copd dành cho y khoa, dược, y học cổ truyền

dành cho khoa dược

4. GOLD

5. 1. Đạicương
Địnhnghĩa
TheoGOLD(2006)Bệnhphổitắcnghẽn
mạntính(Chronicobstructivepulmonary
disease-COPD)làtìnhtrạngbệnhcóhạnchế
thôngkhíkhôngcókhảnănghồiphụchoàntoàn.
Sựhạnchếthôngkhíthườngtiếntriểntừtừvà
liênquanđếnphảnứngviêmbấtthườngcủa
phổidocácphântửhoặckhíđộchại.

6. ĐỊNH NGHĨA-GOLD 2019
•Bệnhphổitắcnghẽnmạntính(BPTNMT) làbệnhhôhấpphổbiến
cóthểphòngvàđiềutrịđược. Bệnhđặctrưngbởicáctriệuchứng
hôhấpdaidẳngvàgiớihạnluồngkhí, làhậuquảcủanhữngbất
thườngcủađườngthởvà/hoặcphếnangthườngdo phơinhiễm
vớicácphântửhoặckhíđộchại, trongđókhóithuốclá, thuốclào
làyếutốnguycơchính, ô nhiễmkhôngkhívàkhóichấtđốtcũng
làyếutốnguycơquantrọnggâyBPTNMT. Cácbệnhđồngmắc
vàđợtkịchphátlàmnặngthêmtìnhtrạngbệnh.

7. Địnhnghĩacopdtheogold 2020
•COPD là bệnh lý thường gặp, có thể phòng
ngừa và điều trị được. Đặc trưng các triệu
chứng dai dẳng và giới hạn đường thở hoặc
phế nang thường do tiếp xúc với hạt và khí
độc hại kèm sự phát triển bất thường của
phổi, bệnh đồng mắc làm tăng tàn phế và
tử vong

8. Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một bệnh phổ biến, có thể
phòng ngừa và điều trị được, đặctrưng bởi sự tồn tại dai dẳng của các
triệu chứng hô hấp và giới hạn dòng khí, do các bất thường của
đường dẫn khí và/hoặc ở phế nang; bệnh thường do bởi sự phơi nhiễm
đáng kể với các phần tử hay cácloại khí độc hại và bị ảnh hưởng bởi
các yếu tố chủ thể như sự phát triển bất thường ở phổi. Các bệnh
đồng mắc đáng kể có thể có tác động đến tỷ lệ biến chứng và tử vong
GOLD 2022

19. Cơchế bệnhsinh

21. 2. Triệuchứnglâmsàng

22. 2. Triệuchứnglâmsàng

26. Hoover

27. 2. Triệuchứnglâmsàng
❖Gõ:vang,nhấtlàkhicógiãnphếnang
❖Nghe:rìràophếnanggiảm,ranrítvàranngáy.Trườnghợpcó
giãnphếnangnhiềucóthểthấyranẩm,rannổ.
❖Dấuhiệutăngápđộngmạchphổivàsuytimphải:
➢Timnhanhhoặcloạnnhịp
➢T2mạnh,táchđôi
➢Carvallo
➢Ứtrệtuầnhoànngoạibiên

28. ĐO CHỨC NĂNG
THÔNG KHÍ

32. 3. Cậnlâmsàng

41. Test phụchồivớithuốcgiãnphế quản

42. Test phụchồivớithuốcglucocorticosteroid
•Cho bệnhnhândùngglucocorticosteroid
dạngxịttrong6 tuần-3 tháng→đolạiFEV1,
so sánhvớiFEV1 trướctest.
•NếuFEV1 tăng> 200 ml và > 12% →cóđáp
ứngvớiglucocorticosteroid.

