi Ki mu, din gi dé quyét din Iugmg ba
thi hop
vs
104,1 +/-94,2g/Kg nhóm ding gid due (p = 0,002)
Hoi Nhi Khoa Vigt Nam (2015) d dara Khuyén cdo: Diosmectteo6 thé can
ile sir dung trong did tri hö tr tgu chiy cáp & té em do Rotavirus k&t hyp vei bi
rude vi din gai aby a,
7.24, Cie thude chióng nin va cám tiéu chäy
Thudc chóng tiéu chäy theo co ché háp phy (Kaolin, attapulgit, than host,
cholestyramin) o6 tác dung cdi thign tiéu cháy dya trén kha ning lim gáy bät hogt céc
dc tó cia vi Khun hofe các chit gay ra tu cháy nhung lim giäm sy hip thu các chit
aia dung vá thube khác. Hign nay ehua di các bing emg lim ting ds ng ic
thude ny trong diè tri tiéu chäy edp tré em.
“hubo chóng lu chiy theo co ché lam giäm hu dng rut nr loperami,
opium, atropin … khöng có tá dung rn té em. Ce tbe näy py it rut do a kéo
hy vá do tii vi Khun, Thode có te dyng an thin Him cho té Kho
c-ubng dang dich bi nude, có thé gly ra cde trigu ching ng0 dde trén he
thin kinh rng wong
73. Dito rÓilogn dif ga vá thing bäng toan kid
7.3.1. Co gift: Cin tim nguyén nhän do s6t cao, ha duèmg huyét, do ri logn dién git
(ting hofe giäm natri miu), ba calc cn didu tj theo nguyén nhán.
232 Ha kali
Ha Kali más ne vá trung binh (K 2,5 - 3,SmmolN), Khong có lit co ho háp,
Xhông có rói logn nhjp tim. Bü kali bing duémg uóng hofe truyén fh mach véi néng
49 < 40mmol/ dung dich truyén, t6e bi < 0,3mmolke/eid.
Ha kati mdu ning (K <2,Smmol/), 66 ligt co hd háp hofe ri log mp tim. Bü
Kali bing duèng uéng hofe truyén tinh mach véi nöng d 40 - SOmmol/ dung dich
trayén, te 49 bi 0,3 - 0,5mmol/kg/giö. Bi kali trong 3-4 tiéng sau 46 dänh gi lai.
73:3. Toon chuyén hoa
Chi inh bi oan chuydn höa ki pH 72 hoe HCOs"<- 18,
[rong HCOS” cin bi duge tin theo cing thie:
NaHCOy (mmol) = BE x P x 0,3
Ps Trong lung co thé (ke)
Lane 5: Giai dogn du bi 1/2 lugng HCOS' ih theo cóng thie, truyén tinh mach
trong 4-6 gi, néu toan ning có thé im tah mach Immolik. Truydn duy in hrung
HCO;- cón Ini tong 4-6 gi tip. Binh gi Ki mu, din gi dé quyét din Iugmg ba
thi hop
vs
8. PHONG BENH TIEU CHAY
8.1. Nuôi con bäng sita me
~ Nußi con ho ton bing sa me 6 thing du, cho än 6 thing.
= Sia mg dim bio ve sinh, khöng phi ding chai di vé he in 8b ahi,
‘bis mo gim t) 1 mie ti ey.
Stam 6 thé chin king id, the in hodn ho 4-6 thing du
Sita me re üb khöng di ón kim.
= Sn me Khóng bi di mg hose it dung nap sia
= Nöu cho té än nhän to nén düng hi cc, Khóng nén düng chai va
8.2. Cai thign tap quän cho tré in bô sung
- Chon bé sung sau 4-6 thing néu me dü sta,
Thé än dÓ sung dy dü chft dinh dung, dam, carbohydrat.
= Ché bién, bdo quán thie An, ngudn muse.
£3. Sir dung ngudn mud sach cho vg sinh vá in wing
£84, Rita tay sgch bing xA phöng sau Ih di go, thay
‘hen, cho rd än, chám sóc (rd
85. Sir dyng hó xi hop vé sinh vá if an foam phän tré nhö bj tu chäy
8.6. Ubng vacein phöng tiéu chäy do Rotavirus: Rotavirus có inh láy mhiém cao vá
‘kh phông rénh bing cá bién php vé sin thing thuémg, trong thhp kp ia qua vaccin
gi Rotavirus dá dupe ché 10 va thir nghigm dh cóng & nhidu chu Iye va che nude
irn thé gis. Sin xadtvaccin gra Rotavirus da tn co 58 ha Hn nhiém ty nin dem
1 100% kh ng bio vé dB vi béni mü dvi ning dy ra sau ny.
Vaccin ng Rotavias wi 2 id vông, Hu 1 wing ie 4 twin ud, lid 2 ubng
nude 6 thing ti, gp tn 6 hé hod itch ching ng 10 tuo - 24 twin. tdi do
610 midn dh tude gia dog nguy co co nhät à 3-17 thing tub.
cho er true hi Him
TALLIÈU THAM KHAO
1. Nguyén Gia Khinh (2009), Bai giáng Nhi khoa, Nha ut bin Y hoc, Ha Noi
2. Ronald E. Kleiman, Olivier - Jean Goulet, Giorgina Meieli - Vergani et al.
(2018), Walker pedinrie gastrointestinal disease.
3. Robert M. Kliegman, Bonita F. Stanton, Joseph W. St Geme Ill et al. (2011),
Nelson Textbook of polis 20
4, Whyte LA, etal. 2015), Guidelines for the management of acute gastroenteritis
in children in Europe. Arch Dis Child Eduo Pract Ed
179
8.1. Nuôi con bäng sita me
~ Nußi con ho ton bing sa me 6 thing du, cho än 6 thing.
= Sia mg dim bio ve sinh, khöng phi ding chai di vé he in 8b ahi,
‘bis mo gim t) 1 mie ti ey.
Stam 6 thé chin king id, the in hodn ho 4-6 thing du
Sita me re üb khöng di ón kim.
= Sn me Khóng bi di mg hose it dung nap sia
= Nöu cho té än nhän to nén düng hi cc, Khóng nén düng chai va
8.2. Cai thign tap quän cho tré in bô sung
- Chon bé sung sau 4-6 thing néu me dü sta,
Thé än dÓ sung dy dü chft dinh dung, dam, carbohydrat.
= Ché bién, bdo quán thie An, ngudn muse.
£3. Sir dung ngudn mud sach cho vg sinh vá in wing
£84, Rita tay sgch bing xA phöng sau Ih di go, thay
‘hen, cho rd än, chám sóc (rd
85. Sir dyng hó xi hop vé sinh vá if an foam phän tré nhö bj tu chäy
8.6. Ubng vacein phöng tiéu chäy do Rotavirus: Rotavirus có inh láy mhiém cao vá
‘kh phông rénh bing cá bién php vé sin thing thuémg, trong thhp kp ia qua vaccin
gi Rotavirus dá dupe ché 10 va thir nghigm dh cóng & nhidu chu Iye va che nude
irn thé gis. Sin xadtvaccin gra Rotavirus da tn co 58 ha Hn nhiém ty nin dem
1 100% kh ng bio vé dB vi béni mü dvi ning dy ra sau ny.
Vaccin ng Rotavias wi 2 id vông, Hu 1 wing ie 4 twin ud, lid 2 ubng
nude 6 thing ti, gp tn 6 hé hod itch ching ng 10 tuo - 24 twin. tdi do
610 midn dh tude gia dog nguy co co nhät à 3-17 thing tub.
cho er true hi Him
TALLIÈU THAM KHAO
1. Nguyén Gia Khinh (2009), Bai giáng Nhi khoa, Nha ut bin Y hoc, Ha Noi
2. Ronald E. Kleiman, Olivier - Jean Goulet, Giorgina Meieli - Vergani et al.
(2018), Walker pedinrie gastrointestinal disease.
3. Robert M. Kliegman, Bonita F. Stanton, Joseph W. St Geme Ill et al. (2011),
Nelson Textbook of polis 20
4, Whyte LA, etal. 2015), Guidelines for the management of acute gastroenteritis
in children in Europe. Arch Dis Child Eduo Pract Ed
179
180
A, et al. (2014), European Society for Pediarie Gastroenterology,
Hepatology, and Nutritio/European Society for Pediatric Infectious Diseases
evidence-based guidelines forthe management of acute gastroenteritis in children
in Europe: update 2014. J Pediatr Gastroenterol Nut.
Gordon M, Akobeng A. (2016), Racecadotril for acute diarrhoea in children:
systematic review and meta-analyses, Archives of disease in childhood,
101(8)234-40.
‘Akash M et at (2012).
Infants. Pediatrics, 2980.
Feizizadeh, PharmD, Amin SalehiAbargouei, and Vajihe Akbari, PharmD,
(2014), Efficacy and Safety of Saccharomyces boulardi for Acute Diarrhea ,
Pediatrics Volume 134, Number 1
‘Supplements Reduce Diarrhea Morbidity ia Young
A, et al. (2014), European Society for Pediarie Gastroenterology,
Hepatology, and Nutritio/European Society for Pediatric Infectious Diseases
evidence-based guidelines forthe management of acute gastroenteritis in children
in Europe: update 2014. J Pediatr Gastroenterol Nut.
Gordon M, Akobeng A. (2016), Racecadotril for acute diarrhoea in children:
systematic review and meta-analyses, Archives of disease in childhood,
101(8)234-40.
‘Akash M et at (2012).
Infants. Pediatrics, 2980.
Feizizadeh, PharmD, Amin SalehiAbargouei, and Vajihe Akbari, PharmD,
(2014), Efficacy and Safety of Saccharomyces boulardi for Acute Diarrhea ,
Pediatrics Volume 134, Number 1
‘Supplements Reduce Diarrhea Morbidity ia Young
TIEU CHAY KÉO DÀI Ö TRE EM
MUC THRU HQC TAP
1 Trinh by due dink nghia des tie chöy tu ch Kéo dä.
Trinh by dupe nguyen hin vi ce 18 hun ri gy ió cy Ko dt
Trini by sin 1 hoe ben id chy ko dá
Trinh by cc ru ching lam sing, cin lim sängbfn ie chy Kéo di
Trinh by ge dd tr béni tu ch Kod
Trinh by dure các bién phäp phöng bfnk tu chy Ko di.
‘iu cháy lá bénh có 3 16 más vá tir vong cao dímg häng thir ai sau ni tring
<img ho hip cáp tinh & té em. Theo thing ké ea TS che Y LÉ thé gi6i (WHO), hin
swim trén thé gión có Khodng 2,54) lugt tr du Studi mác tu chäy vá 1,5 trig té ch
bah nly ong d6 80% nay a6 re dui 2 ui. Teiche né dang ph in, tn sult
mic tiéu chiy trung binh & tré dudi 5 tdi 1 3-4 dgünäm Phan Ion bénh nhi mie teu
chiy cáp duöi 14 ngáy vá có thé did tj higu qua bing ché do dinh duöng hop 1, bö
sung kém vá bi nude, dign gid. Tuy nhién, Khodng 3-20% nhüng dt u cháy cp &
(re dui Studi tr thin gu cháy kéo dai gly anh hröng dén tinh tang dinh ding cha
a8, gia ting chi phi didw tr vá anh huóng dén site khde cóng dông.
1. BINH NGHIA
= Ti chay la di ngodi phn löng hoj tbe nude trén 3 lin/ngy.
Dot tión chy Ia thd gian dupe xáe dah tr ngáy du tin bi cháy 101 ashy
‘ma sau d6 2 ngáy phan tré di binh thuóng. Néu sau 2 ngiy tré bj tiéu cháy tró lei, thoi
gian nay dugc tinh váo dot tiéu cháy mi.
= Ti cay ko dû à mot dt ió chy kod hp in vo di >14 mel
‘Cin phn bit ign chy ko di v6 iu chdy man tah vai cg kém Máp hu.
Khi 46 te bj iu chäy kim theo cácrói loan hp thu, bi loan iu héa kéo dai hing
thing do mhiéu nguyén nhän bám sinh nu thión các men disaccharid tién phat, xo nang
‘uy hoge más phai nh Celiac, bénh Spru nhif 61.
2. NGUYEN NHAN VA CAC YEU TO THUAN LQI GAY TIEU CHAY KEO DAL
21. Nguyen nhän
Céc vi sinh vat xác dinh duge tir bénh nhán tiéu chäy kéo dai có thé chia thánh hai
him: ee vi sinh vt ep tog dro &b£nh nh tu chi cp va ee vi sin vt
6 gpa ben dn cay ké di cao hom hi so vi bé ni chy hp
181
MUC THRU HQC TAP
1 Trinh by due dink nghia des tie chöy tu ch Kéo dä.
Trinh by dupe nguyen hin vi ce 18 hun ri gy ió cy Ko dt
Trini by sin 1 hoe ben id chy ko dá
Trinh by cc ru ching lam sing, cin lim sängbfn ie chy Kéo di
Trinh by ge dd tr béni tu ch Kod
Trinh by dure các bién phäp phöng bfnk tu chy Ko di.
‘iu cháy lá bénh có 3 16 más vá tir vong cao dímg häng thir ai sau ni tring
<img ho hip cáp tinh & té em. Theo thing ké ea TS che Y LÉ thé gi6i (WHO), hin
swim trén thé gión có Khodng 2,54) lugt tr du Studi mác tu chäy vá 1,5 trig té ch
bah nly ong d6 80% nay a6 re dui 2 ui. Teiche né dang ph in, tn sult
mic tiéu chiy trung binh & tré dudi 5 tdi 1 3-4 dgünäm Phan Ion bénh nhi mie teu
chiy cáp duöi 14 ngáy vá có thé did tj higu qua bing ché do dinh duöng hop 1, bö
sung kém vá bi nude, dign gid. Tuy nhién, Khodng 3-20% nhüng dt u cháy cp &
(re dui Studi tr thin gu cháy kéo dai gly anh hröng dén tinh tang dinh ding cha
a8, gia ting chi phi didw tr vá anh huóng dén site khde cóng dông.
