Erros e tanatos

Opinion libro Erros e tanatos

1. Esta novela é unha recompilación de dez relatos narrativos breves onde se producen
unha serie de enganos ou erros que dan lugar a unha morte na maioría dos casos e
habitualmente ese é o tema principal. Todos teñen narrador en 3ª persoa omnisciente
menos “Tinta chinesa”, “Viva a Revolución” e “O home do saco”; narrador en 1ªpersoa.
• “Bull & Mignonne”: Conta a historia dun señor chamado Moreira que foi a Zúric
(Suíza), que fora facer unha reportaxe para a Televisión Galega. Logo de despachar o
traballo, decidiu marchar á cidade chamada Interlaken para gozar dun descanso, pero
tivo que cambiar de plans e mentres pensaba en onde ir, atopou un veneciano
chamado Emiliano Zingarelli que ía a Montreux e decidiu ir con el. No tren, ao seu
carón sentara unha moza moi guapa que, ademais, ollaba a Moreira dun xeito
suxerente. Emiliano íalle dicindo que debía “actuar” e que se non o facía el, faríao el
mesmo. Pasa que sentou un portugués xunto a moza e comezou a ligar. Pero en
canto puideron, comezaron a dicirlle ao portugués que estaba tola e que tiña que ter
coidado. Este, asustado, escapou. Emiliano, entón, marchou coa muller; aínda que
sería moito mellor para el que non o fixese...

Gonzalo Navaza (Lalín, 1957) é profesor
de Filoloxía Galega e Portuguesa na
Universidade de Vigo. Estreouse como
poeta con Fábrica Íntima (1991), Premio
da Crítica Española. En 1992 publicou A
torre da derrota (Xerais), un dos libros
máis singulares da nosa literatura,
escrito en versos palindrómicos. Co seu
terceiro libro de poemas, Libra (2000),
obtivo os premios Martín Códax e da
Crítica Española. Como prosista e
narrador, ademais de Erros e Tánatos
(1996), Premio Arcebispo San
Clemente, publicou o disparatado
dicionario de xogos lingüísticos titulado
Elucidario (Xerais 1999), así como os
relatos Santos e defuntos (Xerais 2001)
e De como meu irmán Lucas non se fixo
fotógrafo (2002).

2. • “Castelos na area”: Relata a historia dun rapaz chamado Manuel que está de
vacacións nun campamento fronte ao mar e que participou nun concurso de castelos
de area. O seu era claramente o mellor, pero cando dan os premios, non consegue
chegar nin ao décimo posto; sendo o resto de castelos unha trapallada. Cheo de
carraxe, colleu unha pistola da tenda de campaña do xefe para intentar vingarse
deste, xa que formaba parte do xurado. Cando o tiña a tiro, deuse de conta de que
non tiña munición e decidiu tirar a pistola a un pozo para escondela. Xusto nese
momento pasou por alí un membro do xurado e aproveitou para tiralo ao pozo. Entón,
puxéronse a buscalo por todas as partes, xa que era o gobernador. Acusaban o xefe,
pero á noite chaman a Manuel... Está ambientada en Galicia no 20 de xullo de 1969,
pois alúdese á aterraxe na Lúa.

• “O amigo Delmiro”: Conta a historia dun xubilado español en San salvador
(Brasil) chamado Antonio Castro que paseaba todas as mañás só, o que non
agradaba á súa familia. Un día estaba tomando unha cervexa cando se lle achegou un
home que se presentou como Delmiro, o amigo do seu fillo Waldo, e falando e falando
o home preguntoulle polo número de teléfono. Como Antonio non o sabía de memoria
e o home descoñecido dicía que a súa casa lle quedaba de camiño, decidiron ir
xuntos. Na casa a súa neta Rosiña desconfiaba de Delmiro e fíxeron chamar a Waldo
para comprobar que si era amigo, o que pasa é que un pequeno problema coa
comunicación telefónica e fai que a neta vaia buscar o revólver.

• “Tinta chinesa”: Está ambientada en Santiago no ano 1993 no que os mozos
aspirantes a escritores tiñan a encomenda de acompañar a escritores “de segunda
fila” durante a celebración do PEN Club Internacional en Santiago de Compostela.
Este relato narra a historia dun destes escritores mozos e, en concreto, a este tocoulle
o escritor galés Arthur M. Morgan. Describe como, despois de facer boas migas con el
e incluso emborracharse e accidentar o coche, pediulles a el e mais a Marcelo Cardala
que asasinasen o seu competidor porque era o seu adversario no concurso. O mozo
tomouno a broma e non fixo caso. Morgan tivo que regresar ao seu país e, logo duns
días, o seu competidor aparecera asasinado nun hotel. O mozo, de broma, mandou a
Morgan unha carta como se el fixese o “traballo”, e ao mandarlle Arthur 2500 libras
como pago, prodúcese unha equivocación...

