DE STANDERDMOLEN

Achtergrondinformatie bij de opleiding tot molenaars.
Groet, Kees Vanger
www.molendeweert.nl

1. 1
DE STANDERDMOLENDE STANDERDMOLEN
Kees Vanger december 2008

2. 2
Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden .
Ik heb de laatste jaren, voor de molenaars in opleiding uit Meppel en omgeving op de computer nogal wat bestanden
gemaakt of verzameld over molens en molenonderdelen. De onderliggende gedachte was dat je met de computer de
leerstof uit de steeds lijviger (en interessanter) wordende Basiscursus aanschouwelijker kan maken door allerlei
afbeeldingen toe te voegen. Noem het maar een vorm van aanschouwelijk onderwijs! Dus niet een aparte methode,
maar een extra verduidelijking van de informatie uit ons cursusboek d.m.v. heel veel gedetailleerde foto’s en zo nu en
dan een tekening.
De presentaties zijn uitermate geschikt voor theorieavonden, waarbij met beamer het geheel op een groot scherm
geprojecteerd kan worden. Een ieder kan ( en mag) het aanpassen naar eigen regio. Verder kunnen de leerlingen
thuis op de computer de lesstof nog eens bestuderen.
Aanvankelijk heb ik alles gemaakt voor de theorieavonden in Meppel, maar na vele verzoeken alles uiteindelijk via
internet aan andere molenliefhebbers beschikbaar gesteld. Daar heb ik de lesstof uiteindelijk dan ook voor gemaakt!
Naast vele eigen foto’s hebben vele molenaars, fotografen of andere molenliefhebbers de afgelopen jaren, na vele
oproepen via het “prikbord”, meegewerkt door ontzettend veel foto’s op te sturen. BEDANKT!
In het bijzonder wil ik o.a. Harmannus Noot, Joop Vendrig, Roelof Kooiker, Wilbert Bijzittter, Jaap Kuitert en
Simon Jellema bedanken voor de mooie foto’s die ze spontaan en in zeer grote hoeveelheden beschikbaar gesteld
hebben. KLASSE!
De gedetailleerde tekeningen komen o.a. uit de boeken van: “opleiding watermolenaar” van ing. J. den Besten.
Informatie en tekeningen komen ook uit het boek De Standerdmolen van Erik Tijman, Jan Schreirs en Dick Sweers
Ons leerboek voor startende molenaars “De windmolen en zijn onderdelen” van J.G. Wiessner en de erg informatieve
map over korenmolens nl “Zingende Stenen” van D.J. Abelskamp. Verder ook nog een aantal juweeltjes van
tekeningen van Anton Sipman. Helaas geen tekeningen uit ons eigen cursusboek. Jammer!
De powerpointpresentaties zijn een soort diashow met ongekende mogelijkheden. Een digitale excursie door
molenland.
Verder heb ik een aantal lesbrieven gemaakt. Hierin worden een aantal belangrijke hoofdstukken uit De Basiscursus
beknopt weergegeven. Ook hierbij spelen foto’s en tekeningen een aanvullende en verduidelijkende rol.
Verder zijn bij een aantal lesbrieven vragen (en antwoorden) gemaakt/bewerkt door Ron Keizer van de afdeling
Overijssel/Gelderland bijgevoegd als extra informatie en als extra oefenstof.
Ik hoop dat jullie in ieder geval wat leren van deze manier van aanbieden van de lesstof.
Het is in ieder geval een prachtige en boeiende hobby. Kees Vanger molenaar molen “De Weert” Meppel.

3. 3

4. 4
De standerdmolen is het oudste windmolentype van ons
land.
De eerste molens stonden in de 13
e
eeuw al in het zuiden
van ons land. Ze hadden allen een dwarsgetuigd gevlucht
In 1650 stonden alleen al in de stad Groningen 13
standerdmolens.
Nu staan er nog 46 standerdmolens in ons land. Vooral in
het zuiden van ons land.
Le moulin des
Douches (Fr)
dwarsgetuigd en
onlangs
gerestaureerd.

5. 5
Standerdmolen met open voet.
Bourtange

6. 6
Bourtange

7. 7
Standerdmolen met open voet. Retrachement

8. 8

9. 9
Zo kan het ook!
Standerdmolen met open voet.

10. 10Standermolen met halfgesloten voet.

11. 11Standermolen met gesloten voet en ommuring.

De kegelvormige bedekking heet: paraplu.

12. 12
Standermolen met gesloten voet en ommuring.
België

13. 13
stormpen
ronde deel van de standerd
wrijvingsvlak burrie
zetel
buitensteekband
binnensteekband
kruisplaat
Teerling of stiepen en
zonnenblokken nog niet aanwezig

14. 14

15. 15

16. 16

17. 17
de standerd

18. 18Retrachement

19. 19

20. 20

21. 21

22. 22

23. 23
buitensteekband
binnensteekband
kruisplaat
zonneblok
teerling of stiep

24. 24
teerling, zonneblokken

25. 25
van eikenhout

26. 26

27. 27
ophangpunten ophangpunten
lange burriebalken

28. 28
standerd

29. 29

30. 30
model van een
standerdmolen
gemaakt door
Jaap Kuitert

31. 31
zetel

32. 32
slekken

33. 33

34. 34

35. 35
plaatsen van nieuwe slekken
Onder de lange burriebalken zitten een stel langwerpige platen, de slekken, Hiermee rust de kast voor
een klein deel op de zetel en daardoor wordt de steenbalk enigszins ontlast

36. 36
zetelkruiwerkzetelkruiwerk Komt voor op de volgende molentypes:
2.standerdmolen
3.wipmolen
4.spinnekopmolen
5.gedeeltelijk op de paltrok.
voor en nadelen van dit kruiwerk
•Wanneer goed afgesteld (80% van
het gewicht op de steenbalk) kruit
de molen erg licht.
•In de loop van de tijd komt het
meeste gewicht op de zetel en dan
gaat het kruien zwaarder.

37. 37
lange burriebalken

38. 38

39. 39
smeergat in steenbalk

40. 40
steenbalk
smeergat

41. 41brasem

42. 42
kopse kant van de steenbalk

43. 43

44. 44
brasem

45. 45
fluitgat

46. 46borstnaald
eikel

47. 47
trap

48. 48
loopschoren

49. 49Retrachement

50. 50
steen- of middenlijst

51. 51
doorgebogen steenlijst

52. 52

53. 53

54. 54

55. 55

56. 56

57. 57

58. 58

59. 59

60. 60

61. 61

62. 62
hangboom of kandelaar
dragen de trap en dienen
ter bevestiging van
windkoppel of kruihaspel

63. 63

64. 64
windkoppel

65. 65

66. 66

67. 67
standerdmolens hebben een binnenvangstok/vangtrommel of evenaar

68. 68
Heusden

69. 69
Heusden
evenaar

70. 70

71. 71

72. 72

73. 73

74. 74

75. 75

76. 76

77. 77

78. 78

79. 79
koren/oliemolen
die vroeger in
Belgie olie sloeg

80. 80
Optempelen standerdkast

81. 81
EindeEinde
“De Put” Leiden