Budowa miesni

1. Budowa i praca mięśniBudowa i praca mięśni
Opracowała Magdalena OsiadłoOpracowała Magdalena Osiadło
Więcej informacji znajdziecie na Więcej informacji znajdziecie na www.mocni.netwww.mocni.net

2. Układ mięśniowy człowiekaUkład mięśniowy człowieka
Składa się z 650 Składa się z 650
mięśnimięśni
Ich masa stanowi Ich masa stanowi
około:około:
30-40% masy 30-40% masy
kobietkobiet
40-50% masy 40-50% masy
mężczyznmężczyzn

3. Niektóre mięśnie człowieka:Niektóre mięśnie człowieka:
11
2
1
2
1
2
3
5
6
7
8
4
1.m. piersiowy większy
2. m. dwugłowy (biceps)
3. m. brzucha
4. m. pośladkowy wielki
(ok. 1 kg !)
5. m. najdłuższy uda
(krawiecki)
6. m. brzuchate łydki
(bliźniacze)
7. m. trójgłowy
8. m. najszerszy grzbietu

4. Antagonistyczne działanie mięśni:Antagonistyczne działanie mięśni:
Mięśnie mają zdolność do Mięśnie mają zdolność do aktywnegoaktywnego kurczeniakurczenia się. się.
Ich Ich rozkurczrozkurcz jest aktem jest aktem biernymbiernym – wymaga skurczu innego – wymaga skurczu innego
mięśnia.mięśnia.
Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: zginaczezginacze
(przywodziciele) i (przywodziciele) i prostownikiprostowniki (odwodziciele). (odwodziciele).
Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy
antagonistycznymiantagonistycznymi..

5. Typy mięśni szkieletowychTypy mięśni szkieletowych
1.1.m. prostym. prosty
2.2.m. dwubrzuścowym. dwubrzuścowy
3.3.m. płaskim. płaski
4.4.m. wrzecionowatym. wrzecionowaty
5.5.m. pierzastym. pierzasty
6.6.m. półpierzastym. półpierzasty
7.7.m. dwugłowym. dwugłowy

6. Budowa mięśnia dwugłowegoBudowa mięśnia dwugłowego
dwa ścięgna –
umożliwiają przyczep
mięśnia do kości
ścięgno –
zbudowane
z tkanki łącznej włóknistej
brzusiec –
zbudowany z tkanki mięśniowej

7. Budowa anatomiczna mięśniaBudowa anatomiczna mięśnia
Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną.Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną.
W 1 mmW 1 mm
33
mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych. mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych.

8. Budowa włókna mięśniowegoBudowa włókna mięśniowego
Komórka mięśnia poprzecznie Komórka mięśnia poprzecznie
prążkowanego (włókno prążkowanego (włókno
mięśniowe) zbudowana jest z:mięśniowe) zbudowana jest z:
- błony komórkowej (sarkolema)- błony komórkowej (sarkolema)
- licznych jąder- licznych jąder
- cytoplazmy (sarkoplazma)- cytoplazmy (sarkoplazma)
- włókienek kurczliwych - włókienek kurczliwych
(miofibryli).(miofibryli).
Miofibryle wykazują poprzeczne Miofibryle wykazują poprzeczne
prążkowanie.prążkowanie.
Podstawową jednostką Podstawową jednostką
budulcową miofibryli jest budulcową miofibryli jest
sarkomer.sarkomer.
Sarkomer składa się z włókienek Sarkomer składa się z włókienek
białkowych: aktynowych i białkowych: aktynowych i
miozynowychmiozynowych
włókno mięśniowe
miofibryle
sarkomer
miozyna aktyna

9. Mechanizm skurczuMechanizm skurczu
Skracanie się miofibryli Skracanie się miofibryli
jest wynikiem interakcji jest wynikiem interakcji
białek kurczliwych: białek kurczliwych:
aktyny i miozyny.aktyny i miozyny.
Nici aktyny przesuwają się Nici aktyny przesuwają się
w kierunku środka w kierunku środka
sarkomeru bez zmiany sarkomeru bez zmiany
długości jej włókien długości jej włókien
(ślizgowa teoria skurczu).(ślizgowa teoria skurczu).
W procesie tym zużywana W procesie tym zużywana
jest energia, którą jest energia, którą
dostarcza rozkład ATP.dostarcza rozkład ATP.
ATP ATP →→ ADP + P ADP + P
ii + energia + energia
miozyna
aktyna
sarkomer
skurcz sarkomeru
ATP ADP
E