1. BINH NGHIA
= Ti chay la di ngodi phn löng hoj tbe nude trén 3 lin/ngy.
Dot tión chy Ia thd gian dupe xáe dah tr ngáy du tin bi cháy 101 ashy
‘ma sau d6 2 ngáy phan tré di binh thuóng. Néu sau 2 ngiy tré bj tiéu cháy tró lei, thoi
gian nay dugc tinh váo dot tiéu cháy mi.
= Ti cay ko dû à mot dt ió chy kod hp in vo di >14 mel
‘Cin phn bit ign chy ko di v6 iu chdy man tah vai cg kém Máp hu.
Khi 46 te bj iu chäy kim theo cácrói loan hp thu, bi loan iu héa kéo dai hing
thing do mhiéu nguyén nhän bám sinh nu thión các men disaccharid tién phat, xo nang
‘uy hoge más phai nh Celiac, bénh Spru nhif 61.
2. NGUYEN NHAN VA CAC YEU TO THUAN LQI GAY TIEU CHAY KEO DAL
21. Nguyen nhän
Céc vi sinh vat xác dinh duge tir bénh nhán tiéu chäy kéo dai có thé chia thánh hai
him: ee vi sinh vt ep tog dro &b£nh nh tu chi cp va ee vi sin vt
6 gpa ben dn cay ké di cao hom hi so vi bé ni chy hp
181
ZU. Nhém nguyen nhin gi 85 18 eg dong iu hy cp vi ch Ré di
Cie tie nhän gáy téu chiy xim nhfp nh Salmonella Khóng gay throne hin,
Shigella, E col sinh 9616 ußt (ETEC), Campylobacter, Giardia lamblia
2.12. Nhim mguyén nhán ip 0118 ti 0 teu chäy Ké dt
= Ecol gay béah dung ugt EPEC)
= Eccoli bm din (EAEC)
= Ecol im np (EIEC)
Cie vi Kinin, coli näy KÉ tinh tig chu, thigh mbm din ten ming
shy vá xim ap nigm mgc rußt aon lim tón hung ctf bo há thu ira.
- Crypsporidium khöng chi gây tón thuong té báo má cón bám dinh váo các vi
"ng mao lim gid diga ch hp tha & b& mgt nie mge rußt din dén ha trang kem
hp hu mfg hon tro các bénh nhän tin chy ko di. DAy 1 loi sinh ting 66 vo
thing hay tong té chiy ko did té suy dinh dung nfog vá nhing bénh nh suy
sim min dich mie phäi (AIDS).
213 Virus
— Rotavirus lá tic nhân gäy tiéu cháy cáp vá tiêu chäy kéo dai
= Virus Không chi gy tng ut it nude va difn git Ling rugt má cón gy tôn
wong các vi nhung mao din dén bién tugng giám häp thu,
2.14 Ki sinh tring
= Giardia lamblia
KY sinh tring Khóng chi gáy tn thong các 1 bdo nië mac rudt má cón bn
vio efe nhung mao, giám dién tic hip thu & bé mit im mac rude din din ese bibu
ig kém hp thu
22. Cie yéu tó thudn Ii gäy iu chäy ko dai
22.1. Tinh trgng dink dicong
= Thidu byt möt só yéu 6 vi Iugng nh kEm, st, acid fol va vitamin hay say
inh ding dupe cho la ya thu Ii gäy tia chy ko di
- Tinh trang suy dinh dung ning lim cho lop chit nhiy, glucoprotein & niém
Inge rußt non móng hon, ánh huóng sy toin ven cüng nh tbe 43 di moi cia các 1 bo
Hfp thu nig me ft din dn gia ing nguy co bj iu chiy kéo dá
— Khitré bj sy din duöng ndng 6 globulin min ich tong huydt thant có thé
‘inh tng alum có hign tung gidm sin xultcéc Kháng thé de higu df bit I IgA
viét (IgAs), Day la globulin ham gia mién dich try tiép vá tai chó & niém mac ruft, IgA
182
Cie tie nhän gáy téu chiy xim nhfp nh Salmonella Khóng gay throne hin,
Shigella, E col sinh 9616 ußt (ETEC), Campylobacter, Giardia lamblia
2.12. Nhim mguyén nhán ip 0118 ti 0 teu chäy Ké dt
= Ecol gay béah dung ugt EPEC)
= Eccoli bm din (EAEC)
= Ecol im np (EIEC)
Cie vi Kinin, coli näy KÉ tinh tig chu, thigh mbm din ten ming
shy vá xim ap nigm mgc rußt aon lim tón hung ctf bo há thu ira.
- Crypsporidium khöng chi gây tón thuong té báo má cón bám dinh váo các vi
"ng mao lim gid diga ch hp tha & b& mgt nie mge rußt din dén ha trang kem
hp hu mfg hon tro các bénh nhän tin chy ko di. DAy 1 loi sinh ting 66 vo
thing hay tong té chiy ko did té suy dinh dung nfog vá nhing bénh nh suy
sim min dich mie phäi (AIDS).
213 Virus
— Rotavirus lá tic nhân gäy tiéu cháy cáp vá tiêu chäy kéo dai
= Virus Không chi gy tng ut it nude va difn git Ling rugt má cón gy tôn
wong các vi nhung mao din dén bién tugng giám häp thu,
2.14 Ki sinh tring
= Giardia lamblia
KY sinh tring Khóng chi gáy tn thong các 1 bdo nië mac rudt má cón bn
vio efe nhung mao, giám dién tic hip thu & bé mit im mac rude din din ese bibu
ig kém hp thu
22. Cie yéu tó thudn Ii gäy iu chäy ko dai
22.1. Tinh trgng dink dicong
= Thidu byt möt só yéu 6 vi Iugng nh kEm, st, acid fol va vitamin hay say
inh ding dupe cho la ya thu Ii gäy tia chy ko di
- Tinh trang suy dinh dung ning lim cho lop chit nhiy, glucoprotein & niém
Inge rußt non móng hon, ánh huóng sy toin ven cüng nh tbe 43 di moi cia các 1 bo
Hfp thu nig me ft din dn gia ing nguy co bj iu chiy kéo dá
— Khitré bj sy din duöng ndng 6 globulin min ich tong huydt thant có thé
‘inh tng alum có hign tung gidm sin xultcéc Kháng thé de higu df bit I IgA
viét (IgAs), Day la globulin ham gia mién dich try tiép vá tai chó & niém mac ruft, IgA
182
dit cing gidm ing dE gAy tigu chiy Ko ii ning. Ngodi ra, ce phn ing midn dich
aqua rung gin t bo, gm Khd näng dit Khun cia bach edu bat va pte hop 16 thé
(ngoai ri C4) dèu giäm xudng ró rét 6 re suy dinh duöng.
222. Ché dp dink dung cia 8
= Tre king dupe bi sia me diy du je bit trong 6 thing du dbi. Nguy co mite
fi chy kéo dai tng ln tr nui bing sa döng vt hoc sa cóng thie so vi nhöm
A duge muôi bing sta mg. Nhiém kin qua sta, An sta dng vat dng vi rd quan
trong 30-40% dt iu chy kéo di
= Tép quán nui dung rudo Ki bj bn: Khdng cho tr bi mg hong xuyén,
cho tr in bing binh khöng hop vés, si dung thye phim khöng dim bio sach vá an
toi, nhimg chát chéenzym tiga hóo, hay tp quí cho An bb sung khöng hop 1.
= Dinh ding khöng hop 1 ki rd mie iu chiy:ché d An king Khem, khöng
¿cc et inh dng va ning hung khi té bi tu chäy cp, ca sa sóm.
2.23, Tui
“Tin suit mác ph tu cháy kéo di cao ab &nhém tr 6-24 thing ti, té dub
snot tdi chi só mi mie ciém 1) 1 cao ht. Nguy co dot ti chäy cá id thin itu
chy kéo di giám din theo tui
2.24. Suy gi min dich
‘Tinh trang mién dich suy giäm & tré sau mác söi, nhiém céc virus khác hof bi
say gi min dich mie phi 6 nguy eo mie tig chy ko di ao ho bla img,
2 - 4 län. Duói kinh hién vi dién tt, tré tién chäy kéo dai có tinh trang giäm só lugng,
Kich thude ede vi nhung mao va có biéu hién tón thuong niém mac näng hom so vöi tré
teu chay cép.
22:5, Tièn sit mie ede bin 15 nhiém tring tre dé
= Whim tring ti rut: du chy Ko di có Ind xáy ra sax mgt nhidm tring cp
tinh ngoai rudt hoëc do nhiém khuán tai rugt. Tinh trang näy déc biét näng nd hon à câc
ah ña 6 nhigm phói gp nid Toi vi Khun hoj cn trang ión cháy ti in.
= Nhigin tring ngoti apt: Nhüng dot him tring tá din hay sau si (wong
‘ong 1-2 thing) a di kin dé Ko i th gan tu ch on nd Kh
2.26, Siedyng thue Hhông hop trong gi dogn tiéu chay
Sir dung tuée em iu chäy va King sith Không thich hop có th gáy nen tn
trang ting sinh vi khuin 6 phn tén ca rußt non, ng sx dé king khing sinh cin ic
vi Khan din dé 1b Ion hip thu, rô loan nbing ch ning khie ca niém mg dod
lim tiêu chay kéo dai.
183
aqua rung gin t bo, gm Khd näng dit Khun cia bach edu bat va pte hop 16 thé
(ngoai ri C4) dèu giäm xudng ró rét 6 re suy dinh duöng.
222. Ché dp dink dung cia 8
= Tre king dupe bi sia me diy du je bit trong 6 thing du dbi. Nguy co mite
fi chy kéo dai tng ln tr nui bing sa döng vt hoc sa cóng thie so vi nhöm
A duge muôi bing sta mg. Nhiém kin qua sta, An sta dng vat dng vi rd quan
trong 30-40% dt iu chy kéo di
= Tép quán nui dung rudo Ki bj bn: Khdng cho tr bi mg hong xuyén,
cho tr in bing binh khöng hop vés, si dung thye phim khöng dim bio sach vá an
toi, nhimg chát chéenzym tiga hóo, hay tp quí cho An bb sung khöng hop 1.
= Dinh ding khöng hop 1 ki rd mie iu chiy:ché d An king Khem, khöng
¿cc et inh dng va ning hung khi té bi tu chäy cp, ca sa sóm.
2.23, Tui
“Tin suit mác ph tu cháy kéo di cao ab &nhém tr 6-24 thing ti, té dub
snot tdi chi só mi mie ciém 1) 1 cao ht. Nguy co dot ti chäy cá id thin itu
chy kéo di giám din theo tui
2.24. Suy gi min dich
‘Tinh trang mién dich suy giäm & tré sau mác söi, nhiém céc virus khác hof bi
say gi min dich mie phi 6 nguy eo mie tig chy ko di ao ho bla img,
2 - 4 län. Duói kinh hién vi dién tt, tré tién chäy kéo dai có tinh trang giäm só lugng,
Kich thude ede vi nhung mao va có biéu hién tón thuong niém mac näng hom so vöi tré
teu chay cép.
22:5, Tièn sit mie ede bin 15 nhiém tring tre dé
= Whim tring ti rut: du chy Ko di có Ind xáy ra sax mgt nhidm tring cp
tinh ngoai rudt hoëc do nhiém khuán tai rugt. Tinh trang näy déc biét näng nd hon à câc
ah ña 6 nhigm phói gp nid Toi vi Khun hoj cn trang ión cháy ti in.
= Nhigin tring ngoti apt: Nhüng dot him tring tá din hay sau si (wong
‘ong 1-2 thing) a di kin dé Ko i th gan tu ch on nd Kh
2.26, Siedyng thue Hhông hop trong gi dogn tiéu chay
Sir dung tuée em iu chäy va King sith Không thich hop có th gáy nen tn
trang ting sinh vi khuin 6 phn tén ca rußt non, ng sx dé king khing sinh cin ic
vi Khan din dé 1b Ion hip thu, rô loan nbing ch ning khie ca niém mg dod
lim tiêu chay kéo dai.
183
3. CO CHE BENH SINH CUA TIÉU CHAY KÉO DAI
‘Tigu cháy kéo dai la hu qua cúa qué trinh tón thurong niém mac ruÿttiép tye do
fe tác nhän gáy bénh tie dóng va sy hdi phuc chim cda niém mac rußt.
3.1. Niöm mac ruft tip tye bj tón thuong
~ Cie mim bg xäm lán vio nit mac hay bäm dinh ln 8 mt té bo bidu mô
rut có thé 1 nguyén nhán tre ió lam tón thuong tip te thin ugt
Ché 49 An hong hop 13: Ché 49 in có nhidu duimg abumg lung protein va
din giäi (häp.
