1. Ý nghĩa của vấn đề:
- Ngành cà phê đóng góp quan trọng cho kinh tế Việt Nam, chiếm 3% GDP cả nước. Cà phê là một
trong những ngành hàng đóng góp quan trọng nhất cho doanh thu của Nông nghiệp Việt Nam nói
riêng và cho toàn bộ GDP quốc gia nói chung. Ngành Công nghiệp Cà phê đã tạo ra hàng ngàn việc làm
trực tiếp và gián tiếp, đồng thời là sinh kế chính của nhiều hộ gia đình trong các khu vực sản xuất
nông nghiệp. Giá trị xuất khẩu cà phê thường chiếm khoảng 15% trong tổng kim ngạch xuất khẩu
nông sản và tỷ trọng cà phê luôn vượt trên 10% GDP nông nghiệp trong những năm gần đây.
- Việc tìm hiểu về hoạt động sản xuất ngành nông nghiệp cà phê Việt Nam có ý nghĩa quan trọng trong
việc định hình và phát triển chiến lược kinh doanh cho ngành cà phê, đồng thời giúp cải thiện chất
lượng sản phẩm, tăng cường khả năng cạnh tranh và mở rộng thị trường. Ngoài ra, việc này cũng giúp
định hình các chính sách phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh biến
đổi khí hậu và các thách thức về môi trường.
2. Khả năng của vấn đề:
- Cà phê Việt Nam là một ngành nông nghiệp quan trọng, đóng góp lớn vào nền kinh tế của đất nước.
Dưới đây là một số điểm quan trọng về sản xuất cà phê tại Việt Nam:
- Khả năng tự nhiên:
+ Địa hình và khí hậu: Việt Nam có nhiều vùng đất phù hợp cho trồng cà phê, đặc biệt là các tỉnh thuộc
Tây Nguyên như Đắk Lắk, Kon Tum và Lâm Đồng. Khí hậu ở các vùng này thích hợp cho cây cà phê.
+ Đất và độ cao: Cà phê thường được trồng ở độ cao từ 500 - 1,500 mét trên mực nước biển. Đất phải
có độ thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng.
- Khả năng kinh tế - xã hội:
+ Xuất khẩu: Việt Nam là nước sản xuất lớn thứ hai trên thế giới sau Brazil, với cà phê Robusta chiếm
tới 97% tổng sản lượng. Cà phê Việt Nam có mặt tại khoảng 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
+ Thương hiệu: Cà phê Trung Nguyên và Highlands Coffee đã xây dựng thương hiệu thành công và
xuất khẩu sản phẩm bán lẻ.
Tuy nhiên, ngành cà phê ở Việt Nam cũng gặp những vấn đề trong quản lý và điều hành ở cả tầm vĩ
mô lẫn vi mô. Nông dân trồng cà phê thường trải qua chu kỳ tăng trưởng và suy thoái kinh tế. Bất
chấp biến động giá cà phê toàn cầu, nông dân vẫn phải chịu mức giá dao động hàng ngày. Mặc dù vậy,
cà phê Việt Nam vẫn giữ vị trí quan trọng trong ngành nông nghiệp và góp phần vào nền kinh tế của
đất nước.
3. Thực trạng của vấn đề:
Thực trạng và phát triển của ngành cà phê tại Việt Nam:
- Tình hình phát triển:
+ Tăng trưởng xuất khẩu: Mặc dù thị trường thế giới gặp khó khăn, Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng
trưởng xuất khẩu cà phê ở mức đáng khích lệ. Trong giai đoạn từ 2011 đến 2018, kim ngạch xuất khẩu
cà phê đạt trung bình 3,13 tỷ USD/năm, chiếm 15% tổng xuất khẩu nông sản của cả nước.
+ Vị thế xuất khẩu: Việt Nam là nhà sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới. Sản phẩm cà
phê của Việt Nam đã xuất khẩu đến hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm 14,2% thị phần xuất
khẩu cà phê toàn cầu (đứng thứ hai sau Brazil). Cà phê rang xay và hòa tan xuất khẩu cũng đạt thị
phần cao.
+ Thị trường tiêu thụ: EU là thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất của Việt Nam, chiếm 40% tổng số
lượng và 38% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Khu vực Đông Nam Á cũng là thị trường quan trọng
khác.
- Thách thức:
+ Biến đổi khí hậu: Cà phê Việt Nam đối mặt với biến đổi khí hậu, ảnh hưởng đến sản xuất và năng
suất cây cà phê.
+ Cạnh tranh: Cà phê phải cạnh tranh với các loại cây trồng khác.
+ Tái canh cây cà phê già cỗi: Cần tái canh để duy trì năng suất.
+ Chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất tăng cao trong khi giá cà phê thế giới thấp.
- Chính sách phát triển:
+ Duy trì vị thế xuất khẩu: Việt Nam phấn đấu duy trì vị thế là nhà sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn
thứ hai thế giới.
+ Tăng giá trị gia tăng: Mục tiêu tăng gấp đôi giá trị gia tăng trong sản xuất cà phê bằng cách tăng
năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng.
+ Xúc tiến thương mại: Liên kết đẩy mạnh sản xuất chế biến sâu và xúc tiến thương mại cho cà phê
Việt Nam.
=> Ngành cà phê Việt Nam đang nỗ lực để đối mặt với thách thức và phát triển bền vững, nhằm đáp
ứng nhu cầu của thị trường quốc tế
4. Đề xuất hướng giải quyết:
- Một số giải pháp phù hợp để giải quyết các vấn đề hiện tại:
+ Tăng giá trị gia tăng:
Tập trung vào sản xuất cà phê đặc sản, chất lượng cao để tạo giá trị gia tăng.
Phát triển sản phẩm gắn với xây dựng thương hiệu, nhằm tạo sự đa dạng và hấp dẫn cho thị trường
xuất khẩu.
+ Phát triển thị trường xuất khẩu:
Tìm kiếm thị trường mới và mở rộng xuất khẩu cà phê.
Tăng cường kết nối sản xuất với thương mại để đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế.
+ Tái cơ cấu ngành cà phê:
Xây dựng các vùng trồng tập trung, chuyên canh để tăng hiệu suất sản xuất.
Đẩy mạnh công tác tái cơ cấu ngành cà phê một cách hiệu quả.
+ Chính sách hỗ trợ:
Chính phủ cần định hướng phát triển ngành cà phê theo hướng hiện đại, đồng bộ và bền vững.
Tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân và doanh nghiệp trong việc sản xuất và xuất khẩu cà phê.