Fagositoz.pdf

Natural science

1. OlimbekovaHumora
AxadullayevaKamola
ObidovaMuxlisa
Fagositoz

2. Reja:
Fagositoztarixi
Fagositozqiluvchihujayralar
Fagositozvauningbosqichlari
Tugallanganvatugallanmaganfagositoz
Fagositozjarayoningbuzilishi
Fagositozjarayoningbuzilishioqibatlari

3. Fagositoztarixi
ЭЛЕКТРОННАЯ ПРЕЗЕНТАЦИЯ
УНИВЕРСИТЕТА
201
1
Fagositoz–XIX asr
patfiziologiyasiningeng yorqin
kashfiyotidir. 1882-yilda Mechnikov
birinchibo`libfagositoznita`rifladi.
Mechnikovgachaham birqanchaolimlar
yaraatrofidaoqqontanachalari–
leykositlaryig`ilishinibilganbo`lsalar
ham, buhujayralarhaqidaularxatofikrga
borishgan. Leykositlaryaranitananing
boshqaqismlarigako`chiradideb
o`ylashgan. LeknMechnikovningdengiz
yulduzchasiustodao`tkazgantajribasi
yuqoridagifikrlarningaksiniisbotladi.
05

4. Fagotsitoz—hujayraliorganizmlaryokikoʻphujayralilarning
ayrimhujayralaritomonidanbegonamikroskopiktirikorganizmlar,
qattiqzarrachalarningfaolqamrabolinishivayutilishi
Fagositozqiluvchi
hujayralarikkiga
bo`linadi
Mikrofaglar
Polimorfyadroli
leykositlar
-Neytrofillar
-Eozinofillar
-Bazofillar
Makrofaglar
Suyakkomigivaqonning
monositlari
To`qimalarningerkinva
o`troqmakrofaglari

5. Neytrofillar
•Eng yuqorifagositaraktivlikka
ega
•Hayotiningdavomiyligi8 kun
•Qonoqimida8-12 soatbo`ladi
•Normadaneytrofillarumumiy
leykositlarning45%-70% ini
tashkiletadi
•Tug`maimmunitetningbirqismi
hisoblanadi
•Vazifasi: bakteriya, zamburug`,
soddamikroorganizmlarni
fagositozqiladi

6. Eozinofillar
•Neytrofillargaqaragandaaktivligipast
•Qonda7-8 soatmavjudbo`ladi
•Qondaginormasi: mikrolitrda120 –350
taeozinofil
•Vazifasi: bakteriya, zamburug` larni
fagositozqilish, ko`phujayrali
parazitlarbilankurashish, begona
oqsillargajavobreaksiyasiniko`rsatish,
allergikreaksiyalardaishtiroketish
•Granulalaritarkibigakiruvchioqsillarida
gelmentlargaqarshitoksiklikhususiyati
bor

7. Bazofillar
•Fagositaraktivligisust
•Norma: qondagibutun
leykositlarning0.5 –1% ini
tashkiletadi
•Vazifasi: semizhujayralarkeltirib
chiqaradiganallergik
reaksiyalardaishtiroketish
•Eozinofillarbilanbirgako`p
hujayraliparazitlargaqarshi
immunjavobaktivligidaishtirok
etadi
•T-hujayralarishiniboshqarib
turadi

8. Makrofaglar
•Makrofaglarbiriktiruvchito`qimaninghujayralaribo`lib, taxminan
10-20% initashkiletadi.
•Bu hujayralarning2 taturibor:
1)siyrakbiriktiruvchito`qimada
joylashganerkinmakrofaglar;
2)O`troqmikrofaglar
•O`troqmikrofaglarjigar, taloq,
suyakko`migi, limfatugunlarida
uchraydi
•Tinchholatdamakrofaglarharakatqilmaydi. Infeksiyatushgandaesa
ularningo`lchamlarikattalashib, amyobasimonharakatqila
boshlaydi.
•Makrofaglarkuchlifagositozxususiyatigaegabo`lib, organizmni
turlimikrobvabakteriyalardan, to`qimadahosilbo`lgandegenerativ
elementlardantozalaydi. Shuninguchunmakrofaglar“to`qima
sanitarlari” debham ataladi.

