Cẩm nang tư duy phản biện "Khái niệm và công cụ"
QuynhNguyen803814
26 views
46 slides
Mar 16, 2025
Slide 1 of 46
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
About This Presentation
Mô tả công cụ để thực thi tư duy phản biện
Slide Content
2 à
PHAN BIEN
KHAINIEM VA CÔNG CU
CRITICAL THINKING
CONCEPTS AND TOOLS
PHAN BIEN
KHAINIEM VA CÔNG CU
CRITICAL THINKING
CONCEPTS AND TOOLS
RICHARD PAUL - LINDA ELDER
Cam nang
TU DUY
PHAN BIEN
Khai niém va Cong cu
CRITICAL THINKING
Concepts and Tools
Nhém dich uae
NHA XUAT BAN TONG HOP THANH PHO HO CHI MINH
BUI VAN NAM SON higu dink
ca
NHA XUAT BAN TONG HOP THANH PHO HO CHI MINH
Cam nang
TU DUY
PHAN BIEN
Khai niém va Cong cu
CRITICAL THINKING
Concepts and Tools
Nhém dich uae
NHA XUAT BAN TONG HOP THANH PHO HO CHI MINH
BUI VAN NAM SON higu dink
ca
NHA XUAT BAN TONG HOP THANH PHO HO CHI MINH
qe
o
©
CS
-
=
mo
>
E
Hay “hoc cách hoc”...
CC A pprendre à apprendre” (“hoc cach hoc”) là
möt khäu hién nói tiéng trong tiéng Pháp va
khéng dé... dich, vi dong tù “apprendre” trong tiéng
Pháp duöng nhu có ca hai nghia trong tiéng Anh: “to
teach” va “to learn”! Khóng có su tach bach giüa “day”
vá “hoc”, vi vi tri cúa chüng dói khi có thé thay thé cho
nhau, hay nói ngán, gitia chúng có mót su “van dóng”.
Su van döng äy chinh là phuong php.
‘Tu khi René Descartes viét quyén “Cäc quy tac huéng
dan tu duy” (Règles pour la direction de l'esprit) nam 1628
va “Luán ván vé Phuong pháp” (Discours de la Méthode)
nam 1637, khoa hoc va tu duy khoa hoc that su bude
vao thöi hién dai, túc, ta khóng cón có thé suy nghi va
lam viéc nhu thé khöng có... Descartes dugc núa! Gan
bón thé ky dá trói qua vói biét bao su cái tién vá tinh
vi héa vé phuong phäp trén moi linh vuc, nhung myc
tiéu cha nó không thay dói, ding nhu Kant dá nói: “Ta
khong thé hoc triét hoc, ma chi có thé hoc cach triét ly”
hay nhu Idi cia Albert Einstein: “Giá tri cúa möt nén
o
©
CS
-
=
mo
>
E
Hay “hoc cách hoc”...
CC A pprendre à apprendre” (“hoc cach hoc”) là
möt khäu hién nói tiéng trong tiéng Pháp va
khéng dé... dich, vi dong tù “apprendre” trong tiéng
Pháp duöng nhu có ca hai nghia trong tiéng Anh: “to
teach” va “to learn”! Khóng có su tach bach giüa “day”
vá “hoc”, vi vi tri cúa chüng dói khi có thé thay thé cho
nhau, hay nói ngán, gitia chúng có mót su “van dóng”.
Su van döng äy chinh là phuong php.
‘Tu khi René Descartes viét quyén “Cäc quy tac huéng
dan tu duy” (Règles pour la direction de l'esprit) nam 1628
va “Luán ván vé Phuong pháp” (Discours de la Méthode)
nam 1637, khoa hoc va tu duy khoa hoc that su bude
vao thöi hién dai, túc, ta khóng cón có thé suy nghi va
lam viéc nhu thé khöng có... Descartes dugc núa! Gan
bón thé ky dá trói qua vói biét bao su cái tién vá tinh
vi héa vé phuong phäp trén moi linh vuc, nhung myc
tiéu cha nó không thay dói, ding nhu Kant dá nói: “Ta
khong thé hoc triét hoc, ma chi có thé hoc cach triét ly”
hay nhu Idi cia Albert Einstein: “Giá tri cúa möt nén
giáo duc (...) khöng phai là day va hoc dugc nhiéu su
kién ma là dao luyén cho tinh than biét tu duy...”.
“The Foundation for Critical Thinking” (Quy Tu duy
Phan bién) la môt tó chúc hoc thuát, cung cáp nhiéu
“cám nang” vé tu duy khoa hoc dugc bién soan chat
ché, chat loc, ngán gon va thiét thuc, dûc két nhiéu
thánh tuu vé phuong phäp trén “mau só chung”: là
khuyén khich tu duy phan tich va phan bién, cüng vói
cdc ky nang nghe, nói, doc, viét, hoc tap va nghién cúu
môt cach có thuc chat, có chiéu sáu va dé dang áp dung
vao cudc sóng.
B6 sich CAM NANG TU DUY nay danh cho moi
dóc gid, tit hoc sinh, sinh vién dén cdc giäng vién, các
nha nghién cúu, doanh nhán, ngudi da di lam cüng nhu
quí phy huynh... muón nang cao náng luc tu duy cúa
minh. Hoc sinh, sinh vién có thé doc cám nang nhu tai
ligu tham kháo dé hoc tôt cdc bé món; quy phy huynh
có thé sit dung cám nang dé vita nang cao nang luc tu
duy cia minh vita giúp con em minh phät trién các ky
nang tu duy cán thiét dé hoc tôt; cdc giáng vién, nha
nghién cúu có thé sit dung cám nang dé xáy dung tôt
cdc chi dé cia minh; nguöi dá di lam, doanh nhän...
có thé ap dung cc kÿ náng, y tuóng cúa cám nang vao
công viéc va cudc sng.
Rat hoan nghénh va biét on Nha xuát ban Tóng hop
Thanh phó H6 Chi Minh dá dich va xuát ban bó sách
quí nay dén ban doc Viét Nam.
BUI VAN NAM SON
kién ma là dao luyén cho tinh than biét tu duy...”.
“The Foundation for Critical Thinking” (Quy Tu duy
Phan bién) la môt tó chúc hoc thuát, cung cáp nhiéu
“cám nang” vé tu duy khoa hoc dugc bién soan chat
ché, chat loc, ngán gon va thiét thuc, dûc két nhiéu
thánh tuu vé phuong phäp trén “mau só chung”: là
khuyén khich tu duy phan tich va phan bién, cüng vói
cdc ky nang nghe, nói, doc, viét, hoc tap va nghién cúu
môt cach có thuc chat, có chiéu sáu va dé dang áp dung
vao cudc sóng.
B6 sich CAM NANG TU DUY nay danh cho moi
dóc gid, tit hoc sinh, sinh vién dén cdc giäng vién, các
nha nghién cúu, doanh nhán, ngudi da di lam cüng nhu
quí phy huynh... muón nang cao náng luc tu duy cúa
minh. Hoc sinh, sinh vién có thé doc cám nang nhu tai
ligu tham kháo dé hoc tôt cdc bé món; quy phy huynh
có thé sit dung cám nang dé vita nang cao nang luc tu
duy cia minh vita giúp con em minh phät trién các ky
nang tu duy cán thiét dé hoc tôt; cdc giáng vién, nha
nghién cúu có thé sit dung cám nang dé xáy dung tôt
cdc chi dé cia minh; nguöi dá di lam, doanh nhän...
có thé ap dung cc kÿ náng, y tuóng cúa cám nang vao
công viéc va cudc sng.
Rat hoan nghénh va biét on Nha xuát ban Tóng hop
Thanh phó H6 Chi Minh dá dich va xuát ban bó sách
quí nay dén ban doc Viét Nam.
BUI VAN NAM SON
Löi Nöi dau
cdc khäi niém va cong cu “tu duy phan bien’
dugc có dong thanh möt tap sách bé tui. Déi vói bé
món tu duy phan bién, cám nang trinh bay mót khái
niém dugc nhién ngudi chia sé vé tu duy phan bién.
D6i vói sinh vién, cäm nang la tai ligu tham khäo phu
tro cho sách giáo khoa trong moi món hoc. BO món tu
duy phán bién có thé ding cám nang dé thiét ké bai
giáng, chám diem va dua ra các bai kim tra. Sinh vién
có thé sit dung cám nang dé tang tién hiéu biét trong
bat ky linh vuc nao.
Nhiing ky nang chung cúa cám nang áp dung duge
cho moichi dé. Ching han, nha tu duy phan bién sé nám
ró ngay muc dich va van dé dang tranh cai. Ho sé tra vin
théng tin, nhúngkétluán va gócnhin. Ho sé phan dáu dat
dén su chinh xác, su rö rang va tinh lien quan. Ho sé tim
cach tu duy sau hon bé mat ben ngoai, tu duy möt cách
16 gic va khong thién léch. Ho sé 4p dung nhüng ky
ning nay vao viéc doc, viét cúng nhu nghe vá nôi. Ho
có thé áp dung chúng vio cäc bé món nhu lich sit, khoa
hoc, toán hoc, triét hoc va các nghé thuat; trong doi
söng cá nhân cüng nhu trong cuóc sóng nghé nghiép.
Quí cám nang näy tap trung váo ban chat cha
cdc khäi niém va cong cu “tu duy phan bien’
dugc có dong thanh möt tap sách bé tui. Déi vói bé
món tu duy phan bién, cám nang trinh bay mót khái
niém dugc nhién ngudi chia sé vé tu duy phan bién.
D6i vói sinh vién, cäm nang la tai ligu tham khäo phu
tro cho sách giáo khoa trong moi món hoc. BO món tu
duy phán bién có thé ding cám nang dé thiét ké bai
giáng, chám diem va dua ra các bai kim tra. Sinh vién
có thé sit dung cám nang dé tang tién hiéu biét trong
bat ky linh vuc nao.
Nhiing ky nang chung cúa cám nang áp dung duge
cho moichi dé. Ching han, nha tu duy phan bién sé nám
ró ngay muc dich va van dé dang tranh cai. Ho sé tra vin
théng tin, nhúngkétluán va gócnhin. Ho sé phan dáu dat
dén su chinh xác, su rö rang va tinh lien quan. Ho sé tim
cach tu duy sau hon bé mat ben ngoai, tu duy möt cách
16 gic va khong thién léch. Ho sé 4p dung nhüng ky
ning nay vao viéc doc, viét cúng nhu nghe vá nôi. Ho
có thé áp dung chúng vio cäc bé món nhu lich sit, khoa
hoc, toán hoc, triét hoc va các nghé thuat; trong doi
söng cá nhân cüng nhu trong cuóc sóng nghé nghiép.
Quí cám nang näy tap trung váo ban chat cha
Khi quyén cám nang nay due sü dung nhu mót tai
ligu tham kháo phy trg cho säch giáo khoa trong nhiéu
bó món, sinh vién sé bat dau nhin ra dugc ich loi cha
tu duy phan bién trong tiing linh vuc hoc van. Va néu
ging vién dua ra dugc nhüng vi du ap dung món hoc
nay vao döi sóng hang ngay, sinh vién sé bat däu nhán
ra rang giáo duc lá möt cong cu cai thién chat lugng
cudc sóng cúa ho.
Néu ban la sinh vién va dang sü dung cám nang nay
hay tap thöi quen mang theo nó den lóp. Hay thuöng
xuyén tham khäo nó dé phan tich va tng hop nhüng gi
ban hoc dugc. Hay thám nhuán sau hon nhüng nguyén
tác má ban tim thay trong quyén cám nang nay - cho
dén khi viéc sit dung chüng trö thänh ban nang thú hai
cúa ban.
Néu thanh công, cm nang nay sé dóng thöi phuc vu
cho bó món, sinh vién va chuong trinh giáo duc.
Rule Judo Eww
Richard Paul Linda Elder.
‘Trung tm Tu duy Phin bién Quÿ Tu duy Phan bién
ligu tham kháo phy trg cho säch giáo khoa trong nhiéu
bó món, sinh vién sé bat dau nhin ra dugc ich loi cha
tu duy phan bién trong tiing linh vuc hoc van. Va néu
ging vién dua ra dugc nhüng vi du ap dung món hoc
nay vao döi sóng hang ngay, sinh vién sé bat däu nhán
ra rang giáo duc lá möt cong cu cai thién chat lugng
cudc sóng cúa ho.
Néu ban la sinh vién va dang sü dung cám nang nay
hay tap thöi quen mang theo nó den lóp. Hay thuöng
xuyén tham khäo nó dé phan tich va tng hop nhüng gi
ban hoc dugc. Hay thám nhuán sau hon nhüng nguyén
tác má ban tim thay trong quyén cám nang nay - cho
dén khi viéc sit dung chüng trö thänh ban nang thú hai
cúa ban.
Néu thanh công, cm nang nay sé dóng thöi phuc vu
cho bó món, sinh vién va chuong trinh giáo duc.
Rule Judo Eww
Richard Paul Linda Elder.
‘Trung tm Tu duy Phin bién Quÿ Tu duy Phan bién
Critical Thinking Concepts and Tools
Tai sao lai can
“Tu duy Phan bién”?
Van dé:
Ai cúng tu duy; dé la ban tinh tu nhién cúa chüng ta.
Nhung, néu bd mic nó, phn lón tu duy cúa ta sé bi thién
léch, bóp méo, röi rac, thiéu thóng tin hay hét súc dinh kién.
Song, chat lugng cudc sóng cia ta vá cúa nhüng gi ta tao ra,
lam ra hay xäy dung lai hoán toán phu thuöc vao chat lugng
cüa tu tuóng chüng ta. Tu duy chat lugng kém sé rät tón
kém, cä vé tién bac län vé chat lugng cuóc sóng. Tuy nhién,
dé có tu duy xuát sác thi tu duy cúa ta phai duge vun béi
môt cach có hé thông.
Dinh nghia:
Tu duy phan bién (critical thinking) là nghé thuát
phan tich va dánh gié tu duy vói dinh huéng cái thién nó.
Két qua:
Môt nha tu duy phan bién sé biét:
+ Néu ra nhüng cáu höi vá nhüng vin dé thiét thuc, sng
con, phat biéu chúng mót cach ró rang va chinh xác;
+ Tip hop va dánh gid nhüng thöng tin có lién quan, sit
dung nhüng y niém tritu tugng dé ly giäi chúng mot
cach higu quäs
+ Di dén nhüng két luân va giai pháp có ly 16, kim nghiém
chüng bing nhüng tiêu chi va chuän myc thich hop;
Tai sao lai can
“Tu duy Phan bién”?