43. CHẨNĐOÁNXÁCĐỊNH
LưuđồchẩnđoánPBTNMT theoGOLD 2019
Triệuchứng:
-Khóthở
-Ho mạntính
-Khạcđờm
Phơinhiễmvớiyếutốnguycơ:
-Hútthuốclá, thuốclào
-Ô nhiễmmôitrườngtrong, ngoàinhà
-Tiếpxúckhói, khí, bụịnghềnghiệp
ĐochứcnăngthôngkhíđểCĐXĐ
FEV1/FVC < 0,7
Sautest phụchồiphếquản

44. ĐÁNH GIÁ
BỆNH PHỔI TẮC
NGHẼN MẠN TÍNH

49. GOLD 2023

50. 4.2. Chẩnđoánphânbiệt

52. Đợt cấp COPD
1.Định nghĩa
•Theo GOLD 2015: “ĐợtcấpcủaBPTNMT làmộtsựkiệntrongdiễnbiếntựnhiêncủa
bệnhđượcđặctrưngbởithayđổicáctriệuchứngcơbảnho, khóthởvàkhạcđờm
ngoàinhữngdiễnbiếnhàngngày, khởiphátcấptínhvàđòihỏithayđổitrongtrịliệu
thườngquychobệnhnhân”.
•Đếnnăm2017, GOLD đãđưara quanđiểm“ ĐợtcấpCOPD đượcđịnhnghĩalàđợt
cấptínhxấuđicủatriệuchứnghôhấpvàcầnphảiđiềutrịphốihợpthêm” .Vàđợtcấp
thườngxuyênlàcó>2 đợtcấp/ năm.
•GOLD 2023: Đợtcấpcủabệnhphổitắcnghẽnmạntính(AECOPD) đặctrưng bởisự
gia tăng tìnhtrạngkhóthởvà/hoặcho cóđờmtrong thờigian <14 ngày, cóthểkèm
theo thởnhanh và/hoặcnhịptim nhanh, thườngliên quan đếnviêm cụcbộvàhệ
thốngdo nhiễmtrùng, ô nhiễmhoặccáctáckhácgây hạicho đườngthở.

53. NGUYÊN NHÂN AECOPD
•Nguyên nhân trực tiếp: nhiễm khuẩn
-Virusthườnggặp:Rhinovirus,Influenza,Parainfluenza,
RespiratorySyncytialVirus(VirushợpbàoRSV),Human
MetapneumomiaVirus,Picornaviruses,Coronavirus(Covid19),
Adenovirus,…
-Vikhuẩnthườnggặp:HaemophilusInfluenzae,Moraxella
Catarrhalis,StaphylococcusAureus,StreptococcusPneumoniae,…
•Nguyênnhânkhác:
-Nộikhoa: tắcmạchphổi; trànkhí màngphổi…
-Ngoạikhoa: gẫyxươngsườn, chấnthươnglồngngực, saumổ
ngực, bụng.
-Tăngnặngcácbệnhlýđồngmắc
-Khôngrõ nguyênnhân: 1/3 cáctrườnghợp.

54. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH AECOPD
BệnhnhânđãđượcchẩnđoánBPTNMT vàcótriệuchứngđợt
cấptheotiêuchuẩnAnthonisen(1987):
+ Khóthởtăng.
+ Khạcđờmtăng.
+ Thayđổimàusắccủađờm, đờmchuyểnthànhđờmmủ.

56. Phân loạimứcđộnặngtheo tiêu chuẩnAnthonisen:
•Mứcđộnặng: khóthởtăng, sốlượngđờmtăng vàđờm
chuyểnthànhđờmmủ.
•Mứcđộtrung bình: có2 trong số3 triệuchứngcủamứcđộ
nặng.
•Mứcđộnhẹ: có1 trong sốtriệuchứngcủamứcđộnặngvàcó
cáctriệuchứngkhác: ho, tiếngrít, sốtkhông vìmộtnguyên
nhân nàokhác, cónhiễmkhuẩnđườnghô hấptrên 5 ngày
trước, nhịpthở, nhịptim tăng > 20% so vớiban đầu.

57. ĐÁNHGIÁMỨCĐỘNẶNGTHEO GOLD 2023
•Nhẹ(chỉcầnđiềutrịvớithuốcgiãnphếquảntácdụngngắn,
SABDs)
•Trung bình(điềutrịvớiSABDsvàcorticoidđườnguống±
khángsinh)
•Nặng(cầncấpcứuhoặcnhậpviện), cóthểliên quan đếnsuy
hô hấpcấp. Tuy nhiên, tìnhtrạngđa dạngvềtiêu chuẩnnhập
việnvàquan điểmđiềutrịgiữacácđịaphương dẫnđếnsự
khácbiệtđángkểvềkếtcụcđợtcấpCOPDđượcbáocáo.