• “Decoración e interiorismo”: Conta a historia dunha muller chamada Amalia
Ramallo que, logo dunha viaxe de traballo do seu marido Roberto, comeza a repensar
os seus nove anos de matrimonio. Ademais, no seu edificio un tal Paulino Servoi, moi
rico, comprara uns pisos e comezara a reformalos. Xorde o amor entre Amalia e o
Paulino, un amor platónico, pero resulta que o Servoi non é quen di ser...

3. • “O home do saco”: Relata a historia dun neno de seis anos que en xaneiro de
1964 viu o home do saco. El ía coa súa nai cara á casa pero este entretíñase cos
escaparates cheos de xoguetes e a súa nai, para que apurase, sinalou un home e
díxolle que era o home do saco. Este quedou atemorizado. Dous días despois de Reis
comezara a nevar e así entretívose esquecendo o incidente. Nunha destas veces que
ía coa zorra a esvarar pola neve estaba só sen os seus amigos e comezara a nevar
intensamente. Ademais, pareceulle ver a silueta do home do saco pola rúa. Meteuse
no almacén no que coñecía un dos mozos para poder quentarse. O mozo estaba no
bar de enfronte, así que el estaba só. Aínda por riba o home do saco entrou, pero el
tiña a man unha escopeta que tiñan contra os ladróns e...

• “A proba do alfinete”: Conta a historia dun home chamado Ernesto que sempre
quixo ser detective, pero, por culpa da súa nai, non puido; aínda así, facía as súas
propias investigacións. Un día chegaron ao seu edificio un par de panameños que el
tomou por sospeitosos. Comezou a espialos e incluso a rexistrar o seu correo,
recollendo cartas cifradas, cousa sospeitosa, ademais de que lle pareceu que un
paquete que recibiran era droga. Conseguiu descifrar as cartas, pero o que leu non o
agradou...

• “Balangadán”: Narra a historia dunha moza de 26 anos chamada Adela que
tiña unha amiga, Olga, que cría nos poderes sobrenaturais e ía a unha vidente,
Esmeralda. A Adela isto parecíalle unha tolería e deixaron de falarse durante bastante
tempo. Adela coñeceu a Roberto, un mozo guapo e listo e namorouse. O que pasa é
que tamén andaba con el unha moza de nome Belén Feixó. Entón Adela,
desesperada, acudiu á vidente. Esta ofreceulle un balangadán que lle concedería tres
desexos. Adela, primeiro, non o comprou porque era moi caro; pero acabouno facendo
porque morría de amores, e realizou os seus desexos, conseguindo o que quería... Ou
non?

• “Viva a Revolución”: Relata a historia de Valboa,un mozo que despois de
coñecer outro colega chamado Pedro Valeixes, alias Comanche, por primeira vez en
París, reencóntrase con el de novo en Santiago por pura casualidade e, sen querer,
descobre a súa actividade antifranquista. Entón únese ao seu grupo, o MAR, pero
para que non o tomen por traidor e non ser sospeitoso, debe tirar panfletos con
mensaxes antifranquistas na facultade. Non lle fai moita graza, pero accede. Aínda
que tomara moitas precaucións, a policía acábao arrestando, e el espera o peor dos
castigos...

• “Vinte pesos de prata”: Conta a historia de Laureano, dono dunha pousada que
realizou un gran negocio coas moedas de vinte pesos de prata, xa que un forasteiro
que aseguraba ter un equipo de fundición compráballe estas moedas a 30, 20 e 40

4. pesos, polo que o dono da pousada comezou a facer descontos nas comidas se os
clientes lles pagaban con esas moedas de prata. Converteuse nunha adicción incluso.
Un día chegou á pousada outro descoñecido que lle ofreceu ao dono as súas once mil
moedas O dono, cego polos cartos, estaba encantado, pero os dous descoñecidos
non son quen din ser...

Se comentamos e comparamos os relatos a nivel formal, constatamos o seguinte:
As situacións ocorren, a maior parte delas, non na época actual senón un pouco
antes, sobre nos anos 70 e case todos poderían producirse na realidade, menos
“Balangadán”. En todos se presenta diálogo, pero moi escaso, a gran parte do
relatado correspóndelle ao narrador, tanto en primeira como en terceira persoa.
Ademais, todos os relatos contan cun protagonista que pode ser tanto o inxenuo como
o que produce o engano.
As descrición de lugares son case inexistentes, céntranse sobre todo en presentar a
situación e as persoas e sitúanse no primeiro parágrafo de cada relato. A meirande
parte dos relatos teñen linealidade nos feitos, menos “Bull & Mignonne” e “O home do
saco” nos que hai flashbacks que fan saltos de máis de 30 anos e máis de 50 anos,
respectivamente.
Gustoume moito este libro, porque os relatos teñen un final en xeral inesperado e
sorprendente; por iso, se empezas a ler un destes contos non podes parar ata
rematalo. Ademais, ensina valores como a inxenuidade do noso día a día ou a nosa
confianza cega en alguén que case non coñecemos.

Miguel Ángel Boado Fernández 3º ESO B