Van dé:
Ai cúng tu duy; dé la ban tinh tu nhién cúa chüng ta.
Nhung, néu bd mic nó, phn lón tu duy cúa ta sé bi thién
léch, bóp méo, röi rac, thiéu thóng tin hay hét súc dinh kién.
Song, chat lugng cudc sóng cia ta vá cúa nhüng gi ta tao ra,
lam ra hay xäy dung lai hoán toán phu thuöc vao chat lugng
cüa tu tuóng chüng ta. Tu duy chat lugng kém sé rät tón
kém, cä vé tién bac län vé chat lugng cuóc sóng. Tuy nhién,
dé có tu duy xuát sác thi tu duy cúa ta phai duge vun béi
môt cach có hé thông.
Dinh nghia:
Tu duy phan bién (critical thinking) là nghé thuát
phan tich va dánh gié tu duy vói dinh huéng cái thién nó.
Két qua:
Môt nha tu duy phan bién sé biét:
+ Néu ra nhüng cáu höi vá nhüng vin dé thiét thuc, sng
con, phat biéu chúng mót cach ró rang va chinh xác;
+ Tip hop va dánh gid nhüng thöng tin có lién quan, sit
dung nhüng y niém tritu tugng dé ly giäi chúng mot
cach higu quäs
+ Di dén nhüng két luân va giai pháp có ly 16, kim nghiém
chüng bing nhüng tiêu chi va chuän myc thich hop;
10 (im nang Tuduy Phan bien-Khdinitm va Cong cu
+ Tu duy möt cach cdi mó ben trong nhúng hé thöng
tu tutóng Khác nhau, nhin nhán va dánh gid (néu cán)
nhüng gia dinh, ham y vá nhüng hé luán thyc hánh cúa
chüng va
+ Truyén thöng möt cäch hiéu qua cho ngudi khäc nhäm
du ra nhiing giäi pháp cho nhüng van dé phúc hop.
Nói ngán, tu duy phan bién lá tu duy ty dinh huóng, ty.
gidc, tu giäm sät va tu higu chinh. Nö döi hói nhüng chuán
muc nghiém ngät vé su xuát sác va kim soát viéc sit dung
chüng möt cách tinh thúc. Nó sé mang lai su truyén thong
higu qua, nang luc giäi quyét vin dé va mót sy cam két vugt
qua ban tinh “lay cäi Töi lam trung tam” va “láy xa höi lam
trung tam” cia chüng ta.
+ Tu duy möt cach cdi mó ben trong nhúng hé thöng
tu tutóng Khác nhau, nhin nhán va dánh gid (néu cán)
nhüng gia dinh, ham y vá nhüng hé luán thyc hánh cúa
chüng va
+ Truyén thöng möt cäch hiéu qua cho ngudi khäc nhäm
du ra nhiing giäi pháp cho nhüng van dé phúc hop.
Nói ngán, tu duy phan bién lá tu duy ty dinh huóng, ty.
gidc, tu giäm sät va tu higu chinh. Nö döi hói nhüng chuán
muc nghiém ngät vé su xuát sác va kim soát viéc sit dung
chüng möt cách tinh thúc. Nó sé mang lai su truyén thong
higu qua, nang luc giäi quyét vin dé va mót sy cam két vugt
qua ban tinh “lay cäi Töi lam trung tam” va “láy xa höi lam
trung tam” cia chüng ta.
Critical Thinking Concepts and Tools
Nhüng yéu tó cúa tu tuéng
Gócnhin
cáckhung quy chiu; Mu dich
ccviën tugng; CC céc muctión,
inh hu6ng myc dich
Cáchamy Ván dé dang
lisa Mende vin
Nhing Tah
i ú Thóng tin
Céc gia dinh cúa gn
Gen gi din, cc tutuéng dit kién, cácsukién,
tién dé, nhimg didu cc do, các quan sat,
‘duoc xem là céckinh nghiém,
nahi cácbáng
hiénmién _ Kháiniém
_cécly thuyét, các Din giäiva
inh nghía,cácquy — Suyluán
luát, cngujéntác, céckétluën,
ccmôhinh cäcgiäiphäp
ching
Dude sit dung cung su nhay cam
vé cácchuán tri tué phó quát
Su ré rang — su dúng dán, — chiéu sáu — chiéu róng — ÿ nghia
su chính xác, t
tinh lién quan cóng bing
Nhüng yéu tó cúa tu tuéng
Gócnhin
cáckhung quy chiu; Mu dich
ccviën tugng; CC céc muctión,
inh hu6ng myc dich
Cáchamy Ván dé dang
lisa Mende vin
Nhing Tah
i ú Thóng tin
Céc gia dinh cúa gn
Gen gi din, cc tutuéng dit kién, cácsukién,
tién dé, nhimg didu cc do, các quan sat,
‘duoc xem là céckinh nghiém,
nahi cácbáng
hiénmién _ Kháiniém
_cécly thuyét, các Din giäiva
inh nghía,cácquy — Suyluán
luát, cngujéntác, céckétluën,
ccmôhinh cäcgiäiphäp
ching
Dude sit dung cung su nhay cam
vé cácchuán tri tué phó quát
Su ré rang — su dúng dán, — chiéu sáu — chiéu róng — ÿ nghia
su chính xác, t
tinh lién quan cóng bing
12 _ (Cm nang Tu day Phin bién -Khäiniem va Cóng cu
Bang Kiém ké Lap luán
1. Moi lp luán déu có MUCDÍCH.
+ Ban có thé phat bién muc dich cia minh mót cach rö
rang khong?
+ Muc dich láp luán cúa ban lá gi?
+ Lap luán ca ban có tap trung xuyén suót vo muc dich
cha ban khong?
+ Muc dich cia ban có thuic té khong?
Moi lap luán déu la möt nö luc tim ra didu gi dé, x CAU HOI nado
46, giái quyét VAN DE nao dé.
+ Ban dang có ging tra Idi cu hói näo?
+ Có nhüng cách tu duy nao khác vé cáu höi nay khong?
+ Ban có thé chia cáu höi ra thanh nhúng cau hói nhö
khong?
+ Day là cáu höi chi có duy nhät mot cáu tra loi dúng hay
có thé có nhiéu cáu tra loi hop ly?
+ Cau hói nay döi höi phäi có phán doán chú khong don
thuán dua trén các su kién?
. Moi lp luán déu dya trén các GIA DINH.
+ Ban dang dua ra nhüng gid dinh näo? Chúng có duge
bién minh khong?
+ Nhüng gia dinh cia ban dinh hinh góc nhin cüa ban
nhu thé nio?
+ Trong các giä dinh cia ban, nhüng gia dinh nao có thé
duge tra van mét cäch hop ly?
Bang Kiém ké Lap luán
1. Moi lp luán déu có MUCDÍCH.
+ Ban có thé phat bién muc dich cia minh mót cach rö
rang khong?
+ Muc dich láp luán cúa ban lá gi?
+ Lap luán ca ban có tap trung xuyén suót vo muc dich
cha ban khong?
+ Muc dich cia ban có thuic té khong?
Moi lap luán déu la möt nö luc tim ra didu gi dé, x CAU HOI nado
46, giái quyét VAN DE nao dé.
+ Ban dang có ging tra Idi cu hói näo?
+ Có nhüng cách tu duy nao khác vé cáu höi nay khong?
+ Ban có thé chia cáu höi ra thanh nhúng cau hói nhö
khong?
+ Day là cáu höi chi có duy nhät mot cáu tra loi dúng hay
có thé có nhiéu cáu tra loi hop ly?
+ Cau hói nay döi höi phäi có phán doán chú khong don
thuán dua trén các su kién?
. Moi lp luán déu dya trén các GIA DINH.
+ Ban dang dua ra nhüng gid dinh näo? Chúng có duge
bién minh khong?
+ Nhüng gia dinh cia ban dinh hinh góc nhin cüa ban
nhu thé nio?
+ Trong các giä dinh cia ban, nhüng gia dinh nao có thé
duge tra van mét cäch hop ly?
ital Thinking Concepts and ook" à
4, Moi lap luán deu dugc dua ra tit mót GÓC NHIN nao dó.
+ Góc nhin cúa ban lá gi? Nó dugc dua trén nhüng nhán
thúc nao? Diem yéu cúa nó à dau?
+ Trong läp luán vé vin dé nay, ban nen xem xét nhüng
góc nhin náo khäc? Diem manh vá diem yéu cúa nhúng
góc nhin dé? Ban có cong bing khi xem xét nhüng nhán
thúc nám ding sau nhüng góc nhin áy khong?
. Moi lap luán déu dua trén DU KIEN, THONG TIN va BANG CHUNG.
+ Trong chüng muc nao lap luán cúa ban duge các dit
kign tuong ting ting ho?
+ Các dit kién có goi ra nhüng giài thich khác vói
thích má ban dua ra khóng?
+ Các dit kién có ró rang, dúng va có lién quan den cáu
hoi dang dat ra khóng?
+ Ban dä tap hop dü dü kién dé cho ra môt két luán hop
If chata?
Moi lap luán déu dugc thé hign thöng qua các KHAI NIEM va các LY
THUYÉT va déu bi dinh hinh bai cdc KHAI NIEM va các LY THUYET.
+ Nhüng khái niém va nhüng ly thuyét cót 16i näo dang
chi phôi lap luán cüa ban?
+ Có thé có nhüng giäi thich nao khác, dua theo cäc khäi
nigm va ly thuyét áy?
+ Ban có r6 rang va chinh xác trong viéc sit dung các khái
niêm va ly thuyét trong láp luán cúa minh khong?
+ Ban có bóp méo các ÿ niém cho phü hop vói ké hoach
lam viéc cüa minh khóng?
4, Moi lap luán deu dugc dua ra tit mót GÓC NHIN nao dó.
+ Góc nhin cúa ban lá gi? Nó dugc dua trén nhüng nhán
thúc nao? Diem yéu cúa nó à dau?
+ Trong läp luán vé vin dé nay, ban nen xem xét nhüng
góc nhin náo khäc? Diem manh vá diem yéu cúa nhúng
góc nhin dé? Ban có cong bing khi xem xét nhüng nhán
thúc nám ding sau nhüng góc nhin áy khong?
. Moi lap luán déu dua trén DU KIEN, THONG TIN va BANG CHUNG.
+ Trong chüng muc nao lap luán cúa ban duge các dit
kign tuong ting ting ho?
+ Các dit kién có goi ra nhüng giài thich khác vói
thích má ban dua ra khóng?
+ Các dit kién có ró rang, dúng va có lién quan den cáu
hoi dang dat ra khóng?
+ Ban dä tap hop dü dü kién dé cho ra môt két luán hop
If chata?
Moi lap luán déu dugc thé hign thöng qua các KHAI NIEM va các LY
THUYÉT va déu bi dinh hinh bai cdc KHAI NIEM va các LY THUYET.
+ Nhüng khái niém va nhüng ly thuyét cót 16i näo dang
chi phôi lap luán cüa ban?
+ Có thé có nhüng giäi thich nao khác, dua theo cäc khäi
nigm va ly thuyét áy?
+ Ban có r6 rang va chinh xác trong viéc sit dung các khái
niêm va ly thuyét trong láp luán cúa minh khong?
+ Ban có bóp méo các ÿ niém cho phü hop vói ké hoach
lam viéc cüa minh khóng?
Cám nang Tu duy Phán bién -Khdiniém va Cong cu
. Moiläp luán du chia dung cácSUY LUAN hay céc DIEN GIA, nhè 46
ta rit ra cc KET LUÁN va mang lai nghia cho các ditkién.
+ Trong chüng myc nao các dit kién ting hó cho nhüng
Két luán cúa ban?
+ Các suy luán cüa ban có nhát quán vói nhau khong?
+ Có cán phai xét dén nhüng suy luán hop ly Khác khong?
Moi läp luán déu dan den chö nao dó hay có nhüng HAM Y vá
HE LUÁN.
+ Nhüng ham y vá hé luán nao theo sau láp luán cüa ban?
+ Néu chüng tôi chäp nhán huóng láp luán cúa ban thi sé
có nhüng ham y va hé luán nao?
. Moiläp luán du chia dung cácSUY LUAN hay céc DIEN GIA, nhè 46
ta rit ra cc KET LUÁN va mang lai nghia cho các ditkién.
+ Trong chüng myc nao các dit kién ting hó cho nhüng
Két luán cúa ban?
+ Các suy luán cüa ban có nhát quán vói nhau khong?
+ Có cán phai xét dén nhüng suy luán hop ly Khác khong?
Moi läp luán déu dan den chö nao dó hay có nhüng HAM Y vá
HE LUÁN.
+ Nhüng ham y vá hé luán nao theo sau láp luán cüa ban?
+ Néu chüng tôi chäp nhán huóng láp luán cúa ban thi sé
có nhüng ham y va hé luán nao?
Critical Thinking Concepts and Tools _ 15
Các Cáu hói sú dung
nhüng Yu tó cúa Tu tuéng
Muc dich: Tö
Cau hoi:
Thong ti
uy luán/
ét luán:
(trén gidy, trong hanh dóng, khi doc...)
dang có
ng hoan tat digu gi?
Muc tiéu trung tam cúa tôi? Muc dich cúa toi?
Toi dang dua ra cau höi nio?
Toi dang dé cáp dén cáu höi nao?
Toi có xem xét nhüng tinh phüc hyp trong
cau hdi khong?
in: Tôi dang sit dung thóng tin gi dé di dén
két luán?
Toi cán kinh nghiém nao dé chóng dé cho
phat bién nay?
Toi cán thong tin gi dé xit ly cau hoi?
Toi dat den két luán niy nhu thé nao?
Có cách nao khäc dé ly gidi thöng tin
nay khong?
Khai nigm: Y nigm/ ÿ tudng chinh 6 diy là gi?
Toi có thé giái thich ÿ nigm/ ÿ tuóng
nay khong?
Gia dinh: Töi dang xem diéu gi là duong nhien?
Gia dinh nao dá dan toi dén két luán 46?
Các Cáu hói sú dung
nhüng Yu tó cúa Tu tuéng
Muc dich: Tö
Cau hoi:
Thong ti
uy luán/
ét luán:
(trén gidy, trong hanh dóng, khi doc...)
dang có
ng hoan tat digu gi?
Muc tiéu trung tam cúa tôi? Muc dich cúa toi?
Toi dang dua ra cau höi nio?
Toi dang dé cáp dén cáu höi nao?
Toi có xem xét nhüng tinh phüc hyp trong
cau hdi khong?
in: Tôi dang sit dung thóng tin gi dé di dén
két luán?
