Burun_va_burun_yondosh_bo’shliqlarining_kliniko_anatomik_va_fiziologik.pptx

Gsgsgshs

1. Mavzu:Kirish . Burun va burun yondosh bo’shliqlarining kliniko-anatomik va fiziologik o’ziga xosligi , zamonaviy tekshirish usullari Tayyorladi : Nabijonov Azizbek

2. Reja : 1.Burun va burun yondosh bo’shliqlari 2.Burun va burun yondosh bo’shliqlari fiziologiyasi 3.Burun va burun yondosh bo’shliqlari tekshirish usullari

3. Burun va burun bo‘shliqlari inson organizmida nafas olish , hid bilish , ovoz rezonansi va himoya vazifalarini bajaruvchi muhim tuzilmalar hisoblanadi . Ularning kliniko-anatomik va fiziologik xususiyatlarini chuqur o‘rganish tibbiyot amaliyotida muhim ahamiyatga ega . Zamonaviy tekshirish usullari esa kasalliklarni erta aniqlash imkonini beradi .

4. Burun va burun yondosh bo’shliqlarining anatomik tuzilishi Tashqi burun ( nasus externus) asosi bilan pastga qaragan uch qirrali piramida shakliga ega . U suyak va tog’ay qismlardan tashkil topgan . Burunning yuqori qismi p е shona suyagi bilan ch е garadosh bo’lib , burun n е gizi ( radyx nasi ) d е b ataladi . Burun n е gizi pastda burun qirrasiga ( dorsum nasi ) davom etadi va burun uchini ( apex nasi ) hosil qilib tugaydi . Burunning yon tomonlari burun uchi sohasida harakatchan bo’lib , burun qanotlari ( alae nasi ) d е b ataladi . Burun qanotlarining erkin ch е tlari burun to’sig’ining harakatchan qismi ( pars mobilis septi nasi ) bilan ikkiga bo’lingan burun kataklarini hosil qiladi .

5. Burun bo‘shlig‘i Burun bo‘shlig‘i tashqi burundan ichkarida joylashgan va ikkita burun yo‘li orqali tashqi muhit bilan bog‘langan . Ichki devori to‘siq , yon devorida esa burun chig‘anoqlari joylashgan . Burun bo‘shlig‘i nafas havo oqimini filtrlash , namlash va isitishda muhim rol o‘ynaydi . Burun bo’shlig’ida lat е ral ( tashqi ), m е dial ( o’rta ), yuqori va pastki d е vorlari tafovut qilinadi . Burun bo’shlig’ining lat е ral ( yonbosh , tashqi ) d е vori burun suyaklari , yuqori jag’ suyagining p е shona o’sig’i , yuqori jag’ suyagining ichki d е vori , ko’z yoshi suyagi , g’alvirsimon suyak katakchalari , tanglay suyagining p е rp е ndikulyar plastinkasi , ponasimon suyagi qanotsimon o’sig’ining ichki plastinkasi va pastki burun chig’anoqlaridan hosil bo’lgan . Xoanalar ichki tomondan dimog ’ suyagining orqa ch е ti , tashqi tomondan - ponasimon suyagi qanotsimon o’sig’ining ichki plastinkasi , pastdan – tanglay suyagi gorizontal plastinkasining orqa ch е ti bilan ch е garalangan

6. Burun bo’shlig’ining tashqi d е vori va burun yondosh bushliqlarining tabiiy yo’llari . 1) ko’z yoshi kanalining tabbiiy yo’li ; 2) yuqori jag’ bo’shlig’ining tabiiy yo’l ;. 3) g’alvirsimon bo’shliq old katakchalarining tabiiy yo’li ; 4) o’rta burun chig’anog’i ; 5) o’rta burun yo’li ; 6) yuqori burun yo’li ; 7) g’alvirsimon plastinka ; 8) p е shona bo’shlig’I ; 9) asosiy bo’shliq ; 10) g’alvirsimon bo’shliq orqa katakchalarining ning tabiiyi yo’li ;. 11) asosiy ( ponasimon ) bo’shliqning tabiiyi yo’li ; 12) p е shona bo’shlig’ining tabiiy yo’li ; 13) pastki burun chig’anog’i .

7. Burun to‘sig‘i Burun to‘sig‘i burunni ikkiga ajratadi . U suyak va tog‘ay qismlaridan iborat bo‘lib , simmetrik bo‘lishi kerak . To‘siqning qiyshayishi nafas olishni qiyinlashtirishi mumkin . Klinik amaliyotda burun to‘sig‘i deviasiyasi ko‘p uchraydigan patologiyalardan biridir . Burun chig‘anoqlari Burun yon devorida yuqori , o‘rta va pastki chig‘anoqlar joylashgan . Ular havo oqimini yo‘naltirish , filtrlash va yuzaki maydonni kengaytirish vazifasini bajaradi . Shuningdek , shilliq qavatdagi qon tomirlari havo haroratini moslashtirishda faol qatnashadi . Burun shilliq qavati Burun shilliq qavati epiteliy va qon tomirlariga boy bo‘lib , himoya vazifasini bajaradi . Unda ko‘p sonli bezlar havo namligini ta’minlaydi . Shilliq qavatdagi kiprikli hujayralar chang , mikroblar va allergenlarni tashqi tomonga chiqarib , infektsiyalardan himoya qiladi .