10. Źródła energii wykorzystywanej do Źródła energii wykorzystywanej do
pracy mięśniowejpracy mięśniowej
1.1. Wysiłki Wysiłki
trwające kilka trwające kilka
sekundsekund
-Zasoby komórkowe ATP Zasoby komórkowe ATP
zawierają zasoby energii zawierają zasoby energii
wystarczające jedynie na kilka wystarczające jedynie na kilka
pobudzeń.pobudzeń.
-Najszybsza resynteza ATP Najszybsza resynteza ATP
odbywa się kosztem rozkładu odbywa się kosztem rozkładu
fosfokreatyny i starcza na fosfokreatyny i starcza na
kilka sekund pracy.kilka sekund pracy.
fosfokreatyna kreatyna
ADP ATP
Przemiana beztlenowa

11. Źródła energii wykorzystywanej do Źródła energii wykorzystywanej do
pracy mięśniowejpracy mięśniowej
2. Wysiłki trwające 2. Wysiłki trwające
do 60 sekunddo 60 sekund
- - Glukoza magazynowana jest w Glukoza magazynowana jest w
tkance mięśniowej w postaci tkance mięśniowej w postaci
glikogenu.glikogenu.
- Gromadzenie się kwasu - Gromadzenie się kwasu
mlekowego powoduje silne mlekowego powoduje silne
zakwaszenie środowiska tkanki zakwaszenie środowiska tkanki
mięśniowej (charakterystyczny mięśniowej (charakterystyczny
skurcz lub ból).skurcz lub ból).
Działanie szlaku ustaje.Działanie szlaku ustaje.
- Kwas mlekowy przenika do krwi i - Kwas mlekowy przenika do krwi i
jest transportowany do wątroby, jest transportowany do wątroby,
gdzie ulega przemianie w glukozę gdzie ulega przemianie w glukozę
(glikoneogeneza).(glikoneogeneza).
glukoza
kwas mlekowy
2 ADP 2 ATP
Przemiana beztlenowa

12. Źródła energii wykorzystywanej do Źródła energii wykorzystywanej do
pracy mięśniowejpracy mięśniowej
3.3. Wysiłki trwające Wysiłki trwające
do 60 minutdo 60 minut
-Produkty końcowe tej przemiany Produkty końcowe tej przemiany
nie zmieniają pH środowiska.nie zmieniają pH środowiska.
-Czynnikiem ograniczającym pracę Czynnikiem ograniczającym pracę
w tym trybie jest szybkość w tym trybie jest szybkość
dostarczania tlenu do mięśni.dostarczania tlenu do mięśni.
-Źródłem tlenu jest:Źródłem tlenu jest:
mioglobina – białko mięśniowe mioglobina – białko mięśniowe
magazynujące tlen;magazynujące tlen;
hemoglobina – białko czerwonych hemoglobina – białko czerwonych
krwinek krwi transportujące tlenkrwinek krwi transportujące tlen
glukoza
CO
2
+ H
2
O
36 ADP 36 ATP
Przemiana tlenowa

13. Źródła energii wykorzystywanej do Źródła energii wykorzystywanej do
pracy mięśniowejpracy mięśniowej
4.4. Wysiłki trwające Wysiłki trwające
ponad 60 minutponad 60 minut
-Zasoby kwasów tłuszczowych w Zasoby kwasów tłuszczowych w
organizmie są ogromne.organizmie są ogromne.
-Jest to najwolniejszy z Jest to najwolniejszy z
przedstawionych szlaków przedstawionych szlaków
metabolicznych.metabolicznych.
Czynnikiem ograniczającym tę Czynnikiem ograniczającym tę
przemianę jest szybkość przemianę jest szybkość
transportu kwasów tłuszczowych transportu kwasów tłuszczowych
z krwi do komórek mięśniowych.z krwi do komórek mięśniowych.
-Czynnikiem ograniczającym Czynnikiem ograniczającym
długość pracy mięśni w tym trybie długość pracy mięśni w tym trybie
są inne układy niezdolne do są inne układy niezdolne do
długotrwałego funkcjonowania długotrwałego funkcjonowania
(np. układ nerwowy).(np. układ nerwowy).
Kwas tłuszczowy
129 ADP 129 ATP
Przemiana tlenowa
CO
2
+ H
2
O

14. Zestawienie przemian Zestawienie przemian
produkujących ATP w mięśniachprodukujących ATP w mięśniach
PRZEMIANY BEZTLENOWEPRZEMIANY BEZTLENOWE
fosfokreatynafosfokreatyna + ADP + ADP → kreatyna +→ kreatyna + ATPATP
GlukozaGlukoza + 2 ADP + 2P → 2 kwas mlekowy ++ 2 ADP + 2P → 2 kwas mlekowy + 2 ATP2 ATP
PRZEMIANY TLENOWEPRZEMIANY TLENOWE
GlukozaGlukoza + 6 O+ 6 O
22 + 36 ADP + 36 P → 6 CO + 36 ADP + 36 P → 6 CO
22 +6 H +6 H
22O +O + 36 ATP36 ATP
kwaskwas tłuszczowytłuszczowy (C(C
1616) + 23 O) + 23 O
22 +129 ADP +129 P → +129 ADP +129 P →
→→ 16 CO 16 CO
22 +16 H +16 H
22O +O + 129 ATP129 ATP