Toi cán kinh nghiém nao dé chóng dé cho
phat bién nay?
Toi cán thong tin gi dé xit ly cau hoi?
Toi dat den két luán niy nhu thé nao?
Có cách nao khäc dé ly gidi thöng tin
nay khong?
Khai nigm: Y nigm/ ÿ tudng chinh 6 diy là gi?
Toi có thé giái thich ÿ nigm/ ÿ tuóng
nay khong?
Gia dinh: Töi dang xem diéu gi là duong nhien?
Gia dinh nao dá dan toi dén két luán 46?
Cäm nang Ti duy Phan bien-Khainitm va Cong cu
Ham y/
Hé luán:
Góc nhin:
Néu có ngudi cháp nhán lap trudng cia töi,
sé có nhüng ham ¥ náo?
‘Toi dang nhám dén diéu gi?
Toi xem xét vin dé nay tit góc nhin nao?
‘Toi cán xem xét góc nhin náo khác nüa khong?
Ham y/
Hé luán:
Góc nhin:
Néu có ngudi cháp nhán lap trudng cia töi,
sé có nhüng ham ¥ náo?
‘Toi dang nhám dén diéu gi?
Toi xem xét vin dé nay tit góc nhin nao?
‘Toi cán xem xét góc nhin náo khác nüa khong?
Critical Thinking Concer
Ba Cap dö Tutuöng
Cap dö 3:
Tu duy & múc cao nhát
= Phin tw mat ch 6 rang Knäng 6 cp 46 aonhät
+ Thuting xuyén ding cáccóng cu tu duy phán bién
‘rong phan tich vá dénh gi tu duy
+ Ldn cóng bing
cae at =
Cap dé 2:
Tu duy &cäp 46 cao hon
+ Phan tué chon loc Cáp dökjnäng cao
+ Thiu ti vung tduy phán bién
Khöng pháilúcnao cing cing bi
“Sc thé rt giô nguy bin .
Cp d6 1:
Tu duy & cáp 46 tháp
=Khóng phán tu Gp 46 kynáng phi hop & múctháp
Thing xuyén dya vi true gic
+, Phin ln la vilgiich cha minh/
SS tule minh |
ms
€
Tu duy à cép de tháp thuöng duge phan biét voi tu duy
à cáp dó cao hon. Nhung tu duy à cáp dó cao hon có thé
có chát lugng khéng ón dinh. N6 có thé cóng bang
hoc không cöng bing. DÉ tu duy 6 cáp dó cao mhát vé chat,
ta khóng nhüng cán nhüng kj nang tri tué ma con
cân cá nhüng dc trung tri tue.
17
Ba Cap dö Tutuöng
Cap dö 3:
Tu duy & múc cao nhát
= Phin tw mat ch 6 rang Knäng 6 cp 46 aonhät
+ Thuting xuyén ding cáccóng cu tu duy phán bién
‘rong phan tich vá dénh gi tu duy
+ Ldn cóng bing
cae at =
Cap dé 2:
Tu duy &cäp 46 cao hon
+ Phan tué chon loc Cáp dökjnäng cao
+ Thiu ti vung tduy phán bién
Khöng pháilúcnao cing cing bi
“Sc thé rt giô nguy bin .
Cp d6 1:
Tu duy & cáp 46 tháp
=Khóng phán tu Gp 46 kynáng phi hop & múctháp
Thing xuyén dya vi true gic
+, Phin ln la vilgiich cha minh/
SS tule minh |
ms
€
Tu duy à cép de tháp thuöng duge phan biét voi tu duy
à cáp dó cao hon. Nhung tu duy à cáp dó cao hon có thé
có chát lugng khéng ón dinh. N6 có thé cóng bang
hoc không cöng bing. DÉ tu duy 6 cáp dó cao mhát vé chat,
ta khóng nhüng cán nhüng kj nang tri tué ma con
cân cá nhüng dc trung tri tue.
17
18 dm nang Tu duy Phan bién -Khái nigm va Cong cy
Cac Chuan Tri tué Phé quát
‘Va nhiing cáu hai có thé duge ding dé áp dung chúng
Các chuán tri tué phé quát là nhüng chuán mye duge
áp dung väo tu duy dé dim bao chat lugng tu duy. Dé hoc
duge, các chuän tri tué nay phäi duge day mót cách minh
nhién. Muc tiéu cuói cing la dé nhüng chuán myc äy trö
‚nen thám dim trong tu duy cua sinh vién, hinh thanh phan
tiéng n6i bén trong cia ho, huéng dan ho ly luán tôt hon.
Su R6 rang:
Ban có thé nói ró thém vé diem dó khong? Ban có thé trinh
bay diém dé bang cách khác khong? Ban có thé cho tôi möt
minh hoa? mót vi du?
Su ró rang la mót chuán myc mang tinh ban lé. Néu môt
phat biéu khöng ró rang, ta khöng thé xác dinh nó chinh
xác hay có lien quan hay khéng. Thuc té, ta khong thé nói
Auge gi vé nó vi ta van chua biét né muón nói gi. Chang han,
cau höi “Có thé lam due gi cho hé thóng gido duc ca dat
nuéc?” là cu hói khöng ró rang, Dé dua ra düng cáu höi,
ta cán có mét hiéu biét ró rang hon vé viée ngudi dat ra cau
hoi dang xem xét “ván dé gi? Möt cau höi r6 rang hon có
le la: “Nhüng nha giáo có thé lam gi dé dam bao ring sinh
vién hoc duige nhüng kÿ nang va nang luc giúp ho lam viéc
thanh cóng va dua ra nhúng quyét dinh trong cudc sóng
hang ngay?”
Cac Chuan Tri tué Phé quát
‘Va nhiing cáu hai có thé duge ding dé áp dung chúng
Các chuán tri tué phé quát là nhüng chuán mye duge
áp dung väo tu duy dé dim bao chat lugng tu duy. Dé hoc
duge, các chuän tri tué nay phäi duge day mót cách minh
nhién. Muc tiéu cuói cing la dé nhüng chuán myc äy trö
‚nen thám dim trong tu duy cua sinh vién, hinh thanh phan
tiéng n6i bén trong cia ho, huéng dan ho ly luán tôt hon.
Su R6 rang:
Ban có thé nói ró thém vé diem dó khong? Ban có thé trinh
bay diém dé bang cách khác khong? Ban có thé cho tôi möt
minh hoa? mót vi du?
Su ró rang la mót chuán myc mang tinh ban lé. Néu môt
phat biéu khöng ró rang, ta khöng thé xác dinh nó chinh
xác hay có lien quan hay khéng. Thuc té, ta khong thé nói
Auge gi vé nó vi ta van chua biét né muón nói gi. Chang han,
cau höi “Có thé lam due gi cho hé thóng gido duc ca dat
nuéc?” là cu hói khöng ró rang, Dé dua ra düng cáu höi,
ta cán có mét hiéu biét ró rang hon vé viée ngudi dat ra cau
hoi dang xem xét “ván dé gi? Möt cau höi r6 rang hon có
le la: “Nhüng nha giáo có thé lam gi dé dam bao ring sinh
vién hoc duige nhüng kÿ nang va nang luc giúp ho lam viéc
thanh cóng va dua ra nhúng quyét dinh trong cudc sóng
hang ngay?”
Critical Thinking ConceptsandToos 22222222222
Su Diing dan:
Diu dy có thuc su dung khong? Lam sao ta có thé kiém tra
diéu dé dugc? Lam thé nao ta biét dugc diéu dó là dung?
Môt phat bién có thé ró ring nhung lai không dúng din,
chang han: “Hau het loai ché déu nang trén 136 kg”
Su Chinh xác:
Ban có thé cho nhiéu chi tiét hon, va cu thé hon duoc khong?
Möt phat biéu có thé vita r6 rang vita düng dan, nhung lai
khong chinh xác, nhu trong cau: “Jack thita can.” (Ta khong
biét Jack thita cán ra sao, nifa kg hay 226 kg).
Tinh Lién quan:
Diéu dó nói két thé ndo vói cáu hoi? Diéu dé lien quan gi
vói ván dé dang dat ra?
Môt phat biéu có thé ró rang, ding va chinh xác, nhung
Iai khong lien quan dén cáu höi dang dit ra. Chang han, sinh
vién thudng nghi ring cóng súc ho bé ra cho môt bai hoc
nhát dinh sé nang cao diem só cúa ho. Tuy nhién, thuöng
thi “cöng stic” không do Iuöng dugc chat lugng trong viéc
hoc cia sinh vien, va khi dé công stic la khong lien quan dén
diém só tuong ting cúa ho.
Chiéu Sáu:
Cäu tr Idi ca ban dé cáp gi dén nhüng tinh phiic hop
trong cau hói? Ban da xem xét nhu thé náo vé nhüng van
dé trong cau höi? Ban có xit If nhitng nhán tó có ÿ nghia
nhát khóng?
Mot phät bién có thé rö ring, düng, chinh xác vá có
lien quan, nhung lai hdi hot bé ngoai (tic thiéu chién sau).
Ching han, phát biéu “Hay Noi Không” dugc ngudi ta dang
Su Diing dan:
Diu dy có thuc su dung khong? Lam sao ta có thé kiém tra
diéu dé dugc? Lam thé nao ta biét dugc diéu dó là dung?
Môt phat bién có thé ró ring nhung lai không dúng din,
chang han: “Hau het loai ché déu nang trén 136 kg”
Su Chinh xác:
Ban có thé cho nhiéu chi tiét hon, va cu thé hon duoc khong?
Möt phat biéu có thé vita r6 rang vita düng dan, nhung lai
khong chinh xác, nhu trong cau: “Jack thita can.” (Ta khong
biét Jack thita cán ra sao, nifa kg hay 226 kg).
Tinh Lién quan:
Diéu dó nói két thé ndo vói cáu hoi? Diéu dé lien quan gi
vói ván dé dang dat ra?
Môt phat biéu có thé ró rang, ding va chinh xác, nhung
Iai khong lien quan dén cáu höi dang dit ra. Chang han, sinh
vién thudng nghi ring cóng súc ho bé ra cho môt bai hoc
nhát dinh sé nang cao diem só cúa ho. Tuy nhién, thuöng
thi “cöng stic” không do Iuöng dugc chat lugng trong viéc
hoc cia sinh vien, va khi dé công stic la khong lien quan dén
diém só tuong ting cúa ho.
Chiéu Sáu:
Cäu tr Idi ca ban dé cáp gi dén nhüng tinh phiic hop
trong cau hói? Ban da xem xét nhu thé náo vé nhüng van
dé trong cau höi? Ban có xit If nhitng nhán tó có ÿ nghia
nhát khóng?
Mot phät bién có thé rö ring, düng, chinh xác vá có
lien quan, nhung lai hdi hot bé ngoai (tic thiéu chién sau).
Ching han, phát biéu “Hay Noi Không” dugc ngudi ta dang
20 (Cäm nang Tit duy Phän bién -Khainitm va Cong cu
trong nhiéu nim dé khuyén khich tré em va tuöi teen khong
sit dung ma ty là phat biéu ró rang, dúng, chinh xác va phú
hop. Song, nhüng ngudi ding Idi tiép cán nay lai dang xit ly
rät höi hot möt vän dé het súc phüc hop, vin dé phé bién
cüa viée sit dung ma tity trong gidi tré. Phat biéu áy khong
thé nao xit ly duge nhüng tinh phúc hop trong vin dé dé.
Chiéu Rong:
Chúng ta có cän xét dén göc nhin khác khóng? Cé cách náo
Khác dé xem xét cáu höi nay khong? Ti góc nhin bao thi:
thi diéu nay trong ra sao? Tit góc nhin ctia... thi diéu nay
nhu thé nao?
Möt chuëi läp luán có thé ró rang, düng, chinh xác, có
lien quan va có chiéu su, nhuing Iai thiéu chiéu róng (nh
trong mótláp luân chi tit góc nhin cúa phái bao thü hoác chi
tit lap trudng phäi tu do, tuy có di säu vao van dé dang tranh
ci nhuing lei chi thita nhan Y kién cúa mot phia.)
Tinh Ló gic:
Diéu nay thuc su có nghia khong? Diéu dy có xuát phát
til nhüng gi ban da nöi khong? Nó ndy sinh nhu thé náo?
Truóc dé ban dá ngu $ nhu thé, nhung sao bay gid ban lai
néi ring tôi khöng biét tai sao cd hai có thé cüng diing.
Khi tu duy, ta mang nhiéu tu tuöng khäc nhau vio mót
trât ty náo dé. Khi su nói két các tu tuóng nang dó cho nhau
vá tao nghia trong su nôi két, tu duy dy “có tinh 16 gic” Khi
su n6i két khong nang dí nhau, mau thuán theo nghía nao
dó hay khong “có nghia’, su nói két dy la “khong 16 gic’
Cóng Bang:
Chüng ta có that long suy xét hét moi láp trudng có lien
quan chua? Chúng ta có xuyén tac thóng tin nao dó dé
trong nhiéu nim dé khuyén khich tré em va tuöi teen khong
sit dung ma ty là phat biéu ró rang, dúng, chinh xác va phú
hop. Song, nhüng ngudi ding Idi tiép cán nay lai dang xit ly
rät höi hot möt vän dé het súc phüc hop, vin dé phé bién
cüa viée sit dung ma tity trong gidi tré. Phat biéu áy khong
thé nao xit ly duge nhüng tinh phúc hop trong vin dé dé.
Chiéu Rong:
Chúng ta có cän xét dén göc nhin khác khóng? Cé cách náo
Khác dé xem xét cáu höi nay khong? Ti góc nhin bao thi:
thi diéu nay trong ra sao? Tit góc nhin ctia... thi diéu nay
nhu thé nao?
Möt chuëi läp luán có thé ró rang, düng, chinh xác, có
lien quan va có chiéu su, nhuing Iai thiéu chiéu róng (nh
trong mótláp luân chi tit góc nhin cúa phái bao thü hoác chi
tit lap trudng phäi tu do, tuy có di säu vao van dé dang tranh
ci nhuing lei chi thita nhan Y kién cúa mot phia.)
Tinh Ló gic:
Diéu nay thuc su có nghia khong? Diéu dy có xuát phát
til nhüng gi ban da nöi khong? Nó ndy sinh nhu thé náo?
Truóc dé ban dá ngu $ nhu thé, nhung sao bay gid ban lai
néi ring tôi khöng biét tai sao cd hai có thé cüng diing.