= Sy thay di chuydn da mubi mât rong Kong rude: Cm háp dh mudi más à
ug non có thé lim ting mgt gg mudi mit xuöng di tng, din Gén tng y it dich
tir hóng tring, höi tring va dj bigt 14 & dai trang. Ting chenodeoxycholic acid hay
deoxycholic acid lim ting tiét née va dién gidi qua co ché ting AMP ving din dén
ign ng gia ting tah thim va gy tón thong té bao im mae ru
= Cle vi khudn ting sinh 6 rat non 06 thé phn hiy mudi mt gay néa tin trang
kim hp thu chit béo, lam iu cuy mi va iu chy kéo dai
32. Sw hd phye cia niém mac rußt bi gin dogn
Su hdi phuc nigm mge rußt non bj tán hong trong tiéu chäy cáp hay ti chiy
Kéo dai phy thude vio sy téc dóng lin mau ca 3 yéu 16 46 la mie 49 trim trong cia
ón thong, khä näng logi bö tie nhän gay bgoh vá kh ning pháttrién cia lp 1 bio
bién m0 rußt dé thay thé ning 1 bdo 68 bi tn hong,
Ki tr bj tigu chdy cp, tu chäy kéo dAi hay suy dink dung sw háp thu chit
inh duöng, mude va ign gi gm hon gay ah hung din sy hi phye ci 1 bo niem
mac rußt din dén thöi gian mic tiéu cháy kéo dai hon. Tinh trang suy dinh duöng, dic
ie a suy dinh duëng nfng có sy tón thong trim trong ca edu tric 1 bio rußt non
sty gm dig ich hp th, gidm sy ba it men iu hôa din dén Ko dai doi gian mic
{iu chiy. Tre sy dinh duöng näng có tinh rang gid té fe ich teu hoa nur dich da
day, dich tay, dich rut va dich mt. Két qu tt mót s6 nghién cón cho tháy him lugmg,
men dich ty gidm xubng va thinh phin các men uy güäm Không döng den,
chymotrypsin glám hiéu nhát,typsin giim it hon cón amplas vá lipase gim 6 mie
49 ung bin, wong ki lugng nude vá bicarbonate i bj nh hung, Sr giám cf vé só
Iugng vá chit iugng cée men ti hod nay lam gia ting tinh trang kém hip thu va nguy
cco mbiém khuán duöng rußt. Nhümg tón thuong niém mac ruót & tré suy dinh duöng din
Gén kém hip thy ce chit din cröng, thu hy ehe men disacharidas, de bigt men
lactase. Nhimg tén thuong tip tue cia té bo niém mae ruÿt do các nguyén nhän nhiém
Xhuán gáy tinh rang kém hip thu ede chit, in hung dén tin thm niém mgc lim gia
ng nguy co tén thong ruft do cáo protein ngog lai, Tôn thuong lan ring ia bé mit
nigm mae rude lim giäm lugng té bio ting thinh & niém mae rude py ti chäy kéo
di hon
184
‘Tigu cháy kéo dai la hu qua cúa qué trinh tón thurong niém mac ruÿttiép tye do
fe tác nhän gáy bénh tie dóng va sy hdi phuc chim cda niém mac rußt.
3.1. Niöm mac ruft tip tye bj tón thuong
~ Cie mim bg xäm lán vio nit mac hay bäm dinh ln 8 mt té bo bidu mô
rut có thé 1 nguyén nhán tre ió lam tón thuong tip te thin ugt
Ché 49 An hong hop 13: Ché 49 in có nhidu duimg abumg lung protein va
din giäi (häp.
= Sy thay di chuydn da mubi mât rong Kong rude: Cm háp dh mudi más à
ug non có thé lim ting mgt gg mudi mit xuöng di tng, din Gén tng y it dich
tir hóng tring, höi tring va dj bigt 14 & dai trang. Ting chenodeoxycholic acid hay
deoxycholic acid lim ting tiét née va dién gidi qua co ché ting AMP ving din dén
ign ng gia ting tah thim va gy tón thong té bao im mae ru
= Cle vi khudn ting sinh 6 rat non 06 thé phn hiy mudi mt gay néa tin trang
kim hp thu chit béo, lam iu cuy mi va iu chy kéo dai
32. Sw hd phye cia niém mac rußt bi gin dogn
Su hdi phuc nigm mge rußt non bj tán hong trong tiéu chäy cáp hay ti chiy
Kéo dai phy thude vio sy téc dóng lin mau ca 3 yéu 16 46 la mie 49 trim trong cia
ón thong, khä näng logi bö tie nhän gay bgoh vá kh ning pháttrién cia lp 1 bio
bién m0 rußt dé thay thé ning 1 bdo 68 bi tn hong,
Ki tr bj tigu chdy cp, tu chäy kéo dAi hay suy dink dung sw háp thu chit
inh duöng, mude va ign gi gm hon gay ah hung din sy hi phye ci 1 bo niem
mac rußt din dén thöi gian mic tiéu cháy kéo dai hon. Tinh trang suy dinh duöng, dic
ie a suy dinh duëng nfng có sy tón thong trim trong ca edu tric 1 bio rußt non
sty gm dig ich hp th, gidm sy ba it men iu hôa din dén Ko dai doi gian mic
{iu chiy. Tre sy dinh duöng näng có tinh rang gid té fe ich teu hoa nur dich da
day, dich tay, dich rut va dich mt. Két qu tt mót s6 nghién cón cho tháy him lugmg,
men dich ty gidm xubng va thinh phin các men uy güäm Không döng den,
chymotrypsin glám hiéu nhát,typsin giim it hon cón amplas vá lipase gim 6 mie
49 ung bin, wong ki lugng nude vá bicarbonate i bj nh hung, Sr giám cf vé só
Iugng vá chit iugng cée men ti hod nay lam gia ting tinh trang kém hip thu va nguy
cco mbiém khuán duöng rußt. Nhümg tón thuong niém mac ruót & tré suy dinh duöng din
Gén kém hip thy ce chit din cröng, thu hy ehe men disacharidas, de bigt men
lactase. Nhimg tén thuong tip tue cia té bo niém mae ruÿt do các nguyén nhän nhiém
Xhuán gáy tinh rang kém hip thu ede chit, in hung dén tin thm niém mgc lim gia
ng nguy co tén thong ruft do cáo protein ngog lai, Tôn thuong lan ring ia bé mit
nigm mae rude lim giäm lugng té bio ting thinh & niém mae rude py ti chäy kéo
di hon
184
33. Hu qua eiiati@u cháy kéo dai
3.3.1. Mt mue vá dign gid
- Tinh trang bu chäy kéo dai din dén ré loan nude va dido git do mât mat
Tugng Na”, Cr, K” vá bicarbonate trong phän gáy hu qua là:
= Mit nude: Ty theo lugng nude mit, da vo dá ió ie du higu mit mudo
dé phn loi thin: höng mit mudo, có mát née, mát nude ning.
— Mit mudi: Ty theo sy omg quan gia Iugng nude vá mudi bj mât má chiara
ba og mät mu:
+ Mit nude ding nung:
+ ang née vá mudi mat twong dong
+ Nông 46 natri binh thurómg (130-150mmol/).
+ Mit nude trong: Thug xáy ra Ki nu mt nid hon ate, uóng mo
cc gi djch vw tong gäy Kéo nu tr dich ngogi bo vio lng rst, nöng 46 Na" dich
‘goat bio tng kéo mude ong 16 bio a gly mat nude tong té bio.
+ Mit née nid hon mt mudi
+ Néng dÿ Ne" miu tng ca (rn 150mmoV/,
+ 96 thio tr huydt than tng (én 295mOsmoU)
+ Tre kich thich, khát nude di dói, co giót xäy ra khi Na” máu ting trén
165mmol
+ Mit nude shuge teng: Ki ubng qu nión mue hof ce dung dich nhuge
Ang gy mit ih got bio vite wong bio,
+ Méta nión hon mt made
+ Na’ miu chip dub 130mmol1.
+ Nang 4 thim cu huyd than gidm dub 275mOsmoV
+ Tibi, db ki co git ching din tsb dog Kb ug tud hod,
Ni oan chuydn hôa: do mât nhigu bicarbonate tong phn. Néu chie näng
thin binh tun, thn ión chinh vib tr, tay nin ki gin kh ugg toda hodn
‘in dén giim chic näng thn lim cho co thé nhanh chóng roi vio tinh trang
shim ton.
+ Bicarbonat trong miu gidm dud 1Ommol
+ PH dong mach gidm du6i 7,1
+ Thó manh vá séu, moi dd.
= Thiéu kali: Do mât ion kali trong phân khi bj tiéu cháy dfe bigt A d tré suy
dinh duöng,
+ Kali trong mâu giäm.
+ Chuöng bung, ligt ruft co näng,logn nip tm.
185
3.3.1. Mt mue vá dign gid
- Tinh trang bu chäy kéo dai din dén ré loan nude va dido git do mât mat
Tugng Na”, Cr, K” vá bicarbonate trong phän gáy hu qua là:
= Mit nude: Ty theo lugng nude mit, da vo dá ió ie du higu mit mudo
dé phn loi thin: höng mit mudo, có mát née, mát nude ning.
— Mit mudi: Ty theo sy omg quan gia Iugng nude vá mudi bj mât má chiara
ba og mät mu:
+ Mit nude ding nung:
+ ang née vá mudi mat twong dong
+ Nông 46 natri binh thurómg (130-150mmol/).
+ Mit nude trong: Thug xáy ra Ki nu mt nid hon ate, uóng mo
cc gi djch vw tong gäy Kéo nu tr dich ngogi bo vio lng rst, nöng 46 Na" dich
‘goat bio tng kéo mude ong 16 bio a gly mat nude tong té bio.
+ Mit née nid hon mt mudi
+ Néng dÿ Ne" miu tng ca (rn 150mmoV/,
+ 96 thio tr huydt than tng (én 295mOsmoU)
+ Tre kich thich, khát nude di dói, co giót xäy ra khi Na” máu ting trén
165mmol
+ Mit nude shuge teng: Ki ubng qu nión mue hof ce dung dich nhuge
Ang gy mit ih got bio vite wong bio,
+ Méta nión hon mt made
+ Na’ miu chip dub 130mmol1.
+ Nang 4 thim cu huyd than gidm dub 275mOsmoV
+ Tibi, db ki co git ching din tsb dog Kb ug tud hod,
Ni oan chuydn hôa: do mât nhigu bicarbonate tong phn. Néu chie näng
thin binh tun, thn ión chinh vib tr, tay nin ki gin kh ugg toda hodn
‘in dén giim chic näng thn lim cho co thé nhanh chóng roi vio tinh trang
shim ton.
+ Bicarbonat trong miu gidm dud 1Ommol
+ PH dong mach gidm du6i 7,1
+ Thó manh vá séu, moi dd.
= Thiéu kali: Do mât ion kali trong phân khi bj tiéu cháy dfe bigt A d tré suy
dinh duöng,
+ Kali trong mâu giäm.
+ Chuöng bung, ligt ruft co näng,logn nip tm.
185
3.3.2 Kim hp thu carbohydrate
~ Bát dung nap hay kém háp thu carbohydrate xäy ra thuóng xuyén trong vá ngay
sau tu chiy, nhit té em. Day lA hin tng hong qua do thigudisacchardase tht
‘phat ki tn throng didn ban ch eat bo bi mo rug bi mig ring, vim, mim
Age, di ing va mgt sb yéu 1 ea he.
= Mi 46 hibu disaschridase thi ph có En quan tye tin dén mie 49 1008,
a tri trong ca dign bn thuong nigm mee nut.
+ Lactase 48 b thi yt nh vi cg lá enzym hdi phys chm nit.
+ Thug sip lib sucease somallas va tgp thiéu malas,
+ Thöi gian thién disacharidaso thay Gt tr 3 ngáy dén 9 tuln ty theo ting
nehien eu vá nguyén nhän gay tón thug im mge rat khäc nha
= Khi sy hip thu dung bj ré loan, carbohydrate khong dupe häp thu sE bj én
sen bói nhimg vi khudn d rut Ihn im ph te nhô vá acid hia co lim tng dp ie
dh thi tong löngrußt din dn ting wut it mudo va din gi vo trong long ut.
‘Trigu chimg cia kém hip thu carbohydrate & tré em rät da dang góm có tión
cindy phän mue, nón td, mät muse, bung chuóng, dau qufn bung vá chim phit wién
ut in sau ki in cc thie än 06 chia carbohydrate die biét A dung lactose.
3.33. Km ip th protein
KA qua tr ce nghién cit cho tháy sing hogt sinh ea peptidase ca 1É bio diem
"an chi rudt bi gm 6 ut bj iu chäy cp hay tu cháy Ko da, dc big 1.6 nag tré
uy di dung gy hu qu 1 kém häprtm protein. -
3.3.4. Kém há hu lip
Khi ré mic ti chiy, de bit tiga chäy ké i lug ipase tong dich xu bi
sim sit. Thém vio d6 sy ri loan chuyén had mudi mót cáng lim gia ting tab trang
km hp thu pi.
Ki bi gim hp thu cde hit dm, pi, dung lai thm tinh trang tr ché An,
ché a in King khem vá inh trang st, nm ring gy ting chuyén hoa lim tré an
ching suy dinh dudng vá ting nguy co iu chiy cp thin tu chäy kéo i
4. TRIEU CHUNG LAM SANG
4.1. Dinh gi Ae diém cia teu chäy
= Thöi gian dot tgu chay kéo di rón 14 ngay, só lin iu chy tong ngáy Khi
idm, Whiting. Tre có thé có ti st mie nhidu dot teu chäy cáp tude 46 hoc tea
hay kéo di
= Phin lng mida mues tgu chäy nul tit ho tu chy thé thu,
= Phin có nik mudo Jöng hoe ki de Kh lng, ¡ón ón, mi chue og kin,
miu ving hoj xan, có bot, ny ki Khöng dung np chit ring, carbohydrat hoj md.
186
~ Bát dung nap hay kém háp thu carbohydrate xäy ra thuóng xuyén trong vá ngay
sau tu chiy, nhit té em. Day lA hin tng hong qua do thigudisacchardase tht
‘phat ki tn throng didn ban ch eat bo bi mo rug bi mig ring, vim, mim
Age, di ing va mgt sb yéu 1 ea he.
= Mi 46 hibu disaschridase thi ph có En quan tye tin dén mie 49 1008,
a tri trong ca dign bn thuong nigm mee nut.
+ Lactase 48 b thi yt nh vi cg lá enzym hdi phys chm nit.
+ Thug sip lib sucease somallas va tgp thiéu malas,
+ Thöi gian thién disacharidaso thay Gt tr 3 ngáy dén 9 tuln ty theo ting
nehien eu vá nguyén nhän gay tón thug im mge rat khäc nha
= Khi sy hip thu dung bj ré loan, carbohydrate khong dupe häp thu sE bj én
sen bói nhimg vi khudn d rut Ihn im ph te nhô vá acid hia co lim tng dp ie
dh thi tong löngrußt din dn ting wut it mudo va din gi vo trong long ut.
‘Trigu chimg cia kém hip thu carbohydrate & tré em rät da dang góm có tión
cindy phän mue, nón td, mät muse, bung chuóng, dau qufn bung vá chim phit wién
ut in sau ki in cc thie än 06 chia carbohydrate die biét A dung lactose.
