Gdybynietakontrola,nicniemogłobysięzamanifestować.Niebraniepoduwagętegokontrolerajest
dziecinadą.DzieckonaprzykładmoŜemyśleć,Ŝesamochódjestczymśzgołacudownym,gdyŜposiada
zdolnośćporuszaniasiębezpomocykoniaczyinnegozwierzęciapociągowego,alerozsądnyczłowiek
wie,naczympolegadziałaniemechanizmusilnikowego.Zdajesobiesprawęztego,Ŝepozamaszynerią
jestczłowiek,kierowca.Podobnie,takimkierowcąjestNajwyŜszyPaniwszystkodziałapodlego
kierunkiem.Jivy,czyliŜyweistoty,zostałyuznaneprzezPanazaJegointegralnecząstki,jakto
będziemymoglizauwaŜyćwnastępnychrozdziałach.C ząstkazłotajestrównieŜzłotem,akroplawody
zoceanujestrównieŜsłona,ipodobniemy,Ŝyweistoty,będącczęściąnajwyŜszegokontrolera–iśvary,
czyliBhagavana,PanaŚriKryszny–mamywszystkiecechyNajwyŜszegoPanawznikomejilości,jako
Ŝejesteśmymaleńkimiiśvarami–iśvaramiuzaleŜnionymi.Próbujemykontrolowaćnaturę,takjak
obecniepróbujemykontrolowaćprzestrzeńczyplanety,itaskłonnośćdokontrolowaniaistniejewnas
dlatego,ŜeistniejeonawKrysznie.Powinniśmywiedzieć,Ŝepomimotejnaszejskłonnoścido
panowanianadnaturąmaterialną,niejesteśmynajwyŜszymkontrolerem.Zostałotowyjaśnione
wBhagavadgicie.
Czymjestnaturamaterialna?JestonarównieŜwytłumaczonawGiciejakoniŜszaprakrti,niŜszanatura
śywaistotazostaławytłumaczonajakowyŜszaprakrti.Prakrtijestzawszekontrolowana,niezaleŜnieod
tego,czyjesttoniŜsza,czywyŜszaprakrti.PrakrtijestrodzajuŜeńskiegoijestkontrolowanaprzez
Pana,takjakczynnościŜonykontrolowanesąprzezmęŜa.PrakrtijestzawszezaleŜnaiznajdujesiępod
panowaniemPana,któryjesttym,którydominuje.ZarównoŜyweistoty,jakimaterialnanatura
znajdująsiępodpanowaniem,kontroląNajwyŜszegoP ana.WedługBhagavadgity,Ŝyweistoty–
chociaŜsąintegralnymicząstkamiNajwyŜszegoPana–mająbyćuwaŜanezaprakrti.Wyjaśniatopiąty
wersetSiódmegoRozdziałuBhagavadgity.Apareyami tastvanyamprakrtimviddhimeparamjiva
bhutam:’TamaterialnanaturajestMojąniŜsząprakrti.Aoprócztej,istniejejeszczeinnaprakrti–jiva
bhutam,Ŝywaistota.’
Nasamąnaturęmaterialną,składajsiętrzyjakości:gunadobroci,gunapasjiigunaignorancji.Oprócz
tychgunistniejewiecznyczasiprzezkombinacjętychsiłnatury–podkontroląiwgranicachczasu–
powstająróŜneczynności,którenazywanesąkarmą.Czynnościtespełnianesąodczasów
niepamiętnych,amyalbocieszymysięowocaminaszy chczynów,albocierpimyzichpowodu.Na
przykładprzypuśćmy,Ŝejestemczłowiekieminteresu,pracowałembardzocięŜkoiinteligentnie
izgromadziłemogromnąsumęwbanku.MogęwięcuŜyw aćŜycia.Aleprzypuśćmy,Ŝepotemstraciłem
wszystkiepieniądzewinteresach–wtedycierpię.Podobnie,wkaŜdejdziedzinieŜyciaalbocieszymysię
zrezultatównaszejpracy,albocierpimyzichpowodu.Tonazywanejestkarmą.