Khi tu duy, ta mang nhiéu tu tuöng khäc nhau vio mót
trât ty náo dé. Khi su nói két các tu tuóng nang dó cho nhau
vá tao nghia trong su nôi két, tu duy dy “có tinh 16 gic” Khi
su n6i két khong nang dí nhau, mau thuán theo nghía nao
dó hay khong “có nghia’, su nói két dy la “khong 16 gic’
Cóng Bang:
Chüng ta có that long suy xét hét moi láp trudng có lien
quan chua? Chúng ta có xuyén tac thóng tin nao dó dé
tical Thinking Concepts and Tools _ a
gi vién tugng day dinh kién cúa minh khöng? Ta có quan
tam nhiéu dén loi ich cüa ta hon là quan tam den loi ich
chung khong?
Lé ty nhién, chüng ta tu duy tit viên tugng ca riéng
minh, tü mót góc nhin có khuynh huóng uu tién cho lap
truóng cúa minh. Cöng bing có nghia là xi Iy moi quan
diém có lien quan mot cách nhu nhau má khöng tinh den
nhiing tinh cám hay loi ich riéng cia minh, Vi ching ta có
khuynh huóng thien léch cho quan diem cüa minh, nen viéc
giü duge phim chat cóng bing truóc tu duy cúa ta la rät
quan trong. Diéu nay dac biét quan trong khi tinh huóng có
thé bugc ta phäi nhin nhüng digu ta khong muón thay, hay
tit bd diéu má ta muón git.
gi vién tugng day dinh kién cúa minh khöng? Ta có quan
tam nhiéu dén loi ich cüa ta hon là quan tam den loi ich
chung khong?
Lé ty nhién, chüng ta tu duy tit viên tugng ca riéng
minh, tü mót góc nhin có khuynh huóng uu tién cho lap
truóng cúa minh. Cöng bing có nghia là xi Iy moi quan
diém có lien quan mot cách nhu nhau má khöng tinh den
nhiing tinh cám hay loi ich riéng cia minh, Vi ching ta có
khuynh huóng thien léch cho quan diem cüa minh, nen viéc
giü duge phim chat cóng bing truóc tu duy cúa ta la rät
quan trong. Diéu nay dac biét quan trong khi tinh huóng có
thé bugc ta phäi nhin nhüng digu ta khong muón thay, hay
tit bd diéu má ta muón git.
Gémmang Tuy Phönbin- Khäinim vd ng cy
‘Tinh
Lién quan
==,
Chiéu Sáu
Chiéu
Rong
‘Tinh
Lö gic
Y nghia
ue,
Cong bing
Ban có thé nölrö hon khöng?
Ban có thé cho mgt vi du?
Ban cé thé minh hoa cho diéu ban muón n6i?
Lam sao ching ta kiém tra duge chuyén 467
Lam sao ta có thé biét duge diéu 46 Là ding?
Lam sao ta ching thu hay kiém nghiém duge diéu 46?
n € thé cy thé hom khong?
Ban cé thé cho t6i nhiu chi tt han khong?
Ban có thé chinh xác hon khong?
Diéu län quan thé nao véi vin dé?
ib dé có li quan gl voi cáu hai?
Piéu dé giúp gl chota trong vin dé nay?
Nhüng nhán t6 nao khién diéu nay tröthänh mot vin 46 khó2
Nhüng tinh phüchgp cüa ván dé nay lá gi?
Nhüng kh6 khän nao ma ta cán xij?
Ta có cin xem xét vién tugng no khác núa khong?
Ta có cán xem xét góc nin náo khác khóng?
Ta có cin nhin theo nhing cách kháckhóng?
‘Tt ed chuyén näy có nghia gi khong?
‘Boan du len có ph hgp voi doan cui khong?
[Nhiing gi ban ndi xu pháttisbáng chüng khöng?
ay có pha à vin Gé quan trong nhät cán suy xét khong?
‘Bay có phälläynidm/ytung trung tám cin tip rung vio khong?
Nhüng sy kign ndo trong só các sy Kién by ld quan trong nhät?
Tol có bit kÿ lof ich ti no trong vän dé ndy khong?
Tol có trinh bay möt cách trung thuc nhüng quan diém cia
gus khéc khong?
‘Tinh
Lién quan
==,
Chiéu Sáu
Chiéu
Rong
‘Tinh
Lö gic
Y nghia
ue,
Cong bing
Ban có thé nölrö hon khöng?
Ban có thé cho mgt vi du?
Ban cé thé minh hoa cho diéu ban muón n6i?
Lam sao ching ta kiém tra duge chuyén 467
Lam sao ta có thé biét duge diéu 46 Là ding?
Lam sao ta ching thu hay kiém nghiém duge diéu 46?
n € thé cy thé hom khong?
Ban cé thé cho t6i nhiu chi tt han khong?
Ban có thé chinh xác hon khong?
Diéu län quan thé nao véi vin dé?
ib dé có li quan gl voi cáu hai?
Piéu dé giúp gl chota trong vin dé nay?
Nhüng nhán t6 nao khién diéu nay tröthänh mot vin 46 khó2
Nhüng tinh phüchgp cüa ván dé nay lá gi?
Nhüng kh6 khän nao ma ta cán xij?
Ta có cin xem xét vién tugng no khác núa khong?
Ta có cán xem xét góc nin náo khác khóng?
Ta có cin nhin theo nhing cách kháckhóng?
‘Tt ed chuyén näy có nghia gi khong?
‘Boan du len có ph hgp voi doan cui khong?
[Nhiing gi ban ndi xu pháttisbáng chüng khöng?
ay có pha à vin Gé quan trong nhät cán suy xét khong?
‘Bay có phälläynidm/ytung trung tám cin tip rung vio khong?
Nhüng sy kign ndo trong só các sy Kién by ld quan trong nhät?
Tol có bit kÿ lof ich ti no trong vän dé ndy khong?
Tol có trinh bay möt cách trung thuc nhüng quan diém cia
gus khéc khong?
Critical Thinking Concepts and Tools 2
Mau Phan tích Ló gic
cúa mót bai bao
Hay lay mot bai báo ma ban dugc phan cong,
doc cho cá lóp, ghi ra “Id gic” cia bai bao bing cách
sit dung mau ben duéi. Ban có thé diéu chinh mau nay
dé phan tich 16 gic cüa mót chuong nao dé
trong sách giáo khoa.
Lö gic cha “(tén bai bdo)”
1. Muc dich chinh cüa bai báo nay la.
(Hay phat biéu chinh xác hét múc có thé vé muc dich
cüa tác gid khi viét bai báo nay.)
2. Cáu hôi then chót ma tác gia dang dé cáp la =
(Hay tim ra cáu höi then chôt trong däu cia tác gia khi
viét bai báo nay.)
3. Thôngtin quan trong nhit trong bai béo là
(Hay tim ra các sy kién, kinh nghiém, dü kin má tác
gid sit dung dé ting hó cho nhüng két luán cüa minh.)
4. Nhingsuyluán/kétluán chính trongbaibáola
(Hay chi ra nhúng két luán chính ma tác gid dua ra
trong bai báo nay.)
5, (Nhúng) khäi niém then chöt cán hiéu trong bai báo la
————— Qua nhüng khái niém nay, tác gia
muón néi ring __. (Hay tim ra nhiing y
nigm/ y tuóng quan trong nhát ma ban cán hiéu dé hiéu
dugc huóng lap luán cita tác gid.)
Mau Phan tích Ló gic
cúa mót bai bao
Hay lay mot bai báo ma ban dugc phan cong,
doc cho cá lóp, ghi ra “Id gic” cia bai bao bing cách
sit dung mau ben duéi. Ban có thé diéu chinh mau nay
dé phan tich 16 gic cüa mót chuong nao dé
trong sách giáo khoa.
Lö gic cha “(tén bai bdo)”
1. Muc dich chinh cüa bai báo nay la.
(Hay phat biéu chinh xác hét múc có thé vé muc dich
cüa tác gid khi viét bai báo nay.)
2. Cáu hôi then chót ma tác gia dang dé cáp la =
(Hay tim ra cáu höi then chôt trong däu cia tác gia khi
viét bai báo nay.)
3. Thôngtin quan trong nhit trong bai béo là
(Hay tim ra các sy kién, kinh nghiém, dü kin má tác
gid sit dung dé ting hó cho nhüng két luán cüa minh.)
4. Nhingsuyluán/kétluán chính trongbaibáola
(Hay chi ra nhúng két luán chính ma tác gid dua ra
trong bai báo nay.)
5, (Nhúng) khäi niém then chöt cán hiéu trong bai báo la
————— Qua nhüng khái niém nay, tác gia
muón néi ring __. (Hay tim ra nhiing y
nigm/ y tuóng quan trong nhát ma ban cán hiéu dé hiéu
dugc huóng lap luán cita tác gid.)
24 dim nang Tuduy Phän bign -Khdinitm vó Cóng cy
6. (Nhiing) giä dinh chinh nim ben duói tu duy cia tác
gia la, (Hay tim ra nhüng diéu tác
gid xem là duong nhién [nhúng diéu nay có thé dang
dat thanh vin dé.)
Néu ta nghiém tic xem xét huóng láp luán nay, nhúng
ham ÿ/ hé qua sé là. (Néu ta di theo
lap luán cúa tac gia thi sé có nhúng hé luán/hé qua gi?)
7a.
7b. Néu ta khong nghiém tüc xem xét If luán nay, nhüng
ham ÿ/ hé qua sé lag. (Néu ta lam
ngo — >
8. (Nhüng) góc nhin chinh trong bai báo la .
dang xem xét diéu gi va tác gia xem xét diéu dé
nhu thé nao?)
6. (Nhiing) giä dinh chinh nim ben duói tu duy cia tác
gia la, (Hay tim ra nhüng diéu tác
gid xem là duong nhién [nhúng diéu nay có thé dang
dat thanh vin dé.)
Néu ta nghiém tic xem xét huóng láp luán nay, nhúng
ham ÿ/ hé qua sé là. (Néu ta di theo
lap luán cúa tac gia thi sé có nhúng hé luán/hé qua gi?)
7a.
7b. Néu ta khong nghiém tüc xem xét If luán nay, nhüng
ham ÿ/ hé qua sé lag. (Néu ta lam
ngo — >
8. (Nhüng) góc nhin chinh trong bai báo la .
dang xem xét diéu gi va tác gia xem xét diéu dé
nhu thé nao?)
Critical Thinking Concepts and Tools 25
x
m
2
. Thong ti
Nhüng Tiéu chi
Dänh gia Lap luán
+ Muc dich: Muc dich cúa ngudi láp luân la gi? Muc dich
nay dugc phat biéu mót cach ró rang hay dugc ham y mot
cách r6 ring? Cé thé bién minh cho nó duigc khong?
Cau hói: Cau höi dang dé cap có duge phat bién hop ly?
Nó có ró ring vá khong thién lech khong? Viéc phát bién
vé cáu hôi dy có thé hién duge tinh phúc hop cüa vin dé
dang dé câp? Cau höi vá muc dich có lién quan truc tiép
vói nhau khong?
Tác gid có trich dän chüng cit, kinh nghiém
va/ hoëc thöng tin có lien quan thiét thyc vói vin dé
Khóng? Thöng tin có chinh xác chua? Tác gid có dé cáp
én nhüng tinh phúc hop cúa vin dé?
im: Tac gid có lam ró nhüng khäi niém then chôt
khi cán khong? Nhüng khái niém ay có duge sit dung
möt cách chinh dang?
Giä dinh: Tác gid có tó ra nhay cám truóc nhüng gi ho
dang xem là duong nhién hay dang gid dinh khong?
(Ligu nhüng gia dinh äy có thé dugc tra vin mot cách
hop 1/2) Tac gid có stt dung nhüng gid dinh kha nghi ma
không dé cáp dén nhüng ván dé có thé nim ngay ben
trong nhúng gia dinh áy?
Suy luán: Tác gid có phat trién mot huóng lap luán
giái thich hop ly cach ho dat dén nhúng két luán cia
minh không?
x
m
2
. Thong ti
Nhüng Tiéu chi
Dänh gia Lap luán
+ Muc dich: Muc dich cúa ngudi láp luân la gi? Muc dich
nay dugc phat biéu mót cach ró rang hay dugc ham y mot
cách r6 ring? Cé thé bién minh cho nó duigc khong?
Cau hói: Cau höi dang dé cap có duge phat bién hop ly?
Nó có ró ring vá khong thién lech khong? Viéc phát bién
vé cáu hôi dy có thé hién duge tinh phúc hop cüa vin dé
dang dé câp? Cau höi vá muc dich có lién quan truc tiép
vói nhau khong?
Tác gid có trich dän chüng cit, kinh nghiém
va/ hoëc thöng tin có lien quan thiét thyc vói vin dé
Khóng? Thöng tin có chinh xác chua? Tác gid có dé cáp
én nhüng tinh phúc hop cúa vin dé?
im: Tac gid có lam ró nhüng khäi niém then chôt
khi cán khong? Nhüng khái niém ay có duge sit dung
möt cách chinh dang?
Giä dinh: Tác gid có tó ra nhay cám truóc nhüng gi ho
dang xem là duong nhién hay dang gid dinh khong?
(Ligu nhüng gia dinh äy có thé dugc tra vin mot cách
hop 1/2) Tac gid có stt dung nhüng gid dinh kha nghi ma
không dé cáp dén nhüng ván dé có thé nim ngay ben
trong nhúng gia dinh áy?
Suy luán: Tác gid có phat trién mot huóng lap luán
giái thich hop ly cach ho dat dén nhúng két luán cia
minh không?
26 im nang Titduy Phán bién -Khdiniém va Cóng cu
7. Góc nhin: Tác gid có 16 ra nhay cim vói nhüng góc nhin
hay nhüng huóng lip lun có lien quan khöng? Tác gid
có xem xét va trá Idi nhüng phan bác tit nhüng góc nhin
<ó lién quan khäc khong?
8. Ham y: Tác gia có tó ra nhay cám truóc nhüng ham y vá
hé luán/ hé qua trong láp trudng cia ho khöng?
7. Góc nhin: Tác gid có 16 ra nhay cim vói nhüng góc nhin
hay nhüng huóng lip lun có lien quan khöng? Tác gid
có xem xét va trá Idi nhüng phan bác tit nhüng góc nhin
<ó lién quan khäc khong?
8. Ham y: Tác gia có tó ra nhay cám truóc nhüng ham y vá
hé luán/ hé qua trong láp trudng cia ho khöng?
Critical Thinking Concepts and Tools 27
Chinh true
Khiém tón
Trituë
Déng cam Nhüng Bac trung Tin vao
Tritué Coban Ly tinh/ Ly tri
ad y À.