3.33. Km ip th protein
KA qua tr ce nghién cit cho tháy sing hogt sinh ea peptidase ca 1É bio diem
"an chi rudt bi gm 6 ut bj iu chäy cp hay tu cháy Ko da, dc big 1.6 nag tré
uy di dung gy hu qu 1 kém häprtm protein. -
3.3.4. Kém há hu lip
Khi ré mic ti chiy, de bit tiga chäy ké i lug ipase tong dich xu bi
sim sit. Thém vio d6 sy ri loan chuyén had mudi mót cáng lim gia ting tab trang
km hp thu pi.
Ki bi gim hp thu cde hit dm, pi, dung lai thm tinh trang tr ché An,
ché a in King khem vá inh trang st, nm ring gy ting chuyén hoa lim tré an
ching suy dinh dudng vá ting nguy co iu chiy cp thin tu chäy kéo i
4. TRIEU CHUNG LAM SANG
4.1. Dinh gi Ae diém cia teu chäy
= Thöi gian dot tgu chay kéo di rón 14 ngay, só lin iu chy tong ngáy Khi
idm, Whiting. Tre có thé có ti st mie nhidu dot teu chäy cáp tude 46 hoc tea
hay kéo di
= Phin lng mida mues tgu chäy nul tit ho tu chy thé thu,
= Phin có nik mudo Jöng hoe ki de Kh lng, ¡ón ón, mi chue og kin,
miu ving hoj xan, có bot, ny ki Khöng dung np chit ring, carbohydrat hoj md.
186
= Phan có ab nhäy höng có mau, ia pharm hi ti ch xm np, c Hin
‘quan t6i vi Khuán, ly, Campylobacter, Entamoeba histolytica vá Giardia.
= Te bién in, kh tgu hope wu ign teu chäy i Ri An
42. Dinh gi Gah trang mt nude vA ri ogn digo gat
‘Dinh gid tinh trang mat nude cin duge dit ra truóc tién & möt bénh nl
cháy kéo a
‘Bing 815. Phan loi Inh wang mét nu ca tr 1 tud -2 ng tbl bi tu chäy
theo chug tinh ting ghép chám sé tó ben (MC)
bi dien
Ob ita nt ce oh Ga | od
Fa cc eu
DRE Mt nuée náng Phác dd C
hang
_Nép véo da mât rit cham
Fol von fe dig sar
vasa en tien k
vaa A |micods
N ta dein
Ke ee cu his nme eng atte | Pra
‘Bing 8.16, Phin loo tinh rang mát mude cia tr 2 háng - 5 tbl du chy
‘thao chrong tinh ng ghép chm s6c bönh (MCI)
‘Binh gid nh ang
mit use un
Du higu mat nude
wong ce de nv au
etna team o
lg Ian miese
[non ing ve euro von
nwo dant om
Fat ong os ao ig
[ara sonne
ang css [ruca
oie no to
[orten =
Fo co a is pan neh lt de al Kn [PR
dor
~ Ch id in tim sg gi $ rangi on din gl
+ Tre kich thich, khät nude dit doi, hay li bi, co giât xáy ting hof giám Na" mäu.
+ Chuéng bung, Hit rut co näng, logn ahi t
187
‘quan t6i vi Khuán, ly, Campylobacter, Entamoeba histolytica vá Giardia.
= Te bién in, kh tgu hope wu ign teu chäy i Ri An
42. Dinh gi Gah trang mt nude vA ri ogn digo gat
‘Dinh gid tinh trang mat nude cin duge dit ra truóc tién & möt bénh nl
cháy kéo a
‘Bing 815. Phan loi Inh wang mét nu ca tr 1 tud -2 ng tbl bi tu chäy
theo chug tinh ting ghép chám sé tó ben (MC)
bi dien
Ob ita nt ce oh Ga | od
Fa cc eu
DRE Mt nuée náng Phác dd C
hang
_Nép véo da mât rit cham
Fol von fe dig sar
vasa en tien k
vaa A |micods
N ta dein
Ke ee cu his nme eng atte | Pra
‘Bing 8.16, Phin loo tinh rang mát mude cia tr 2 háng - 5 tbl du chy
‘thao chrong tinh ng ghép chm s6c bönh (MCI)
‘Binh gid nh ang
mit use un
Du higu mat nude
wong ce de nv au
etna team o
lg Ian miese
[non ing ve euro von
nwo dant om
Fat ong os ao ig
[ara sonne
ang css [ruca
oie no to
[orten =
Fo co a is pan neh lt de al Kn [PR
dor
~ Ch id in tim sg gi $ rangi on din gl
+ Tre kich thich, khät nude dit doi, hay li bi, co giât xáy ting hof giám Na" mäu.
+ Chuéng bung, Hit rut co näng, logn ahi t
187
- Cie
higo eda róilogn thing bing kidm - toan: MO khO dd, thé nhan su,
rói loan nhip thé.
43. Din gi nh trang suy dink dung, thu vitamin va yéu (6 vi lung
= Tinh trang dinh duöng: Cán te 8d gi tinh trang suy din duöng, té có
thé bj suy dink duöng ú các mie khäc nau, Cán lu y Khi in gi iu chy kéo dai
(rin ning bah nn suy dn dung ning thé Kwashiokor, Marasmus hay phöi hop,
~ Thu vitamin: Diu hit thu vtanin tan trong du (A, D,K, E) ahr kd mit
ci une, ut huyét vi cde vitamin nhöm B.
= Thidu ede yéu 6 vi lung, mubi Khong: Km, seen, calc, phospho st... gly
vim loétmigng,vigm da bong, ming sie 16.
44, Din gi Gh trang nin Kun
Tre ob thé st ida me 49, tah et con st nur st com hay st co In
tye, st ea dao dóng, st có chu kj, sé agin ny hay dû ngèy, st ai ding.
Cie bién hignnhiém tring ton thin nhw Bi bi, m6i kh, tuoi bin, gi ehing
dép img vit he tag,
~ Cle trigu ching cia gi chi ly (dau quin, mt 0).
Ni Khun ngodi rug: Tre bj eu chiy kéo dai ring mic ee bah nhigm
tring phi hop nh vièm tai, viém VA man tinh hofc nhiém tring náog shu nhiém
ring ding tit niu, nhigm ting huyét, la, him HIV.
5. CAN LAM SANG
~ Cöng thie miu: Pénh gi mir 9 thigu mäu, tinh trang mb khudn a tr.
CRP, procaletoni tng khi tr có cá bil
= Soiph
+ Tim hing cfu, bach chu da nba tung tinh trong pn trong ce tung hop
si chiy nim hip do ly, Salmonella, Campylobacter.
+ Tim E histolitica, kön va k§ sinh tring Giardia.
= Chy phan tim khäng sinh 48,
(Cf dir phi tim hat md, soi o, tinh bot trong phan.
= Do pH phän: khi pH<S,5 chimg 16 có tinh trang kém háp thu ducing do bigt
lactose
= Tay theo chin don tim sing cn im thém ee xét nghigm chán doán th
trang ré logn nude dign gti, mido tring phöi hop mhur dién git dB, tng phn ti
a tb, chyp tim phi, cly miu, cáy mudo u, HIV...
bién nhidm tring.
188
higo eda róilogn thing bing kidm - toan: MO khO dd, thé nhan su,
rói loan nhip thé.
43. Din gi nh trang suy dink dung, thu vitamin va yéu (6 vi lung
= Tinh trang dinh duöng: Cán te 8d gi tinh trang suy din duöng, té có
thé bj suy dink duöng ú các mie khäc nau, Cán lu y Khi in gi iu chy kéo dai
(rin ning bah nn suy dn dung ning thé Kwashiokor, Marasmus hay phöi hop,
~ Thu vitamin: Diu hit thu vtanin tan trong du (A, D,K, E) ahr kd mit
ci une, ut huyét vi cde vitamin nhöm B.
= Thidu ede yéu 6 vi lung, mubi Khong: Km, seen, calc, phospho st... gly
vim loétmigng,vigm da bong, ming sie 16.
44, Din gi Gh trang nin Kun
Tre ob thé st ida me 49, tah et con st nur st com hay st co In
tye, st ea dao dóng, st có chu kj, sé agin ny hay dû ngèy, st ai ding.
Cie bién hignnhiém tring ton thin nhw Bi bi, m6i kh, tuoi bin, gi ehing
dép img vit he tag,
~ Cle trigu ching cia gi chi ly (dau quin, mt 0).
Ni Khun ngodi rug: Tre bj eu chiy kéo dai ring mic ee bah nhigm
tring phi hop nh vièm tai, viém VA man tinh hofc nhiém tring náog shu nhiém
ring ding tit niu, nhigm ting huyét, la, him HIV.
5. CAN LAM SANG
~ Cöng thie miu: Pénh gi mir 9 thigu mäu, tinh trang mb khudn a tr.
CRP, procaletoni tng khi tr có cá bil
= Soiph
+ Tim hing cfu, bach chu da nba tung tinh trong pn trong ce tung hop
si chiy nim hip do ly, Salmonella, Campylobacter.
+ Tim E histolitica, kön va k§ sinh tring Giardia.
= Chy phan tim khäng sinh 48,
(Cf dir phi tim hat md, soi o, tinh bot trong phan.
= Do pH phän: khi pH<S,5 chimg 16 có tinh trang kém háp thu ducing do bigt
lactose
= Tay theo chin don tim sing cn im thém ee xét nghigm chán doán th
trang ré logn nude dign gti, mido tring phöi hop mhur dién git dB, tng phn ti
a tb, chyp tim phi, cly miu, cáy mudo u, HIV...
bién nhidm tring.
188
6. DIEU TRI
6.4. Mye dich di wi
— Mye dich did ta pc hi Ia cn näng va chi ning cia mgt. Nguyen the
Gi ri bu y Kéo ii bo gb:
+ Cung ep 8 dich thich hop dé dy phöng va ido ti mit nu.
+ Dinh dugg hop 1 dé king Lam tié chy ing thé.
+ Bö sung ed og vitamin vá khodng cit, bao góm ci Kem trong subt thd gan
mic iu chy kéo di
+ Chi dinh khäng sinh khi có nhiém tring.
Phin ln bé nin ti cy eo dic tn id tf nb 6s theo di cin
¿bn dé im bio ida tr có hig gua. Tuy nia, möt stb cin dig te ti a vign 16i
Ji bn din, tga chäyi iv ne dang h phye cn nfing. Nhimg té náy bao gm:
+ Tre bj nbiém khudn nfng a viém phéi hojo nhiém Khuán huyét
+ Té có mit nude hofe mât nase ning,
+ Tré nhô du 4 thing tubi.
Tre bi suy dinh duöng näng.
62. i mue v din sii
6.2.1 Bü me din gl cho nk nhän Khang sty dink dng
(em bi Ben tu chay ep)
6.2.2. Bü mude din gii & bfnh nhän suy dinh irông náng D ich héo da
— Did tri mit nude edn thyc hign tai bénh vién. Cin bi nude bing duöng uông,
6 nd mó got qua Öng thong de dy ki (re wing kém. Bü dich bing Auöng Cia mach
‘ho nhôm té näy 6 gay tha mudo vi suy im néu Khóng theo doi st tinh trang mit
re ea tr vi vay ci sr dung Ki ión bc.
— Khong nén sic dung dung dich oresol nöng 49 chuén (dp tye thim shu
311mosmol) he ding dich orsol p Iy thim th thip CASmosmoW) dé bi ich
‘ing un hoge nhö got d dy, vi ung cáp qu id nar va qu it kali má nén sr dung
dung dich bi nue dänh cho té soy dah dng nn (Resoma). Néu khöng có dung dich
revomal, có sir dyng gi oresol ôn 6 hm thi dp (7Smmol nasi) cn:
+ Hes 1 gó resol trong 2 It nude sach (dé to ra 2 hay ii)
+ Them 4Sml Kali dung dich KCI 10% (100g KCUL) vi
+ Them vio va ha tan 50 gam duöng.
Dung dich dä pha duge nay cung cp it nati (57,5mmoL), nh kali 4Ommet)
va them duöng (25/7) rt thich hap cho té suy dinh dung ning bi teu chi.
189
6.4. Mye dich di wi
— Mye dich did ta pc hi Ia cn näng va chi ning cia mgt. Nguyen the
Gi ri bu y Kéo ii bo gb:
+ Cung ep 8 dich thich hop dé dy phöng va ido ti mit nu.
+ Dinh dugg hop 1 dé king Lam tié chy ing thé.
+ Bö sung ed og vitamin vá khodng cit, bao góm ci Kem trong subt thd gan
mic iu chy kéo di
+ Chi dinh khäng sinh khi có nhiém tring.
Phin ln bé nin ti cy eo dic tn id tf nb 6s theo di cin
¿bn dé im bio ida tr có hig gua. Tuy nia, möt stb cin dig te ti a vign 16i
Ji bn din, tga chäyi iv ne dang h phye cn nfing. Nhimg té náy bao gm:
+ Tre bj nbiém khudn nfng a viém phéi hojo nhiém Khuán huyét
+ Té có mit nude hofe mât nase ning,
+ Tré nhô du 4 thing tubi.
Tre bi suy dinh duöng näng.
62. i mue v din sii
6.2.1 Bü me din gl cho nk nhän Khang sty dink dng
(em bi Ben tu chay ep)
6.2.2. Bü mude din gii & bfnh nhän suy dinh irông náng D ich héo da
— Did tri mit nude edn thyc hign tai bénh vién. Cin bi nude bing duöng uông,
6 nd mó got qua Öng thong de dy ki (re wing kém. Bü dich bing Auöng Cia mach
‘ho nhôm té näy 6 gay tha mudo vi suy im néu Khóng theo doi st tinh trang mit
re ea tr vi vay ci sr dung Ki ión bc.