58. Cácyếutốlàmtăngmứcđộnặngcủađợt
cấpBPTNMT
-Rốiloạný thức.
-Đợtcấpđãthấtbạivớiđiềutrịbanđầu.
-Có≥ 3 đợtcấpBPTNMTtrongnămtrước.
-ĐãđượcchẩnđoánBPTNMTmứcđộnặnghoặcrấtnặng.
-Đãtừngphảiđặtốngnộikhíquảnvìđợtcấp.
-Đãcóchỉđịnhthởoxydàihạn, thởmáykhôngxâmnhậptạinhà.
-Bệnhmạntínhkèmtheo(BMV, suytimsunghuyết, ĐTĐ, suythận, suygan).
-Chỉsốkhốicơthể(BMI) ≤ 20 kg/m
2
.
-Khôngcótrợgiúpcủagiađìnhvàxãhội.

59. Đợt cấp COPD
Mức độ nhẹ
Mức độ trung bình và nặng
Lưu ý cấy đờm trước khi dùng KS
Không điều trị
KS
BPTNMT không có biến
chứng: tuổi <65 ,
FEV1>50%,<3 đợt
cấp/năm, không có bệnh
tim
BPTNMT có biến
chứng:có ≥1 YTNC:
tuổi>65, FEV1 <50%,>3
đợt cấp/năm, có bệnh tim
Amoxicillin/clavulanate
3g/ngày hoặc cefuroxim
1,5g/ngày hoặc moxifloxacin
400mg/ngày hoặc
levofloxacin 750mg/ngày
Dùng kết hợp:
Moxifloxacin hoặc
levofloxacin với
Amoxicillin/clavulanate
hoặc cefuroxim. Nghĩ tới
TKMXchọn
ciprofloxacin, ceftazidim
Tình trạng LS xấu đi hoặc không đáp ứng với điều trị sau
72 giờ
Đánh giá lại, nhuộm soi và cấy vi khuẩn đờm

60. Xử tríđợtcấpcopd
❑Thở oxy: 1-3 lít/ phútduytrìSPO
2> 90%. Nếucócơnđauthắtngực
hoặcnhồimáucơtimkèmtheo→duytrìSPO
2≥ 95%.
❑Thuốcgiãnphếquản:TăngKD lên4-6lầncácthuốccườngβ
2-
adrenergic phốihợpvớikhángchollinergichoặckhí dung (Berodual,
Combivent)

61. Xử tríđợtcấpcopd
•Salbutamol, BricanylTTM 0,1-0,8 mg/kg/phút( 0,5-2mg/h, max 4mg/h
nếukiểmsoáttốtnhịp) nếukhôngđápứngvớicácthuốcGPQ đườnguống
và khí dung.
•Nếu1 thuốcgiãnphếquảnthấtbạicóthểphốihợp2 loại.
•NếuBN chưadùngtheophyllinevàkhôngcórốiloạnnhịptim: Diaphyllin
0,24g x 1 ống+ 100 ml glucose 5% TTM trong30 phút, →duytrì0,4 –0,9
mg/kg/h.
•Lưuýngộ độcthuốc: buồnnôn, nôn, rốiloạnnhịptim, co giật, rốiloạntri
giác.

62. Xử tríđợtcấpcopd
•Glucocorticoid:
DepersolonhoặcSolumedrolliều1-2 mg/kg/ngàytiêmtĩnhmạchchia 2
lần. Nêndùngtrong3-5 ngày
•Khángsinh: khicónhiễmtrùngrõ.
KC mớitheoGOLD: SD khángsinhkhiCRP >50

63. Xử tríđợtcấpcopd
•Thôngkhí nhântạokhôngxâmnhập(NIV)
CPAP, BiPAPkhicóítnhất2 tiêuchuẩn:
(a) Khó thở vừatớinặng, hôhấpnghịchthường.
(b) ToanhôhấpnặngpH < 7,25
(c) PC02 >45mmHg
•Thôngkhí nhântạoxâmnhập( IMV)
•Kiểmsoátthăngbằngkiềmtoan, nướcđiệngiải, chế độ dinhdưỡng.
•Tiêmheparin dướida phònghuyếtkhốinếuco nguycơ

65. ĐIỀU TRỊ COPD GIAI ĐOẠN ỔN ĐỊNH

66. GOLD 2023

74. Điều trịcác thuốc khác

75. Điều trịkhông dùng thuốc