Cóng bing
Chinh true
Khiém tón
Trituë
Déng cam Nhüng Bac trung Tin vao
Tritué Coban Ly tinh/ Ly tri
ad y À.
Cóng bing
28 Cäm nang Tu day Phón bién -Khdniém vá Cóng cu
Nhüng Dac trung
Trí tué Co bán
Khiém tón Tri tué vs Ngao man Tri tué
Khiém t6n tri tué la viéc có y thúc vé nhüng ranh giói trong
nhán thúc cúa minh, gém cà viéc có su nhay cäm truóc
nhüng tinh huóng trong dé ban tinh tu nhién láy cái Toi
lam trung tam cúa ta có vé dang phinh phd ta; nhay cám
truéc su thién léch, dinh kién vá nhüng giói han trong góc
nhin cúa minh. Khiém tön tri tué phy thudc vao viéc nhán
ra ring ta khöng nen phat biéu nhiéu hon nhüng gi ta thuc
su biét, Khiém tón tri tué khong phái là nhu nhugc hay phue
tüng. Khiém tón tri tué la viéc khöng có su tu phy, khoác
lac hay ngao man vé mit tri tué, cüng vói viéc có mot nhân
thifc vé nhüng nén tang 16 gic, hay vé viéc thiéu nhüng nén
tang 4y, trong nhüng niém tin cúa ta.
Cam dam Tri tuê vs Hén nhät Tri tuê
Can dam tri tué là viéc có y thúc vé su cán thiét phái dói mat
va trinh bay mót cach cóng bang nhüng ÿ niém/ y tuóng,
niém tin hay nhúng quan diém khién ta có nhüng cm xúc
rát tiéu cuc vá ta chua thuc su láng nghe mót cách nghiém
chinh. Long can dam nay duge nói két vi viéc nhán ra ring
nhüng ÿ niém/ y tuóng duge xem la nguy hiém hay phi ly
có dôi khi lai dugc bién minh (toán bé hay mót phan) mot
cach hop ly, va nhüng két luán va niém tin dugc khác sau
trong chúng ta có döi khi lai la sai lám va khién ta lám lac.
Nhüng Dac trung
Trí tué Co bán
Khiém tón Tri tué vs Ngao man Tri tué
Khiém t6n tri tué la viéc có y thúc vé nhüng ranh giói trong
nhán thúc cúa minh, gém cà viéc có su nhay cäm truóc
nhüng tinh huóng trong dé ban tinh tu nhién láy cái Toi
lam trung tam cúa ta có vé dang phinh phd ta; nhay cám
truéc su thién léch, dinh kién vá nhüng giói han trong góc
nhin cúa minh. Khiém tön tri tué phy thudc vao viéc nhán
ra ring ta khöng nen phat biéu nhiéu hon nhüng gi ta thuc
su biét, Khiém tón tri tué khong phái là nhu nhugc hay phue
tüng. Khiém tón tri tué la viéc khöng có su tu phy, khoác
lac hay ngao man vé mit tri tué, cüng vói viéc có mot nhân
thifc vé nhüng nén tang 16 gic, hay vé viéc thiéu nhüng nén
tang 4y, trong nhüng niém tin cúa ta.
Cam dam Tri tuê vs Hén nhät Tri tuê
Can dam tri tué là viéc có y thúc vé su cán thiét phái dói mat
va trinh bay mót cach cóng bang nhüng ÿ niém/ y tuóng,
niém tin hay nhúng quan diém khién ta có nhüng cm xúc
rát tiéu cuc vá ta chua thuc su láng nghe mót cách nghiém
chinh. Long can dam nay duge nói két vi viéc nhán ra ring
nhüng ÿ niém/ y tuóng duge xem la nguy hiém hay phi ly
có dôi khi lai dugc bién minh (toán bé hay mót phan) mot
cach hop ly, va nhüng két luán va niém tin dugc khác sau
trong chúng ta có döi khi lai la sai lám va khién ta lám lac.
Critical Thinking Concepts and Tools 29
DÉ tu quyét dinh cho minh diéu gi la dúng, ta khong dugc
“chap nhán” möt cäch thy döng va thiéu phé phan nhüng gi
ta dá duge “hoc” Böi lé, ta khong tránh khöi duge viéc sé
nhin thay sy that näo dó trong môt só y niém/ ÿ tuóng duge
xem là nguy hiém va phi ly, va thay su xuyén tac hay sai kim
trong môt s6 y niémy ¥ tudng má ta luón tin tuóng manh mé
trong nhóm xa hôi cüa minh, nen chinh & day can có long
can däm tri tug. Ta cán long can dam dé chan that vói tu duy
cia minh trong nhüng hoan cánh dy. Nhüng hinh phat cho
su khong xu thöi có thé nang nd.
Cam théng Tri tué vs Hep hoi Tri tué
Cam thöng tri tué la viéc có y thúc vé su cán thiét phai thü
dat minh vao vi tri cúa ngudi khác dé that su hiéu ho, dieu
nay doi hôi ta phái có y thúc vé khuynh huóng läy cái Toi
lam trung tam cia ta khi nhin nhán sy that bang nhüng
nhân thúc truc tiép vé tu tuóng hay niém tin lau doi cúa
minh. Dac trung nay có lien quan dén nang luc täi tao mot
cach chinh xác nhüng diem nhin va láp luán cha ngudi khác
va láp luán tit nhüng tién dé, gia dinh va y niém cúa ngudi
khác hon la cita chinh minh. Dac trung nay cüng lien quan
én viéc sán sang nhó lai nhüng län ta dá sai trong qué khit,
cho dit ta luón có xác tin rät manh ring ta dúng, vá có lien
quan dén näng luc hinh dung minh có thé bi lia gióng nhu
Tic truóc ngay trong truóng hop hién nay.
Tu tri Trí tué vs Tuan phuc Tri tué
Tu tri tri tué là viéc có su kiém soät thuän ly (có ly tri) nhüng
niém tin, gid tri va suy luán cúa minh, Ly tuóng cúa tu duy
phan bién la hoc cách ty minh suy tu, giánh duge quyén
kiém soát tién trinh tu tuóng cúa minh. Diéu nay din den
môt cam két la sé phan tich vá dánh gié nhüng niém tin da
DÉ tu quyét dinh cho minh diéu gi la dúng, ta khong dugc
“chap nhán” möt cäch thy döng va thiéu phé phan nhüng gi
ta dá duge “hoc” Böi lé, ta khong tránh khöi duge viéc sé
nhin thay sy that näo dó trong môt só y niém/ ÿ tuóng duge
xem là nguy hiém va phi ly, va thay su xuyén tac hay sai kim
trong môt s6 y niémy ¥ tudng má ta luón tin tuóng manh mé
trong nhóm xa hôi cüa minh, nen chinh & day can có long
can däm tri tug. Ta cán long can dam dé chan that vói tu duy
cia minh trong nhüng hoan cánh dy. Nhüng hinh phat cho
su khong xu thöi có thé nang nd.
Cam théng Tri tué vs Hep hoi Tri tué
Cam thöng tri tué la viéc có y thúc vé su cán thiét phai thü
dat minh vao vi tri cúa ngudi khác dé that su hiéu ho, dieu
nay doi hôi ta phái có y thúc vé khuynh huóng läy cái Toi
lam trung tam cia ta khi nhin nhán sy that bang nhüng
nhân thúc truc tiép vé tu tuóng hay niém tin lau doi cúa
minh. Dac trung nay có lien quan dén nang luc täi tao mot
cach chinh xác nhüng diem nhin va láp luán cha ngudi khác
va láp luán tit nhüng tién dé, gia dinh va y niém cúa ngudi
khác hon la cita chinh minh. Dac trung nay cüng lien quan
én viéc sán sang nhó lai nhüng län ta dá sai trong qué khit,
cho dit ta luón có xác tin rät manh ring ta dúng, vá có lien
quan dén näng luc hinh dung minh có thé bi lia gióng nhu
Tic truóc ngay trong truóng hop hién nay.
Tu tri Trí tué vs Tuan phuc Tri tué
Tu tri tri tué là viéc có su kiém soät thuän ly (có ly tri) nhüng
niém tin, gid tri va suy luán cúa minh, Ly tuóng cúa tu duy
phan bién la hoc cách ty minh suy tu, giánh duge quyén
kiém soát tién trinh tu tuóng cúa minh. Diéu nay din den
môt cam két la sé phan tich vá dánh gié nhüng niém tin da
30 im nang Tu dy Phón bin-Khdtniém vd Cóng cy
trén co sö cha ly tri va bang ching, cam két tra van Khi thay
hop ly phai dät ra cau höi, cam két tin tuóng khi thay hop ly
dé tin, va cam két tuán theo khi thay hop ly phái tuän theo.
Chinh truc Tri tué vs Dao dúc gia Tri tué
Chinh truc tri tué la viéc nhán ra sy cán thiét phäi chan
that vói chinh tu duy cúa minh; phái nhát quän vói nhúng
chuán tri tug má ta dang áp dung; phäi gid cho minh
nhüng chuán myc nghiém ngát nhu nhau vé bang chúng
vá chúng minh má ta dua ra cho nhüng nguöi phan dói
minh; phäi thuc hién nhüng gi ta tán thanh cho nhúng
nguöi khác; vá phäi thuc long thita nhán nhüng su khong
thóng nhát va nhüng sy thiéu nhát quan trong tu tuóng vá
hanh dóng ca minh.
Ben bi Tri tué vs Ludi nhac Tri tué
Bén bi tri tué la viéc có y thite vé su cán thiét phai sit dung
nhúng nhân thúc tri tué va sy that, bat cháp nhüng khé
han, tró ngai va that vong; bam chic vao nhüng nguyén tác
thuán ly bat cháp su döi lap phi ly cúa ngudi khäc; có y thúc
vé su cán thiét phäi tranh dau vói su lin lón va nhúng cáu
hói khöng vüng chác trong möt thöi gian dai dé dat dugc
hiéu biét hay nhán thúc sáu hon.
Tin vao Ly tinh/ Ly tri vs Mat niém tin vao Ly tính/
Ly tri va Bang chúng
Tin tuóng ring, vé lau vé dai, nhüng loi ich cao hon cúa
riéng ta vá nhúng Igi ich cao hon cúa cá nhän logi sé có
dugc môt cách tôt nhát bing cách trao cho ly tinh quyén ty
do cao nhät, bang cách khuyén khich nguéi ta ty minh dua
ra nhüng két luán cüa riéng minh qua viéc phat trién nhüng
quan nang thuán ly cia chinh minh. Tin tuóng ring, vói
trén co sö cha ly tri va bang ching, cam két tra van Khi thay
hop ly phai dät ra cau höi, cam két tin tuóng khi thay hop ly
dé tin, va cam két tuán theo khi thay hop ly phái tuän theo.
Chinh truc Tri tué vs Dao dúc gia Tri tué
Chinh truc tri tué la viéc nhán ra sy cán thiét phäi chan
that vói chinh tu duy cúa minh; phái nhát quän vói nhúng
chuán tri tug má ta dang áp dung; phäi gid cho minh
nhüng chuán myc nghiém ngát nhu nhau vé bang chúng
vá chúng minh má ta dua ra cho nhüng nguöi phan dói
minh; phäi thuc hién nhüng gi ta tán thanh cho nhúng
nguöi khác; vá phäi thuc long thita nhán nhüng su khong
thóng nhát va nhüng sy thiéu nhát quan trong tu tuóng vá
hanh dóng ca minh.
Ben bi Tri tué vs Ludi nhac Tri tué
Bén bi tri tué la viéc có y thite vé su cán thiét phai sit dung
nhúng nhân thúc tri tué va sy that, bat cháp nhüng khé
han, tró ngai va that vong; bam chic vao nhüng nguyén tác
thuán ly bat cháp su döi lap phi ly cúa ngudi khäc; có y thúc
vé su cán thiét phäi tranh dau vói su lin lón va nhúng cáu
hói khöng vüng chác trong möt thöi gian dai dé dat dugc
hiéu biét hay nhán thúc sáu hon.
Tin vao Ly tinh/ Ly tri vs Mat niém tin vao Ly tính/
Ly tri va Bang chúng
Tin tuóng ring, vé lau vé dai, nhüng loi ich cao hon cúa
riéng ta vá nhúng Igi ich cao hon cúa cá nhän logi sé có
dugc môt cách tôt nhát bing cách trao cho ly tinh quyén ty
do cao nhät, bang cách khuyén khich nguéi ta ty minh dua
ra nhüng két luán cüa riéng minh qua viéc phat trién nhüng
quan nang thuán ly cia chinh minh. Tin tuóng ring, vói
Critical Thinking Concepts and Tools 31
su Khuyén khich va vun béi düng múc, ngudi ta có thé hoc
duge cach ty minh tu duy, ty hinh thänh nhüng diém nhin
thuán ly, rit ra nhüng két luán hop ly, tu duy môt cách nhát
quan va 16 gic, thuyét phuc nguöi khác bing ly tinh va trö
thinh nhúng nguöi có ly tri, bat chap nhüng tró ngai thám
can có dé trong tinh chát bäm sinh cúa tinh thän con ngudi
va trong xá hói nhu ta dä biét.
Cóng bang vs Khóng-Cóng bang Tri tué
Công bing la viéc có y thúc vé su cán thiét phäi dói xit binh
dang nhu nhau dói vói moi góc nhin, ma không vién dén
nhiing tinh cäm hay Igi ich cá nhán cúa minh, hay cüa ban
be, cng dóng hay quóc gia minh. Cóng bing ham y viéc
tuán theo nhüng chuán tri tué má khong vién dén Igi thé
riéng cia minh hay nhém cia minh.
su Khuyén khich va vun béi düng múc, ngudi ta có thé hoc
duge cach ty minh tu duy, ty hinh thänh nhüng diém nhin
thuán ly, rit ra nhüng két luán hop ly, tu duy môt cách nhát
quan va 16 gic, thuyét phuc nguöi khác bing ly tinh va trö
thinh nhúng nguöi có ly tri, bat chap nhüng tró ngai thám
can có dé trong tinh chát bäm sinh cúa tinh thän con ngudi
va trong xá hói nhu ta dä biét.
Cóng bang vs Khóng-Cóng bang Tri tué
Công bing la viéc có y thúc vé su cán thiét phäi dói xit binh
dang nhu nhau dói vói moi góc nhin, ma không vién dén
nhiing tinh cäm hay Igi ich cá nhán cúa minh, hay cüa ban
be, cng dóng hay quóc gia minh. Cóng bing ham y viéc
tuán theo nhüng chuán tri tué má khong vién dén Igi thé
riéng cia minh hay nhém cia minh.