— Khong nén sic dung dung dich oresol nöng 49 chuén (dp tye thim shu
311mosmol) he ding dich orsol p Iy thim th thip CASmosmoW) dé bi ich
‘ing un hoge nhö got d dy, vi ung cáp qu id nar va qu it kali má nén sr dung
dung dich bi nue dänh cho té soy dah dng nn (Resoma). Néu khöng có dung dich
revomal, có sir dyng gi oresol ôn 6 hm thi dp (7Smmol nasi) cn:
+ Hes 1 gó resol trong 2 It nude sach (dé to ra 2 hay ii)
+ Them 4Sml Kali dung dich KCI 10% (100g KCUL) vi
+ Them vio va ha tan 50 gam duöng.
Dung dich dä pha duge nay cung cp it nati (57,5mmoL), nh kali 4Ommet)
va them duöng (25/7) rt thich hap cho té suy dinh dung ning bi teu chi.
189
= Bi nude bing dung uông nen yo higa chim, khodng 70 - 100mg ig 12
i Bit diu bing 10m/g/! gi, trong 2 gi du. Tip tye vi te dB nay hof chim
on da váo mie 49 kt nude cie tr, Lugmg dich dé dy sau Khi mät nuded duvo
«iu hin dya vio hrgng phän ti tye mit, nr me ta trong phác dA.
63. Dinh duwöng trong abu
~ Ché din duöng ich hop döng vai rd quan wong trong ib ri teu chy
. Phin in bénh nin iu cháy ko dai o6 thé di tr dupe gi nha bing eäch
Tuning din ché dB än hop I. MG 6 a tr mi tga chäy kéo dai cn duge ida ti
i bn vgn, 6 Là Ki bfnh hä trong tinh rang suy di döng nf, mit made dia
giäi näng vá kém theo céc bénh nhiém tring phöi hop näng.
= Bim bio cc mye tu vá ché 9 din dröng rong teu chy Kéo di.
+ Gio tam thoi só lugng sa dng vit hof dung lactose trong sta trong ché
Min.
+ Cung chp diy dü cho té ming lung, protein, cáo vitamin vá các yÉu 4 vi
lugng tgo diéu Kién cho sy phye höi tón thuong cia niém mge ruft va edi hi nh
trang in dröng todo hin.
+ Trinh cho tr An udng cho thie i, mund uóng m tng thm tu chy. Dim bio
nu eh thie in cho té trong gai dog ph nd dió rin rang uy inh dg,
— Ché an bin tung cia tr thug king dí vit tu chy ko di,
= Nön có ché 4 An thch hgp theo Iva tab cho các ardid ti ngogitrú, low $
phi han ché lugng dung lactose
= Nhng ie duge did ti ta bén vi ch có ché 49 Sin e bit cho ti ki in
trang tiéu cháy cäi thién vá tré hôï phye cán näng. Khäu phán dn hang ngäy phäi dim
bo cung cp itahdt 110kcaVg
63.1. Nubi dung té tg nd
in p dng ng huöng dln nui duöng sau:
~ Tiép te cho trébú me.
Có thé lam gim lung dung lactose trong ku phn an ca cc té mudi bing
sita cóng thirc bing cach lam sita chua, giám Irgng sita dóng vát xuóng SOml/kg cán
näng/ngày hoëc sir dung sita khong có duèng lactose.
= Tre cin dupe dänh gd gi sau 7 ngdy, hofe sóm hon ndu teu chiy ning len
hoje kém theo cc vin dé Khe. Nhimg té hi phyc ein nfng va tiéu chäy du
3 lining th tr Ig ché 9 bin Ung theo tub, Ning tr cha hf phye can nog
ode tinh trang tu chäy không hi thign en chuyda i ba vien.
16.3.2. Nudi dwedng tré tai bh vig
Tip to bú mp ah hon va Iau hom nu mun. Nén cho té än nhümg thie in
dc sau khi 4 bù di mudo theo fe ph dd B hofe €.
190
i Bit diu bing 10m/g/! gi, trong 2 gi du. Tip tye vi te dB nay hof chim
on da váo mie 49 kt nude cie tr, Lugmg dich dé dy sau Khi mät nuded duvo
«iu hin dya vio hrgng phän ti tye mit, nr me ta trong phác dA.
63. Dinh duwöng trong abu
~ Ché din duöng ich hop döng vai rd quan wong trong ib ri teu chy
. Phin in bénh nin iu cháy ko dai o6 thé di tr dupe gi nha bing eäch
Tuning din ché dB än hop I. MG 6 a tr mi tga chäy kéo dai cn duge ida ti
i bn vgn, 6 Là Ki bfnh hä trong tinh rang suy di döng nf, mit made dia
giäi näng vá kém theo céc bénh nhiém tring phöi hop näng.
= Bim bio cc mye tu vá ché 9 din dröng rong teu chy Kéo di.
+ Gio tam thoi só lugng sa dng vit hof dung lactose trong sta trong ché
Min.
+ Cung chp diy dü cho té ming lung, protein, cáo vitamin vá các yÉu 4 vi
lugng tgo diéu Kién cho sy phye höi tón thuong cia niém mge ruft va edi hi nh
trang in dröng todo hin.
+ Trinh cho tr An udng cho thie i, mund uóng m tng thm tu chy. Dim bio
nu eh thie in cho té trong gai dog ph nd dió rin rang uy inh dg,
— Ché an bin tung cia tr thug king dí vit tu chy ko di,
= Nön có ché 4 An thch hgp theo Iva tab cho các ardid ti ngogitrú, low $
phi han ché lugng dung lactose
= Nhng ie duge did ti ta bén vi ch có ché 49 Sin e bit cho ti ki in
trang tiéu cháy cäi thién vá tré hôï phye cán näng. Khäu phán dn hang ngäy phäi dim
bo cung cp itahdt 110kcaVg
63.1. Nubi dung té tg nd
in p dng ng huöng dln nui duöng sau:
~ Tiép te cho trébú me.
Có thé lam gim lung dung lactose trong ku phn an ca cc té mudi bing
sita cóng thirc bing cach lam sita chua, giám Irgng sita dóng vát xuóng SOml/kg cán
näng/ngày hoëc sir dung sita khong có duèng lactose.
= Tre cin dupe dänh gd gi sau 7 ngdy, hofe sóm hon ndu teu chiy ning len
hoje kém theo cc vin dé Khe. Nhimg té hi phyc ein nfng va tiéu chäy du
3 lining th tr Ig ché 9 bin Ung theo tub, Ning tr cha hf phye can nog
ode tinh trang tu chäy không hi thign en chuyda i ba vien.
16.3.2. Nudi dwedng tré tai bh vig
Tip to bú mp ah hon va Iau hom nu mun. Nén cho té än nhümg thie in
dc sau khi 4 bù di mudo theo fe ph dd B hofe €.
190
~ Trt dudi 6 thing:
+ Khuyén khich bú mg hoën todo, dóng thoi giúp nhüng ba mg Khóng cho tr bi
mg hodn todn dé ti lp 19 su ai tt sta,
+ C6 thé lim gid Irgng durng lactose trong Kháu phän An cúa các tré mudi bing
sí cong thé bing cách lim sta chua, giám lugng sa dóng vit xudng Soml/kg cân
ning/ngèy hojo sir dung sta khOng có dung lactose. Nén cho td An bing cbc vá thia
vé sinh dém giäm ce nguy co nhiém Khuán.
= Teé lim hon: Sir dung ché 49 än chun dugo ché bién te ngudn thye phim tai
din phuomg, theo hai ché dn duoc mó ti du6i diy.
+ Ché 49 thir nhât: giám lugng durémg lactose.
+ Ché dh hai Không có dng lactose vá gm lugng bi, dh cho nhing tr
Khóng cai thién sau khi sir dung ché dé thir nhât.
Ché 4ÿ än giám dieing lactose
= Non bit du ho nd än ché 49 An nay cáng sóm cáng tt, ngay Ki ud có thé do
vá nén cho 6 bUa/agiy. Nh té an rt kém Kb có cá bién hitn miém khudn náng.
“Tei chimg nay sE gidm trong khodng thi gian 24 - 48 gi ndu cc bién hit nhiém
un ch thign vöi did phi hop, vi vy cin cho än qua Óng höng de dy trong gai
Coon din.
= Khu pin in phi gti nbft 70 Kea/100g Auge cung chp bing sta he sa
chua 14 ngudn protid dng vit, ty nhién Khóng nén vugt quá 3,7g lactose trong
Tun co thE/ngly v ph cung cáp duoe it ht 10% ning lugng tr protid. Hön hop
sia b nu ving be, du thye vt va dug. mía à ph hop v6i te.
= Ché dain ln dupe hd bién tee mguyén iu sn 06 1i dia phuong theo hung
in wen. The hia ché 9 a ny tong 7 ngiy. Né ed du hig Kim sing ge dah trang
bgoh ning hom té cn dupe chuyn sang ché 9 a ai trong thoi gan 7 nay.
Ché 49 in khöng có ding lactase va gi tinh bt
— Khodng 659% u8 38 chin voi ché 9 in th nt. Nh rg hyp cn i,
hon mt 6 tes duo edi thign bing ché 9 Sin thi ha.
— Ché ap an th hai duge ch bién tr tring, ne be, du thye vit vá glucose,
ung ep tnt 10% näng hg tr dm,
Tr cin dupe dá giá häng ngay ce chi s6nhw cán fg, nig 4, ugng tte
am tn 4 in va 6 lin cu chiyingay.
= Ni 1 sE im cin trong 1 2 ny du, sau dd cn näng 8 tng din Khi
ahi Kan due kiém soft va ti chiy huyen gim. DE KÉ ua té có tng cin, cin
Dhl tá bang lin tye ting ein
191
+ Khuyén khich bú mg hoën todo, dóng thoi giúp nhüng ba mg Khóng cho tr bi
mg hodn todn dé ti lp 19 su ai tt sta,
+ C6 thé lim gid Irgng durng lactose trong Kháu phän An cúa các tré mudi bing
sí cong thé bing cách lim sta chua, giám lugng sa dóng vit xudng Soml/kg cân
ning/ngèy hojo sir dung sta khOng có dung lactose. Nén cho td An bing cbc vá thia
vé sinh dém giäm ce nguy co nhiém Khuán.
= Teé lim hon: Sir dung ché 49 än chun dugo ché bién te ngudn thye phim tai
din phuomg, theo hai ché dn duoc mó ti du6i diy.
+ Ché 49 thir nhât: giám lugng durémg lactose.
+ Ché dh hai Không có dng lactose vá gm lugng bi, dh cho nhing tr
Khóng cai thién sau khi sir dung ché dé thir nhât.
Ché 4ÿ än giám dieing lactose
= Non bit du ho nd än ché 49 An nay cáng sóm cáng tt, ngay Ki ud có thé do
vá nén cho 6 bUa/agiy. Nh té an rt kém Kb có cá bién hitn miém khudn náng.
“Tei chimg nay sE gidm trong khodng thi gian 24 - 48 gi ndu cc bién hit nhiém
un ch thign vöi did phi hop, vi vy cin cho än qua Óng höng de dy trong gai
Coon din.
= Khu pin in phi gti nbft 70 Kea/100g Auge cung chp bing sta he sa
chua 14 ngudn protid dng vit, ty nhién Khóng nén vugt quá 3,7g lactose trong
Tun co thE/ngly v ph cung cáp duoe it ht 10% ning lugng tr protid. Hön hop
sia b nu ving be, du thye vt va dug. mía à ph hop v6i te.
= Ché dain ln dupe hd bién tee mguyén iu sn 06 1i dia phuong theo hung
in wen. The hia ché 9 a ny tong 7 ngiy. Né ed du hig Kim sing ge dah trang
bgoh ning hom té cn dupe chuyn sang ché 9 a ai trong thoi gan 7 nay.
Ché 49 in khöng có ding lactase va gi tinh bt
— Khodng 659% u8 38 chin voi ché 9 in th nt. Nh rg hyp cn i,
hon mt 6 tes duo edi thign bing ché 9 Sin thi ha.
— Ché ap an th hai duge ch bién tr tring, ne be, du thye vit vá glucose,
ung ep tnt 10% näng hg tr dm,
Tr cin dupe dá giá häng ngay ce chi s6nhw cán fg, nig 4, ugng tte
am tn 4 in va 6 lin cu chiyingay.
= Ni 1 sE im cin trong 1 2 ny du, sau dd cn näng 8 tng din Khi
ahi Kan due kiém soft va ti chiy huyen gim. DE KÉ ua té có tng cin, cin
Dhl tá bang lin tye ting ein
191
= Ché a9 an tht gi bu big bing sy gi ting lugng phän (di in phän log tr
10 linn tr ln), du hit mát mudo xudt hito, tng kböng iu sau khi bt dd
ché dn mi kh hye hdi cán ning trong 7 ny nn mó tá tr.
— bi vói ig tr dép img tt vi bt ky ché 49 dn nko, cn bd sung thém qué
«voi, rau nfu Kÿ cáng sóm cing tt Sau 7 ngly ib ri higu qua v6i ché 9 tn, nen
cho tr 6 al ché dn theo ud, ao gan cá sf, cung ofp ft nt 110kcalkg/ngy.
Có thé cho tr vé nha, nung phi theo di du dfn 4é dim bio há chin té tgp o
‘ng cn v tán thi ding huóng din mui dung,
64, BG sung Km, vitamin va chit hosing
Vitamin A vä kim gi 6 bén nb tión chy kéo ii, bi yé tó näy kéthgp vói
tinh trang suy dinh duöng sE lim tión chäy trám trong hon. Vay nén vigo bó sung
vitamin kém va ede yéu tó vi lung 1 cn
6.41. BB sung köm trong bw u chäy hen dat
= Kém ld mt vi ch rt quan trong cho sto khde vá sy phät rin Ga té em.
én ing có vai td rät quan trong cho hg théng mién dich cia té.
