Кизилунгач анатомиясиКизилунгач анатомияси
Кизилунгач уч кисми фаркКизилунгач уч кисми фарк
килинади: килинади:
буйин,буйин,
кукрак, кукрак,
корин кисми.корин кисми.
Буйин кисми узуксимон тогай Буйин кисми узуксимон тогай
папаccтки киргогидан бошланади, тки киргогидан бошланади, VIVI
буйин умуртка сатхига тугри буйин умуртка сатхига тугри
келади. келади. II II кукрак умурткаси кукрак умурткаси
сатхигача давом этади, узунлиги сатхигача давом этади, узунлиги
5-8 см.5-8 см.
Кукрак кисми – Кукрак кисми – II II кукрак умурткаси кукрак умурткаси
сатхидан диафрагмани кизилизунгач сатхидан диафрагмани кизилизунгач
тешигигача давом этади, узунлиги 18 см. тешигигача давом этади, узунлиги 18 см.
Юкори учдан бири аорта равогини юкори Юкори учдан бири аорта равогини юкори
кисмигача, урта 1кисмигача, урта 13 кисми аорта равогига 3 кисми аорта равогига
ва трахея бифуркациясига тугри келади. ва трахея бифуркациясига тугри келади.
Пастки 1Пастки 1 3 кисми трахея 3 кисми трахея
бифуркациясидан бифуркациясидан XI XI кукрак умурткаси кукрак умурткаси
сатхигача давом этади.сатхигача давом этади.
Корин кисми – диафрагмани Корин кисми – диафрагмани
кизилунгач чикиш тешигидан кизилунгач чикиш тешигидан
бошланади, кизилунгачни бошланади, кизилунгачни
ошкозонга утиш жойида тугайди. ошкозонга утиш жойида тугайди.
Узунлиги 1-3 см. Узунлиги ва Узунлиги 1-3 см. Узунлиги ва
топографиясини узгарувчанлиги топографиясини узгарувчанлиги
билан фаркланиб туради.билан фаркланиб туради.
Кизилунгач 4 та физиологик торайишга эга.Кизилунгач 4 та физиологик торайишга эга.
Узуксимон тогай - халкум (крикофаренгиал) торайиши, Узуксимон тогай - халкум (крикофаренгиал) торайиши,
бу эса халкум ва узуксимон токайларни харакати билан бу эса халкум ва узуксимон токайларни харакати билан
тушунтирилади, тушунтирилади, VI VI буйин умурткаси сатхига тугри буйин умурткаси сатхига тугри
келади. Олдкелади. Олд -- орка диаметри 14-17 мм, ютганда 30-35 орка диаметри 14-17 мм, ютганда 30-35
мм гача катталашади. Кундалангмм гача катталашади. Кундаланг кесими 21-23 мм.кесими 21-23 мм.
Аортал торайиши –аорта равоги билан кесишиши Аортал торайиши –аорта равоги билан кесишиши
жойида (жойида (IV IV буйин умуртка). Олд – орка улчами 17-19 буйин умуртка). Олд – орка улчами 17-19
мм, кундаланг 23-24 мм.мм, кундаланг 23-24 мм.
Бронхиал торайиши – чап бронх билан кесишиш Бронхиал торайиши – чап бронх билан кесишиш
жойида (жойида (VV--VIVI кукрак умурткаси). Олд кукрак умурткаси). Олд -- орка улчами 17-орка улчами 17-
18 мм, кундаланг 25 мм.18 мм, кундаланг 25 мм.
Диафрагмал торайишДиафрагмал торайиш -- диафрагмал халка сохасида, диафрагмал халка сохасида,
диафрагмма оёклари ва Морозов бойлами билан диафрагмма оёклари ва Морозов бойлами билан
тушунтирилади, кундаланг диаметри 23 ммтушунтирилади, кундаланг диаметри 23 мм..
Кизилунгачни Кизилунгачни
кон билан кон билан
таъминланиши ва таъминланиши ва
лимфа тугунлари лимфа тугунлари
гурухларигурухлари
ЭпидемиологиясиЭпидемиологияси
Кизилунгач саратони – бутун жахонда таркалган хавфли Кизилунгач саратони – бутун жахонда таркалган хавфли
усмалар ичида Шимолий Америка ва Гарбий Европадан ташкари энг усмалар ичида Шимолий Америка ва Гарбий Европадан ташкари энг
куп хавфли усмалардан хисобланади. АКШда хар йили 10 000дан куп хавфли усмалардан хисобланади. АКШда хар йили 10 000дан
ортик янги беморлар аникланади. Кизилунгач саратони барча ортик янги беморлар аникланади. Кизилунгач саратони барча
онкологик беморлар ичида 4 %ининг улимига сабаб булади. Унинг онкологик беморлар ичида 4 %ининг улимига сабаб булади. Унинг
таркалганлиги жинсий ва миллий хосликка, шунингдек, жугрофий таркалганлиги жинсий ва миллий хосликка, шунингдек, жугрофий
жойлашишига боглик. АКШда кизилунгач саратони билан жойлашишига боглик. АКШда кизилунгач саратони билан
касалланиш курсаткичи эркаклар ва аёлларга нисбатан олганда 3:1 касалланиш курсаткичи эркаклар ва аёлларга нисбатан олганда 3:1
нисбатда эканлиги кайд этилган. Негроид иркига мансуб кишиларда нисбатда эканлиги кайд этилган. Негроид иркига мансуб кишиларда
европоид иркига караганда кизилунгач ясси хужайрали европоид иркига караганда кизилунгач ясси хужайрали
саратонининг ривожланиш хавфи купрок. Бирок европоид иркидаги саратонининг ривожланиш хавфи купрок. Бирок европоид иркидаги
кишиларда аденокарцинома купрок учрайди. кишиларда аденокарцинома купрок учрайди.