E] im nang TrduyPhänbitn-Knäiniim va Cóng cy
Ba loai Cáu hói
Khi tiép câh möt cáu hói thi viéc tim ra cáu hói dé thudc
logi gi la rat hau ich. Ligu dó có phai lá mót cau höi cán mot
cu tra loi duit khoát? Dé có phái là mot cáu hoi thuóc vé su
lua chon chü quan? Hay dé la câu höi ma ban cän xem xét
nhiing géc nhin khác nhau?
Y Y |
Mot Khéng Da
hé thóng héthóng + hé thóng
| | |
én bing Bai hei Cán bing chúng
chúng va phat biéu va lap luán ben
lap luán ben mot su trong nhiéu hè
trong mot .. Vu tión thöng vön thuëng
hethöng ‘chi. quan xung döt véi nhau
Y y |
Mot cau trà Moty kién Nhüng cau tré loi
loi düng dán chú quan hay han va té hon
| | |
Tr the Không thé Phan doán
> danh gi
Ba loai Cáu hói
Khi tiép câh möt cáu hói thi viéc tim ra cáu hói dé thudc
logi gi la rat hau ich. Ligu dó có phai lá mót cau höi cán mot
cu tra loi duit khoát? Dé có phái là mot cáu hoi thuóc vé su
lua chon chü quan? Hay dé la câu höi ma ban cän xem xét
nhiing géc nhin khác nhau?
Y Y |
Mot Khéng Da
hé thóng héthóng + hé thóng
| | |
én bing Bai hei Cán bing chúng
chúng va phat biéu va lap luán ben
lap luán ben mot su trong nhiéu hè
trong mot .. Vu tión thöng vön thuëng
hethöng ‘chi. quan xung döt véi nhau
Y y |
Mot cau trà Moty kién Nhüng cau tré loi
loi düng dán chú quan hay han va té hon
| | |
Tr the Không thé Phan doán
> danh gi
Critical Thinking Concepts and Tools Es]
su Khuyén khich va vun bói dúng múc, ngudi ta có thé hoc
duge cách ty minh tu duy, ty hinh thänh nhüng diem nhin
thuán ly, rit ra nhüng két luán hop ly, tu duy mot cách nhát
quan va lo gic, thuyét phuc ngudi khäc bang Iy tinh va tro
thanh nhüng ngudi có ly tri, bát chäp nhúng tré ngai tha
can có dé trong tinh chat bém sinh cüa tinh thän con ngudi
va trong xa hoi nhu ta dá biét.
Cóng bang vs Khóng-Cóng bang Tri tué
Cong bäng la viéc có y thúc vé su cán thiét phäi dói xü binh
ding nhu nhau déi vói moi góc nhin, ma khöng vién dén
nhüng tinh cäm hay loi ich cá nhán cúa minh, hay cüa ban
be, cóng dóng hay quöc gia minh. Cong bing ham y viéc
tuán theo nhüng chuán tri tué má khöng vién dén li thé
riéng cüa minh hay nhóm cia minh.
su Khuyén khich va vun bói dúng múc, ngudi ta có thé hoc
duge cách ty minh tu duy, ty hinh thänh nhüng diem nhin
thuán ly, rit ra nhüng két luán hop ly, tu duy mot cách nhát
quan va lo gic, thuyét phuc ngudi khäc bang Iy tinh va tro
thanh nhüng ngudi có ly tri, bát chäp nhúng tré ngai tha
can có dé trong tinh chat bém sinh cüa tinh thän con ngudi
va trong xa hoi nhu ta dá biét.
Cóng bang vs Khóng-Cóng bang Tri tué
Cong bäng la viéc có y thúc vé su cán thiét phäi dói xü binh
ding nhu nhau déi vói moi góc nhin, ma khöng vién dén
nhüng tinh cäm hay loi ich cá nhán cúa minh, hay cüa ban
be, cóng dóng hay quöc gia minh. Cong bing ham y viéc
tuán theo nhüng chuán tri tué má khöng vién dén li thé
riéng cüa minh hay nhóm cia minh.
32 (Cm mang Tuduy Phin bien - Khdi iëm va Cong cu
Ba loai Cau hói
Khi tiép cán mot cau hoi thi vige tim ra cáu höi dé thude
loai gi la rat hitu ich. Ligu dé có phai la mót cau höi cán mot
cu tra lôi ditt khoát? Dé có phai là mot cáu hôi thuóc vé su
Iya chon chú quan? Hay dé la cau höi ma ban cán xem xét
nhiing góc nhin khác nhau?
y T |
Mot Khéng Da
héthóng hethöng * hé théng
| | |
én bing Bai hei Cán bing ching
chúng va phát biéu va lép luán ben
{ap luán ben mot su trong nhiéu he
trong mot 6 thóng vón thuöng
he théng xung dot véi nhau
y ’
Mötcäuträ Mot ÿ kién Nhüng cau tr lei
lé düng dán chi quan hay han vá té hon
| | |
Trithúc Không thé Phan doën
anh gid
Ba loai Cau hói
Khi tiép cán mot cau hoi thi vige tim ra cáu höi dé thude
loai gi la rat hitu ich. Ligu dé có phai la mót cau höi cán mot
cu tra lôi ditt khoát? Dé có phai là mot cáu hôi thuóc vé su
Iya chon chú quan? Hay dé la cau höi ma ban cán xem xét
nhiing góc nhin khác nhau?
y T |
Mot Khéng Da
héthóng hethöng * hé théng
| | |
én bing Bai hei Cán bing ching
chúng va phát biéu va lép luán ben
{ap luán ben mot su trong nhiéu he
trong mot 6 thóng vón thuöng
he théng xung dot véi nhau
y ’
Mötcäuträ Mot ÿ kién Nhüng cau tr lei
lé düng dán chi quan hay han vá té hon
| | |
Trithúc Không thé Phan doën
anh gid
Critical Thinking Concepts and Tools 3
Möt mau Giái quyét Van dé
Dé trd thanh mot ngudi giäi quyét vin dé hiéu qua:
1. Tim ra, va phat biéu lai mot cách hop ly, nhüng myc
tiéu, muc dich va nhüng nhu cáu cúa ban. Nhan ra
nhúng vin dé gay tró ngai cho viéc dat dén muc tiéu,
muc dich hay thóa man nhu cáu cúa ban.
2. Hay xem xét tüng van dé mót bit kÿ khi nao có thé. Phat
biéu tüng vin dé ró rang vá chinh xác hét múc có thé.
3. Nghién cúu van dé dé xác dinh “loai” vin dé ma ban
dang phäi xüt ly. Chang han, ban phái lam gi dé gidi
quyét van dé nay?
4. Phan biét nhüng vin dé má ban kiém soät duge vói
nhiing van dé ban khong kiém soát duge. Tap trung hét
site vio nhüng vin dé ban có thé giäi quyét dugc.
5. Tim ra nhüng thöng tin cán có dé giäi quyét vin dé. Hay
tich cuc tim kiém thöng tin.
6. Phan tich va ly giái cán than nhüng thöng tin ban thu
tháp duoc, nit ra nhúng suy luán hop ly.
7. Xäc dinh nhúng Iya chon hanh döng cúa ban. VE ngán
han, ban có thé Lam gi? VE lau vé dai thi sao? Hay nhán
ra nhüng gidi han cia ban vé tién bac, thôi gian va
quyén hanh.
8. Dänh gié nhüng Iya chon cita ban, xác dinh nhüng loi
thé va bat loi cúa minh.
9. Di theo môt chién luge. Luön dua trén chién luge ay.
Diéu nay có thé bao ham viéc hänh dong truc tiép hay
Möt mau Giái quyét Van dé
Dé trd thanh mot ngudi giäi quyét vin dé hiéu qua:
1. Tim ra, va phat biéu lai mot cách hop ly, nhüng myc
tiéu, muc dich va nhüng nhu cáu cúa ban. Nhan ra
nhúng vin dé gay tró ngai cho viéc dat dén muc tiéu,
muc dich hay thóa man nhu cáu cúa ban.
2. Hay xem xét tüng van dé mót bit kÿ khi nao có thé. Phat
biéu tüng vin dé ró rang vá chinh xác hét múc có thé.
3. Nghién cúu van dé dé xác dinh “loai” vin dé ma ban
dang phäi xüt ly. Chang han, ban phái lam gi dé gidi
quyét van dé nay?
4. Phan biét nhüng vin dé má ban kiém soät duge vói
nhiing van dé ban khong kiém soát duge. Tap trung hét
site vio nhüng vin dé ban có thé giäi quyét dugc.
5. Tim ra nhüng thöng tin cán có dé giäi quyét vin dé. Hay
tich cuc tim kiém thöng tin.
6. Phan tich va ly giái cán than nhüng thöng tin ban thu
tháp duoc, nit ra nhúng suy luán hop ly.
7. Xäc dinh nhúng Iya chon hanh döng cúa ban. VE ngán
han, ban có thé Lam gi? VE lau vé dai thi sao? Hay nhán
ra nhüng gidi han cia ban vé tién bac, thôi gian va
quyén hanh.
8. Dänh gié nhüng Iya chon cita ban, xác dinh nhüng loi
thé va bat loi cúa minh.
9. Di theo môt chién luge. Luön dua trén chién luge ay.
Diéu nay có thé bao ham viéc hänh dong truc tiép hay
34
Cämnang Tuduy Phan bign -Khdinigm vá Cóng cu
môt I6i tiép cän “cán than suy tinh bing cách ché doi va
xem xét’
|. Khi hanh déng, hay kiém soát nhüng hé qua trong hanh
dông cita ban. Sin sang xét lai chién luge cúa minh néu
tinh huóng doi höi. San sang thay dói phan tich hay phat
bién cüa minh vé vin dé khi có nhiéu thöng tin hon vé
van dé.
Cämnang Tuduy Phan bign -Khdinigm vá Cóng cu
môt I6i tiép cän “cán than suy tinh bing cách ché doi va
xem xét’
|. Khi hanh déng, hay kiém soát nhüng hé qua trong hanh
dông cita ban. Sin sang xét lai chién luge cúa minh néu
tinh huóng doi höi. San sang thay dói phan tich hay phat
bién cüa minh vé vin dé khi có nhiéu thöng tin hon vé
van dé.
Critical Thinking Concepts and Tools 35
Phán tích
vá Dánh giá Nghién cúu
Hay sit dung máu nay dé dánh gid chat long
cia bat ky durän hay bai nghién citu náo
. Moi nghién cúu déu có möt MUC DICH va muc tieu
co ban.
+ Các muc dich vá muc tiéu nghién cúu phäi duge phat
bién ró ring.
+ Cacmuc dich phäi dugc phan biét mót cách minh nhien.
+ Moi muc nghién cúu phäi có lien quan dén muc dich.
+ Moi muc dich nghién cúu phai thuc té va có y nghia.
2. Moi nghién cúu déu dé cap dén mot CAU HOI, vin dé
nén tang.
+ Cáu höi co ban dang ban dén phäi duge phät bién
mot cách ró rang va chinh xác.
+ Nhüng cáu höi lien quan phäi dugc phat bién vá
phan biét.
+ Moi muc nghién cúu phai có lién quan dén cáu hôi
trung tám.
+ Moi cau hói nghién cúu phäi thuc té vá có y nghia.
+ Moi cau höi nghién cúu phai xäc dinh ró rang nhúng
nhiém vu tri tué (néu hoán tät) tra loi duge cho
nhüng cáu höi.
3. Moi nghién cúu deu xác dinh các dü kién, THONG TIN
vá bing chüng có lien quan dén cáu hói va muc dich co
ban cia nó.
Phán tích
vá Dánh giá Nghién cúu
Hay sit dung máu nay dé dánh gid chat long
cia bat ky durän hay bai nghién citu náo
. Moi nghién cúu déu có möt MUC DICH va muc tieu
co ban.
+ Các muc dich vá muc tiéu nghién cúu phäi duge phat
bién ró ring.
+ Cacmuc dich phäi dugc phan biét mót cách minh nhien.
+ Moi muc nghién cúu phäi có lien quan dén muc dich.
+ Moi muc dich nghién cúu phai thuc té va có y nghia.
2. Moi nghién cúu déu dé cap dén mot CAU HOI, vin dé
nén tang.
+ Cáu höi co ban dang ban dén phäi duge phät bién
mot cách ró rang va chinh xác.
+ Nhüng cáu höi lien quan phäi dugc phat bién vá
phan biét.
+ Moi muc nghién cúu phai có lién quan dén cáu hôi
trung tám.
+ Moi cau hói nghién cúu phäi thuc té vá có y nghia.
+ Moi cau höi nghién cúu phai xäc dinh ró rang nhúng
nhiém vu tri tué (néu hoán tät) tra loi duge cho
nhüng cáu höi.
3. Moi nghién cúu deu xác dinh các dü kién, THONG TIN
vá bing chüng có lien quan dén cáu hói va muc dich co
ban cia nó.
36 “Cm nang Tu duy Phan bién -Khdi nigm vá Cóng cu
+ Moi thong tin dugc sit dung phäi ró rang, chinh xác
va có lién quan den cáu höi co ban dang dugc dat ra.
+ Thong tin thu tháp dugc phai day dü dé tra loi câu
hoi dang dugc dat ra
+ Thong tin träi vói nhüng két luán chinh cúa nghién
cúu phai dugc giäi thich.
4. Moi nghién cúu déu chúa dung các SUY LUAN hay ly
giäi dé tit dé rit ra dugc nhüng két luán.
+ Moi két luán phäi ró rang, chinh xác va có lien quan
dén cau höi then chôt dang duge dät ra.
+ Các két luán duge rit ra khong duge vugt ra khöi
nhüng gi các dit kien mang lai.
+ Cac két luán phäi nhät quän vá gidi quyét dugc
nhiing su khong thóng nhát trong dû kién.
+ Các két luán phai giäi thich viéc nhúng cáu höi then
chôt dá duge tra loi nhu thé na
5. Moi nghién citu déu dugc tién hanh tit mot GOC NHIN
hay khung quy chiéu nao dé.
+ Moi géc nhin trong nghién cúu phai dugc nhan dien.
+ Nhiing phan bic tit các góc nhin khác phái duge
nhan dien va trinh bay mót cach cóng bing.
6. Moi nghién cúu déu dua trén các GIA DINH.
+ Phai xác dinh va dánh gid rö rang các gid dinh chinh
trong nghién cúu.
+ Phai giäi thich viéc các giä dinh 4y dinh hinh góc
nhin nghién cúu nhu thé nao.
7. Moi nghién cúu déu duc trinh bay vá duge dinh hinh
thong qua các KHAI NIEM va ÿ niêm.