Tre tiéu chäy bj mát möt Iugng lón kém trong qué trinh bj bénh. Ba lai lugng
em bj mit di do tu chäy rt quan trong dé giüp ré som höi phye bfah (gidm thoi
sian, mic 49 ning cia téu chiy), dng thd gp cho te ting ewing se khöe vi gim
gay co mie dgttiéucháy mei tong ning thing tip the sau ku chy. BB sung köm
ney cing duge thyc hign hröng xuyén hon gi ede mide dang phét tin,
= Theo WHO va UNICEF tit ed de tré bi iu chäy cla duge bb sung kém tong
subt gai dog tr bi tu chy vá cho té uöng kh di.
+ Tré<6 thang: 10mg/ngáy. E:
+ Tré> 6 thing: 20mg kém/ngay.
642.86 sung vitamin A
= Tidu chäy lim gi häp thu va lim ting nbu chu vitamin A cia eg thé. tré
‘em, dt vitamin A trong co thé thi, vi väy khi bi ti cuy cáp hofe tiga chy kéo
<i rr 8 bi tó thong má do bi thin vitamin A (Kho ge mc), thim ch Bj m.
trang näy hay gp dr bj iu chäy, trong hoj ngay sau ki mac di hay 6 tr bi
say din duöng.
= Khi bi tión chy té cin duge Km mi thudng quy dé phi higo mr ge mpo
hoge tán throng két mac (chim Bio. Néu tr có cc tbnthuong nly, phi cho wing
gay vitamin A vi cho uÖng nie li vio ngèy höm sau vi id:
+ 200 000 dom vifidu cho tré tr 12 thang dén S di,
192
10 linn tr ln), du hit mát mudo xudt hito, tng kböng iu sau khi bt dd
ché dn mi kh hye hdi cán ning trong 7 ny nn mó tá tr.
— bi vói ig tr dép img tt vi bt ky ché 49 dn nko, cn bd sung thém qué
«voi, rau nfu Kÿ cáng sóm cing tt Sau 7 ngly ib ri higu qua v6i ché 9 tn, nen
cho tr 6 al ché dn theo ud, ao gan cá sf, cung ofp ft nt 110kcalkg/ngy.
Có thé cho tr vé nha, nung phi theo di du dfn 4é dim bio há chin té tgp o
‘ng cn v tán thi ding huóng din mui dung,
64, BG sung Km, vitamin va chit hosing
Vitamin A vä kim gi 6 bén nb tión chy kéo ii, bi yé tó näy kéthgp vói
tinh trang suy dinh duöng sE lim tión chäy trám trong hon. Vay nén vigo bó sung
vitamin kém va ede yéu tó vi lung 1 cn
6.41. BB sung köm trong bw u chäy hen dat
= Kém ld mt vi ch rt quan trong cho sto khde vá sy phät rin Ga té em.
én ing có vai td rät quan trong cho hg théng mién dich cia té.
Tre tiéu chäy bj mát möt Iugng lón kém trong qué trinh bj bénh. Ba lai lugng
em bj mit di do tu chäy rt quan trong dé giüp ré som höi phye bfah (gidm thoi
sian, mic 49 ning cia téu chiy), dng thd gp cho te ting ewing se khöe vi gim
gay co mie dgttiéucháy mei tong ning thing tip the sau ku chy. BB sung köm
ney cing duge thyc hign hröng xuyén hon gi ede mide dang phét tin,
= Theo WHO va UNICEF tit ed de tré bi iu chäy cla duge bb sung kém tong
subt gai dog tr bi tu chy vá cho té uöng kh di.
+ Tré<6 thang: 10mg/ngáy. E:
+ Tré> 6 thing: 20mg kém/ngay.
642.86 sung vitamin A
= Tidu chäy lim gi häp thu va lim ting nbu chu vitamin A cia eg thé. tré
‘em, dt vitamin A trong co thé thi, vi väy khi bi ti cuy cáp hofe tiga chy kéo
<i rr 8 bi tó thong má do bi thin vitamin A (Kho ge mc), thim ch Bj m.
trang näy hay gp dr bj iu chäy, trong hoj ngay sau ki mac di hay 6 tr bi
say din duöng.
= Khi bi tión chy té cin duge Km mi thudng quy dé phi higo mr ge mpo
hoge tán throng két mac (chim Bio. Néu tr có cc tbnthuong nly, phi cho wing
gay vitamin A vi cho uÖng nie li vio ngèy höm sau vi id:
+ 200 000 dom vifidu cho tré tr 12 thang dén S di,
192
+ 100.000 don vilidu cho tr ir 6 thing dén 12 thing,
+ 50.000 don Willi cho té dui 6 thing,
= bi véi té chua có däu hiéu tón thong mât nhumg dang bi suy dinh duóng
ning hoëc bj s6i trong vöng möt thing tré Igi thi cúng diéu tri bd sung vitamin A vöi
ib wong ty.
— Phi thumg xuyén hung dán ba me cho tréñn the An gi carotene: các Logi
‘qui có miu ving, 46 (cam, cà röt,gÄe..), các logi rau, du có miu xanh sim (rau edi,
‘au ngöt, du xanh, dju HA Lan..), céc thye phim có ngudn góc dông vat (img, gan,
sia khöng tách be.)
6.4.3. Bö sung các khodng end khäc
— Tit cd té bj tión chäy kéo dai cán duce bó sung Khoäng chit hing ngáy trong
hai in.
= Libu duge khuyén cáo hing ngäy cho tré 1 ti a
Folate SOug
+ Dáng Img
+ Magnesium 80mg
65. Sit dung men vi sinh
Hifu qui lam giim thoi gian mic du chiy Kéo di Khi bb sung probiotics
(Larhamnosus GG) tong diéu ti dä duge dänh gi ten möt phän ich göp tren 464 tr.
Si dung ele probiotics không chi có tic dung nit ngán thi gian mic tión ch trung
bin 4,02 ngiy ma cón có tie dung pm sb ln dingo, rt nn thoi gian nim vig.
Kt qua tir cdo thir nghigm lim sing khéag ghi nhfn tháy tée dung ngooi Y eta
probiotes
6.6. Nhän biét va did tri mhiém trüng ae hi£u
Không có chi dinh ding kháng sinh thudng quy cho tiêu cháy kéo däi. Chi sir
dung khäng sinh khi té có các ahiém khudn ngodi ruót hoj tai ru.
6.6.1. Nhiém Kid god ruge
‘Tit ea té bu cháy Kéo dai cin duge Khim odo din dé phithignnhigm Khun
‘ngoai duèng tiêu hóa nhur: viém phöi, nhiém khuán huyét, nbiém tring duóng tién vá
viëm tai ga, Chi dinh str dung khng sinh did tj img bfah 19 nay nén theo ede
huröng din chun,
193
+ 50.000 don Willi cho té dui 6 thing,
= bi véi té chua có däu hiéu tón thong mât nhumg dang bi suy dinh duóng
ning hoëc bj s6i trong vöng möt thing tré Igi thi cúng diéu tri bd sung vitamin A vöi
ib wong ty.
— Phi thumg xuyén hung dán ba me cho tréñn the An gi carotene: các Logi
‘qui có miu ving, 46 (cam, cà röt,gÄe..), các logi rau, du có miu xanh sim (rau edi,
‘au ngöt, du xanh, dju HA Lan..), céc thye phim có ngudn góc dông vat (img, gan,
sia khöng tách be.)
6.4.3. Bö sung các khodng end khäc
— Tit cd té bj tión chäy kéo dai cán duce bó sung Khoäng chit hing ngáy trong
hai in.
= Libu duge khuyén cáo hing ngäy cho tré 1 ti a
Folate SOug
+ Dáng Img
+ Magnesium 80mg
65. Sit dung men vi sinh
Hifu qui lam giim thoi gian mic du chiy Kéo di Khi bb sung probiotics
(Larhamnosus GG) tong diéu ti dä duge dänh gi ten möt phän ich göp tren 464 tr.
Si dung ele probiotics không chi có tic dung nit ngán thi gian mic tión ch trung
bin 4,02 ngiy ma cón có tie dung pm sb ln dingo, rt nn thoi gian nim vig.
Kt qua tir cdo thir nghigm lim sing khéag ghi nhfn tháy tée dung ngooi Y eta
probiotes
6.6. Nhän biét va did tri mhiém trüng ae hi£u
Không có chi dinh ding kháng sinh thudng quy cho tiêu cháy kéo däi. Chi sir
dung khäng sinh khi té có các ahiém khudn ngodi ruót hoj tai ru.
6.6.1. Nhiém Kid god ruge
‘Tit ea té bu cháy Kéo dai cin duge Khim odo din dé phithignnhigm Khun
‘ngoai duèng tiêu hóa nhur: viém phöi, nhiém khuán huyét, nbiém tring duóng tién vá
viëm tai ga, Chi dinh str dung khng sinh did tj img bfah 19 nay nén theo ede
huröng din chun,
193
16.62. Nhiém Kun gi rupt
Nauyen nhän ‘Khang sinh iva chon
“Cac ching Shigala | Khéng em auéng udn,
azhromyon: 1200 ngèÿ
thy 1, sau 06 Gmpkaingey
trong 4 nay Nu by Kb, dm king sh ob 06
Hoge: coftiaxone (50 phay cm
mohginoëy wong 2598 | Tmatnaprimsulfameihoxazele
mghkgngiy vi i ea timethoprim
Hose amplcn 1oOmgkgingty
Saimonaa Kio gay | Cetrasone: Sümgikgingäy | Azthramyn: tOmgkomgty
throng han tong 2-5 gay Hoje ciprofloxacin 20-30mghg/ngèy
‘rong ang.
Nu byw Kn, Lim ing sinh ab 6
BA g/ngay vé id ca trimothopim.
if mare @ nh
tung bin
ER | Roya: ke Fy | Ct: Emphono wo $ aby
Et be. cpotonen 000nghghaty
toga a,
Ney ttn im hing inh 6
borat
romorenttamenazao
Bmg/kgingäy vói libu cia trimethoprim
Nose loin 012 tobe
post
7 “aioe F0 | Orden
ingly rong ngay. OC | Ciprofloxacin (>17 twbi), hoëc
A o ne iy
x
Copia | avery Tonge | Dowie WE) ate palo
AA EEE
La mip ‘Metronidazole 10mg/kgilin x 3 lnngäy x 5 - 10 ngäy (10 ngáy voi
tg he Sl bo) ng tng oa
Giardia ‘Metronidazole Smglkgllán x 3 liningay x 5 ngáy, düng durémg uông
Won EU — | Moritz Smotgigi ia «tn x 10 ry (lu M da
nan dome
‘amingay) sau 5-7 gay Knöng dép ng th chuydn vancamycin bmg
ng 4omp kang chia 94 Un wong 10 gay.
7. PHONG BENH
Gdn tin sut tigu cháy Ko di c6 § nga quan yong lim gidm 1) 16 tr vong vb
19 16 té suy
dung. Nguyén téc phông bénh tong-tiéu cháy kéo di dya trén
nguyén tie phöng bénh tiéu chiy efp bao góm nui con bing sa me, ci thióntáp quia
cho nö dn am, at dng nguón mude sach cho v sinh vá an ubng, rua sach tay bing x
194
Nauyen nhän ‘Khang sinh iva chon
“Cac ching Shigala | Khéng em auéng udn,
azhromyon: 1200 ngèÿ
thy 1, sau 06 Gmpkaingey
trong 4 nay Nu by Kb, dm king sh ob 06
Hoge: coftiaxone (50 phay cm
mohginoëy wong 2598 | Tmatnaprimsulfameihoxazele
mghkgngiy vi i ea timethoprim
Hose amplcn 1oOmgkgingty
Saimonaa Kio gay | Cetrasone: Sümgikgingäy | Azthramyn: tOmgkomgty
throng han tong 2-5 gay Hoje ciprofloxacin 20-30mghg/ngèy
‘rong ang.
Nu byw Kn, Lim ing sinh ab 6
BA g/ngay vé id ca trimothopim.
if mare @ nh
tung bin
ER | Roya: ke Fy | Ct: Emphono wo $ aby
Et be. cpotonen 000nghghaty
toga a,
Ney ttn im hing inh 6
borat
romorenttamenazao
Bmg/kgingäy vói libu cia trimethoprim
Nose loin 012 tobe
post
7 “aioe F0 | Orden
ingly rong ngay. OC | Ciprofloxacin (>17 twbi), hoëc
A o ne iy
x
Copia | avery Tonge | Dowie WE) ate palo
AA EEE
La mip ‘Metronidazole 10mg/kgilin x 3 lnngäy x 5 - 10 ngäy (10 ngáy voi
tg he Sl bo) ng tng oa
Giardia ‘Metronidazole Smglkgllán x 3 liningay x 5 ngáy, düng durémg uông
Won EU — | Moritz Smotgigi ia «tn x 10 ry (lu M da
nan dome
‘amingay) sau 5-7 gay Knöng dép ng th chuydn vancamycin bmg
ng 4omp kang chia 94 Un wong 10 gay.
7. PHONG BENH
Gdn tin sut tigu cháy Ko di c6 § nga quan yong lim gidm 1) 16 tr vong vb
19 16 té suy
dung. Nguyén téc phông bénh tong-tiéu cháy kéo di dya trén
nguyén tie phöng bénh tiéu chiy efp bao góm nui con bing sa me, ci thióntáp quia
cho nö dn am, at dng nguón mude sach cho v sinh vá an ubng, rua sach tay bing x
194
hong, st dung hö x hop VE sinh, 1 an ton phn tr nh bi ti cháy vá he hign
{idm chüng diy di. Ngodi ra ln gidm cäe yéu 16 nguy co gäy iu chäy Kéo dai nhu
Gib ti ehich hop iu ebay cp, bh mudo din gii bing dung uông, ding khing sinh
‘ing chi din, khdng dng cé the chéng nôn va cc tube cm in. Diéw tj va phông
suy dinh dutmg cing có tá dung de dung tt lam pim iu chy ko
TÂLLIEU THAM KHAO,
1. Nguyén Gia Khánh (2013), Bai gidng nhi khoa táp I, Nhä xuát bán Y hoe, Ha
ANG, 322-330.