15. Przykłady aktywności wykorzystujących Przykłady aktywności wykorzystujących
różne szlaki metaboliczneróżne szlaki metaboliczne
typ przemiany typ przemiany
– rozkładu:– rozkładu:
przykładyprzykłady
beztlenowy beztlenowy
fosfokreatynyfosfokreatyny
skok, cios, unik, nagły zwrot skok, cios, unik, nagły zwrot
ciałaciała
beztlenowy beztlenowy
glukozyglukozy
krótkotrwała ucieczka lub krótkotrwała ucieczka lub
pogoń; bieg 100 mpogoń; bieg 100 m
tlenowy tlenowy
glukozyglukozy
godzinny intensywny marsz godzinny intensywny marsz
bieg na 1500 mbieg na 1500 m
beztlenowy beztlenowy
kw.tłuszowegokw.tłuszowego
wielogodzinny marsz; bieg wielogodzinny marsz; bieg
maratoński maratoński

16. Porównanie typów komórek mięśni Porównanie typów komórek mięśni
szkieletowychszkieletowych
właściwościwłaściwości mięśnie szybkiemięśnie szybkie mięśnie wolnemięśnie wolne
skurczskurcz 30 ms30 ms 80 ms80 ms
aktywność ATP-azyaktywność ATP-azy dwukrotnie większadwukrotnie większa dwukrotnie mniejszadwukrotnie mniejsza
naczynia włosowatenaczynia włosowate rzadsza siećrzadsza sieć gęstsza siećgęstsza sieć
mitochondriamitochondria mniejmniej więcejwięcej
mioglobinamioglobina mniej mniej więcejwięcej
barwabarwa białebiałe czerwoneczerwone
typ przemiantyp przemian beztlenowebeztlenowe tlenowetlenowe
długość pracydługość pracy krótszakrótsza dłuższadłuższa

17. Struktura mięśni u różnych grup Struktura mięśni u różnych grup
sportowcówsportowców
grupa badanagrupa badana
zawartość % włókien wolnychzawartość % włókien wolnych
m. czworogłowy m. czworogłowy
udauda
m. naramiennym. naramienny
nie wytrenowaninie wytrenowani 4646 3636
kolarzekolarze 5151 6161
kajakarzekajakarze 5858 6161
pływacypływacy 7474 5858
biegacze przełajowibiegacze przełajowi 6363 6969

18. Literatura Literatura
J.Duszyński, A. Kozłowska-Rajewicz, G. J.Duszyński, A. Kozłowska-Rajewicz, G.
Wojciechowska; Biologia – zakres Wojciechowska; Biologia – zakres
podstawowy;WS PWN; W-wa 2002podstawowy;WS PWN; W-wa 2002
J. Kawiak, J. Mirecka, M. Olszewska, J. Warchoł; J. Kawiak, J. Mirecka, M. Olszewska, J. Warchoł;
Podstawy cytofizjologii; PWN; W-wa 1985Podstawy cytofizjologii; PWN; W-wa 1985
K. Sembrat; Histologia porównawcza zwierząt; K. Sembrat; Histologia porównawcza zwierząt;
PWN; W-wa 1981PWN; W-wa 1981
B. Gołąb, W.Z. Traczyk; Anatomia i fizjologia B. Gołąb, W.Z. Traczyk; Anatomia i fizjologia
człowieka; PZWL; W-wa 1986człowieka; PZWL; W-wa 1986
S. Kozłowski, K. Nazar; Wprowadzenie do S. Kozłowski, K. Nazar; Wprowadzenie do
fizjologii klinicznej; PZWL; W-wa 1999fizjologii klinicznej; PZWL; W-wa 1999
Mała Encyklopedia PWN; W-wa 1970Mała Encyklopedia PWN; W-wa 1970
Nowa Encyklopedia Powszechna PWN; W-wa 1997Nowa Encyklopedia Powszechna PWN; W-wa 1997
Dr E.G. de Bernabe Ortega; Atlas Anatomii; WiŻ; Dr E.G. de Bernabe Ortega; Atlas Anatomii; WiŻ;
W-wa 1991W-wa 1991
A. Stevens, J. Lowe; Histologia człowieka; PZWL i A. Stevens, J. Lowe; Histologia człowieka; PZWL i
WMSV; 2000WMSV; 2000

19. Budowa i praca mięśni Budowa i praca mięśni
- koniec -- koniec -
Dziękuję za uwagę!
Siłownia, fitness, zdrowe odżywianie itp.
wszystko znajdziesz na www.mocni.net