+ Phai dánh gid ró rang các khái niém then chót trong
nghién citu.
+ Moi thong tin dugc sit dung phäi ró rang, chinh xác
va có lién quan den cáu höi co ban dang dugc dat ra.
+ Thong tin thu tháp dugc phai day dü dé tra loi câu
hoi dang dugc dat ra
+ Thong tin träi vói nhüng két luán chinh cúa nghién
cúu phai dugc giäi thich.
4. Moi nghién cúu déu chúa dung các SUY LUAN hay ly
giäi dé tit dé rit ra dugc nhüng két luán.
+ Moi két luán phäi ró rang, chinh xác va có lien quan
dén cau höi then chôt dang duge dät ra.
+ Các két luán duge rit ra khong duge vugt ra khöi
nhüng gi các dit kien mang lai.
+ Cac két luán phäi nhät quän vá gidi quyét dugc
nhiing su khong thóng nhát trong dû kién.
+ Các két luán phai giäi thich viéc nhúng cáu höi then
chôt dá duge tra loi nhu thé na
5. Moi nghién citu déu dugc tién hanh tit mot GOC NHIN
hay khung quy chiéu nao dé.
+ Moi géc nhin trong nghién cúu phai dugc nhan dien.
+ Nhiing phan bic tit các góc nhin khác phái duge
nhan dien va trinh bay mót cach cóng bing.
6. Moi nghién cúu déu dua trén các GIA DINH.
+ Phai xác dinh va dánh gid rö rang các gid dinh chinh
trong nghién cúu.
+ Phai giäi thich viéc các giä dinh 4y dinh hinh góc
nhin nghién cúu nhu thé nao.
7. Moi nghién cúu déu duc trinh bay vá duge dinh hinh
thong qua các KHAI NIEM va ÿ niêm.
+ Phai dánh gid ró rang các khái niém then chót trong
nghién citu.
Critical Thinking Concepts and Tools 37
+ Phai dánh gid ÿ nghía cüa cdc khäi niém then chót
trong nghién cúu.
8. Moi nghién cúu déu din dén diéu gi dé (tite có nhüng
HAM Y va các hé luán).
+ Phai vach ra nhúng him y vá hé luán nay sinh tür
nghién cúu.
+ Phai tim kiém câc ham y tiéu cuc cüng nhu tich cuc.
+ Phai xem xét moi ham ÿ vá hé luán có y nghía.
+ Phai dánh gid ÿ nghía cüa cdc khäi niém then chót
trong nghién cúu.
8. Moi nghién cúu déu din dén diéu gi dé (tite có nhüng
HAM Y va các hé luán).
+ Phai vach ra nhúng him y vá hé luán nay sinh tür
nghién cúu.
+ Phai tim kiém câc ham y tiéu cuc cüng nhu tich cuc.
+ Phai xem xét moi ham ÿ vá hé luán có y nghía.
38
Jang Tu duy Phin bién -Khdi nib va Cöng cu
Nha Tu duy Phan bién
thuöng lam gi
Nha Tu duy phan bién thudng áp dung cäc chuán tri tué
vao nhiing yéu tó cia lap luán dé phat trién các dic trung
tri tué.
Khita hoc
ich pháttrién
EA
Rórang Ghinhrdc
Düngdän Ynghia
Lënquan Tronven
Logic Gingbing
Giéurèng Gigusiu
ES ———
Muc ich Suy lun
Guhöi Khéinièm
Géenhin amy
Thôngtin Gidinh
al 5: CAG DAC TRUNG:TRE'TULS
Khiémtón Bénbi
Tuti Tinvaol tinh
Chinh uc Gmthông
Can dm Gngbèng
Phäi duge
ap dung ao
Jang Tu duy Phin bién -Khdi nib va Cöng cu
Nha Tu duy Phan bién
thuöng lam gi
Nha Tu duy phan bién thudng áp dung cäc chuán tri tué
vao nhiing yéu tó cia lap luán dé phat trién các dic trung
tri tué.
Khita hoc
ich pháttrién
EA
Rórang Ghinhrdc
Düngdän Ynghia
Lënquan Tronven
Logic Gingbing
Giéurèng Gigusiu
ES ———
Muc ich Suy lun
Guhöi Khéinièm
Géenhin amy
Thôngtin Gidinh
al 5: CAG DAC TRUNG:TRE'TULS
Khiémtón Bénbi
Tuti Tinvaol tinh
Chinh uc Gmthông
Can dm Gngbèng
Phäi duge
ap dung ao
Critical Thinking Concepts and Tools
Nhüng Giai doan
Phat trién Tu duy Phan bién
Nha tu duy hoan bi
(Các ky nang va phám chat
tri tué dá tró thanh ban
näng th hai trong cuóc
sóng cúa chúng ta)
Nha tu duy cao cáp
(Chúng ta cam két mót di sng
thyc hanh lau dai va bat dáu nhap
täm nhüng phám chat tri tué)
Nha tu duy thychanh
(Ching ta thuöng xuyén
thuc hánh va do dé
thudng xuyén tang tién)
Nha tu duy nháp món
(Chúng ta có gáng hoan
thign nhung thiéu sy thyc
/ hènh thuëng xuyén)
Nha tu duy yéu
(Chúng ta phai duong däu voi
nhüng van dé có tám quan
/ trong trong tu duy cúa minh)
Nha tu duy khóng phan tu
(Chúng ta khóng y thúc duge
nhüng van dé có tám quan
trong trong tu duy cúa minh)
Nhüng Giai doan
Phat trién Tu duy Phan bién
Nha tu duy hoan bi
(Các ky nang va phám chat
tri tué dá tró thanh ban
näng th hai trong cuóc
sóng cúa chúng ta)
Nha tu duy cao cáp
(Chúng ta cam két mót di sng
thyc hanh lau dai va bat dáu nhap
täm nhüng phám chat tri tué)
Nha tu duy thychanh
(Ching ta thuöng xuyén
thuc hánh va do dé
thudng xuyén tang tién)
Nha tu duy nháp món
(Chúng ta có gáng hoan
thign nhung thiéu sy thyc
/ hènh thuëng xuyén)
Nha tu duy yéu
(Chúng ta phai duong däu voi
nhüng van dé có tám quan
/ trong trong tu duy cúa minh)
Nha tu duy khóng phan tu
(Chúng ta khóng y thúc duge
nhüng van dé có tám quan
trong trong tu duy cúa minh)
40 Cäm nang Tuduy Phán bién -Khdiniém vá Cóng cu
Van dé cúa Tu duy
“lay cai Tôi lam trung tam”
Tu duy “láy cái Toi lam trung tam” là két qua cúa sy that
khéng may ring con nguöi chúng ta ty ban tinh thuöng
khong suy xét dén các quyén han va nhu cáu cia ngudi
khac. Ty nhién, chüng ta khong dánh gid cao góc nhin cúa
ngudi khác cüng nhu dánh gia dugc nhüng giói han trong
góc nhin cúa chinh minh. Chúng ta chi ÿ thúc ró rang vé
tu duy “lay cái Toi läm trung tam” cúa minh khi dugc dio
luyén dé y thúc vé nó. Chúng ta ty nhién sé khóng nhân ra
nhiing gid dinh “láy cái Toi lam trung tam’, cách thúc thu
tháp thóng tin, ly gidi thóng tin theo cách “láy cái Tôi lam
trung tam’, nguén suéi cúa nhiing Khái niém va ÿ niém “lay
ci Tôi lam trung tam” cúa minh, nhüng ham y cüa tu tuéng
“läy cái Toi lam trung tam” cia ta, Tu nhién, chúng ta khong
nhan ra vién tugng ty tu tu loi cha minh.
Là con ngudi, chúng ta sóng vói cäm giác thiéu thuc té
nhung lai rät ty tin rang thuc chat ta dá tim ra duge cäch
thüc sy vat dang tón tai, va chúng ta dá lam duge diéu dy
mót cach khäch quan. Ty nhién, ta tin vao nhúng tri giác
truc quan cúa minh - di chúng khöng chinh xác. Thay
vi sit dung cäc chuän tri tué trong tu duy, ta thudng sit
dung nhüng chuán tam ly tu láy minh lam trung tam dé
xác dinh diéu gi dáng tin va diéu gi cán loai bó. Duói day
la nhüng chuán tam ly thudng duge sit dung nhát trong
tu duy con ngudi:
Van dé cúa Tu duy
“lay cai Tôi lam trung tam”
Tu duy “láy cái Toi lam trung tam” là két qua cúa sy that
khéng may ring con nguöi chúng ta ty ban tinh thuöng
khong suy xét dén các quyén han va nhu cáu cia ngudi
khac. Ty nhién, chüng ta khong dánh gid cao góc nhin cúa
ngudi khác cüng nhu dánh gia dugc nhüng giói han trong
góc nhin cúa chinh minh. Chúng ta chi ÿ thúc ró rang vé
tu duy “lay cái Toi läm trung tam” cúa minh khi dugc dio
luyén dé y thúc vé nó. Chúng ta ty nhién sé khóng nhân ra
nhiing gid dinh “láy cái Toi lam trung tam’, cách thúc thu
tháp thóng tin, ly gidi thóng tin theo cách “láy cái Tôi lam
trung tam’, nguén suéi cúa nhiing Khái niém va ÿ niém “lay
ci Tôi lam trung tam” cúa minh, nhüng ham y cüa tu tuéng
“läy cái Toi lam trung tam” cia ta, Tu nhién, chúng ta khong
nhan ra vién tugng ty tu tu loi cha minh.
Là con ngudi, chúng ta sóng vói cäm giác thiéu thuc té
nhung lai rät ty tin rang thuc chat ta dá tim ra duge cäch
thüc sy vat dang tón tai, va chúng ta dá lam duge diéu dy
mót cach khäch quan. Ty nhién, ta tin vao nhúng tri giác
truc quan cúa minh - di chúng khöng chinh xác. Thay
vi sit dung cäc chuän tri tué trong tu duy, ta thudng sit
dung nhüng chuán tam ly tu láy minh lam trung tam dé
xác dinh diéu gi dáng tin va diéu gi cán loai bó. Duói day
la nhüng chuán tam ly thudng duge sit dung nhát trong
tu duy con ngudi:
Critical Thinking Concepts and Tools a
“NO DUNG VI TOL TIN NÓ” Ban tinh láy cái Toi lam
trung tam bam sinh: Toi cho rang nhüng gi tdi tin la düng
cho dü tdi chua bao gid dat câu hdi vé co sö cúa nhiéu niém
tin cúa minh,
“NO DUNG VI CHUNG TOI TIN NO”. Ban tinh lay
x4 höi lam trung tim bam sinh: Toi cho là nhüng niém tin
néi tröi cüa các nhóm ma t6i 6 trong dé déu dúng cho di
t6i chua bao gid dit câu höi vé co só cüa nhüng niém tin Ay.
“NO DUNG VI TOI MUON TIN NÓ”. Ban tinh bám
sinh muón thóa man nguyén vong: Toi tin váo bat ky diéu gi
mang ti (hay các nhém có t6i trong dé) vo mt ánh sing
tich cuc. Toi tin vio nhüng diéu “khién tói cám thay tôt,
nhiing gi khöng bät t6i phäi thay dói tu duy cúa minh theo
bat ky cách có tám quan trong nao, nhüng gi khong khién
101 phäi thita nhán la t6i sai.
“NÓ DUNG VI TOI LUÓN LUÓN TIN NÖ”. Ban tinh
ty khäng dinh bm sinh: Toi có khao khät mänh ligt muón
duy tri nhüng niém tin láu doi cha minh, cho dit tôi khong
nghiém tic suy xét viéc nhúng niém tin áy có dugc bing
chiing bién minh không.
“NO DUNG Vi TIN NO LA LOI ICH VI KY CUA
TOP’ Tinh vi ky bám sinh: Toi tin vio bat ky diéu gi bién
minh cho viéc tdi có dugc nhiéu quyén luc, nhiéu tién,
nhiéu loi ich cá nhán hon cho di nhúng niém tin áy khong
dugc dit co sö trong láp lun hay bing chting vüng chác.
“NO DUNG VI TOL TIN NÓ” Ban tinh láy cái Toi lam
trung tam bam sinh: Toi cho rang nhüng gi tdi tin la düng
cho dü tdi chua bao gid dat câu hdi vé co sö cúa nhiéu niém
tin cúa minh,
“NO DUNG VI CHUNG TOI TIN NO”. Ban tinh lay
x4 höi lam trung tim bam sinh: Toi cho là nhüng niém tin
néi tröi cüa các nhóm ma t6i 6 trong dé déu dúng cho di
t6i chua bao gid dit câu höi vé co só cüa nhüng niém tin Ay.
“NO DUNG VI TOI MUON TIN NÓ”. Ban tinh bám
sinh muón thóa man nguyén vong: Toi tin váo bat ky diéu gi
mang ti (hay các nhém có t6i trong dé) vo mt ánh sing
tich cuc. Toi tin vio nhüng diéu “khién tói cám thay tôt,
nhiing gi khöng bät t6i phäi thay dói tu duy cúa minh theo
bat ky cách có tám quan trong nao, nhüng gi khong khién
101 phäi thita nhán la t6i sai.
“NÓ DUNG VI TOI LUÓN LUÓN TIN NÖ”. Ban tinh
ty khäng dinh bm sinh: Toi có khao khät mänh ligt muón
duy tri nhüng niém tin láu doi cha minh, cho dit tôi khong
nghiém tic suy xét viéc nhúng niém tin áy có dugc bing
chiing bién minh không.
“NO DUNG Vi TIN NO LA LOI ICH VI KY CUA
TOP’ Tinh vi ky bám sinh: Toi tin vio bat ky diéu gi bién
minh cho viéc tdi có dugc nhiéu quyén luc, nhiéu tién,
nhiéu loi ich cá nhán hon cho di nhúng niém tin áy khong
dugc dit co sö trong láp lun hay bing chting vüng chác.
(Cm nang Tuduy Phän bign = Khdinièm va Cong cu
Van dé cúa Tu duy
“lay xa hói lam trung tam”
Hau hét ngudi ta khong biét ho dá nháp tim nhüng dinh
kign thóng tri cúa xá hôi hay vn hóa cúa minh mót cách
khong phé phán dén mic dó nao. Các nha xa hoi hoc vá
nhân hoc goi diéu nay là trang thai “bj han ché van héa’, Hién
tugng nay la do tu duy läy xä hôi lam trung tam gay ra, göm:
Khuynh huóng khöng phé phan, dat vän hóa, dan toc,
tön giáo cúa minh len trén cúa ngudi khéc.