2. Guandalini S, Kahn S, Walker A, Goulet O, Kleinman J, et al. Pediatric
Gastrointestinal Disease. Ontario, Canada: Brian C. Decker; 2008. Vol 1: 252-
64/Chapter 15.
3. Richard Kellermayer, Robert J Shulman Approach to chronic diarhea in children
>6 months in esource-tich countries, Uptodate. 2019.
4. Jay R Thiagarajah, Martin G Martin, Approach to chronic diarhea in neonates
‘and young infants (<6 months). Uptodate. 2019.
5. 5 Gigi Veereman-Wauters and Jan Taminiau (2011), Pediatric gastrointestinal
“and Liver diseases, Elsevier, Chapter 10, Pages 106-118.,
6. Alfredo Guarino and Roberto Bemi Canani (2018), Walker's Pediatric
Gastrointestinal Diseases, Elsevier, Chapter 15.25, 1078-1111.
195
{idm chüng diy di. Ngodi ra ln gidm cäe yéu 16 nguy co gäy iu chäy Kéo dai nhu
Gib ti ehich hop iu ebay cp, bh mudo din gii bing dung uông, ding khing sinh
‘ing chi din, khdng dng cé the chéng nôn va cc tube cm in. Diéw tj va phông
suy dinh dutmg cing có tá dung de dung tt lam pim iu chy ko
TÂLLIEU THAM KHAO,
1. Nguyén Gia Khánh (2013), Bai gidng nhi khoa táp I, Nhä xuát bán Y hoe, Ha
ANG, 322-330.
2. Guandalini S, Kahn S, Walker A, Goulet O, Kleinman J, et al. Pediatric
Gastrointestinal Disease. Ontario, Canada: Brian C. Decker; 2008. Vol 1: 252-
64/Chapter 15.
3. Richard Kellermayer, Robert J Shulman Approach to chronic diarhea in children
>6 months in esource-tich countries, Uptodate. 2019.
4. Jay R Thiagarajah, Martin G Martin, Approach to chronic diarhea in neonates
‘and young infants (<6 months). Uptodate. 2019.
5. 5 Gigi Veereman-Wauters and Jan Taminiau (2011), Pediatric gastrointestinal
“and Liver diseases, Elsevier, Chapter 10, Pages 106-118.,
6. Alfredo Guarino and Roberto Bemi Canani (2018), Walker's Pediatric
Gastrointestinal Diseases, Elsevier, Chapter 15.25, 1078-1111.
195
BENH GIUN SAN Ö TRE EM
MUC TIEU HOC TAP
1. Trinh by dae de dé vá chu rin sink sin ci de log gun, sin thaing gäp
Giréem
2. Trinh bay duge trigu ching lám sang, cán lám sing cúa các bénh giun, sin
thaing gi 3 réem.
3. Trinh bay duc phäc dé diêu tri các bênh giun sán theimg gáp à tré em.
Trinh by cc bién php phóng inh gn, sim cho té em tai cng dng.
AL CUONG
Giun sin khöng phâi li nguyén nhán Hing du Ay ti vong cho 1 em thm
1a ticle quée gía dang phät tión noi o6 ÿ 16 nhidm giun sán a ky sinh ting cao.
Theo möt Ihöng ké todn chu vé tj 18 me bénh vá tke vong tr thé gii häng näm có
Khoäng gán 20.000 ngudi ti vong do mác các beat lién quan dén nbiém giun sán.
Nhiëm giun sán inh huóng dén ste khde do gay ra ce bénh 19 man tin trong sudt
thai ky tho hu va nign tiga, Ö giai dogn niy nbigm giun lam cm phat rin the ch
«din dén các thibu hyt vé sw phät tri ti tug, nn the vá tón thuong ede co quan
dich nhu thin kinh rung wong, gan vá ding tit nigu. St dung 6 dupe go 1 só
‘nim söng diéu chin theo khuyét tt (Disailty-adjusted life years - DALYs) (s näm
söng bj mit do ché sóm hose khuyét 190, TÓ chte nghitn cia vé gén nfng bea tt
toin du 63 xe din ring nhiém giun ln & WE em gly ra 9 ru DALYs hang nim,
‘omg duong véi DALYs gly ra bi ee bénh nb öi, ho ga, ri loan phittrién lan toa
hoge bfah thip tin.
im giun dung rut cón duge goi 1 nhigm giun tuyén que dä, à nhôm cdo
bah nbiém giun phé bién ot & té em. Hing din ld nhigm giun da (Ascaris
lumbricoids), ibp Aén giu 160 (Trichuristrichira),giun môc (chü yéu do Necator
americanus, vá dudi 25% che truóng hop nhiém Ancylostoma duodenale hoc Ancylostoma
ceylanicum vá phöi hop) va giun kim (Enterobius vermicularis), Nghién in vé gin
‘ving bgoh tán clu möi cüng chi ra ring hon 800 tiga ngudi mâc bénh giun düa,
trong ka Khoing 450 trigu mgudi bj nhigm giun dia hofe giun móc. Phin lén ede
teudng hop xdy rad tr em vi tr có thé mim dông thoi vi ha hof tn ch cá ba
trong sb ce bénh nhiém giun dmg ru t ny. Só lugng cá thé nim giunlón nhdt sng
6 các quée gia Nam A, Döng Nam A vá Dóng À, ip theo 1 ku vue cin Sahara cia
chu Phi vi chu M Latin
Hai benh mbiém Au tinggi sn neu) bi 1 nt gun dia ch6 oxocara
‘canis ho Toxocara cat) va Au tring sin lgn (Taenia solium) vi có lién quan dén bénh
dông kinh vá cham phat trién tri tug. Nbiém giun da ché gäp nhièu & tré em cä các
196
MUC TIEU HOC TAP
1. Trinh by dae de dé vá chu rin sink sin ci de log gun, sin thaing gäp
Giréem
2. Trinh bay duge trigu ching lám sang, cán lám sing cúa các bénh giun, sin
thaing gi 3 réem.
3. Trinh bay duc phäc dé diêu tri các bênh giun sán theimg gáp à tré em.
Trinh by cc bién php phóng inh gn, sim cho té em tai cng dng.
AL CUONG
Giun sin khöng phâi li nguyén nhán Hing du Ay ti vong cho 1 em thm
1a ticle quée gía dang phät tión noi o6 ÿ 16 nhidm giun sán a ky sinh ting cao.
Theo möt Ihöng ké todn chu vé tj 18 me bénh vá tke vong tr thé gii häng näm có
Khoäng gán 20.000 ngudi ti vong do mác các beat lién quan dén nbiém giun sán.
Nhiëm giun sán inh huóng dén ste khde do gay ra ce bénh 19 man tin trong sudt
thai ky tho hu va nign tiga, Ö giai dogn niy nbigm giun lam cm phat rin the ch
«din dén các thibu hyt vé sw phät tri ti tug, nn the vá tón thuong ede co quan
dich nhu thin kinh rung wong, gan vá ding tit nigu. St dung 6 dupe go 1 só
‘nim söng diéu chin theo khuyét tt (Disailty-adjusted life years - DALYs) (s näm
söng bj mit do ché sóm hose khuyét 190, TÓ chte nghitn cia vé gén nfng bea tt
toin du 63 xe din ring nhiém giun ln & WE em gly ra 9 ru DALYs hang nim,
‘omg duong véi DALYs gly ra bi ee bénh nb öi, ho ga, ri loan phittrién lan toa
hoge bfah thip tin.
im giun dung rut cón duge goi 1 nhigm giun tuyén que dä, à nhôm cdo
bah nbiém giun phé bién ot & té em. Hing din ld nhigm giun da (Ascaris
lumbricoids), ibp Aén giu 160 (Trichuristrichira),giun môc (chü yéu do Necator
americanus, vá dudi 25% che truóng hop nhiém Ancylostoma duodenale hoc Ancylostoma
ceylanicum vá phöi hop) va giun kim (Enterobius vermicularis), Nghién in vé gin
‘ving bgoh tán clu möi cüng chi ra ring hon 800 tiga ngudi mâc bénh giun düa,
trong ka Khoing 450 trigu mgudi bj nhigm giun dia hofe giun móc. Phin lén ede
teudng hop xdy rad tr em vi tr có thé mim dông thoi vi ha hof tn ch cá ba
trong sb ce bénh nhiém giun dmg ru t ny. Só lugng cá thé nim giunlón nhdt sng
6 các quée gia Nam A, Döng Nam A vá Dóng À, ip theo 1 ku vue cin Sahara cia
chu Phi vi chu M Latin
Hai benh mbiém Au tinggi sn neu) bi 1 nt gun dia ch6 oxocara
‘canis ho Toxocara cat) va Au tring sin lgn (Taenia solium) vi có lién quan dén bénh
dông kinh vá cham phat trién tri tug. Nbiém giun da ché gäp nhièu & tré em cä các
196
me ph tión va dang pt in do nu6t phi ting cia gun di ché, méo, Ben can
‘vin 48 inh hung dén phät rin ti té, mhiém giun día chó méo cón lam giäm chic
ring ho hp vg ting che bea 1 img. Ó ede kha we haw hn tin trang nig du
{ring sin day lgn nu châu MY Latah, chiu Phi ving efn Sahara vá Nam A khodng
30% các truöng hop dóng kinh duge wéc tinh 1a do nhiém du tring sén lon, nhiém au
tring sán lon lá tinh trang bénh man tinh lién quan dén 1,4 trigu truèmg hop dóng kinh
(nen todn clu v 0,5 wigu DALYS,
Tai Viet Nam, s6 li tr nm 2006 - 2016 cho thiy khoing 65 wigu ngudi bi
him giun sn, bao gdm ch gun da, iun te, giun mée vá gun mde, Nhiém gun möc
fp trenton qube vi ÿ Elu inh 1 68% © mién Nam va 85% 6 midn ic, Tong
mêt nghién cúu tai Nehé An, ty 18 nhiém giun sán chung là 98%, trong 46 nhiém giun
¿la 83,6%, gun tc 1 85,1% vá gun môc 30,3%.
2. BAC BIEM NHIEM GIUN SAN Ô TRE EM
Giun huöng Không nhän lén trong co thé ngudá nen tinh trang bénh hof các bién
ching nghigm trong lién quan dén nhidm giun chi xäy ra khi co thé nhigm möt sO I
Tem gun, Vind nly pau the vo 1 tin (tubos dog «in theo tuéi va cao nhät
és lita tudi hoc duöng) va lugng giun tón tai trong duöng tiéu höa cúa tré.
‘Tre him nhiéu Log gun hoc nhiém mt Iugng giun Kn sé gáy dn hung lu
<i ti rp tión thé cht vt tu cate. Nhigm giun móc gay inh trang thién mäu
thin sit va kém hip thu protein, abiém giun we khöng chi gáy thiéu máu má con gay
de viém nhiêm man tinh tai rut, nhiém giun düa kim gia ting tinh trang kém hap thu
vitamin A. Tinh trang nhiém giun man tinh Kim anh huóng dén khä näng hoc tip, nhân
the oa te va ía Ung só ngdy phi ngh her
Ki bj mié gun, hg tng min dich ci eo thé sé dép ng theo hung dép ting
‘Tha gia tng che cytokine, de bag I inerleukin- (IL-4), IL, 1-9, IL-10 v IL-13.
Sy siti phóng cytokino ting host ba céc f bio bach chu i oan v 18 bio mast trong
nö, huyétthanh va tng nöng dó khing thé IgE. tong huyét thank. Ó giai dogn giun di
‘hyén qua che md, có thé pháthién dupe tinh tang ting bach cu di toannéu lim xét
nghièm cóng the méu, Khi du tring giun ngimg dichuyén va có phän ing dép ing vi
hp min dich ela ea the, 6 lung bac chu 4 (can sé pm xuóng. Tinh tang ting bach
‘i toan Kéo di chi gp 6 che loti giun dun lin (8 che ln tye hoe te dóng tye
tip 16 he mién dich nl gun móc, gun a chó méo hofe gun luon. Cie loi gan
King xim lint chit ar giun da, sin day lm thing khéng phän tng tng bach cu
ditoan kéo di,
‘Cie bu higo tim sing vá tinh chit man tinh ca tn trang mié gjun phy thugo
vio vi tri eu tr ia ching trong duöng ti höa. Gun mée thing söng & doun mt
‘hin ba du ca ußt non, gun lon k sinh tong t ring va hóng tring Gin da sóng
$ hóng tring con giun kim vi giun the sing 6 dai tring. Cée sin méng truóng thinh
sing trong ed fh mach nhó & ch ru non va rußt gid (S. mansoni va S. japonicum)
hofe co quan sinh due (S. haematobium), Cie lo Au tring cia giun dia cho méo
huöng di chuyén qua ndo vá ph, trong khi Au tring Toxocara soltum li duge dugo
tim thdy trong ee eo uong, no hofe mât.
‘vin 48 inh hung dén phät rin ti té, mhiém giun día chó méo cón lam giäm chic
ring ho hp vg ting che bea 1 img. Ó ede kha we haw hn tin trang nig du
{ring sin day lgn nu châu MY Latah, chiu Phi ving efn Sahara vá Nam A khodng
30% các truöng hop dóng kinh duge wéc tinh 1a do nhiém du tring sén lon, nhiém au
tring sán lon lá tinh trang bénh man tinh lién quan dén 1,4 trigu truèmg hop dóng kinh
(nen todn clu v 0,5 wigu DALYS,
Tai Viet Nam, s6 li tr nm 2006 - 2016 cho thiy khoing 65 wigu ngudi bi
him giun sn, bao gdm ch gun da, iun te, giun mée vá gun mde, Nhiém gun möc
fp trenton qube vi ÿ Elu inh 1 68% © mién Nam va 85% 6 midn ic, Tong
mêt nghién cúu tai Nehé An, ty 18 nhiém giun sán chung là 98%, trong 46 nhiém giun
¿la 83,6%, gun tc 1 85,1% vá gun môc 30,3%.