9. Fagositoz
bosqichlari
xemotaksis
adgeziya
endositoz
Hujayraichidagi
hazmbo’lish

10. Xemotaksis
Mакрофагларнинг
хемотаксикфакторларини
(бактериалкомпонентлар,
анафилотоксинлар,
лимфокинларвабошқалар)
ажратадиганфагоцитоз
(масалан, микроблиҳужайра)
объектигайўналган
ҳаракатларидан иборатдир.

11. Adgeziya
•Bu bosqichdaopsonizatsiya
kuzatiladi, bundafagositlar
fagositozobyektinitanibunga
birlashadi. Qondaopsoninlar
mavjudbo’libularfagositozni
faollashtirishgaya’niyot
moddanitanibungafagositlarni
birikibolishigayordamberadi.
Opsoninlargaimmune
komplekslar, complement
sistemalaric-reaktivlioqsillar
kiradi

12. Endositoz
Бунда фагоцитоз мембранасининг
инвагинациясиҳосилбўлишибилан
ўсимталифагоцитоз объектининг
ўраболиниширўйберади.
Кейинчаликфагосомализосомалар
биланаралашибкетиб,
фаголизосоманиҳосилқилади.
Камраболибютишбуэнергия талаб
киладиганжараёнхисобланади.
Бунда кислородгаталабошиб,
глюкозанингоксидланиши, Рнкнинг
синтези, оксилсинтезининг
камайишикузатилади.

13. Hujayraichidagihazmbo’lish
Fagosomalizosomava
birlamchiazrofilvaikkilamchi
spetsifikfagositgranulalari
bilanbirlashishikuzatiladi
Hamdafagosomaga
granulalardanmaxsus
fermentlarajralibquyilishi
boshlaydinatijadayot
moddaninghazmbo’lishi
kuzatiladi

14. •Agar yodmoddafagositichigakirib, natijadafagosomahosil
bo`lsa, keyinroqjarayonyodmoddaningyo`qqilinishibilan
tugasabundayfagositoztugallanganfagositozdebataladi
•Agar jarayonyakunidayodmoddayo`qqilinmasabunday
fagositoztugallanmaganfagositozdeyiladi.
•Ayrimyodmoddalartugallanmaganfagositozgauchrasa, ular
fagositichidako`payob, hayotinidavomettirishimumkin. Turli
xilbakteriyahujayralaribungamisolbo`ladi
Fagositoz
Tugallangan
Tugallanmagan

15. Fagositozjarayoningbuzilishi
•Fagositozjarayoningbuzlishitez-tezuchrabturadi. Bu
holattug`mayokiorttrilganbo`lishimumkin.
•Bundaorganizmningnospetsifikrezistentligipasayadi,
antitelolarishlabchiqarishchastotasikamayadi, yengil
yaralarningham tezdayiringlabketishikuzatiladi.

16. Fagositozbuzilishiningoqibatlari
Fagositozpatologiyasinatijasida–og`izbo`shlig`I
o`zgarishlari, og`izbo`shlig`iningo`tkirvasurunkali
yallig`lanishlari(stomotit, gingvit), Chediak-Xigasisindromi,
Lazisindromivasurunkaligranulemotozkelibchiqadi.

17. Chediak-Xigasisindromi
Chediak-Xigasisindromiautosoma–
retsessivirsiylanadigankasallik.
Bundabirlamchiimmunodefitstning
ishdanchiqishikuzatiladi.
Kasallikfagositozqiluvchi
hujayralarningdefektibilan
xarakterlanadi. Ya`nifagositozqiluvchi
hujayralarsitoplazmasidagigant
granulalarpaydobo`ladibuesa
fagositozqilishhususiyatining
yoqolishigaolibkeladi.
Bu kasalliko`zibilanteri
pigmentatsiyasiningbuzlishini, aqliy
zaifliknivakuchayibboruvchi
nevrologikbuzilishlarniolibkeladi.

18. Surunkaligranulemotoz
•Surunkaligranulemotozni
organizmgatushganbaketriya
vazamburug`larkeltirib
chiqaradi.
•Fagositozqiluvchi
hujayralarningnotog`ri
ishlashiyokiularaktivligining
tushibketishinatijasida
organizmungatushganyod
moddalargahechqandayjavob
reaksiyasiniko`rsatmaydi.
Neytrofillar, monositlar,
o`zgarmaydi. Hujayrali
immunitetnoramadaqoladi.

19. E`tiboringizuchunrahmat
19