Khuynh huóng khóng phé phán muón chon nhúng mó
tá tich cuc tu Igi vé ban than minh va nhüng mó tá tieu
cu vé nhüng ngudi ma ta nghi ho khäc vói minh.
Khuynh huöng khöng phe phan tu nháp tam các chuán
myc va niém tin cüa nhém, mang láy nhüng ban sic
cüa nhém, va hanh dóng nhu ta dugc mong chö phäi
lam - ma khóng có mót cäm giác t6i thién nao ring
nhüng gi ta dang lam có thé duge dat than van dé mot
cach hop ly.
Khuynh huóng tuán phuc mót cách mú quáng nhúng
quy dinh cia nhóm (nhiéu quy dinh trong só dó lai qué
tay tién hay mang tinh cudng bic).
Không tu duy vugt ra khöi nhüng dinh kién truyén
thóng cüa nen van héa cüa minh.
Khöng nghién cúu va nháp tam dugc nhúng nhán thúc
cúa cdc nén van hóa khác (dé qua dó cai thién chiéu
rong va chiéu sau trong tu duy cúa minh).
Van dé cúa Tu duy
“lay xa hói lam trung tam”
Hau hét ngudi ta khong biét ho dá nháp tim nhüng dinh
kign thóng tri cúa xá hôi hay vn hóa cúa minh mót cách
khong phé phán dén mic dó nao. Các nha xa hoi hoc vá
nhân hoc goi diéu nay là trang thai “bj han ché van héa’, Hién
tugng nay la do tu duy läy xä hôi lam trung tam gay ra, göm:
Khuynh huóng khöng phé phan, dat vän hóa, dan toc,
tön giáo cúa minh len trén cúa ngudi khéc.
Khuynh huóng khóng phé phán muón chon nhúng mó
tá tich cuc tu Igi vé ban than minh va nhüng mó tá tieu
cu vé nhüng ngudi ma ta nghi ho khäc vói minh.
Khuynh huöng khöng phe phan tu nháp tam các chuán
myc va niém tin cüa nhém, mang láy nhüng ban sic
cüa nhém, va hanh dóng nhu ta dugc mong chö phäi
lam - ma khóng có mót cäm giác t6i thién nao ring
nhüng gi ta dang lam có thé duge dat than van dé mot
cach hop ly.
Khuynh huóng tuán phuc mót cách mú quáng nhúng
quy dinh cia nhóm (nhiéu quy dinh trong só dó lai qué
tay tién hay mang tinh cudng bic).
Không tu duy vugt ra khöi nhüng dinh kién truyén
thóng cüa nen van héa cüa minh.
Khöng nghién cúu va nháp tam dugc nhúng nhán thúc
cúa cdc nén van hóa khác (dé qua dó cai thién chiéu
rong va chiéu sau trong tu duy cúa minh).
Critical Thinking Concepts and Tools 2
Không phan biét duge dao duc hoc phé quát vói nhüng
yeu cáu va cám ky van héa cia minh.
+ Khöng nhän ra ring truyén thong dai ching trong
möi nen van héa sé dinh hinh tin túc tit góc nhin cha
vän hóa dé.
Không tu duy môt cách lich sit va mót cäch nhán hoc (vi
thé bj mác bay vao trong nhüng lé li tu duy hien hänh).
= Không nhin thay tu duy lay xá hoi lam trung tam la mot
can tró nghiém trong cho sy phat trién tri tuê.
Tu duy lay xa hoi lam trung tam la mot däu higu cúa mot
xa hoi khong phe phán. Ta chi giám bót nó khi thay thé nó
bang tu duy cóng bing, lien van hóa - tic tu duy phan bién
theo nghia chit ché.
Không phan biét duge dao duc hoc phé quát vói nhüng
yeu cáu va cám ky van héa cia minh.
+ Khöng nhän ra ring truyén thong dai ching trong
möi nen van héa sé dinh hinh tin túc tit góc nhin cha
vän hóa dé.
Không tu duy môt cách lich sit va mót cäch nhán hoc (vi
thé bj mác bay vao trong nhüng lé li tu duy hien hänh).
= Không nhin thay tu duy lay xá hoi lam trung tam la mot
can tró nghiém trong cho sy phat trién tri tuê.
Tu duy lay xa hoi lam trung tam la mot däu higu cúa mot
xa hoi khong phe phán. Ta chi giám bót nó khi thay thé nó
bang tu duy cóng bing, lien van hóa - tic tu duy phan bién
theo nghia chit ché.
ak Cm nang Tu duy Phin bién - Khdiniëm va Cóng cu
Hinh dung
vé cdc Xa hi Phan bién
Thói quen phan bién cúa tu duy, néu tr nén
thong thudng trong xa höi, sé lan tóa ngày cáng
nhiéu hon, vi nó lá mot cách dói mat véi nhitng
ván dé cüa dôi sóng. Neudi dude gido duc théi
quen nay se khong thé bi nhüng ké dién thuyét cô
dóng lam cho röi loan... Ho sé tin chám thói. Ho
có thé nhin su vite la có thé có hay có khá nding 6
moi mite dó chit Khong xác tin va khong dau khö.
Ho có thé chö doi báng chúng va dánh gid súc
nding cüa bang ching má khöng chiu anh huöng
bai su nhán manh hay su tu tin trong các kháng
dinh à phia nay hoëc phia khác. Ho có thé khäng
cu viéc vién dén nhitng dinh kién cá nhän nhät
cia minh vá moi logi phinh phô. Gido duc trong
phan khoa phän bien là giáo duc duy nhát má ta
có thé nói lá nó sé tao ra nhüng cöng dan tôt.
William Graham Summer, 1906
Con ngudi có kha nang thuán ly (có ly tri) vá cóng bang.
Nhung nang luc nay phái dugc phat trién. N6 chi dugc
phat trién mót cách có y nghia khi cäc xa hôi phan bién
xuát hién. Các xä hôi phan bién sé chi phát trién trong
chüng myc:
= Tu duy phan bién dugc xem nhu mang tinh ban chat
cho viéc sóng mót cudc söng hop ly va cóng bang.
Hinh dung
vé cdc Xa hi Phan bién
Thói quen phan bién cúa tu duy, néu tr nén
thong thudng trong xa höi, sé lan tóa ngày cáng
nhiéu hon, vi nó lá mot cách dói mat véi nhitng
ván dé cüa dôi sóng. Neudi dude gido duc théi
quen nay se khong thé bi nhüng ké dién thuyét cô
dóng lam cho röi loan... Ho sé tin chám thói. Ho
có thé nhin su vite la có thé có hay có khá nding 6
moi mite dó chit Khong xác tin va khong dau khö.
Ho có thé chö doi báng chúng va dánh gid súc
nding cüa bang ching má khöng chiu anh huöng
bai su nhán manh hay su tu tin trong các kháng
dinh à phia nay hoëc phia khác. Ho có thé khäng
cu viéc vién dén nhitng dinh kién cá nhän nhät
cia minh vá moi logi phinh phô. Gido duc trong
phan khoa phän bien là giáo duc duy nhát má ta
có thé nói lá nó sé tao ra nhüng cöng dan tôt.
William Graham Summer, 1906
Con ngudi có kha nang thuán ly (có ly tri) vá cóng bang.
Nhung nang luc nay phái dugc phat trién. N6 chi dugc
phat trién mót cách có y nghia khi cäc xa hôi phan bién
xuát hién. Các xä hôi phan bién sé chi phát trién trong
chüng myc:
= Tu duy phan bién dugc xem nhu mang tinh ban chat
cho viéc sóng mót cudc söng hop ly va cóng bang.
Critical Thinking Concepts and Tools _ _45
Tu duy phan bién duge day thuöng xuyén; duge phät
trign mót cách nhát quan.
Nhüng vin dé khó gidi quyét cúa tu duy la mot mói
quan tim vinh vién.
Tinh thán bao thü khöng duige khuyén khich mót cách
có hé thong; tinh thán cói mó duge khuyén khich mót
cach có hé thóng.
= Tinh liém chinh tri tué, khiém tôn tri tué, cam thong
tri tug, tin vao Iy tinh va long can dim tri tué là nhúng
gid tri xa hôï.
Tu duy läy cäi Toi lam trung täm va lay xa hôi lam trung
täm duige xem nhu mót tai hoa trong dai sóng xa hôi.
» Tré em thudng xuyén duge day ring các quyén vá nhu
cáu cla ngudi khác lá binh ding vói các quyén va nhu
cáu cha minh.
Phat trién mót thé giói quan da vän hóa.
+ Khuyén khich con ngudi tu duy cho chinh minh va
khong khuyén khich viéc chép nhán mót cách khöng
phé phán tu duy hay hänh vi cia ngudi khác.
Ngudi hoc thudng xuyén nghién cúu vá giám bót tu
tung phi ly tinh.
= Ngudi hoc nháp tam nhüng chuán tri tué phó quat.
Neu muón có các xà hôi phán bién,
ta phdi tao ra chüng.
Tu duy phan bién duge day thuöng xuyén; duge phät
trign mót cách nhát quan.
Nhüng vin dé khó gidi quyét cúa tu duy la mot mói
quan tim vinh vién.
Tinh thán bao thü khöng duige khuyén khich mót cách
có hé thong; tinh thán cói mó duge khuyén khich mót
cach có hé thóng.
= Tinh liém chinh tri tué, khiém tôn tri tué, cam thong
tri tug, tin vao Iy tinh va long can dim tri tué là nhúng
gid tri xa hôï.
Tu duy läy cäi Toi lam trung täm va lay xa hôi lam trung
täm duige xem nhu mót tai hoa trong dai sóng xa hôi.
» Tré em thudng xuyén duge day ring các quyén vá nhu
cáu cla ngudi khác lá binh ding vói các quyén va nhu
cáu cha minh.
Phat trién mót thé giói quan da vän hóa.
+ Khuyén khich con ngudi tu duy cho chinh minh va
khong khuyén khich viéc chép nhán mót cách khöng
phé phán tu duy hay hänh vi cia ngudi khác.
Ngudi hoc thudng xuyén nghién cúu vá giám bót tu
tung phi ly tinh.
= Ngudi hoc nháp tam nhüng chuán tri tué phó quat.
Neu muón có các xà hôi phán bién,
ta phdi tao ra chüng.
Cám nang
TU DUY PHANBIEN
Khai niém va Cong cu
CRITICAL THINKING
Concepts and Tools
RICHARD PAUL - LINDA ELDER
(Chiu rich nhigm xust bin
idm de - Tóng Bin tip
INH TH] THANH THUY
Chiu rich nim bän thio:
‘TRAN BAN
Biéntáp : NGUYEN VAN SUNG
Stabinin : NGUYEN NGUYEN
‘Tinh bay : HOANG VAN
Bis : NGUYEN UYEN
NHA xUËT BAN TONG HOP THANH PHO HÓ CHI MINH.
62 NguyEn Thj Minh Khai, Quin 1, Think phó H6 Chi Minh
I: (08) 38 296764 - 38 256 713 - 38 247 225.
Fax: 84.838 222 726 - Email: [email protected]
Sich online: www.nxbhem.com.vn - Ebook: www.sachweb:vn
NHA SACH TONG HOP 1
(62 Nguyn Thj Minh Khal, Quin 1, TP HCM + DT: 38256 804
NHA SACH TONG HQP2
86-88 Nguydn TÁ Thanh, Quin 4, TP.HCM + DT: 39433 868
In s6 ugg 3.000 cuón. Kh6 135 x2cm
"Tak Cóng y CS pha In Khuyén hoc pha Nam
Dia ch: 12977 Ta Que Tho, Quin 3, Tinh pi H6 Chi Minh
Xudg in: LO BS - 8, Dug Da, KCN Tin PhO Trung, x Tan Phi Trung, Ch Ch, TP HCM
‘XNDKXB:3212-2016/CXBIPH/02-221/THTPHCM cp ny 2/9/2016
QDXB 46; 1227/09 -THTPHCM-2016ngiy 27/9/2015
1ISBN:978-604-58-3086-4
In xong vi dp lus chi£u Qu IV nm 2016
TU DUY PHANBIEN
Khai niém va Cong cu
CRITICAL THINKING
Concepts and Tools
RICHARD PAUL - LINDA ELDER
(Chiu rich nhigm xust bin
idm de - Tóng Bin tip
INH TH] THANH THUY
Chiu rich nim bän thio:
‘TRAN BAN
Biéntáp : NGUYEN VAN SUNG
Stabinin : NGUYEN NGUYEN
‘Tinh bay : HOANG VAN
Bis : NGUYEN UYEN
NHA xUËT BAN TONG HOP THANH PHO HÓ CHI MINH.
62 NguyEn Thj Minh Khai, Quin 1, Think phó H6 Chi Minh
I: (08) 38 296764 - 38 256 713 - 38 247 225.
Fax: 84.838 222 726 - Email: [email protected]
Sich online: www.nxbhem.com.vn - Ebook: www.sachweb:vn
NHA SACH TONG HOP 1
(62 Nguyn Thj Minh Khal, Quin 1, TP HCM + DT: 38256 804
NHA SACH TONG HQP2
86-88 Nguydn TÁ Thanh, Quin 4, TP.HCM + DT: 39433 868
In s6 ugg 3.000 cuón. Kh6 135 x2cm
"Tak Cóng y CS pha In Khuyén hoc pha Nam
Dia ch: 12977 Ta Que Tho, Quin 3, Tinh pi H6 Chi Minh
Xudg in: LO BS - 8, Dug Da, KCN Tin PhO Trung, x Tan Phi Trung, Ch Ch, TP HCM
‘XNDKXB:3212-2016/CXBIPH/02-221/THTPHCM cp ny 2/9/2016
QDXB 46; 1227/09 -THTPHCM-2016ngiy 27/9/2015
1ISBN:978-604-58-3086-4
In xong vi dp lus chi£u Qu IV nm 2016
Categories
GeneralDownload
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 26
- Slides 46
- Age 278 days
Related Slideshows
22
Pray For The Peace Of Jerusalem and You Will Prosper
RodolfoMoralesMarcuc
42 views
26
Don_t_Waste_Your_Life_God.....powerpoint
chalobrido8
45 views
31
VILLASUR_FACTORS_TO_CONSIDER_IN_PLATING_SALAD_10-13.pdf
JaiJai148317
41 views
14
Fertility awareness methods for women in the society
Isaiah47
39 views
35
Chapter 5 Arithmetic Functions Computer Organisation and Architecture
RitikSharma297999
37 views
5
syakira bhasa inggris (1) (1).pptx.......
ourcommunity56
40 views