2. BAC BIEM NHIEM GIUN SAN Ô TRE EM
Giun huöng Không nhän lén trong co thé ngudá nen tinh trang bénh hof các bién
ching nghigm trong lién quan dén nhidm giun chi xäy ra khi co thé nhigm möt sO I
Tem gun, Vind nly pau the vo 1 tin (tubos dog «in theo tuéi va cao nhät
és lita tudi hoc duöng) va lugng giun tón tai trong duöng tiéu höa cúa tré.
‘Tre him nhiéu Log gun hoc nhiém mt Iugng giun Kn sé gáy dn hung lu
<i ti rp tión thé cht vt tu cate. Nhigm giun móc gay inh trang thién mäu
thin sit va kém hip thu protein, abiém giun we khöng chi gáy thiéu máu má con gay
de viém nhiêm man tinh tai rut, nhiém giun düa kim gia ting tinh trang kém hap thu
vitamin A. Tinh trang nhiém giun man tinh Kim anh huóng dén khä näng hoc tip, nhân
the oa te va ía Ung só ngdy phi ngh her
Ki bj mié gun, hg tng min dich ci eo thé sé dép ng theo hung dép ting
‘Tha gia tng che cytokine, de bag I inerleukin- (IL-4), IL, 1-9, IL-10 v IL-13.
Sy siti phóng cytokino ting host ba céc f bio bach chu i oan v 18 bio mast trong
nö, huyétthanh va tng nöng dó khing thé IgE. tong huyét thank. Ó giai dogn giun di
‘hyén qua che md, có thé pháthién dupe tinh tang ting bach cu di toannéu lim xét
nghièm cóng the méu, Khi du tring giun ngimg dichuyén va có phän ing dép ing vi
hp min dich ela ea the, 6 lung bac chu 4 (can sé pm xuóng. Tinh tang ting bach
‘i toan Kéo di chi gp 6 che loti giun dun lin (8 che ln tye hoe te dóng tye
tip 16 he mién dich nl gun móc, gun a chó méo hofe gun luon. Cie loi gan
King xim lint chit ar giun da, sin day lm thing khéng phän tng tng bach cu
ditoan kéo di,
‘Cie bu higo tim sing vá tinh chit man tinh ca tn trang mié gjun phy thugo
vio vi tri eu tr ia ching trong duöng ti höa. Gun mée thing söng & doun mt
‘hin ba du ca ußt non, gun lon k sinh tong t ring va hóng tring Gin da sóng
$ hóng tring con giun kim vi giun the sing 6 dai tring. Cée sin méng truóng thinh
sing trong ed fh mach nhó & ch ru non va rußt gid (S. mansoni va S. japonicum)
hofe co quan sinh due (S. haematobium), Cie lo Au tring cia giun dia cho méo
huöng di chuyén qua ndo vá ph, trong khi Au tring Toxocara soltum li duge dugo
tim thdy trong ee eo uong, no hofe mât.
3. BENH NHIEM GIUN
3.1. Giun día (Ascaris lambirioides)
BL Hink thé ngoat vi chu Ky ph tión
- Giun dia có miu tring ngá hay hóng nhat, Thin dai du vá dudi có hinh chóp
nôn. Migng có 3 möi hinh blu due, xép edn dói gôm có mot möi lung vá 2 möi bung.
Ba mdi có ring vá các gai cám ite.
= Gun día có Kit he ki in:
due: 15 ~ 346m x 2 - mm, dui cong ai vb pha bung, có2 qui giao hop
6 eubi dus
+ Giun dia ci di 20 - 35em x 3 - Gm. Dubie thing hinh nón, có 2 gain
sau hu món, 18 sinh due nim 6 Khoding 1/3 wen, mät bung. Ti khong náy gun ci 6
mgt ving tit quanh thn 6 va tr gi gum dye trong khi thy in,
= Trig giun da 4% duge thu tinh (tig có phöi) có hin blu due có kh the.
King 45 ~75ym x 35 - Sm. Sau möt dt gan ngogi ch pdt phic in tinh
giun ben trong vö. Trimg Không dupe thy tó hin báu duc dai vá hgp hen,
thu tr 8 - Dam x 39 - dm 8 bj thoi ha.
haan Twigg
Hinh 8.6, Chu ky phât ibn ca gun doa
198
3.1. Giun día (Ascaris lambirioides)
BL Hink thé ngoat vi chu Ky ph tión
- Giun dia có miu tring ngá hay hóng nhat, Thin dai du vá dudi có hinh chóp
nôn. Migng có 3 möi hinh blu due, xép edn dói gôm có mot möi lung vá 2 möi bung.
Ba mdi có ring vá các gai cám ite.
= Gun día có Kit he ki in:
due: 15 ~ 346m x 2 - mm, dui cong ai vb pha bung, có2 qui giao hop
6 eubi dus
+ Giun dia ci di 20 - 35em x 3 - Gm. Dubie thing hinh nón, có 2 gain
sau hu món, 18 sinh due nim 6 Khoding 1/3 wen, mät bung. Ti khong náy gun ci 6
mgt ving tit quanh thn 6 va tr gi gum dye trong khi thy in,
= Trig giun da 4% duge thu tinh (tig có phöi) có hin blu due có kh the.
King 45 ~75ym x 35 - Sm. Sau möt dt gan ngogi ch pdt phic in tinh
giun ben trong vö. Trimg Không dupe thy tó hin báu duc dai vá hgp hen,
thu tr 8 - Dam x 39 - dm 8 bj thoi ha.
haan Twigg
Hinh 8.6, Chu ky phât ibn ca gun doa
198
- Giun dia truóng thinh söng 12 - 18 thing 6 héng tring, giun cái dé trung binh
‘nosing 200.000 tring mi ngly, ting due thi ra ngodi theo phân ra ngodi (ia doan
1 vá 2 hiah 8.6). 6 tong dtm, phi tong vo trimg sé ph in Ch Au tng trong
vöng 2-4 thing & mié 49 36 - 40°C (dt nnd I mht 0 25°C chi cin 3 tua), dy
lA ting có kh näng gäy nhiém (gai don 3 hinh 8.6). Trimg có phô qua duäng miéng
váo rt non nó thin Au tring chui vao ih mach In phói chui qua ph nang vo ngiy
thir 8 bd ln phé quän ri dupe mudt ao rußt non vá hc 46 mei te th gun tng
tha (giaidogn 5, 6 va 7 hinh 8.6). Sau 2 hing gunda fi bit du dé tring
3.12. Trigu chiing lam sing
Qué tl di chuyén ei du tring vA fun ew tr & rude um Không có ik
ching 8 die hig.
a. Ho hdp
= Triéu ching ho häp zuft hign Khi du ting qua phéi gay nen hoi ching
LoefMer. Tré urn st ng 37% - 38°C, dau ngue, ho hing hing, ho eon, daw ngve
hur ci. Nghe phöiKhöng c6 bién hién gi di big.
= Chup Xquang phöi: xudt bién nhiéu ving mó thim nhiém ranh giói khong 15
ret mât di hoán toán sau vai ngáy khöng dé lai däu vét (him nhiém mau bay).
= Xét nghigm mâu: bach cu di ton tng cao.
b.Tiéu hoa
Phan lón các truóng hop nhiém giun dia khóng có triéu chimg gi rör£t, tuy mhién
6 thé gp mot sb wigu chime ti héa.
— Bau bung: dau quanh rön, d6t ngôt khong có nguyén nhán ró ret, chöng khöi
dau am i
- Ré lon id hôa: khöng bién di, chim tu hay ira me bot, ri loan iu hón,
än khöng ngon miéng.
— Téng giun ra gor dingo ra giun hofe nón ra lu.
«Bin ching th tum qué nia
Thurng do yéu 16 ca hoc, di chuyén Ie chó hoge cuón Hy aha ihn ting boi
Hang tim con gäy te.
= Rug: fy to rut, in the rua, im gt thi, vie phe mp do thing rt.
= Gan mat: fy gun chi ng mit, viém dub möt. Ap xe gan do giv, si
rt in ty lp, hy más dung mat
= Giun le bd: du wing tong quí inh di chuydn theo ding mu tr &
ning eh bi hrömg nh da, co, ni, im...
199
‘nosing 200.000 tring mi ngly, ting due thi ra ngodi theo phân ra ngodi (ia doan
1 vá 2 hiah 8.6). 6 tong dtm, phi tong vo trimg sé ph in Ch Au tng trong
vöng 2-4 thing & mié 49 36 - 40°C (dt nnd I mht 0 25°C chi cin 3 tua), dy
lA ting có kh näng gäy nhiém (gai don 3 hinh 8.6). Trimg có phô qua duäng miéng
váo rt non nó thin Au tring chui vao ih mach In phói chui qua ph nang vo ngiy
thir 8 bd ln phé quän ri dupe mudt ao rußt non vá hc 46 mei te th gun tng
tha (giaidogn 5, 6 va 7 hinh 8.6). Sau 2 hing gunda fi bit du dé tring
3.12. Trigu chiing lam sing
Qué tl di chuyén ei du tring vA fun ew tr & rude um Không có ik
ching 8 die hig.
a. Ho hdp
= Triéu ching ho häp zuft hign Khi du ting qua phéi gay nen hoi ching
LoefMer. Tré urn st ng 37% - 38°C, dau ngue, ho hing hing, ho eon, daw ngve
hur ci. Nghe phöiKhöng c6 bién hién gi di big.
= Chup Xquang phöi: xudt bién nhiéu ving mó thim nhiém ranh giói khong 15
ret mât di hoán toán sau vai ngáy khöng dé lai däu vét (him nhiém mau bay).
= Xét nghigm mâu: bach cu di ton tng cao.
b.Tiéu hoa
Phan lón các truóng hop nhiém giun dia khóng có triéu chimg gi rör£t, tuy mhién
6 thé gp mot sb wigu chime ti héa.
— Bau bung: dau quanh rön, d6t ngôt khong có nguyén nhán ró ret, chöng khöi
dau am i
- Ré lon id hôa: khöng bién di, chim tu hay ira me bot, ri loan iu hón,
än khöng ngon miéng.
— Téng giun ra gor dingo ra giun hofe nón ra lu.
«Bin ching th tum qué nia
Thurng do yéu 16 ca hoc, di chuyén Ie chó hoge cuón Hy aha ihn ting boi
Hang tim con gäy te.
= Rug: fy to rut, in the rua, im gt thi, vie phe mp do thing rt.
= Gan mat: fy gun chi ng mit, viém dub möt. Ap xe gan do giv, si
rt in ty lp, hy más dung mat
= Giun le bd: du wing tong quí inh di chuydn theo ding mu tr &
ning eh bi hrömg nh da, co, ni, im...
199
3.1.3. Chin don
= Gia dogn du trang di chuyén: ting bach chu fan trong máo, huÿé thanh
ch don dong tin,
- Giai dogn giun & rußt tré sé nón hofe di ngoai ra giun, C6 thé tim trimg giun
‘wong phän, cóng hie méu thy bach ch toan 16 vé bia (bueno
- Giai dogn có che bién ching do giun gáy nén phâi da vio cé trigu chimg có
a wi chin dodn (de rust, vigm rude th, gun chui dng mât tn bfnh nn 6 id sit
tay giun hofe có nhidu gun) va ede x6 nghiém chin doán hinh án ur sión Am, chyp
Xquang bung khöng chuán bi.
3.2, Giun kim (Enterobius vermicularis)
3.2.1. Hinh thé ngodi vá chu A) phe iin
Bea gion kim phó bién hay gp dt nbd, d ly trong ede vu tr vá trong gia
inh, Bénh gay nen do Enterobius vermicularis más log gun nhö tring ai 10mm ex
tn hi man tring vi dei tng. Giun kim efi chía 11,000 tring ban dém ra cd nép
ju món dé trig (gai dogn 1 hinh 87). Sau khi dé hét ering, gun efi chét nen dei
söng gun kim ngán chi 11 -35 ng.
Bm an
es
Ae!
ieee
D cass sin
Fame
Hi 8.7. Chu ky phat tidn cd giun kim
200
= Gia dogn du trang di chuyén: ting bach chu fan trong máo, huÿé thanh
ch don dong tin,
- Giai dogn giun & rußt tré sé nón hofe di ngoai ra giun, C6 thé tim trimg giun
‘wong phän, cóng hie méu thy bach ch toan 16 vé bia (bueno
- Giai dogn có che bién ching do giun gáy nén phâi da vio cé trigu chimg có
a wi chin dodn (de rust, vigm rude th, gun chui dng mât tn bfnh nn 6 id sit
tay giun hofe có nhidu gun) va ede x6 nghiém chin doán hinh án ur sión Am, chyp
Xquang bung khöng chuán bi.
3.2, Giun kim (Enterobius vermicularis)
3.2.1. Hinh thé ngodi vá chu A) phe iin
Bea gion kim phó bién hay gp dt nbd, d ly trong ede vu tr vá trong gia
inh, Bénh gay nen do Enterobius vermicularis más log gun nhö tring ai 10mm ex
tn hi man tring vi dei tng. Giun kim efi chía 11,000 tring ban dém ra cd nép
ju món dé trig (gai dogn 1 hinh 87). Sau khi dé hét ering, gun efi chét nen dei
söng gun kim ngán chi 11 -35 ng.
Bm an
es
Ae!
ieee
D cass sin
Fame
Hi 8.7. Chu ky phat tidn cd giun kim
200
Tags
Categories
GeneralDownload
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 2
- Slides 100
- Age 250 days
Related Slideshows
22
Pray For The Peace Of Jerusalem and You Will Prosper
RodolfoMoralesMarcuc
41 views
26
Don_t_Waste_Your_Life_God.....powerpoint
chalobrido8
45 views
31
VILLASUR_FACTORS_TO_CONSIDER_IN_PLATING_SALAD_10-13.pdf
JaiJai148317
40 views
14
Fertility awareness methods for women in the society
Isaiah47
38 views
35
Chapter 5 Arithmetic Functions Computer Organisation and Architecture
RitikSharma297999
37 views
5
syakira bhasa inggris (1) (1).pptx.......
ourcommunity56
39 views