8. Burun boʻshligʻi asosiy va ikkilamchi fiziologik faoliyatlarni bajaradi . Burunning asosiy fiziologik faoliyatlariga : nafas olish , himoya va hid bilish , ikkilamchi fiziologik faoliyatlariga : mimika , koʻz yoshni oʻtkazish , rezonans ( nutq ) faoliyatlari kiradi . Burun boʻshligʻi ovoz tembrini hosil qilishda ham ishtirok etadi .

9. B urunning asosiy vazifalari Burun nafas olish , hid bilish , ovozni rezonans qilish va himoya vazifalarini bajaradi . Havo burun orqali o‘tganda u filtrlab , namlab va isitiladi . Shuningdek , burun immun tizimning birlamchi to‘siqlaridan biri hisoblanadi . Shu sababli uning salomatligi umumiy organizm uchun muhim .

10. Nafas olish fiziologiyasi Burundan o‘tgan havo o‘pka uchun optimal sharoitga keltiriladi . Burun orqali nafas olish og‘iz nafas olishdan ko‘ra foydaliroq , chunki havo filtrlanadi . Burun shilliq qavatidagi qon tomirlari havo haroratini tezda moslashtiradi . Bu fiziologik jarayon doimiy himoya beradi . Hid bilish funksiyasi Burun bo‘shlig‘ining yuqori qismida joylashgan hid sezuvchi hujayralar atrof-muhitdagi hid molekulalarini qabul qiladi . Hid bilish nafaqat oziq-ovqat va xavfli gazlarni aniqlashda , balki hissiy holatni shakllantirishda ham ishtirok etadi . Hid sezish markazi miya po‘stlog‘ida joylashgan .

11. Burunning himoya mexanizmlari Burun shilliq qavatida joylashgan kiprikli epiteliy va shilliq ishlab chiqaruvchi bezlar mikroorganizmlarni to‘xtatadi . Alergenlar va chang zarrachalari havo bilan kirganda shilliq bilan qoplanib , tashqariga chiqariladi . Hapşırish refleksi ham himoya mexanizmlaridan biridir . Burunning himoya m е xanizmlariga aksirish va ko’z yoshini chiqarish faoliyatlari ham kiradi . M е’ yorda ko’z yoshi suyuqligi burun - ko’z yoshi kanalining t е shigi orqali burun bo’shlig’iga ( pastki burun yo’liga ) erkin o’tadi . Burun bo’shlig’ining gip е rtrofiya jarayonlarida yoki sovuq havo ta’sirida burun bo’shlig’i shilliq pardasining shishi tufayli kanalning t е shigi torayib , ko’zdan tinmay yosh oqishi kuzatiladi .

12. Burun va burun yondosh boʻshliqlarini tekshirish bosqichlari I bosqich . Koʻzdan kechirish . II bosqich . Old rinoskopiya III bosqich . Burunning nafas olish , hid bilish va himoya faoliyatlarini tekshirish IV bosqich . Orqa rinoskopiya V bosqich . Burunhalqumni barmoq bilan paypaslash . VI bosqich . Burun va burun yondosh boʻshliqlarining rentgenografiyasi VII bosqich . Trepanopunksiya . Burun va burun yondosh bo‘shliqlarini zamonaviy tekshirish usullari Ultratovush tekshiruvi Kompyuter tomografiyasi Magnit-rezonans tomografiya Mikrorinoskopiya Endoskopiya Endofotografiya va termografiya

13. Burun kasalliklari Eng ko‘p uchraydigan kasalliklar – surunkali rinit , sinusit , allergik rinit va burun poliplari . Ular nafas olish qiyinlashishi , hid bilishning yo‘qolishi va umumiy charchoqqa olib keladi . Erta tashxis va samarali davolash bemorning hayot sifatini tiklaydi . Anamnez yig‘ish Burun kasalliklarini tekshirishda birinchi qadam – anamnez yig‘ish . Bemor shikoyatlari , kasallik boshlanish vaqti , allergiya yoki avvalgi jarrohliklar haqida ma’lumot olinadi . Shuningdek , ish joyi , atrof-muhit va irsiy omillar ham hisobga olinadi .

14. Fizik tekshirish Burun tekshiruvining asosiy usullari – inspeksiya , palpatsiya va rinoskopiya . Tashqi ko‘rinish va burun shakli baholanadi . Palpatsiya orqali og‘riq , shish yoki deformatsiya aniqlanadi . Rinoskopiya burun bo‘shlig‘i va shilliq qavatni ko‘rishga imkon beradi .

15. Old rinoskopiya Old rinoskopiya yordamida burun bo‘shlig‘ining old qismlari tekshiriladi . Maxsus burun kengaytirgich va yorug‘lik manbai qo‘llaniladi . Bu usul shilliq qavatdagi o‘zgarishlar , poliplar yoki qon ketish manbaini aniqlashda qo‘llaniladi . Klinik amaliyotda juda keng tarqalgan . Orqa rinoskopiya Orqa rinoskopiyada burun bo‘shlig‘i va nosog‘ar yo‘llari ko‘riladi . Maxsus ko‘zgular yordamida og‘iz orqali tekshiriladi . Bu usul adenoidlar , orqa poliplar va shilliq o‘zgarishlarni aniqlashda qo‘llaniladi . Ba’zan bemorda refleks tufayli qiyinchilik bo‘lishi mumkin .

16. E’tiboringiz uchun rahmat !