CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN VÀ HÌNH THỨC DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC

đạo đức tiểu học

1. CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN VÀ HÌNH THỨC DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC 3.1. Một số phương pháp dạy học môn đạo đức ở tiểu học PP dạy học là tổ hợp các cách thức hoạt động của thầy và trò trong quá trình dạy học dưới vai trò chủ đạo của thầy và vai trò chủ động của trò nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học PP GD đạo đức là cách thức hoạt động, giao lưu giữa giáo viên và học sinh, học sinh với nhau nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức Có các nhóm: PP hình thành ý thức cá nhân; PP tổ chức hoạt động xã hội, tích lũy kinh nghiệm ứng xử cho học sinh; PP kích thích hoạt động và điều chỉnh hành vi ững xử của học sinh; PP kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục đạo đức.

2. Bằng hiểu biết và kinh nghiệm của mình hãy chỉ ra các phương pháp giáo dục thường được vận dụng trong giáo dục tiểu học hiện nay? Trình bày các PP dạy học theo nhóm PP hình thành ý thức cá nhân Hướng dẫn tìm hiểu theo các nội dung: 1, Khái niệm 2, Ư u, nh ược điểm của từng PP 3, Các bướ c tiến hành

3. HƯỚNG DẪN TỰ NGHIÊN CỨU SV nghiên cứu tài liệu cácnhóm PP sau PP tổ chức hoạt động xã hội, tích lũy kinh nghiệm ứng xử cho học sinh; PP kích thích hoạt động và điều chỉnh hành vi ững xử của học sinh; PP kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục đạo đức.

4. HƯỚNG DẪN TỰ NGHIÊN CỨU SV trả lời câu hỏi sau Vận dụng nhóm PP kiểm tra, đánh giá để xây dựng một bài kiểm tra (có các hình thức đánh giá trắc nghiệm và tự luận) đối với học sinh lớp 4,5

5. 3.1.1 NHÓM PP HÌNH THÀNH Ý THỨC CÁ NHÂN Nhóm PP này cung cấp cho học sinh những tri thức về đạo đức theo chuẩn mực xã hội, trên cơ sở đó hình thành niềm tin đạo đức cho học sinh. Nó có tác dụng định hướng, điều chỉnh hành vi, việc làm của học sinh. Nói cách khác ý thức được hành vi đúng đắn giúp các em biết cách cư xử phù hợp nguyên tắc, chuẩn mực. Gồm: - PP đàm thoại - PP giảng giải - PP nêu g­ương - PP kể chuyện

6. A, PHƯƠNG PHÁP ĐÀM THOẠI Khái niệm: là PP tổ chức trò chuyện về các vấn đề đạo đức dựa trên một hệ thống câu hỏi đã được giáo viên chuẩn bị. Trong thực tiễn PP này chủ yếu được sử dụng ở tiết 1 sau pp kể chuyện nhằm giúp học sinh nắm được đầy đủ, chính xác nội dung chuyện, phát hiện các tình huống trong truyện, đánh giá hành vi ứng xử và rút ra kết luận

7. Đàm thoại giúp học sinh tiếp cận, hiểu và từng bước nắm vững kiến thức mang tính phổ biến, khái quát và trừu tượng nhưng lại gắn bó với thực tiễn ĐT giúp học sinh hình thành, phát triển năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, tư duy logic Giáo viên có thể kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy của bản thân, kết quả thu nhận tri thức của học sinh và bổ sung những khiếm khuyết của bản thân, của học sinh

8. Các bước tiến hành Chuẩn bị đàm thoại Xác định chủ đề đàm thoại Chuẩn bị tư liệu đàm thoại Xây dựng hệ thống câu hỏi Kết hợp với các phương pháp khác, có thông báo trước cho học sinh

9. +Bước đàm thoại Giới thiệu chủ đề, mục đích đàm thoại Giới thiệu tư liệu đàm thoại Giáo viên nêu câu hỏi, học sinh trả lời + Tổng kết đàm thoại Nêu bài học, ý nghĩa, tác dụng, cách thực hiện hành vi Đề ra chương trình hành động, PP giáo dục: thi đua, khuyến khích thực hiện