Iśvara(NajwyŜszyPan),jiva(Ŝywaistota),prakrti(natura),kala(wiecznyczas)ikarma(działanie)
wszystkotozostałowytłumaczonewBhagavadgicie. Ztychpięciu:Pan,Ŝyweistoty,materialnanatura
iczassąwieczne.ManifestacjaprakrtimoŜebyćtymczasowa,aleniejestonafałszywa.Niektórzy
filozofowietwierdzą,Ŝemanifestacjanaturymaterialnejjestfałszywa,alewedługfilozofiiBhagavadgity
iwedługfilozofiiVaisnavów,niejesttoprawdą.Manifestacjategoświataniejestuznawanazafałszywą;
jestonauznawanazaprawdziwą,aletymczasową.Por ównywanajestdochmury,którawędrujepo
niebie,albodopórdeszczowych,któreodŜywiajziarno.Skorotylkomijaporadeszczowaiskorotylko
chmurarozwiewasię,wszystkieplony,którebyłykarmioneprzezdeszcz,wysychają.Podobnie,ta
manifestacjamaterialnapowstajewpewnymprzedzial eczasowym,trwaprzezchwilęinastępnieznika.
Takfunkcjonujeprakrti.Icykltentrwawiecznie.Zatemprakrtijestwiecznainiejestonafałszywa.Pan
mówioniej’Mojaprakrti.’TamaterialnanaturajestenergiąNajwyŜszegoPana,alejestodseparowana
odNiego.EnergiąNajwyŜszegoPanasąrównieŜŜyweistoty,aleteniesąoddzieloneodNiego.
PozostająonewwiecznymzwiązkuzPanem.WięcPan, Ŝyweistoty,materialnanaturaiczas,wszystkie
sąpowiązanezesobąiwszystkiesąwieczne.KarmajednakŜeniejestwieczna,chociaŜskutkikarmy
mogąbyćrzeczywiściebardzodawne.Mycieszymysię rezultataminaszegopostępowaniaalbocierpimy
zichpowoduodczasówniepamiętnych,alemoŜemyzm ienićrezultatynaszejkarmy,czylinaszego
postępowania,azmianatazaleŜyoddoskonałościnaszejwiedzy.JesteśmyzaangaŜowaniwróŜne
czynności.Bezwątpienianiewiemy,jakirodzajpostępowaniapowinniśmywybrać,abydoznaćulgiod
działańinastępstwwszystkichnaszychczynów,aletorównieŜzostałowytłumaczonewBhagavadgicie.
Iśvara,NajwyŜszyPan,jestobdarzonynajwyŜsząświadomością.Jivy,czyliŜyweistoty,będąc
cząstkamiNajwyŜszegoPana,sąrównieŜświadome.Za równoŜywaistota,jakinaturamaterialna
objaśnionezostałyjakoprakrti,energiaNajwyŜszegoPana.alejednaztychdwóch,mianowiciejiva,
jestświadoma.Drugaprakrtinieposiadaświadomości.TakajestróŜnicaJivaprakrtijestnazywana
wyŜszą,poniewaŜjivaposiadaświadomośćpodobnądo świadomościPana.JednakŜeświadomośćPana
jestnajwyŜsząświadomościąinienaleŜytwierdzić,Ŝejiva(Ŝywaistota)jestrównieŜwnajwyŜszym
stopniuświadoma.śywaistotaniemoŜeposiadaćnajwyŜszejświadomościwŜadnymstanieswojej
doskonałościibłędnajestteoria,któramówi,ŜemoŜeonatakąświadomośćosiągnąć.Świadomąbyć
onamoŜe,aleniejestświadomądoskonaleczywnajwyŜszymstopniu.
RóŜnicapomiędzyjivąaiśvarązostaniewytłumaczonawTrzynastymRozdzialeBhagavadgity.Pan
jestksetrajna,czyliświadomy,takjakświadomajestŜywaistota,aleŜywaistotajestświadomatylko