Францияда кизилунгач саратони билан касалланиш Францияда кизилунгач саратони билан касалланиш
курсаткичи эркаклар ва аёлларга нисбатан олганда 20 : 1 нисбатда курсаткичи эркаклар ва аёлларга нисбатан олганда 20 : 1 нисбатда
эканлиги кайд этилган. Юкори хавф популяциялари ичида (Эрон, эканлиги кайд этилган. Юкори хавф популяциялари ичида (Эрон,
Хитой, Шри – Ланка ахолиси) кизилунгач саратони хар 100 000 Хитой, Шри – Ланка ахолиси) кизилунгач саратони хар 100 000
кишига нисбатан 5 дан то 7 янги холатгача ташкил килади. Шри – кишига нисбатан 5 дан то 7 янги холатгача ташкил килади. Шри –
Ланкада кизилунгач саратони меъда – ичак трактининг энг куп Ланкада кизилунгач саратони меъда – ичак трактининг энг куп
таркалган саратони булиб хисобланади, шу вактда эса Шимолий таркалган саратони булиб хисобланади, шу вактда эса Шимолий
Америкада кундаланг чамбар ичак саратони энг куп таркалган Америкада кундаланг чамбар ичак саратони энг куп таркалган
саратон касаллиги булиб хисобланади. Осиёда (Эрон, Афгонистон, саратон касаллиги булиб хисобланади. Осиёда (Эрон, Афгонистон,
Монголия ва Хитой шимолий - гарбида) кизилунгач саратонининг энг Монголия ва Хитой шимолий - гарбида) кизилунгач саратонининг энг
жуда куп касалланиш курсаткичи аникланади. жуда куп касалланиш курсаткичи аникланади.
Олиб келувчи факторларОлиб келувчи факторлар
Жуда кайнок овкат ва ичимликлар истеъмол Жуда кайнок овкат ва ичимликлар истеъмол
килиш, килиш,
Бир хилдаги овкатланиш натижасида Бир хилдаги овкатланиш натижасида
организмда А, С , В витаминлар етишмаслиги, организмда А, С , В витаминлар етишмаслиги,
Канцероген моддалар билан систематик Канцероген моддалар билан систематик
контакт, контакт,
Сурункали ионлантирувчи нур таъсири, Сурункали ионлантирувчи нур таъсири,
Кизилунгач шиллик кавати куп вакт давомида Кизилунгач шиллик кавати куп вакт давомида
сурунка механик, химик, термик таъсирланиши, сурунка механик, химик, термик таъсирланиши,
Рефлюкс - эзофагитРефлюкс - эзофагит
Чекиш (айникса нос)Чекиш (айникса нос)
Спиртли ичимликларни суистеъмол килиш, Спиртли ичимликларни суистеъмол килиш,
Сувнинг ута минерллашганлиги, Сувнинг ута минерллашганлиги,
Газланган ичимликларни куп истеъмол килиш. Газланган ичимликларни куп истеъмол килиш.
Кизилунгач урта ва пастки Кизилунгач урта ва пастки
кисмлари саратонини даволашкисмлари саратонини даволаш
Усма кизилунгачни урта ва пастки
кисмларида жойлашганда
кизилунгачни абдоминоцервикал
экстирпацияси ёки Льюис типидаги
операция бажарилади.
Кардиоэзофагеал соха саратони Кардиоэзофагеал соха саратони
II-тип.-тип.
Кардиоэзофагеал соха саратони
I типида
кизилунгач абдоминоцервикал
экстирпацияси ёки
Льюис операцияси бажарилади.
Кардиоэзофагеал соха саратони Кардиоэзофагеал соха саратони
IIII-тип-тип
Кардиоэзофагеал соха саратони
II-типида
Гарлок типидаги операция
ёки гастрэктомия кизилунгач
п\3 кисми резекцияси билан
бажарилади
Кардиоэзофагеал соха Кардиоэзофагеал соха
саратони саратони III III типтип
Кардиоэзофагеал соха саратони
III-типида
гастрэктомия кизилунгач
п\3 кисми резекцияси билан
бажарилади
Узок прогноз жуда ёмон. Беш йиллик яшаш Узок прогноз жуда ёмон. Беш йиллик яшаш
курсаткичи 3-6 %ни ташкил килади ва усма гистологик курсаткичи 3-6 %ни ташкил килади ва усма гистологик
турига ва унинг дифференциация даражасига боглик турига ва унинг дифференциация даражасига боглик
эмас. эмас.
Касалликнинг ёмон прогнози сабаблари:Касалликнинг ёмон прогнози сабаблари:
1) клиник симптомлар усма охирги боскичларида пайдо 1) клиник симптомлар усма охирги боскичларида пайдо
булиши;булиши;
2) хатто кизилунгач майда усмалари хам кизилунгач 2) хатто кизилунгач майда усмалари хам кизилунгач
шиллик ости сохасини калин ураб турувчи лимфа шиллик ости сохасини калин ураб турувчи лимфа
томирлари буйлаб тез метастаз беради;томирлари буйлаб тез метастаз беради;
3) кизилунгач бошка меъда – ичак тракти аъзоларига 3) кизилунгач бошка меъда – ичак тракти аъзоларига
ухшаб сероз каватига эга булмаганлиги учун усманинг ухшаб сероз каватига эга булмаганлиги учун усманинг
кукс оралиги аъзолари ва атроф тукималарга тугридан – кукс оралиги аъзолари ва атроф тукималарга тугридан –
тугри усиши кузатилади. тугри усиши кузатилади.
Прогноз