10. B. PP KỂ CHUYỆN - Khái niệm : Kể chuyện là PP dùng lời để thuật lại truyện kể đạo đức nhằm giúp học sinh nắm được nội dung và từ đó rút ra bài học đạo đức cần thiết

11. Thông qua các câu chuyện giáo viên nêu lên sự kiện, hiện tượng…mà học sinh cần tiếp thu Học sinh tiếp thu nhẹ nhàng, thấm sâu Thu hút được sự chú ý của học sinh Yêu cầu: + Nội dung câu chuyện phù hợp nội dung bài giảng + Ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, không cầu kỳ + Cần gia công về mặt tri thức

12. YÊU CẦU: – Nắm vững truyện kể với tư tưởng chủ đạo, yêu cầu giáo dục, các tình tiết cơ bản, các tình huống đạo đức và các đặc điểm nhân vật. - Dùng ngôn ngữ trong sáng, giàu hình ảnh, dễ hiểu, gợi cảm đảm bảo cho chuyện kể được tự nhiên, sinh động, tránh khô khan - Tạo lại những tình huống đạo đức, tái tạo lại đâỳ đủ những tình tiết cơ bản, đặt học sinh vào những tình huống đó và kích thích học sinh tích cực theo dõi, suy nghĩ. Tránh kể lan man, dàn đều - Kết hợp kể chuyện với sử dụng phương tiện trực quan thích hợp, tránh kể suông - Nhập vai, hòa thực sự vào tâm hồn vào chuyện kể

13. CÁC BƯỚC KỂ CHUYỆN Chuẩn bị Lựa chọn chuyện kể Tập dượt kể chuyện Dự kiến câu hỏi giúp học sinh phân tích kể chuyện, phương tiện minh họa Các bước kể chuyện Giới thiệu khái quát nội dung câu chuyện Nêu một vài câu hỏi khái quát về câu chuyện trước khi kể Trình bày nội dung câu chuyện Đánh giá câu chuyện: rút ra kết luận cần thiết

14. C. PP GIẢNG GIẢI Khái niệm: Là PP giáo viên dùng lời nói của mình để trình bày, giải thích, chứng minh cho chuẩn mực nào đó Ưu điểm: Giúp học sinh hiểu đầy đủ, chính xác Nhược điểm: nếu lạm dụng sẽ khô khan, hạn chế hứng thú và tích cực, độc lập của học sinh

15. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH GIẢNG GIẢI Chuẩn bị Nội dung: ý nghĩa, tác dụng của việc thực hiện chuẩn mực. Cách thực hiện chẩn mực đó. Tiến hành giảng - Nêu hiện tượng, vấn đề có tính thời sự - Tiến hành giảng giải: ngắn gọn, dễ hiểu, gắn với pp tư duy trực quan Tổng kết

16. D. PP NÊU GƯƠNG Khái niệm: Là PP dùng tấm gương mẫu mực, cụ thể, sống động trong đời sống đạo đực để học sinh bắt chước Các bước: Chuẩn bị: lựa chọn tấm gương (có thể chuẩn bị hình ảnh) Nêu gương: dùng pp kể chuyện, đàm thoại giúp học sinh nhận thức được đó là tấm gương tốt, vì sao? Trên cơ sở đó các em sẽ rút ra được kết luận. Tổng kết: Cần kích thích, động viên học theo tấm gương

17. YÊU CẦU CỦA PHƯƠNG PHÁP NÊU GƯƠNG: - Giáo viên phải nêu những tấm gương gần giũ với cuộc sống sinh hoạt hằng ngày của học sinh. - Cần phải có sự đánh giá đúng mức những tấm gương tốt, xấu để học sinh có căn cứ tiếp thu. - Cần phải phê bình một cách khéo léo, nhẹ nhàng, tránh sự mặc cảm xấu hổ trước tập thể dẫn đến tính tiêu cực của học sinh. - Mỗi giáo viên phải thật sự là những tấm gương sáng cho học sinh noi theo.

18. ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG PHÁP NÊU GƯƠNG Ưu điểm : - Phương pháp nêu gương luôn đưa đến cho các em những cơ sở chuẩn mực về Đạo đức để các em xem đó là điểm tựa học tập và rèn luyện. - Thông qua phương pháp nêu gương không chỉ giáo dục bổn phận, trách nhiệm của học sinh đối với nhà trường, gia đình và xã hội mà còn giáo dục học sinh có trách nhiệm đối với chính bản thân mình, biết quý trọng bản thân và biết tự chăm sóc mình. - Phương pháp nêu gương đem đến cho học sinh một số kĩ năng cơ bản như : biết tự nhận thức; biết xác định giá trị và có khả năng ra quyết định - Phương pháp nêu gương hướng dẫn các em có thể tự phát hiện và chiếm lĩnh Đạo đức thông qua tấm gương mà giáo viên nêu ra. - Qua hình thức nêu gương học sinh được hình thành năng lực quan sát và đánh giá hành vi của người khác là phù hợp hay không phù hợp với chuẩn mực Đạo đức xã hội.

19. Nhược điểm : Ở lứa tuổi lớp 2, 3 là lứa tuổi hồn nhiên, trong sáng, các em thường cảm nhận sự vật hiện tượng bằng trực quan sinh động, thường e ngại trước đám động không dám nói ra những điểm yếu của mình. Vì thế khi phê bình những điểm xấu của học sinh nếu giáo viên không khéo léo sẽ gây mặc cảm, tự ti cho học sinh trước tập thể lớp. Những tấm gương đưa ra mà xa lạ với thực tế cuộc sống hằng ngày sẽ gây sự nhàm chán trước học sinh.

20. 3.1.2. NHÓM CÁC PP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI, TÍCH LŨY KINH NGHIỆM ỨNG XỬ CHO HỌC SINH PP nêu yêu cầu sư phạm PP tập luyện PP rèn luyện

21. A. PP NÊU YÊU CẦU SƯ PHẠM (SV TỰ NGHIÊN CỨU) Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề Phương pháp tình huống PP thảo luận PP tranh luận PP trò chơi PP đóng vai Dạy học theo dự án Sơ đồ tư duy

22. B. PP TẬP LUYỆN Phương pháp học tập tương tác

23. C. PP RÈN LUYỆN Là PP tổ chức các hoạt động và cuộc sống đa dạng, phong phú cho học sinh, tạo điều kiện cho các em ứng xử phù hợp với các chuẩn mực xã hội, có các kỹ năng tổ chức các hoạt động của mình Các bước: Bước chuẩn bị: + Giáo viên xác định nhiệm vụ giáo dục + Dự kiến các công việc, hoạt động sẽ tổ chức + Dự kiến người thực hiện + Dự kiến thời gian thực hiện + Dự kiến cơ sở vật chất + Dự kiến địa điểm tiến hành

24. - BƯỚC LẬP KẾ HOẠCH CỦA HỌC SINH + Lớp tổ chức công việc gì + Ai sẽ tham gia từng công việc đó + Khi nào tiến hành Bước thực hiện kế hoạch của học sinh Bước tổng kết, đánh giá

25. NHÓM PP KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC (SV TỰ NGHIÊN CỨU) PP quan sát PP thực nghiệm tự nhiên PP đàm thoại PP Anket Nhóm các pp kích thích hoạt động và điều chỉnh hành vi ứng xử của học sinh PP khuyến khích PP trách phạt

26. 3.2. PHƯƠNG TIỆN VÀ CÁC HÌNH THỨC DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC 3.2.1, sử dụng phương tiện dạy học môn đạo đức ở tiểu học Phương tiện dạy học đạo đức là tập hợp những đối tượng vật chất được giáo viên sử dụng để điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh và nguồn tri thức trực quan sinh động, phong phú để nhận thức, tập luyện kỹ năng đối với học sinh. Tác dụng: + Giúp giáo viên có thêm thuân lợi để tiến hành giờ học sinh động, hấp dẫn, thu hút sự chú ý và kích thích hướng thú nhận thức của học sinh + Giúp học sinh thu nhận thông tin dễ dàng, đầy đủ, chính xác hơn, đồng thời phát triển năng lực quan sát + Nếu biết huy động học sinh cùng tham gia phương tiện dạy học đơn giản, vừa sức còn giúp các em khả năng sáng tạo

27. 3.2.1, SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC - Yêu cầu: + Đảm bảo tính giáo dục, phục vụ đúng chủ đề bài học, thực sự hữu ích để học sinh nhận thức + Tiết kiệm, tiện lợi dễ sử dụng, tránh cầu kỳ, hình thức + Phù hợp tâm - sinh lý học sinh + Đảm bảo tính thẩm mỹ + Phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh, giáo viên + Phù hợp vùng, miền, hoàn cảnh thực tiễn địa phương

28. 3.2.2, CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC 1. Khái niệm và dấu hiệu + Hình thức dạy học là toàn bộ cách thức hoạt động của giáo viên và học sinh trong suốt quá trình dạy học ở thời gian, địa điểm nhất định với những phương pháo, phương tiện dạy học cụ thể nhằm thực hiện nhiệm vụ môn đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh. Dấu hiệu: - Dạy học có tính chất tập thể hay cá nhân - Mức độ tính tự lực nhận thức của học sinh - Sự chỉ đạo chuyên biệt của giáo viên đối với hoạt động học tập của học sinh - Chế độ làm việc, thành phần học sinh, địa điểm, thời gian học

29. 3.2.2, HÌNH THỨC DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC 2 . Các hình thức dạy học đạo đức ở tiểu học a, Hình thức dạy học (hoạt động trên lớp) - Làm việc cá nhân. - Hợp tác: + Hoạt động nhóm: + Cả lớp: đóng vai, tiểu phẩm, trò chơi....=) giao lưu, phỏng vấn VD: ô chữ, đặt lời bình cho bức tranh, giải thích hành động, hái hoa dân chủ, trò chơi tiếp sức, kể chuyện đạo đức, vẽ tranh...

30. - Bài tập tình huống: + Bằng lời: Đưa ra tình huống ngỏ yêu cầu học sinh trả lời, nêu cách giải quyết để học sinh nhận xét, trắc nghiệm (đưa ra các phương án khác nhau để học sinh lựa chọn) + Qua tranh: Học sinh miêu tả nội dung, nhận xét hình ảnh tranh + Qua kịch câm: học sinh giải thích + Hành vi từ thực tiễn (liên hệ)

31. 3.2.2, CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC b, Học ở nhà: học bài cũ, chuẩn bị bài mới, lập kế hoạch hoạt động, sưu tầm tục ngữ, ca dao, rèn luyện hành vi đạo đức C, Hoạt động ngoài giờ lên lớp: Tham gia hoạt động xã hội nhân ngày lễ, hoạt động nhân đạo, từ thiện, tìm hiểu tập quán, truyền thống của địa phương... d, Giúp đỡ riêng đối với học sinh đặc biệt

32. YÊU CẦU ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC - Đánh giá dạy học môn đạo đức thực chất là đánh giá kết quả quá trình học tập, rèn luyện của học sinh, vì đó là sản phẩm trực tiếp của quá trình dạy học, giáo dục đạo đức - Căn cứ đánh giá: + Dựa vào mục tiêu bài giảng: So sánh mức độ thực hiện mục tiêu với chuẩn đánh giá: Kiến thức (yêu cầu chuẩn mực hành vi, sự cần thiết phải thực hiện hành vi, cách thức thực hiện), thái độ (ủng hộ, không ủng hộ), kỹ năng (chăm chỉ luyện tập, có hành vi và thói quen đúng chuẩn mực) + Môi trường, hoàn cảnh sống - Nguyên tắc đánh giá: Khách quan, công bằng, toàn diện - cụ thể - phối hợp với các lực lượng xã hội, phát triển, kết hợp thời điểm đánh giá với quá trình học tập, rèn luyện.

33. BÀI TẬP 1. Điểm khác nhau cơ bản giữa hình thức và PP dạy học môn đạo đức 2. Sách đạo đức tiểu học phần bài tập đã vận dụng các phương pháp đánh giá nào? 3. Bạn hãy vận dụng các hình thức và phương pháp đánh giá để soạn một đề kiểm tra học kỳ (theo hình thức trắc nghiệm khách quan kết hợp tự luận) ở lớp